Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni Sayı 2

ANADOLU ÜN!VERS!TESİ
TIBBİ BİTKİLER ARAŞTIRMA
MERKEZ!
'JI'ITJBJBrr VlE AIROMA'JI'rrJ!C JBrr'JI'JKrrlLJEIR
JBüJLtJENrr
Kasım
Sayı
1989
e 2. 1RUMAP Yapıldı
e 8. Bitkisel llaç Hammaddeleri toplantısı İstanbul'da
düzenlendi
e TBAM Bilgi Merkezi
• Atkestanesinin önemi
e
2-3
TBAM'ın
A+G ve Kalite
Kontrol İmkaniarında
Gelişme
• Füzel Yağından Muz
Esansına
• TBAM'ın Üretim İmkaniarı
Genişliyor
• Bitkisel Drog İhracatı
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ TIBBİ BİTKİLER ARAŞTIRMA MERKEZi
TmlBii VIE AlROMA'lriııK JB!ı'lrl!dJLIEIR JBÜJL'lrlENıl
Kasım ı 989
Say ı
Başyazı
2-3
TBAM BİLGİ MERKEZi KURULuYOR
Anadolu Oniver• ltelli T ı bb i Bitkilar
Arattırma M•rkaz 1 NIIIIn19S9'dayayınla·
nan ~k 1111yı•ından •onr a ortaklata balilan
2 ve 3 nolu bu sayıt~ıyla yayrı hayatını .OrdOrmek tedir.
H.rka11in ilgialni çeken birkonu olma•..
ntı r ağmen na tıbbi na de e rometik bitkller
konusunda dOzanN va bilimsal OlçOiare uy-
KESIN SONUCA EN KISA ZAMANDA
VE EN.AZ EMEK HARCAYARAK
ULAŞMAK iST!YORSANIZ;
gun bir yayrıın bulunmay ıt ı bizi bu bOltani
çıkarmaya itmi11tlr. BOltan har ne kadar
TBAM faaliyatlerinWl duyurı.ıknawıa Oncalik veriyor•• da bundan •onrak l uy~ar da
aizlarinda k atk~arıyla daha k itlesal blrg6r0n0m kazanma gayretliçine girecektir.
Bitkllllll kaynak l ı Ilaç, koku, tad, boya
meddalari ve diğ er kimyasalar konueun da katk~arır•zı bekliyoruz.
...ayıaı 1500adatba..ıtı nvetomo ilgll
.O~Im . tie~~rat va .. naylkurulı.ıtlama da•
LABORATtwAR VE KALiTE
KONTROL CiHAZLARI KONUSUNDA
UZMAN KADROMUZUN
GÜVENCESi iLE HiZMET!NiZDEYiZ.
Oıt~an TAB BOL TE NI 'net. yani çıkan kitaplar, yerli kongre ve topla nt ı duyurulan,
yanibulutlar, bitki1el OrOnlarln Ihr acat rakamla rı, dOnya f i yat l a rı gibi konuları da
yaynlamak arzu•undayı z.
Yani kuruian yOkilik baançlı Sıvı Kromatografill ve Gaz Kromatografili- KOt la
Spektr o•kopial • i• tamlariyie A•G ve k aMta
kontrolimkanlarını gOçlendlran
iUi ayında, geNtmek ta olan Ok
TBAM,EyN re y Cnellk
20 gOn •Orafi TRUMAP grup eğitim programlarnrı ikincialni de garçeklattlrml• olmanın g urur va mutluluöunu yatadı. Ülkaml zdtı arzu attiğimiz dOnyda bir uçucu
İSTANBUL BÜROSU
ANKARA BÜROSU
İZMİR BÜROSU
yağ va Fltokimya eanayli'na •ahip olmam a m ın r ağmen bu konuda batka Ulkelere .Ol tim Imka nı veriyor olmamız Olkamiz-
de da bu •a n ayilerlrı gellll ip gOçlarma•lrı•
katkıda buiı.•ıi.M'Inancındayız.
tM.ç. ı. '1Jfot')(p.1427
'll~lY!.R!}{:ft'UL
~"'ılyeı Cd. ')(p. 31/2
ar;,.ılag/~
2Jgtı ljöl:plp Caıf. ')(p.l5/2
~~t:uMJı_
'l'ei: (1) 5201820·5201821
'1'tl: (4) 1255029·1256422
'l'ei: (51) 218050-220588
~23579l~ır
~42283qmır
~IRG (4) 1189689
~53264/~ır
~IRG
(1) 511647
Prof.Dr .K.Hosno Can Ba,er
Ed Hor
Hangi konuda olursa olsun bir araştırma merkezinin temel
taşlarından biri de "Bilgi"dir. Ancak burada "Bilgi" derken
"düzen l enmiş, organize
edilmiş ve sistemaliSi olan" bilgi
tanımlanmaktadır. I şte TBAM' da da Merkezin araştırma konularuu
oluşturan ve dogadaki varlıgından saklanabilir ve paraya çevrilebil
bir ürüne dönüştürülm esine kadar her aşaması ile tıbbi ve aromatik
bitkileri içeren bir Bilgi Merkezi kurmak yönünde ilk ad ımlar
atılmıştır . Çagımızda bilgi eksponansiyel olarak artan bir yaşayan
organizmadır, ondan yararlanabilmek için kontrol altında tutahilrnek
ön şarttır. Bugünkü durumu ile ''kontrol altınd a tutabilme" işi ise
ancak bilgisayarlarla mümkün olup elle işleyen klasik yöntemler
artık terkedilmcktedir.
Işte bu görüşlerin ışıgı altında TBAM' da kendi ugraş konusunda
yurt içinde ve yurt dışında üretilen bilgileri
-edinmek
-~lemlemek
-u! aşılabilirligini saglamak
-ku llanıcıya sunmak, amacıyla aşagıd aki işler
programa alınmış br.
1- Merkezde üretilen veya konu alanına giren ve Merkez dışında
üretilen bilgileri -tez, rapor, kitap, dergi, ön baskı, patent, standart vb.
- bilgisayara yüklemek için bir program h azırlanması;
2-Yurt dışındaki veri bankalan ile "dial-up" modem araalıgı ile
telenel kanalıyla baglantı kurarak Merkezin kendi alanına giren
konularda bilgi ulaşımının sagianması
3-Türk.iye'de yetişen bitkilere ilişkin Davis'in 10 ciltlik Türkiye Horası temel alınarak derlımcn bilgilerin bilgisayara yüklenmesiyle bir
veri bankası oluşturulması.
'
Yukarı da anı l an işleri gerçekleştirmek üzere iki ayrı program
hazırlanarak Merkezde mevcut bulunan bas ı lı bilgi kaynaklan
bilgisayara yüklenmeye başlamıştır. Türkiye florasına ait program da
t amamlanmış olup son haline getirilmek üzere bilgi yüklenmeye
başlamıştır. YW1 dışı bilgi hankalanna ulaşun için telenel araalıgtyle
baglantı saglanması için P1T Datanet Santralı ile ilişki kurulmuş
olup, DIALOG, ORDIT ve S1N ilc sözleşme i mzalanması için gerekli
girişimlerde bulunulmuştur.
Çok yakın bir tarihte TBAM Bilgi Merkezi
hiı.met\erini dışanya
L _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ı da açacak ve TAB BÜLTENİ'yle açıklayıa bir duyuruda bulunacaktır.
TAB BÜLTENİ
SAYFA 2
TAB BÜLTENİ
SAYFA 3
İKİNCİ TRUMAP ESKİŞEHİR'DE DÜZENLENDi
TBAM'ca dOzenlenengrup eğitin programna geişmekte olan
Ol<elerden 11 kursiyerkatıldı
İ Iki 1988 yılında Eskişehir'de düzenlenen
'Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Ilaç ve Ilgili
Diger Sanayilerde K ull anımı" (TRUMAP) adlı
grup egitim Programının ikincisi ll-30 Eylül
1989 tarihleri arasında yine TBAM ''ca Eskişe­
hir'de yapı ldı.
Gelişmekte olan ülkelerden Hüküm etlerince önerilen adaylar arasından seçilen ll kursiyerin katıldıgı üç hafta süreli grup egitim programında teorik dersler, laboratuvar ve pilot tesis
uygulamalan ile sınai geziler ve yuvarlak masa
toplantılan yer aldı.
