Sunu1 - Geomatik Mühendisliği Bölümü

Transkript

FOTOGRAMETRİ II
GİRİŞ ve HATIRLATMA
Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ
BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
JDF336 FOTOGRAMETRİ II DERSi NOTLARI
http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/
DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ

Aycan Murat MARANGOZ
 Yrd. Doç. Dr.
 Mühendislik
Fakültesi Geomatik
Fotogrametri Anabilim Dalı

Müh.
Bölümü,

[email protected]
geomatik.beun.edu.tr/marangoz
facebook.com/aycanmarangoz

Öğrenci Görüşme Saatleri: Cuma 13:30 – 15:30

Fotogrametri II Ders Notları
2
DERSİN KAYNAKLARI









Fotogrametri II Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Aycan Murat MARANGOZ, BEÜ, 2015.
Fotogrametri I,II ve III Ders Notları, Prof. Dr. Ahmet YAŞAYAN, YTÜ, 1996
Fotogrametri Ders Notları, Prof. Dr. Ahmet YAŞAYAN, T.C. Anadolu Üniversitesi
Yayını No: 2295, Acıkoğretim Fakültesi Yayını No: 1292
BÖHHBÜY – TMMOB Harita ve Kad. Müh. Odası, 2008
Fotogrametri, O. Altan, S. Külür, G. Toz, H. Demirel, Z. Duran, M. Çelikoyan, Karl
Krauss, 7. Baskıdan çeviri, İTÜ, Nobel Yayın Dağıtım, 2007
Digital Photogrammetry, Yves Egels and Michel Kasser, Taylor and Francis, CRC
Press, 2007
Kraus, K., (1993); Photogrammetry Volume I, Fundementals and Standard
Process, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany.
Kraus, K., (1997); Photogrammetry Volume II, Advanced Methods and
Applications, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany.
İnternet Kaynakları
Sunular, Kaynak kitaplara ek elektronik belgeler, Ödevler, Duyurular, Ulusal ve
Uluslararası Kuruluşlar
3
DERSİN BAŞARI KRİTERLERİ

Derse Devam: %70

Vize Sayısı: 1 (Yıliçi Başarı Notuna Katkısı: %80)
Yıliçi Başarı Notu: Vize (%80)+[Ödevler+Quizler] (%20)


Başarı Notu: Yıliçi Başarı Notu %40 + Final Sınavı
Notu %60
4
GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ (HATIRLATMA)
Geomatik Müh. Disiplini, yeryuvarının geometrisinin
belirlenmesi ve yeryuvarı üzerinde bulunan tüm objelerin
birbirleriyle olan geometrik, sosyal ve anlamsal ilişkilerin
kurulması ve bu bilgilerin ilgili diğer mühendislik ve sosyal
bilimlerin hizmetine sunulması işlevlerini yüklenen bir
bilim dalıdır.
Daha farklı bir deyişle, yeryuvarı üzerinde konumsal bilgi
sisteminin oluşturulmasını sağlayan ve bu sisteme altlık
oluşturacak temel bilgilerin toplanmasını ve bilgiler
arasındaki ilişkilerin kurulmasını sağlayan bir bilim dalıdır.
5
GEOMATİK MÜH. – Başlıca Çalışma Konuları






Yersel ölçmelerle, uçaklardan çekilen fotogrametrik amaçlı
fotoğraflarla ve uydulardan elde edilen görüntülerden bir çok
amaç için değişik ölçekli haritaların üretilmesi,
Gereksinim duyulan her ölçekteki haritaların üretimini,
araziye ilişkin büyük/küçük tüm projelerin etüd ve
uygulamalarının gerçekleştirilmesi,
Deprem kuşağında yer alan bölgelerde yer kabuğu
hareketlerinin incelenmesi,
Deprem, sel, yangın, heyelan sonucu meydana gelen
afetlerden sonra uygulanacak Afet Planlarının hazırlanması,
Kent planlarının hazırlanması,
Köprü, baraj, yol, tünel, metro vb. mühendislik projeleri,
6
GEOMATİK MÜH. – Başlıca Çalışma Konuları








