Defterdarlığımız Milli Emlak Müdürlüğü İşlem Yönergesi

Transkript

MİLLİ EMLAK TAŞRA BİRİMLERİ
İŞLEM YÖNERGESİ
(İçerik Dizini)
BİRİNCİ KISIM
GENEL HÜKÜMLER
BİRİNCİ BÖLÜM
AMAÇ, KAPSAM VE TANIMLAR
Madde Sayfa
Amaç
1
1
Kapsam
2
1
Dayanak
3
1
Tanımlar
4
1
İhale komisyonlarının oluşturulması
5
10
İhale komisyonlarının çalışması
6
10
Bedel tespit komisyonlarının oluşumu ve çalışması
7
10
İhale usullerinin belirlenmesi
8
11
Geçici teminat
9
11
İhaleye çıkarma onayı alınması
10
11
Şartnamenin hazırlanması
11
11
İhale işlem dosyasının hazırlanması
12
12
İlanlarda bulunması zorunlu hususlar
13
12
İhalenin ilanı
14
12
Şartname ve eklerinde değişiklik halinde ilan
15
13
İlanın uygun olmaması
16
13
İhale öncesi yapılacak diğer işlemler
17
13
Teminat olarak kabul edilecek değerler
18
13
İKİNCİ BÖLÜM
ORTAK HÜKÜMLER
İhaleye katılma şartları
19
14
İhaleye katılamayacakların tespiti
20
14
Açık teklif usulü ile ihalenin yapılması
21
14
Kapalı teklif usulü ile ihalenin yapılması
22
15
Pazarlık usulü
23
16
İhale sonucunun karara bağlanması
24
16
İhale kararlarının kesinleşmesi
25
16
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi
26
17
Bedellerin tahsis şekli ve geçici teminat işlemleri
27
17
İhalenin sözleşmeye bağlanması
28
17
Notere tasdik ve tescili zorunlu olmayan sözleşmeler
29
18
Sözleşme yapılmasında müşterinin görev sorumluluğu
30
18
Taşınmazların müşteri tarafından adına tescil ettirilmesi
31
18
İdarenin görev ve sorumluluğu
32
18
Sözleşmenin feshi
33
18
İhalelere katılmaktan geçici yasaklama
34
18
Değerleme süreçleri
35
19
Taşınmaza ait özel durumların belirlenmesi
36
19
Değeri etkileyen içsel unsurların tespiti
37
19
Değeri etkileyen dışsal unsurların tespiti
38
19
ÜÇÜNCÜ KISIM
DEĞERLEME İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
DEĞERLEME SÜREÇLERİ, İÇSEL VE DIŞSAL
UNSURLARIN BELİRLENMESİ
İKİNCİ BÖLÜM
TAŞINMAZIN TESPİTİ VE VERİLERİN
TOPLANMASI
Taşınmazın tespiti
39
19
Verilerin toplanması
40
20
41
22
Değerleme yöntemleri
42
23
Emsal karşılaştırma yöntemi
43
23
Maliyet yaklaşımı yöntemi
44
24
Gelirlerin kapitalizasyonu yaklaşımı
45
25
Diğer hususlar
46
25
Tahmini kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerinin hesap edilmesi
47
25
Değerleme gerekçelerinin hazırlanması
48
26
Tahmin edilen bedel tespit raporu hazırlanması
49
26
Taşınmazların satışa çıkarılması
50
26
Satılamayacak taşınmazların belirlenmesi
51
26
Değerlendirme
52
27
Tahmini satış bedelinin tespiti
53
28
Satışa çıkarma izni alınması
54
28
Satış izin taleplerinde Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek bilgi ve belgeler
55
28
Satış şartnamesi
56
28
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DEĞERLEMEDE ESAS ALINACAK ORANLAR
Değerlemede Esas Alınacak Oranlar ve Özel Durumlar
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DEĞERLEME YÖNTEMLERİ
ÜÇÜNCÜ KISIM
SATIŞ İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLERE GÖRE SATIŞ
Satış ihalelerinin yapılması
57
28
İhale bedellerinin ödenmesi
58
28
Taksitli satışlarda bedelin ödenmemesi
59
29
İhale bedellerinin ilgili kurum bütçesine ödenek kaydedilmesi
60
29
Ferağ işlemleri
61
29
Rayiç bedel üzerinden doğrudan satış
62
30
Harca esas değer üzerinden doğrudan satış
63
33
Harca esas değer üzerinden yapılacak satışlarda alınacak taahhütname ile tapu
kaydının şerhler ve beyanlar hanesine işlenecek hususlar
64
34
Yatırım projelerinin faaliyete geçmesi ve denetlenmesi
65
34
Harca esas değer üzerinden yapılacak satışlarda amacında kullanılmayan
taşınmazların geri alınması
66
35
233 Sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamenin 54 üncü maddesinin 3 üncü bendine Göre Satış İşlemleri
67
35
3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 73 üncü maddesi
uyarınca harca esas değer üzerinden Belediyelere yapılacak satışlar
68
35
4071 sayılı 3 Mart 1340 (1924) Tarihli ve 431 Sayılı Kanunla Hazineye Kalan Taşınmaz
Mallardan Bazılarının Zilyetlerine Devri Hakkında Kanun hükümlerine göre satış
69
35
4072 sayılı Kanuna göre mülga 2613 ve 766 sayılı Kanunlarla Hazine adına
tescil edilen miktar fazlalıklarının ilgililerine devri
70
37
4071 ve 4072 sayılı Kanunlara göre Bakanlığa gönderilecek bilgiler
71
39
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesine göre satış
72
39
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre satış
73
39
15/6/1987 tarihli ve 3385 sayılı Küçük Sanayi Bölgeleri İçinde Devletçe İnşa Edilmiş
Örnek Sanayi Sitesi İş Yerlerinin Mülkiyetinin Devredilmesine Dair Kanuna göre satış
74
40
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 72 nci maddesine göre kamu yararına
çalışan derneklere satış
75
40
4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre satışı amacıyla belediyelere taşınmaz devri
76
41
İKİNCİ BÖLÜM
DOĞRUDAN SATIŞ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖZEL KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE SATIŞ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DİĞER HÜKÜMLER
Satış bedellerinden pay verilmesi
77
43
Kira ihalelerinde ortak hükümler
78
43
Kiralanabilecek taşınmazların belirlenmesi
79
44
Kira ihalesine çıkarma izni alınması
80
45
Kiralama izni taleplerinde Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek bilgi ve belgeler
81
45
Kira şartnamesi
82
46
Kira sözleşmesinin düzenlenmesi
83
46
Yer teslimi
84
47
Kira bedelinin tahsil şekli
85
47
Sözleşmenin devri
86
47
Kira sözleşmesinin sona ermesi
87
48
Kira sözleşmesinin feshi
88
49
Hazineye ait tarım arazilerinin topraksız veya
yeterli toprağı olmayan çiftçilere kiraya verilmesi
89
49
Tahsisli taşınmazlardaki kiralama işlemleri
90
51
Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve
Kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin kiraya verilmesi
91
52
Yüksek öğrenim kurumlarına tahsisli taşınmazların kiraya verilmesi
92
53
Balıkçı barınaklarının kiraya verilmesi
93
54
Geçici iş ve hizmetler için kullanılacak yerlerin kiraya verilmesi
94
56
Hazine arazilerinin ağaçlandırılmak üzere kiraya verilmesi
95
56
DÖRDÜNCÜ KISIM
KİRA İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLERE GÖRE KİRALAMA İŞLEMLERİ
İKİNCİ BÖLÜM
ÖZEL HÜKÜMLERE GÖRE KİRALAMA İŞLEMLERİ
Hazinenin paylı veya elbirliği halinde sahip bulunduğu
taşınmazların kiraya verilmesi
96
60
Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli olup döner sermaye
hizmetlerinde kullanılan taşınmazların kiraya verilmesi
97
60
Kıyı Kanunu kapsamına giren yerlerin kiraya verilmesi
98
60
Özel çevre koruma bölgelerinde kalan alanlarda yapılacak işlemler
99
61
Sağlık Bakanlığına tahsisli olan yerlerde bulunan hastane ve birinci basamak
sağlık kurum ve kuruluşlarındaki (idari hizmet binaları hariç) ticari kısımların
kiralama işlemleri
100
62
Diyanet İşleri Başkanlığına tahsisli cami ve müştemilatlarında kiralama işlemi
101
62
Talebin alınması ve ön değerlendirme
102
63
İrtifak hakkı tesis edilmeyecek veya kullanma izni verilmeyecek
taşınmazların belirlenmesi
103
63
Yetki
104
63
Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
105
64
Geçici teminat
106
64
107
64
İhale işlemleri
108
64
Kesin teminat
109
65
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmenin düzenlenmesi
110
65
İlk yıl ve müteakip yıllar ön izin bedellerinin tespiti ve tahsil şekli
111
65
İlk yıl ve müteakip yıllar irtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinin
tespiti ve tahsil şekli
112
65
İlk yıl ve müteakip yıllar irtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinde
yapılacak indirimler
113
66
Hasılat paylarının tahsili
114
67
Ön izin verilmesi
115
68
BEŞİNCİ KISIM
İRTİFAK HAKKI VE KULLANMA İZNİ İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
İRTİFAK HAKKI TESİS EDİLMESİ VE KULLANMA İZNİ VERİLMESİ
Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde kullanma izni ve
irtifak hakkı sözleşmelerinin düzenlenmesi
116 68
İrtifak hakkı ve kullanma izni süresinin dondurulması
117 69
İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinin devri
118 69
Ön izin sözleşmesinin sona ermesi ve feshi
119 70
İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi ve feshi
120 70
İKİNCİ BÖLÜM
ÖZELLİK ARZ EDEN İRTİFAK HAKKI
TESİSİ VE KULLANMA İZNİ İŞLEMLERİ
Turizm yatırımları
121 71
Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılacak yatırımlar
122 72
4046 sayılı Kanun kapsamında yapılacak işlemler
123 72
3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu kapsamındaki işlemler
124 72
Enerji yatırımları
125 72
Kıyıda yapılacak yatırımlara ilişkin işlemler
126 74
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YATIRIM VE TEŞVİK KAPSAMINDA TESİS EDİLECEK İRTİFAK HAKKI
VE KULLANMA İZNİ İŞLEMLERİ
Yatırım ve teşvik kapsamında değerlendirilmeyecek taşınmazların tespiti
127 74
Teşvik kapsamında değerlendirilecek taşınmazların tespiti
128 75
Teşvik kapsamında değerlendirilecek taşınmazların kıymet takdirinin yapılması
129 75
Bakanlıktan izin alma
130 75
Teşvik kapsamında değerlendirilecek taşınmazların yatırımcılara duyurulması
131 76
Yatırımcılar tarafından yapılan başvuruların kabul edilmesi
132 76
Komisyonun kurulması ve çalışma esasları
133 76
Komisyonca başvuruların değerlendirilmesi
134 76
Bakanlıktan izin alınması
135 77
Ön izin
136 77
Sözleşme ve tescil
137 77
İrtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinin hesap ve tahsil edilmesi
138 77
Devir
139 78
Yatırımcı tarafından mücbir sebepler nedeniyle süre uzatma taleplerinin
değerlendirilmesi
140 78
İnşaat aşamasında ve işletme süresince yatırımcının denetlenmesi
141 78
İndirimlerin iptali
142 78
İrtifak hakkı ve kullanma izninin iptali, tahliye ve geri alma
143 79
İrtifak hakkı ve kullanma izni süresinin sona ermesi
144 79
ALTINCI KISIM
TAŞINMAZ EDİNİM İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KAMULAŞTIRMA
Kamulaştırmadan önce yapılacak işlemler
145 79
Tapu kaydına konulacak şerh
146 81
Satın alma usulü
147 81
Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmazın
hazine adına tescili
148 81
Mülkiyetin davalı olması
149 82
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmazların tescili
150 82
Taşınmazın boşaltılması
151 82
Kamulaştırmadan tek taraflı vazgeçme
152 82
Tarafların anlaşması ile vazgeçme ve devir
153 82
Mal sahibinin geri alma hakkı
154 83
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
155 83
Trampa yolu ile kamulaştırma
156 83
Acele kamulaştırma
157 83
Kamulaştırılacak taşınmazın başka bir kamu idaresine ait olması
158 84
İKİNCİ BÖLÜM
TRAMPA İŞLEMLERİ
2886 sayılı Kanun hükümlerine göre trampa
159 84
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 15 inci
maddesinin (f) bendi uyarınca yapılacak trampa
160 85
4706 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesine göre yapılacak trampa
161 87
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 26 ncı maddesine göre trampa
162 87
Trampalarda yapılacak genel işlemler
163 87
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SATIN ALMA
4734 sayılı Kanun hükümlerine göre satın alma
164 87
6183 sayılı Kanunun geçici 8 inci maddesine göre satın alma
165 88
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ARSA/KAT KARŞILIĞI İNŞAAT
Yetki
166 88
Talep
167 89
Değerlendirme
168 89
169 89
Şartname hazırlanması
170 89
Arsa veya kat karşılığı inşaat ihalesi
171 89
Ferağ işlemleri
172 89
BEŞİNCİ BÖLÜM
KANUNLAR VE ANTLAŞMALARLA MAL EDİNİMİ
2820 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacak işlemler
173 90
174 93
175 93
Diğer özel kanun hükümlerine göre yapılacak işlemler
176 93
Antlaşmalarla Hazinenin taşınmaz edinimi
177 93
Bağış yoluyla taşınmaz edinimi
178 93
YEDİNCİ KISIM
BEDELSİZ DEVİR İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
BEDELSİZ DEVİR İŞLEMLERİ
Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılan bedelsiz devir işlemleri
179 94
4562 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
180 96
181 97
182 97
183 98
184 99
185 99
5018 sayılı Kanuna göre kamu idareleri arasındaki bedelsiz devir işlemleri
186 99
187 102
188 102
189 103
190 103
191 105
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
192 105
193 106
194 106
195 107
Yatırımların teşvik edilmesine ilişkin işlemler
196 107
5957 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemler
197 108
Bedelsiz devredilen ve devir amacında kullanılmayan
taşınmazların geri alınmasına ilişkin işlemler
198 108
SEKİZİNCİ KISIM
MÜLKİYET İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KADASTRO VE TAPU İŞLEMLERİ
Kadastro öncesi hazırlık
199 108
Kadastro tespitleri sırasında yapılacak işlemler
200 109
Kadastro tespitleri sırasında itiraz
201 110
İlan süresi içerisinde dava açılması
202 111
Kadastro tutanaklarının kesinleşmesinden sonra yapılacak işlemler
203 111
Uygulanamayan tapu kayıtları
204 111
Hazine taşınmazlarıyla ilgili hataların düzeltilmesi
205 112
Hazine adına idari yoldan tesciller
206 112
İKİNCİ BÖLÜM
İZALE-İ İÜYÛ İŞLEMLERİ
İlk inceleme ve kıymet takdiri
207 114
Satış ihalesine iştirak edilmesi gereken durumların belirlenmesi
208 114
Satış ihalesine iştirak edilmemesi gereken durumların belirlenmesi
209 114
İzale-i şüyû ihalesine iştirak yetkisi
210 115
Yetki isteme yazılarında yer alacak belgeler
211 115
İhaleye iştirak ve ödenek temini
212 115
İhalenin takibi ve pey sürülmesi
213 116
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KAYYIMLIK, GAİPLİK VE DEVLETİN MİRASÇILIĞI
Araştırma ve inceleme
214 116
Dava açılması
215 117
Kayyımlıkla idare ve intikal işlemleri
216 117
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İHBAR İKRAMİYESİ
Araştırma
217 117
İkramiye miktarının belirlenmesi
218 118
BEŞİNCİ BÖLÜM
DEFİNE ARAMA İZNİ
Muvafakat ve personel görevlendirilmesi
219 118
DOKUZUNCU KISIM
İMAR İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
İMAR PLÂNLARININ İZLENMESİ VE DAVA EDİLMESİ
İmar planları, revizyon ve değişiklikleri ile arsa ve arazi
düzenlemelerinin izlenmesi
220 118
Plan ve düzenlemelere itiraz edilmesi ve dava açılması
221 120
İKİNCİ BÖLÜM
TERK İŞLEMLERİ
Yetki
222 120
223 121
Terk edilmeyecek taşınmazlar
224 121
Terk işlemleri ve tapu kaydına işlenecek şerh
225 122
Terk yükümlülüklerine uyulup uyulmadığının izlenmesi
226 122
Kıyıda kalan taşınmazların terki
227 122
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İFRAZ VE TEVHİT İŞLEMLERİ
Planlı yerlerde kalan taşınmazların ifraz ve tevhid işlemleri
228 123
Plânsız yerlerde kalan taşınmazların ifrazı
229 123
Kamusal ihtiyaç durumunda taşınmazların ifraz ve tevhidi
230 123
ONUNCU KISIM
TAŞINMAZ TAHSİSİ İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
TAHSİS İŞLEMLERİ
Tahsis talebi ve bilgi verme
231 124
Tahsis talebinde aranılacak bilgi ve belgeler
232 124
Tahsisi yapılamayacak taşınmazların belirlenmesi
233 124
Merkez birimlerine gönderilecek bilgi ve belgeler
234 125
Tahsiste öncelik
235 126
Su tahsisi taleplerinde gönderilecek bilgi ve belgeler
236 126
Ön ve kesin tahsis ile süresi
237 126
Paylı taşınmazların tahsisi
238 127
Bakanlık hizmetleri için gerekli olan ve mülkiyeti diğer kamu idarelerine
ait olan taşınmazların tahsis işlemleri
239 127
Taşınmazın teslimi ve tespiti
240 127
Tahsis değişikliği
241 127
Tahsisin kaldırılması
242 127
Tahsisin kaldırılması halinde gönderilecek bilgi ve belgeler
243 128
Tahsisin kaldırılmasının sonuçları
244 128
İzinsiz kullanımlarda bedel alınması
245 128
Tapu kayıtlarındaki intifa ve tahsis şerhleri
246 128
İKİNCİ BÖLÜM
KAMU KONUTU TAHSİSİ İŞLEMLERİ
Kamu konutu edinilmesi ve Bakanlığa tahsisi
247 128
Konut tahsis talepleri
248 129
Sıra tahsisli konut taleplerinin değerlendirilmesi ve tahsis işlemleri
249 129
Görev tahsisli konutlarda yapılacak işlemler
250 130
Hizmet tahsisli konutlarda yapılacak işlemler
251 130
Kamu konutlarından yararlanamayacaklar
252 130
Konut tahsis komisyonlarının kurulması
253 130
Konut tahsis komisyonlarının toplanması ve çalışma esasları
254 130
Konut tahsisinin bildirilmesi
255 131
Konutların teslimi ve konutlara giriş
256 131
Konutlarda oturma süreleri
257 131
Konuttan çıkma
258 131
Konutların teslim alınması
259 132
Konuttan çıkarılma
260 132
Aylık kira bedelinin tespit ve tahsili
261 133
Yakıt giderleri
262 133
Yakıt ödeneği talebi
263 134
Yönetim ve ortak giderlerin karşılanması
264 134
Kamu konutlarının onarımları
265 134
ONBİRİNCİ KISIM
TESPİT, ECRİMİSİL VE TAHLİYE İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
TESPİT İŞLEMLERİ
Tespit işlemleri ve amacı
266 134
Tespitten önce yapılması gereken işlemler
267 135
Tespit yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar
268 136
Tespit esnasında işgalcilerin adreslerinin tespit edilememesi
269 137
İKİNCİ BÖLÜM
ECRİMİSİL İŞLEMLERİ
Ecrimisilin tespit ve takdiri
270 137
Ecrimisil ihbarnamesinin tebliği
271 137
Ecrimisil işlemlerinde İdarece yapılacak düzeltme
272 138
Düzeltme talepleri ve taleplerin komisyonca değerlendirilmesi
273 138
Düzeltme taleplerini inceleyecek komisyonlar ve İdarece yapılacak işlemler
274 138
Ecrimisilin kesinleşmesi ve tahsili
275 138
Düzeltme talep edilmemesi halinde uygulanacak indirim
276 139
Düzeltme talep edilmesi halinde peşin ödeme indirimi
277 139
İdarece yapılan düzeltmelerde indirim
278 139
Ecrimisilin taksitlendirilmesi
279 139
Ecrimisil bedellerinden pay aktarılması
280 140
İşgalin devamı halinde ecrimisil
281 140
Ecrimisil tespit, takdir ve tahsilinde özellik arz eden işlemler
282 140
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAHLİYE İŞLEMLERİ
Tahliye
283 141
Yıkımı yapılmayacak yapılar
284 143
Diğer hükümler
285 143
ONİKİNCİ KISIM
İDARİ VE ADLİ DAVALAR
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARİ DAVA İŞLEMLERİ
İlgili idareye (makama) veya dava açmadan önce üst makama başvurulması
286 144
Zımni red
287 144
Dava açma süresi
288 144
İdari yargıda yetkili idare mahkemesi
289 145
Vergi uyuşmazlıklarında yetkili vergi mahkemesi
290 145
İdari dava türleri
291 145
Dilekçeler hazırlanırken dikkat edilecek hususlar ve dilekçelerde
bulunması gereken unsurlar
292 146
Dilekçelerin verileceği yerler ve evrakların teslimi sırasında dikkat
edilmesi gereken hususlar
293 146
Delillerin tespitinin istenmesi
294 146
Mahkemece İdareye gönderilen evraklar üzerine yapılan işlemler
295 146
İdarece savunma dilekçesinin verilmesi esnasında dikkat edilecek hususlar
296 147
Savunma dilekçesinin hazırlanması
297 147
Savunma hazırlanırken dikkat edilecek süreler
298 149
Yetki
299 149
Duruşma
300 150
Yürütmenin durdurulması
301 150
Kararların sonuçları ve uygulanması
302 151
Kararlara karşı başvuru yolları
303 151
Olumlu veya olumsuz görev uyuşmazlığı
304 153
Yargılama harçları ve giderleri
305 154
Kamu kurumları arasında tahkim
306 154
İKİNCİ BÖLÜM
ADLİ DAVA İŞLEMLERİ
Dava açma yetkisi
307 154
Davaların açılması, takibi ve sulh
308 154
Mahkeme ilamlarının infazı
309 155
Davaya veya icraya intikal etmiş ihtilafların sulhen halli
310 155
Davadan vazgeçme
311 155
ONÜÇÜNCÜ KISIM
ULUSLARARASI EMLAK İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇEŞİTLİ KANUNLARA GÖRE YAPILAN TASFİYE İŞLEMLERİ
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre Türk vatandaşlığı iptal
edilen kişilerin mallarının tespiti ve tasfiyesi işlemlerinin yapılması
312 156
2644 sayılı Kanunun 35 ve 36 ncı maddeleri hükmü uyarınca tasfiye işlemleri
313 156
Mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesine yapılan başvurular hakkında bilgi ve belgelerin temin edilmesi
314 156
İKİNCİ BÖLÜM
SURİYE UYRUKLULARIN MAL VARLIĞINA İLİŞKİN İŞLEMLER
Suriye uyruklulara ait taşınmazların idaresine ilişkin işlemler
315 156
ONDÖRDÜNCÜ KISIM
BÜTÇE, ÖDENEK, ONARIM VE YATIRIM İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
BÜTÇE VE ÖDENEK İŞLEMLERİ
Bütçenin hazırlanması
316 157
Ödenek ihtiyacının belirlenmesi
317 157
Ödenek ve ek ödenek talebi
318 157
Harcama işlemleri
319 158
Sorumluluk
320 158
Kullanılmayan, kullanılmayacak olan ödeneklerin tenkisi
321 158
İKİNCİ BÖLÜM
TAŞINMAZ ONARIM ÖDENEK İŞLEMLERİ
Ödenek taleplerinde dikkat edilecek genel hususlar
322 158
Ödenek taleplerinin tespitinde dikkat edilecek hususlar
323 158
Ödenek taleplerinin Bakanlığa gönderilmesinde dikkat edilecek hususlar
324 159
Onarım amacıyla tahsis edilen, gönderilen ödeneklerin kullanımı veya iptalleri
325 160
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAŞINMAZ ONARIM İHALE İŞLEMLERİ
İhalelerde temel ilkeler
326 160
Teknik şartnamenin hazırlanması
327 161
Yaklaşık maliyetin hesaplanması
328 161
İhale usulleri
329 161
Doğrudan temin
330 162
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının hazırlanması
331 162
İhale onayının alınması
332 163
İhale komisyonunun kurulması ve çalışma esasları
333 163
İhale ve ön yeterlik ilanı
334 164
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının görülmesi ve satın alınması
335 164
İhale ve ön yeterlik dokümanında değişiklik veya açıklama yapılması
336 164
İhale dışı bırakılacak olanlar
337 165
İhaleye katılamayacak olanlar
338 165
Başvuruların veya tekliflerin alınması ve değerlendirilmesi ile ihalenin
karara bağlanması
339 165
İhale kararının bildirilmesi, sözleşmenin imzalanması ve kesin teminat alınması
340 168
İhale sonuçlarının bildirilmesi
341 169
İhale sonucunda idarece yapılacak işlemler
342 170
İş artışının olması durumunda yapılacak işlemler
343 170
Sözleşme bedelinin yüzde sekseninden daha düşük bedelle tamamlanması
344 170
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YATIRIM-İNŞAAT İŞLEMLERİ
Yatırım projesi teklifinde dikkat edilecek hususlar
345 170
Yatırım teklifinde bulunulan projenin yatırım programına alınmasından
önce yapılacak işlemler
346 170
Arsa veya arazi temininden sonra Bakanlığa gönderilecek belgeler
347 171
Yatırım programında yer alan projelere ait bilgi ve belgelerin gönderilmesi
348 171
ONBEŞİNCİ KISIM
TAŞINIR İŞLEMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM
SORUMLULUK VE GÖREVLİLER İLE KULLANILAN
DEFTER VE BELGELER
Sorumluluk
349 171
Harcama yetkilisi
350 172
Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi
351 172
Taşınır konsolide görevlisi
352 172
Defter, belge ve cetveller
353 173
İKİNCİ BÖLÜM
TAŞINIR KAYIT İŞLEMLERİ
Taşınırların kaydı
354 173
Kayıt zamanı ve kayıt değeri
355 173
Değer tespit komisyonu
356 174
Dayanıklı taşınırlarda değer artışı
357 174
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAŞINIR EDİNİMİ
Taşınırların öncelikle diğer idarelerden karşılanması
358 174
Taşınır satın alınması, giriş işlemleri ve ödeme işlemleri
359 174
Bağış, yardım ve hediye yoluyla edinilen taşınırların girişi
360 175
Sayım fazlası taşınırların girişi
361 175
İade edilen taşınırların girişi
362 175
Devir alınan taşınırların girişi
363 175
Tasfiye idaresinden edinilen taşınırların girişi
364 175
İç imkanlarla üretilen taşınırların giriş işlemleri
365 176
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TAŞINIR ÇIKIŞI
Tüketim suretiyle çıkış
366 176
Kullanım suretiyle çıkış
367 176
Kamu idareleri arasında bedelsiz devir
368 176
Geçici olarak tahsis edilecek taşınırlar
369 177
Geçici tahsis yetkisi ve tahsis şartları
370 178
Tahsis edilen taşınırların takibi ve idarelerin sorumluluğu
371 179
Hurdaya ayırma
372 179
Kullanılmaz hale gelme, yok olma veya sayım noksanı nedeniyle çıkış
373 180
Bölünen, birleşen veya kaldırılan harcama birimlerine ait taşınırlar
374 180
hakkında yapılacak işlemler
Taşıt Satışı
375 180
Ağaçların ve ahşap hurdalarının satışı
376 181
Röntgen banyo sularının satışı
377 181
Bıçak ve silahların satışı
378 182
Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi
379 182
Taşıtların tahsisi
380 182
Batıkların çıkarılması işlemleri
381 182
BEŞİNCİ BÖLÜM
SAYIM VE DEVİR İŞLEMLERİ
Sayım ve sayım sonrası yapılacak işlemler
382 184
ALTINCI BÖLÜM
TAŞINIR YÖNETİM HESABI VE TAŞINIR KESİN HESABI
Taşınır yönetim hesabı
383 184
YEDİNCİ BÖLÜM
NUMARALANDIRMA VE KOD SİSTEMİ
Dayanıklı taşınırların numaralandırılması
384 185
Harcama birimi ve ambarların kodlanması ve Sayıştaya bildirilmesi
385 185
ONALTINCI KISIM
SON HÜKÜMLER
Uygulama
386 185
Yürürlük
387 185
Yürütme
388 185
EKLER
186
MİLLİ EMLAK TAŞRA BİRİMLERİ
İŞLEM YÖNERGESİ
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı; Maliye Bakanlığı Millî Emlâk Genel Müdürlüğü
taşra birimlerinin işlemlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönerge; defterdarlıklarda varsa millî emlâk dairesi başkanlıkları emlâk
müdürlüklerinin ve millî emlâk müdürlüklerinin, malmüdürlüklerinde millî emlâk servislerinin veya
varsa milli emlak müdürlüklerinin iş ve işlemlerine ilişkin görevleri, çalışma usul ve esasları ile
uygulama şeklini kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönerge; 13/12/1983 tarihli ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 39 uncu maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönergede geçen;
1) Açık ihale usulü: 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre bütün
isteklilerin teklif verebildiği usulü,
2) Ambar: Kamu idarelerine ait taşınırların kullanıma verilinceye kadar veya kullanımdan
iade edildiğinde muhafaza edildiği yeri,
3) Arsa karşılığı inşaat: Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak yapı bedeline karşılık başka bir
Hazine taşınmazının verilmesini,
4) Aynen taksim: Paylı mülkiyete konu bir taşınmazın paydaşlar arasında payları oranında
bölünerek parsellere ayrılmasını,
5) Avan proje: Asıl projeden önce, yapılacak projeye esas olmak üzere hazırlanan taslak
projeyi,
6) Bakanlık: Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğünü,
7) Balıkçı barınağı: Her türlü balıkçı gemilerine hizmet vermek maksadı ile mendireklerle
korunmuş, yeterli havuz ve geri saha ile barınacak gemilerin manevra yapabilecekleri su alanı ve
derinliğe sahip, yükleme, boşaltma, bağlama rıhtımları ile suyu, elektriği, ağ kurutma sahası, satış
yeri, idare binası, ön soğutma ve çekek yeri bulunan, büyüklüğüne ve sağladığı imkanlara göre
balıkçı limanı, barınma yeri veya çekek yeri olarak adlandırılan kıyı yapılarını,
8) Bina yüksekliği (Hmax): Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan
mesafeyi,
9) Bedel tespit komisyonu: Bu Yönergede yer alan, tahmin edilen bedel tespit işlemlerini
yapmak, ecrimisili tespit ve takdir etmek ve İdarece verilecek diğer görevleri yürütmek üzere ita
amiri tarafından İdarenin taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı olan memurları
arasından seçilen ve üç kişiden oluşan komisyonu,
10) Beyan: Taşınmazın durumunu, eklentisini, geçit hakkını, üzerindeki muhdesatı, yeniden
kurulması mümkün olmayan ayni hakları ve mevzuatta yazılması öngörülen diğer hususları
gösteren, üçüncü kişileri bilgilendiren, tapu kütüğündeki özel sütununa işlenen belirtmeleri,
11) Bölge: Yatırım ve teşvik kapsamında taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı ve
verilecek kullanma izni işlemleri açısından; Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar
Kurulu Kararıyla gruplandırılan ve ekinde belirtilen Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler ve
Bölgeler Kapsamındaki İlleri kapsayan bölgeleri,
12) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin
hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi,
1
13) Cins tashihi (vasıf değişikliği): Bir taşınmazın cinsinin yapısız iken yapılı veya yapılı
iken yapısız hale; bağ, bahçe ve benzeri iken arsa veya arazi ya da arsa, arazi iken bağ, bahçe ve
benzeri duruma dönüştürülmesi için kadastro paftasında ve tapu sicilinde yapılan işlemleri,
14) Çalışmaya ara verme süresi: Danıştay, bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri
tarafından her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuzbir ağustosa kadar çalışmaya
ara verilen süreyi,
15) Çevre düzeni planı: Konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kırsal
yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma-kullanma dengesini sağlayan ve
arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar
içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan, idareler arası koordinasyon esaslarını
belirleyen, 1/25000, 1:50000, 1:100000, veya 1:200000 ölçekte hazırlanan, plan notları ve raporuyla
bir bütün olan planı,
16) Çiftçi: Çiftçilik işlerini bedenî ve fikrî güçlerini kısmen veya tamamen katarak doğrudan
doğruya yapan ve esas geçim kaynağını bu işlerden sağlayanları,
17) Dağıtım cetveli: Her imar adası için ayrı olarak düzenlenen ve bu düzenleme sonucu
meydana gelen parsellerin, hangi kadastro veya imar parsellerinden, nasıl oluştuğunu, kadastro ve
imar parsellerinden alınan düzenleme ortaklık payını, gerektiğinde malikin muvafakati ile terk
edilen alanları ve kamulaştırılan alanların miktarlarını gösteren cetveli,
18) Daire amiri: İllerde defterdarı, milli emlak dairesi başkanlığı bulunan illerde milli emlak
dairesi başkanını, ilçelerde malmüdürünü,
19) Dayanıklı taşınır: 18/1/2007 tarihli ve 26407 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Taşınır
Mal Yönetmeliğine ekli Taşınır Kod Listesinin (B) bölümünde gösterilen makine ve cihazlar ile
taşıtlar ve demirbaşları,
20) Demirbaş: Belirli bir hizmete tahsis amacıyla edinilen, belli bir süreye tâbi olmaksızın
uzun süre kullanılabilen ve kullanılmakla yok olmayan, çeşitleri ile kod numaraları Taşınır Mal
Yönetmeliğine ekli Taşınır Kod Listesinin (B) bölümü 255 Hesap Detayında yer alan taşınırları,
21) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer: 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk
Medeni Kanunu ile diğer kanunlarda Devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğu belirtilen yerleri,
22) Devir: Düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç kamu idarelerinin, görmekle yükümlü
olduğu kamu hizmetlerinde kullanılacağına ve amacına uygun kullanılmaması hâlinde geri
alınacağına dair tapu kütüğüne şerh konulması kaydıyla, taşınmazların mülkiyetinin diğer kamu
idarelerine bedelsiz olarak devredilmesini,
23) Doğrudan satış: Hazine taşınmazlarının, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve özel kanun
hükümlerine göre belirlenen bedel üzerinden ihaleye konu edilmeksizin yapılan satış işlemini,
24) Doğrudan temin: 4734 sayılı Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından
davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü,
25) Düzenleme ortaklık payı (DOP): Düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol,