Türk Hükümetiyle Birleşmiş Milletler Sınai
Kal kınma Teşkilah (UN!DO) tarafindan d esteklenen egitim programına bu yıl Endonezya,
Etyopya, Iran, Nepal, Somali, Suriye, Tanzanya,
Tayland, Uganda, Urdün ve Zambia'dan tıbbi ve
aromatik bitkiler konusunda en az beş yıl deneyime sahip uzman lar ka hl d ı.
TRUMAP program ınd a egitici olarak VNIDO U zmanı Mr.M. B.Narasirnha, Prof. Dr.
K.H.Can Başer, Prof.Dr.Ekrem Sezik, Prof. Dr.
Muzaffer Tunçel, Prof.Dr.Erden Güler, Doç.
Dr.Mustafa Kara, Doç.Dr.Yusuf Öztürk,
Yard.Doç.Dr. Neşe Kırımer, Yard. Doç.Dr. Mete
Koçkar, Yard.Doç.Dr.Yasemin Yazan, Yard.
Doç.Dr. Hadl Bilaç, Zeki Konur ve Mehmet Müderrisoil!u yer alırken, diger TBAM çalışanlan
prograrn süresinoe destek personel görevini
başanyla yürüttü
lRUMAP kursiyerlerine verilen teorik bilgiler pratik uygulamalarla desteklenerek el becerisi
kazanmalan saglandı
Diptorna törenine UNIDO temsilci si Mr. Karnal Hussein, Endonezya Büyükelçisi Mr.Nasrun Syah nın
ve eşi ile scçkllı bir davetti toplulutu katıldı
Kursiye rler Pilot Tesis Kullanımı Konusunda da Egiıild i
lRUMAP programını
ba şanyla
tamamlayan onbir kursiyer törenle d.iplomalannı ald ıl a r
TAB IBÜILTIBNİ
SAYFA 4
8. Bitkisel İlaç Bammaddeleri Toplantısı Yapıldı
Bitkisel Ilaç Hammaddeler i Top ı antısı I 9 -2 I Mayıs I 989 tarihlerı
8•
arasında istanbul Universitesi'nin Is -
tanbul Silivrı'deki UNİSAM tesislerin de yapıldı. Istanbul Ün iversitesi Eczacı lık Fakültesi Farmakognozi Ana b ilimdalı
zacılık
toplant ıya
lesi
I 976
Eczacılık
Bitkisel
rı
yılında
İlaç
her iki
istanbul Univer si-
Fakültesinde
Hammaddeleri
yılda
malarının
yapılan
toplantıla ­
bir Farmakognozi ana -
İlaç
Tablo 1
İ laç
hammaddeleri Top -
SO. yılı olması se bebiyle , "TOrki ye'deki Eczacılık Fakültelerinde Far nın ı
e
I. Bitkisel llaç İlkel Maddeleri Toplanusı,
e
II. Bitkisel Daç Hammaddeleri Toplanusı,
makognozi ÖıSreti mi ve Araştırmaları '
na
ayrıldı.
e
e
e
e
e
e
Prof.Dr.Turhan Baytop
17-19 Mayıs 1976, lsıanbul(!sıanbul Üni.
Ecz. Fak.)
etkilerinin incelendi~i bil sonr a s ırasıyla Prof.Dr .GU Prof. Dr.Mekin Tanker,
(Gazette Medicale
d'Orıent.
Sa rıyar.
Ankara. Gazi, Hacettepe, Ege ve Anadolu
Vnive rsiteleri Eczacılık Fakültelerinde
Farmakognozi ö ıS r et imi ve araştırmaları
konusunda bilgi verdiler.
Toplantının "Serbest Bildırileri" bö lümünde 6 serbest bildirı sunuldu (Tab lo 2 ). Farmakognozi ve bitki kimyası ala nında
57 or ijinal
çalışma
"Poster" olarak
hane kurdugundan da söz ettı. Pr of.
Baytop 'un ilgi ile izlenen ve ilgınç
se rgilendi (Tablo 3).
Toplantının "Bitkisel iıaca Bakış" adlı böl OmOnde Guatemala San Carlos Vni-
Tablo 2. Serbest Bildiriler
versitesi Eczac ılık Fakültesi Far makolaii Bölümünden Dr.Amaryllis Saravia
ı.
ID. Bitkisel Daç Hanunaddeleri Toplanu sı,
IV. Bitkisel llaç Hammaddeleri Toplanusı,
I 5- I7 Kasım I982, Eskişehir (ETI1A Sa~lık
Bilimleri Fak. Ecz. BL ve Tıbbi Bitkiler
Araşuıma Enstitüsü)
V. Bitkisel llaç Hammaddeleri Topl anus ı,
16-19 Mayıs 1984, Ankara(Hacettepe Üni.
dırısınden
Prof.Dr . Ek r em Sezik. Prof.Dr. Ihsan Çalış,
Prof.D r . Tekant Gözler ve
Prof.Dr .K.Hus nü Can Başer, istanbul.
25·27 Mayıs 1978, Ankara, (Ankara Ün i.
Ecz.Fak.)
26·28 Mayıs 1980, !zmir, (Ege Üni.Ecz.Fak.)
Uz erın deki
kowski. O.Bulutyan, F.Della Sud da ve
m aya b aş la mıştır.
8. Bitkisel
··Ec -
o~retı m
journal de la Societe de Pharmacie de
Constantinopole ve Revue Medico Phar maceu tiq ue) yayın ladı k larını belirtti.
Dr.W .Noe'nin 1839 da bu mektepte bır
b atanık bahçesi, herbaryum ve k ütü p-
Hammaddeleri Toplantı l arı'nın, I 982
de Eskişehir'de düzenlenen toplantıyla
birlik te , bildiri kitapları da yayınlan ­
lantısının ana konusu. bu yı lı n Türki ye'de Eczacılık eıSitimi nin başlaması ­
mektebın
görev lı
nay
dergılerde
imkanlarını araştırma çalış ­
serg i lendiıSi Bitkisel
bu
H.S . Maltass gibi) Anadolu bitkilerı ve
dro gları ile araştırmala r yaptıklarını
ve sonuçları Istanbu l' da çıka n bazı
bilim dallarınca dönü şüm lü ol arak dü zenlenmektedir (Tablo I).
Türk ıye'nin tıbb i bitkilerden ya rarlanma
Böl i..ı ıni.J " nde
üyelerı
ve eczane sah ip lerının (Abdur r ahman Naci. Pierre Apery, Ch. Bon -
tıldı.
İlki
rof.Dr.Turhan Baytop'un sun dug u slayttarla renklenen konuşmasını takı ­
ılgınç bildiri 'Osmanlı lmpara ben Prof.Dr.Bayhan Çubukçu I 923 - I 962
torlu~u döneminde Anadolunun bıtk İ ­ yılla rı arasında Türkıye' de yapılan far sel drogları uzerinde yapılan araştır ­ makognozi ve farmasötik batanık ö~ren i ­
mala r " uze ri neydi. Prof. Baytop bu ko - mi ve a raştırma ları hakkındaki bildiri nuda bugünkü anlamdakı ılk yerl ı Sİ nı sundu. Cumhurıyet döneminde İ s ­
araştırmaların 14 Mayıs 1839 da Istan - ta nbul Vniversitesi Eczacılık FakUltes ibul'da "Mekteb -i Tıbbiye - i Adliye -i nm geçirdi~i evreleri ve bu degişiklikle ­
Şahane" (Askeri Tıp mektebi) nın açıl ­
r in Eczacılık eıSi t im ve araştırma l arı
P
masıyla başladı~ını,
tarafından
duzenlenen gele 130 bilim adamı bil dirileriyle ya da dinleyici olarak ka -
neksel
SAYFA 5
2
3.
4.
Ecz. Fak.)
