PDF İndir

VcL BiL Derg.
(1996), 12,2: 147-151
KANGAL IRKI BiR KÖPEKTE FONKSiYONEL PHEOCHROMOCYTOMA
M. Münir Kıran ı
M. Kemal
Çiftçi
1
Zabid Yener2
Zafer Daşçı 3
Özlem Kuyucuoğlu ı
Functional Pheocbromocytoma in a Kangal Dog
Summary: In this case, a functlonal pheochromocytoma located at the left adrenal gland ol a 12
years old male
Kangal dog was described. Grossly, a mass occupied the lelt adrenal gland measured 8.5x6x3 cm and was reddish
brown and solt. The mass was adherent and invaded to the caudal vena cava. As a result of caval penetratlon an ınt­
ravascular mass, 3x2x1.5 cm in diameter, was formed. Other changes consisted of arteriolosclerosis of the arterioles
in the kidney and Jelt-side cardiac hypertrophy.
Key word: Pheochromocytoma, dog.
Özet: Bu olguda 12 yaşlı, erkek kangalırk.ı bir köpekte sol adrende saptanan fonksiyonel pheochromocytoma olgusu
tanımlanmaktadır. Makroskobik olarak 8.5x6x3 cm abaliarında kırmızı-kahverenginde ve yumuşak kıvamlı olan tümör
kitlesının v.cava caudalise ınvazyonu sonucu 3x2x1.5 cm ahatlarında intravasküler bir nodül şekıllenmişti. Kalbin sol
ventrikülünde belirgin hipertrofı de gözlendi. Mıkroskobik olarak adrende pheochromocytoma'ların genel özellikleri ile
böbrek arteriyallerinde arteriyoloskleroz saptandı.
Anahtar kelimeler: Pheochromocytoma, köpek.
Giriş
1965; Capen, 1978).
Fonksiyonel
Pheochromocytoma, adrenal medullanın kro­
maffın hücrelerinden köken alan bir tümördür. Bu tü­
rnörün köpek(Howard ve Nielsen, 1965; Bouayad ve
pheochr.-m< cytoma'larda
tümör
hücrelerince fazla miktarda sentezlenip salgılanan
katekolaminler
nedeniyle
başta
hipertansiyon
olmak üzere solunum güçlüğü, taşikardi, kalp hi­
ark., 1987; Carpenter ve Childers, 1988; Milli ve ark,
pertrofısi, konjestif kalp yetmezliği ve retinada ka­
1,990}, sığır fY'Jest ve ark., 1975), koyun(Bastianello,
namalar (Howard ve Nielsen, 1965; Yovich ve ark.,
1982}, keçi(Lairmore ve ark., 1987), at(Yovich ve
1984; Bouayad ve ark., 1987; Out, 1989), ayrıca
ark., 1984), kedi(Patnaik ve ark., 1990} ve insanda
böbrek, akciğerler, dalak ve barsak damarlarında
(Kline,1961; Anderson, 1985} görüldüğü bildirilmiştir.
arteriyo-arteriyoloskleroz
Genellikle adrende yerleşen pheochromocytoma,
(Howard
bazen posterior aorta ve v.cava caudalis boyunca
derson, 1985; Out, 1989} Bu tümörün klinik be­
ve Nielsen,
görOidOğO
1965;
bildirilmiştir.
Capen,
1978; An­
(Capen,
lirtileri genellikle nonspesifik olduğu için fonksiyonel
1978; Howard ve Nielsen, 1965; Patnaik ve ark.,
pheochromocytoma'ların klinik tanısında idrardaki
ekstraadrenal
yerleşim
de
gösterebilir
1990). Büyük pheochrornocytoma'ların v.cava ca­
katekolaminler (özellikle norepinefrin) ile bunların
udalis boyunca çevre dokulara invazyon yaptığı ve
metabolitleri olan metanefrinler ve vanilmandelik
damar tümeninde büyük trombüslere neden olduğu
asit
miktarları
ölçülmektedir.
(Bosland
ve
Bar,
kaydedilmiştir (West ve ark., 1975; Bouayad ve ark.,
1984; Anderson, 1985; Bouayad ve ark., 1987).