meydan, park, yeşil saha, genel otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan
alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için kullanılmak üzere, düzenleme dolayısıyla
meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve arsaların,
düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden yüzde kırka kadar düşülebilen miktarı ve/veya zorunlu
hallerde malikin muvafakati ile tespit edilen karşılığı bedeli,
26) Düzenleme ortaklık payı oranı: Bir düzenleme sahasında tespit edilen düzenleme
ortaklık payı miktarının bu saha içindeki kadastro veya imar parsellerinin toplam yüzölçümü
miktarına oranını,
27) Ecrimisil: Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal
veya tasarruf edilmesi sebebiyle, İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu
olup olmadığına bakılmaksızın İdarece talep edilen tazminatı,
28) Elbirliği mülkiyeti: Türk Medeni Kanununda veya bu Kanunda öngörülen sözleşmeler
uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyetini,
29) Emlak vergisine esas metre kare birim değeri: Taşınmazın, 29/7/1970 tarihli ve 1319
sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesine göre belirlenen vergi değerini,
30) Ferağ: Taşınmazın mülkiyetinin tapuda devrini,
2
31) Fuzuli şagil (işgalci): Kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının
zilyetliğini, yetkili İdarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun
bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişileri,
32) Gaiplik kararı: Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri
haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık bulunması hâlinde, hakları bu
ölüme bağlı olanların başvurusu veya uzun süredir bulunamayan, ikametgâhı ve sağ olup olmadığı
bilinmeyen bir kimsenin malvarlığının veya ona düşen miras payının on yıl resmen yönetilmesi ya
da malvarlığı böyle yönetilenin yüz yaşını dolduracağı sürenin geçmesi halinde Hazinenin istemi
üzerine mahkemece gerekli ilanlar yapıldıktan sonra verilen bu kişinin gaip olduğuna ilişkin kararı,
33) Gecekondu: İmar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı
kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arsa veya araziler üzerinde yapılan yapıları,
34) Genel hükümlere göre irtifak hakkı/kullanma izni işlemleri: Kanun ve Yönetmeliğe göre
ilan ve ihale yoluyla yapılan irtifak hakkı ve kullanma izni işlemlerini,
35) Genel hükümlere göre satış: Kanun ve Yönetmeliğe göre ihale yoluyla yapılan satışı,
36) Gerekçe raporu: Önerilen işin öncelikle yapılmasını zorunlu kılan nedenleri ve
sağlayacağı faydaları belirten raporunu,
37) Harca esas değer: Taşınmazın; 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 63
üncü maddesi gereğince harç alınmasında esas alınan değerini,
38) Harcama: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, personel
giderleri, sosyal güvenlik katkı payları ile diğer giderleri,
39) Harcama birimi: Genel Müdürlük bütçesinden ödenek tahsis edilen ve gönderilen
ödeneği harcama yetkisi bulunan Genel Müdürlük taşra birimini,
40) Harcama yetkilisi: İlçelerde kaymakamı ve illerde defterdarı,
41) Hazine: Genel bütçeli kamu kuruluşlarının taşınır ve taşınmaz malları, hakları,
alacakları ve borçları açısından Devlet tüzel kişiliğinin adını,
42) Hazine davaları: Genel bütçeli kamu idarelerinin taşınır ve taşınmazları, hakları ve
borçları açısından İdarenin Devletin tüzel kişiliği adına davalı veya davacı olarak taraf olduğu adli
ve idari davaları,
43) Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazları,
44) Hazine taşınmazı: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve
tasarrufu altındaki yerleri,
45) Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme,
muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek
hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim,
fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini,
taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri,
46) Hurda: Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki
nedenlerle alınış amaçları doğrultusunda kullanılması imkânı kalmayan veya tamiri mümkün veya
ekonomik olmayan arızalar nedeniyle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılan
taşınırlar ile üretim sırasında elde edilen kırpıntı, döküntü ve artık parçaları,
47) Islah imar planı: Düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veya
yerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle, mevcut durumu da dikkate alınarak dengeli,
düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, hâlihazır haritalar üzerine yapılan ve yapılanma
şartlarını da belirleyen imar planını,
48) İdare: İllerde defterdarlık, milli emlak dairesi başkanlığı veya milli emlak müdürlüğü ve
ilçelerde malmüdürlüğünü varsa milli emlak müdürlüğünü,
49) İdari işlem: İdare tarafından kamu hukuku kuralları uyarınca tek taraflı olarak tesis
edilen ve tek başına uygulanabilir nitelikte olan hukuki tasarrufları,
50) İdari dava: İdarenin yaptığı eylem ve işlemlerden dolayı bir hak ve menfaatinin ihlal
edildiğine inanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından, İdare aleyhine idare ve vergi mahkemelerinde
açılan iptal veya tam yargı davalarını,
3
51) İdari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar: Kamu
hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan
uyuşmazlıklara (tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
hariç) ilişkin olarak açılan idari davaları,
52) İptal davaları: İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden
biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan
idari davaları,
53) İfraz: Tapu kütüğünde tek parsel halinde kayıtlı bulunan taşınmazın teknik metodlarla
birden fazla parsellere bölünmesini,
54) İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi,
hizmet sunucusu veya yapım müteahhidini,
55) İhale yetkilisi: İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya
kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlilerini,
56) İhale: 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununda Kanunda ve 19/6/2007
tarihli ve 26557 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında
Yönetmelikte yazılı usul ve şartlarla, işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını
gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri, onarım ve
yatırım işlemleri açısından ise; 22/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda yazılı usul
ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine
bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile
tamamlanan işlemleri,
57) İhale komisyonu: Bu Yönergede belirtilen ihale ile ilgili işleri yürütmek üzere ita amiri
tarafından seçilen üyelerden oluşan komisyonu,
58) İhale işlem dosyası: İhaleye konu taşınmazın ihale işlemlerinin yürütülmesi ve
sonuçlandırılmasına ilişkin bilgi ve belgeler ile saklanmasında yarar görülen diğer belgelerin
konulması için oluşturulan dosyayı,
59) İhbar ikramiyesi: Kanunlar gereğince, Devlete intikali gerekirken gizli kalmış olan
taşınır ve taşınmazlar, vergiler, haklar, menfaatler ile Devletçe yapılmış fazla ödemeleri ihbar edip
bunların Devlete aidiyetini sağlayan kimselere, bunların değerleri veya kazançlarının belli bir
oranında verilen parayı,
60) İmar planı: Belde halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, sağlıklı ve
güvenli bir çevre oluşturmayı, yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla beldenin
ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve
verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler
oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları, örgütlenme ve
uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgeler çerçevesinde nazım imar planı
ve uygulama imar planı olarak iki aşamadan oluşan planı,
61) İpotek: Vadeli satışlarda, mülkiyetin devrinin yapılması halinde, bedelin tamamının
ödenmesine kadar, satılan taşınmazın borca karşılık teminat teşkil etmesini sağlayan ve ayni hak
niteliğinde olan taşınmaz rehin şeklini,
62) İrtifak hakkı: Bir taşınmaz üzerinde yararlanmaya ve kullanıma rıza göstermeyi veya
mülkiyete ilişkin bazı hakların kullanılmasından vazgeçmeyi kapsayan ve diğer bir taşınmaz veya
kişi lehine aynî hak olarak kurulan yükümlülüğü,
63) İstekli: İhaleye katılan gerçek veya tüzel kişileri,
64) İtâ amiri: İllerde defterdar ve yetki devredilen hâllerde millî emlak dairesi başkanını,
ilçelerde kaymakamı,
65) İzale-i şüyu: Birden çok kimsenin mülkiyetinde bulunan bir taşınmazın mümkünse
taksiminin, mümkün olmadığı takdirde satılarak ortaklığın sona erdirilmesinin, pay sahiplerinden
biri tarafından hakimden istenilmesi, ortaklığın giderilmesini,
66) Jeotermal seracılık: Örtüaltı ısıtmasında yer kabuğunun derinliklerindeki ısının
oluşturduğu, sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferin ortalama sıcaklığının üzerinde olan su,
buhar ve gazların (jeotermal kaynak) kullanıldığı seracılık yöntemini,
4
67) Kadastro: Tapu sicilinin oluşturulmasına esas olmak üzere, taşınmazların sınırlarının
arazi ve harita üzerinde belirtilerek hukuki durumlarının ve üzerindeki hakların tespit edilmesi
işlemini,
68) Kadastro bölgesi: Her ilin merkez ilçesi ile diğer ilçelerinin idari sınırları içinde kalan
yerleri,
69) Kadastro çalışma alanı: Kadastro bölgesindeki her köy ile belediye sınırları içinde
bulunan mahallelerin her birini,
70) Kanun: 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununu,
71) Kamu idaresi: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununun ekinde sayılan kamu idarelerini, bedelsiz devir işlemleri açısından 10/10/2006 tarihli ve
26315 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri
Hakkında Yönetmelik ekindeki kamu idarelerinden düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç diğer
kamu idarelerini, tahsis açısından ise Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri
Hakkında Yönetmelik ekindeki kamu idareleri ile kendilerine tahsis yapılması açısından köy tüzel
kişiliklerini,
72) Kamu idarelerinin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Taşınmazın tapu sicilinde kamu idaresi
adına tescilli olma durumunu,
73) Kamu yararına çalışan dernek: İlgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüşü
üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilen, en az bir yıldan beri
faaliyette bulunan, amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetleri topluma yararlı
sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması gereken dernekleri,
74) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları: Belli bir mesleğe mensup olanların
müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere
uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde
dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla
kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi
altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişiliklerini,
75) Kamulaştırma: Kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel
kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazların belirli usul ve esaslar çerçevesinde anlaşarak ya da
zorla alınmasını,
76) Kat alanı kat sayısı (KAKS) (Emsal): Yapının bütün katlardaki alanları toplamının
parsel alanına oranından elde edilen sayıyı,
77) Kat karşılığı inşaat: Hazine taşınmazı üzerinde yaptırılacak yapı veya yapıların Hazineye
bırakılacak kısmının ya da bağımsız bölümlerinin bedeline karşılık, Hazine taşınmazından belirli bir
arsa payının verilmesini,
78) Kayyım: Mahallin en büyük mal memurunu,
79) Kesin tahsis: Adına ön tahsis yapılan kamu idaresi tarafından, ön tahsis süresi içerisinde
yapılması gereken iş/işlemlerin yapılması ve talepte bulunulması halinde ön tahsisin, hizmetin
devamı süresince olmak üzere dönüştürüldüğü tahsis işlemini,
80) Kira sözleşmesi: Kiraya verenin bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte
ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini
ödemeyi üstlendikleri bir sözleşmeyi,
81) Kira şartnamesi: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idarî usul ve esaslarını gösteren
belge veya belgeleri,
82) Kiraya verme: Hazine taşınmazlarının ve bunlarla ilgili hakların kiraya verilmesini,
83) Kamu konutu: Mülkiyeti kamu idarelerine ait olan ve bu kamu idareleri tarafından yurt
içinde ve dışında inşa ettirilen, satın alınan, kiralama yoluyla temin edilen, kamu personelinin
ikametleri için tahsis edilmiş konutları(lojman),
84) Kullanma izni: Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde kişiler
lehine İdarece verilen izni,
85) Makine ve cihazlar: Çeşitleri ile kod numaraları Taşınır Mal Yönetmeliğine ekli Taşınır
Kod Listesinin (B) bölümü 253 Hesap Detayında yer alan, üretim ve hizmet amacıyla kullanılan her
türlü makine, cihaz ve aletleri,
5
86) Mahallin en büyük mal memuru: İllerin merkez ilçeleri ile büyükşehir belediyesi olan
illerin büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe merkezlerinde (malmüdürlüğü bünyesinde milli
emlak servisi bulunan ilçelerde malmüdürü) defterdarı; diğer ilçelerde malmüdürünü,
87) Mania planı: Havaalanı ve çevresinde uçuş, can ve mal emniyetinin sağlanması
amacıyla Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından belirlenen standartlara uygun olarak Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğünce hazırlanan planı,
88) Mazbut vakıf: 20/2/2008 tarihli ve 5737 sayılı Vakıflar Kanunu uyarınca Vakıflar Genel
Müdürlüğünce yönetilecek ve temsil edilecek vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu
Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar
Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıfları,
89) MEOP: Milli Emlak Otomasyon Projesini,
90) Mevzii imar planı: Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz kalması veya yeni
yerleşim alanlarının kullanıma açılması gereğinin ve sınırlarının ilgili idarece belirlenmesi halinde,
Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak üzere yapımı
mümkün olan, yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen
konumdaki, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün
olan planı,
91) Miktar fazlalığı: Kadastro çalışmaları sırasında bir taşınmazın sınırlarının genişletilmeye
elverişli olması durumunda, tapudaki miktara itibar edilmesi nedeniyle tapu kaydındaki fazlalığı,
92) Muhdesat: Arazi üzerindeki sabit yapı ve tesisler ile ağaçları,
93) Müşteri: Kendisine ihale yapılan istekli veya isteklileri,
94) Nazım imar planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş
olan, varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hazırlanan ve arazi parçalarının; genel
kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını,
gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile
ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar
planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir
raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan planı,
95) Olumlu görev uyuşmazlığı: Adli ve idari yargıya bağlı ayrı iki yargı merciine açılan ve
tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davalarda, bu yargı mercilerinin her ikisinin kendilerini görevli
sayan kararlar vermiş olması durumunu,
96) Olumsuz görev uyuşmazlığı: Adli ve idari yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları,
konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların
kesin veya kesinleşmiş olması durumunu,
97) Onay belgesi: İhalesi yapılacak iş için İdarece hazırlanan ihale konusu olan işin nevi,
niteliği, miktarı, tahmin edilen bedeli, ihalede kullanılacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi,
alınacaksa geçici teminat miktarı, şartname ve sözleşmenin gerekip gerekmeyeceğinin, ihale gün ve
saatinin belirtildiği İdarece hazırlanan ve ita amiri tarafından onaylanan belgeyi,
98) Ortakçı: Başkasının toprağını, o topraktan elde edilecek ürünün belli bir payı
karşılığında işleyenleri,
99) Ortak girişim: Üzerinde ortak kontrolün hakim olduğu ticari amaçlı bir faaliyette iki
veya daha fazla grubun bir araya gelerek kurduğu bağlayıcı ilişkiyi,
100) Organik tarım: Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik ürün
veya girdi üretilmesi ya da yetiştirilmesi, üretim ve yetiştiricilikle birlikte doğal alan ve
kaynaklardan ürün toplanması, hasat, kesim, işleme, tasnif, paketleme, pazarlama ve depolama
yatırımlarını,
101) Organize hayvancılık: Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık
faaliyeti kapsamında, küçükbaş veya büyükbaş hayvan türlerinin beslenmesi, üretilmesi,
geliştirilmesi ve diğer her türlü faaliyetler ile ekonomik değere sahip hale getirilmesi amacıyla
yapılacak yatırımı,
102) Önalım (şufa) hakkı: Hakkın ilişkin bulunduğu taşınmazın satılması halinde onu diğer
alıcılara göre öncelikle satın alma hakkını,
6
103) Ön izin: İrtifak hakkı kurulmadan veya kullanma izni verilmeden önce; tescil, ifraz,
tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya da
uygulama projelerinin hazırlanması ve onaylatılması gibi işlemlerin yerine getirilebilmesi için
İdarece verilen izni,
104) Ön İzin/Kira/İrtifak Hakkı/Trampa/Satış Bedeli Tespitine Ait Hesap Tutanağı:
Mevzuat hükümlerine göre teşekkül ettirilen kıymet takdir komisyonunun, taşınmazın tahmini ön
izin, kira, irtifak hakkı, trampa ve satış bedelinin takdirinde esas alacağı tespit ve hesaplamaların ve
bunların dayanaklarının da eklendiği belgeyi,
105) Ön tahsis: Kamu idarelerince, üzerinde tesis yapılması plânlanan ve tahsis talebinde
bulunulan taşınmazları, talepte bulunan kamu idarelerine, tahsis amacına yönelik olarak yatırım
projesinin hazırlanması, yatırım programına alınması ve tesis/bina inşaatına başlanması amacıyla iki
yıla kadar yapılan tahsis işlemini,
106) Özel hükümlere göre irtifak hakkı/kullanma izni işlemleri: Kanun ve özel kanun
hükümlerine göre ihale yoluyla ya da doğrudan yapılan irtifak hakkı ve kullanma izni işlemlerini,
107) Özel hükümlere göre satış: Kanun ve özel kanun hükümlerine göre doğrudan satış
işlemini,
108) Özel orman fidanlığı: Orman bitki türlerinin üretildiği fidanlıkları,
109) Paylı mülkiyet: Birden çok kimsenin, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin
tamamına belli paylarla malik olduğu mülkiyet şeklini,
110) Pey akçesi (Teminat bedeli): 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu
hükümlerine göre açık artırma ihalelerine katılabilmek için yatırılması gereken, açık artırma
ilanında belirtilen muhammen bedelin yüzde yirmisi oranındaki tutarı,
111) Rayiç değer: Bir taşınmazın mahallinde alınıp satıldığı normal fiyatı,
112) Revizyon imar planı: Her tür ve ölçekteki planın ihtiyaca cevap vermediği veya
uygulamasının mümkün olmadığı veya sorun yarattığı durumlar ile üst ölçek plan kararlarına
uygunluğun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir
kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen planı,
113) Satın alma: İlgili mevzuat hükümleri uyarınca taşınmaz mülkiyetinin satın alma yolu
ile sağlanmasını,
114) Satış: Kanun ve özel kanunlar uyarınca Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz
satışını,
115) Sözleşme: İdare ile müşteri arasında yapılan ve ita amirince imzalanan yazılı
anlaşmayı, onarım ve yatırım işlemleri açısından ise; 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhaleleri
Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile
yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmayı,
116) Sulu tarım arazisi: 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanununa göre, tarımı yapılan bitkilerin büyüme devresinde ihtiyaç duyduğu suyun, su
kaynağından alınarak yeterli miktarda ve kontrollü bir şekilde karşılandığı arazileri,
117) Sulu arazi: Devletçe sulanan araziyi,
118) Su ürünleri yetiştiriciliği: Yatırımcılar tarafından; projeye dayalı olarak balık,
kabuklular, yumuşakçalar, eklem bacaklılar, kafadan bacaklılar ve su bitki türlerinin üretilmesi,
yetiştirilmesi, beslenmesi, geliştirilmesi, işlenmesi ve bunlardan elde edilen ürünlerin ekonomik
değere sahip hale getirilmesi amacıyla yapılacak yatırımı,
119) Şartname: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idarî usul ve esaslarını gösteren
belge veya belgeleri,
120) Şerh: Taşınmaz malikinin temlik hakkının yasaklanması, kısıtlanması veya kişisel
hakların kuvvetlendirilmesi amacıyla üçüncü kişileri uyarıcı mahiyette tapu kütüğünün şerhler
hanesine yazılan hususları,
121) Taban alanı kat sayısı (TAKS): Taban alanının imar parseli alanına oranını,
122) Tahmin edilen bedel: İhale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini,
123) Tahmin edilen bedel tespit raporu: Ön İzin/Kira/İrtifak Hakkı/Trampa/Satış Bedeli
Tespitine Ait Hesap Tutanağındaki bilgilerin yer aldığı ve buna göre taşınmazın tahmini ön izin,
kira, irtifak hakkı, trampa ve satış bedelinin ne olacağının karara bağlandığı ihale komisyonu
üyelerince imzalanan karar formu,
7
124) Tahsis: Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin,
kamu idarelerinin kendi kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerinin yerine getirilebilmesi amacıyla
hizmetin devamı süresince kamu idarelerinin veya köy tüzel kişiliklerinin bedelsiz olarak
kullanımına bırakılmasını,
125) Tam yargı davaları: İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan ihlâl
edilenler tarafından açılan idari davaları,
126) Tarım arazisi: 22/11/1984 tarihli ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi
Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu ve 5403 sayılı Kanunun uygulanması açısından bu
Kanunlarda tanımlanan arazileri,
127) Taşınır: Çeşitleri ile kod numaraları Taşınır Mal Yönetmeliğine ekli Taşınır Kod
Listesinin (A) ve (B) bölümlerinde gösterilen taşınırları,
128) Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi: Harcama yetkilisi tarafından belirlenen ve harcama
yetkilisi adına taşınırları teslim alan, koruyan, kullanım yerlerine teslim eden, bu Yönetmelikte
belirtilen esas ve usullere göre kayıtları tutan ve bunlara ilişkin belge ve cetvelleri düzenleyen ve bu
hususlarda hesap verme sorumluluğu çerçevesinde harcama yetkilisine karşı sorumlu olan görevliyi,
129) Taşınır konsolide görevlisi: İdarenin taşınır kayıt ve kontrol yetkililerinden aldığı
harcama birimi taşınır hesaplarını konsolide ederek taşınır hesap cetvellerini hazırlamak ve
biriminin bir üst teşkilattaki taşınır konsolide görevlisine vermekle sorumlu olan görevlileri,
130) Taşınır I inci düzey detay kodu: Taşınır Mal Yönetmeliğine ekli Taşınır Kod Listesinde
gösterilen taşınır hesap kodundan sonra gelen iki haneli detay kodunu,
131) Taşınır II nci düzey detay kodu: Taşınır Mal Yönetmeliğine ekli Taşınır Kod Listesinin
gösterilen taşınır I inci düzey detay kodundan sonra gelen iki haneli detay kodunu,
132) Taşınır hesap kodu: 3/5/2005 tarihli ve 2005/8844 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği çerçeve hesap planında yer alan ve
taşınırın kaydedildiği ilgili hesap kodunu,
133) Taşınmaz değerlemesi: Bir taşınmazın, taşınmaz projesinin, bir taşınmaza ait bağlı hak
ve faydaların veya konutların belli bir tarihteki muhtemel değerinin takdirini,
134) Taksitli satış sözleşmesi: Taksitli taşınmaz satışlarında, defterdarlık veya
malmüdürlüğü ile müşteri arasında yapılan ve defterdar veya malmüdürü ile müşteri tarafından
imzalanan yazılı anlaşmayı,
135) Taşınmaz: Türk Medeni Kanununa göre tapu siciline kaydedilen arazi, kat
mülkiyetine tabi bağımsız bölümler ve bağımsız ve sürekli haklar ile tescil harici yerleri,
136) Taşınmaz arsa veya kat karşılığı inşaat şartnamesi: İhale konusu taşınmazın arsa veya
kat karşılığı inşaat işleminin her türlü özelliğini gösteren belgeyi,
137) Taşıtlar: Yolcu ve yük taşımacılığında kullanılanlar ile özel amaçlı kullanımlar için
muhtelif cihazlarla donatılmış bulunan ve çeşitleri ile kod numaraları Taşınır Mal Yönetmeliğine
ekli Taşınır Kod Listesinin (B) bölümü 254 hesap detayında gösterilen taşıtları,
138) Tedavül: Taşınmazların satış, miras yoluyla intikal, kamulaştırma, trampa vb.
sebeplerle tapu sicilindeki maliklerinin değişmesini,
139) Teferruğ: Hazine alacağının tahsilinin sağlanması veya Hazineye ait bir taşınmazın
ucuza satılmasının önlenmesi amacıyla, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun ve 2004 sayılı Kanun uyarınca veya Hazinenin paydaş bulunduğu
taşınmazın ortaklığının giderilmesi yoluyla yapılacak satışlarında Hazinenin ihaleye iştirak ederek,
gerektiği takdirde edinimini taşınmaz ediniminin sağlanmasını,
140) Teklif: 4734 sayılı Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu
fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgileri,
141) Teknolojik seracılık: Bitkilerin ideal yaşama, beslenme ve gelişme ortamının (ışık,
nem, ısı, hava, sulama, gübreleme vs.) sağlanmasına ve kontrol altında tutulmasına elverişli sera
yapıları ile yetiştirme tekniklerinin kullanıldığı seracılık yöntemini,
142) Terk: 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 11 inci maddesi gereğince, imar
plânlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumî
hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Hazine ve İl Özel İdaresine ait taşınmazların tapu kayıtlarının
terkini,
8
143) Terkin: Tapu kütüğünde kayıtlı bir hakkı sona erdirmek amacıyla ilgili kaydın üzerinin
kırmızı mürekkepli kalemle çizilerek, terkin tarih ve yevmiye numarasının yazılması işlemini,
144) Tefviz: Eski hukukumuzda, tapu veya müzayede bedeli adıyla peşin para alınarak mirî
arazinin Devlet tarafından şahıslara ihale edilmesini,
145) Tevhit: Tapu kütüğünde ayrı ayrı sayfalarda kayıtlı ve birbirine bitişik taşınmazların
tek parsel haline getirilmesi, parsellerin inşaata yapmaya imkân verecek şekilde birleştirilmesini,
146) Topraksız çiftçi: Hiç toprağı olmayan çiftçiyi,
147) Toplam yatırım maliyeti: Taşınmaz üzerinde gerçekleştirilecek yatırımın ilgili kamu
idarelerince belirlenecek birim maliyetlere göre hesaplanacak toplam tutarını,
148) Trampa: Türk Borçlar Kanununun mal değişimi (trampa) sözleşmesi ile ilgili
maddelerinde gösterilen işlemleri,
149) Tüketim malzemeleri: Belirli bir hizmetin üretilmesinde kullanılan, kullanımı
sonucunda tükenen veya bir süre kullanıldıktan sonra ilk özelliklerini kısmen veya tamamen
kaybederek bir daha kullanılamayacak duruma gelen, çeşitleri ile kod numaraları Taşınır Mal
Yönetmeliğine ekli Taşınır Kod Listesinin (A) bölümü 150 hesap detayında yer alan malzemeleri,
150) Uygulama projesi: Taşınmazın üzerinde yapılacak olan yapı veya tesislerin inşaatına
esas olacak ayrıntıda düzenlenen, yatırım aşamalarını ve termin planını da içeren, inşa edilecek
bölümlerin biçimlerinin ve boyutlarının uygulamaya esas teşkil edecek şekilde açık ve kesin olarak
belirtildiği projeyi,
151) Uygulama imar planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu
işlenmiş olan ve nazım imar planına uygun olarak hazırlanan ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını,
bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas
olacak uygulama etaplarını ve esaslarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve 1/1000 ölçekte
düzenlenen raporuyla bir bütün olan planı,
152) Uygun bedel: Tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en
yükseğini,
153) Üst yönetici: Bakanlık müsteşarını,
154) Vergi muafiyeti tanınan vakıf: 30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanunun 20 nci maddesi
uyarınca kurulan ve Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti
tanınan vakıfları,
155) Yaklaşık maliyet: İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat
araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile
birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedelini,
156) Yapım: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü,
tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj,
enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekupaj gibi her türlü
inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım,
restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme, montaj vb. yapım işlerini,
157) Yatırımcı: Hazine taşınmazları üzerinde yatırım yapacak gerçek veya tüzel kişiyi,
158) Yenileme alanı: Sit ve koruma alanı olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu
bölgelere ait koruma alanlarının içinde, sınırları yetkili idarenin teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca
kabul edilerek belirlenen alanları,
159) Yeterli toprağı olmayan çiftçi: Muhtaç çiftçi ailesine kiraya verilecek arazi normları
altında arazisi olan çiftçiyi,
160) Yetkili konut dağıtım komisyonu: Yurt içi ve yurt dışında, konutun bulunduğu ülke,
bölge, il veya ilçede 23/9/1984 tarihli ve 18524 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Konutları
Yönetmeliğine göre kurulan komisyonları,
161) Yetkili makam: Kamu kurum ve kuruluşlarının merkez teşkilatında bulunan en üst amir
veya organ ile yetki devrettiği makam veya rütbe sahibini,
162) Yönetmelik: 19/6/2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 1/7/2007
tarihinde yürürlüğe giren Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği,
163) Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekliyi,
9
164) Zabıt defteri: Kadastrosu yapılmamış yerlerdeki taşınmazların ilçe esasına göre
kaydedildiği ve üzerinde kurulacak hakların takip edildiği tapu müdürlüğünce tutulan defteri,
165) Zeyilname: Daha önce yayınlanmış sözleşme belgeleri üzerinde ekleme, düzeltme ve
açıklama yapmak amacıyla, fiyat teklifi almadan önce çıkarılan ihale belgesi ekini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Ortak Hükümler
İhale komisyonlarının oluşturulması
MADDE 5- (1) İhale komisyonlarına, ita amirleri tarafından;
a) Başkan olarak, illerde millî emlak müdürü veya emlak müdürü; ilçelerde millî emlak
müdürü, millî emlak müdürlüğü bulunmayan ilçelerde malmüdürü,
b) İdareden üye olarak, illerde millî emlak dairesi başkanlığı veya millî emlak müdürlüğü;
ilçelerde millî emlak müdürlüğü veya malmüdürlüğü memurlarından biri,
c) Maliye üyesi olarak, illerde emlak müdürü veya millî emlak müdürünün önereceği millî
emlak müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı, defterdarlık uzmanı, millî emlak şefi veya
memuru; ilçelerde millî emlak müdürü, emlak müdürü, bunların bulunmadığı yerlerde
malmüdürünün önereceği millî emlak müdür yardımcısı, defterdarlık uzmanı, millî emlak şefi veya
memuru, bunlar bulunmadığı takdirde diğer şef ve memurlardan biri,
görevlendirilir.