VI. Bitkisel flaç Hammaddeleri Toplanu sı,
"Guetemala'da Halk Arasında Kullanılan
Tıbbi Bitkilerın Bilimsel Açıdan Deger S.Kurucu, Esansiyel Yağ Asitlerinin Kli- lendirilmesi; Federal Almanya'da kurunikte Kull anılı şı ve bazı Acer (Akçaağaç) lu Tıbbi Bitkiler Ar aştırma Bırligi Baş­
Tohumlarının Esansiyel Yağ Asitleri Açı­ kanı Prof.Dr. Ewa ld Sprecher "Profesyonel Kesimin Bitkisel llaç!ara Olumlu ve
sından Değerlendirilmesi
Olu m s uz Tepkileri"; İsviçre CIBA-GET.Gözler, G.Kadan, Glaucine'in Kay nak ve Üretim Yöntemi Üzerine Geliştir­ IGY'nın OTC BölOmu Ruhsatlandırma Müdürü Dr.Norbert Linnenbrink "Avrupa
me Taramalan
Ö.M.Koçkar, M.Kara, S.Kara, K.H.C. Toplu!ugu Açısından Bitkisel Ilaçların
Ruhsatlandırılmasında Spes ifik Ge rek Başer, Atkestanesinden Essin Üretimi
Iiiıkierin Uluslararası Düzeyde Karşı ­
A.H.Meriçli, Ilaç hammaddesi Kaynağı
laştırılması"; ve Prof.Dr . K.Cemal Güven
Olarak Silybımı marianımı Flavolignan
"Bitkisel Drogların Farmasötik Teknolove Flavonoitleri
ji Açısından De~er l endirilmesi" konu laK.C.Güven, B.Güvener, Neriımı alean- rınd a ilgiyle izle ne n bildiriler sundu la r.
der Ozerinde Ar~tınnalar
KURTSAN İla ç Fabrikasına ve Istanbul
E.Sezlk, Şehirlerde Bitkilerin Ilaç Olarak
16- 19 Mayıs 1986, Ankara(Gazi Üni. Ecz.
Fak.)
5.
YIL Bitkisel llaç Hammaddeleri Toplanusı,
31 Mart 1988, Ankara (Ankara Üni. Ecz.
6.
Fak.)
7. N.Arslan, Soganlı, Yumrulu ve Rizomlu
lan tıya katı l anlar iki yıl sonra I 991 yı­
Süs Bitkilerinin Üretimi, Ihracatı ve Tıbb lında Eskişehir'de Anadolu Un iv ers ite Bitkilerin Korurunası, Geliştiri lmes i
since düzenlenecek olan 9.Bitkisel İlaç
VID. Bitkisel Daç Hammaddeleri Toplantısı,
19-21 Mayıs 1 989 , lsıanbul (lsıan bul Üni.
Ecz. Fak. )
Kullarumı
L----------------'
Vniversitesi Orman Fakültesi Arbaratu m u 'na yapılan gezilerle noktalanan top -
Hammaddeleri Toplantısında
üzere vedalast ılar.
buluşm ak
TAB BÜLTENİ
SAYFA 7
SAYFA 6
Tablo 3 Posterler
40.
M.Özgüven, R.Koçak, Zehirli Manıarlar ve Mantar Zehirlenmelerinde Ilaç Hammaddesi Olarak
41.
M.Özgüven, S.Tarısı, Çukurova Koşullannda Şam Çörclc.otu (Nigella damascena L.) ve Tıbbi Çörekotu
42
Alkaloitlcri ve
K.romozomlan
N.Özka l, S.Manav, Nar ( Pu!Uca granatum L.) Meyva Kabuklanru Eczacılıkta DeAerlendlıme Açısından
Sily!Jum maritliiWn
ı.
2
A. Akçasu, G.Kavalah, Nigella damascuıa L. Bitkisinin Tohum YaAuıdak.i YaA Asitleri Üzerinde Çalışmalar
Z.Akdemlr, l.Çalış, PJunlor, Pediculari.r nordmanniana Bunge (Scrophulariaceac)'den Elde Edilen lridoit
Heterorilleri
3.
4.
5.
6.
1.
8.
9.
10.
YJ.Akyol, K.H.C.Başer, Ruscus aculeatw Kök ve Rizomlanndan Ruskogenin Elde Edilmesi
K.Aipınn, Dracwıculur vulgari.r Schott Üzerinde Fannasöı.ik Botanik Yönilndcn Bir Araşllrma
N.Arslan, S.Tekcli, T.Gençtan, Değişik Yörelere Ait Çemen (Trigontllafoenı.un grauwn L.)
43.
Populasyonlannın Tohum Verimleri
N.Arslan, S.Tekeli, T.Gençlan, Farklı Ekim Zamanlannın Çemen (Trigonella[oenum graecum L.) Bitkisinin
Verimine Etkisi
N.Arslan, G. Yılmaz, Farklı Ön Muamele ve Gibberellik Asit (GA3) Dozlannın Gentitvıa luua L.
45.
TOOumlaruun Çimlenmesine Etkisi
E.AtasO, LÖı:er, Bazı Scutellaria TUtlerinin AIVonoidler Yönilnden inedenmesi
A.Başaran, N.Başann, H.V.GOneş, T.Dönmez, A.Kelle, l.Deglrmend, Sıçan Böbretıne Yerleştirilen
Yablncı Dir Cimlin Bazı DiUrc:tiklerle Birlikte Üriner Sistendeki Etkileri
A.A.Bqaran, I.Saraçoglu, P.ROedl, O.Stlcher, l.Çallş, Phlomis linearis L. (l.amiaceae) Üzerinde
Fıtokim~asal Araştımıalar
~i ~~~ıf~ts,1l~~~~!ı~~H~C~8=:!"~ ~T;~;~~ec~:::~~i~~~u~~=~~~~:~ ~ra~~ar
13.
14.
15.
16.
17.
20.
22
23.
~~~r;;~T!~!~n~~:~~l~~~~d~Ai~=ta~fıı!M~~J:r;s~ Çalışmalan
M.K.Sakar, M.Z.Bcrkman,
Araştınnalar
46.
.
47
48.
49.
SO.
SI.
52
53.
~~~;~·p~~r~~~~--~z~~':r~.~:g;~~ w~:ı~~~:u~:~~~ i:=~~a~~~~esi
Kimyasal Tanunı, Klinik Bulgular ve Tedavisi
E.Şa re r, G.Kökdll, Avokado Uçucu Ya!~- Üzerinde Faımakogrıozik AraştıDnalar
E.Şarer, G.Kökdll, Melissa officinali.r L. subsp. inodora Uçucu Yalı Üzerinde Araşwma.Iar
B.Şener, F.8lngöl, T.Bayka l, TUrkiye'de Yetişen Cofi.Solida (D.C.) S.F.Gray TUrlerinin Alkaloitleri Üzerinde
Araşı.umalar, III. Co_nsolida hoheNJcluri (Boiss.) Grossh. Bitkisinin Alkaloitleri Üzerinde Araşt:ı..ımalar
B.Ş.ener, A.Mutlugıl, N.Noyanalpan, J,R.Lewls, 1/aplophyllum myrıifolium Boiss. Bitkisinin Alkaloitleri
~Tamer, F.Gücln, M.H.Solak, CanotUrma lucidum (W.Curt. exFr.) Ma.krofungusunun Antibakteriyel
II.Tanrıverdl, M.Tun çel, K.H.C.Başer, Defne Meyvası Ya~ın Eksuaksiyonu ve Kalitesinin Arttırılması
Araştınnalar
57.
~:~u~:~~h~V~:Jy'fefi:kÜ:mniferum L.) Hatlannda Fenolojik ve Morfolojik Karakterlerin
Çalışmalan
58.
E.Yeşllada, A.Mutlugil, B.Şener, E.Sezlk,Paeonia daurica Andrews veP.~regrina Miller'nin
Anti01flamatuar Aktivitesi
N.Ezer, M.K.Sakar, B.Rodrlguez, Siduitis pcrfoliata Aavoooitleri
M.Heper, N.Kırımer, H.Malyer, K.H.C.Başer, Tüıiiye'de Yetişen Chamıucytisus Link TUrlerinde
~::.~~d~~p~~~~~~r~: ~~iı:ny, Mısır'da Yetişen lxora undulata
Üzerinde Fitokimyasal
Çalışmalar
~~~J!l}!!,~~~~!!i~~DSny, Mısıı'da Yetişen /xora uNiulata (Roxb.) Bitkisinin Polifenolik
N.Kırımer, K.ltC.Başer,
9. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı
Difaıilam.inin Aydınlatılınası
30.
31.
ThaL"ctrum miltJU var. majus Alkaloitleri
M.Koyuncu, A.KöroQiu, Rhus coriaria L. (Sumak) Meyvalannın Sabit ya! ve Antosiyanozit YönUnden
lncelmmesi
•
M.Koyuncu, ].Özer, Vaccirıiunı arcıosıaphylos L. Bitkisi Meyvalannın Antosiyanozit ve Tanen
Yönllnden Incelenmesi
M.Koyuncu, B.Şener, F.Ergun, Thermopsis ıurcica Kit Tan, Vural el KüçUködük'ıun Alkaloitleri
Üzerinde AraŞUrmalar
M.Koyuncu, B.Şener, H.Temlzer, F.Blngöi,Uucojunı aestivum L. Bitkisinin Alkaloitleri Üzerinde
~~~~~ Oleandrin: Bau Anadolu'da Yetişen Nerium oleant:kr
S.Kurucu, C.Keslkoglu, Gllintışhane Çevresi Kuşburnu
De~eılendirilmesi Üzerinde Ça~malar
L Ya raklannda Oleandrin Miktan
( Rosa) TUrleri ~eyvalannın Bilkisel Çay Olarak
~ ~.M~l~~~~:~.~~~~~Ç~~~~~aiat~~alitesinin Tespiti
34.