1987; Carpenter ve Childers, 1988; Milli ve ark,
Daha çok insanlarda uygulanan bu ölçOmlerin hay­
1990). Klinik bir belirtiye sebep olmayan asemp­
vanlarda da kullanıldığı kaydedilmiştir (Bosland ve
tomatik
Bar,
pheochromocytoma'ların
yanısıra
fonk­
siyonel olanlarına da rastlanır (Howard ve Nielsen,
Geli§ Tarihi . 27 .OS. ı 996
I.S U Veteriner Pakülıesi, Paıoloji Anabilim l)ıılı, KONYA.
2. YY Ü. Veteriner Fakültesi. Patoloji Anabilim Dalı, VAN.
3. S. O. Vcıcri nc r Fakültesi. Anatomi Anabilim Dalı, KONYA.
1984; Yovich ve ark.,
ark.,1987).
1984;
Bouayad ve
KıRAN. ÇIYJ'ÇI.
YENER. KUYUCUOOLU. DAŞÇI
Makroskobik Bulgular· Sol adrende 8.5x6x3cm
Sunulan olguda 12 yaşlı Kangal ırkı bir kö­
pekte
saptanan
ve
böbrek
damarlarında
ar­
tenyoloskleroz ıle bırlikle bulunan fonksiyonel phe­
ochromocytoma
olgusu
makroskobik
ve
mikroskobik olarak tanımlanmaktadır.
ebatlannda kırmızı kahve renginde, yumuşak ve lo­
büler yapıda bir türnöral kıtle tesbit edildı Tümör
vena cava caudall5'e ınvazyon yapmış ve damann
ıçinde 3x2x1.5cm abailannda ikincı bır kııJe şe­
kıllemruştı (Şekil 1) Aynca kalbin sol ventrikülünde
Olgunun Tanımı
belirgin hipertrofi de vardı (Şekıl 2)
Olgunun materyalini S.Ü. Veteriner Fakültesi
Anatomi Anabilim Dalı'nda uyututarak nekropsisi
yapılan 12 yaşlı, erkek bir Kangal köpeğı oluşturdu.
Yapılan nekropside sol adrende türnöral kitle sap­
tandı. Bu türnöral kıtlenın değişık kısımlanndan ve
iç organlardan alınan doku örnekleri, % 10'1uk tam­
ponlu formalin
solusyonunda tesbit edildi.
zırlanan parafin bloklardan
Ha­
5 mikron kalınlığında
kesitler alınarak hematoxylın-eosin ile boyandı. Ge­
rekli görülen kesitler ayrıca Gomon"s Chromatfin,
Periodic Acıd Schıff, Lıllie's Allochrome ve von
Kossa yöntemlerine göre boyanarak (Luna,
1968)
ışık mikroskobunda incelendi
Klmık Bulgular Hayvancia üç ay önce hafıf şe­
kilde başlayan ve zamanla belirginleşen halsizlik,
durgunluk ve harekette ısteksizlik gibi belirtıler gö­
rüldü.
Şokıl 2. Kalbin sol ventrıkulunde beh rgın hıpertrofi.
Mikroskobik Bulgular: Hem adrenal hem de int­
ravasküler
kitlenin
mikroskobik
yapısı
aynıydı
Tümör hücreleri sıkıca paketlenmiş ve ınce bir fibro­
vaskOier stroma ile birbirinden ayrılan lobuluslar ve
yer yer kordonlar halinde düzenlenmişti Genellikle
poligonal şekith olan neoplastık hücreler, sınırları
fazla belirgin olmayan. granuler, bazen açık renkli
ve vakuollü bir sitoplazmaya sahipti. Hücre çe­
kirdeklen ortada yerleşmış, yuvarlak veya ova) şe­
kıllı olup, çekirdek kromatini ince granüller halinde
serpilmişti(Şekil 3) Bu hücrelerin çoğunlukla tek ve
fazla belirgın olmayan nukleoluslan
vardı.
Ge­
nellikle bır ömek olan neoplastik hücreler arasında
az sayıda in çakırdeldi pleomorfik hücreler ve tek
tük mitotik
flgurtere
de rastlandı. Tümör dokusunun
kapsülaya yakın kısımJanndakı birkaç damarın 10-
Şekil t.Tumor kıtJest ve bunun v.cava caudalıse ın­
menınde az sayıda tümör hücreten tespıt edildi. Ne­
vazyonu sonucu şekillenen intravasküler nodul
oplastık hücretenn oluşturduğu lobül
(ok).