(2) Gerekli görülen hâllerde, il ve ilçelerde birden fazla ihale komisyonu kurulabilir. Bu
durumda, komisyon başkanı olarak millî emlak müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı,
defterdarlık uzmanı veya millî emlak şefi görevlendirilebilir.
(3) İtâ amiri veya komisyon başkanınca lüzum görüldüğü takdirde yeteri kadar memur ve
uzman görevlendirilir. Bu takdirde, ihale gün ve saatinde hazır bulunacak şekilde görevlendirilecek
memur veya uzmana tebligat yapılır. Onay belgesinde ihaleye katılacak olan memur veya uzmanın
adı, soyadı ve memuriyet unvanı belirtilir. Görevlendirilen memur ve uzmanlar kararlara
katılamazlar. Komisyonda görev yaptıklarını belirlemek bakımından ihale kararını, ihaleye katılan
memur veya uzman da imzalar.
İhale komisyonlarının çalışması
MADDE 6- (1) İhale komisyonları, eksiksiz olarak toplanır ve kararlar çoğunlukla alınır.
Kararlarda çekimser kalınamaz. Muhalif kalan üye, karşı oy gerekçesini kararın altına yazarak
imzalamak zorundadır. Komisyon başkan ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.
Bedel tespit komisyonlarının oluşumu ve çalışması
MADDE 7- (1) Bedel tespit komisyonlarına, itâ amirleri tarafından;
a) Başkan olarak, illerde milli emlak müdürü veya emlak müdürünün önereceği milli emlak
müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı, bunların bulunmadığı yerlerde defterdarlık uzmanı
veya milli emlak şefi; ilçelerde varsa milli emlak müdür yardımcısı, bunun bulunmadığı yerlerde
malmüdürünün önereceği defterdarlık uzmanı veya milli emlak şefi, bunlar bulunmadığı takdirde
diğer şeflerden biri,
b) Üye olarak, illerde milli emlak dairesi başkanlığı veya milli emlak müdürlüğü; ilçelerde
milli emlak müdürlüğü veya malmüdürlüğü memurlarından iki kişi,
bir yıllık süre için görevlendirilir. İtâ amiri gereken hallerde görev yapmak üzere yeteri
kadar yedek üye de görevlendirebilir.
(2) Bedel tespit komisyonu başkan ve üyeleri; İdarenin taşınmaz ve değerleme konusunda
işin ehli veya uzmanı ya da gayrimenkul değerleme alanında lisans sahibi olan milli emlak müdür
yardımcısı, emlak müdür yardımcısı, defterdarlık uzmanı, milli emlak şefi, diğer şefler, teknik
elemanlar ve memurlar arasından seçilir.
(3) Gerekli görülen hâllerde il ve ilçelerde birden fazla bedel tespit komisyonu kurulabilir.
(4) Bakanlıkça veya defterdarlıkça ihtiyaç duyulması halinde, ilçelerdeki taşınmazların
tahmin edilen bedellerinin tespitleri, illerde bulunan bedel tespit komisyonlarına da yaptırılabilir.
(5) Bedel tespit komisyonlarına İdarece Yönetmeliğin 84 üncü maddesindeki görevler de
verilebilir. Tespit ve hesaplamalar bunun dayanaklarının da eklendiği “Taşınmaz Tespit Tutanağı”
10
(EK-1) “Ön İzin/Kira/İrtifak Hakkı/Trampa/Satış Bedeli Tespitine Ait Hesap Tutanağı”nda (EK-2)
gösterilir ve asıl evrak arasına saklanır.
(6) Bedel tespit komisyonu program dâhilinde çalışır. Komisyon, eksiksiz olarak toplanır.
Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon, “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”nu (Ek-3)
düzenlemek ve imzalamak suretiyle karar alır. Muhalif kalan üye, karşı oy gerekçesini yazarak
rapora ekler. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.
İhale usullerinin belirlenmesi
MADDE 8- (1) Kanunun 51 inci maddesi hükmündeki istisnalar saklı kalmak üzere,
taşınmazların tahmin edilen bedeli, aynı Kanunun 45 inci maddesine göre her yıl merkezî yönetim
bütçe kanunuyla belirlenen parasal sınıra kadar olanlarda açık teklif usulü, bu sınırı geçenlerde ise
kapalı teklif usulü uygulanır.
(2) Kapalı veya açık teklif usulüyle satılamayan taşınmazlar uygun zamanda tekrar aynı
usulle ihaleye çıkarılır ve bunlar Kanunun 43 üncü ve 49 uncu maddeleri uyarınca pazarlık
ihalesine bırakılmaz.
(3) Kanunun 51 inci maddesinin (a) bendine göre her yıl merkezî yönetim bütçe kanununda
belirtilen parasal sınır içinde kalsa da satış ihalesi pazarlıkla yapılamaz.
(4) Özel hükümler saklıdır.
Geçici teminat
MADDE 9- (1) Geçici teminat, tahmin edilen bedelin yüzde onundan (taşınırlar için yüzde
üçünden) az olmamak üzere yüzde otuzuna kadar, işin niteliğine göre ita amirince belirlenir. Ancak,
tarıma elverişli arazilerin topraksız veya az topraklı çiftçilere kiraya verilmesinde geçici teminat
alınmayabilir.
İhaleye çıkarma onayı alınması
MADDE 10- (1) İdarece her ihale için MEOP’ ta bir onay belgesi hazırlanır.
(2) Onay belgesinde; ihale konusu olan işin nevi, niteliği, miktarı, tahmin edilen bedeli,
ihalede kullanılacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı,
şartname ve sözleşme gerekip gerekmeyeceği ile gerektiği takdirde ikinci ihalenin hangi gün ve
saatte yapılacağı belirtilir ve ita amirince onaylanır.
(3) İhale onay belgeleri ita amirince onaylandıktan sonra onay belgesinde mevcut tüm
bilgiler MEOP kayıtlarına işlenir.
MADDE 11- (1) İdare, ihale konusu işlerin her türlü özelliğini gösteren şartname ve varsa
eklerini hazırlar.
a) Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka
aşağıdaki hususlar da gösterilir:
1) İşin niteliği, nevi ve miktarı,
2) Taşınmaz tapuda kayıtlı ise, bu kayda göre mahalle veya köyü, mevkii, sokağı, cinsi,
yüzölçümü, pay ve imar durumu, varsa tapu tarihi, pafta, ada, parsel veya cilt, sahife ve sıra
numaraları ve fiilî durumu, taşınmaz tapuda kayıtlı değil ise, ölçekli krokisi, yüzölçümü ve fiilî
durumu,
3) Tahmin edilen bedeli, geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait
şartlar, 4) Taşınmazın teslim şekli ve şartları,
5) İşe başlama ve işi bitirme tarihi, gecikme hâlinde alınacak cezalar,
6) İsteklilerde aranılan şartlar ve belgeler,
7) İhaleyi yapıp yapmamakta İdarenin serbest olduğu,
8) İhale kararının karar tarihinden itibaren en geç on beş iş günü içinde ita amirince
onaylanacağı veya feshedilebileceği,
9) Vergi, resim ve harçlarla sözleşme giderlerinin kimin tarafından ödeneceği,
10) Ödeme yeri ve şartları,
11) İhtilafların çözüm şekli ve yeri.
b) İhale komisyonu, şartnamelerde tekniğe uygun olmayan veya gerçekleşmesi mümkün
bulunmayan kayıt ve şartların bulunduğunu tespit etmesi halinde aşağıdaki işlemler yapılır:
1) Gerçekleşmesi mümkün bulunmayan kayıt ve şartlar ihaleden önce tespit edilmiş ve ilan
yapılmış ise İdarece bu durum tutanak altına alınarak şartname ve ilan yeniden düzenlenir.
11
2) Kayıt ve şartlar ihale esnasında tespit edilmişse, ihalenin ertelenmesi için ihale
komisyonunca alınan karar ita amirinin onayına sunulur. Şartname yeniden düzenlenerek ihale
işlemlerine yeniden başlanır.
3) Bu durumun ihaleden sonra anlaşılması halinde konu Bakanlığa bildirilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır.
İhale işlem dosyasının hazırlanması
MADDE 12- (1) İhale işlem dosyasında aşağıdaki belgeler bulundurulur:
a) Onay belgesi,
b) Özel şartları da içeren şartname ve ekleri,
c) Tahmin edilen bedele ilişkin hesap tutanağı,
ç) Taşınmazın konumu ve çevre özelliklerinin anlaşılabileceği şekilde değişik yönlerden
çekilmiş renkli fotoğrafı,
d) Parsel sınırlarının da gösterildiği halihazır haritası veya ölçekli krokisi,
e) Tapu kayıt örneği,
f) İmar durum belgesi,
g) Adres bilgilerinin de bulunduğu tespit tutanağı,
ğ) Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3)
h) İlana ilişkin belge ve gazete
nüshaları, ı) Sözleşme tasarısı,
i) Bakanlık ya da yetki verilen durumlarda ilçeler için valilik (defterdarlık) izin talimatı.
j) Saklanmasında yarar görülen diğer belgeler.
İlanlarda bulunması zorunlu hususlar
MADDE13- (1) İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:
a) İhale konusu işin niteliği, yeri ve miktarı,
b) Şartname ve eklerin nereden ve hangi şartlarla alınacağı veya görülebileceği,
c) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte ve hangi usulle yapılacağı,
ç) Tahmin edilen bedel ve alınacaksa geçici teminat miktarı,
d) İsteklilerden aranılan belgelerin neler olduğu,
e) Kapalı teklif usulüyle yapılacak ihalelerde, tekliflerin hangi tarih ve saate kadar nereye
verileceği.
İhalenin ilanı
MADDE 14- (1) İhale konusu olan işler aşağıdaki şekilde ilan yolu ile duyurulur:
a)İhalenin yapılacağı yerdeki ilanlar aşağıda belirtildiği şekilde yapılır:
1) Günlük gazete çıkan yerlerde ihaleler, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az
bir gün aralıkla yayımlanmak suretiyle iki defa duyurulur.
2) Gazete ile yapılacak ilanlarda, ilk ilan ile ihale günü arası on günden, son ilan ile ihale
günü arası beş günden az olmamasına dikkat edilir.
3) Günlük gazete çıkmayan yerlerdeki ihalelerde ise ilan, (a) ve (b) alt bendindeki süreler
içinde defterdarlık veya malmüdürlüğü ile hükümet konağı ve belediye binalarının ilan tahtalarına
asılır ve belediye yayın araçları ile de duyurulur.
4) Bu işlemler bir tutanakla tespit edilir.
5) Bu yerlerde en çok yedi gün aralıkla çıkan gazete varsa, ayrıca gazete ile de bir defa ilan
yapılır.
b) Diğer şehirlerde yapılacak ilanlar; tahmin edilen bedeli her yıl Kanunun 17 nci
maddesinin ikinci fıkrasına göre merkezî yönetim bütçe kanunu ile belirlenecek miktarı aşan ihale
konusu işler, bu maddenin birinci fıkrasına göre yapılacak ilanlardan başka tirajı göz önüne alınarak
ili, Basın-İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde, ihale tarihinden en az on
gün önce bir defa daha ilan edilir.
c) Resmi Gazete ile yapılacak ilanlar; tahmin edilen bedeli her yıl Kanunun 17 nci
maddesinin ikinci fıkrasına göre merkezî yönetim bütçe kanunu ile belirlenecek miktarın üç katını
aşan ihale konusu işler, ihale tarihinden en az on gün önce bir defa da Resmi Gazetede ilan edilir.
ç) Pazarlık usulü ile yapılacak ihaleler için defterdarlık veya malmüdürlükleri, işin önem ve
özelliğine göre ilan yapıp yapmamakta, serbesttir.
12
d) Sürelerin hesabında, ilanın yapıldığı gün ile ihale günü sayılmaz.
e) Gazete ile yapılacak ilanlar için ilan metninin bir örneği üst yazı ile ve elektronik
ortamda, ilde mevcutsa Basın-İlan Kurumu mevcut değilse valilik basın bürosuna intikal ettirilir ve
süresi içerisinde yayınlattırılması sağlanır.
f) Yapılacak ilandaki ihaleye ait bilgiler MEOP’ un ilgili modülüne kaydedilir.
g) Defterdarlık internet sitesinde ilanın yayınlanması için internet sitesi ile görevli birime
gereken belgeler yazılı veya elektronik ortamda aktarılır.
ğ) İlanlar, İdarenin ilan panosuna asıldığı gibi ihale konusu taşınmazın bulunduğu köy,
mahalle muhtarlığı ve belediye başkanlığına gönderilerek ilan edilmesi sağlanır.
h) İdare, taşınmazın tahmin edilen bedeline veya taşınmazın önem ve özelliğine göre bu
ilanları yurt içinde ve yurt dışında çıkan başka gazeteler veya öteki yayın araçları ile de
yayınlattırabilir.
ı) Taşınmazın varsa paydaşına, işgalcisine, isteklisine, daha önceden ihale yapıldıysa ihaleye
iştirak edenlere tebligat yapılır. Tebligatlar elden ilgilisinin imzası alınarak ya da iadeli taahhütlü
olarak posta yolu ile gönderilir. Tebligatın postaya verildiği tarihten itibaren yedinci gün tebliğ
tarihi sayılır. Posta yoluyla gelen tebliğ alındısı dosyasında muhafaza edilir.
i) İhale için tespit olunan tarih, tatil gününe rastlamışsa ihale, tekrar ilana gerek kalmaksızın
tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır. İlandan sonra çalışma saati değişse de ihale
ilan edilen saatte yapılır.
Şartname ve eklerinde değişiklik halinde ilan
MADDE15- (1) İlan yapıldıktan sonra, şartname ve eklerinde değişiklik yapılamaz. Ancak,
değişiklik yapılması zorunlu hallerde, bunu gerektiren sebepler ve zorunluluklar bir tutanakla tespit
edilerek önceki ilanlar geçersiz sayılır ve yeniden aynı şekilde ilan edilir.
İlanın uygun olmaması
MADDE 16- (1) Yönergenin 13 ve 14 üncü maddelerine uygun olmayan ilanlar geçersizdir.
a) Bu durumda ilan yenilenmedikçe ihale yapılamaz.
b) İlanların geçersizliği ihale yapıldıktan sonra anlaşılırsa, ihale veya sözleşme feshedilir.
c) Ancak, işte ivedilik ve ihalede Devletin yararı varsa, bu durum Bakanlığa bildirilir ve
alınacak talimata göre işlem yapılır.
ç) İhalenin veya sözleşmenin bozulması halinde, müşterinin fesih tarihine kadar yapmış
olduğu gerçek masrafları geri verilir.
İhale öncesi yapılacak diğer işlemler
MADDE 17- (1) İhale gününden önce ilanların gazetelerde yayınlanıp yayınlanmadığı ve
ilan metninde hata olup olmadığı kontrol edilir.
(2) MEOP’ta hazırlanan ilan işlemleri tutanağında; gazetede yapılan ilanlar, şahıslara ve
resmi kurumlara yapılan tebligatlar belirtilir, gazete nüshaları veya örnekleri eklenerek ihale
dosyasına konulur.
(3) İdare, ihalenin rekabet ve açıklık ilkelerine uygun şekilde yapılmasını sağlayan her türlü
tedbiri alır. İl/İlçe emniyet müdürlüğüne ihale günü, yeri ve saati bildirilerek ihalede güvenliğin
sağlanması istenir.
Teminat olarak kabul edilecek değerler
MADDE 18- (1) Aşağıdaki değerler geçici ve kesin teminat olarak kabul edilir:
a) Tedavüldeki Türk Parası,
b) Mevduat veya katılım bankalarının verecekleri süresiz teminat mektupları,
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri veya bu senetler
yerine düzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dâhil edilerek ihraç edilmiş ise, bu işlemlerde
anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır.),
ç) Dışarıda yerleşik kişiler ile geçimini yurt dışında temin eden Türk vatandaşlarınca
verilecek Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenen konvertibl döviz.
(2) Mevzuata aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez.
(3) Üzerinde suç unsuru tespit edilen teminat mektupları, gerekli kovuşturma yapılması için
Bakanlığa intikal ettirilir.
(4) Her teminat mektubunda daha önce ilgili banka şubesince verilen teminat mektupları
toplamı ile aynı şubenin limitlerinin de gösterilmesi zorunludur. Yabancı bankaların ve benzeri
13
kredi kuruluşlarının kontrgarantilerine dayanarak bankaların verecekleri teminat mektupları,
yukarıdaki limitlere dâhil değildir.
(5) Mevduat veya katılım bankalarınca verilen teminat mektupları dışındaki teminatların
istekliler tarafından ilgili muhasebe birimine yatırılması zorunlu olup, bunlar ihale komisyonlarınca
teslim alınamaz.
İhaleye katılma Şartları
MADDE 19- (1) İhaleye katılacakların;
a) Yasal yerleşim yeri sahibi olmaları,
b) Tebligat için Türkiye'de adres göstermeleri,
c) Gerçek kişilerin T.C. kimlik numarasını, tüzel kişilerin ise vergi kimlik numarasını
bildirmeleri,
ç) Yönergede istisna edilen işler dışında geçici teminatı yatırmış olmaları,
d) İşin gereğine göre defterdarlık veya malmüdürlüğünce tespit edilecek diğer belgeleri
vermeleri,
e) Özel hukuk tüzel kişilerinin ayrıca,
1) İhalenin yapıldığı yıl içinde kayıtlı olduğu meslek odasından alınmış sicil kayıt belgesini,
2) Tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte bulunacak kişilerin tüzel kişiliği temsile
tam yetkili olduklarını gösterir noterlikçe tasdik edilmiş imza sirkülerini veya vekâletnameyi
vermeleri,
f) Kamu tüzel kişilerinin ise ayrıca tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte
bulunacak kişilerin tüzel kişiliği temsile yetkili olduğunu belirtir belgeyi vermeleri,
gerektiğinden, bu hususların yerine getirilip getirilmediği komisyonca kontrol edilir.
(2) Yabancılara ilişkin özel kanunlardaki düzenlemelere göre işlem yapılır. Ayrıca, Türk
vatandaşlığından kendi istekleri ile çıkmış olan kişiler, İçişleri Bakanlığı tarafından verilmiş ve
kişinin vatandaşlık haklarından aynen yararlanmaya devam edeceklerine dair belgeyi ibraz etmeleri
durumunda ihaleye katılabilirler.
İhaleye katılamayacakların tespiti
MADDE 20- (1) Komisyon, aşağıdaki şahısların doğrudan veya dolaylı olarak ihalelere
katılıp katılmadıklarını kontrol eder ve tespiti halinde ihaleye katılmamalarını sağlar.
(2)
İhaleyi
yapan
İdarenin; a) İta amirleri,
b) İhale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli olanlar,
c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve ikinci dereceye kadar (ikinci derece
dahil) kan ve sıhri hısımları,
ç) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şahısların ortakları (bu şahısların yönetim kurullarında
görevli olmadıkları anonim ortaklıklar hariç).
(3) Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak kamu
ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar.
Açık teklif usulü ile ihalenin yapılması
MADDE 21-(1) Komisyon başkanı;
a) İlanda belirtilen ihale saati gelince ihaleye katılan (posta ile gönderilen teklifler dahil)
istekli bulunup bulunmadığını kontrol eder. İhaleye katılan hiçbir istekli yok ise ihale artırma
tutanağına ihaleye katılan isteklinin bulunmadığı yazılarak tutanak komisyon başkanı ve üyelerce
imzalanır.
b) İhaleye katılacak istekli var ise, bunların belgelerini ve geçici teminatı verip
vermediklerini inceler.
c) İnceleme sonucunda kimlerin ihaleye katılabileceğini bildirir.
ç) Katılamayacakların belge ve teminatlarının geri verilmesini kararlaştırır.
d) Bu işlemleri, istekliler önünde, bir tutanakla tespit ettirerek, ihaleye giremeyeceklerin
ihale yerinden çıkartılmasını sağlar.
e) İsteklileri önce şartnameyi imzaya ve daha sonra sıra ile tekliflerini belirtmeye davet eder.
f) Yapılan tekliflerin ihaleye ait artırma kağıdına yazılmasını ve teklif sahipleri tarafından
imzalanmasını sağlar.
14
g) İlk teklifler yapıldıktan sonra, varsa postayla yapılmış teklifleri okutarak bu tekliflerin de
ihaleye ait artırma kağıdına yazılmasını sağlar.
(2) İsteklilerin, sırayla teklifte bulunmaya devam etmesi sağlanır.
(3) İhaleden çekilen isteklilerin, ihaleye ait artırma kağıdına kendi el yazıları ile “çekildim”
ibaresi yazdırılır ve imzaları alınır. İlgilinin imzadan çekinmesi halinde durum ayrıca belirtilir.
Bunlar oturumdan çıkartılarak, kalan isteklilerin sırayla teklifte bulunmasına devam ettirilir. Bu
şekilde teklif alınmasına tek istekli kalıncaya kadar devam edilir.
(4) İhaleden çekilenlerin, yeniden yaptığı teklifler kabul edilmez.
(5) Teklifler yapıldığı sırada, yapılan artırımların işi uzatacağı anlaşılırsa, isteklilerden
komisyon huzurunda ihalede oluşan en yüksek sözlü tekliften aşağı olmamak üzere son tekliflerini
yazılı olarak bildirmeleri istenir.
(6) Oturumda hazır bulunan isteklilerin yazılı son tekliflerinden sonra ihale
sonuçlandırılarak, Yönergenin 24 üncü maddesine göre işlem yapılır.
Kapalı teklif usulü ile ihalenin yapılması
MADDE 22- (1) Kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerde teklifler yazılıdır.
(2) Komisyon başkanı, ilanda belirtilen ihale saatine kadar posta ile gönderilenler dahil
herhangi bir teklif verilip verilmediğini kontrol eder. İhale için verilen teklif yok ise ihale
tutanağına ihaleye katılan isteklinin bulunmadığı yazılarak tutanak komisyon başkanı ve üyelerce
imzalanır.
(3) İhale komisyonu başkanlığı, ilanda belirtilen saate kadar komisyona verilen teklifleri sıra
numaralı alındılar karşılığında teslim alır.
(4) Alındı numarası zarfın üzerine yazılır.
(5) İadeli taahhütlü olarak gönderilen tekliflerin dış zarfının üzerinde, ihale komisyonu
başkanlığının adresi ile hangi işe ait olduğu, isteklinin adı ve soyadı ile açık adresinin yazılı olup
olmadığı kontrol edilir.
(6) Posta ile gönderilen tekliflerin ilanda belirtilen saate kadar komisyon başkanlığına
ulaşmaması halinde, teklifin alınış zamanı ve işleme konulmayacağı bir tutanakla tespit edilir.
(7) Komisyon başkanlığına verilen teklifler iade edilmez.
(8) Tekliflerin açılma saati gelince, kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilir.
(9) Dış zarfın üzerinde; isteklinin adı, soyadı, açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğunun
yazılıp yazılmadığı kontrol edilir.
(10) Dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde alınış sırasına göre açılır.
(11) Dış zarf içinde iç zarf, geçici teminata ait alındı veya teminat mektubu ve istenilen
diğer belgelerin konulup konulmadığı kontrol edilir.
(12) Dış zarfın üzerindeki alındı sıra numarası iç zarfın üzerine de yazılır.
(13) Belgeleri ile teminatı usulüne uygun ve tam olmayan isteklilerin teklif mektubunu
taşıyan iç zarfları açılmayarak, diğer belgelerle birlikte kendilerine veya vekillerine iade edilir ve
bunlar ihaleye alınmaz. Bu konuda, iade gerekçelerini de içeren bir tutanak düzenlenerek komisyon
başkanı ve üyelerince imzalanır.
(14) İç zarfının üzerinde; isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas açık adresi yazılı olduğu ve
zarfın yapıştırılan yerinde isteklinin imzası veya mührünün bulunduğu kontrol edilir.
(15) Teklif mektuplarını taşıyan iç zarflar açılmadan önce, ihaleye katılacaklardan başkası
ihale odasından çıkarılır.
(16) Postayla gelen teklifler de dâhil olmak üzere iç zarflar numara sırasıyla açılarak,
teklifler komisyon başkanı tarafından okunur veya okutulur ve bir listesi yapılır. Bu liste komisyon
başkanı ve üyeleri tarafından imzalanır.
(17) Teklif mektuplarının şartnameye uyup uymadığı, istekli tarafından imzalanıp
imzalanmadığı, bu mektuplarda şartname ve eklerin tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilip
belirtilmediği, teklif edilen fiyatın rakam ve yazıyla açık olarak yazılıp yazılmadığı, rakam ve
yazının birbirine tutarlı olup olmadığı kontrol edilir.
(18) Şartnameye uymayan veya başka şartlar taşıyan teklif mektupları ile üzerinde kazıntı,
silinti veya düzeltme bulunan teklifler reddedilerek hiç yapılmamış sayılır. Bu durum bir tutanakla
tespit edilerek komisyon başkanı ve üyelerince imzalanır.
15
(19) Geçerli teklifler bu suretle tespit edildikten sonra en yüksek teklifin altında olmamak
kaydıyla, ihalede hazır bulunan isteklilerden sıra ile yeniden sözlü veya yazılı teklifte bulunulması
istenir.
(20) Bu şekilde teklif alınmasına tek istekli kalıncaya kadar devam edilir.
(21) İhaleden çekilen isteklilerin, ihaleye ait artırma kâğıdına kendi el yazıları ile “çekildim”
ibaresi yazdırılır ve imzaları alınır. İlgilinin imzadan çekinmesi hâlinde durum ayrıca belirtilir.
İhaleden çekilmiş olanlar yeniden teklif veremezler.
(22) Geçerli teklif sayısının üçten fazla olması durumunda bu işlem, oturumda hazır bulunan
en yüksek üç teklif sahibi istekliyle, bu üç teklifle aynı olan birden fazla teklifin bulunması hâlinde
ise, bu istekliler dâhil edilmek suretiyle yapılır.
(23) Komisyon, uygun gördüğü her aşamada daha önce ihaleden çekilenler hariç olmak
üzere oturumda hazır bulunan isteklilerden yazılı son tekliflerini alarak ihaleyi sonuçlandırabilir.
Bu husus, ihale komisyonunca ikinci bir tutanakla tespit edilir.
Pazarlık usulü
MADDE 23- (1) Pazarlık usulüyle ihale aşağıda belirtildiği şekilde yapılır:
a) Pazarlık usulü ile yapılacak ihalede teminat alınıp alınmayacağı, ilan yapılıp
yapılmayacağı isteğe bağlı olduğundan, İdarece Yönergenin 10 uncu maddesine göre düzenlenecek
onay belgesinde bu hususlara yer verilir ve gerekçeleri de belirtilerek ihalenin pazarlık usulü ile
yapılması hususunda ita amirinden onay alınır. Ancak, arsa ve kat karşılığı inşaat işlemlerinde
yüzde onbeş oranında geçici teminat alınması zorunludur.
b) Tahsisli kamu idareleri veya İdarece belirlenen bir veya birden fazla istekli ile ihale gün
ve saatinde ihale komisyonu tarafından işin nitelik ve gereğine göre, yazılı veya sözlü teklifler
alınmak suretiyle ve bedel üzerinde anlaşılarak ihale gerçekleştirilir.
c) Pazarlığın ne suretle yapıldığı, hangi tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların
neden dolayı tercih edildiği kararda gösterilir.
İhale sonucunun karara bağlanması
MADDE 24- (1) Komisyonlar gerekçesini belirtmek suretiyle ihaleyi yapıp yapmamakta
serbesttir. Komisyonların ihaleyi yapmama kararı kesindir.
(2) Her iki ihale usulünde de kabul edilen teklifler incelenerek;
a) İhalenin yapıldığı, ancak ita amirinin onayına bağlı kaldığı,
b) İhalenin yapılmadığı,
hususlarından birine karar verilir.
(3) Bu husus gerekçeli bir karar özeti halinde yazılarak, komisyon başkan ve üyeleri
tarafından imzalanır ve durum hazır bulunanlara bildirilir.
(4) Kararlarda; isteklilerin isimleri, adresleri, teklif ettikleri bedeller, ihalenin hangi tarihte
ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
(5) İhalelerde, istekli çıkmadığı veya teklif olunan bedel komisyonca uygun görülmediği
takdirde, ihale izinlerinde belirtilen süreyi aşmamak şartıyla, uygun bir zamanda aynı usulle ihale
açılır.
İhale kararlarının kesinleşmesi
MADDE 25- (1) İdarece, Kanunun 76 ncı maddesi gereğince her yıl merkezî yönetim bütçe
kanunu ile tespit edilen parasal sınıra kadar olan ihale kararları, karar tarihinden itibaren en geç
onbeş iş günü içinde onaylanacağı veya reddedileceği hususu da dikkate alınarak, kesinleştirmek
üzere ita amirlerinin, bu miktarı aşanlar ise aynı süre içinde Bakanlığın onayına sunulur. Ancak,
ilgili tebliğlerle düzenlenen yetki devirleri ayrıca dikkate alınır.
(2) Bakanlıktan alınacak onay talepleri, valiliklerle yazışmaksızın doğrudan
kaymakamlıklarca veya valiliklerce, ihale onay süresi dikkate alınarak Bakanlığa gönderilir.
(3) İhalenin onaylanması, ita amirinin parasal yetki sınırı üzerinde ise onay için Bakanlığa
Yönerge ekinde yer alan form yazı(EK-4) gönderilir ve ihale (müzayede) tutanağı ile ihale
komisyon kararı yazıya eklenir.
(4) İhale onayı valilikçe (defterdarlık) verilmiş ise Bakanlığa gönderilecek ihale onay
formuna (EK-4), “Hazineye Ait Taşınmaz Satış İşlemi Bilgi Formu” (EK-5), “Tahmin Edilen Bedel
Tespit Raporu” (EK-3) ile ihale (müzayede) tutanağı eklenir.
16
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi
MADDE 26- (1) Kesinleşen ihale kararları, kesinleştiği günden itibaren en geç beş iş günü
içinde müşteri veya vekiline imza karşılığı tebliğ edilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat
adresine gönderilir. Yapılacak olan tebligatta, ihale kararının bildirilmesini izleyen günden itibaren
onbeş gün içinde;
a) Kiralama ve İrtifak haklarında;
1) Geçici teminatın kesin teminata çevrilmesi,
2) İdarece düzenlenecek sözleşmenin imzalanması,
3) Zorunlu ise sözleşmenin notere tasdik ve tescil ettirilerek İdareye verilmesi,
b) İhale bedelinin, taksitli satışlarda satış bedelinin en az yüzde yirmibeşinin, ilk yıl irtifak
hakkı, kullanma izni ve ön izin bedellerinin tamamının veya indirim uygulanacaksa uygulanmış
bedelin, ilk yıl kira bedelinin dörtte birinin, müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları ve diğer
giderlerin ödenmesi, varsa diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi,
c) Bedellerin taksitle ödenmesi halinde bedelin taksitle ödeneceğini belirten dilekçenin
verilmesi,
gerektiği ile bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya
gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve varsa geçici teminatın Hazineye gelir kaydedileceği
bildirilir.
(2) Mektubun postaya verilmesini takip eden yedinci gün, kararın istekliye tebliğ tarihi
sayılır.
(3) Sürenin hesabında tebligatın postaya veriliş günü dikkate alınmaz.
(4) Sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün
bitimine kadar uzar.
(5) İhale kararlarının ita amirince iptal edilmesi halinde de, durum istekliye aynı şekilde
bildirilir.
(6) İhale sırasında hazır bulunmayan veya noterden tasdikli vekâletnameyi haiz bir vekil
göndermeyen istekliler, ihalenin yapılış tarzına ve sonucuna itiraz edemezler.
(7) İdare onaylanan ihale kararlarını, kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla defterdarlık
veya valilik/kaymakamlık web sitesinde ayrıca yayınlatır.