35.
36.
A.H.Merlçll, TI!.ıiiye'de Yetişen ve Uçucu Yalında
Oıamazulen Taşımayan
Bir Matricario chamomilla
Eskişehir'de
TUrevi ve Bilkinin Di!er Bileşikleri
F.Mcrlçll, Tripleurospermum sıvanuıse (Manden.) Pobed ve T.rost!.llum (Boiss. and Orph.) Hayek Bitkileri
Üzerinde Bir Çalışma
T.Özekt S.H.Bcls, M.KOrkçOoRiu, H.Tanrıverdl, K.H.C.Ba~er, FUzel YaAının Fraksiyonlanması veb.oamil
Isetat'ın Hazırlanması
düzenlenecek
Mayıs 1991 de Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi ve
Tıbbi
Bitkiler Araştırma Merkezince ortaklaşa düzenlenecek olan
Toplantının
~~t~~Jt;N:ı~~~~.Çubukçu, Artemisia..WuuschalliaM TUründe Bulunan Yeni Bir p-cownaric acid
~: ~:~zeJ!~': ~ç~•:ukk~~~A~~~f~ ~a':~1:::"ıl:~~~~:ın'}~):eu~~tf!g~~~ ~~~lııile.şikleri
39.
Fıtoki.myasal
F.Tos un, M.Tanker, A.Tosun, T.Ozden, Tüıkiye'de Yetişen Genlrta susili[olia OC. Bitkisinin Alkaloitleri
G.Tümen, O.A.Sekendiz, Balık esir ve Merkez Köylerinde Halk llacı Olarak Kullanılan Bitkiler
~~~!~~~ ~l!~~nı:f~C:fekeıimiı.de Yetişen Sambucu.r Türlerinin Rutozit ve Antosiyanoı.it Içeri§
25.
26.
28.
(Ericaceae) Üzerinde
54.
T.LKhallra, M.Hosny, Bazı Yenilebilir Bitki Organlannda Anıih.iperglisonik Ajan Olarak Etkili
'19.
t
Papaver (Haşhaş) TUrlerinin Thehain ve Naıkotin
55.
.56.
24.
TJ.
I.Çalış, P.Rücdi, Arbuıus andn:ıchne
G.Sarıyar, II.F.Şe nol , Türkiye'de Yetişen Yabani
Dakımından Dc~crlendirilmesi
Incelenmesi
M.I.Cingl, Z.Kaygısız, K.Erol, Kapsaisin'in Izole Kalp Kası Üzerindeki Etkileri
M.Coşkun, T.Salake, K.Horl, Y.Salkl, M.Tanker, Rhamnu.rlibanoticu.r (Rhamnaceae) Kabullannın
KimyasalYapısı Üzerinde Çalışmalar
l.Çalq, T. Ersöz, GenıiaM aliveri ve Guııiana gelida (Genıianaceae) Üzerinde karşılaştınnalı Bir Çalışma
I.Çalış, A. YürUker, Primula veri.r su bsp. macrocalyx. (B un ge) Lüdi Saponinleri Üzerinde Fıtokimyasal
~~: ~-~~:: ~:~.~~~·~::'~;.~:{r~~ ~=n!"io~U::l:!:: t: nx~~~Antibakteriyal Etkileri
21.
44.
~~~:t~~:~.s~·~;~~~.~~~nfn~x~~:S~i~~rı;~d':f~~~:~~:~:
ana konusu "Bitkisel Drogların Biyolojik Etkileri"
olarak belirlendi.
Toplantı
ile ilgili daha kapsamlı açıklamalar ve katılma koşulları
için ikinci duyurumuzu bekleyiniz.
TAl8 BÜL'll'ENİ
SAYFA 8
TAB BÜLTENİ
SAYFA 9
TBAM'IN ANALiTiK İMKANLARINDA BÜYÜK GELiŞME
TBAM'DAYENI BIR YÜKSEK BASlNÇLI sıvı KROMATOGRAF HIZMETE GIRDI
romatografi, kimyasal bir ka rı ş ım oluşturan
maddelerin birbiri ile kanşma ~
yan iki faz arasındaki dagılım dengelerine dayanarak
aynlmalannı saglayan ve ayru zamanda bu maddelerin kalitatif ve kantitatif analizlerini gerçekleştiren temel bir ayının yöntemidir.
Kromatografi, uygulama biçimine göre kagıt, kolon, ince tabaka, gaz ve yüksek basınçlı sıvı kromatografisi olarak sınıflandın1abilir.
K
farklı yapıdaki
Modem kromatografik yöntemlerden biri olan
yüksek basınçlı sıvı kromatografisi ile kısa zamanda
ve çok duyarlı sonuçlar a lınmaktadır. Yüksek basınçlı
sıv ı hornatografisi ciha zı, çözücü hauıesi, pompa
sistemi, enjcktör ünitesi, a yınnun oluşıugu kolon, her
madde için farklı sinyal veren dedektör ve dedektör
sinyallerinin kaydedildigi bir yazıcıdan oluşmakt a­
dır.Bu metodla bir maddenin analizini gerçekl eştir­
mek için önce uygun bir çözücü ilc akış hızı ayarlanır.
Sonra örnekten küçük bir miktar hareketsiz faıla dolu
bir kolona enjekte edilir. Örnek bileşenleri hareketli
fazı olu şturan çözücü sistemleri tarafından kolonda
sürüklenir. Maddelerin kolonda sürükleome hıı.ına,
çözücünün akış hızı, kolonun uzunlu~u. sabit fazın
yüzde miktan, polaritesi etki eder. Maddeler kolondan, az ya da çok tutunmalanna ba~lı olarak ayn ayn
zamanlarda çıkarlar. Bu maddelerdedektör ta rafın ­
dan belirlendikten sonra yazıcı sistem aracılıgı ile pikler halinde kagıda geçirilir.
Yüksek basınçlı sıvı kromatografisinde, aynı kolon üzerinde, çözücü sistemini deg iştinnek suretiyle
çok çeşitli maddelerin analizi yapılmaktadır. Aynca
analizi yapılacak maddelerin yapısına göre de farklı
dedektör ve kolaniann kullanılması gerekmektedir.
Ömegin pek çok madde UV ve görünür sahada absorbans verdikleri için, UV- Visible dedcktörle dedekte
edilebilirler. Ancak bazı maddelerin daha iyi ve hassas ayınınların ın saglanabilmesi için farklı dedekıör­
lerin kullanılması gerekmektedir. Şekerler en iyi refraktif indeks; anyon ve kıııyorılar korıdüktiviıe;
protein ve arnina asitler de florcsan dedektörle dedekte edilebilirler. Aynca bu maddelerin ayınm l an
için uygun kolonlann kuU a nunı gerekmektedir.
Tıbbi Bitkiler Araşunn a Merkezi yakın süre önce
pek çok organik ve anorganik maddenin analizini yapabilecek kapasitede ve aksesuarda bir Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografına kavuşmuştur. Shimadzu
LC-6A sistemi, gradient ak ı şın sag l anabildi~i çift
pompa, 100 °C sıcak lı ga çıkabilen ön ısırmalı bir kolon fınnı, 100 maddenin otomatik olarak analizinin
peşpeşe gerçekleştirilebildi~i otomatik bir enjektör
modülünden olu § mak tadır. Aynca UV-Visible, diferansiyel refraktif indeks, kondüktivite dedektörle tıc­
resan monitörüne sahip olan sistem tüm bu mOOülleri
or.omatik olarak kontrol edebilecek bir kontrol ünitesini de ihtiva eunekıcdir. Tüm analiz koşullan bilgisayar a racılı ğ ıyl a düzenlcnmekte ve sonuçlar yine
bilgisayarla değerlendirilmektedir.
