Kateter ve Dren bakımı Doç. Dr. Mehmet ERİKOĞLU

KATETER VE
DREN BAKIMI
Doç. Dr. Mehmet ERĐKOĞLU
Selçuk Üniversitesi Meram
Tıp Fakültesi Genel Cerrahi
KATETER
Damarlara veya vücut
boşluklarına
ulaşmak için
kullanılan tüpler
DRENLER
Ameliyattan sonra sıvı
toplanmasını önlemek,
vücut içinde kalan doku artıklarını ve
sıvıları dışarı almak için
kullanılan tüpler
Kateterler
Yoğun bakımda
tedavi gören veya
kronik hastalığı
olan hastalarda
MODERN TIBBIN
VAZGEÇĐLMEZ
PARÇASI
Raad I et al. Lancet Infect Dis 2007
Kateterlerin kullanım amaçları
Ven içine sıvı, ilaç, kan ve kan ürünleri verilmesi
Total parenteral nutrisyon amaçlı
Diyaliz amaçlı ( hemodiyaliz, periton diyalizi)
Kemoterapi amaçlı
Hemodinamik ölçümler için
Edgeworth J J Hosp Infect 2009
Kateterler
Geçici kateterler
Juguler ve femoral ven
Juguler kateter 3 hafta
femoral kateter 1 hafta
Kalıcı kateterler
Juguler ve subclavian ven
Ort 6-12 ay
Kalıcı kateterler bir tünel aracılığı ile
vene girerler, kateter üzerinde
enfeksiyon önleyici bir keçe vardır
Tünelli cuff’lı kateterler
Ash kateter
Tesio kateter
Periton diyaliz kateterleri
Karın boşluğuna yerleştirilen slikon bir kateter
Đki keçesi var, ilk keçe karın duvarında
ikinci keçe cilt altında
Kateter takıldıktan sonra yaranın daha sağlıklı
iyileşebilmesi için ilk 3 gün pansuman açılmamalı
Kateterin hareketliliği engellenmeli, aksi halde
deri ile kateterin bütünlüğü sağlanamaz ve tünel
enfeksiyonu görülebilir
Kateterin vücuttan
çıktığı bölge
Kateter çıkış yeri
Kateterin çıkış yeri ile
vene giriş yeri arası
Tünel
Kateterler ciltten damar içine doğru
mikroorganizmaların yayılımına
neden olurlar
Raad II et al. Clin Infect Dis 1992
Yoğun bakımda görülen bakteriyemi
ve sepsisin %3-5’i kateter kaynaklı
Edgeworth J . J Hosp Infect 2009
Kateter bakımı
Birinci basamak hijyenik el temizliği
Maske ve steril eldiven kullanılmalı
Tespit dikişlerinin sağlamlığı kontrol edilmeli
**Çıkış yeri enfeksiyonunun önlenmesinde en
önemli nokta kateterin vücut dışında kalan kısmının
hareketliliği önlenmesi
Katetere bağlanan infüzyon sistemi
(serum seti) en az 48 saatte bir değiştirilmeli
Kan ve lipit kullanılıyorsa daha sık değiştirilmeli
Pansuman değişimleri 48 saatte bir yapılmalı,
kirlenme varsa daha erken yapılmalıdır.
Tıkalı olduğu düşünülen lümene basınç yapılmamalı
Lümen gün aşırı heparinlenmeli
Kateterlerden yapılan uygulama sonrası
kateter içi SF ile yıkanmalı
Kateter enfeksiyonu bulguları gözlenmeli
Kateter içi trombüs bakteriyel kolonizasyonu
ve Katetere bağlı sepsis (KBS) riskini arttırır.
Kateter kullanımı sonrası kateterlerin SF ve heparin
ile yıkanması trombüs oluşumunu engeller.