148
veya kor-
Kangal I rlu Bir Köpcktc Fonksiyonel. ..
donların arasındaki fibrovasküler stromada yer alan
damarlarda belirgin hiperemi görüldü. Medulladaki
bu neoplastik üremalerin yaptığı basınç sonucu ad­
renal korteksin ineeldiği dikkati çekti.
Şekil 4. Glomerüler
yalinizasyon
kapillarlar
ve
ve kahnlaşma
arteriyolda
(ok)
hi­
H.E.x290.
Şekil 3. Çekirdekleri yuvarlak-ova!, sitoplazmaları gra­
nüler ve yer yer vakuollu tümör hücreleri ile bun­
ları lobuluslara ayıran ince fibrovasküler stroma.
H.E.x310.
Böbrek dokusunun mikroskobik incelemesinde
glomerulusların bowman kapsülü pariyetal yap­
rağında kalıniaşma ve fibrozisin bulunduğu, bazı glo­
merulusların ise tamamen hiyalinize bir k�le halini al­
dığı (glomeruloskleroz) görüldü. Glomeruluslardaki
arteriyel kapiliarda hiyalinizasyon, afferent-efferent
arteriyollar ve korteksteki bazı arteriyellerin du­
varında medial hiperplazi, hiyalinizasyon ye ka­
lınlaşma ile karakterize arteriyoloskleroz tesbit edildi
(şekil 4, 5). Lillie yöntemine göre boyanan böbrek ke­
s�lerinde bowman kapülü ile glomeruler kapillarlann
bazal membranlarında kalıniaşma belirlendi. Ayrıca
hiperemi ve intersitisyumda fokal mononÜkleer
hücre infiltrasyonlarının yanısıra bazı kavum glo­
merulilerde eozinofilik bir sıvı birikimi ve tubulus lü­
menlerinde hiyalin silindirleri görüldü.
Şekil 5. Korteksteki bazı arteriyonerde arteriyoloskleroz
{ince oklar), glomeruloskleroz (kalın ok) ve in­
tersitisyumda fokal mononükleer hücre in­
filtrasyonla rı.H E.x1 9 5
.
.
Tartışma ve Sonuç
Pheochromocytoma, köpeklerde ve diğer �vcil
hayvanlarda seyrek rastlanan ve daha çok yaş­
lılarda görülen bir tümördür (West, 1975; Capen,
Akciğerde ve kalpte hiperemi, kalpte fokal hi­
yalin dejenerasyonu dışında diğer organlarda her­
hangi bir bozukluğa rastlanmadı.
149
KlRAN. Çll.'J"Çl, YENER. KUYUCUOGLU, DAŞÇI
1978; Yovich ve ark., 1984; Bouayad ve ark., 1987;
Patnaik ve ark., 1990). Genellikle tek taraflı bazen
bilateral olabilen bu tümör, komşu medulla ve kor­
teks kısımlarına basınç yapar ve kısmen fibröz bir
kapsülle sınırlandırılabilir (Capen, 1978). Sunulan
olguda 12 yaşlı bir köpeğin sol adreninde fonk­
siyonel bir pheochromucytoma saptanmıştır. Tü­
mörün makroskobik ve mı:<roskobik özelliklerinin li­
teratür verileriyle benzer olduğu görülmüş, ancak
bazı araştırıcılarca bildirilen nekroz ve kanama
(Capen, 1978; Bouayad ve ark., 1987; Milli ve ark.,
1990) gibi bulgulara bu olguda rastlanmamıştır.