GC-MS HAFIZASINDA 43.000 MADDE BULUNDURUYOR
C-MS (Gas Chromaıography-Mass Spectroınetry) teknigi çok komponentli karışım l arda
ki bileşenlerin belirlenmesi için en uygun tcknik tir.Bu teknikle karışırndaki bileşikler gaz kromatog rafisi yöntemiyle birbirinden aynldıkıan sonra kütle
spekt rom eırisiy l e belirlenir ve herbirinin kütl e
spektnunlan elde edilir. Bu iş lem Gaz Kromatografının bir aktanm elemanıyla ba~lı olduğu Kütle
Spektrometresinden oluşan sistem ile gerçekleştiri ­
lir. Gıda, ilaç, parfürneri, boya, up, adli up, çevre v.b.
gibi kimya ile ilgili hemen her alanda geniş kullanımı
olan GC-MS tekni@, miktan en az 10 ·l2 g olan 300
den faıla maddeye sahip karışımiann analizl~rini
mümkün kılmaktadır. Gaz Kromatografında bileşik ­
ler buharlaşıınlıp inen taşıyıcı bir gaz yardınuyla kolondan geçirilir. Kolon; çeperleri reaksiyona ginneyen hareketsiz bir sıvı faıla kaplı kapiler boru veya yüzeyi sıvı hareketsiz fazla kaplı granüle ka u
G
maddeyle doldurulmu ş dolgulu kolondur. Uygulanan
kolona göre de~işmekle birlikte 50°-300°C aras ın ­
dadır. Bileşik ler kolonda hareketsiz fazdaki çözünürlükleri orarunda fark lı mesafelerde tutunarak aynlır­
lar. Ayrılan bileşikl er sistemin kütle spekırometres in ­
de alçak basınçta elektron iyonizasyonuyla iyonlaşu ­
rılır ve moleküler iyon ile tamamen iyonlar meydana
gelir. Sabit iyonla şunna analilleriyle (genellikle 70
eV) her bileşik için elde edilen karııkteristik spektruın
bileşiğin kimyasal yapı s ı ve molekül a~rlığı konusunda bilgi verir.
Kütle spektrometresinde çok sayıda kütle anali zörteri bulunsa da GC-MS sistemlerinde "magneıic
sector" ve "quadnıpole" kütle filtreleri kullanılır.
"Electron multiplier" ünitesi ise dedektör görevi göısı
rür.
TBAM'da hizmete giren Shimadzu GC-MS
QP2000A model Gaz Krooıatografisi -Kütle Spekıro­
mctresinden ibarettir. Sistem , hafızasında 43.000
maddeden ibaret NBS/NIH/EPA kütüphanesine sahip bir bilgisayan ile renkli ekran ve yazıcıya bağlı­
dır.
Tüm analiz koşullan bilgisayar aracı~ıyla düzen lenmekte ve sonuçlann de~e rlendiri.lmesi yine bilgisayarla yapılmaktadır . Analiz esnas ında ekranda
"gerçek zaman kromatogramı" izlenebilmekte, aynlan her maddenin kütle spektrumu arnnda hafızay a
kaydedilmektedir.
Maddelerin te§hisi Rt (kolonda tutunma süresi) ile
tutunma indeksi (Retention index) de~erinden ve kütüphaneden tarama yapılarak kütle spekırumlannın
benzerliklerinden yararlanılarak gerçekleştirilmekte­
dir.
Organik kimya ile ilgili hemen her sahada kullanım alanı bulan GC-MS sistemi TBAM'da bilhassa
uçucu yağiann analizinde kullanılmaktadır.
TAB BÜLTENİ
SAYFA 10
ACI KAYBIMIZ
İlhan
beyin ani ölümü üniversiteyi materne boğdu
TBAM' m Üretim İmkaniarı Gelişiyor
Anadolu Üniversitesi Tıbbi Bitkiler Araşurma
Merkezi (TB AM) pilot tesis ünitesi pilot, yan endüstriyel ve endü striyel sayılabil ecek ölçekte olmak üzere ekstrak siyon, distilasyon, evaporasyon,
kimyasal reaksiyon, ö~üıme, süzme ve kuruıma
imkanianna sahiptir. Ekstraksiyon üniteleri cam
ve paslanmaz çelikten mamul olup, kapasiteleri 5 L
den 3 xl500 L ye değişen ve kesikli (baıclı) çalışan
sistemlerdir.
Ekstraksiyonlar genellikle ısıımalı ya da ortam
sı caklı~ında sabit yatak perkolasyonu prensibine
göre gerçck.leştirilmekte olup, çok küçük tanecik
boyutuna sahip maddelerin eksıraksiyonu için kanşurmalı ekstraksiyon yanında Soxhlct prensibine
göre devamlı ekstraksiyonda yapılabilmektedir.
Üniversitemizin Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. lihan Cemal25 Elciın günü özel otosuyla Istanbul'da bir doçentlik sınavındaki görevinden Eskişehir' e dönerken Karamürsel-Yalova arasında geçirdigi bir trafik kazası sonucu
hakkın rahmetine kavuştu. Sürücüsü bir hafta önce ehliyet almış bir minibüslin arkadan çarpması sonucu şerit degiştiren arabanın, karşı yönden gelen bir tınn altında
kalması şeklinde cereyan eden olayda kaybettigirniz Prof. Cemalcılar 28 Ekim ı 933
tarihinde Eskişehir'de dogmuş, orta öJıretimini Eskişehir'de tamamladıktan sonra
1956 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinden mezun olmuştur.
1959 yılında, yeni kurulan Eskişehir Iktisadi ve Ticari ll imler Akademisine asistan
olarak giren Prof. Cemalcılar ı962 yılında doktor, 1964 yılında doçent ve ı970 yılın­
da profesör ünvaniarım kazanmıştır. Bu arada ı962 yılında Ingiltere'de, ı966 yılında
ise A.B.D.'de ı 'er yıl süreyle akademik çalışmalarda bulunmuş, 197ı-74 yılları arasında Eskişehir Iktisadi ve Ticari liiınler Akademisi Başkanlıgı görevini yürütmüş­
tür. ı983-86 yılları arasında sektörde üst düzey yönetici olarak çalışan Prof. Cemalcılar ı987 yılından beri Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dekanlıgı yanında Egitim Teknolojisi ve Yaygın Egitim Vakf.! . ile Eskişehir Egitim ve ÖJıretim Vakfının
Yönetim Kurulu Başkanı, Işitme Engelli Çocuklar Egitim ve Araştınna Vakfının Yönetim Kurulu üyeligi görevlerini de yürütmekteydi.
Üniversitemiz profesörlerinden Dr. Özgül Cemalcılar ile evli olan Prof. Dr. lihan
Cemalcılar iki çocuk babasıydı. Merhuın'a Tanndan rahmet, yakınlarına ve sevenlerine sabır ve başsaglıgı dileriz.
cılar
SAYFA ll
TAB BÜLTENİ
TBAM 'ın distilasyon ünitelerini subuhan distilasyonu ve fraksiyonlu distilasyon üniteleri oluş­
tunn aktadır. Subuhan distilasyon üniteleri kapasiteleri 80 L den 2IXX) L ye delişen paslanmaz çelikten mamul üniteler olup, aromatik bitkilerden uçucu yal eldesi amacıyla kullanılmaktadır. TBAM
~~a~eı;Jt1:d~~~f~~~cı;oorh~~5L!~
sekiilinde kolona sahip iki adet fraksiyonlu distilasyon ünitesine sahiptir. Kolonlar yurt dışından
getirtilen, yüksek ayınna saıtayan dolgu maddeleri ilc doldurulmuşıur. Fraksiyonlu distilasyon üniteleri çeş itli uçucu yaliann ve solventlerin rafinasyonunda kullanılmaktadır. Ayrıca, tamamen camdan mamullOO L hacimli birdistilasyon ünitesi de
mevcuttur. Distilasyon üniteleri buhar ceketti olup
gerektilinde vakum ııygulanabilmekted ir. Evaporasyon işlemlerinde kullanılan 20 L ve 500 L hacimli
4 adet ünite mevcuttur. 20 L hacimli döner buh arlaşll­
ncılar tamamen camdan mamul olup su ve yal banyosu ile ısıulmaktadır. 500 L hacimli buharlaştmc ı ·
lar ise paslanmaz çelikten yapılm ı ş olup ceket ıs ıım a­
lıdrr .
Kimyasal reaksiyon çalışma l annda yurt dışından
gctirtilen içi ıamamen camlaşunbruş çelik kaplı
100 L hacimli kanşunualı bir reaktör sistemi kulla -
=;~t:~ro ~~~t:;oô~~kd~a~~~~:;aa~~!~:~~~
maktadır.
