ilk yardım 4

YARALANMALAR
Yara: Çeşitli nedenlere bağlı olarak deri ve deri altı dokularının
bütünlüğünde meydana gelen bozulmalara yara denir.
Yara Çeşitleri:
.
1.Kapalı Yaralar: Ezik yara,
morarma, kızarıklık.
2.Açık Yaralar: Sıyrık yara, kısmen
kopmuş yara, kesik yara, delici yara.
Baş Yaralanmaları: Baş yaralanmalarında, koma ve ani ölümler
meydana gelir. Baş yaralanmaları sonucunda kafatası derisinde
yaralar, beyin sarsıntısı, kafa içi kanamalar, kafatası iç basıncının
artması, kafatası kemiklerinde kırıklar veya çökükler meydana gelir.
Belirtileri: Kafada açık yara, kanama, bilinç kaybı, nabzın artması,
vücut ısısında artış, göz bebeklerindeki farklılık oluşur.
İlkyardım: Soluk yolu açılır. Baş ve boyun sabitleştirilir. Kanama
varsa durdurulur. Açık yaralar pansuman yapılıp kapatılır.
K a r ı n Y a r a l a n m a l a r ı : Ka r ı n
yaralanmaları açık ve kapalı olarak ikiye
ayrılır.
Belirtileri: Morarma, kızarma, delici
veya kesik yara, ağrı, sertlik, kusma,
ishal, kanlı idrar, kanlı dışkı.
İlkyardım: Karın bölgesindeki iç
organlar dışarı çıkmışsa organlar yara
üzerinde toplanır, üzeri nemli bezle
örtülür.
Yaranın şekline göre pozisyon verilir.
Karın yarası olan kazazedelere sulu ve
katı hiçbir gıda verilmemelidir.
Göğüs yaralanmaları: Göğüs yaralanmalarında açık ve kapalı
yaralar, ezikler ve kırıklar meydana gelmektedir.
Belirtileri: Ağrı, solunum zorluğu, nabzın artması,soğuk terleme,
ağızdan kan gelmesi, rengin solması.
İlkyardım: Göğüse batan cisimler çıkartılmaz, etrafı sarılarak
düşmeleri engellenir. Batan cisim çıkmış ise temiz bez veya el ile
kapatılarak sağlık kuruluşuna sevk edilir. Göğüs boşluğuna havanın
girmesi akciğerin küçülmesine ve kişinin ölmesine sebep olur.
Omurga yaralanmaları: Omurga yaralanmaları felç riskinin
yüksek olduğu yaralanmalardandır. Omurga kırılır, yerinden
koparsa omuriliğin zedelenmesine neden olur. En çok bel ve boyun
bölgelerinde görülür.
Belirtileri: Uyuşukluk, hareketle artan ağrı, karıncalanma, ezik,
sıyrık, morarma, şişme, solunum güçlüğü, duyu hareket bozukluğu.
İlkyardım: Solunum kontrol edilir, baş,boyun ve gövde sabitlenir,
omurga kırıklarında oturtulmaz, kazazede bir bütün olarak hareket
ettirilmelidir.
ORGAN KOPMASI
Kopan organ mutlaka temiz, nemli ve soğukta muhafaza edilerek
hastaneye götürülmelidir.( Asla ıslatılmaz ve dondurulmaz !) Bunun
için;
Kopan organ, nemli steril gazlı beze (yoksa en temiz su ile
ıslatılarak iyice sıkılmış en temiz kumaş parçasına) sarılır.
Delik olmayan bir naylon torbaya konularak ağzı sıkıca kapatıldıktan
sonra, bu naylon torba:
Buzlu su içine konarak, hastayla birlikte hastaneye götürülür.
Burada önemli olan nokta: organın dondurulmadan ve ıslatılmadan
hastaneye ulaştırılmasıdır.
O nedenle organ doğrudan su içine veya buz üzerine konmaz!
Hasta ve kopan organ uygun koşullarda 6-12 saat içinde hastaneye yetiştirildiğinde; organın eski işlevlerini aynen yerine getirme
olasılığı çok yüksektir.