Petrol, doğalgaz vb. yer altı doğal kaynaklarının yerlerinin
belirlenmesi,
Geomatik Mühendisliği tarafından üretilen sayısal ve
konuma dayalı bilgilerden, pratik hayatta bir çok alanda
kullanılan bilgi sistemlerinin oluşturulması,
Tarihi eserlerin röleve ve restorasyon çalışmalarının
yapılması,
Arkeolojik araştırmalar,
Sulama ve kurutma projeleri,
Her tür altyapı projeleri,
Coğrafik - jeolojik projeler
Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin deniz haritalarının
üretilmesi,
7
GEOMATİK MÜH. VE FOTOGRAMETRİ
TEKNİĞİ İLİŞKİSİ (HATIRLATMA)
Geomatik Mühendisliği, mekanın tasarlanmasına yönelik
bilgilerin yeryüzünden veya havadan (uçaktan – uydudan)
elde edilmesi ve sunulması ile ilgili bir bilim koludur.


Yersel Jeodezik Ölçümler (1m-5m)
Uçaktan Algılama Yapan Sistemler


Alçaktan Uçuş Verileri (300m – 3km)
Uzaydan Algılama Yapan Sistemler

Kutupsal Yörüngeli (600km-1000km)
8
JEODEZİ – GEOMATİK MÜH. BİLİMİ
Jeodezi, yeryuvarının ve diğer gökcisimlerinin şeklini ve
gravite
alanlarını,
bunların
zaman
içerisindeki
değişimlerini ve ortalama yer elipsoidini yer yüzeyinden
veya uzaydan gerçekleştirilen ölçümlerle belirlemeyi
amaçlayan bir bilimdir (Yersel ölçümler).


Total Station
Global Konumlandırma Sistemleri
(GPS – Global Positioning System, GNNS – Global Navigation Satellite System)
9
JEODEZİ– GEOMATİK MÜH. BİLİMİ

(1-5m)
10
JEODEZİ – GEOMATİK MÜH. BİLİMİ

(1-5m)
11
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ (HATIRLATMA)
Fotogrametri tekniği, uzaktaki cisimlerin geometrik
parametrelerini belirli koşullar altında çekilmiş fotoğraflar
yardımı ile elde etme işlemidir.
Harita üretim aşamaları
12

Alçaktan Uçuş Verileri (300m - 3000m)
Microdrones – md4-200
Microdrones – md4-1000
Video1
Video2
13

14

15

16
Uzaktan Algılama tekniği, arada mekanik bir temas
olmaksızın bir cisimden yayılan ve algılanan ışınımın
nitelik ve nicelik yönünden değerlendirilmesi ile cismin
özelliklerinin ortaya konması ve ölçülmesi olarak
tanımlanabilir.
17

Kutupsal Yörüngeli (600km – 1000km) – Uzaktan Algılama Uyduları
Landsat 7
Spot 5
Aster
Ikonos - VİDEO
Fotogrametri I Ders Notları
Kometa (TK-350)
QuickBird)
18

Landsat 7
Aster
TK-350
Kompsat - 1
IRS 1C
Spot 5
Ikonos
QuickBird
19

(173x183)km
(60x60)km
(16.5x16.5)km
(11x11)km
(8x8)km
20
Zonguldak iline ait
QuickBird görüntüsünün
bir bölümü
(1x1)km
21
Kartoğrafya, coğrafi bilginin görsel, sayısal veya kabartma
formda
sunulması,
iletişimi,
organizasyonu
ve
kullanılması bilimidir [Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS – GIS)].
22
HARİTA KAVRAMI (HATIRLATMA)
Harita,
fiziksel
gerçekliğin
(yeryüzü
veya
diğer
gezegenlerin tamamının veya
bir bölgesinin) bir düzleme
belirli bir ölçek dahilinde
küçültülmüş, objelerin birbirleri
ile olan ilişkileri korunarak,
genelleştirilmiş, açıklamalarla
tamamlanmış,
matematiksel
kurallarla izdüşüm gösterimi
olarak tanımlanan bir bilgi
iletişim aracıdır.
23
HARİTA KAVRAMI (HATIRLATMA)
1/1000 ölçekli ortofoto harita
24
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ - TANIM
Başlangıçta yeryüzünün ölçümünü hedef alan Jeodezi
Bilimi içerisinde bir ölçme tekniği olarak düşünülmüş; bu
özelliği dolayısıyla da fotoğraflar yardımı ile ölçme
anlamına gelmek üzere adlandırılmıştır.
Buna göre denilebilir ki, fotogrametri; fiziksel cisimler ve
oluşturdukları çevreden yansıyan ışınların şekillendirdiği
fotogrametrik görüntülerin ve yaydıkları elektromanyetik
enerjilerin kayıt, ölçme ve yorumlama işlemleri sonucu
güvenilir metrik bilgilerin elde edildiği bir teknoloji, bilim ve
sanat dalıdır.
25
NEDEN FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ ?