pertansiyondur (Howard ve Nielsen, 1965; An­
derson, 1985). Daha çqk insanlarda görülen ve ge­
nellikle paroxysmal bazen de sürekli olabilen hi­
1985)
(Anderson,
pertansiyonun
pheochromocytoma'lı köpeklerde de gözlendiği bi­
dirilmiştir (Howard ve Nielsen,1965; Bouayad ve
ark., 1987; Out, 1989). Hipertansiyonda başta böb­
rekler olmak üzere dalak, akciğerler, kalp ve barsak
damarlarında arteriyo-arteriyoloskleroz görüldüğü,
böbrekte ayrıca bowman kapsülü ile glomeruler ka­
pillarların duvarlarında ve bazal membranda ka­
lınlaşma, kavum glomerulide proteinli bir sıvı bi­
rikimi ve bazen glomeruloskleroz gözlendiği
kaydedilmiştir (Howard ve Nielsen, 1965; An­
derson, 1985). Sunulan olguda da hipertansiyon
için bildirilen bu bulgulara benzer şekilde böb­
reklerde arteriyoloskleroz, bowman kapsülü ile glo­
meruler bazal membranda kalınlaşma, glo­
meruloskleroz, kavum glomerulide proteinli sıvı
birikimi, intersitisyumda mononükleer hücre in­
filtrasyonları ve tubuluslarda hiyalin silindirleri göz­
lenmiş ancak böbrek dışındaki diğer organlarda ar­
teriyoloskleroza rastlanamamıştır.
Böbreklerde
saptanan bu damarsal ve glomerüler lazyonlar hay­
vanda bir hipertansiyonun varlığına işaret et­
mektedir. Tubulus lümenlerinde g<?zlenen pro­
teinden zengin eozinofilik hiyalin silindirleri ise
glomerüler hasara bağlı filtrasyon bozukluğu ile ilgili
olabilir.
Pheochromocytoma
olgularında
tümörün
bazen komşu damarlara invazyon yaptığı. ve ne­
oplastik doku içindeki damarlarda tümör hücreleri
sık bulunduğu halde metastazm o kadar sık ol­
madığı, köpeklerde pheochromocytoma olgularının
yaklaşık yarısında uzak organ metastazlarının gö­
rüldüğü bildirilmiştir (Howard ve Nielsen,1965;
West, 1975; Bouayad ve ark., 1987). Damarlara ve
kapsülaya invazyon ile mitoz ve atipi gibi malignite
kriterleri de genellikle pheochromocytoma'lara uy­
gulanmaz ve bu tümörde malignite uzak organ me­
tastazlarının varlığına dayandırılır (West, 1975; Bo­
·uayad ve ark., 1987; Patnaik ve ark., 1990).West
{1975)'in bildirdiği gibi sunulan olguda da tümörün
vena cavaya invazyon yaparak damar içinde ne­
oplastik bir nodül oluşturduğu saptanmıştır. Gerek
bu intravasküler nodülden kopabilecek tümör hüc­
relerinin gerekse mikroskobik incelemelerde tümör
dokusundaki bazı damarlarda tesbit edilen ne­
oplastik hücreleriıı diğer organlarda metastatik tü­
mörlere sebep olması muhtemeldir. Ancak yapılan
otopside metastaza rastlanamamıştır.
Bu olguda da tesbit edildiği gibi, phe­
ocr,omocytoma olgularında gözlenen kalp hi­
pertrofisinin nedeni, muhtemelen tümör hüc­
relerince üretilen katekolaminlerin yol açtığı
hipertansiyonun böbrekte arteriyoloskleroza sebep
olması, bunun da mevcut hipertansiyonu şid­
detlendirerek kalbi fazla çalışmak zorunda bı­
rakmasıdır. Köpeklerde tümör hücreleri tarafından
üretilen başlıca katakolamin norepinefrindir (Capen,
1978; Bosland ve Bar, 1984; Yovich ve ark., 1984;
Milli ve ark., 1990). Kline(1961 )'in bildirdiğine göre
Szakacs ve Mehlman(1960), intravenöz L­
norepinefrin verdikleri köpeklerin üçte ikisinde myo­
kardda fokal dejenerasyon tesbit etmişlerdir. Aynı
dejeneratif değişikliklerin pheochromocytoma'lı at­
larda da görüldüğü bildirilmiş(Yovich ve ark., 1984),
bu verilere uygun şekilde myokardda fokal niyalin
dejenerasyonu bu olguda da gözlenmiştir.
Tümör herhangi bir klinik belirtiye neden ol­
mayan asemptomatik formda olabileceği gibi fonk­
siyonel de olabilir. Evcil hayvanlarda çok seyrek
görülen foksiyonel pheochromocytoma'lara köpek
(Howard ve Nielsen, 1965; Bouayad ve ark., 1987;
Capen, 1978) ve atiarda (Yovich ve ark., 1984)
rastlandığı
kaydedilmiştir.