ÖNEMLİ HATIRLATMALAR
!
Trafîk kazalannda en çok görülen yara şekli, ezik yaradır.
!
Sert ve künt cisimlerin darbesiyle ezik yara meydana gelir.
!
Yaralanan bölgeler kalp seviyesinden yukarı ve soğuk
tutulmalıdır.
!
Açık yaralanmalarda yaranın üzerine dökülen tentürdiyot
dokuların ölümüne yol açar.
!
Başa alının yaralanmalarda göz bebeklerindeki farklılık, baş
dönmesi, bulantı ve kusmada beyin kanaması ihtimali düşünülür.
!
Kesik yaralar, kazazedeye verilecek pozisyon ile yara kenarları
birbirine yaklaştırıldıktan sonra, sargı beziyle sarılır üzerine
herhangi bir şey sürülmez.
!
Kesik yaranın yönüne göre, kazazedeye pozisyon verilir.
(Verilecek pozisyon yara uçlarının birleşmesini temin amacıyladır.)
Kesik yaranın yönü vücut eksenine göre yönü açısından
önemlidir. Boylamasına bir kesik yara varsa sırtüstü yatırılarak
ayaklar gergin vaziyette uzatılacak, enlemesine bir kesik yara
varsa sırtüstü yatırıldıktan sonra kazazedenin dizleri karnına
doğru çektirilecek.
!
Açık yaralarda kanama ve şok önlemi alınır.
!
Yaraya batan cisim çıkarılmaz, etrafı desteklenip üzerinden
sarılır.
!
Solunum yolunun açık olmasına dikkat edilerek, sağlam
tarafına yan yatırılır.
!
Burun ve kulaktan kan geliyorsa, kan gelen tarafa doğru yan
yatırılır.
!
Açık göğüs yaralanma belirtileri; açık kırmızı köpüklü kan
gelebilir, göğüse hava girip, akciğeri sıkıştırarak solunum
yetmezliğine neden olabilir.
!
Hava giren yer temiz ıslak bezle kapatılır ve yan oturur
pozisyonda sevk edilir.
!
Kapalı karın yaralanması belirtileri, karında sertlik, morarma ve
ağrıdır.
!
Kapalı karın yaralanmalarında bölgeye soğuk uygulanır.
Ağızdan yiyecek, içecek verilmez.
Açık karın yaralanmasında, dışarı çıkan organlar içeri itilmez.
Yaranın yönüne göre bacaklara pozisyon verilir.
YANIKLAR
Yanık : Isı, ışın, elektrik veya kimyasal maddelere maruz kalma
sonucunda deri ve derialtı dokularda meydana gelen bir çeşit
yaralanmadır.
.
Yanık Çeşitleri:
1.Derece Yanıklar: Derinin sadece en üst tabakasının
zedelendiği yanıklardır. Kızarıklık, gerginlik ve ağrı görülür. En hafif
ve iz bırakmayan yanıklardır.
2.Derece Yanıklar: Derinin üst ve değişen oranlarda alt kısmının
etkilendiği yanıklardır. Kızarıklık, gerginlik, ağrı ve su toplanması
(bül) ile karakterizedir. Deride su toplanmasına (Bül) yol açar. İyi
bakım yapılmazsa iz bırakabilir.
3.Derece Yanıklar: Tüm deriyi kapsayan; derialtı dokularına,
derin dokulara ve hatta kemiklere kadar ulaşan yanıklardır. Deri
kuru kayış gibi olabilir veya renk değişikliği görülebilir (kömür gibi,
beyaz veya kahverengi olabilir). Şiddetli yanıklarda, yüzeysel sinir
uçları ve kan damarları zedeleneceğinden yanık alanda his kaybı
olabilir, buna karşın çevredeki daha az yanmış olan doku aşırı ağrılı
olabilir. Deri ve deri altı dokularının etkilendiği yanıklardır. İz bırakır
ve en tehlikeli yanıklardır. Aşırı ağrılıdır.