Fotogrametrik çalışmaya gereksinmenin ortaya çıkması

Birçok çalışmanın yapılabilmesi için haritalara gereksinim
vardır. (İmar planlarının hazırlanması, Coğrafi Bilgi
Sistemlerinin kurulması, ….)


Haritaların güncel olması yapılacak çalışmalarda önemli
bir tutmaktadır.

Gereksinim duyulan harita verileri harita yapım
yönetmeliğinde istenen doğrulukta olması gerekmektedir.
26
NEDEN FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ ?
Doğrudan nesneler üzerinde ölçmeler ve veri derleme yöntemlerine
göre fotoğraflar üzerinde çalışmak daha kolay, daha hızlı ve sonuç
olarak daha ekonomiktir.
Klasik ölçme yöntemleri ile ölçülmesi zor olan nesnelerin bu yoldan
ölçülmesi kolay olabilmektedir. Örneğin, ulaşılması çok güç olan bir
dağlık bölgenin bu yöntemle haritasının çıkarılması daha uygun
olacaktır.
Hareketli nesnelerin ölçülmesinde olduğu gibi, doğrudan ölçülmesi
olanaksız nesnelerin ölçülmesi sağlanabilmektedir. Örneğin, su
dalgalarının ölçülmesi, bir buzul kütlesinin hareketinin incelenmesi,
önemli bir karayolundaki trafik yığılmalarının gözlenmesi veya trafik
kazası tespitinin yapılması mümkün olacaktır.
27
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ –
TARİHSEL GELİŞİM
28
TARİHSEL GELİŞİM
29
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ ve UZAKTAN
ALGILAMA – TARİHSEL GELİŞİM
30
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ ve UZAKTAN
ALGILAMA – İLİŞKİ
31
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – İŞ ADIMLARI
32
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – İŞ ADIMLARI
Kaynak: www.hgk.msb.gov.tr/
33
YAPILACAK İŞLER


Yer kontrol noktalarının tesisi (Jeodezik olarak yer
kontrol noktalarının ölçümü ve değerlendirilmesi –
Arazi Çalışmaları klasik yöntem)
Yer kontrol noktalarının işaretlenmesi
34
YAPILACAK İŞLER
Fotoğraf çekimine uygun zamanın belirlenmesi
 Fotoğraf çekimi
 Değerlendirme
 Çizim
 Kontrol ve düzeltme


SONUÇ ÜRÜN
35
FOTOĞRAF ÇEKİMİ

Uçaktan çekilen fotoğraf çekimi ile uygulanan yönteme hava
fotogrametrisi denir.

Hava fotogrametrisi ile standart harita üretimi gerçekleştirilir.

Hava fotoğrafları sadece harita üretimi amacıyla kullanılmaz.
Yeryüzün yapısı ve bitki örtüsü hakkında bilgi edinmek için de fotoğraf
çekilir.

Hava fotogrametrisi ile Coğrafi bilgi sistemleri için gereksinim duyulan
sayısal harita verilerinin toplanmasında da hava fotogrametrisi
gerekir.

Bu fotoğraflar genellikle düşey fotoğraflardır.
36
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – TANIMLAR
37
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – ALGILAYICILAR
38
TAŞIYICI SİSTEMLER ve ALGILAYICILAR
Cessna 208B Grand Caravan ES-MAA
ADS40 Sayısal hava kamerası ve ALS50-II Lazer Tarayıcı
39
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – ALGILAYICILAR

40
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – ALGILANAN

Analog - Sayısal Fotoğraf (Görüntü)
41
42
43
44
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – HAVA
FOTOĞRAFLARI
Hava fotoğrafları üç tür olabilir.