Bacuzzi A et al. Surg Infect 2006
Edgewort J . J Hosp Infect 2009
Kateterin gazlı bezle pansumanı
Avantajları
*Yaranın hava alma olanağı yüksek
*Nem ve kolonizasyon oranı az
*Ucuz
Salles FT et all. Ostomy Wound Manage 2007
Kateterin gazlı bezle pansumanı
Dezavantajları
*Kalın olduğundan ekstremite hareketi engellenir
*Yaranın gözlenmesi olanağı az
*Sık değişim gerektirir
*Flastere bağlı cilt tahrişi
*Islandığında mikroorganizma girişi kolaylaşır
*Kateter dislokasyonu sık
Kiernan 1997, Wheeler 1991
Tripepi- Bova Ka et all. Am J Crit Care 1997
Transparan örtü ile pansuman
Avantajları
*Kateterin gözlemi sağlanmakta (kanama, akıntı)
*Hastanın duş yapmasına imkan verir
*Kateterin tespiti güvenli
*Az sıklıkta geğiştirilir, az zaman kaybı
Tripepi- Bova Ka et all. Am J Crit Care 1997
Transparan örtü ile pansuman
Dezavantajları
*Nem ve kolonizasyon oranı fazla
*Daha pahalı
*Yapılan çalışmalarda transparan pansumanların
katetere bağlı sepsis riskini arttırdığı belirlenmiştir
Craven DE et all. Infect Control 1985
Hoffman KK et all.JAMA 1992
Maki DG et all. JAMA 1987
Transparan örtü ile pansumanda
en büyük risk pansuman altında
biriken neme bağlı
Patojenik mikroorganizmaların
çoğalması
Kateter pansuman yöntemi
Merkezden çevreye doğru %10 povidon iyot
(baticon) ile ıslatılan pet en az 30 sn dairesel
hareketlerle uygulanmalı
Đşlem 3 kez tekrarlanmalı
Kateter girişi kapatılmalı ve tespiti yapılmalı
Kateter giriş yeri bakımında antibiyotikli pomadların
kullanılması KBS (katetere bağlı sepsis) ve peritonit
riskini azaltmaktadır Chua AN et al.Clin J Am Soc Nephrol 2009
Mahajan S et al. Perit Dial Int 2005
Kateter giriş yerine klorheksidin emdirilmiş
süngerlerin yerleştirilmesi ile kateter giriş yeri
enfeksiyonunda önemli ölçüde azalma saptanmış
Raad I Lancet Infect Dis 2007
Lümen temizliği
Lümen temizliği için ajutaj 3 kez baticon ile silinir
Cap (stoper) açılarak kateter içindeki heparinli
sıvı çekilerek atılır (gerekirse kültüre gönder)
10 cc SF ile lümen yıkanır ve lümen içine heparinli
SF verilir, klemp kapatılır ve stoper takılır.
Đkinci lümen için aynı işlem yapılır
Antibiyotik veya antiseptik kaplı kateterler
Sülfodiazin, minoksidil, ripampisin, klorheksidin
gibi antibiyotik ve antiseptiklerle kaplanarak
oluşturulan kateterler KBS riskini azaltır.
Ramritu P et. al. Am J Infect Control 2008
Borschel DM et. al. Am J Infect Control 2006
Raad II,Hanna HA. Arch Intern Med 2002
En önemli dezavantajları antimikrobiyal direnç
Özellikle nötropenik hastalarda tercih edilirler
Edgeworth J. J Hosp Infect 2009
Vokurka S et al. Support Care Cancer 2009
Kateter çıkış yeri enfeksiyon belirtileri
Kızarıklık
Şişlik
Isı artışı
Ağrı ve hassasiyet
Pürülan akıntı
Kateter eğitimi öncesi KBS oranı kateter eğitimi
verildikten sonra %50’ den fazla azalma
Warren DK et al.Crit Care Med 2003
Coopersmith CM et al. Crit Care Med 2002
Katetere bağlı sepsis (KBS)
Hastane enfeksiyonlarından en önlenebilir olanları
Đnfeksiyon kontrol önlemleri iyi uygulandığında
KBS oranı %50’den fazla azalmakta
Gastmeier P, Geffers C
J Hosp Infect 2006
Dren bakımı
Drenler proflaktik amaçla operasyon bölgesine konur
Drenaj azalınca üzeri steril gaz ile kapatılır
ve kısa süre sonra çekilir
Dren pansumanı baticon alkol veya
klorheksidin ile yapılır.
Dren kenarına antibiyotikli kremlerin
kullanımı enfeksiyonu önler