İlkyardım:
Araçta yangın ihtimaline karşı kontak anahtarı kapatılır.
Ulaşılırsa akünün kutup başları sökülür.
Araçta yangın çıkmışsa yangını söndürme tüpü kaput açılmadan
motorun altına ve önüne püskürtülür.
Yanma sürecini sona erdirerek daha fazla yaralanmayı önlemek
gerekir ; alevi söndürmek, kızgın metali uzaklaştırmak, yaş ısıya
maruz kalmış giysileri çıkarmak vb gibi. (DİKKAT: Alev yanığında
sentetik giysiler deriye yapışmışsa dokunulmaz; kaynar sıvı
yanığında eğer olayın üzerinden zaman geçmişse giysiler soğuk
suya tutulmadan önce çıkarılmaz aksi halde yapışan deride çıkar).
1.derece yanıklarda Asla yoğurt, salça, diş macunu, zeytinyağı
vb. şeyler sürülmez !
En az 10 dakika soğuk suya tutulur.
Gerginliği azaltmak üzere yağlı krem veya ağrısını almak ve
gerginliği azaltmak üzere yanık merhemi sürülebilir.
Geniş yanıklarda, kişi kendi içebilecek durumdaysa bol sıvı içirilir.
2.derece yanıklarda İlkyardım 1. derece yanıklarla aynıdır. İlave
olarak; büller ASLA PATLATILMAZ ! Gerekiyorsa hastaneye
götürülerek steril koşullarda pansuman yaptırılır. Eğer bül geniş bir
alanı kapsıyorsa, üstteki deri ASLA SOYULMAZ ! Eğer patlamışsa, o
zaman içindeki sıvı boşaldıktan sonra o kısım antiseptikle silinip
üzeri steril gazlı bez ile kapatılıp sargı beziyle sarılır.
3.derece yanıklarda Hastanın mutlaka bir yanık merkezine veya
hastaneye götürülmesi gerekir. Hasta bilinçli (kendi içebilecek
durumda) ise bol sıvı içirilir.
ALKOLLÜ ve ASİTLİ içecekler İÇİRİLMEZ!
Açık yanık yarası hava ile temas ettiği sürece ağrıya neden
olacağından, yaranın hemen hava ile teması kesilmelidir, bunun için
yara nemli steril gazlı bez ile kapatılır. Böylece enfeksiyondan da
korunmuş olur.
1. Derece yanıklar, kimyasal madde ve göz yanıklarında
bol su ile yıkanır.
KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMA
Kırık: Kemik dokusunun bütünlüğünün bozulmasına kırık denir.
Çeşitleri:
Kapalı kırık: Deri bütünlüğünün bozulmadığı, çevre dokularının
ve organların çok fazla zarar görmediği kırıklardır.
Açık kırık: Kırık kemik uçlarının vücut dışına çıktığı, görülebildiği
ve çevre dokuların zarar gördüğü kırıklardır.
Belirtileri: Ağrı, hassasiyet, hareket kısıtlılığı, şişme, morarma,
hareket edememe, şekil bozukluğu ve açık kırıklarda kemik
uçlarının dışarı çıkması.
İlkyardım :
Kınlan bölgenin hareketsizliği sağlanır. Kırık yerine uygun olarak,
kırık atel veya sargı bezi ile tespit edilir. Kırık olan bölge soğuk ve
kalp seviyesinden yukarıda tutulur.
Çıkık: Hareketli eklemlerin birbirinden ayrılmasına çıkık denir.
Çıkık oluşan belli başlı eklemler: Parmak, omuz, dirsek, kalça,
ayak bileği ve çene eklemleridir.
Belirtileri: Ağrı, hassasiyet, eklemde hareket kısıtlılığı, şişme,
morarma, şekil bozukluğu, hareket kısıtlanması veya kaybı ve duyu
bozukluğu olabilir.