Siyah/Beyaz
 Doğal renkli
 Yapay renkli
Standart harita üretimi için geçmiş yıllarsa analog siyah-beyaz fotoğraflar
kullanılmasına karşın, son yıllarda renkli dijital fotoğraflar (görüntüler) da
kullanılmaktadır.
Ortofoto harita üretiminde ise siyah-beyaz yerine renkli ortofoto haritalar
tercih edilmektedir.
Renkli hava fotoğrafları siyah/beyaz fotoğrafa göre gerek yorumlama,
gerekse ortofoto amaçlı kullanım için renkli fotoğraflar birkaç yüz kat daha
fazla bilgi taşımaktadırlar.
45
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – ALGILAMA
YÖNTEMİ
46
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – EĞİK
GÖRÜNTÜLEME
47
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – NADİR
GÖRÜNTÜLEME
48
DEĞERLENDİRME
49
DEĞERLENDİRME
50
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – KALİBRASYON
Fotogrametrik kamera kalibrasyonu, kamera sistemini en iyi şekilde ifade
eden parametrelerin bulunması olarak ifade edilir. Bu parametreler;
 Resim çekme merkezinin uzaklığı (odak uzaklığı, c),
 Resim koordinat sistemi eksenlerinin yönleri ile dönüklükleri,
 Distorsiyon parametreleri’ dir.
3 Boyutlu Test Alanı
51
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – ÜRÜNLER
52
Ortogörüntü-ortofoto
53
Ortogörüntü-ortofoto (15cm YÖA)
54
55
56
3B şehir modeli
57
YERSEL FOTOGRAMETRİ (HATIRLATMA)
Fotogrametrinin topografik olmayan uygulama alanlarında
genellikle yerden çekilen resimlerden yararlanılır. Bu nedenle
topografik olmayan uygulamalar YERSEL FOTOGRAMETRİ
adı verilen bölüme dahil edilmektedir.
Yersel fotogrametrinin uygulanabilmesi için,
Alım merkezinin yer üzerinde olması,
 Arazide fotoğraf çekimine uygun ve araziye egemen
noktaların bulunması ve
 Arazinin açık olması gerekmektedir.

58
YERSEL FOTOGRAMETRİ – KULLANIM
ALANLARI
Yersel fotogrametrinin haritacılık alanındaki kullanım
alanları:




Hava fotogrametrisine göre daha ucuz donanım
gerektirdiği için küçük, düz (yükseklik farkının az
olduğu), açık olan alanların haritalarının yapımı,
Baraj rezerv alanlarının haritalarının yapımı,
Yol inşaatlarında, yarma ve dolgu ölçmeleri,
Taş ve maden ocaklarında hacim hesapları vb.
59
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN
KULLANIM ALANLARI - Haritacılık
60
KULLANIM ALANLARI - Haritacılık
61
KULLANIM ALANLARI - Mimarlık
62
KULLANIM ALANLARI - Mimarlık
63
KULLANIM ALANLARI - Arkeoloji
64
KULLANIM ALANLARI – Deformasyon Ölçmeleri
65
KULLANIM ALANLARI – Tıp
66
67
68
69
KULLANIM ALANLARI – Endüstri
70
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN DİĞER
KULLANIM ALANLARI
71
FOTOGRAMETRİ – KURULUŞLAR
72
FOTOGRAMETRİ ve UZAKTAN ALGILAMA
TEKNİĞİ – BÖLÜMÜMÜZ UYGULAMALARI
73
74
75
Arazi örtüsünün
Sınıflandırılması ve
Çevresel etkilerin
araştırılması
76
77
FOTOGRAMETRİ II DERSİNİN İÇERİĞİ