Bedellerin tahsil şekli ve geçici teminat işlemleri
MADDE 27-(1) Satış bedeli (taksitli satışlarda satış bedelinin en az yüzde yirmibeşi), ilk yıl
irtifak hakkı, kullanma izni ve ön izin bedellerinin tamamı ile ilk yıl kira bedelinin dörtte birinin
ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın müşteriye tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde peşin
olarak tahsili için muhasebe işlem fişi düzenlenir.
(2) Üzerlerine ihale yapılanların teminat mektupları, ihaleden sonra ilgili muhasebe birimine
teslim edilir ve üzerlerine ihale yapılmayan isteklilerin geçici teminatları hemen geri verilir.
(3) Her ne suretle olursa olsun İdarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyatî
tedbir konulamaz.
(4) Alınan geçici teminat, peşin satışlarda satış bedelinin, taksitli satışlarda ise peşinat
tutarının ödenmesinden sonra iade edilir.
(5) Müşterinin geçici teminatın mahsubunu yazılı olarak talep etmesi halinde aşağıdaki
işlemler yapılır.
a) Peşin ödemelerde ihale bedelinden mahsup edilir.
b) Taksitli sözleşmelerde teminatın peşinat tutarı karşılaması halinde bu tutar mahsup edilir
ve kalan miktar iade veya kalan taksitlere mahsup edilir.
c) Teminatın peşinat tutarını karşılamaması halinde tamamı mahsup edilir ve peşinatın kalan
kısmı müşteriden tahsil edilir.
İhalenin sözleşmeye bağlanması
MADDE 28- (1) Yönerge uyarınca yapılan ve onaylanan ihaleler sözleşmeye bağlanır.
Sözleşme, İdare adına ita amiri tarafından imzalanır. İrtifak hakkı kurulmasına ilişkin işlemlerde
tapuda resmî senet düzenlenir.
(2) Peşin satışlarda ve trampa işlemlerinde sözleşme yapılması zorunlu değildir.
17
Notere tasdik ve tescili zorunlu olmayan sözleşmeler
MADDE 29- (1) İlk yıl kira bedeli, Kanunun 76 ncı maddesi gereğince her yıl merkezî
yönetim bütçe kanunuyla belirlenen parasal sınırın yüzde onunu aşmayan sözleşmeler, kamu
idareleriyle yapılacak sözleşmeler ve ilk yıl kira bedeli ne olursa olsun tarıma elverişli arazilerin
muhtaç çiftçilere kiraya verilmesi ile büfe, kantin, çay ocağı gibi yerlerin, geçici iş ve hizmetler için
kullanılacak taşınmazların kiraya verilmesinde düzenlenecek sözleşmeler ile taksitli satış
sözleşmelerinin notere tasdik ve tescili zorunlu değildir.
(2) Tarıma elverişli arazilerin muhtaç çiftçilere kiraya verilmesinde düzenlenecek
sözleşmeler arazinin bulunduğu köy veya mahalle muhtarının veya azalarından birinin, büfe, kantin,
çay ocağı gibi yerlere ilişkin sözleşmeler, bunların bulunduğu yerin yetkilisi huzurunda düzenlenir;
sözleşmeyi bunlar da imza eder.
SözleĢme yapılmasında müşterinin görev ve sorumluluğu
MADDE 30- (1) Sözleşme yapılması gerekli olan hâllerde müşteri, Yönergenin 25 inci
maddesine göre onaylanan ihale kararının bildirilmesini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde
geçici teminatı kesin teminata çevirerek İdarece düzenlenecek sözleşmeyi imzalamak zorundadır.
Müşteri, zorunlu ise aynı süre içinde sözleşmeyi notere tasdik ve tescil ettirerek İdareye vermekle
yükümlüdür.
(2) Müşterinin, aynı süre içinde ihale bedeli ile müşteriye ait bulunan vergi, resim ve
harçları ve diğer giderleri ödemesi, varsa diğer yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir.
(3) Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek
kalmaksızın ihale bozulur ve varsa geçici teminat Hazineye gelir kaydedilir.
Taşınmazların müşteri tarafından adına tescil ettirilmesi
MADDE 31- (1) Müşteri; satış bedelini, vergi, resim, harç ve diğer masrafları ödemesi
şartıyla, şartnamede yazılı süre içinde taşınmazları namına tescil ettirmeye mecburdur. Aksi
takdirde müşteri, vukua gelecek hasar, zarar, fuzuli işgal ve diğer sebeplerle İdareden bir talepte
bulunamaz.
İdarenin görev ve sorumluluğu
MADDE 32- (1) İdare tarafından, onaylanan ihale kararının bildirilmesini izleyen günden
itibaren onbeş gün içinde;
a) Sözleşme yapılması hususunda kendisine düşen görevler yapılır.
b) Taşınmazların satışında ve trampasında, ferağa ait işlemler tamamlanır.
c) Şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre; satılan, trampa edilen, kiraya verilen ve irtifak
hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazlar tutanakla teslim edilir.
ç) Tutanakta; taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat ve dikili şeyler
değerleri itibariyle gösterilir, teslim tutanağı ilgili memur ve hak sahibi tarafından imzalanır.
d) Yapılan işlemler ilçede ise dosyanın kapatılması amacıyla defterdarlığa bilgi verilir.
Sözleşmenin feshi
MADDE 33- (1) Aşağıdaki durumların varlığı halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm
altına almaya gerek kalmaksızın sözleşme feshedilerek kesin teminatın Hazineye gelir kaydedilmesi
için ilgili muhasebe birimine yazı yazılır, borcuna mahsup edilemez.
a) Sözleşme yapıldıktan sonra müşterinin taahhüdünden vazgeçmesi veya taahhüdünü,
şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi,
b) Kullanma izni verilen ya da irtifak hakkı kurulan taşınmazı sözleşmesinde öngörülen
amaç dışında kullanması ve İdarenin en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına
rağmen aynı durumun devam etmesi.
İhalelere katılmaktan geçici yasaklama
MADDE 34- (1) İdare tarafından, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla
karşılaşıldığı takdirde, bunları yapanlar ihaleye iştirak ettirilmeyecekleri gibi haklarında bir yıla
kadar bütün ihalelere veya Bakanlık tarafından yapılan ihalelere katılmaktan yasaklama kararı
alınması için Yönerge eki “İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı Formu” (EK-6) düzenlenerek
bu durum en geç bir ay içinde Bakanlığa bildirilir.
18
İKİNCİ KISIM
Değerleme İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Değerleme Süreçleri, İçsel ve Dışsal
Unsurların Belirlenmesi
Değerleme süreçleri
MADDE 35- (1) Taşınmaz değerlemesinde İdarece aşağıda belirtilen süreçler takip edilir:
a) Taşınmaza yönelik işleme göre değerleme için ön hazırlıklar yapılır.
b) Veriler toplanır, gerekli araştırmalar yapılır.
c) Toplanan veriler analiz edilir ve değerleme yöntemi belirlenir.
ç) Belirlenen yöntemle taşınmazın tahmin edilen bedeli tespit edilir.
Taşınmaza ait özel durumların belirlenmesi
MADDE 36- (1) Taşınmazın özel durumuna yönelik araştırma ve bilgi toplama çalışmaları,
gerektiğinde her türlü kaynaktan yararlanılarak yapılır ve bunlar işlem dosyasında toplanır.
(2) Taşınmazın dosyasında bulunması zorunlu bilgiler aşağıda belirtildiği gibi toplanır:
a) Tapu bilgileri (il, ilçe, mahalle, pafta, ada, parsel yüzölçüm vs.) şerh ve beyanları ilgili
tapu müdürlüğünden yazı ile istenir.
b) Konumu ve adresi tespit edilir.
c) Mülkiyete yönelik açılmış bir dava olup olmadığı, yasal sorunlarının bulunup
bulunmadığı, varsa nedenlerinin neler olduğu, MEOP kayıtlarından ve muhakemat müdürlüğü veya
Hazine avukatlığından tespit edilir.
ç) Üzerinde kullanımdan doğan (irtifak haklan, şerhli/şerhsiz kira kontratları vb.)
kısıtlamaların bulunup bulunmadığı MEOP kayıtları ve dosyasından tespit edilir.
d) Tasarrufu engelleyici başka bir kısıtlama olup olmadığı her türlü kaynaktan araştırılır.
Değeri etkileyen içsel unsurların tespiti
MADDE 37- (1) Gelecekteki ekonomik olarak beklentilerin neler olduğu, taşınmazın
değerinin artıp artmayacağı ilgili belediyesinden, mahallinde yapılan tespitlerden ve her türlü
kaynaktan araştırılarak yapılır.
(2) Taşınmazın imar, çevre düzenlemeleri veya yeni yol yapımı gibi idari bir işlem sonunda
iyi bir konuma veya kısıtlamaya tabi olup olmayacağına bakılır.
(3) Ulaşımı, parselin büyüklüğü, imar durumu, manzarası, ticari alanlara mesafesi, hastane
okul vb. hizmet alanlarına yakınlığı, uzaklığı gibi fiziki durumları tespit edilir.
(4) Mevcut kullanım şekli ile diğer kullanım şekillerinin karşılaştırmasının yapılması (satış,
kira, irtifak hakkı tesisi vb.), en uygun ve en verimli kullanımının (konut, ticari vb.) belirlenmesi
için gerekli veriler, mahallinde yapılan tespitle toplanır.
Değeri etkileyen dışsal unsurların tespiti
MADDE 38- (1) Aşağıda belirtilen değeri etkileyebilecek dışsal unsurlar araştırılır:
a) Nüfus yoğunluğu, nüfusun artışı ve azalışı, kültürel değişiklikler gibi sosyal faktörler,
b) Arz-talep, nadir bulunma, inşaat maliyetleri, enflasyon, bölgesel gelir dağılımı gibi
ekonomik faktörler,
c) Hukuki düzenlemelerde, mevcut veya muhtemel değişiklikler.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşınmazın Tespiti ve Verilerin Toplanması
Taşınmazın tespiti
MADDE 39-(1) İdarece, taşınmazın mahallinde bu Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve
Tahliye” kısmında belirtildiği şekilde tespiti yapılarak, hukuki ve fiili durumu belirlenerek bir
tutanak düzenlenir.
(2) Tespit ve hesaplamalar, bunun dayanaklarının da belirtildiği Yönerge ekinde yer alan Ön
İzin/Kira/İrtifak Hakkı/Trampa/Satış Bedeli Tespitine Ait Hesap Tutanağında (EK-2) gösterilir ve
asıl evrak arasında saklanır.
19
Verilerin toplanması
MADDE 40- (1) Değerleme konusu taşınmazda yapılacak işleme göre, konumu ve vasfı da
dikkate alınarak aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Bedele ilişkin verilerin toplanması
1) İlgisine göre bedel veya bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası,
sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan yazı ile sorulur.
2) İdarece yazı ile veya memur görevlendirilerek taşınmaz ile aynı sokak, cadde ve
mahallede bulunan emsal değerler bilirkişilere sorulur ve bir tutanak düzenlenir.
3) Taşınmazın kira getiri bilgisi, maliyet, gelir-gider bilgileri vs. gibi ekonomik özellikler
araştırılır ve değerleme esnasında dikkate alınır.
4) Resmi kurumlarla yazışma yapılarak (ilgili tapu müdürlüğü, kamulaştırma yapan kuruluş
vb.) emsal olabilecek veriler araştırılır.
5) MEOP kayıtlarından değerleme yapılacak taşınmazın bulunduğu yerde emsal olabilecek
bedeller tespit edilir.
6) Üzerinde bina bulunan Hazineye ait taşınmazın asgari metrekare birim bedelleri farklı
olan iki veya daha fazla caddeye/sokağa cephesinin bulunması durumunda, inşaat ruhsatına esas
inşaat istikamet rölevesi ilgili belediyeden istenerek ön cephe durumu belirlenip, ön cephenin
bulunduğu cadde veya sokağa göre belirlenen bedeller dikkate alınır.
7) Üzerinde bina bulunmayan taşınmazların asgari metrekare birim bedelleri farklı olan iki
veya daha fazla caddeye/sokağa cephesinin bulunması halinde ilgili belediyesince imar planında
aynı ada içerisindeki diğer parsellerin durumu dikkate alınarak belirlenecek ön cephenin bulunduğu
cadde/sokağa göre, asgari metrekare birim bedelleri dikkate alınarak belirlenir.
8) 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi ekspertiz şirketleri ile
Bakanlık merkez denetim elemanlarınca tespit edilen bedel, tahmin edilen bedel olarak esas alınır.
9) 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin son fıkrası gereğince, 19/07/2003 tarihinden sonra
Hazine taşınmazları üzerine yapılan her türlü yapı ve tesisin mülkiyeti Hazineye ait olacağından, bu
yapı ve tesisler de değerlemeye dahil edilir.
10) Arsa olarak asgari metrekare birim bedelinin belirlenmemiş olması durumunda 4/1/1961
tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesine göre oluşturulacak takdir komisyonu
vasıtasıyla asgari metrekare birim bedelinin belirlenmesi ilgili belediye başkanlığından istenir.
11) Parselin bir tarafının caddeye diğer tarafının sokağa cephesinin bulunması durumunda
ise cadde tarafı için belirlenen asgari emlak vergisine esas asgari metrekare birim bedeli yüksek
olan bedel dikkate alınarak belirlenir.
b) Teknik verilerin toplanması
1) Taşınmaz üzerinde bina var ise;
a) Toplam inşaat alanı,
b) Bina derinliği,
c) Bina cephesi,
ç) Kaç kat olduğu,
d) Kullanılabilir kapalı alanlar toplamı,
e) Kullanım mekânları, fonksiyonları ve büyüklükleri,
f) Isıtma ve aydınlatma sistemi,
g) Kapılar,
ğ) Pencereler,
h) İç mekânlar,
ı) Dış duvar kaplamaları,
i) Ana yapının inşaat cinsi, yaşı,
j) Ana yapının brüt alanı,
k) Taşıyıcı yük sistemi,
l) Çatı,
m) Döşeme,
n) Duvar ve yer kaplamaları,
u) Kat yükseklikleri,
ü) Fiziki durumu,
20
v) Bulunduğu bölge,
y) Bölge içindeki konumu gibi fiziki özellikleri,
yapı ruhsatından araştırılarak ve mahalli tespit yapılarak belirlenir.
2) Taşınmaz üzerinde Hazineye ait bina bulunması durumunda bina değeri, 29/7/1970 tarihli
ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun uygulanmasında esas alınan bina inşaat metrekare maliyet
bedelleri dikkate alınarak tespit edilir.
3) İlgili belediyeden imar planının bir örneği istenir.
4) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise;
a) Şekli,
b) Taban alanı katsayısı, (TAKS ),
c) Kat alan katsayısı (KAKS),
ç) Maksimum yükseklik (H Max),
d) EMSAL bilgileri (E),
e) Taşınmazın TAKS, KAKS, HMax ve EMSAL bilgilerine göre üzerinde yapılabilecek
maksimum kapalı inşaat alan yüzölçümü,
f) İnşaat alanı katsayısı,
g) Yapı yaklaşma sınırı,
ğ) Parsel derinliği,
h) Parsel cephesi,
gibi özellikleri ilgili belediyesinden öğrenilir.
5) Uygulama imar planı yapılmayan ancak nazım imar planı içinde bulunan taşınmazların;
ilgili belediyelerin yerleşim alanının devamında yer alması, alt yapı hizmetlerinden henüz
yararlanmıyor olsa dahi imara açılabilecek ve bunlardan yararlanabilecek konumda bulunması,
belediyenin nüfus ve yapılaşma yoğunluğundaki artış itibariyle uygulama imar planının
düzenlenebileceği aşamaya gelinmiş olması durumları, ilgili belediyesinden araştırılarak ve
mahallinde tespiti yapılarak belirlenir.
6) Vasfı arsa olmamakla birlikte aşağıdaki taşınmazlar;
a) Belediye ve mücavir alan içinde her ölçekli imar planında; yerleşik alan (meskun alan) ile
gelişme alanının tümünü kapsayan iskan sahasında kalan parsellenmemiş araziler (yerleşik meskun- halde olup olmadığına bakılmaksızın),
b) Belediye ve mücavir alan içinde bulunup da her ölçekli imar planında iskan sahası olarak
ayrılmamış olmakla beraber fiilen yerleşik (meskun) alanda bulunan ve belediye hizmetlerinden en
az ikisinden faydalanmakta olan (yol-ulaşım, su-yol, su-ulaşım, ulaşım-temizlik, yol-temizlik vb.)
parsellenmemiş araziler,
c) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunup yukarıda belirtilen kapsamda kalmayan
araziler ile bu sınırlar dışında bulunan ve zirai faaliyete konu edilmeyerek başka bir amaçla
(mesken, akaryakıt istasyonu, restoran, sanayi tesisi vb.) kullanıldığı belirlenen araziler,
değerleme esnasında arsa olarak değerlendirilir.
7) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arazi ise;
a) Yerleşim yerine yakınlığı-uzaklığı,
b) Verim gücü, yılda kaç ürün alındığı,
c) Kıraç engebeli, kıraç taban, sulanabilir engebeli, sulanabilir taban gibi arazinin
özellikleri, ç) Yetiştirilebilen ürün türü veya türleri,
d) Arazinin büyüklüğü,
e) Ulaşım durumu,
f) Toprak yapısı,
g) Belediye hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı,
ğ) O bölgede planlama yetkisi olan kuruluşlar varsa herhangi bir planlama çalışmaları
bulunup bulunmadığı,
gibi kriterler tespit edilir ve değerleme sırasında dikkate alınır.
8) Gerektiğinde kamu kurum ve kuruluşlarından, özellikle yatırımcı kuruluşlardan,
değerlemesi yapılacak taşınmazın bulunduğu bölgede taşınmazın değerini negatif veya pozitif
yönde etkileyecek bir çalışma olup olmadığı sorulur.
21
c) Hukuki verilerin toplanması
1) Taşınmazın değerini etkileyecek beyan ve şerhleri içeren tapu kayıt örneği ilgili tapu
müdürlüğünden yazı ile istenir ve belirtilen bilgiler dikkate alınır.
2) Muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığından taşınmazın mülkiyetine ilişkin
herhangi bir dava açılıp açılmadığı sorulur veya ilgili mahkemelerin yazı işleri müdürlüklerinden
araştırılarak tespit edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Değerlemede Esas Alınacak Oranlar
Değerlemede esas alınacak oranlar ve özel durumlar
MADDE 41- (1) Değerleme esnasında aşağıdaki hususlar ve oranlar dikkate
alınır. a) Tahmin edilen bedel;
1) Satış, trampa, arsa karşılığı veya kat karşılığı inşaatta; taşınmazın üzerinde bulunan ve
mevcut durumu itibariyle kullanılması ekonomik olmayan binaların yıkım masrafını aşan asgari
levazım bedeli ve varsa bu nitelikte olmayan diğer binalar ve binalara ait bağımsız bölümlerin
değerleri ile arsa payına isabet eden değerleri toplamı, taşınmazın emlak vergisine esas metrekare
birim değerinden,
2) Kullanma izni veya irtifak hakkı kurulmasında ilk yıl için, taşınmazın emlak vergisine
esas asgari metrekare birim değerinin yüzde birinden,
3) Deniz turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım, onarım ve sosyal
hizmetlerden birkaçını veya tamamını sunan deniz turizmi tesisleri yapılmak amacıyla, kullanma
izni veya irtifak hakkı verilmesi talep edilen alanda projelendirilmiş veya mendireklerle çevrilmiş
deniz yüzeyinin de bulunması hâlinde, deniz yüzeyinin kullanma izni metrekare birim bedeli; proje
sahasındaki kara parçası için Yönetmelik hükümlerine göre tespit edilen kullanma izni veya irtifak
hakkı beher metrekare bedelinin yüzde onundan,
4) Kirada ise ilk yıl için taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin
tarımsal amaçlı kiralamalarda yüzde birinden, diğerlerinde ise yüzde ikisinden,
az olmamak üzere tespit ve takdir edilir. Geçit hakkı bedeli; geçit hakkının toplam süresi
için kırk dokuz yılı geçmemek kaydıyla bir defaya mahsus veya yıllık olarak alınmak üzere iki ayrı
şekilde tespit edilir.
b) 4071 ve 4072 sayılı Kanunlara göre aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
1) Devre konu taşınmazın bedeli, peşin ödemelerde tahsilâtın yapıldığı, taksitli ödemelerde
ise bedelin dörtte birinin tahsil edildiği yıldaki, 492 sayılı Harçlar Kanununun 63 üncü maddesine
göre hesaplanacak harca esas değeri dikkate alınır.
2) Genel beyan yılından sonraki yıllarda yapılacak satışlarda, taşınmazın bedeli; genel beyan
yılındaki emlak vergisi asgari metrekare birim bedelinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri
uyarınca her yıl belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılması suretiyle
bulunacak cari yıl metre kare birim bedeli üzerinden tespit edilir.
3) Ancak, 19/12/1992 tarihli ve 92/3899 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre, kalkınmada
öncelikli yörelerde ve arazilerde (tarım arazilerinde) yeniden değerleme oranı:
a) Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde yüzde yirmibeşi,
b) Kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde yüzde ellisi,
c) 1319 sayılı Kanuna göre arazi olarak vergilendirilen, kalkınmada birinci derecede
öncelikli yörelerdeki tarım arazilerinde yüzde sıfır, kalkınmada ikinci derecede öncelikli
yörelerdeki tarım arazilerinde yüzde onu, kalkınmada öncelikli yöreler dışındaki tarım arazilerinde
yüzde yirmibeşi,
nispetinde uygulanır.
4) Yukarıdaki şekilde belirlenen harca esas değere, taşınmazın satışının yapılacağı tarihe
kadar, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığınca her ay için belirlenen Üretici Fiyat Endeksi
(ÜFE)oranında artış uygulanır. Ancak, satışın yapıldığı aya ait oran dikkate alınmaz.
22
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Değerleme Yöntemleri
Değerleme yöntemleri
MADDE 42- (1) Hazine taşınmazlarının değerlemesinde aşağıdaki yöntemler uygulanır.
a) Emsal karşılaştırma yöntemi,
b) Maliyet yaklaşımı yöntemi,
c) Gelirlerin kapitalizasyonu yaklaşımı yöntemi.
Emsal karşılaştırma yöntemi
MADDE 43- (1) Yöntemin içeriği;
a) Emsal karşılaştırma yönteminde, benzer taşınmazların özellikleri ve değerleri incelenir.
b) Değerlemeye konu taşınmaz ile emsal taşınmazlar karşılaştırılmak sureti ile değer tahmini
yapılır.
(2) Emsal karşılaştırma yönteminde yararlanılacak kaynaklar;
a) Emsal karşılaştırma yönteminde aşağıdaki kaynaklardan yararlanılarak işlem
yapılır. 1) Gerçekleştirilmiş piyasa işlemleri,
2) Kontratlar,
3) Teklifler,
4) Resmi kayıtlar (mahkeme yoluyla satış, kamulaştırma vb.),
5) Emlak komisyoncuları,
6) Gazete ilanları veya haberleri,
7) İnternet,
8) Bankalar,
9) MEOP ve arşiv.
(3) Yöntemin süreçleri;
a) İşlem tarihi, büyüklük, fiyat, fiziksel durum, konum, arazi kullanım kısıtlamaları gibi
özellikler açısından emsal taşınmazlar için yapılan işlemlere ait bilgiler toplanır.
b) Verilerin doğruluğu kontrol edilir. Çelişkili veriler kullanılmaz.
c) Verilerin toplanıp doğrulanmasından sonra karşılaştırma yapılır. Değerlerin ve emsal
alınan taşınmazların niteliklerinin birbirine yakın olmasına dikkat edilir.
(4) Emsal karşılaştırma yöntemine göre hesaplama;
a) İmar planında konut, ticaret veya sanayi alanı olarak ayrılan Hazine taşınmazları için
“Karşılaştırma Yöntemi” dikkate alınarak yapılacak değer tespiti Yönerge eki “Tahmin Edilen
Bedel Tespit Raporu”nun (EK-3) “Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar”
bölümünde gösterilir.
b) Değerleme, satışa yönelik rayiç bedel tespitini içeriyor ise, “imar planı ile ticaret veya
konut alanı olarak kullanıma ayrılan” taşınmazlara TAKS, KAKS ve H max verileri dikkate alınarak
değer tespiti aşağıdaki şekilde yapılır.
1) Emsal olabilecek taşınmazlar belirlenir ve bu taşınmazların satış bedelleri temin edilir.
2) Emsal taşınmazların ve değerlemesi yapılacak taşınmazın verileri (yüzölçüm, H max,
TAKS, KAKS, kat adedi) ilgili belediyeden temin edilir.
3) Kaç adet parsel emsal alınmışsa bunların ortalaması alınır.
4) Emsal alınan her parsellin satış fiyatı, emsal alınan tüm parsellerin ortalama değerinin
yüzde onbeşinden fazla veya eksik olmamasına dikkat edilir.
5) Emsal taşınmazlara ait toplam inşaat alanının hesaplanması aşağıdaki formüllerden biri
kullanılarak yapılır.
Formül: Toplam İnşaat Alanı=Yüzölçüm x KAKS
Formül: Toplam İnşaat Alanı=Yüzölçüm x TAKS x (KAKS/TAKS)
Formül: Toplam İnşaat Alanı=Yüzölçüm x TAKS x (Kat Adedi)
6) Emsal taşınmazların bilinen satış değerleri toplam inşaat alanına bölünerek metrekare
birim bedelleri hesaplanır.
7) Emsal taşınmazların metrekare birim bedellerinin aritmetik ortalaması alınarak satışa
konu Hazine taşınmazının (yukarıda belirtilen formüller kullanılarak hesap edilen) toplam inşaat
alanı ile çarpılmak suretiyle tahmini satış bedeli tespit edilir.
23
c) İmar planı ile ticaret veya konut alanı olarak kullanıma ayrılan taşınmazlara “Emsal Oranı
(E)” dikkate alınarak değer tespiti aşağıdaki şekilde yapılır.
1) Emsal taşınmazların yüzölçümü ile emsal oranının (E) çarpımı suretiyle toplam inşaat
alanı hesaplanır.
2) Emsal taşınmazların bilinen satış değerleri toplam inşaat alanına bölünerek metrekare
birim bedelleri hesaplanır.
3) Emsal taşınmazların metrekare birim bedellerinin aritmetik ortalaması alınarak, satışa
konu Hazine taşınmazının (yüzölçümü ile emsal oranının (E) çarpılarak hesap edilen) toplam inşaat
alanı ile çarpılmak suretiyle tahmini satış bedeli tespit edilir.
ç) İmar planında sanayi alanı olarak ayrılan Hazine taşınmazları için TAKS ve Hmax verileri
dikkate alınarak değer tespiti aşağıdaki şekilde yapılır.
1) Emsal taşınmazların toplam inşaat hacmi; yüzölçümünün, TAKS ve Hmax ile çarpılması
sonucu metreküp cinsinden bulunur.
2) Emsal taşınmazların bilinen satış değerleri toplam inşaat hacmine bölünmek suretiyle
metreküp birim bedelleri hesaplanır.
3) Bu bedellerin aritmetik ortalaması, satışa konu Hazine taşınmazının (yüzölçümünün,
TAKS ve Hmax ile çarpılması sonucu bulunan) toplam inşaat hacmi ile çarpılmak suretiyle tahmini
satış bedeli tespit edilir.
Maliyet yaklaşımı yöntemi
MADDE 44- (1) Yöntemin içeriği;
a) Bu yöntemde taşınmazın yeniden inşa edilmesi durumunda veya yerine konacak inşaatın
maliyetiyle karşılaştırılarak değerleme yapılır.
b) Maliyet tahmini yapıldıktan sonra (girişimcilik kârı da dahil) toplam maliyetten
değerleme yapılacak taşınmaz üzerinde bina varsa yıpranma payı çıkartılır ve üzerine tahmini arazi
değeri ilave etmek suretiyle değer tespiti yapılır.
c) Değerleme yapılırken yeniden inşa maliyeti veya ikame maliyeti göz önünde
bulundurulur.
(2) Maliyet yaklaşımı yönteminde yararlanılacak kaynaklar;
a) Maliyet yaklaşımı yönteminde aşağıdaki kaynaklardan yararlanılarak işlem
yapılır. 1) Benzer binaların inşaat sözleşmeleri,
2) Birim fiyatlar,
3) Piyasa araştırmaları,
4) Özelliğine göre müteahhit firmalardan alınan veriler,
5) MEOP ve arşiv kayıtları.
(3) Yöntemin süreçleri;
a) Boşmuş gibi arsa değeri belirlenir.
b) Yeniden inşaa maliyeti veya ikame maliyetinden hangisinin uygun olduğu saptanır.
c) Direkt ve dolaylı (endirekt) maliyetleri
hesaplanır. ç) Uygun bir girişimci kârı ilave edilir.
d) Tüm inşaat maliyetleri toplanır. (c+ç)
e) Değerleme yapılacak taşınmaz üzerinde yapı var ise;
1) Fiziksel eskime,
2) Fonksiyonel (işlevsel) eskime,
3) Ekonomik, (dışsal) demode olma, eskime,
nedeniyle yıpranma payları belirlenir.
f) Belirlenen toplam maliyetten yıpranma payı çıkarılır ve net maliyeti belirlenir. (d-e)
(4) Maliyet belirleme yöntemi aşağıda belirtildiği şekilde yapılır;
a) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise üzerinde yapılacak binanın veya üzerinde bina
var ise, kullanılış tarzlarına göre aşağıdaki türlerin hangisi olduğu tespit edilir.
1) Konutlar,
2) İşyerleri,
3) Özellik gösteren diğer yapılar.
b) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise üzerinde yapılacak binanın, üzerinde bina var
ise, inşaat türlerine göre taşıyıcı sistemleri esas alınmak suretiyle hangisi olduğu tespit edilir.
24
1) Çelik karkas,
2) Betonarme karkas,
3) Yığma kagir,
4) Yığma yarı kagir,
5) Ahşap,
6) Taş duvarlı (çamur harçlı),
7) Gecekondu tarz ve vasfında,
8) Kerpiç ve diğer basit binalar,
9) Binaların inşaat sınıflarına göre ayrımı.
c) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise üzerinde yapılacak binanın, üzerinde bina var
ise, aşağıdaki sınıflardan hangisine girdiği tespit edilir. Bu sınıflama, binanın yapılış tarzı, işçiliği,
çeşitli kısımlarında kullanılan malzemenin cinsi, kalitesi ve benzeri hususlar ile yapı ruhsatı dikkate
alınarak yapılır.
1) Lüks inşaat,
2) Birinci sınıf inşaat,
3) İkinci sınıf inşaat,
4) Üçüncü sınıf inşaat,
5) Basit inşaat,
ç) Yukarıda belirlenen hususlar sonucunda, 1319 sayılı Kanuna göre belirlenen yapı
yaklaşık maliyetleri ile yıpranma payları dikkate alınmak suretiyle bedel takdiri yapılır.
Gelirlerin kapitalizasyonu yaklaşımı
MADDE 45- (1) Yöntemin içeriği; bu yöntemde gayrimenkulün gelecekteki yararları ve
üretme kapasitesi incelenerek, gelir güncel bir değer göstergesine kapitalize edilir.
(2) Kullanım alanları;
a) Gelir getiren taşınmazlar veya gelir getirmesi beklenen taşınmazlar için,
b) Maliyet ve satışların karşılaştırılması yöntemlerini desteklemek için kullanılır.
(3) Yönteme göre hesaplama;
a) Tarım arazisi olarak kullanılan Hazine taşınmazlarına “Gelirlerin Kapitalizasyonu
Kriteri” dikkate alınarak yapılacak rayiç değer tespiti, Yönerge eki “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu”nun (EK-3) “Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar” bölümünde gösterilir.
b) Bu yönteme göre yapılacak değer tespitinde öncelikle arazinin bulunduğu bölgenin il
tarım müdürlüğünden; kapitalizasyon faiz oranı, arazi üzerinde bir dönemde alınabilen ürün çeşidi,
bu ürünlerin satış fiyatı ve üretiminde yapılan masrafların hangi tutarda olduğu hususları temin
edilir.
c) Arazinin Rantı, Hazine taşınmazlarının değer tespitinde mal sahipliği usulü dikkate
alınarak,(Arazinin Rantı (R) = Gayrisafi Hasıla (GH) - Yapılan Masraflar (YM) formülü)şeklinde
hesaplanır.