İlkyardım :
Çıkık olan eklemin hareketsizliği sağlanır. Çıkık olan eklem uygun
olan atel veya sargı bezi ile tespit edilir. Çıkık olan bölge soğuk ve
kalp seviyesinden yukarıda tutulur.
Burkulma: Eklem bağları ve yüzeylerin in zedelenmesine
burkulma denir.
Belirtileri: Ağrı, şişme, morarma, hassasiyet ve hareket
kısıtlanması.
- Burkulmalar hareketli eklem bölgesinde olur.
- Burkulma bölgesinde şişmeyi önlemek için15-20 dakika aralıklarla
ilk 12 saat soğuk buz sonra sıcak su uygulaması yapılmalı, kalp
seviyesinden yukarı tutulmalıdır.
- Elastik bandajla bandajlanmalıdır.
Atel: Kırık, çıkık ve burkulan bölgeleri tespit etmek için kullanılan
düz nesnelere atel denir.
Tahta parçası, mukavva, sert karton, sert plastik, yastık ve üçgen
sargı bezi Atel olarak kullanılabilir. Atel kol ve bacak kırıklarında
kullanılır. Bacaklarda kırık bölge diz ile kalça
arasında ise atelin boyu topuktan koltuk altına kadar olmalıdır.
-Kırık bölge diz ile ayak arasında ise atelin boyu topuktan kalçaya
kadar olmalıdır. Ön kol kemiği kırıklarında atel malzemesi yok ise
kol gövdeye paralel olacak şekilde tespit edilir.
-Köprücük kemiği kırıklarında kazazedenin omuzu tespit
edilmelidir.
Atel bulunamadığı takdirde kırık bacak araya yumuşak bir malzeme
konularak sağlam bacağa bağlanır.
Atel Uygulanırken Dikkat Edilecek Hususlar: Kırık parçalara
kesinlikle dokunulmaz veya kemik uçları dışarı çıkmışsa içeri
yerleştirilmeye çalışılmaz. Kırığın üstünde ve altında yer alan
eklemler de desteklenir. Uçlara doğru (el ve ayaklar vücudun uç
noktalarıdır) tüm eklemler desteklenir. Şişlik ve ödemi önlemek
üzere kol veya bacak yerçekiminden kurtarılır (kol ise kalp
seviyesinde tutulur, bacak ise uzatılır).
Yatarak Sevk Edilmesi Gereken Kırıklar:
1.Bacak, omurilik ve boyun kırıkları yatarak sevk edilmelidir.
Diğer bölgedeki kırıklar (Ön kol, omuz, kaburga vb) oturuş yada
yarı oturuş pozisyonunda sevk edilmelidir.
2.Özellikle omurilik kırıklarında sedye tercih edilmelidir.
Omurilik kırıklarında bel ekseni bozulursa kazazede felç olabilir.
4.Köprücük kemiği kırıklarında üçgen sargı bezi ile omuz tespit
edilmelidir.
5. Kırık bölgeler tespit edilmezse felç yada iç kanama olabilir.
6. Boyun kırıklarında kask veya yumuşak bir malzemeyle boyun
bölgesi korunmalıdır.
ÖNEMLİ HATIRLATMALAR
-Kırılan, burkulan ve çıkan bölgeler kalp seviyesinin üzerinde
tutulmalıdır.
-Ön kol kemiği kırıklarında atel malzemesi yok ise kol gövdeye
paralel olacak şekilde tespit edilir.
-Köprücük kemiği kırıklarında kazazedenin omuzu üçgen sargı bezi
tespit edilmelidir.
-Kırıklar, kemiklerin her yerinde, burkulma ve çıkıklar, eklem
yerlerinde olur.
-Kırıklar, mutlaka hareketsiz hâle getirilerek tespit edilir.
-Tespit amacıyla atel olarak (Kırık uzvun hareketsizleştirilmesine
yönelik); düz tahta, karton vb. sert cisimler ve üçgen bez kullanılır.
-Atel, kol, bacak, kalça, omurga kırıklarında kullanılır.
-Omurga kırıklarında kazazede oturtulmaz, yürütülmez, sert ve düz
bir zeminde yatırılır.