Aynca kau-sıvı ayırunı amacıyla kullanılan va-
kum süz.geci ve santrifüj filtre ile membran filtre ıer­
tibatı, konsantre sıvılann ve nemli çökelti.lerin kurutuldulu sıcak hava akunlı bir kurutma fınnı ve ham-
maddelerin istenilen tanecik boyuuma getirilmesini
saıJ_ayan 50 kg/saat kapasiteli çekiçti kıncı belirli
üretim aşamalannda kullanılmaktadır. Ayrıca, yakın
bir gelecekte 35 kg/saat kapasiteli püskürtmeli kurutucu (spray drier), sıv ı -sıvı ekstraksiyon ve düşen
film tipi evaporasyon üniteleri hizmete girecektir.
Bugüne kadar kurulu pilottesis imka nlarıyla, yürütülmekte olan projelere ait çeşi tli pilot ve yan-endüstriyel ölçekleki üretimierin yanıs ıra, talep üzerine
çeşitli finna lara bitki ek stresi, uçucu yal ve rafine
uçucu yal üretimleri gerçekleştirilmiştir.
TAB BÜLTENİ
SAYFA 12
ATKESTANESİNİN ÖNEMİ
itkilerin, bir~k hasıalıklann ve koımetik endüstrisinde ham- jelleri
tedavisinde kullanılması ta madde olarak kullanılmaya baş- Dişmacunu ve gargaralan
rih öncesi deviriere kadar
- Ayak ve bacak yorgunluk
giunekle birlikte, özellikle 19601ı lan~~e~~~f~6ıı~anrun etken
B
k~~~~ti!\ı~~,~~!b~· :~lrb;~~~ üki~~e~~ i~~l!~~~~~e~i~~~
görülmüştür. Bitkiler~en elde edi-
ren aktif maddelerin insan organizması tarafından daha iyi kabul edilebilmesi ve birçok sentetik ilaca
kremleri
~~rfl~akg~~fa~n~1rösl~gi~~~k~-
- Temizleme maskcleri ve
- Sporcu masaj krcmlerinin
fonnülasyon lannda oldukça yay-
kullanımlan şu
gın ku U anım sa hası buhnaktadır.
Bütün bunlar göz önüne alına­
nşımıdır.
Essinin upta
model ve temel oluştunnası, ubbi başlıklar alunda verilebilir:
rak, Türkiye'de ilk kez atkestane bitkilerin öneminin anarak devam
- Varis, filebit, hemoroit teda- sinden ilaç hammaddelerinin en edcc~i!li g~stenn
. ektedir. Son visinde
düstrivel ekstraksiyononda en uy-
otuz
ıçensın-
..
·--------
de a tif madde ·
gun proses degiş ­
kenlerini belirlemek amacıyla ya-
İzol asyonu,
yapı
aydın latılması ,
kimyasal
~~~~~i~ Ö~i~::.
?~r~;m~ ~~c~:
sitesi Tıbbi Bitkiler Araştırma
~ Merkezinde yü ı
lenmesi ve endüstriyel olarak
üretilıp insan
saglıAı
için hiz-
mete sunulma-
rütülmüştür.
Çalışmada; labo-
tıbbi bıtktlere
ratuvarda yapılan
ön çalışmalarda,
Eskişehir yöresinden toplanan
:n~d:elciui:i&~~~
verilen önemin
•!"'Çık
bir kanı­
atkestanesınin,
udır.
Kalkırunakıa
i %50 etanot-su çö-
olan ülkeler içerisinde birçok ı'
b?~dekodn~~fa
olan Türkiye ne - -hjzık
--
ki sadece birkaQ. dışında sa-
Kafa kınk ve travmalarının
ö~lli~~~bgi~i~ki\~y~:ki!~~~ :lıı~~~i~~liJ:" serebral ödemle-
yaklaşık
larunışnr.
zücü sistemiyle
ekstraksiyonundan, %25-26 top- lam kuru ekstre ve
%5 essin içerdigi kanıı­
Çalışma parametreleri olan çö- Onopedi ve travmatoloji ala- zücü sistemi, katı -çözücü oranı,
endüstriyel olarak degeriendi rememektc ve işlemeden dış pazar- nmda
parçacık büyliklü~ü, sıcaklık ve
lara satarak büyük bir ekonomik
- Siyatigin rutin tedavisinde
sürenin atkestanesi ekstraksiyononda toplam kuru ekstre ve essin
:
verimine etkileri araşurılmışur. Bu
r:;ı~i~~agd~~~ş :9!bi_• h~kile~~ da - Kulak, burun, bogaz alamn- çalışma~. 1Olitr.e k.apasiteli ~il~t
dayalı ilaç endüstrilerini kurmuş
- Dermatoloji alanında
ve 500 litre kapasıteli yan endUstn·
ve kurmak:tadırlar.
- Cerrahi operasyonlar sırasın- yel ölçekte perkolatörler kullanıl­
si ~~:ı~~e+~rt ~rd~hlbi~; :a~~f!n ödemierin önlenmesi mış ve yaklaşık %2-2.5 essin elde
edilmiştir. Aynca çalışmanın her
şekilde, ne endüstriy~ ne de ffıraAynca aıkestanesi toplam ekscab bulunan bir bitki de atkesıane- tresi terkibinde bulunan sapanin- evresinde essin miktarlarını kantiolarak belirlemek için ince tatatif
sidir (Aesculus hippocastanum ler nedeniyle, tcıriiıJeme, canlanL)
dınna ve koruma özelliklerine sa- baka kromatografisi yöntemleri
Atkesta~esi tohumlannın Orta hip olup, kozmetiktej
geliştirilerek uygulanmışur.
-Banyo köpüklen
Avrupa'ya ilk olarak XVI. yüzyuÇalışmalar sonucunda elde edida bır botanikçi ve hekim olan
- Şampuan, saç ve yüz losyon- len essinin standart essinle karşı·
Charles de L'ecluse tarafından Is- lan
laştınlrnası YBSK kromatogram tanbul'dan götürülerek. yetiştirildi- Canlandırma
ve
koruma
lan, UV ve IR spe ktnımlan alına ­
~i belirlenmiştir. Bitkinin ı 960'lı krernleri
yıll~.rda r.o~u~laş~n araşhrn!a~ar- ~anyo ve güneş banr,o~u, traş rak yapılmış ve aralannda tam bir
da tum yonfenyle ıncelendıgı, ılaç ve epilasyon sonrası emUlsıyon ve uyum oldugu görü lmüştür.
~ia~7~~~~da~J{~~ti.e~i~·oY~~~
0
TAB BÜLTENİ
SAYFA 13
FÜZEL YA(jJNDAN MUZ ESANSINA
s
eker Fabrikalannda etil alkol üretimi sırasında
yan ürün olarak elde edilenFüzel yagı, bileşi­
minde başlıca izoamil, amil, izobutil, butil, izopropil, propil alkoller ile az miktar su bulunduran bir kanşımdır. Füzel yagı çok keskin, hoş olmayan ve öksürtücü bir kokuya sahiptir.
lzoamil alkolün esterleştirilmesiyle elde edilen
izoamil asetat ise suni muz ve annut kokusu olarak alkollü çözeltileri halind~ gıda ve koımetik sanayilerinde, yaglıboya, tanen, nitra selüloz, lak, selüloit ve kafur için çözücü olarak; ayakkabı cilalannda kötü kokuyu maskeleyici olarak; suni ipek, deri veya incile rin, foto~raf film lerinin, selüloit çirncntolann, su geçinnez cilalann, güneş yaglannın, metalik boyalann
yapımında ve tekstil boyamacılıgında kullanılmakta ­
Ülkemizde Şeker Fabrikalan A.Ş.'nin bazı fabriTekel Genel Müdürlü gü adına çaispino fabrikalannda yılda 5000-3000 litre
arasında degişen miktarlarda yan ütün olarak Füzel
ya~ı elde edilmektedir. Füıel ya~ı bu şekliyle şeker
endüstrisinde köpük kıncı ve ispirto katkı maddesi
olarak kullanıldı~ı halde Füıel ya~ından elde edilen
izoamil alkol, yaglar, reçineler ve alkaloitler için çözücü olarak, aynca izoamil türevleri, izovalerik asit,
civa fulminat, proksilin, suni ipek ve lak yapımında
kalannın yanısıra
lı şan
dır.
Endüstride bu kadar geniş kullanım alanı olan
izoamil asetat için Tıbbi Bitkiler Araşunna Merke zi'nde geliştirilen prosesle; laboratuvar ve pilot ölçek te yapılan çalışmalar sonunda gıda, koımetik ve diger
sanayi kollannda kullanılabilecek saflıkta izoamil
asetat (muz esansı) üretimi gerçekleştirilmiştir.
kullanılınaktadır.
