6183 sayılı amme alacaklarının tahsili usulü hakkında kanunun ıv

6183 sayılı amme alacaklarının tahsili usulü hakkında kanunun ıv

İzmir SMMMO
6183 SAYILI AMME ALACAKLARININ TAHSİLİ USULÜ HAKKINDA KANUNUN
IV DİĞER KORUMA HÜKÜMLERİ BAŞLIKLI “AMME ALACAKLARININ RÜÇHAN
HAKKI“NIN İNCELENMESİ
Hüseyin DEMİR
Em.İcra ve iflas Müdürü
Erdem DEMİR
Avukat
Rüçhan hakkını; önceden doğan hak nedeniyle sıralamada öne geçme hakkı olarak belirtebiliriz. Amme
idaresi tarafından düşünüldüğünde haciz ve iflasta
alacaklı olan Amme İdaresinin alacaklarını tahsil etmede öncelik hakkı kazanmasıdır.
sonucu değiştirmez ancak amme alacağı için haczin
satış tarihinden sonra konulması halinde amme alacağı bu hacze iştirak edemez oysa İcra ve İflas Kanunu
hükümleri gereğince iştirak süresi farklıdır İlk haciz
üzerine satılan malın tutarı vezneye girinceye kadar
aynı derecede hacze iştirak edebilecek alacaklıların
hacze iştirakleri mümkündür.
Bilindiği gibi amme alacağını korumak için 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun’ unda çeşitli hükümler yer
almaktadır. Bu kanunun 21. mad�����������������
desi de bu koruma hükümlerinden
birisidir ve amme alacağında rüç- �������������������������han hakkını düzenler.
6183 Sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun’
nun Amme Alacağında Rüçhan
Hakkını düzenleyen 21. Maddesi:
“Üçüncü şahıslar tarafından haczedilen mallar paraya çevrilmeden evvel o mal üzerine amme
alacağı için de haciz konulursa
bu alacak da hacze iştirak eder
ve aralarında satış bedeli garameten taksim olunur.” ifadesini
içermektedir.
�����������������������
�������������������������
���������������������������������������������������
���������������������������
�������������������������������������
Burada kast edilen üçüncü şahıslar tarafından haczedilen mallar paraya çevrilmeden önce amme alacağı
için de haciz konulursa amme alacağının da hacze
iştirak edeceğini ve haciz koyan 3. şahıs ile amme
idaresi arasında garameten taksim olunacağıdır,
daha da açacak olursak 3. şahısların koydukları hacze
amme alacağı satış tarihine kadar iştirak edebilir. 3.
şahsın haczinin amme alacağı haczinden önce olması
Yüksek Mahkemenin bir kararında “Şikayetçi vekili, Ankara 15.
İcra Müdürlüğü’nce tanzim edilen
15.12.2011 tarihli sıra cetveline
esas olan ve satılan aracın 19971998 yıllarına ait ödenmemiş vergi borçları sebebiyle araç kaydına
satıştan evvel haciz koyduklarını,
sıra cetvelinde satış bedelinin garameten paylaştırılmasına dahil
edilmeleri gerektiği halde, dahil
edilmediklerini ileri sürerek, sıra
cetvelinin iptalini istemiştir.
Şikâyet olunan vekili, müvekkillerinin ilamlı takip yaptıklarını, kaldı
ki satılan araç üzerine 2001 yılında
mahkemece ihtiyati tedbir konulduğunu, sıra cetvelinin doğru olduğunu savunarak,
şikâyetin reddini istemiştir.
Mahkemece, toplanan deliller ve dosya kapsamına
göre; şikayete konu sıra cetvelinde paylaştırmanın 1.
sırada Yeğenbey Vergi Dairesiyle şikayet olunan arasında garameten yapıldığı, sıra cetvelinde davalıların
takip dosyasının numarasının hatalı yazılmış ise de
daha sonra hatanın düzeltilerek taraflara tebliğ edildiği, sıra cetvelinin 6183 Sayılı Kanun’ un 21/1 ve 69.
dayanışma
103
İzmir SMMMO
(Ek hüküm: 30/3/2006 – 5479/4 md.) Genel
bütçeye gelir kaydedilen vergi, resim, harç ile
vergi cezaları ve bunlara bağlı zam ve faizler için
Kararı, şikâyetçi vekili temyiz etmiştir.
tatbik edilen hacizlerde 2004 sayılı İcra ve İflas
Şikâyet, sıra cetvelinde sıraya itiraza ilişkindir.