ç) Arazinin değeri ise arazi rantı ve kapitalizasyon faiz oranı tespit edildikten sonra(Arazi
Değeri (TL/Dönüm) = Net Gelir (Arazinin Rantı) / Kapitalizasyon Faiz Oranı)formülü ile
hesaplanır.
Diğer hususlar
MADDE 46- (1) Tahmini satış, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedelleri emsal
karşılaştırma yöntemi ile belirleniyorsa, 40 ıncı maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1), (4) ve
(5) numaralı alt bentlerine göre yapılan bedel araştırmaları sonucunda bulunan değerlerin ortalaması
alınır ve bu değerin yüzde onbeşinden fazla veya eksik olan bedeller değerleme esnasında dikkate
alınmaz.
Tahmini kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerinin hesap edilmesi
MADDE 47- (1) Tahmini kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedelleri Yönergenin 36, 39,
40, 41, 42 ve 45 inci maddelerinde belirtilen kriterler dikkate alınarak hesaplanır.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan tahmini kira, irtifak hakkı ve kullanma
izni bedelleri, tahmini satış bedeline41 inci maddesindeki oranlar uygulanmak suretiyle elde edilen
bedelden aşağı olamaz.
25
Değerleme gerekçelerinin hazırlanması
MADDE48- (1) Değerleme yapan komisyon tarafından bir yazı hazırlanarak kıymet
takdirine esas gerekçeler belirtilir ve dosyasına konulur. Bu yazı gerekiyorsa Bakanlığa gönderilir.
Değerleme gerekçelerinin anlatıldığı yazıda aşağıdaki unsurlar belirtilir:
a) Değerlemeyi etkileyen içsel, dışsal ve hukuksal unsurlar,
b) Hangi yöntemi kabul ettiklerini,
c) Yöntemin süreçlerini,
ç) Kaynaklarını,
d) Kıymet takdirinin nasıl hesap edildiği,
e) Taşınmaza özel bir durum varsa bu durumu.
Tahmin edilen bedel tespit raporu hazırlanması
MADDE 49- (1) Bu Yönergede belirtilen usul ve esaslara göre belirlenen kıymet takdiri
sonucunda, rayiç bedeli belirleyen komisyon tarafından Yönerge eki “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu” (EK-3) düzenlenir ve taşınmazın bulunduğu bölgede, Hazine ve diğer kamu kurum veya
kuruluşları tarafından gerçekleştirilen satış, kamulaştırma, satın alma ve kiralama işlemlerinde
oluşan bedeller “Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar” bölümünde gösterilir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Satış İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümlere Göre Satış
Taşınmazların Satışa çıkarılması
MADDE 50- (1) Hazineye ait taşınmazlar resen ya da talep üzerine satışa çıkarılır. Satın
alma talepleri dilekçe ile veya internet üzerinden yapılır.
(2) Talepler evrak sistemine kaydedilir ve MEOP-Satış modülü “Satınalma Talep Bilgileri”
alt programına işlenir.
(3) MEOP kayıtlarındaki mevcut bilgilere göre satışı mümkün olmayanlar için gerekçesi de
belirtilerek talep sahiplerine bilgi verilir.
(4) Satışı mümkün olabilecek taşınmazlar için talep sahiplerine başvurularının
değerlendirilmeye alındığı bildirilir.
Satılamayacak Taşınmazların belirlenmesi
MADDE 51- (1) Taşınmazların satışından önce gerektiği takdirde aşağıdaki kurum ve
kuruluşlardan görüş alınır.
a) MEOP programından kamu hizmetlerine tahsisli olup olmadığı araştırılır.
b) Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan taşınmazların tescilinin mümkün olup olmadığı
araştırılır.
c) Taşınmazın 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamında bulunup
bulunmadığı il çevre ve şehircilik müdürlüğünden sorulur.
ç) Taşınmazın 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
kapsamında olup olmadığı il kültür ve turizm müdürlüğünden sorulur.
d) Taşınmazın 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu uyarınca milli park,
tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanları içinde kalıp kalmadığı Orman ve Su İşleri
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
e) Taşınmazın 22/11/1984 tarihli ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine
Dair Tarım Reformu Kanununa göre uygulama alanı ilan edilen bölgelerde kalıp kalmadığı ve
satışının uygun görülüp görülmediği Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatından sorulur.
f) Taşınmazın 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik
Bölgeleri Kanunu kapsamında kalıp kalmadığı veya satılmasında sakınca olup olmadığı Milli
Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları Bölge Başkanlıklarından sorulur.
26
g) Taşınmazın 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında kalıp kalmadığı
ilgili orman işletme müdürlüğünden, 19/4/2012 tarihli ve 6292 sayılı Orman Köylülerinin
Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin
Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanunun 2/A alanlarına
ilişkin hükümleri gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı emrine geçen taşınmazlardan olup
olmadığı bu Bakanlığın ilgili taşra teşkilatından sorulur.
ğ) Taşınmazın 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu kapsamında kalıp
kalmadığı il kültür ve turizm müdürlüğünden sorulur.
h) 24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara
Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi
Hakkında Kanun gereğince tapu tahsis belgesi verilip verilmediği ilgili belediyeden veya tapu
kaydında şerh olup olmadığı hususu ilgili tapu müdürlüğünden sorulur
ı) Taşınmazın 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla
Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun kapsamında kalıp kalmadığı il afet ve acil
durum müdürlüğünden sorulur.
i) Taşınmazın 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanun kapsamında kalıp kalmadığı
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
j) Taşınmazın teferruğ yoluyla edinilip edinilmediği MEOP’tan araştırılır.
k) Taşınmaz kamulaştırma yoluyla elde edilmiş ise 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanununun 23 üncü maddesinde yazılı sürenin dolup dolmadığı araştırılır.
l) Taşınmazın özel kanun hükümleri gereği kamu kurum ve kuruluşlarına tahsisi, devri, terki
ve kullanım hakkı verilmesi gerekip gerekmediği ilgili kurum ve kuruluşlardan araştırılır.
m) Taşınmazda elbirliği halinde mülkiyet durumu olup olmadığı araştırılır.
n) Taşınmazın imar planında bir kamu hizmeti için ayrılıp ayrılmadığı araştırılır.
o) Kısmi satın alma talebi olan taşınmazlarda ifrazın Hazine lehine olup olmadığı ve kanuni
kısıtlamaların olup olmadığı araştırılır.
ö) Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların başka bir özel mevzuat gereğince satışının
mümkün olup olmadığı araştırılır.
p) Özel mevzuatı gereğince satışı herhangi bir kamu idaresinin iznine tabi olan
taşınmazların satışına izin verilip verilmeyeceği ilgili kamu idaresinden sorulur.
(2) Yukarıdaki işlemler sonucunda satışının mümkün olmadığı tespit edilen taşınmazlar için
Yönergenin 50 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca işlem yapılır.
Değerlendirme
MADDE 52- (1) Satışı mümkün olabilecek taşınmazlar için aşağıda belirtildiği şekilde
işlem yapılır.
a) İlgili tapu müdürlüğünden en son tapu (şerh ve beyanlara ilişkin bilgiler de dahil) bilgileri
istenilir.
b) İlgili belediyesinden imar durumuna ilişkin bilgiler istenilir.
1) 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılmış olan taşınmazlara ilişkin tapu kayıtlarında
şerh veya plan notlarında kısıtlayıcı bilgi bulunmaması halinde satış işlemi, görüş sorulmadan en
kısa sürede sonuçlandırılır.
2) İmar planı notları ile tapu kaydında bulunan kayıt ve şerhlerde kısıtlayıcı bilgi bulunması
halinde ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş sorulur.
3) 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılmamış olan taşınmazlar için Yönergenin 51
inci maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
c) 2863 sayılı Kanun kapsamında kalan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları ile
bunlara ait korunma sınırları dahilindeki taşınmazların satışında Kültür ve Turizm Bakanlığına
iletilecek talep yazımıza aşağıda belirtilen belgeler eklenir.
1) Taşınmazın tapu kaydı örneği,
2) Taşınmazın yerinin işaretli olduğu, ilgili belediye ve kadastro müdürlüğünce onaylı
1/1000 veya 1/5000 ölçekli kadastral harita örneği ile 1/1000, 1/5000, 1/25000 ölçekli planlar,
3) Taşınmaz ve çevresini gösteren onaylı fotoğrafların asılları veya renkli fotokopileri.
27
ç) Özel çevre koruma bölgelerinde bulunan ancak, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı
olmayan Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların Çevre ve Şehircilik Bakanlığına tahsisli olup
olmadığına bakılmaksızın il çevre ve şehircilik müdürlüğünün görüşü alınır ve sonuçBakanlığa
bildirilir.
Tahmini Satış bedelinin tespiti
MADDE 53- (1) Bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde değer
tespiti yapılır.
Satışa çıkarma izni alınması
MADDE 54- (1) Satışa çıkarılacak taşınmazlar için ilgili Milli Emlak Genel Tebliğleriyle
verilen yetki sınırları içerisinde;
a) İllerde Bakanlıktan,
b) Yetki verilen durumlarda ilçelerde de valiliklerden (defterdarlık), önceden izin alınır.
c) İzin alınmadan satışa çıkarılabilecek taşınmazlar Bakanlıkça belirlenir.
Satış izin taleplerinde Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 55- (1) Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek satış talep yazılarına yönerge ekinde
yer alan “Hazineye Ait Taşınmaz Satış İşlemi Bilgi Formu” (EK-5) ile aşağıda yer alan belgeler
eklenir.
a) Tapu kayıt örneği,
b) İmar planı içinde ise; belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde kadastro
yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar plan örneği,
c) Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve
benzeri fiili durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı,
ç) “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) ile taşınmazın üzerinde bina varsa binanın
değerini gösteren teknik rapor,
d) Satışı istenilen taşınmazın kadastro görmemiş yerlerde bulunması durumunda;
yüzölçümünde hata olup olmadığına ilişkin teknik rapor,
e) İmar planı dışındaki taşınmazlar için, işaretlenmiş 1/25000’lik koordinatlı fiziki / Çevre
Düzeni haritası veya MEOP Koordinat Bilgi Sistemine koordinatlarının girilmiş çıktısı. imar planı
içindeki taşınmazlarda 1/5000’lik Nazım İmar Planı örneği.
Satış Şartnamesi
MADDE 56- (1) Bu Yönergeye ekli şartname (EK-7) satış ihalesinden önce düzenlenir.
(2) Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar
“özel şartlar” bölümünde gösterilir.
Satış ihalelerinin yapılması
MADDE 57- (1) Hazineye ait taşınmazların satış ihalesi, Yönergenin bu bölümünde
belirtilen ihale öncesi işlemlerin tamamlanmasından sonra “Ortak Hükümler” başlıklı bölümünde
belirtildiği şekilde yapılır.
İhale bedellerinin ödenmesi
MADDE 58- (1) İhale bedeli, ihale kararının veya satışın uygun görüldüğünün tebliğini
izleyen günden itibaren onbeş gün içinde peşin veya taksitle ödenir.
(2) Satış bedellerinin tedavüldeki Türk Parası ile ödenmesi esastır. Ancak; Hazine
Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen
belgeler nominal değeri üzerinden ödeme aracı olarak kabul edilir.
(3) Satış bedelinin ödeme süresinin son günü resmi tatil gününe rastlarsa, vade
kendiliğinden bu günü takip eden ilk çalışma günü mesai bitiminde sona erer.
(4) Bedelin peşin ödenmesi halinde sözleşme yapılması zorunlu değildir.
(5) Satış bedelinin taksitle ödenmek istenmesi halinde;
a) İstekliden taksit talep dilekçesi alınır.
b) Bedelin en az dörtte biri peşin, kalanı en fazla iki yılda, eşit taksitlerle ve üçer aylık
dilimler halinde kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir.
c) MEOP “Satış Tahsilatı” modülünde taksitlendirmeye ilişkin satış sözleşme tarihi ve bitiş
tarihi, taksit sayısı vb. bilgilerin kaydedilmesinin ardından tahsilat kayıtları otomatik olarak
oluşturulur.
28
ç) İdare ile alıcı arasında örneği ekli “Taksitli Satış Sözleşmesi” (EK-8) düzenlenir ve
taraflarca imzalandıktan sonra bir örneği alıcıya verilir.
(6) Taşınmazın satış bedeli tamamen ödenmedikçe tapuda ferağ verilmez. Ancak, en son
taksitin ödeme tarihine kadar kalan taksitlerin toplamı ile bu tarihe kadar hesaplanan faiz miktarının
toplamları kadar kesin ve süresiz banka teminat mektubu verilmesi veya ipotek tesis edilmesi
durumunda İdarenin yazılı istemi ile alıcı adına tapuda tescil işleminin yapılması sağlanır.
(7) İpotekli taşınmazların başkasına devredilmesi halinde, sözleşme hükümleri gereğince
borçludan taksit ve faizlerin tahsiline devam edilir. Yeni malik noter tasdikli taahhütname ile borcu
yüklendiği takdirde, İdarece, önceki borçluya, yeni malikin borcu ödememesi halinde kendisine
başvurma hakkının saklı tutulacağı yazılı olarak bildirilir.
Taksitli Satışlarda bedelin ödenmemesi
MADDE 59- (1) Satış bedelinin taksitlendirilmesi ve üst üste iki taksitin vadesinde
ödenmemesi halinde;
a) İdarece, alıcıya borcunu onbeş gün içerisinde ödemesi, borcunu bu süre içinde de
hesaplanacak faizi ile birlikte ödememesi durumunda, sözleşmenin feshedileceği bildirilir.
b) Tebligata rağmen borcun ödenmemesi halinde, taşınmaz Hazine mülkiyetinde ise
sözleşme feshedilerek, ihale ile yapılan satışlarda geçici teminat olarak belirlenmiş tutar, doğrudan
satışlarda ise (4071 ve 4072 sayılı Kanunlardaki buna ilişkin hususlar hariç) satış bedelinin yüzde
onu satış bedeli olarak tahsil edilen tutarlardan kesilmek ve bütçeye irat kaydedilmek, kalanı ise
faizsiz olarak alıcıya iade edilmek üzere muhasebe birimine yazı yazılır. Taşınmaz idare altına alınır
ve bu Yönergenin 34 üncü maddesine göre işlem yapılır.
c) Taşınmaz, banka teminat mektubu veya ipotek tesis edilerek alıcı adına tescil edilmiş ise
teminat mektubu veya ipotek paraya çevrilir ve kalan borç faizi ile birlikte tahsil edilir.
ç) İpoteğin paraya çevrilmesi suretiyle yapılacak takip işlemlerinde, borca konu taşınmazın
satış bedelinin borcu karşılamaması halinde, borçlunun şahsi mal varlığı üzerinden takibe devam
edilir. Takip işlemleri, muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığınca yürütülür.
İhale bedellerinin ilgili kurum bütçesine ödenek kaydedilmesi
MADDE 60- (1) İkinci fıkrada sayılan mevzuat kapsamında satışı yapılan Hazineye ait
taşınmazların satış bedelleri, 28/12/1960 tarihli ve 189 sayılı Milli Savunma Bakanlığı İskan
İhtiyaçları İçin Sarfiyat İcrası ve Bu Bakanlıkça Kullanılan Gayrimenkullerden Lüzumu
Kalmıyanların Satılmasına Selahiyet Verilmesi Hakkında Kanuna göre yapılanlar için Milli
Savunma Bakanlığı bütçesine özel ödenek, diğer kanunlara göre yapılanlar ise bütçeye gelir
kaydedildikten sonra, ilgili kamu idareleri bütçesine ödenek kaydedilmesi hususu ilgili muhasebe
birimine bildirilir. Yapılacak bildirimde, muhasebe işlem fişinin açıklama kısmına; “satış işleminin
kanuni dayanağı ve bedelin hangi hesaplara aktarılacağı ile ilgili kurum kodu” yazılır.
(2) Ödenek kaydetme işlemleri;
a) 189 sayılı Kanunun 1 inci maddesine,
b) 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 51 inci maddesinin
24/7/2008 tarih ve 5793 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile değişik dördüncü fıkrasına,
c)7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa 5220 sayılı Kanun ile
eklenen ek 2 inci maddesine,
ç) 12/4/2001 tarihli ve 4645 sayılı Emniyet Genel Müdürlüğüne Ait Araç, Gereç, Mal ve
Malzemenin Satış, Hibe, Hek ve Hurda Durum ve İşlemleri ile Hizmet Satışına Dair Kanuna 5455
sayılı Kanun ile eklenen ek 1 inci maddesine,
göre yapılır.
Ferağ işlemleri
MADDE 61-(1) Taşınmazın müşteri adına tescili için MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu
müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır.
(2) Taşınmaz üzerine ipotek veya şerh konulacaksa mutlaka tapu müdürlüğüne yazılan
yazıda belirtilir. İpotekli taşınmazların el değiştirmesi halinde tapu sicil tüzüğü gereğince alacaklı
Maliye Hazinesine bildirilmesi zorunludur.
(3) 29/4/1969 tarihli ve 1164 sayılı Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanununun
10 uncu maddesi ile Başbakanlık Toplu Konut İdaresine tanınan önalım hakkı dolayısı ile ilgili
kuruma yazılan yazının örneği de işlem sırasında tapu müdürlüğüne bildirilir.
29
(4) Taşınmazlarla ilgili olarak tapu sicilinde ferağ vermeye, illerde defterdar veya
görevlendireceği memur, ilçelerde malmüdürleri yetkili olduğundan, yetkilendirilen personelin ismi
ferağ yazısında veya genel bir yazı ile ilgili tapu müdürlüğüne bildirilir.
(5) Yetkili memur tarafından konulacaksa ipotek ve şerhlerle ilgili kontroller ile diğer
kontroller yapıldıktan sonra ferağ işlemi sonuçlandırılır.
(6) İdare, ferağ işleminden sonra taşınmaz satış şartnamesinde belirtilen sınır ve evsafa göre
yer teslim tutanağı düzenleyerek taşınmazı alıcısına teslim eder. Düzenlenen tutanak dosyasında
muhafaza edilir.
(7) Taşınmazın MEOP’ta aktif olan kaydı pasif hale getirilir. Ayrıca, onay alınarak
taşınmazın dosyası arşive kaldırılarak muhafaza edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Doğrudan Satış
Rayiç bedel üzerinden doğrudan Satış
MADDE 62- (1) Hazineye ait taşınmazlara, bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına
göre tespit edilecek rayiç bedel üzerinden ve Yönergenin 5, 10, 52, 53, 56, 57, 58 ve 59 uncu
maddelerinde belirtilen esas ve usuller de dikkate alınmak suretiyle aşağıda belirtilen işlemler
uygulanır.
a) Yabancı devletlere taşınmaz Satışı
1) Bu konuda İdareye bir talep geldiğinde doğrudan Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata
göre işlem sonuçlandırılır.
b) Üzerlerinde sınırlı ayni hak tesis edilen Taşınmazların hak lehtarlarına Satışı
1) Bu kapsamda yapılacak satış talepleri Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler
yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
a) Taşınmazların satış bedelinin tespiti, arsa veya arazi için bu Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmında belirtilen esaslara göre tespit edilen bedele, üzerindeki yapı ve tesislerin
Hazineye geçmesi gereken kısımları için takdir edilen bedel ilave edilmek suretiyle yapılır.
1) Yapı ve tesislerin rayiç bedelleri; Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca bedel tespitinin
yapılacağı yıl için belirlenen mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabında kullanılacak
yapı yaklaşık birim maliyetleri ve binaların metrekare normal inşaat maliyet bedelleri esas alınarak
tespit edilir veya ettirilir.
2) Taşınmaz üzerinde turizm tesisi bulunuyor ise veya üzerinde turizm tesisi bulunan
taşınmazlara ek alan olarak kullanılmak üzere sınırlı ayni hak tesis edilmiş ise yapının rayiç bedelin
tespitinde Türkiye Kalkınma Bankasınca belirlenen tesis türlerine göre alınacak yatak başı birim
fiyatları da dikkate alınır.
3) Yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmının hesabında ay kesirleri dikkate
alınmaz.
4) Bina ve tesislerin bir kısmı Hazineye bir kısmı hak lehtarına ait ise Hazineye ait bina ve
tesislerin tamamına, hak lehtarına ait bina ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı için değer
takdiri yapılır.
b) Kültür ve Turizm Bakanlığınca adlarına ek alan olarak kesin tahsis yapılan ve
Bakanlığımızca da lehlerine irtifak hakkı tesis edilen yatırımcılar tarafından, ek alan olarak verilen
Hazine taşınmazlarının 4706 sayılı Kanun uyarınca doğrudan satışının talep edilmesi halinde bedel
takdiri aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
1) Hak lehtarı tarafından ek alanın üzerinde yapı ve tesisler gerçekleştirilmiş ise, zemin
değerine ilave olarak, ek alanda inşa edilen yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı ile ek
alanın tesisin tamamında meydana getirdiği değer artışının Hazine taşınmazına isabet eden kısmı
dikkate alınır.
2) Taşınmaz üzerinde herhangi bir yapı ve tesis gerçekleştirilmemiş ancak tesisin
tamamında değer artışı meydana gelmiş ise, zemin değerine ilave olarak, değer artışının Hazine
taşınmazına isabet eden kısmı, herhangi bir değer artışı meydana gelmemiş ise sadece zemin değeri
dikkate alınır.
30
3) Hazine taşınmazının ek alan olarak irtifak hakkı tesis edilmesinden dolayı ek alana düşen
yatak kapasitesinin Hazineye geçmesi gereken kısmının bedeli; “Kültür ve Turizm Bakanlığınca
ana parsel üzerindeki tesisin yatak kapasitesinden, ek alan olarak tahsis edilen Hazine taşınmazına
isabet ettiği bildirilen yatak kapasitesi x Türkiye Kalkınma Bankasınca belirlenen yatak başı birim
maliyeti” şeklinde hesaplanır.
4) Ek alanın satış bedeli; “ek alanın zemin bedeli + ek alana isabet eden yatak kapasitesinin
Hazineye geçmesi gereken kısmının bedeli” olarak hesaplanır.
c) 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununa göre Kültür ve Turizm
Bakanlığınca yapılan kesin tahsise dayalı olarak Bakanlıkça tesis ve tapuya tescil edilen sınırlı ayni
hakkın tapuya tescil tarihinin tahsis tarihinden sonra olması halinde, irtifak hakkının başlangıç tarihi
(kesin tahsis tarihi) esas alınır.
ç) Üzerinde münhasıran eğitim veya sağlık amaçlı sınırlı aynî hak tesis edilmiş taşınmazların
hak lehtarının vakıf üniversitesi veya Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıf olması ve
hak lehtarına satışının yapılması halinde;
d) Satış bedeli, 492 sayılı Harçlar Kanununun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas
değerin yarısı olarak hesaplanır.
e) Taşınmazın tapu kütüğüne satış amacı dışında kullanılamayacağına dair bu Yönerge eki
(EK-9/A-B) yazı ile şerh konulur.
f) Yönerge eki “Taşınmaz Satış Sözleşmesi” (EK-10) düzenlenir.
c) Hazinenin paydaş olduğu Taşınmazların diğer paydaş veya paydaşlara Satışı
1) Çeşitli nedenlerle paylı hale gelmiş taşınmazlardaki Hazine payının, pay oranı yüzde kırkı
veya pay miktarı uygulama imar planı sınırları içinde dörtyüz, dışında ise dörtbin metrekareyi
aşmamak kaydıyla talepte bulunan paydaş veya paydaşlarına doğrudan satılmak üzere aşağıdaki
a) Yönergenin 52 nci maddesine göre işlem yapılarak, taşınmazın tüm paydaşları ve imar
durumu belirlenir.
b) Birden fazla paydaş olması ve Hazine payını satın almak istemeleri durumunda, bu
paydaşlara payları oranında satış yapılır.
c) Birden fazla paydaşın bulunması ve paydaşlardan birinin talep etmesi halinde ise İdarece
diğer paydaşlara Hazine payının payları oranında kendilerine doğrudan satılabileceğine ilişkin yazı
yazılır.
ç) Adlarına tebligat yapıldığı halde, en geç otuz gün içinde satın alma talebinde bulunmayan
paydaşın payı oranına düşen Hazineye ait miktar diğer paydaşlara satılabilir.
d) Diğer paydaş veya paydaşların adreslerinin tespit edilememesi ve tebligat yapılamaması
halinde 7201 sayılı Kanun hükümlerine göre ilanen tebligat yapılır ve süresi içerisinde satın alma
talebinde bulunulmadığı takdirde, paydaşın payına düşen miktar diğer paydaşlara satılabilir.
e) Tebligat yapıldığı halde süresi içinde satın alınmayan Hazine payının, paydaşı tarafından
yeniden talep edilmesi ve geçerli bir mazereti bulunması halinde satış talebi bir defaya mahsus
olmak üzere değerlendirilebilir.
f) Paydaşları tarafından satışı talep edilmeyen taşınmazların paydaşlarına rensen tebligat
yapılarak, hakkın kullanılmasının istenilip istenilmediği sorulur ve verilen süre içerisinde talep
gelmediği takdirde taşınmazdaki Hazine payı genel hükümlere göre satışa çıkarılır.
g) Hazineye ait tarım arazilerinin satışında 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunundaki kısıtlamalara tabi olan taşınmazlar bu bölümdeki pay oranı ve miktarına ilişkin
kısıtlamalara tabi olmaksızın paydaşına doğrudan veya birden fazla paydaş olması halinde
paydaşlar arasında pazarlık usulüyle satılabilir.
ç) Köy ve mezra yerleşme alanlarında kalan Taşınmazların Satışı
1) Bu kapsamda kalan Hazineye ait taşınmazların satışında aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Taşınmazın belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup olmadığı ilgili belediyesinden
sorulur.
b) Taşınmazın köy ve mezraların yerleşme alanı içinde bulunup bulunmadığı ve 2/11/1985
tarihli ve 18916 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4 üncü
maddesine göre tespit edilip edilmediği il özel idaresi genel sekreterliğinden sorulur.
31
c) Satın alma talebinde bulunanların, taşınmazın kullanıcısı veya bunların kanuni veya akdi
halefleri olup olmadığı ve 18/7/2001 tarihinde o köy nüfusuna kayıtlı veya 31/12/2000 tarihinden
beri o köyde ikamet edip etmediği hususları araştırılır.
ç) Her bir kullanıcıya veya bunların kanuni veya akdi haleflerine beşbin metrekareye kadar
(bu miktar dahil) doğrudan satışı yapılır, bu miktarı aşan kısmın ise ifrazı yapılarak genel
hükümlere göre değerlendirilir.
d) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa göre kurulan vakıflara
taşınmaz Satışı
1) Satılan taşınmazın, vakfın amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne, bu
Yönerge eki (EK-9/A-B) yazı ile şerh konulması sağlanır ve sözleşme (EK-10) düzenlenir.
e) Kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarına taşınmaz Satışı
1) Taşınmazın hangi amaçla kullanılmak üzere satışının talep edildiği hususunda netlik
bulunmaması halinde, konu hakkında ayrıntılı bilgi temin edildikten sonra, taşınmaza ait bilgi ve
belgeler ile birlikte satış talebi Bakanlığa intikal ettirilir ve alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır. Satılan taşınmazın, amacı dışında kullanılamayacağına ve ticari faaliyete konu
edilemeyeceğine dair tapu kütüğüne, Yönerge eki (EK-9/A-B) yazı ile şerh konulması sağlanır ve
sözleşme (EK-10) düzenlenir.
f) Tapu fazlalıklarının Satışı
1) Bu kapsamda satışı talep edilen taşınmazın tapu kaydı bilgileri ile “...................
metrekareden fazlası Hazineye aittir” şerhi bulunup bulunmadığı ilgili tapu müdürlüğünden istenir.
2) Talep edenin, taşınmazın maliki veya mirasçısı olup olmadığı araştırılır.
3) Satışlarda başvuru süresi ve miktar sınırlaması aranmaz.
4) Taşınmazların imar uygulamasına konu edilip edilmediği ilgili belediyesinden sorulur ve
imar uygulamasına konu edilmesi durumunda, Hazine fazlalığının satış bedelinin hesabında,
düzenleme ortaklık payı düşülerek kıymet takdiri yapılır.
5) Satış bedelinin tahsil edilmesinden sonra, taşınmazın tapu kaydında yer alan şerhin
kaldırılması için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
6) Yapılan işlem şerhin kaldırılması niteliğinde olduğundan, elde edilen bedelden 4706
sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına göre pay verilmez.
g) Serbest bölge olarak belirlenen alanlarda kalan Taşınmazlarının Satışı
1) Satış talepleri Bakanlıkça değerlendirilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
ğ) Konut yapılmak amacıyla konut yapı kooperatiflerine, kooperatif birliklerine veya
bu birliklerin oluşturduğu üst birliklere, bunlar arasında yapılacak ihale ile taşınmaz Satışı
1) Satış talepleri Bakanlıkça değerlendirileceğinden, Bakanlığa yazılan yazılarda aşağıda
belirtilen hususlara yer verilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Plansız alanda kalan taşınmazlar ile imar planlarında konut dışı amaçlara ayrılmış veya
imar planı davalı olan yerlerde konut alanı olarak bölge planındaki emsaller de dikkate alınmak
suretiyle değer tespiti yapılır.
b) Hazineye ait taşınmazlar konut yapılmak amacıyla rayiç bedel üzerinden konut yapı
kooperatiflerine, kooperatif birliklerine veya bu birliklerin oluşturduğu üst birliklere, Kanun
hükümlerine göre, sadece bunlar arasında yapılacak ihale ile satılabilir.
c) İhaleye katılacak olanların, ihale konusu taşınmazın tahmini bedelinin dörtte birini bir
bankada adlarına açılan hesapta bloke edildiğine dair belgeyi verip vermedikleri kontrol edilir.
ç) İhaleye katılacak olanlardan Yönerge eki şartname (EK-11) imzalı olarak alınır.
d) Yapılacak ihale sonucunda, müşteriden Yönerge eki taahhütname (EK-12) alınır.
e) İhale kararının müşteriye tebliğini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde, Yönerge eki
(EK-13) satış sözleşmesi düzenlenir.
f) Yönergeye ekli yazı (EK-14/A-B) ile tapu kütüğünün beyanlar hanesine belirtme
yapılması ilgili tapu müdürlüğünden istenir.
32
h) Toplu konut amaçlı olarak kullanılmak üzere, düzenlenecek protokolle belediyelere
taşınmaz Satışı
Satış talepleri parasal sınıra bakılmaksızın Bakanlıkça değerlendirilir ve alınacak talimata
göre işlem yapılır. Satılan taşınmazların satış amacı dışında kullanılmayacağına ve yapılacak imar
uygulaması sonucunda kamu hizmet alanlarına ayrılan yerlerin, bedelsiz ve müstakil parsel olarak
Hazine adına rensen tescil edileceğine dair tapu kütüğüne Yönerge eki yazı (EK-9/A-B) ile şerh
konulur.
Harca esas değer üzerinden doğrudan Satış
MADDE 63- (1) Bu kapsamda yapılacak satış talepleri Bakanlığa gönderilmeden önce
aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
(a) Küçük sanayi sitesi için yapılacak satışlarda aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
1) İlgili belediyesinden Hazineye ait taşınmazların imar planlarında bu amaca ayrılıp
ayrılmadığı sorulur.
2) Küçük sanayi sitesi kurmak amacıyla talepte bulunan kooperatiflerin kuruluş ana
sözleşmelerinde küçük sanayi sitesi kurmaya yönelik amaç ve faaliyet konularını kapsayıp
kapsamadığı araştırılır.