ASETlLLEME REAKSIYONU
O
O
CH3
CH3
jj
ı
ll
ı
CH3C- OH+ HOCHıCHıCHCH3 :::;:::::::: CH3C -OCHıCHıCHCH 3 + H2ü
lzoaınil
Asetik asit
alkol
lzoamil asetat
Füzel Yagı
ı
Sulu faz ın ayniması
~aş~ti t~~i;~~~runda
Fraksiyonlu Distilasyon
Esterleştirme
ı
ı
Esterleştirme
Fraksi yonlu Distilasyon
lzo aınil asetat
TAB BÜLTENİ
SAYFA 14
İZMİR 'DEN BİTKİSEL
T.C.
D~A.
DROG İHRACATI
Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlıgı Ege İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğinden
ilk 9 ay ı bitiminde lzmir'den yapı lan ihracat rakam lan şöyl edir:
alınan bilgiye göre yılın
G.T.I.P.No
Mikıln(ka)
Ad o
Tutan(S)
09.10.40.19
Ortal(s~fiyatı
1.70
880.366.00
2112.568.40
2.40
13.0212.22
10.225.00
153.495.00
15.00
14.04.10.32
14.04.10.34
34.92:0.00
40.500.00
14.900.00
.51.310.00
8.666.lS
IA7
021
029
30'.695.00
119.036.00
78.000.00
127.036.00
136.339.60
281.793.29
858.497.00
12.740.00
42.346.54
1.021.492.34
6.707.53
44..500.00
9.322.293.00
6.328.25.5.52
14.04.10.35
14.04.10.39
I'Wrn.ı
Bibc:ri)'O
K=
"""""
~='~~till~m:ı.·~,;,;•~•
~~: cımt~~)ır
:r1:8Bi:lb
~=~ohumlan, Ardıç rm alan
D~aharat-cı.ilımmit·öt~
B mı::nt·ditet-ezilmitveya t!tillmü'
09.09.SOJ9
09.10.91.10
09.10.91.20
ır§:t8:;g:w
09.10.99.29
09.10.99.39
232.442..00
19.696.26
'~ffi~
24.174.65
39.932.00
37.770.00
ı
m
1.74
092
0.59
0.79
15ı
l.l9
053
054
0.68
OBS
OB4
1.25
05>
1.11
czilmitYCya
-Dip Put'. ve
12.11.90.49
4.289 .86
13.02.19.49
15.15.90.12
25.360.00
24.037.51
095
135.244.00
129.044.24
095
10.00
61.50
11.2Sl.05
6.15
257
4.371.00
KISMETBURlAN TBAM'DA..
TBAM'ın
Bilgi Merkezini kurmak üzere Enformasyon Uzmanı Kısmet Surian ilç ay süreyle UNIDO tarafından Eskişehir'de görevlendirildi. Bu sUre zarfında TBAM KUtUphanesini ve Dökümantasyon birimini düzenleyen Burian, Merkezin Bilgisayarlı bilgi işlem
hizmetlerini de başlattı.
TBAM'A YENİ GELEN KITAPLAR
1. Martinda le The Extra Pharmaco_p:oeta. 29 th Edltion,James E.F. Rcynolds. The Pharmacwtlcal Pres5, London, 1989.
i:~~~r~~·~h~~~;~ ı:tı1:::~~d~ 0~~~!~Woir~~~~~8SL~~·. ~~~~~re, ı9ss.
1
fıundt!k~r fı~~:r~~l?'C:~~~:~ı!J~~~~~ö'f:ı:fM~~:::J!~ J~hn Wlley &
0
::
1
Sons, New York.
6. The Maillard Reactlon In Foods and Nutritlon. George R. Waller, Milfon S. Feather, American Chemlcal Soctety,
7.
8.
9.
10.
ıı .
12.
ı984.
Was hlngton,I983.
Food Fh.vours, I.D.Morton, A.J.Macleod, Elsevier, 1982.
The Pharmacopoela o!Japan, ı 1 th Editlon, Tokyo, 1987 ... ·
Perfumery And FlavorlngSynthetlcs, Paul z. Bedouklan.Allu red Publlshlng. U.S., 1986.
Basic Cas Chromat(\rapli.y~ass Spcctometry, F.W. Karasek. R.E. Clement, Amsterdam. ı 988.
ı~r ~~'I; ~.ldrlch ı.: braryof Chemlcal Salety Data. Robert E. Lenga, Sigma and A ldrich Corporation. 2nd Editlon,
8
lin F. Pole and Sh ella A. Schuette, Elsevlcr, 1984.
13.
14.
1985.
15.
GmbH.. Stuttgart, 986.
16. M istei. H.Becb!r, HSchmel\, WVGmbH.. stuttgart, 1986.
11
}~: ~~kaJ:d~l-Vı , s~t.J~~!~~r:r,Ffoh::C~~~~~Sons, 1983-1988.
ÜÇLÜ IZLEME TOPLANTISI YAPlLDl
T
katıldı.
0.91
0.55
11.59
17.00
13.02.12.21
D~A.. ..
2.89
139
1211.10.00
ll 10.90.44
l3.01.90.41
13.01.90.52
DSA.
o..
IA7
12.11.90.45
D~A...
SAYFA 15
BAM 'ın yürütınekte oldugu DP/ TUR/
88/001 no.lu UNDP/UNIDO projesinin
üçlü izleme toplanusı 17 Agustos 1989'da Eskişelur'de yapıldı. "Tıbbi ve Aromatik Bitki lerden İlaç Hammaddeleri Üretimi - Safha U" adlı
projenin üçlü izleme Toplantısı 'na Birleşmiş
Milletler adına Birleşmiş Milletler Kalkınma
Programı Türkiye Mukim Temsilcisi Mr. E.
Cain, UNIDO TOrkiye direktörü Mr. M.Kamal Hussein ve Melih Töreli; Hükümet adına
Dışişleri Bakanlıgı Uluslararası Ekonomik
Kuruluşlar Dairesi Başkanı Sumru Noyan ve
Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Planlama
Başkanlıgı Uzmanı Meral Orgun; Anadolu
Üniversitesi adına Rektör Prof.Dr. Yı lmaz
Büyükerşen, TBAM Müdürü Prof. Dr.K.Hüsnü Can Başer, Doç.Dr.Mustafa Kara ile uzmanlar Mr.M .B.Narasimha ve K ıs met Burian
1.56
09.10.40.21
09.10.40.30
TAB BÜLTENİ
DSA. DSA..•. DSA.
lK! ARKADAŞIMIZ DAHA YÜKSEK
LlSANSlNI BASAR! lLE TAMAMLADI
TBAM teknik personelinden Ecz. Hülya Tannverdi, Saglık Bilimleri Enstitüsü Farmakognozi Anabilim dalında "Defne Meyvası Sabit
Yagının Ekstraksiyonu ve Kalitesinin Belirlenmesi Konusunda Analitik Çalışmalar" adlı
tez çalışmasında defne meyva s ı sabit yagırun
endüstriyel üretimine temel olabilecek ekstraksiyon yöntemlerini laboratuvar ölçeginde
araştırmış, elde edilen sabit yagların kalitesini
analitik yöntemlerle incelemiştir.
Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Bölümünde
Yüksek Lisansını başan ile tamamlayan diger
arkadaşunız Ayla Kaya ise "Eskişehir Yöresinde Bulunan Nepeta Türleri Üzerinde Taksonamik ve Anatomik Çalışmalar" adlı tez çalışmasında bölgede yetişen biri endemik dört
türtin varlıgını belirlemiş, Nepeta stricla var.
stricta'run Eskişehir bölgesi için"yeni kayıt oldugunu saptamış, aynca toplanan tilrlerin uçucu yag verimlerini bulmuş tur.
HOŞGELDIN SEDA
TBAM uzman personelinden Mine-Adnan
Kürkçüoğlu çiftinin 7 Temmuz 1989 tarihinde
kızları Seda dünyaya geldi. Arkadaşlarunı zı
kutlar, Seda'ya uzun, mutlu ve baş arılı bir yaşam dileriz.
ESKlŞEHlR'l ÇOK SEVDl...
UNIDO uzmanı Hint Uyruklu Kimya Mü hendisi Mr. M.B.Narasimha TBAM'ın proje
faaliyetlerinde yardımcı olmak amacıy l a
Agustos ayında 3 ay sUreyle Eskişehir'e geldi. TRUMAP programına da katkıda bulunan Mr.Narasimha TBAM'ın endüstriyel sorunlara çöztim bulmasına yardı mc ı oluyor.