Kanunu’ nun 268. maddesinin birinci fıkrasının
Dosyanın tetkikinden 6183 Sayılı Amme Alacakları- son cümlesi hükmü uygulanmaz.
nın Tahsil Usulü Hakkında Kanun’ nun 21/1 maddesi Burada kast edilen İcra ve İflas Kanunu’ nun 261. madgereğince şikâyetçi vergi dairesinin satışa konu araç desi gereğince ihtiyaten haczedilen mallar üzerine ihtiüzerine 01.07.2010 tarihinde haciz koyduğu, aracın yati haciz kesin hacze dönüşmeden genel bütçeye gelir kaydedilen vergi, resim, harç ile
da 04.08.2011 tarihinde satılavergi cezaları ve bunlara bağlı zam
rak paraya çevrildiği göz önüne
ve faizler için tatbik edilen hacizlealındığında şikâyetçinin haczinin
satıştan evvel olması sebebiyle
rin İcra ve İflas Kanunu’ nun 268/1
maddesi gereğince İcra ve İflas Kailk hacze iştirak etmesi ve satış
nunu’ nun 100. maddesinde sayılan
bedelinin aralarında garameten
belgelerden dahi olsa kamu haczipaylaştırılması gerekirken, yanılgı
ne iştirak edemeyeceğidir.
lı gerekçeyle yazılı şekilde hüküm
kurulması doğru görülmemiş,
Burada üzerinde durulması geşikâyetçi vekilinin temyiz itirazla- reken bir diğer husus da amme
rının kabulüyle hükmün şikâyetçi
nedeni ile amme idareleri
alacağı
yararına bozulması gerekmiştir. “
tarafından
konulan ihtiyati haciz 3.
denilmektedir. 1
şahısların haczine iştirak edip edemaddelerine uygun tanzim edildiği gerekçesiyle şikayetin reddine karar verilmiştir.
Amme idaresi tarafından haczedilen ve aynı amme idaresi tarafından paraya çevrilen malların
üzerinde başka hacizler varsa
amme idaresinin satış masraflarını
ayırdıktan sonra kalan ihale bedelini dağıtmak üzere ilk haczi koyan
icra dairesine göndermesi gerekir.
Zira amme idarelerinin paraları
paylaştırma yetkisi yoktur.


Yüksek Mahkemenin bir kararında” Her ne kadar Vergi Dairesi
Müdürlüğünce satılarak paraya
çevrilen …………. Plakalı aracın
ayninden doğan vergi borcu ve garaj ücreti ödendikten sonra bakiye ihale bedeli Vergi Dairesi ile İcra Dairesi arasında garameten paylaştırılarak dağıtılmışsa
da, sıra cetveli düzenleme yetkisi icra müdürlerine
ait olup, vergi dairesinin sıra cetveli düzenleme yetkisi
bulunmadığı ancak idari nitelikli bir işlemin iptalinin
idari yargı yerinden istenebileceği,” denilmektedir. 2
1
Yargıtay 23. H.D.21.05.2012 T, 2012/1817 E, 2012/3507 K. Sayılı ilamı
2
Yargıtay 23. H.D. 06.10.2011 Tarih ve 2011/706-883 Sayılı ilamı
104
dayanışma
meyeceği konusudur.
Amme alacağı nedeni ile amme
idareleri tarafından konulan ihtiyati
hacizlerin 3. kişiler tarafından konulan ilk hacze iştirakine 6183 Sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun 21. maddesinde
ve diğer maddelerinde imkân tanımamıştır.
Yüksek Mahkemenin bir kararında “ Davalı yanca konulan ihtiyati
hacizler 24.02.2000 tarihli olup, bu
hacizler 24.09.2003 tarihinde kesin
( icrai ) hacze dönüşmüştür. Davacının ihtiyati hacizleri ise daha sonraki tarihli olup, henüz kesin hacze
de dönüşmemiştir. Bu durumda davacının garameye
dâhil edilmesine yasal olanak bulunmamaktadır ( İİK
m. 268 ). Öte yandan, davacı alacağının 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a
tabi olduğu şeklindeki gerekçede de isabet yoktur.
Kaldı ki anılan yasaya göre ihtiyati hacizlerin ilk hacze
iştirakine de imkân tanınmamıştır.” denilmektedir, 3
3
19. HD. 04.10.2007 T, 2007/4006- 8606 Sayılı ilamı
İzmir SMMMO
sırasında, bu sıranın önceliğini alan alacaklar
da dâhil olmak üzere tüm imtiyazlı alacaklar ile
birlikte işleme tabi tutulur.