3) Kurulması planlanan küçük sanayinin tek bir faaliyet alanına yönelik olması durumunda
(demirciler, ayakkabıcılar, dericiler vb.) ilgili kooperatifin mevcut ortaklık veya üyelerinin küçük
sanayinin ilgili faaliyet alanları ile iştigal edip etmediğinin ilgili oda ve diğer kurumlar (vergi
dairesi, ticaret sicili kaydı vb.) nezdinde belgelendirilmesi istenir.
4) İmar planında küçük sanayi amacına ayrılmış bir taşınmazın, plan notlarında sadece tek
bir faaliyet alanına yönelik kullanılma zorunluluğu getirilmiş ise talep sahibi kooperatifin bu
zorunluluğa uygun faaliyeti gerçekleştirecek ihtisas kooperatifi niteliği taşıyıp taşımadığı kooperatif
ana sözleşmesine bakılarak tespit edilir.
5) Küçük sanayi sitesi yapımı için aynı taşınmaza birden fazla talepte bulunulması halinde
öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarının talepleri değerlendirilir. Bunların olmaması halinde bu
amaçla kurulmuş kooperatiflerin talepleri değerlendirmeye alınır. Kooperatifler arasında yapılacak
tercihlerde imar planı notlarına bakılır, faaliyet alanının aynı olması durumunda ise müracaat
tarihleri dikkate alınır.
6) Talep edilen Hazine taşınmazının kooperatiflerin ortak sayısı, kamu kurum ve
kuruluşlarının ihtiyaç ve projeleri dikkate alınarak gerçekleştirilecek faaliyet için yeterli kısmı
belirlenecektir.
(b) Borsa yerleri için yapılacak satışlarda aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
1) Taşınmazların imar planında istenilen amaca ayrılıp ayrılmadığı ilgili belediyeden
sorulur.
2) Ticaret borsaları tarafından hizmet binası ve borsa yeri olarak birlikte kullanılmak üzere
yapılan taleplerde, esaslı unsurun borsa yeri olması durumunda, taşınmazların satış bedelleri bu
husus dikkate alınarak belirlenir.
(c) Serbest bölge ve teknoloji geliştirme bölgeleri için yapılacak satışlarda aşağıdaki şekilde
işlem yapılır:
1) Hazineye ait taşınmazların Bakanlar Kurulu Kararı ile serbest bölge veya teknoloji
geliştirme bölgesi ilan edilen veya edilecek alanlarda kalıp kalmadığına bakılır.
2) Teknoloji geliştirme bölgesi kurulacak yerlerde satış yapılabilmesi için yönetici şirketin
önceden ilgili kanun hükümlerine göre tüzelkişilik kazanıp kazanmadığı belirlenir.
3) Satışı yapılan taşınmazlardan henüz Bakanlar Kurulu Kararı ile serbest bölge veya
teknoloji geliştirme bölgesi ilan edilmemiş yerlerde kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarından veya yönetici şirketten, kanunların öngördüğü şartların yerine
getirilmemesi ya da bu şartları taşımadığının sonradan anlaşılması durumunda, taşınmazın satış
bedelinin faizsiz olarak Hazine tarafından aynen iade edileceğine ve herhangi bir hak, tazminat, faiz
vb. taleplerde bulunulmayacağına dair Yönerge eki taahhütname (EK-15) alınır.
4) Alıcı tarafından usulüne uygun olarak düzenlenmiş taahhütname alındıktan sonra satış
bedeli tahsil edilir ve taşınmazın ferağı verilir.
(ç) En az ellimilyon ABD Doları karşılığı Türk Lirası tutarında ve en az yüz kişi istihdam
sağlayacak yatırımlar için yapılacak satışlarda aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
33
1) Satın alma talebinde bulunulmadan önce, yatırımcılardan, yapılacak yatırım için Ekonomi
Bakanlığından (Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü) alınan yatırım teşvik
belgesi istenir.
2) Yatırım teşvik belgesinde ve talep formunda belirtilen miktarlar en az ellimilyon ABD
Doları karşılığı Türk Lirası ve en az yüz kişiye istihdamı sağlamadığının anlaşılması halinde
talepler reddedilir.
3) Taleplerin değerlendirilebileceğinin anlaşılması halinde, taşınmazın rayiç bedeli belirlenir
ve yapılacak yatırımın miktarı taşınmazın rayiç değerinin en az üç katı tutarında ise talepler
Bakanlığa gönderilir.
4) 5520 sayılı Kanunun 32/A maddesi kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak talep edilen
taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki varsa organize sanayi veya endüstri
bölgelerinde bu yatırımlar için tahsis edilebilecek boş parseller bulunmadığı hususu ilgili bölge
tüzel kişilikleri nezdinde belgelendirilmesi istenir ve alınan belge de Bakanlığa gönderilecek yazıya
eklenir.
5) Bakanlığın verdiği talimata göre işlemler yapılır ve devir işlemlerinin gerçekleştirilmesi
sırasında taşınmazın tapu kütüğünün şerhler hanesine bu yerlerin amacı dışında kullanılmayacağı
yönünde tapu müdürlüklerine yazılacak yazı ile şerh konulması sağlanır.
(d) Toplu konut üretmek amacıyla Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılacak satışlarda
aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
1) Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca 4706 sayılı Kanuna göre toplu konut üretmek
amacıyla harca esas bedel üzerinden taşınmaz satışının talep edilmesi halinde, satış talepleri, MEOP
evrak ve satış modüllerine kayıtları yapılır. Talep Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler
yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
2) Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca 4706 sayılı Kanuna göre toplu konut üretmek
amacıyla harca esas bedel üzerinden taşınmaz satışının talep edilmesi halinde, Yönergenin 51 inci
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen şekilde araştırma yapılır.
3) Yönergenin 55 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler eklenerek talep Bakanlığa
bildirilir.
4) Satışı yapılacak taşınmazların imar planlarında toplu konut alanlarına ayrılmış olması
şartı aranmaz.
5) Bakanlıktan gelecek satış talimatına göre; taşınmazın tapu kaydına “Taşınmaz toplu konut
üretmek amacıyla Toplu Konut İdaresi Başkanlığına satılmış olup satış amacı dışında
kullanılmayacaktır.” şeklinde şerh konularak ferağ verilir.
Harca esas değer üzerinden yapılacak Satışlarda alınacak taahhütname ile tapu
kaydının şerhler ve beyanlar hanesine işlenecek hususlar
MADDE 64- (1) 4706 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrası uyarınca yapılacak
satış (Serbest Bölge ve Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kurulmak üzere yapılacak satışlar ile Toplu
Konut İdaresi Başkanlığına yapılacak satışlar hariç) işlemine konu taşınmaz ile ilgili olarak
Yönerge eki (EK-16)’da belirtildiği şekilde ilgililerinden noter tasdikli taahhütname alınır. Ferağ
işlemi için ilgili tapu müdürlüklerine yazılacak olan yazıda taahhütname hükümlerinin tapu
kütüğünün beyanlar hanesine de işlenmesi belirtilir.
Yatırım projelerinin faaliyete geçmesi ve denetlenmesi
MADDE 65- (1) Küçük sanayi sitesi, borsa yerleri ve en az elli milyon ABD Doları
karşılığı Türk Lirası tutarında ve en az yüz kişi istihdam sağlayacak yatırımlar kapsamında
gerçekleştirilecek projelerde ilgili tüzelkişilikler tarafından, proje inşaatına başlandığının İdareye
bildirilmesini takiben onbeş gün içinde mahallinde yapılacak tespiti sonucunda yatırımcı veya
temsilcisi ile müştereken imzalanan bir tutanakla belirlenir.
(2) Tutanak iki örnek olarak düzenlenir, bir örneği ilgilisine imza karşılığı verilir ve bir
örneği de dosyasında muhafaza edilir.
(3) Belirlenen süreler içerisinde yatırıma başlanıp da mücbir sebepler nedeniyle
tamamlanamaması ve bu durumun belgelendirilmesi ile taşınmazların imar planında satış amacına
ayrılması taahhüdüyle yapılan satış işlemlerinde, projeye başlanılmadan önce imar planı
çalışmalarına başlanılmış ancak ilgilisinin iradesi dışında sonuçlandırılmamış olması durumlarında
Bakanlıkça verilecek talimata göre işlem yapılır.
34
(4) Projenin tamamlandığı ilgilileri tarafından İdareye bildirilmesini izleyen onbeş gün
içinde İdarece projenin satın alma amacına uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığı mahallinde
tespit edilir. Projenin tamamlanması halinde tapu kütüğünün beyanlar hanesinde yer alan belirtme
terkin edilir.
(5) Projenin tamamlanmasından sonra taşınmazın satış amacına uygun olarak kullanılıp
kullanılmadığı, gerektiğinde ilgili kuruluşlardan da teknik eleman alınmak suretiyle İdare tarafından
yılda bir kez denetlenir.
Harca esas değer üzerinden yapılacak Satışlarda amacında kullanılmayan
Taşınmazların geri alınması
MADDE 66- (1) Satışı yapılan taşınmazların, satış amacı dışında kullanıldığı yapılan
tespitler sonucunda belirlenirse, bu taşınmazların herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın tapu
kaydına işlenen şerhe istinaden öncelikle idari yoldan Hazine adına tescili ilgililerinden talep edilir.
Talebi müteakip bir ay içerisinde Hazine adına tesciline muvafakat verilmez ise ihtiyati tedbir
talepli olarak tapu iptal ve tescil davası açılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Özel Kanun Hükümlerine Göre Satış
233 Sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 54
üncü maddesinin 3 üncü bendine Göre Satış İşlemleri
MADDE 67- (1) Kamu iktisadi teşebbüslerinin talebi ve Hazine Müsteşarlığının görüşü
üzerine; Bakanımızın uygun görmesi halinde, Bakanlığımızca belirlenecek rayiç bedeli üzerinden
Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların; kamu iktisadi teşebbüsleri, müesseseler ve
bağlı ortaklıklara sermaye olarak konulması, ödenmemiş sermayelerine mahsup edilmesi veya
sermaye artırımına ilişkin taahhütlerin karşılanmasında kullanılmak üzere mülkiyetlerinin bunlara
devri yapılabilmektedir. Bu konuda İdareye bir talep geldiğinde doğrudan Bakanlığa iletilir ve
alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
(2) Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar, talepleri halinde, kuruluş amaçlarında
kullanılmak üzere 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 63 üncü maddesinde yer alan
harca esas değer üzerinden ve satış amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne şerh
konulmak kaydıyla kamu iktisadi teşebbüslerine doğrudan satılabilmektedir. Satın alma talebinde
belirtilen amacın, talep sahibi idarenin kuruluş amaçları arasında yer alıp almadığı kontrol
edildikten sonra, talep Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 73 üncü maddesi uyarınca harca
esas değer üzerinden Belediyelere yapılacak Satışlar
MADDE 68- (1) 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 5998 sayılı Kanunla
değişik 73 üncü maddesinin altıncı fıkrası gereğince; kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer
alan Hazine taşınmazlarının (eğitim ve sağlık alanları hariç) büyükşehir belediyeleri tarafından
yapılacak kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri için talep edilmesi halinde; büyükşehir
belediyelerine, büyükşehir belediyesinin talebinin bulunmaması durumunda ilgili belediyelere, 492
sayılı Harçlar Kanununun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas değeri üzerinden satılmaktadır.
Satışa konu taşınmazların bulunduğu alanın bakanlar kurulu kararı ile kentsel dönüşüm ve gelişim
proje alanı olarak ilan edilip edilmediği ve kentsel dönüşüm ve gelişim projesi uygulanmasına
ilişkin ilgili belediye meclis kararının alınıp alınmadığı ve imar planında eğitim ve sağlık alanında
kalıp kalmadığı hususları kontrol edildikten sonra talep Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre
işlem sonuçlandırılır.
4071 sayılı 3 Mart 1340 (1924) Tarihli ve 431 Sayılı Kanunla Hazineye Kalan Taşınmaz
Mallardan Bazılarının Zilyetlerine Devri Hakkında Kanun hükümlerine göre Satış
MADDE 69- (1) Bu kapsamdaki taleplerin değerlendirilebilmesi için 4071 sayılı Kanunun
müracaat tarihleri içerisinde başvuruda bulunup bulunulmadığı araştırılır.
(2) Talep edilen taşınmazın Hazine mülkiyetinde olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve
ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
(3) Taşınmazın mahallinde tespiti yapılır.
35
(a) Kanunun uygulama alanı dışında kalan Taşınmazların belirlenmesi
1) Taşınmazların bu Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Yönergenin 51 inci maddesinin
birinci fıkrasının (a), (c), (ç), (g) ve (n) bentlerinde belirtildiği şekilde araştırılır ve ayrıca aşağıdaki
kurum ve kuruluşlardan da sorulur.
2) 3402 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinin (B) ve (C) bentlerinde belirtilen yerlerden olup
olmadığı MEOP kayıtlarından ve ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
3) Hazinece, on yıldan uzun süreli kiraya verilen yerler ile üzerinde irtifak hakkı tesis edilen
yerlerden olup olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır.
4) İçme suyu amaçlı barajların mutlak koruma alanları içerisinde bulunup bulunmadığı
Devlet su işleri bölge müdürlüğünden sorulur.
(b) 4071 sayılı Kanundan yararlanacak kişiler
1) Talep sahiplerinin 4071 sayılı Kanuna göre hak sahibi olup olmadığı aşağıdaki işlemler
ve yazılar ile belirlenir.
a) Kadastro gören yerlerde
1) Kadastro görmüş yerlerdeki hak sahiplerinin 4071 sayılı Kanundan yararlanabilmeleri
için kanuni başvuru süreleri içerisinde başvuruda bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
2) İlgili tapu müdürlüğünden kadastro veya tapulama tutanakları, kadastro veya tapulama
komisyonu kararları bir yazı ile istenir ve talep sahibinin bu belgelere göre tespit veya tescil maliki
veya bunların akdî veya kanunî halefleri olup olmadığı araştırılır.
3) Taşınmaz mahkeme ilamı sonucunda tescil edilmiş ise ilgili muhakemat müdürlüğünden,
Hazine avukatlığından veya arşiv kayıtlarından mahkeme ilamı araştırılır.
4) Zilyedi belirtilerek 431 sayılı Kanun uyarınca doğrudan Hazine adına tespit ve tescil
edilen taşınmazların tutanakta belirtilen zilyetleri veya bunların akdî veya kanunî haleflerinin
talepleri de yukarıda belirtildiği şekilde araştırılır.
5) Malikin, zilyedin, kanunî veya akdi halefin birden fazla olması durumunda, başvuranın,
kendisi dışında diğerleri adına da hareket etmesi halinde, temsil yetkisi olup olmadığı hususu noter
onaylı vekâletnameye bakılarak kontrol edilir. Temsil etmiyor ise, sadece başvuran kişinin payına
ilişkin işlemler yapılır ve başvurmayanların payları da Hazine mülkiyetinde bırakılır.
6) Terekeye mümessil atandığı durumlar haricinde, mirasçı birden fazla ise yukarıda
açıklandığı şekilde ve veraset belgesindeki miras payları oranında işlem yapılır.
7) Yukarıdaki bilgi ve belgeler temin edildikten sonra başvuranların malik, zilyet, akdi veya
kanunî halef olup olmadıkları belirlenir.
b) Kadastro görecek yerlerde
1) 4071 sayılı Kanun yürürlüğe girdikten sonra, yapılacak kadastro çalışmaları sırasında,
kadastro tutanağında isimleri belirtilmiş olan zilyetlerin bu Kanuna göre satın alma başvurusunda
bulunması halinde tutanakların kesinleşmesinden itibaren bir yıl geçip geçmediğine bakılır, bir yıl
geçmiş ise işlem yapılmaz.
2) Tutanakta ismi geçen zilyedin hak sahibi olup olmadığı (a) bendinde belirtildiği şekilde
araştırılır.
3) Tutanakta ismi geçen zilyedin, tutanağın kesinleşmesinden önce veya sonra ölmesi veya
taşınmazı satması durumunda;
a) Talep sahibi mirasçı ise veraset ilamı veya vukuatlı nüfus kayıt örneği,
b) Taşınmaz üçüncü kişilere satılmış ise, akdi haleften satın alma
belgesi, istenir.
4) Sadece zilyetliğe dayanılarak alınan tapuların kadastro tutanakları incelenerek kesinleşme
tarihinden itibaren on yıl geçmemiş olanların iptali için dava açmadan önce 4071 sayılı Kanundan
yararlanmak isteyenlere, taşınmazın bedelinin peşin ya da taksitle ödenmesi, ödemeler için yazının
tebliği tarihinden itibaren zamanaşımı süresi de dikkate alınarak en fazla onbeş gün süre içinde
başvurulması hususlarını belirten bir yazı yazılır. Verilen süre içinde bir başvuru olmadığı takdirde
dava açılır.
5) Taşınmazın verilen süre içerisinde satın alınmak istenmesi halinde bu maddenin “e)
Bedelin ödenmesi ve tescil” bölümüne göre işlem yapılır.
6) Dava açıldıktan sonra yapılacak başvurularda 4071 sayılı Kanunun geçici 2 nci
maddesine göre işlem yapılır.
36
(c) Başvuru Şekli
1) Hak sahipleri tarafından yapılacak başvurulara ait dilekçelerin bilgi ve eklerinde;
a) Devri istenilen taşınmazın tapu kayıt bilgilerinin,
b) Başvuranın tebligat adresinin,
c) Tapulama veya kadastro tutanağının,
ç) Varsa komisyon kararı, mahkeme ilamının,
d) Başvuran mirasçı ise veraset belgesinin, akdî veya kanunî halef ise bunu kanıtlayan
belgelerin, vekil ise vekâletnamesinin,
e) Gerekli olabilecek diğer belgelerin noter onaylı örneklerinin,
olup olmadığı kontrol edilir.
2) Posta ile yapılan başvurularda, dilekçenin taşınmazın bulunduğu yerdeki defterdarlık
veya malmüdürlüğünde kayda geçtiği tarih başvuru tarihi olarak kabul edilir.
(ç) Başvuruların değerlendirilmesi ve uygulama
1) Verilen dilekçeler ve ekleri incelenerek belgelerin geçerliliği ve hak sahipliği tespiti
yapılır. Başvuru olmadan bir işlem yapılmaz.
2) Hazine ile kişiler arasında devam eden tapu iptal davalarına konu taşınmazlar hakkında
başvuruda bulunulması halinde, ödemeye, teminata ve ipoteğe ilişkin belgeler mahkemeye sunulur.
3) Kadastro mahkemelerinde devam eden tespite itiraz davalarında başvuruda bulunulması
durumunda, bedelin tümünün peşin ödendiğine dair belgenin, taksitle ödemelerde ise, Yönerge eki
taahhütname (EK-17) düzenlenerek mahkemeye sunulur ve hak sahipleri adına tescil kararı
beklenir.
4) Mahkemeden, verilecek kararda; her türlü mahkeme masrafları, avukatlık ücretleri ve
harçların başvuru sahipleri tarafından ödeneceğine, ayrıca taksitli satışlarda kalan borç için tescille
birlikte Hazine lehine ipotek tesisine yer verilmesi muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığı
aracılığıyla talep edilir.
5) Kişilerin davaya devam etmek istemeleri durumda, mahkeme kararının kesinleşmesinden
sonraki bir yıl içerisinde başvuru yapılması halinde talepler değerlendirilir.
(d) Bedelin hesaplanması
1) Bu Yönergenin 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtildiği şekilde
bedel belirlenir.
(e) Bedelin ödenmesi ve tescil
1) Satış bedeli peşin veya taksitle ödenebilir.
2) Başvuru sahibinden, kendisine hak sahibi olduğunu bildiren yazının tebliğinden itibaren
otuz gün içinde bedelin tamamı veya en az dörtte birini peşin olarak yatırması istenir.
3) Taksitler, peşin ödemeyi izleyen en çok yirmidört ayda ve hasat mevsimi dikkate alınmak
suretiyle dört eşit taksitte ve kanunî faizi ile birlikte belirlenir. Bedelin dörtten az taksitle ödenmesi
de mümkündür.
4) Taksitlerin vadeleri peşinat yatırılırken birlikte imzalanacak tutanakla belirlenir.
Tutanağın bir örneği başvuru sahibine verilir ve diğer örneği dosyasında muhafaza edilir.
5) Taksit tutarlarını zamanında ödemeyenlere 4071 sayılı Kanundan doğan haklarını
kaybettikleri bir yazı ile kendilerine bildirilir ve varsa bunların yaptıkları ödemeler faizsiz olarak
kendilerine iade edilir.
6) Mahkeme kararıyla tescil hariç olmak üzere, bedelin tamamı ödendikten sonra ilgilisi
adına tapuda devir yapılabilmesi için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
4072 sayılı Kanuna göre mülga 2613 ve 766 sayılı Kanunlarla Hazine adına tescil edilen
miktar fazlalıklarının ilgililerine devri
MADDE 70- (1) Bu kapsamdaki taleplerin değerlendirilebilmesi için 16/2/1955 tarihli ve
4072 sayılı Mülga 2613 ve 766 Sayılı Kanunlarla Hazine Adına Tescil Edilen Miktar Fazlalıklarının
İlgililerine Devrine Dair Kanunun müracaat tarihleri 9/2/1995 ve 16/2/1997 tarihleri ile 13/7/2001
ve 13/7/2003 arasında başvuruda bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
37
(2) İlgili tapu ve kadastro müdürlüğünden tapu bilgileri (beyan ve şerhleri ile beraber) ve
kadastro tutanakları temin edilerek taşınmazın öncesi itibariyle Hazine ile ilişiği olmayan,
kazandırıcı zamanaşımı (zilyetlik) yoluyla edinilebilecek iken 26/7/1972-9/10/1987 tarihleri
arasında mülga 2613 ve 766 sayılı Kanunlardaki miktar sınırlamaları nedeniyle Hazine adına tescil
edilen yerlerden olup olmadığı araştırılır.
(3) 4072 sayılı Kanun kapsamında kalan taşınmazların devir işlemleri sonuçlandırılmadan
ihale ile satış işlemleri yapılmaz.
(a) Kanunun uygulama alanı dışında kalan Taşınmazların belirlenmesi
1) Taşınmazların 4072 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Yönergenin 51 inci
maddesinin birinci fıkrasının (a), (ç), (f), (g) ve (ğ) bentlerinde belirtildiği şekilde araştırılır ve
ayrıca aşağıdaki kurum ve kuruluşlardan da sorulur.
2) 3402 sayılı Kanuna göre kadastrosu yapılan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP
kayıtlarından ve ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
3) Herhangi bir nedenle Hazine mülkiyetinden çıkmış taşınmazlardan olup olmadığı MEOP
ve arşiv kayıtlarından araştırılır.
4) Üzerinde sınırlı aynî hak kurulan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP ve arşiv
kayıtlarından araştırılır.
5) Deniz kıyı kenar çizgisine bin metre, tabiî ve sun'î göl kıyı kenar çizgisine üç yüz
metreden az mesafede bulunup bulunmadığı mahallinde tespit ve ölçümler de yapılarak araştırılır.
6) Sayılanların dışında kalan, ancak özel nitelikli başka kanunların kapsamı içinde
bulunması nedeniyle, bu yasalar tarafından öngörülen amaçlarda kullanılması zorunluluk gösteren
taşınmazlardan olup olmadığı araştırılır.
7) 3402 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinin (B) bendinde belirtilen yerlerden olması
sebebiyle, miktar fazlası olarak tapu siciline tescil edilmemesi gerekirken, herhangi bir sebeple
Hazine adına tescil edilmiş olan yerlerden olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve ilgili tapu
müdürlüğünden araştırılır.
(b) Devredilebilecek taşınmaz miktarı
1) Bir kişinin 4072 sayılı Kanundan yararlanarak devrini isteyebileceği taşınmaz miktarının
tespitinde daha önceden 2613 ve 766 sayılı Kanunlara dayanılarak senetsizden adına tescil edilen
miktarlar göz önünde tutulur.
2) Tapulama ve kadastro tutanakları incelenir.
3) Tapu ya da kadastro müdürlüklerinde tutulan defterlere bakılır.
4) Yukarıda yapılan incelemeler sonucunda başvuran kişinin bir tapulama bölgesinde
senetsizden edindiği taşınmaz miktarı saptanır.
5) Saptanan bu miktarlar da dâhil olmak üzere, 3402 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde
belirtilen sulu arazide toplam kırk dönüme, kuru arazide ise toplam yüz dönüme kadar taşınmaz
verilir.
6) İfraz işlemi sırasında 3194 sayılı Kanun ve ilgili yönetmeliklerindeki sınırlayıcı hükümler
uygulanmaz. Ancak; devredilecek taşınmaz tarım arazisi ise 5403 sayılı Kanun hükümleri dikkate
alınarak, ifraz hak sahipleri tarafından yaptırılır. İfrazın mümkün olmaması halinde talepler
reddedilir.
(c) Kanundan yararlanacak olanlar
1) 4072 sayılı Kanun kapsamında başvuruda bulunan kişilerden nüfus kayıt örneği, veraset
ilamı veya vukuatlı nüfus kayıt örneği istenerek, 2613 ve 766 sayılı Kanunlar uygulanırken miktar
fazlası olarak Hazine adına kaydedilen taşınmazın kadastro veya tapulama tutanağına göre zilyedi
veya mirasçısı olup olmadığı araştırılır.
2) Miktar fazlası kesintisi yapılan taşınmazı satış, bağış, trampa vb. yollarla sonradan edinen
malikler 4072 sayılı Kanundan yararlandırılmazlar.
3) Zilyedin veya mirasçının birden fazla olması durumunda, başvuranın, kendisi dışında
diğerleri adına da hareket etmesi halinde, temsil yetkisi olup olmadığı hususu noter onaylı
vekâletnameye bakılarak kontrol edilir. Temsil etmiyor ise, sadece başvuran kişinin payına ilişkin
işlemler yapılır ve başvurmayanların payları da Hazine mülkiyetinde bırakılır.
4) Terekeye mümessil atandığı durumlar haricinde, mirasçı birden fazla ise yukarıda
açıklandığı şekilde ve veraset belgesindeki miras payları oranında işlem yapılır.
38
(ç) Bedelin hesaplanması, ödenmesi ve tescil
1) Miktar fazlalığının devir bedeli bu Yönergenin 69 uncu maddesinin “(b) 4071 sayılı
Kanundan yararlanacak kişiler” başlıklı bölümünün (d) ve (e) bentlerine göre tespit, tahsil ve tescil
edilir.
4071 ve 4072 sayılı Kanunlara göre Bakanlığa gönderilecek bilgiler
MADDE 71- (1) 4071 ve 4072 sayılı Kanunlara göre satılan taşınmazların satış bedeline
ilişkin peşinatın tahsil edilmesinden sonra, Yönerge eki form (EK-18) aylık olarak doldurulur, il ve
ilçe genelinde satılan taşınmazların adedi, yüzölçümü ve satış bedelinin toplamları ilde
birleştirilmek suretiyle, ocak ve temmuz aylarında Bakanlığa tek liste halinde gönderilir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesine göre Satış
MADDE 72- (1) Kamu kurum ve kuruluşlarınca talep edilecek taşınmazların satışının
mümkün olup olmadığı Yönergenin 51 inci maddesine göre tespit edilir.
(2) Satışa konu taşınmazın tahsisli olması durumunda, öncelikle tahsisli olduğu İdarenin
uygun görüşü alınarak tahsisi kaldırılır. Tahsisin kaldırılmasının uygun görülmemesi halinde durum
talep sahibi kamu kurum ve kuruluşuna bildirilir.
(3) Taşınmazın bir kısmının talep edilmesi halinde, 4706 sayılı Kanunun 7 nci maddesi
uyarınca, bu kısım ifraz edilerek müstakil parsel olarak tescil edilir. Ancak; satışı talep edilen
taşınmaz tarım arazisi ise 5403 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınarak, ifraz hak sahipleri
tarafından yaptırılır. İfrazın mümkün olmaması halinde talepler reddedilir.
(4) İlgili belediyesinden taşınmaza ilişkin imar planları istenerek, imar planında satış
amacına uygun olarak ayrılıp ayrılmadığı araştırılır.
(5) Plansız alanda kalan veya imar planında başka amaca ayrılan taşınmazların, imar
planının yapılması veya değiştirilmesi durumunda satış işleminin yapılabileceği talep sahibi kamu
kurum ve kuruluşuna bildirilir.
(6) Köy sınırları içerisinde köy tüzel kişiliklerinin veya plansız alanda trafo, direk (pilon),
elektrik ve gaz dağıtım merkezi gibi imar planı gerektirmeyen yerlerde ilgili kurum tarafından talep
edilen taşınmazların satışında plan şartı aranmaz.
(7) Satışa konu taşınmazın bedeli, Yönergenin 7 nci maddesi uyarınca oluşturulan
komisyonca, “Değerleme İşlemleri” kısmına göre tespit edilir.
(8) Talepte bulunan kamu idaresine, satışın uygun görüldüğü ve tespit edilen satış bedeli
yazı ile bildirilir.
(9) Satış işlemlerinde, 2942 sayılı Kanunda belirtilen sürelere dikkat edilir.
(10) Taşınmazın satış işlemi sırasında, tapu kütüğüne 2942 sayılı Kanunun 30 uncu
maddesinin son fıkrasında belirtilen hususlarda şerh konulması, ilgili tapu müdürlüğünden yazı ile
istenir.
(11) Satışın uygun görüldüğüne ilişkin izin yazısının talepte bulunan idareye tebliğinden
sonra, bu idare bedele ilişkin dava açmış ise defterdarlık veya malmüdürlüğünce dava takip edilir ve
sadece bedele ilişkin mahkeme kararının temyiz edilip edilmeyeceği hususu 659 sayılı KHK
hükümlerine göre değerlendirilir.
(12) Satış işlemlerinde tereddüt edilen hususlarda Bakanlıktan alınacak cevaba göre işlem
yapılır.
(13) Bedeli, 2886 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi gereğince yılı bütçe kanununun (İ)
cetvelinde tespit edilen parasal sınırı aşan taşınmaza ilişkin devir talepleri Bakanlıkça
sonuçlandırılır.
(14) Belediyelerin devir talepleri parasal sınırlara bakılmaksızın Bakanlığa intikal ettirilir ve
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre Satış
MADDE 73- (1) 4562 sayılı Kanuna göre oluşturulan organize sanayi bölgesi tüzel
kişiliğince veya müteşebbis heyetin tek iştirakçisinin bulunması durumunda yüzde yüz iştirak
payına sahip tüzel kişilikçe satış talebinin yapılması gerektiğinden, müteşebbis heyet kuruluş
protokolü veya ana sözleşmesi istenerek gerekli araştırma yapılır.
39
(2) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından “Organize Sanayi
Bölgesi Yer Seçimi Komisyonunca” kesinleşmiş yer seçimi raporu ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığınca organize sanayi bölgesi sınırlarını belirten planları istenir ve talep edilen
taşınmazların bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.
(3) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından organize sanayi bölgesi
sınırlarını belirten planların temin edilememesi halinde, ilgili belediyesinden istenir ve talep edilen
taşınmazların bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.
(4) Satış bedeli, 492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas değer
üzerinden hesaplanır.
(5) Satış talepleri parasal sınırlara bakılmaksızın Bakanlıkça değerlendirilir. Bakanlığa
gönderilecek yazıya aşağıdaki bilgi ve belgeler eklenir:
a) Yönergenin 55 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler,
b) İlgili kurumca onaylanmış organize sanayi bölgesinin sınırlarını gösteren ve üzerinde
talep konusu taşınmazların mülkiyet sınırları işaretlenmiş ve onaylanmış kroki, talep yazısı ve
ekleri,
c) Temin edilmiş ise bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen planlar,
ç) Valilik (defterdarlık) görüşü.