Giriş ve Tanımlar
Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim
Yönetmeliği’ndeki Fotogrametri ile İlgili Maddelerinin
İncelenmesi
Fotogrametrinin Geometrik, Matematiksel ve Optik Temelleri
Hava fotoğrafları, Hava Kameraları ve Uçuş Planı
Tek Resim Değerlendirmesi / Rödresman
Analog, Analitik Değerlendirme
Fotogrametrik Nirengi
Ortofoto ve Sayısal Yükseklik Modeli Üretimi.
Dijital Fotogrametri
78
FOTOGRAMETRİ DERSİNİN KAYNAKLARI









Fotogrametri II Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Aycan Murat MARANGOZ, BEÜ, 2015.
Fotogrametri I,II ve III Ders Notları, Prof. Dr. Ahmet YAŞAYAN, YTÜ, 1996
Fotogrametri Ders Notları, Prof. Dr. Ahmet YAŞAYAN, T.C. Anadolu Üniversitesi
Yayını No: 2295, Acıkoğretim Fakültesi Yayını No: 1292
BÖHHBÜY – TMMOB Harita ve Kad. Müh. Odası, 2008
Fotogrametri, O. Altan, S. Külür, G. Toz, H. Demirel, Z. Duran, M. Çelikoyan, Karl
Krauss, 7. Baskıdan çeviri, İTÜ, Nobel Yayın Dağıtım, 2007
Digital Photogrammetry, Yves Egels and Michel Kasser, Taylor and Francis, CRC
Press, 2007
Kraus, K., (1993); Photogrammetry Volume I, Fundementals and Standard
Process, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany.
Kraus, K., (1997); Photogrammetry Volume II, Advanced Methods and
Applications, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany.
İnternet Kaynakları
Sunular, Kaynak kitaplara ek elektronik belgeler, Ödevler, Duyurular, Ulusal ve
Uluslararası Kuruluşlar
79
DERSİN BAŞARI KRİTERLERİ

Derse Devam: %70

Vize Sayısı: 1 (Yıliçi Başarı Notuna Katkısı: %80)
Yıliçi Başarı Notu: Vize (%80)+[Ödevler+Quizler] (%20)


Başarı Notu: Yıliçi Başarı Notu %40 + Final Sınavı
Notu %60
80
FOTOGRAMETRİ II DERSİ –
ÖDEV VE ARAŞTIRMA KONULARI

Ödev No: 1
1. Fotogrametri II Dersi için Verilen ve Diğer
Kaynaklarının İncelenmesi

Araştırma No: 1
1. Fotogrametrinin Geometrik, Matematiksel ve Optik
Temelleri Konuları Gözden Geçirilmesi
(Fotogrametri I)
2. Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim
Yönetmeliği’ndeki Fotogrametri ile İlgili
Maddelerinin İncelenmesi
81
GELECEK HAFTA
Giriş ve Tanımlar, Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim
Yönetmeliği’ndeki Fotogrametri ile İlgili Maddelerinin İncelenmesi,
Fotogrametrinin Geometrik, Matematiksel ve Optik Temelleri…
82
KAYNAKLAR
 Fotogrametri I Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ, BEÜ,
2015.
 Fotogrametri II Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Aycan Murat MARANGOZ,
BEÜ, 2015.
 Fotogrametri I,II ve III Ders Notları, Prof. Dr. Ahmet YAŞAYAN, YTÜ,
1996
 Fotogrametri Ders Notları, Prof. Dr. Ahmet YAŞAYAN, T.C. Anadolu
Üniversitesi Yayını No: 2295, Acıkoğretim Fakültesi Yayını No: 1292
 Fotogrametri I Ders Notları, Doç. Dr. Hüseyin Topan, BEÜ
 Fotogrametri, O. Altan, S. Külür, G. Toz, H. Demirel, Z. Duran, M.
Çelikoyan, Karl Krauss, 7. Baskıdan çeviri, İTÜ, Nobel Yayın Dağıtım,
2007
83

Sunu1 - Geomatik Mühendisliği Bölümü

Transkript

Benzer belgeler

SANAYİ VE TEKNOLOJİ TEZLERİ YARIŞMASI

Fotogrametri - Geomatik Mühendisliği Bölümü

FOTOGRAMETRİ ANABİLİM DALI Fotogrametri eski Yunancadaki

Güvenlik Akademisi Programı

1. DUYURU