-Üst taraf kemiği kırıklarında (kol, köprücük, kaburga) kazazedeye
yan oturur pozisyon verilir.
-Köprücük kemiği kırıklarında omuz bölgesi hareketsiz tutulur.
-Alt bacak kemiği kırığında atel, topuktan kalçaya kadardır. Üst
bacak kemiği kırığında atelin uzunluğu, topuktan koltuk altına
kadardır.
-Atel olmadığında, kırık bacak sağlam bacağa bağlanır, sedye ile
sevk edilir.
-Çıkıkta, kırıktaki gibi işlem yapılır, yerine konulmaya çalıştırılmaz.
-Hareketsizliği sağlanır. Soğuk uygulama yapılır.
Burkulmalarda ilk 12 saat soğuk, sonra sıcak uygulama yapılır,
şişmeyi önlemek için yüksekte tutulur.
HIZIR ACİL 112
HABERLEŞME
Kaza Yerindeki İlkyardımcının Yardım İstenecek
.
Merkezlerle Haberleşmesinin Önemi:
Kaza yerinde ilkyardımcının kazazedeye yaptığı sağlıklı müdahale
kadar, zamanında ve doğru şekilde yapılacak haberleşmede hayati
önem taşımaktadır. Sağlıklı bir haberleşme pek çok hayatı
kurtarabilir. Haberleşme ilkyardım da 4. Safhada yer almasına
rağmen, kaza yerinde birden fazla ilkyardımcı varsa ilk safhada
yapılabilir.
İlkyardım Haberleşmesi Yapılacak Merkezler:
Hızır acil yardım servisleri, hastaneler, diğer sağlık kuruluşları, trafik
istasyonları, karayolları istasyonları, jandarma karakolları.
İlkyardım Haberleşmesinin İlkeleri ve Kanalları:
İlkeler:
Kazanın yeri doğru ve açık şekilde belirtilmelidir.
Kazanın oluş şekli belirtilmelidir.
Kazazedelerin sayısı ve durumları belirtilmelidir.
İnandırıcı olması açısından isim, adres ve telefon numarasını
bildirirsiniz.
Mesaj kısa ve öz olmalıdır.
Kanallar: Haber verme; telefon, telsiz veya yoldan geçen diğer
araçlarla yapılabilir.
Ülkemizin acil yardım telefon numarası 112 dir.
HIZIR ACİL 112
KAZAZEDELERİN TAŞIMAYA HAZIRLANMASI VE
TAŞIMA ÇEŞİTLERİ
Yapılan ilkyardım safhasından taşıma safhasına kadar kazazedenin
hayati bulguları çok iyi gözlenmelidir. (Solunum yolu, kanamaları,
nabız, tansiyon, vücut ısısı)
1.Taşınma Önceliği Olan Kazazedelerin Gruplandırılması:
I.Derecede öncelikli kazazedeler (ÇOK ACİLLER)
Solunum zorluğu olanlar, Ani kalp durması halleri, şok ve koma
tehditi altında olanlar, ağır kanamalılar(organ kopması, atardamar
kesilmesi), ağır kafa travmaları, göğüs ve açık karın yarası olanlar,
geniş ve derin yanıklar, zehirli gazlara maruz kalanlar.
II.Derecede öncelikli kazazedeler (ACİLLER)
Ağır yarası olup hayati tehlikesi olmayan kazazedelerdir, karın, sırt
ve omurga bölgesi travmaları, büyük, açık ve komplike kırıklar, çok
derin olmayan 2.derece yanıklar.
III.Derecede öncelikli kazazedeler (ACİL OLMAYANLAR)
Sadece basit kırık, çıkık ve burkulmaları olanlar, yumuşak doku
kesiği, sıyrığı ve çiziği olanlar.
IV.Derecede öncelikli kazazedeler (YAŞAMA ŞANSI AZ
OLANLAR) Ölüler ve hayatta kalma ihtimali az olanlar.