15/6/1987 tarihli ve 3385 sayılı Küçük Sanayi Bölgeleri İçinde Devletçe İnşa Edilmiş Örnek
Sanayi Sitesi İş Yerlerinin Mülkiyetinin Devredilmesine Dair Kanuna göre Satış
MADDE 74- (1) Talep sahiplerinin en az beş yıl süre ile kiracı olup olmadığı MEOP
kayıtlarından ve dosyasından araştırılır.
(2) Belirtilen yatırımları gerçekleştirip gerçekleştirmediği ve üretime devam edip etmediği
mahallinde yapılacak tespit ile kontrol edilir.
(3) Satış talepleri parasal sınırlara bakılmaksızın Bakanlıkça değerlendirilir.
(4) Satışa konu edilecek işyerinin arsası ile üzerindeki yapıların rayiç bedelleri, 2942 sayılı
Kanuna göre tespit edilir.
(5) Satış bedeli peşin ödenebileceği gibi altı yıl içinde oniki eşit taksitle de ödenebilir.
(6) Taksitler, mücbir sebep olmaksızın zamanında ve tam olarak ödenmediği takdirde tapu
kaydının Hazine adına düzeltilmesi için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
(7) Küçük sanayi işletmecisi devir işleminden sonra işyerini, üzerindeki yapı ve tesislerini,
3385 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği uyarınca örnek teşkil edecek şekilde işletmediği veya
amacına aykırı işletildiği ve yapılan yazılı bildirime rağmen altı ay içinde durumunu düzeltmediği
takdirde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının talebi ile tapu kaydı Hazine adına düzeltilir.
(8) Bu durumda, ilgilinin ödediği bedel, takdir edilecek emsal kira bedeli tutarı düşüldükten
sonra kendisine iade edilir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 72 nci maddesine göre kamu yararına çalışan
derneklere Satış
MADDE 75- (1) Kamu yararına çalışan dernek statüsünde olduğuna dair Bakanlar Kurulu
Kararının bir örneği istenir.
(2) Talep edilen taşınmazların satışının mümkün olup olmadığı Yönergenin 51 inci
maddesine göre tespit edilir.
(3) Satışa konu taşınmazın bedeli bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde tespit edilir.
(4) Bu şekilde satılan taşınmazların tapu kütüğüne veriliş amacı dışında kullanılamayacağı
ve satılamayacağına dair şerh konulması için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
(5) Beş yıl içerisinde veriliş amacına uygun olarak kullanılmadığı mahallinde yapılan tespit
sonucu belirlenen taşınmazların, satış bedeli üzerinden Hazineye iadesi için ilgili derneğe yazı
yazılır. Bu yazıyı takip eden bir ay içerisinde Hazine adına tesciline muvafakat verilmez ise ihtiyati
tedbir talepli olarak tapu iptal ve tescil davası açılır.
(6) Satış talepleri parasal sınıra bakılmaksızın Bakanlığa intikal ettirilir ve alınacak talimata
göre işlem yapılır.
40
(7) Ancak, satış tarihinden itibaren en az yirmi yıl geçen ve veriliş maksadına uygun olarak
kullanılan taşınmazların, mevcut faaliyet aksatılmaksızın kısmen veya tamamen ticari amaçlarla
değerlendirilmesinin kuruluş gayelerine daha fazla hizmet edeceği hallerde, elde edilecek gelirin
yüzde otuzunun Hazineye verilmesi koşuluyla taşınmazların satış dahil değerlendirilmesine
Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre izin verilebilir.
4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre Satışı amacıyla belediyelere taşınmaz devri
MADDE 76- (1) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde olup, Bakanlıkça tespit edilen
Hazineye ait taşınmazlardan, 31/12/2000 tarihinden önce üzerinde yapılanma olanlar Hazine adına
tescil tarihine bakılmaksızın; öncelikle yapı sahipleri ile bunların kanunî veya akdi haleflerine
satılmak ya da genel hükümlere göre değerlendirilmek üzere ilgili belediyelere bedelsiz olarak devri
için aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
(a) Devir talebi
1) İlgili belediyelerce yapılan devir talepleri evrak sistemine işlendikten sonra MEOP’a
kaydedilir.
2) Yapılacak devir taleplerine ilişkin yazı ekinde aşağıdaki belgelerin aslının veya onaylı
örneklerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
a) Devri talep edilen taşınmazların üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce yapılanma
olduğunu ispatlayacak nitelikte her türlü belgeden en az birisinin (hava fotoğrafı, tespit tutanağı,
yapı tatil veya kaçak inşaat zaptı, idari ve adli yargı mercilerince verilmiş kararların, seçmen kütük
kayıtları, devri talep edilen taşınmaz üzerindeki yapıya ait elektrik, su, telefon, doğalgaz faturaları
veya benzeri aboneliklerin tesis tarihlerini gösteren ve ilgili birimlerden alınacak yazıların) aslı veya
onaylı örneği,
b) Devre konu taşınmazın bulunduğu yerin imar planının bulunup bulunmadığı, parselasyon
planlarının yapılıp yapılmadığının belirtilmesi, varsa onaylı imar durum belgesinin ve mevcut
yapıların işaretlendiği onaylı imar planı örneği veya devri istenilen taşınmazın/taşınmazların imar
planı sınırları dışında ise kadastral sınırları ve mevcut yapıların işaretlendiği halihazır haritası,
c) Yapılanmayı gösterir fotoğrafları,
ç) Devri talep edilen taşınmazın/taşınmazların pafta, ada, parsel numarası, yüzölçümü, imar
durumu, işgal durumu ve işgalcisine ilişkin bilgilerin yer aldığı liste, disket veya cd,
d) Üzerinde paydaşı dışında üçüncü kişilere ait yapı bulunan veya Hazine dışında birden
fazla paydaşı olup, bu paydaşlara ait olmayan yapı bulunan taşınmazlar için paydaşından alınmış
muvafakatnameleri,
3) Şahıslardan gelecek devir talepleri işleme konulmadan ilgili belediyeye yönlendirilir.
(b) Belediyelere devredilmeyecek Taşınmazların belirlenmesinde yapılacak işlemler
1) Belediyelerce devri talep edilen taşınmazlar hakkında Yönergenin 51 inci maddesine göre
gerekli araştırma yapılır.
2) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunup bulunmadığı ilgili belediyesinden
araştırılır.
3) Belediyece verilen belgelerin eksik veya devre konu taşınmazın üzerindeki yapı/yapılara
ait olup olmadığı hususları incelenir.
4) Belgelerdeki eksikliklerin tamamlanması ve adres değişikliği varsa buna ilişkin numarataj
değişikliği belgesi ilgili belediyeden istenir.
5) İdarece mahallinde taşınmaz tespit tutanağı düzenlenerek, taşınmazın üzerinde bulunan
binanın açık adresinin, üzerindeki her bir yapının veya çok katlı ise her bir katın elektrik ve su
tesisat numaraları tespit edilir ve ilgili idarelerden bu aboneliklerin tesis tarihlerinin bildirilmesi
istenir.
6) Yapılacak tespitlerde varsa ilave katın veya yapının 19/7/2003 tarihinden sonra yapılmış
olup olmadığı hususu mutlaka belirlenerek, taşınmaz tespit tutanağında belirtilir ve19/7/2003
tarihinden önce inşa edildiğine dair kesin ve kanıtlayıcı bir belge ibraz edilemeyen yapı ve katların
rayiç bedelinin Hazineye ödeneceğine dair yapı sahiplerinden taahhütname alınması gerektiği, yapı
sahibinden taahhütname alınamaması halinde taşınmazın belediyeye devir talebinin
değerlendirilemeyeceği hususunda ilgili belediyeye bilgi verilir.
7) Taşınmazın üzerinde kamuya ait bina ve müştemilat olup olmadığı yapılacak tespitte
ayrıca araştırılır.
41
8) Üzerinde irtifak hakkı kurulan ve hak süresi dolmayan taşınmazlardan olup olmadığı
MEOP kayıtlarından ve ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
9) Taşınmazın mülkiyetinin ihtilaflı olup olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır ve
muhakemat müdürlükleri veya Hazine avukatlıklarından yazı ile sorulur.
10) Taşınmazın, 2872 sayılı Kanun uyarınca tespit edilen içme ve kullanma sularının
koruma alanlarında kalıp kalmadığı ilgili kurumlardan yazı ile sorulur.
11) Taşınmazın özel çevre koruma bölgelerinde kalıp kalmadığı, kalıyor ise satışında
sakınca bulunup bulunmadığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığından yazı ile sorulur.
12) Taşınmazın 2981 sayılı Kanun gereğince muhafazası mümkün olmayan yapıların
bulunduğu alanlarda kalıp kalmadığı ve 2981 sayılı Kanuna göre hak sahibi olup, hak lehtarının
muvafakati olup olmadığı ilgili belediyesinden sorulur.
(c) Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
Belgelere ilişkin eksikliklerin tamamlanmasından sonra devir konusundaki valilik görüşü de
eklenerek aşağıdaki bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilir.
1) Yönerge eki de yer alan “Hazineye Ait Taşınmaz Satış İşlemi Bilgi Formu” (EK-5),
2) İlgili belediyesinden alınan belgeler,
3) Şerh ve beyanları içerir tapu kayıt örneği,
4) İmar planı içinde ise; belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde kadastro
yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar planı örneği,
5) Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile taşınmazın
üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce yapılanma olduğunu belirtir, muhdesat ve benzeri fiili
durumları konusunda bilgiler ihtiva eden ve belediyece gönderilen bilgi ve belgelerdeki adres,
abone bilgileri ve kapı numaralarının taşınmazın üzerindeki yapıya ait olup olmadığı hususlarını da
içeren tespit tutanağı, ecrimisil ihbarnamesi ve tahsilat makbuzu vb. belgeler,
6) Belediye ve milli emlak müdürlükleri tarafından oluşan komisyonca taşınmaza kıymet
takdir edilerek alınacak karar.
(ç) Devir
1) Bakanlıkça devri uygun görülen taşınmazlar, ilgili belediyesine yazı ile bildirilir
2) Yazılacak yazıda, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde, İdare ile bu Yönerge eki
protokolün (EK-19) imzalanması istenir.
3) Protokolün imzalanmasından sonra, taşınmazın belediyeye devri için ilgili tapu
müdürlüğüne bu Yönerge eki “Ferağ ve Şerh Yazısı” (EK-20) yazılır ve bu yazıda belirtilen şerhin
taşınmazın tapu kütüğünün beyanlar hanesine konulması sağlanır.
4) Devredilen taşınmazların değer tespiti için Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca ilgili
belediyesince oluşturulacak kıymet takdir komisyonuna İdare tarafından iki kişi görevlendirilir ve
belediyeye bildirilir.
5) Satış bedellerinin defterdarlık veya malmüdürlüğü hesabına yatırılması gerektiğinden,
hesap numaraları devir aşamasında ilgili belediyeye bildirilir.
6) Belediyeye devredilen taşınmazlar MEOP’un “Belediyelere Satış Amaçlı Devir” alt
modülünde izlenir.
(d) Belediyece yapılacak işlemlerin takip edilmesi
(3) Bedel takdir komisyonunca takdir edilen bedelin taşınmazın emlak vergi değerinden az
olmamasına dikkat edilir.
(4)
Devredilen taşınmazın/taşınmazların belediyece satılması halinde, taşınmaza ve satın
alan kişiye, bedele ilişkin bilgiler ile bedelin ödenme şekli, taksitle ödeme halinde taksitlerin sayısı,
tutarını gösteren satış sözleşmesi, satış bedelinin tamamının veya en az yüzde onunun yatırıldığını
gösteren makbuzun bir örneği, kadastral parsel üzerinden yapılan satışlarda tapu kütüğüne şerh
konulduğunu gösteren tapu kaydı veya tapu senedi örneği ile alıcıdan alınan bu Yönerge eki
taahhütnamenin (EK-21) satışı takip eden onbeş gün içinde İdareye gönderilip gönderilmediği ile
taksitlere kanuni faiz oranının yarısının uygulanıp uygulanmadığı kontrol edilir.
42
3) Belediyelerce imar planı ve/veya imar uygulaması yapılmadan kadastral parsel üzerinden
yapılan satışlarda, taşınmazın imar uygulaması sırasında düzenleme ortaklık paylarına ilave olarak,
satışı yapılan arazinin düzenlemeden önceki yüzölçümünün yüzde yirmisinin, satış bedelinden aynı
oranda düşülmek kaydıyla eğitim ve sağlık tesisleri ile diğer resmî tesis alanları için
ayrılabileceğine ve bu amaçla ayrılan alanların bedelsiz ve müstakil parsel şeklinde Hazine adına
resen tescil edileceğine dair tapu kütüğüne belediyece şerh koydurulup koydurulmadığı izlenir.
4) Taşınmazının yukarıda belirtilen hizmetlere ayrılan kısmının yüzde yirminin altında
kalması halinde eksik ayrılan kısma isabet eden bedel, kanuni faiz uygulanarak tahsil edilir.
5) Belediyece satışı yapılan taşınmazların satış bedellerinin alıcısı tarafından defterdarlık
veya malmüdürlüğü hesabına yatırılıp yatırılmadığı takip edilir, ödenmeyen satış ve taksit bedelleri
belediyeye bildirilir ve bedellerin ödenmesinin takip edilmesi istenir. Satış bedellerinin tamamı
tahsil edildikten sonra durum ilgili belediyeye yazı ile bildirilir.
6) Devredilen taşınmazlar, belediye adına tapuya tescil edildiği tarihten itibaren üç yıl
içerisinde yapı sahipleri ile bunların kanuni ve akdi halefleri tarafından satın alınmaması ya da
belediyece genel hükümlere göre değerlendirilememesi halinde, belediyenin muvafakatine ve
hükme gerek olmaksızın Hazine adına resen tescil edilmesi sağlanır.
7) Satışı yapılan taşınmaz için belediyece öngörülen ödeme süresinin bitim tarihinden sonra
ödenmemiş tutarların bulunması halinde, tahsil edilen bedeller, faizsiz olarak alıcısına iade edilerek,
taşınmaz herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın Hazine adına resen tescil edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Satış bedellerinden pay verilmesi
MADDE 77- (1) Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki Hazineye ait taşınmazların satış
bedellerinin tahsil edilen kısmından öncelikle yerinde muhafaza edilemeyen yapıların tasfiyesinde
kullanılmak şartıyla yüzde onu, ilgili belediyelerin 20/7/1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu
Kanunu hükümlerine göre oluşturulan fon hesabına aktarılır ve kalan kısmından ise ilgili belediyeye
yüzde otuz, varsa büyükşehir belediyesine yüzde on oranında pay verilir.
(2) Belediye mücavir alan sınırları dışındaki köylerde bulunan Hazine taşınmazlarının satış
bedellerinin tahsil edilen kısmının yüzde yirmibeşi, dörtte biri ilgili köy tüzel kişiliğine ödenmek ve
kalanı diğer köylere götürülecek hizmetlerde kullanılmak üzere, il özel idarelerine pay verilir.
(3) Tahsil edilen satış bedellerinin ilgili kamu idareleri bütçesine aktarılmak üzere muhasebe
birimine bildirilir. Yapılacak bildirimde, muhasebe işlem fişinin açıklama kısmına, satış işleminin
kanuni dayanağı ve bedelin hangi hesaplara aktarılacağı ile ilgili kurum kodu yazılır.
(4) Belirtilen işlemler, tahsilatın yapıldığı ayı takip eden ayın yirmisine kadar
(5) Herhangi bir sebeple sözleşmenin feshedilmesi durumunda aktarılan payların iadesi talep
edilir ve payların iade edilmemesi halinde daha sonra aktarılacak paylardan mahsubu yoluna gidilir.
(6) Ancak, belediyelere veya köy tüzel kişiliklerine yapılan satış ve devirlerden elde edilen
gelirler ile kamu kurum ve kuruluşları adına özel ödenek kaydedilmesi gereken satış gelirlerinden
pay verilmez.
(7) Yukarıda belirtilen işlemler MEOP’ a kaydedilerek takip edilir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kira İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri
Kira ihalelerinde ortak hükümler
MADDE 78- (1) Kira ihaleleri bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen
esaslara göre tahmin edilen bedel tespit edilir ve “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde
ihaleleri yapılır. Ayrıca “Ortak Hükümler” den farklı olarak aşağıdaki işlemler de yapılır.
43
(2) Kanunun 51 inci maddesinin (f) bendi uyarınca Hazinenin paylı veya elbirliği halinde
sahibi bulunduğu taşınmazlardaki payları paydaşlara bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmına
göre pazarlık usulü ile kiraya verilir.
(3) Kanunun 51 inci maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlık usulü ile kira ihalesi
yapılmadan önce, kullanışlarının özelliği, ivediliği veya İdareye yararlı olması hususlarının bulunup
bulunmadığı İdarece araştırılarak belirlenir ve durum Bakanlığa bildirilerek alınacak talimata göre
işlem yapılır.
(4) Aşağıdaki hallerin varlığının tespiti halinde Bakanlıktan izin alınmaksızın bu
Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
a) Tarıma elverişli arazilerin topraksız veya az topraklı çiftçilere kiraya verilmesi,
b) Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerince kiralanan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün olan bölümlerinin kiraya
verilmesi,
c) Geçici iş ve hizmetler için kullanılacak taşınmazların kiraya verilmesi,
ç) Para çekme makineleri için kullanılacak yerlerin bankalara kiraya verilmesi,
d) Baz istasyonları ile radyo ve televizyon vericileri için ihtiyaç duyulan yerlerin kiraya
verilmesi,
e) Genel bütçe kapsamı dışındaki kamu idarelerine kiraya
verme, f) Ağaçlandırma amaçlı kiraya verme,
g) Birlikte kullanılacağı parselin maliki veya kiracısı tarafından kiralanması talep edilen, bu
parselle bütünlük arz eden ve müstakil kullanımı mümkün olmayan taşınmazların kiraya verilmesi,
ğ) Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getiren eski kiracısı tarafından kiralanması
talep edilen taşınmazların (otoparklar hariç) kiraya verilmesi,
h) Reklam levhası konulmak üzere kiralanması talep edilen taşınmazların kiraya verilmesi,
ı) Balıkçı barınaklarının o yörede en az oniki aydan beri faaliyette bulunan su ürünü
kooperatiflerine veya su ürünü kooperatif birliklerine kiraya verilmesi.
(5) Tarıma elverişli arazilerin topraksız veya az topraklı çiftçilere kiraya verilmesinde geçici
teminat alınmayabilir.
(6) İdare, ihale konusu işlerin her türlü özelliğini gösteren Yönerge ekinde yer alan “Kira
Şartnamesi”ni (EK-22), “Kira Sözleşmesi”ni (EK-23) veya “Tahsisli Taşınmazlardaki Ticari
Amaçla Kullanılacak Yerlere Ait Kira Sözleşmesi”ni (EK-24) hazırlar. Taşınmazın niteliği dikkate
alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar ise “Özel Şartlar” bölümünde gösterilir.
Kiralanabilecek Taşınmazların belirlenmesi
MADDE 79- (1) Taşınmazların kiralanmasından önce gerektiği takdirde aşağıdaki kurum
ve kuruluşlardan görüş alınır.
a) MEOP’tan kamu hizmetlerine tahsisli olup olmadığı araştırılır, tahsisli ise kiralanması
talep edilen kısımların kiralanması hususunda tahsisli idarenin uygun görüşü sorulur.
b) Taşınmazın 3621 sayılı Kanun kapsamında bulunup bulunmadığı ve kiralanması
hususundaki görüşleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
c) Taşınmazın 2863 sayılı Kanun kapsamında olup olmadığı ve kiralanması hususundaki
görüşleri Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından
yazı ile sorulur. Bu yazıya, taşınmazın; tapu kaydı örneği, yerinin işaretli olduğu, ilgili belediye ve
kadastro müdürlüğünce onaylı 1/1000 veya 1/5000 ölçekli kadastral harita örneği ile 1/1000,
1/5000, 1/25000 ölçekli planlardan hangisi varsa, taşınmaz ve çevresini gösteren fotoğrafların
asılları veya renkli fotokopileri de eklenir.
ç) Taşınmazın 2873 sayılı Kanun uyarınca milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı
koruma alanları içinde kalıp kalmadığı ve kiralanması hususundaki görüşleri Orman ve Su İşleri
d) Taşınmazın 3083 sayılı Kanuna göre uygulama alanı ilan edilen bölgelerde kalıp
kalmadığı ve kiralanması hususundaki görüşleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatından sorulur.
e) Taşınmazın 2565 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ve kiralanması hususundaki
görüşleri Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları Bölge
Başkanlıklarından sorulur.
44
f) Taşınmazın 6831 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ilgili orman işletme
müdürlüğünden, 26/4/2012 tarihli ve 28275 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6292 sayılı Kanunun
2/A alanlarıyla ilgili hükümleri uyarınca Orman ve Su İşleri Bakanlığı emrine geçen taşınmazlardan
olup olmadığı bu Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
g) Taşınmazın 2634 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ve kiralanması hususundaki
görüşleri il kültür ve turizm müdürlüğünden sorulur.
ğ) 2981 sayılı Kanun gereğince tapu tahsis belgesi verilip verilmediği ilgili belediyeden
veya tapu kaydında şerh olup olmadığı hususu ilgili tapu müdürlüğünden sorulur.
h) Taşınmazın 7269 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Afet ve Acil Durum
Yönetimi Başkanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
ı) Taşınmazın 4342 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık
i) Taşınmazda elbirliği halinde mülkiyet olup olmadığı ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
j) Taşınmazın imar durumuna ilişkin bilgiler ile gerektiğinde kiralanması hususundaki
görüşleri ilgili belediyeden sorulur.
k) 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 79 uncu maddesinin ikinci fıkrası
kapsamında kalıp kalmadığı ilgili belediyeden sorulur.
l) Kiralanması talep edilen taşınmazın, özel çevre koruma bölgesinde kalıp kalmadığı,
kalıyor ise Hazinenin özel mülkiyetinde olan taşınmazlar için imar planının olup olmadığı, plan
varsa 1/1000 ölçekli uygulama imar planının bir örneğinin gönderilmesi istenir, yoksa kiralama
hakkında görüşü Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
m) Kiralanması talep edilen taşınmazın 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu
kapsamında kalıp kalmadığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca (Maden İşleri Genel
Müdürlüğü) bildirilen koordinatların zemine aplike edilmesi suretiyle belirlenir, ruhsat alanı içinde
kaldığının tespiti halinde kiralama hakkındaki görüşleri anılan Bakanlıktan sorulur.
n) Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların varsa başka bir özel mevzuat gereğince
kiralanmasının mümkün olup olmadığı araştırılır ve ilgili kurum ve kuruluşların kiralama
hususundaki görüşleri sorulur.
o) Taşınmazın ibadet yeri olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve mahallinden araştırılır.
(2) Yukarıdaki işlemler sonucunda kiralanmasının mümkün olmadığı tespit edilen
taşınmazlar için talep sahibine konu hakkında bilgi verilir.
Kira ihalesine çıkarma izni alınması
MADDE 80- (1) Kira ihalesine çıkarılacak taşınmazlar için ilgili tebliğlerle verilen yetki
sınırları içerisinde;
a) Yetki verilen durumlarda illerde defterdarlıktan, yetki verilmeyen durumlarda
Bakanlıktan önceden izin alınır.
b) Yetki verilen durumlarda ilçelerde malmüdürlüğü, yetki verilmeyen durumlarda
defterdarlıktan önceden izin alınır.
c) İzin alınmadan kiraya verilebilecek taşınmazlar Bakanlıkça belirlenir.
Kiralama izin taleplerinde Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 81- (1) Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek kiralama talep yazılarına aşağıdaki
bilgiler Yönerge ekinde yer alan “Hazinenin Özel Mülkiyetinde ve Devletin Hüküm ve Tasarrufu
Altında Bulunan Taşınmazlara Ait Kira İşlemi Bilgi Formu” (EK-26) işlenerek aşağıda yer alan
belgeler eklenir.
a) Taşınmaz Hazinenin özel mülkiyetinde ise, ilk defa hangi yolla ve amaçla edinildiği, son
duruma göre tapu kayıt örneği,
b) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden ise, ebatları gösterilmiş ölçekli krokisi,
c) 189, 775, 2634, 2863, 2873, 3083, 3213, 4342, 5543, 6292, 6831, 7269 sayılı Kanunların
kapsamına girip girmediği,
ç) İmar planı sınırları içinde olup olmadığı, imar planı içinde ise, hangi ölçekte, hangi tür
plân (bölge plânı, çevre düzeni plânı, nazım imar plânı, uygulama imar plânı gibi) içinde olduğu,
plânda ne kadarının hangi amaca ayrıldığı, belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde
kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş ve varsa kıyı kenar çizgisi işlenmiş onaylı
imar planı örneği,
45
d) Belediye ve belediye mücavir alanı sınırları içinde bulunup bulunmadığı,
e) Üzerinde muhdesat (bina, tesis, ağaç vs.) varsa, ne olduğu; muhdesat Hazineye ait
değilse, kime ait olduğu,
f) Kıyı mevzuatı açısından, kıyı veya sahil şeridi tanımına giren yerlerden olup olmadığı,
sahil şeridinin hangi bölümünde kaldığı,
g) Tapu kayıtlarında herhangi bir şerh veya beyan bulunup bulunmadığı, varsa ne olduğu,
mülkiyetinin ihtilâflı veya davalı olup olmadığı,
ğ) Tespit tarihine kadar olan kullanım şekli, en son ne şekilde ve ne kadarının kullanıldığı,
boş olup olmadığı,
h) Tahsisli olup olmadığı, bir kamu hizmeti ya da Bakanlığımız için gerekli olup olmadığı,
ı) Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş, krokisi, işgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve
benzeri fiilî durumları konusunda bilgiler ihtiva eden Taşınmaz Tespit Tutanağı (EK-1),
i) Bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen araştırmalar yapılarak ve
esaslar dikkate alınarak belirlenen tahmini kira bedeline ait eksiksiz doldurulan Tahmin Edilen
Bedel Tespit Raporu (EK-3),
j) Eski kiracının kiralama talebinde bulunması halinde, kira sözleşmesinden doğan
yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği. (Kira borcunun bulunup bulunmadığı, kiraya verilen
alanın amacında kullanılıp kullanılmadığı vb.),
k) Kısmî kiralamalarda; taşınmazın kiraya verilecek kısmını gösteren kroki,
l) MEOP’un kira modülü üzerinden gerekli veri girişinin (talep, kira, ihale vs.) yapılıp
yapılmadığına dair özet rapor çıktısı, taşınmazla ilgili olarak Bakanlıkla yazışma yapılmış ise,
yazıların tarih ve sayıları, varsa eski dosya numarası ile birlikte yeni taşınmaz numarası,
m) Taşınmazın işgalli olması durumunda MEOP’un ecrimisil modülü üzerinden gerekli
bilgilerin girilip girilmediğine dair özet rapor çıktısı,
n) Kiralama hakkındaki valilik veya kaymakamlık görüşü.
Kira Şartnamesi
MADDE 82- (1) Bu Yönergenin 11 inci maddesine göre şartname (EK-22) kira ihalesinden
önce düzenlenir. Ayrıca, gerektiği takdirde aşağıdaki işlemlerde yapılır.
a) Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar
idarece özel şartlar bölümünde gösterilir.
b) Tahsisli ya da kiralanmış taşınmazlardaki ticari kısımların kiralanmasında “Büfe, Kantin,
Çay Ocağı Gibi Yerlere Ait Tespit ve Tahmin Edilen Kira Bedeli Hesap Tutanağı”ndaki (EK-25)
veriler ile tahsisli idarenin gerekli gördüğü şartlar, bu şartnamenin özel şartlar bölümünde gösterilir.
c) Şartnameler kira sözleşmesinin ekine konulur.
Kira sözleşmelerinin düzenlenmesi
MADDE 83- (1) İhale kararının bildirilmesini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde,
aşağıda belirtilen işlemlerin müşteri tarafından yapılıp yapılmadığına dikkat edilir.
a) Geçici teminatın kesin teminata çevrilerek “Kira Sözleşmesi”nin (EK-23) veya “Tahsisli
Taşınmazlardaki Ticari Amaçla Kullanılacak Yerlere Ait Kira Sözleşmesi”nin (EK-24) İdareye
verilmiş olması.
b) Müşterinin, zorunlu ise aynı süre içinde sözleşmeyi notere tasdik ve tescil ettirip İdareye
vermiş olması.
c) Müşterinin, aynı süre içinde ihale bedelini veya ihale bedelinin ilk taksiti ile kiracıya ait
bulunan vergi, resim ve harçları ve diğer giderleri ödemesi, varsa diğer yükümlülükleri yerine
getirmesi.
(2) Yukarıdaki işlemlerin yapıldığının ve belgelerin verildiğinin belirlenmesi halinde,
sözleşme müşteri ve ita amiri tarafından imzalanır. Bir nüshası müşteriye verilir, diğer nüshası ise
dosyasına konulur ve MEOP’un ilgili modülüne işlenir. Ayrıca, ihaleye çıkarma iznini vermiş olan
makama da (Bakanlık veya defterdarlık) bir örneği gönderilir.
(3) Tarıma elverişli arazilerin muhtaç çiftçilere kiraya verilmesinde düzenlenecek
sözleşmeler arazinin bulunduğu köy veya mahalle muhtarının veya azalarından birinin, büfe, kantin,
çay ocağı gibi yerlere ilişkin sözleşmeler, bunların bulunduğu yerin yetkilisi tarafından da
imzalanır.
46
(4) Kira süresi yer teslim tarihi ile başlayacağı için sözleşme düzenlenmeden önce İdare,
kiraya verilen taşınmazın teslime hazır halde olmasına dikkat eder.
(5) Yukarıdaki işlemlerin yapılmadığının tespiti halinde, protesto çekmeye ve hüküm
almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur, varsa geçici teminatın Hazineye gelir kaydedilmesi için
ilgili muhasebe birimine yazı yazılır ve bu durum müşteriye yazı ile bildirilir.
Yer teslimi
MADDE 84- (1) İdare, sözleşme düzenleme tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde,
taşınmazı kiracıya mahallinde tanzim edilecek tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre
teslim eder.
(2) Düzenlenen tutanakta, taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat ve
dikili şeyler değerleri itibariyle gösterilir ve teslim tutanağı ilgili memur ve kiracı tarafından
imzalanır.
(3) Kira süresi, mahallinde yapılan yer teslimi tarihinde başlar.
(4) Taşınmazın İdare tarafından tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre teslim
edilmemesi nedeni ile kiracı taahhüdünden vazgeçmişse (sürenin bitiminden itibaren onbeş gün
içinde, on gün müddetli bir noter ihtarnamesiyle bildirmek şartıyla) kesin teminat ve tahsil edilen
kira bedelinin iadesi için muhasebe müdürlüğüne yazı yazılır.
Kira bedellerinin tahsil Şekli
MADDE 85- (1) İhale sonucu oluşan ilk yıl ve müteakip yıl kira bedellerinin aşağıdaki
şekilde tahsili için muhasebe işlem fişi düzenlenir ve tahsilden sonra MEOP’un ilgili modülüne
işlenir.
a) İlk yıl için kira bedelinin dörtte biri sözleşme düzenlenmeden önce, kalan kira bedeli ise,
üçer aylık dönemler hâlinde sözleşmede belirtilen tarihlerde üç eşit taksitle tahsili sağlanır.
b) Takip eden yıllar kira bedelleri ise bir önceki yıl kira bedelinin Türkiye İstatistik
Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE - bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde
değişim) oranında artırılması suretiyle hesap edilir ve üçer aylık dönemler hâlinde dört eşit taksitle
sözleşmede belirtilen tarihlerde tahsili sağlanır.
c) Tarım veya organize hayvancılık yapılmak üzere kiralanacak taşınmazlarda ise takip eden
yıl bedelleri (b) bendinde belirtilen şekilde hesap edilir, ilk yıl bedeli ihale bedeli ve sonraki yıl
bedelleri yüzde elli indirim uygulanarak tahsili sağlanır.