Burada kast edilen madde metninde anlaşılacağı gibi
borçlunun iflası, mirasın reddi ve terekenin resmi
Burada kast edilen rehinli alacakların haklarının mah- tasfiyeye tabi tutulması hallerinde amme alacakları
fuz olduğu ancak gümrük, resmi bina ve arazi vergisi imtiyazlı alacak olarak 2004 sayılı İcra ve İflas Kanugibi eşya ve gayrimenkulün ayninden doğan amme nu’ nun 206. maddesinin üçüncü sırasında, bu sıranın
alacakları; o eşya ve gayrimenkul satış bedelinden önceliğini alan alacaklar da dâhil olmak üzere tüm
tahsilinde rehinli alacaklardan önce gelir. Daha da imtiyazlı alacaklar ile birlikte işleme tabi tutularak İcra
açacak olursak satılan eşya ve gayrimenkulün güm- ve İflas Kanunu’nun 206. maddesi gereğince 3. sıra
rük, resmi bina ve arazi vergisi varsa rehin alacağı alacağı olarak kabul edilmesidir, bilindiği gibi İcra ve
İflas Kanunu’nun 206. maddesinde
ödenmeden eşya ve gayrimenbirinci sırada: İşçilerin, iş ilişkisine
kulün ayninden doğan amme
dayanan
ve iflâsın açılmasından
alacaklarının öncelikle ödenmesi
5HKLQOLDODFDNOÕODUÕQ
önceki
bir
yıl içinde tahakkuk etgerektiğidir. Örnekleyecek olursak
KDNODUÕPDKIX]GXU
miş ihbar ve kıdem tazminatları
cebri icra yolu ile satılan bir aracın
motorlu taşıtlar vergisi öncelikle
$QFDNJPUNUHVPL dâhil alacakları ile iflâs nedeniyle iş
ilişkisinin sona ermesi üzerine hak
ödenmelidir.
ELQDYHDUD]LYHUJLVLJLEL etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazYüksek Mahkeme’ nin bir kararında
işverenlerin, işçiler için
Hú\DYHJD\ULPHQNXOQ minatları,
“ Bir eşyanın aynından kaynaklayardım sandıkları veya sair yardım
nan vergi ve resim gibi devlet alaD\QÕQGDQGR÷DQDPPH teşkilatı kurulması veya bunların
cakları o eşyanın satış bedelinden
yaşatılması maksadıyla meydana
DODFDNODUÕRHú\DYH
öncelikle karşılanır ( 6183 S.Y. m.
gelmiş ve tüzel kişilik kazanmış
21/11 ve IİK. m. 206/1 ). Bu öncelik; JD\ULPHQNXOEHGHOLQGHQ
bulunan tesislere veya derneklere
gerek yasalarımızda, gerek uygulaolan borçları, iflâsın açılmasından
WDKVLOLQGHUHKLQOL
mada ve gerek öğretide “rüçhan”
önceki son bir yıl içinde tahakkuk
kelimesiyle ifade edilmekte ve
DODFDNODUGDQ
etmiş olan ve nakden ifası gereken
rüçhan hakkı alacağın rehin hakaile hukukundan doğan her türlü
HYYHOJHOLU
kından daha önce tatmin edilmesi
nafaka alacakları.
imkânını getirmektedir. Motorlu
İkinci sırada: Velâyet ve vesayet
taşıtlar vergisi alacağı da vergi konusu aracın aynından doğduğundan, sözü edilen rüç- nedeniyle malları borçlunun idaresine bırakılan kimselerin bu ilişki nedeniyle doğmuş olan tüm alacakhan hakkına sahiptir.
ları; ( Ancak bu alacaklar, iflâs, vesayet veya velâyetin
O halde icra müdürlüğünce ihale bedelinden, satışa
devam ettiği müddet yahut bunların bitmesini takip
konu araca ait motorlu taşıt vergisinin kesilerek vergi
eden yıl içinde açılırsa imtiyazlı alacak olarak kabul
dairesine ödenmesi işleminde yasaya aykırılık bulunolunur. Bir davanın veya takibin devam ettiği müddet
madığından mahkemece şikayetin reddi yerine kabul
hesaba katılmaz.)
yönünde hüküm tesisi isabetsizdir” denilmektedir..4
Üçüncü sırada: Özel kanunlarında imtiyazlı olduğu
(Değişik son fıkra: 30/3/2006 – 5479/4 md.)
belirtilen alacaklar.
Borçlunun iflası, mirasın reddi ve terekenin
Dördüncü sırada: İmtiyazlı olmayan diğer bütün alaresmi tasfiyeye tabi tutulması hallerinde amme
caklar gelmektedir, 6183 Sayılı Amme Alacaklarının
alacakları imtiyazlı alacak olarak 2004 sayılı İcra
Tahsil Usulü Hakkında Kanun özel bir kanun olup 21.
ve İflas Kanunu’ nun 206. maddesinin üçüncü
maddesinde geçen amme alacaklarının 3. sıra alacağı
olarak kabul edilmesi gerekir.
Rehinli alacaklıların hakları mahfuzdur. Ancak, gümrük, resmi bina ve arazi vergisi gibi eşya ve gayrimenkulün aynından doğan amme alacakları o eşya ve
gayrimenkul bedelinden tahsilinde rehinli alacaklardan evvel gelir.
4
Yargıtay 12. H.D. 25.04.2011 T, 2011/7972 E, 2011/7972 K. Sayılı ilamı
dayanışma
105