>lıuıMiu
'Ünivel:l"itesi 'Euacıfıi;_;Ja{<jiltesi
ijih"evlifenrufen 'J{_ifeün 7(iırtar ile
ögrr.tim ii.yesi 'Doç .'Dr. Yusuf Ö.z.:türk.geçti.IJimi.ı
ay iünya evine girtfiler. !ll.rk_aıfa.şCanm u;a 6ir ömür
6oyu mutlulu~.{ar aiferlr.
>lraştımıa
TAB BÜL1'1ENJl
SAYFA 16
CANSh Bonn, F.R.Gtmıany (Dolıl Etken Maddelerin Biyolojisi·
Ki.myası) 8"1"""': Boruı •aııcans• 1990, Sccretııy , Dr.M.Koch, hı~i­
ını f.Pharma. Biologic, Nus ,.ııec 6, D-.5300 Bonn, P.R.Gc:nnany.
KONGRE AJANDASI
I2-16Kasım!989
llth International Congreu or [!:5entlal olis, Fragrancu a nd
Fluours_ New Delh~ lndla (1 L Uluslararası Uçucıı YaıJu, Koku ve
Tat Maddeleri Koogresi) &1~""' :105 Bhavan, M-3 Coımaught Cir·
eus, New Delhi 110001, lndia.
ilQı;;ıU22Q
Jth Internationa l Congress on Tradlllonal Aslan Medicine,
Bombay, lndla { 3. Ulusl a.ranı.sı Gcleııı:::kscl Asya Tıbbı Kongresi)
&fı.'IU"u: TheSc:cm&ry III ICfAM 1990,1ASTAM-Ind.ia, c/o Zindu Phı.ımaceutical Workt LTD., Goldıalc R~d, South, Dadar, Bombay-400025 lndia.
270cak-2Sııba tl 990
~
JFEAT Jntern.ııtlona l Conrerenct and Wor ld Council Meetlng,
Anta lya (IFEAT Uluslararası Konfel"'lJUı ve Dünya Konseyi Toplantı·
sı) Brq..-..r,.: N.Güler, Konurl ar Ltd. Şti., Büyükdere Cad. 64n 80290
1\-iccidi~köy, Istanbul (IFEAT= lnkmatkınal Federation of Esscntiıl
oibandAıunwTradcıı:, Loodaı.(UK)· Uluslar-arasıUçucu Yağ ve KolıuıTiçarctiFederuyoıuı).
Ba,nTK: Prof. Attl.-ıır-Rilhman, HEl
Rcscuclı ln:ı:titute
ofChe-
and
1
O Projelendirme
Proses Geliştirme
O Tasarım Mühendisliği
Hebink~ F'ınlıuıd.
O Fizibilite
llll>1iiU22l!
~
3rd Plani Llrt ot Soothwest Asla Symposlum, Berlin, F.R. Gumany (3. Güncybt.tt Aıııya'da Biıki Hayatı Scmpozyumll) Bapwnı :
Prof. Dr. W. Prey.lrıstitut für Systematiııclıc B ounilı:: und PflllllZCngc·
ognp!Uc dcr Freicn Univenitat Bc:din, Alıcmıciruıtr. 6, D-1000 Bal in,
Comıe tk:
P.R.Gemwı.y.
lngredlent1 Europe (CIE) Interna tional Conferetx:e
on Raw !\-ta terials and Ingredi enis for Pe r flımu,
(K~tik Maddderi Avnıpa-Parfılm KozTııvalet Ma1zmdai Hammaddc:Jc:ri ilzerinı:ı
ııldanruı
Danışmanlık
o
kt, Flnland (21. Uluslararısı Uçucu Yaı!ar Scmpozyumu)Bıy"" "':
R.Hilıurıı:n, Hel ılııki University, School of 1'!-..arrmcy, Pabianin kaıu
35, SP-001 70,
mistry, Urıiven ity ofKaraclıi, Kıı.rachi-32, Pakistan.
o
H.ThıııııııııJ2
list lnlcrnaUonııl Symposlum or Etst nllal olis, La htl, Jltl!ln -
4th International Symposlum on Natura l Productıı Oıemlstry,
Ka raehl, Pakistan (4. Uluslamuı Dotal Ürünler Kiınyaııı Scmpozyumıı)
BIKSAN A.Ş.
ı
O
Çalışmaları
Araştırma Geliştirme
Ex h l b ltıon
Comıetlcs and Tolletrlu
rrı:tik ~
~
4th Rtl1('()nlrtt Inttmatlona\es de la h.rl'wn erl e, Pa. rl!t Franct
kı:ınfcıans~ta'gi)Rheiu/Mainhlllt, Wicıııbadcn,P'.R.Geınwıy Bıq·
lhqnlnı
"'"" ; l!xpocorısult, PO Box 200, 3600 AE, Maarssen, Holl and.
riı:,
~
ı er Colloque Europeen d'Ethnopha mıaco log le de la Soclete
Meb:, France Brql'urw: Madamc
Frıınca l~ d'Ethnophıırmarologle,
Judiıh Jcanmaric,
Socictt P'rancıı.iılc
d'Eıhnophamıacologic,
Ooitre <b
Rcrol\cts, P-57000 Mctz, France.
8
: Pcdcnıtion Pn:ncaitc de L'hıdustric des Prodıı.i.t:s de Parfurnc·
dcr General Catroux, 75017 Paris, France.
I.H1.IliOıııl22
Jnttrna tlona l Coogreu on Tra dltlona l Medic ine a nd Med tdna l Planlı. Denpuar, Bııll.lndont:!lla (Ulu.slararası Gclı:n::kx:l Tıp ve
Tıbbi
BiılcibKaıgresı') .Btqıwtı: Pror.DrSuıaıjııdi.
Ccrtrc of
Rtsearclı and Development for Traditionıl med icin::. Airl a.ııgga University, JalanAirlınggı4-6Surabay a,lndonı:•ia.
~
Nltrogen meta bol! sm or Pla n ts, Justuıı-Lieblg Un lversltat, Gl-
essen, F.R. Gt rmııny (Bitlcilcri.n Aıot Mctaboliunuı) Bal"""' :
ProfDr.KJ.ierııcl, lnstit:ıı.t rılı: Pflanzc:nnııhnıng, Jııstwı-Licbig UniversitatOicsscn, Sudaniage 6, D-6300 GicsJC n, P.R.
Gcmwı.y.
o
Çalışmayan
Fitokimyasal ve Farmasötik Birimlerin
Plıce
llAı!lılill2!!
2nd Malııyılan lntt rnallorııı l Conference on Es~ntla l o llt a nd
Aroma Chemk:al!t Kuala Lumpur, Malaysta (2Malczya Ulusl an.ruı Uçuaı Yaı!ar ve Atmu. Kimyatallan Konfcnruıı) &qv.ıru : K. B.
Rehabilitasyonu
o
Üretim
o
Kalite Kontrol
O
Eğitim
Yuıı::ob, NORFL,Dept.~.Univı:nity KobaııgsaanMalayşia,
=.ı!iuıı..l22Jl
Blolog,y a nd C hemlstry or Active Na lura l Substanccs (BA -
TAB BOLTENl
43600 Bııng; Sclııngor, Malaysia.
Anadolu Ünivers itesi Tıbbi Bitkiler Aıqtımıa 1\-icrk.czinin yayın oı-ganıdır. Üç ayda bir yayıı:ılarur.
Bilitende çılwı ya zılar Billten ad ı kaynak gösterilerek yıyınlanıbilir.
Anadolu Onivcnitesi •dına
konulannda hizmetinizde.
Sa hibi : Rı:kti:W ProfDr. Yılmaz Büyiilu:~
Yaı.ı İ~ler l Sorumluııu : Prof.Dr.K.Hüımil Can Bqcr
Yönetim ve İlet11 l m Adresi::
Bu
Anadolu Üniversite5i
Tıbbi Biikiler Arqtınna Merkezi, 26470 Eskişehir
Tel:(22) 150580(10hat)/3661·2
Telck.t: 35147 esak tr Telcfakıı: (22) 153616
sayının çıkmasına kalkıda
bulunanlar:
Kısmet Burian, Berrin Bozan, Temel Özek. Hill ya Tannverdi,
Ö. Mete Koçkar, S edat Hakkı Deis
Anadolu Üniversitesi
Yunusemre Kampüsü
26470 ESKİŞEHlR
Tel: 150580 (lO hat) 13661
Teleks: 35147 esak tr
Telefax: (22) 153616