Fonksiyonel
phe­
ochromocytoma'lı insan ve hayvanlardaki klinik be­
lirtiler genellikle spesifik değildir ve tümörün en
önemli belirtisi kromatfin hücrelerinin sayıca art­
ması sonucu faz.la miktarda sentezlenen ka­
tekolaminler nedeniyle oluşan sekunder hi150
Kangallrkı Rir Köpekte Fonksiyonel. ..
Howard,
Sunulan olguda her ne kadar kan basıncı öl­
E.B.and
Nielsen.
S.W.(1965).
Phe-
çümleri ve idrarda katekolaminler ile bunların me­
ochromocytomas associated with hypertensive lesions in
tabolitlerini belirlemeye yönelik
dogs. JAVMA., 147, 245·252.
klinik incelemeler
yapılamamış ise de, böbreklerdeki tezyonlar ile
Kline, I.K.(1961). Myocardial alterations associated w�h
kalp hipertrofisisinın hipertansiyona bağlı olduğu
pheochromocytomas. Am. J. Pathol., 38, 539-551.
düşünülmüş ve bu nedenle tümörün fonksiyonel ol­
Lairmore, M.D., Knight, A.P.and De Martini, J.C. (1 987).
duğu kanısına varılmıştır.
Three primary neoplasms In a goat Hepatocellular car­
cinoma,
pheochromo.:ytoma
Kaynaklar
ol the Armed Forces lnstıtute
of Pathology. 3rd. ed.,
McGraw-Hıll Book Ca"'4'any, New York.
ı 2th. Ed.. Edward Arnold Educational, Academıc and
Milli, O.H.. Hazıro�lu, R.. Atasever. A. ve Baran. V.
Medicai Publishıng, London.
.
(ı 990). Bir köpekte regional vaskuler lnvazyonlu phe­
Bastianello, S.S. (ı 982). A survey of
ochromocytoma. A.Ü.Vet.Fak.Derg.,37, 74-80.
neoplasia in do­
mestıc specles over a 40 year period from 1935 to 1974
Out,G.( 1989).
ın the Republıc ol South Afrıca IL Tumours occuring ın
Pheochromocytoma
in
dogs:
A
ret·
rospective study of nIne cases (1 981- ı 987). Can. Vet
Onderstepoort J. Vet.Res., 49, 205·209.
J.,
30, 526·527.
Bosland, M.C. and Bar, A.(1984). Some lunctional cha­
Patnaik. A.K. Erlandson. R.A., Ueberman. P.H., Welc­
racterıstics of adrenal medullary tumour in aged male
hes, C.D. and Marretta, S.M.(1990). Extra-adrenal phe­
wistar rats. Vet.Pathol., 21, 129-140.
ochromocytoma(Paraganglioma) in a cat. JAVMA
.•
197,
104-106.
Bouayad, H . Feeney, D A.. Caywood, D.D. and Hayden,
D.W.(1987). Pheochromocytoma
leiomyoma.
Luna, L.G (1968). Manual of Histologlc Staining Methods
Anderson, J.R.(1985). ''Muir's TeX1book of Pathology"
sheep
and
J.Comp.Pathol., 97, 267-271.
in dogs: 13 cases
Wesı, J.L.(1975). Bovine pheochromocytoma: Case re­
( 1980-1985). JAVMA. 191, 1610- 1615.
port and review of literature. Am.J. Vet.Res., 36,
1371-
1373.
Capen. C.C. (1978) Tumours of the Endocrin ·Giands. In
"Tumours in Domestic Anımals" 2nd ed.. Ed.by Moulton.
Yovıch, J.V., Horney, F.D.and Hardee, G.H.(1984). Phe­
J.E.. Unıversity of Calıfornıa Press. Los Angeles.
ochromocytoma ın the horse and maasurement of no·
repinephrine levels ın horses. Can. Vet. J , 25, 2 1-25.
Carpenter. J.L and Childers. HE.(1988). Haemorrhagic
pheochromocytoma In dog. JAVMA. 193, 157H572.
151