2.Kazazedeye Taşımada Verilecek Uygun Pozisyonlar:
A.Sabit yan pozisyon uygulanması; Solunum zorluğu çekenlerde
bayılmalarda ve gaz zehirlenmesi sonucu boğulma riski olanlarda.
B.Baş ve yüz yaralanmalarında; Baş hafif yana çevrilmiş, yan oturur
pozisyonda,
C.Göğüs travmaları; Baş yana çevrili, yarı oturur şekilde.
D.Kol ve bacak kırıklarında; Kol kırıklarında oturur, bacak
kırıklarında sırtüstü yatarak sevk edilir
E.Omurga ve kalça kırıklarında; Sedyeye sırtüstü yatırılarak
nakledilir.
F.Karın yaralanmalarında ; Kazazede sırtüstü baş hafif yüksekte
dizler karma doğru bükülü olarak yaranın yukarıdan aşağıya mı
yoksa enine mi oluşuna göre nakledilir.
Kazazede taşıma yöntemleri:
a. Bir Kişi İle Kazazede Taşıma Yöntemleri;
Geri geri(RAUTEK yöntemi);Kazazedenin araç içinden ve kaza
yerinden uzaklaştınlmasma yöneliktir.
İtfaiyeci yöntemi; İlkyardımcmın bir eli
kazazedenin el bileğinde diğer eliyle
bacaklanndan kavrayarak omuzlanndan
aşırmış vaziyette taşıma şeklidir.
Kazazedeye destek olma
şeklinde olan taşıma
Sırtta taşıma
b. İki Kişi İle Kazazede Taşıma Yöntemleri;
İki el üzerinde
taşıma
Teskereci metodu
ile taşıma
Dört el üzerinde
taşıma
c.Sedye İle Kazazede Taşıma Yöntemleri;
-Sedye yerine geçen malzemelerin kullanımı ve kazazedenin
sedyeye alınması. Kazazedeyi sedyeye koyarken en az 3 yada 4
ilkyardımcının görev yapması gerekir.
-Sedyenin taşıma yönü ayaklar istikametinde olmalıdır.
-Merdiven inerken ve çıkarken kazazedenin başı yukarıda olmalıdır.
-Ambulansa konulurken kazazedenin başı ön tarafta olmalıdır.
ZEHİRLENMELER
Zehir: Vücudu oluşturan birimlerin çalışmasını ve yapısını bozan
zehirli etkiye sahip organik, kimyasal ve fiziksel özellikli maddelere
zehir denir.
Zehirlenme: Zehirli maddenin değişik yollarla vücuda girmesi ve
vücudu etkilemesine zehirlenme denir.
Solunum Yolu Zehirlenmeleri:
Tüp gaz, egzoz gazı, duman ve diğer zehirli gazların solunması
sonucunda görülen zehirlenmelerdir. Genel olarak karbonmonoksit
zehirlenmeleridir. Bu tip zehirlenmelerde kanın oksijen taşıma
özelliği kaybolur.
Belirtileri : Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, kendinden
geçme, bulantı-kusma, deride renk değişimi.
İlkyardım:
Kazazede temiz havaya çıkartılır. Solunum zorluğu çekenlere sabit
yan yatış pozisyonu verilir. Solunumu duranlara suni solunum yapılır.
Sindirim Yoluyla Zehirlenmeleri:
Kazazedenin yeni zehirlendiği biliniyor ise kusturulur. Kusturmak
için dilin arka kısmı parmakla uyarılır yada tuzlu su içirilir.
Kimyasal Madde (asit baz) Zehirlenmeleri:
Kazazedeye bol su içirilir. Kazazede kesinlikle kusturulmaz. Eğer
kimyasal madde cilde değmişse bol su ile yıkanır.
Yılan akrep ve böcek sokması:
Yılan zehirlemelerinde ısırılan bölge ve kalp
seviyesinden aşağı tutulur.
Böcek ve arının soktuğu yerin soğuk
tutulması sokulan bölgede şişmeyi önler.
Amonyak sürülebilir.