ç) Ağaçlandırılmak üzere kiralanacak taşınmazlarda yıllık kira bedelleri ilk beş yıl için
yüzde elli indirimli olarak tahsil edilir.
d) Köy sınırları içerisinde yer alan Hazine taşınmazlarının kiracılarından tahsil edilen kira
gelirlerinin yüzde onu, 442 sayılı Köy Kanununda belirlenen görevlerde kullanılmak kaydıyla, ilgili
köy tüzel kişiliğinin emanet hesabına aktarılacağı için, düzenlenen saymanlık işlem fişinin açıklama
bölümünde bu köyün ismi de belirtilerek ilgili muhasebe birimine gönderilir.
e) Vadesinde ödenmeyen kira bedellerine, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince
belirlenen oranda gecikme zammı uygulanır.
f) Vadesinde ödenmeyen kira bedellerinin hükmen tahsili için ilgili muhakemat
müdürlüğü/Hazine avukatlığına yazı yazılır. Tahsil edilen bedel MEOP’ un ilgili bölümüne işlenir
ve bu maddenin (d) bendi hükmüne göre işlem yapılır.
Sözleşmenin devri
MADDE 86- (1) Bakanlığın yetki verdiği durumlarda kira sözleşmeleri defterdarlığın yazılı
izni (onay) ile başkasına devredilebilir. Yetki dışında olan devir talepleri için durum Bakanlığa
bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
(2) Devir talepleri değerlendirilirken aşağıdaki hususlar araştırılır;
a) Devir alacakların ilk ihaledeki şartları taşıyıp taşımadığı,
b) MEOP kayıtlarından devir talebinde bulunduğu tarih itibarıyla sözleşmeden doğan
herhangi bir borcunun bulunup bulunmadığı ve mahallinde yapılan tespitle, kiracının sözleşmeden
kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği,
c) Devir talebinde bulunan kiracının söz konusu taşınmazı sözleşmeye dayalı olarak
kullanmaya başladığı tarihten itibaren, devrin talep edildiği tarih itibariyle üç yılın geçip geçmediği
ve sözleşmenin bitimine altı ay kalıp kalmadığı,
47
ç) Talep öncesinde sözleşme devri yapılmış ise, ilk devir tarihinden itibaren üç yıllık sürenin
geçip geçmediği.
(3) Araştırmalar sonucunda, sözleşmeyi devredecek kiracının borcunun bulunduğunun
tespiti halinde, ilgiliye bir yazı ile borcun miktarı ve ödenmesi gerektiği bildirilir. Borcun ve
gecikme zamlarının tahsilinden sonra MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
(4) Devre esas kira bedeli bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen esaslara
göre tespit edilir ve devir sözleşmesi sözleşmenin devredildiği tarihteki kira bedelinden az olmamak
kaydıyla bu bedel üzerinden düzenlenir.
(5) Ticaret unvanı ve işletmenin nev’indeki (limited şirketin, anonim şirkete dönüşmesi gibi)
değişiklikler nedeniyle yapılacak ya da kiracıdan yeni bir şirkete yapılacak devir talepleri
değerlendirilirken;
a) Süre şartı aranmaz.
b) İlk kiracının (gerçek veya tüzel kişi) devir alan şirketteki pay oranının yüzde elliden fazla
olup olmadığı araştırılır.
c) Devre esas kira bedeli, mevcut sözleşmede öngörülen kira bedeli olarak esas alınır.
ç) Kira süresince ilk kiracının (gerçek veya tüzel kişi) payının yüzde ellinin altına düşüp
düşmediği hususları araştırılır.
(6) Sözleşme devirlerine ilişkin olarak valiliklere veya Bakanlığa gönderilecek yazılarda,
kiracının sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği ve devir talebinde
bulunduğu tarih itibarıyla herhangi bir borcunun bulunup bulunmadığı hususlarına yer verilir, ayrıca
aşağıdaki belgeler eklenir.
a) Kiracının devir talebini ve gerekçesini belirten dilekçesi,
b) Sözleşmeyi devralacak kişinin devralınacak kira sözleşmesinin şartlarını ve devre esas
kira bedelini kabul ettiğine dair taahhütnamesi,
c) Sözleşmeyi devralanın gerçek kişi olması durumunda, ikametgah ilmühaberi ve nüfus
cüzdanı örneği, tüzel kişi olması halinde ise ticaret sicil gazetesi, talepte bulunanın tüzel kişiliği
temsile yetkili olduğuna dair belge ve imza sirküleri.
(7) Kira sözleşmelerinin devrinin uygun görüldüğü ilgilisine bu Yönergenin 26 ıncı
maddesinde belirtildiği şekilde bildirilir ve kiracı tarafından onbeş gün içinde notere tescil
ettirilecek yeni sözleşmenin idareye teslim edilmesi istenir.
(8) Devir sözleşmeleri, devredilen kira sözleşmesinin tabi olduğu şekil şartlarına uygun
olarak düzenlenir ve bir örneği Bakanlığa gönderilir.
(9) Devralınan kira sözleşmesi, devredilen kira sözleşmesinin devamı niteliğinde
olduğundan, kira süresi, kira artışlarının uygulanacağı tarih, yükümlülükler ve içerdiği özel şartlar
açısından devredilen kira sözleşmesi hükümleri ile aynı olmasına dikkat edilir.
(10) İta amirinden izin alınmadan kira sözleşmesinin devredildiğinin belirlenmesi halinde,
sözleşme feshedilir ve sözleşmeyi izinsiz olarak devreden kiracı hakkında bu Yönergenin 34 üncü
maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
(11) Topraksız ve az topraklı çiftçilere kiraya verilen arazilere ilişkin sözleşmelerin devrinin
talep edilmesi halinde talep İdarece bir yazı ile reddedilir.
Kira sözleşmesinin sona ermesi
MADDE 87- (1) Kira sözleşmesi, sürenin bitimiyle sona erer. Bu durumda İdarece
aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Söz konusu taşınmaz kiracıdan yer teslim tutanağı düzenlenerek teslim alınır. Tutanakta,
sözleşme ile teslim edilen ve kiracının kullanımına bırakılan ve teslim tutanağında belirtilen
müştemilat ve muhdesat ile dikili şeylerin de tam ve sağlam olup olmadığı yazılır.
b) Kiracı tarafından şartnameye uygun olarak yapılan her türlü yatırım en son hali ile
İdareye aynen teslim edilir ve bunlar yukarıda belirtilen tutanakta belirtilir.
c) Noksan olan, kırılan, kaybolan veya bozulan maddelerin;
1) Aynen temin edilerek İdareye teslim edilmesi,
2) Bunun mümkün olmaması durumunda, teslim edildiği tarihteki rayiç değer İdarece
belirlenerek,
başkaca hükme gerek kalmaksızın bu bedelin tazmin edilmesi bir yazı ile kiracıdan istenir.
48
ç) (b) bendinde belirtilen hususun rızaen yerine getirilmemesi durumunda hükmen tahsili
için muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına yazı ile bildirilir.
d) Kira süresinin sona ermesine rağmen taşınmaz İdareye teslim edilmezse, geçen her gün
için sözleşmesinde belirtildiği şekilde hesaplanacak ceza kiracıdan alınır. Ayrıca tahliyenin idari
yoldan yapılamaması halinde muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına gerekli tahliye
işlemlerinin sağlanması için yazı yazılır.
Kira sözlezmesinin feshi
MADDE 88- (1) Kira sözleşmelerinin feshi işlemleri, taşınmazın kiraya verilmesine onay
veren makam tarafından yapılır.
(2) Aşağıdaki durumlar halinde, sözleşme İdarece feshedilir:
a) Taşınmaza Bakanlığımızca ya da kamu idarelerince ihtiyaç duyulması veya taşınmazın
satışı,
b) Kiracının sözleşme hükümlerine aykırı davranması,
c) Taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya kiracı tarafından talep
edilmesi,
ç) Kira süresi sona ermeden faaliyetini durdurması,
d) Kiracının fesih talebinde bulunması,
e) Varsa işletme ruhsatının her ne sebeple olursa olsun iptal edilmesi,
f) Yapılan kontrollerde, kira dönemi boyunca 213 sayılı Kanunda öngörülen belge düzenine
uyulmadığının üç kez tespit edilmesi,
g) Mahalli idareler, sosyal sigortalar, vergi daireleri, meslek odaları ve benzeri kuruluşlara
ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim ve eğitime katkı payı ile benzeri yükümlülüklerin kiracı
tarafından yerine getirilmemesi.
(3) Bu durumda, alınan teminatların Hazineye gelir kaydedilmesi için ilgili muhasebe
birimine bir yazı yazılarak teminat makbuzunun örneği yazıya eklenir.
(4) Kira sözleşmesinin feshedilmesi hâlinde, kiracıdan cari yıl kira bedeli tutarında ayrıca
tazminat alınır. Tazminat rızaen alınmadığı takdirde, muhakemat müdürlüğüne veya Hazine
avukatlığına yazı yazılır. Ancak, taşınmaza Bakanlıkça ya da kamu idarelerince ihtiyaç duyulması
veya taşınmazın satışı halinde sözleşme tazminat alınmaksızın tek taraflı olarak feshedilir.
(5) Fesih tarihi itibariyle varsa ödenmemiş kira bedelleri, sözleşmede belirtilen oranda
gecikme zammı uygulanarak tahsil edilir.
(6) Fesih işlemine müteakip 89 uncu maddede belirtildiği şekilde işlemler yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Özel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri
Hazineye ait tarım arazilerinin topraksız veya yeterli toprağı olmayan çiftçilere kiraya
verilmesi
MADDE 89- (1) Topraksız ve yeterli toprağı olmayan çiftçilere özel hükümlerine göre
taşınmaz kiralanması için yapılacak işlemlerde aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
(a) Kira taleplerinin değerlendirilmesi
1) İdarece;
a) Arazi kiralamak isteyenlerin doldurdukları Yönerge eki “Tarım Arazisi Kiralama Talep
Formu”ndaki (EK-27) imza veya mühürlerin form sahiplerine ait olup olmadığı, formlarda eksiklik
bulunup bulunmadığı, gerçeğe aykırı beyan olup olmadığı,
b) Daha sonra, taşınmazın bulunduğu yer muhtarlığının ve tapu müdürlüğünün formun ilgili
bölümlerinde onayının olup olmadığı,
c) Onaylı nüfus kayıt örneğinin teslim edilip edilmediği,
kontrol edilir ve varsa eksiklikleri tamamlanarak talep, MEOP’un ilgili modülüne kayıt
edilir.
2) Kiralama talep edenlerde aşağıdaki şartların varlığı, yukarıdaki maddede bahsedilen
belgelerden ve mahallinden araştırılır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup olmadığı,
b) Medenî hakları kullanma ehliyetine sahip olup olmadığı,
49
c) Çiftçi olup olmadığı,
ç) Aile başkanı olup olmadığı,
d) En az üç yıldan beri sürekli olarak o köyde ya da beldede ikamet edip etmediği (Ancak,
5543 sayılı İskân Kanunu ile ek ve değişikliklerine göre tarımsal yerleşime tabi tutulanlarda üç
yıllık oturma şartı aranmaz),
e) Topraksız veya yeterli toprağı olup olmadığı.
3) Yukarıda sayılan şartları taşıyan birden fazla kişi tarafından kiralama talebinde
bulunulması halinde, aşağıdaki öncelik sırası göz önünde bulundurulur:
a) 5543 sayılı İskân Kanununa göre tarımsal yerleştirmeye tabi tutulup çeşitli sebeplerle
topraklandırılamayanlar,
b) Kendisinin veya ailesi üyelerinin hiç toprağı olmayanlar,
c) Yeterli toprağı olmayanlar,
ç)Topraksız veya yeterli toprağı olmayıp en az üç yıldan beri kiracılık, ortakçılık veya tarım
işçiliği yapanlar.
4) Kiraya vermede (3) numaralı alt bentte belirtilen gruplardan, aynı grup içinde olanlar
arasında öncelik sırası aşağıdaki şekilde yapılır:
a) Evli ve çocuğu çok olanlar,
b) Evli olup çocuğu olmayanlar,
c) Evli olmayanlar.
(d) Kiraya verilecek arazi miktarı
1) Bir çiftçiye kiraya verilecek arazi miktarı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
a) Kendisi ve aile üyelerinin sahibi bulunduğu arazi miktarı, tapu müdürlüğünden araştırılır,
b) Varsa başkalarından kiraladıkları veya ortakçılıkla işlettikleri arazilerin miktarı
mahallinde yapılan araştırma ile belirlenir,
c) Yukarıdaki araştırmalar sonucu bulunan arazi miktarları toplanır,
ç) Hesaplanan toplam arazi, Yönerge eki “Bir Aileye Verilebilecek Sulu ve Kuru Tarım
Arazisi” (EK-28) listesinde yer alan miktardan çıkarılır,
d) Kiraya verilecek arazinin tespit edilen bu miktardan fazla olmamasına dikkat edilir.
2) Kiralanması talep edilen taşınmazın tamamının kiraya verilmesi durumunda; “Bir Aileye
Verilebilecek Sulu ve Kuru Tarım Arazisi” (EK-28) listesinde belirtilen miktarın aşılması, aşan
kısımda kısmi kiralama yapılması durumunda da arta kalan Hazine arazisinin verimli kullanımının
mümkün olmaması halinde taşınmazın tamamı kiraya verilir.
(e) Kuru arazinin Devletçe sulanabilir duruma getirilmesi
Arazi, kira süresi içinde Devletçe sulanır hale getirilirse aşağıdaki işlemler yapılır:
1) Hasat dönemi sonunda, arazinin kiralama işlemleri bu maddede belirtildiği şekilde
yeniden yapılır. Ancak, eski hak sahipliği devam edenlere kiralamada öncelik tanınır.
2) Daha önce kira sözleşmesi yapılan hak sahipleriyle önceki kira sözleşmesinde kullanılan
süre dikkate alınarak kalan süre için de yeni sözleşme yapılır.
3) Kiracının değişiklikten sonra, yeniden sözleşme yapmak istemeyip sözleşmenin feshini
talep etmesi durumunda, fesih tarihine kadar Hazineye olan borçlarının tamamını ödeyip ödemediği
araştırılarak sonucuna göre fesih talebi onaylanır.
(f) Kira bedelinin tespiti
1) Kiraya verilecek yerlerdeki sulu ve kuru arazinin bir dönümünün yıllık kira bedeli bu
Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde hesap edilir.
(g) Kira süresi
1) Kira sözleşmeleri, beş yıla kadar düzenlenir.
a) Ancak, arazi üzerinde bağ ve bahçe gibi dikim işleri de yapılmak istenirse, bu süre on yıla
kadar uzatılır.
b) Sözleşmenin başlama ve bitiş tarihleri, mümkün olduğu hallerde, ekim ve hasat
dönemleri dikkate alınarak tespit edilir.
(ğ) İhale usulü
1) Tarım arazileri, yukarıdaki esaslar dahilinde hak sahipliği tespit edilenlere, bu
Yönergenin 23 üncü maddesine göre pazarlık usulüyle kiraya verilir.
50
(h) Sözleşmenin düzenlenmesi ve devri
1) Kiraya verilecek araziye ilişkin olarak Yönerge eki “Kira Sözleşmesi”nin (EK-23) yıllık
kira bedelinin ödeneceği döneme ilişkin maddesi, yılı içinde ekilen ürün ve mevsimin özellikleri
dikkate alınarak değiştirilmek suretiyle düzenlenir.
2) Sözleşmenin ayrıca notere onaylattırılmasına gerek yoktur. Ancak, kiracının sözleşmeyi
imzalaması sırasında, mahalle veya köyün muhtarının veya ihtiyar heyetinden birinin bulunması ve
imzanın ilgiliye ait olduğuna dair imzalarının alınması gerekir.
3) Topraksız veya yeterli toprağı olmayan çiftçilere kiraya verilen tarım arazisi
sözleşmelerinin devir talepleri uygun görülmez ve durum ilgiliye yazı ile bildirilir.
(ı) Sözleşmeye konulacak özel hükümler
1) Sözleşmenin özel şartlar bölümüne, aşağıdaki şartlar ile duruma göre belirlenecek diğer
şartlar ilave edilir:
a) Kiracı, ekim ile birlikte bağ ve bahçe gibi dikim işleri de yapabilir.
b) Aşağıdaki hususların tespiti halinde sözleşme Hazinece, hasat dönemi sonundan geçerli
olmak üzere feshedilir ve durum kiracıya bildirilir.
(1) Kiracının, toprağının verimli şekilde işletilmesini tehlikeye sokması veya kiracının
ihmali yüzünden topraktan faydalanma imkânının önemli ölçüde azalması,
(2) Kiracının, Devlet tarafından yapılacak tarımsal geliştirme çalışmalarını engellemesi veya
yeni duruma uymaması,
(3) Kiraya verilen kuru tarım arazisinin, Devletçe sulanabilir duruma getirilmesi,
(4) Sözleşme süresi içinde kiracının ölümü üzerine, kendisi ile birlikte çalışan eşinin veya
ergin çocuklarının, yazılı uyarıya rağmen altı ay içinde sözleşmenin devamını istememeleri,
(5) Kiracının gerçek dışı beyanda bulunduğunun tespiti.
2) Kiracı, hasat dönemi sonundan en az üç ay önce bir dilekçe ile bildirmek ve bu yıla ait
kira bedeli ile varsa eski borçlarını ödeyerek hasat sonunda taşınmazı teslim edeceğini taahhüt
etmek şartıyla sözleşmeyi feshedebilir.
(i) Arazi kiraya vermede eski kiracı veya kullanıcıların durumu
1) Topraksız veya yeterli toprağı olmayan çiftçilere arazi kiraya verilirken, arazinin eski
kiracısı veya kullanıcısı olması durumunda aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) Kiralanması talep edilen taşınmazın varsa eski kiracı veya kullanıcısına bilgi verilerek
kiralama talebinde bulunulması, aksi halde taşınmazın tahliye edileceği yazı ile bildirilir.
b) Eski kiracı veya kullanıcı tarafından kiralanmasının talep edilmesi durumunda, bu
maddenin birinci fıkrasının “(a) Kira taleplerinin değerlendirilmesi” başlıklı bendinin (3) ve (4)
numaralı alt bentlerindeki öncelik sırasına bakılmaksızın, yine aynı bendin (2) numaralı alt
bendinde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılacak değerlendirme sonucunda hak sahipliği tespit
edilirse eski kiracı veya kullanıcısı adına kiralama yapılır.
(j) Genel hükümlere göre kiraya verme
1) Kiralama talebinde bulunanların bu maddenin birinci fıkrasının “(a) Kira taleplerinin
değerlendirilmesi” başlıklı bendinin (3) numaralı alt bendinde belirtilen kriterleri taşımaması veya
tarım arazisinin kiraya verilebilecek miktarda olmaması halinde genel hükümlere göre kiralama
işlemleri yürütülür.
Tahsisli taşınmazlardaki kiralama işlemleri
MADDE 90- (1) Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerince kiralanmış olan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün
olan yerler, tasarruf eden kuruluş amirinin görüşü alınmak suretiyle, ilde defterdarın, ilçede
kaymakamın onayı ile İdarece bu kısmın “Genel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri” bölümünde
belirtildiği şekilde kiraya verilir.
(2) Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerince kiralanan taşınmazlarda, münhasıran büfe, kantin, çay ocağı gibi ticari amaçla
kullanılması mümkün olan yerlerin (kamu hizmetlerine ayrılmış taşınmazın tamamını kapsamamak
şartıyla) tahminî kira bedeli aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanır.
a) İlgili İdare yetkililerinden, kiralanacak yerlerin özellikleri, kaç kişiye hizmet verileceği,
binanın içerisinde kaç tane büfe, kantin, çay ocağı gibi bedeli etkileyecek bilgiler yazı ile sorulur.
51
b) Ayrıca, mahalline gidilerek ilgili İdare yetkilisi ile beraber tespit yapılarak bedeli
etkileyebilecek durumlar, Yönerge eki “Büfe, Kantin, Çay Ocağı Gibi Yerlere Ait Tespit ve
Tahmin Edilen Kira Bedeli Hesap Tutanağı”nda (EK-25) gösterilir ve tutanak birlikte imzalanır.
c) Tespit ve hesaplamaların gösterildiği bu tutanak, bunun dayanaklarının da gösterildiği
evraklar eklenerek asıl evrak dosyasına konulur.
ç) Bu yerlerin elektrik, su, doğalgaz, ısınma tesisatı, mümkünse binanın genel tesisatından
ayrılması ilgili idareden istenir ve bu giderler kira bedeline dahil edilmez.
d) Tesisatın teknik bakımdan müstakil hâle getirilmesinin mümkün olmaması ve genel bütçe
ödeneklerinden karşılanması hâlinde, tahmin edilen bedelin tespit ve takdirinde elektrik, su,
doğalgaz ve ısınma giderleri de ayrıca belirlenerek kira bedeli ile birlikte tahsil edilir.
e) Elektrik, su, doğalgaz, ısınma gibi giderlerin belirlenmesi için teknik eleman vasıtasıyla
3
m , kw/h ya da ton cinsinden yaklaşık tüketim miktarları tespit edilir. Elektrik, su, doğalgaz, ısınma
gibi giderlerin birim bedellerinin öğrenilmesi için ilgili belediye başkanlığı, sular idaresi, elektrik
idaresi ve doğalgaz idaresine yazı yazılır. Yazılacak yazıda, atık su bedeli ile her türlü verginin de
ayrıca belirtilmesi ilgili idareden istenir. Yazışmalar sonucunda elde edilen birim bedelleri ile
tüketim miktarlarının çarpımı sonucu bulunacak tutar, kira bedeline ilave edilir.
f) Yukarıda yapılan araştırmalar sonucunda bu Yönergenin eki “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu” (EK-3) düzenlenir ve tahmin edilen kira bedeli belirlenir.
(3) Tasarruf eden kuruluşa bir yazı ile şartname ya da sözleşmeye eklenecek özel şartların
bulunup bulunmadığı sorulur. Bildirilen özel şartlardan mevzuata uygun olanlar İdarece şartname
ve sözleşmenin özel şartlar bölümüne ilave edilir.
(4) Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerince kiralanmış olan taşınmazları tasarruf eden kuruluşlarca belirlenen yerler, gizlilik ve
güvenlik gibi faktörler de dikkate alınarak kuruluşça seçilip, İdareye bildirilen kişi/kişiler arasında
yapılacak ihale sonucunda uygun bedeli teklif edene kiraya verilir.
(5) Eğer taşınmazı tasarruf eden kuruluşça kiracı olarak kişi/kişilerin isimleri bildirilmemiş
ise bir yazı ile istenir. Tasarruf eden kuruluş tarafından yazılan yazıda, kişi/kişilerin ismi
belirtilmeyerek kira ihalesinin İdare tarafından yapılması bildirilmiş ise ihale açık teklif usulü ile
yapılır.
(6) Tahsisli veya kiralanmış yerlerin, yetkili İdarenin bilgisi dışında kullanılması veya
kullandırılması halinde ecrimisil alınır.
Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve kurumlardaki kantin
ve benzeri yerlerin kiraya verilmesi
MADDE 91- (1) Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve
kurumlardaki kantin ve benzeri yerlerin ticari, eğitsel, kültürel, sosyal ve sportif etkinliklerde
kullanılmak üzere kiraya verilmesi işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.
a) Söz konusu alanların okul aile birliğince kiralanmasının talep edilmesi halinde, okulun
bulunduğu yerdeki İdarece bu Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulüyle
okul aile birliğine kiraya verilir.
b) Okul aile birlikleri ile sözleşmeler beş yıllık dönemler halinde düzenlenir.
c) Söz konusu alanların okul aile birliğine kiraya verilmesi işlemleri sonucunda bu Yönerge
ekinde yer alan sözleşme (EK-29) düzenlenir ve dosyasında muhafaza edilir.
ç) Söz konusu yerlerin üçüncü kişilere kiralanması işlemleri ve tahmin edilen bedelin tespiti
için oluşturulan komisyonda görevlendirilmek üzere İdarece bir personel belirlenir ve bir yazı ile
bildirilir.
d) Okul aile birlikleri ile üçüncü kişiler arasında düzenlenecek kira sözleşmelerinin bir
örneği, okulun bulunduğu yerdeki İdareye verilir.
e) Söz konusu yerlerin okul aile birliklerince işletilmesi halinde işletilen yerin gayri safi
hasılatının yüzde biri, üçüncü kişilere kiraya verilmesi halinde, okul aile birliğince elde edilecek
kira gelirinin yüzde üçü üçer aylık dönemler itibariyle, takip eden ayın yirmisine kadar, Hazineye
arz bedeli olarak okul aile birliklerince İdareye ödenip ödenmediği kontrol edilir. Tahsil edilen
bedeller MEOP’un ilgili modülüne işlenir. Ödenmemiş ise ilgili okul idaresine ödenmesi konusunda
bir yazı yazılır.
52
f) Söz konusu yerlerin elektrik, doğalgaz, su ve ısıtma tesisatı, ayrılmasının teknik açıdan
mümkün olduğu hallerde müstakil hale getirilmesi için okul idaresine bir yazı yazılır. Ayrılmasının
mümkün olmaması halinde bu giderler karşılığı olarak İdarece Yönergenin 90 ıncı maddesinin
ikinci fıkrasının (e) bendinde belirtildiği şekilde tespit edilir ve yazı ile okul idaresine bildirilir.
g) Ancak okulun elektrik, doğalgaz, su ve ısıtma giderlerinin genel bütçeden karşılanmaması
durumunda İdarece bu bedeller talep edilmez.
ğ) Sözleşme harici kullanımların tespiti halinde bu yerler için İdarece ecrimisil alınır.
h) Süresinde ödenmeyen arz bedellerine, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince
belirlenen gecikme zammı uygulanarak tahsil edilir.
ı) Sözleşmenin fesih işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.
1) Söz konusu yerleri işleten okul aile birliği veya üçüncü kişilerin 213 sayılı Kanunda
sayılan fiillerden biriyle kaçakçılık suçunu işlediğinin kesinleştiği takdirde, kira sözleşmesi hüküm
alınmaya gerek kalmaksızın İdarece feshedilir.
2) Okul aile birliğinin sözleşme hükümlerine aykırı hareket ettiğinin tespiti halinde,
sözleşme feshedilir ve bu yerlerin kiralama işlemleri İdarece yapılır.
i) Söz konusu alanların okul aile birliklerince, işletilmesine veya işlettirilmesine
yanaşılmaması halinde bu yerler, İdarece Yönergenin 90 ıncı maddesinde belirtildiği şekilde kiraya
verilir.
Yüksek öğretim kurumlarına tahsisli Taşınmazların kiraya verilmesi
MADDE 92- (1) 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu gereğince,
mülkiyeti Hazineye ait veya Hazine ile paylı olup üniversitelere tahsisli bulunan taşınmazların ticari
amaçla kullanılması mümkün olan bölümlerinin kiralama işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.
a) Protokole göre yapılacak kiralama işlemleri:
1) Üniversiteye tahsisli taşınmazların kafeterya, büfe, kantin, çay ocağı, berber, çiçekçi,
lokanta, bayan kuaförü, taksi durağı, ayakkabı tamir yeri, market, ATM ve PTT şubesi vb. ticari
amaçla kullanılması mümkün olan bölümlerinin eğitim, sağlık ve sosyal amaçlı kullanılmak üzere
işletilmesi veya işlettirilmesine ilişkin işlemlerin ilgili üniversite tarafından yürütülmesi için
üniversite rektörlüğünün talepte bulunması halinde Bakanlıkça belirlenen Yönerge eki (EK-30)
protokol düzenlenir ve defterdar ile üniversite rektörü tarafından imzalanır.
2) Üniversite ile üçüncü kişiler arasında düzenlenen sözleşmenin bir örneği sözleşmenin
düzenlenmesinden itibaren bir ay içerisinde üniversite tarafından defterdarlığa verilmesi sağlanır.
3) Bu protokol çerçevesinde kiraya verilen yerlerden elde edilen gelirler ilgili üniversite
tarafından kendi bütçesine öz gelir olarak kaydedileceğinden İdarece herhangi bir işlem yapılmaz.
4) Protokolün taraflarca imzalandığı tarihte İdarece yapılan ve devam eden sözleşmeler kira
süresi sonuna kadar devam eder ve kira sözleşmesi sona erdiği tarihten itibaren üniversiteye
tutanakla teslim edilir.
b) (a) bendinde belirtilen protokolün düzenlenememesi halinde, üzerinde herhangi bir inşaat
yapılmaması ve irtifak hakkına konu edilmemesi ve eğitim, sağlık ve sosyal amaçlı kullanılması
şartlarıyla kiraya verilmesi işlemi İdarece, bu Yönergenin 90 ıncı maddesinde belirtildiği şekilde
yapılır ve elde edilen gelirin tamamı ilgili yüksek öğretim kurumunun her çeşit mal ve hizmet
alımlarında ve sermaye harcamalarında (yüksek öğretim kurumları adına tapuda kayıtlı
taşınmazların satılması suretiyle elde edilen gelirlerin tamamı sadece sermaye harcamalarında)
kullanılması şartıyla ilgili yüksek öğretim kurumu bütçesine yılı bütçe kanununda/ilgili kanunda
belirtildiği şekilde kaydedilir:
c) Üniversitenin kendi çalışanları ile öğrencileri dışında üçüncü kişilere hizmet veren
ünitelerin kiraya verilmesi işlemleri sosyal amaçlı kiralamalar kapsamında değerlendirilmeyip bu
alanların kiraya verilmesinde elde edilen gelirler genel bütçeye kaydedilir.
ç) Bu esaslar çerçevesinde kiralama işlemleri yetki dahilinde taşınmaz ilde ise
defterdarlıkça, şayet ilçede ise defterdarlıktan izin alınmaksızın malmüdürlüklerince yapılır. Yetki
verilmediği durumlarda tahmini kira bedeline bakılmaksızın taşınmaz ilde ise defterdarlıkça, ilçede
ise defterdarlıktan izin alınmak suretiyle malmüdürlüklerince yapılır.
53
Balıkçı barınaklarının kiraya verilmesi
MADDE 93- (1) Balıkçı barınaklarının kiralanmasında aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
1- Balıkçı barınakların kiralanması
(1) 13/12/1996 tarihli ve 22846 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Balıkçı Barınakları
Yönetmeliğine göre balıkçı barınakları devredilen yetki kapsamında İdarece, on yıl süre ile pazarlık
usulüyle kiraya verilir. Kiraya verilmeden önce aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından, kiraya verilmesine
ilişkin görüşleri ile ilk yıl tahmini kira bedeli yazı ile istenir.
b) Balıkçı barınaklarının sınırları, yüzölçümü, üst yapı tesislerinin gösterildiği vaziyet planı
ile kiraya verilmesine ilişkin görüşleri Haberleşme, Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatından yazı ile istenir.
c) Balıkçı barınaklarının ilk yıl tahmini kira bedeli, Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatınca tespit ve hesap edilerek İdareye bildirilen miktardan az
olmamak üzere bu Yönergenin 7 nci maddesine göre oluşturulan komisyonca belirlenir. Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından komisyona, kararlara katılmaksızın
iştirak etmek üzere bir temsilcinin de görevlendirilmesi sağlanır.
ç) Balıkçı barınaklarının kiraya verilmesi ihalelerinde tahmin edilen bedelin yüzde otuzu
oranında geçici teminat belirlenir.
d) Bu Yönergenin 10 uncu maddesinde belirtildiği şekilde ihaleye çıkarma onayı alınarak,
82 nci maddesine göre şartname hazırlanır ve Yönerge eki “Balıkçı Barınağı Özel Şartları” (EK-31)
özel hüküm olarak eklenir.
e) İhale, bu Yönergenin 14 üncü maddesinde belirtildiği şekilde otuz gün süre ile ilan edilir.
f) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından kiralamak için otuz
günlük ilan süresi içinde müracaat eden su ürünleri kooperatif veya kooperatif birliklerine yönelik
aşağıdaki bilgiler yazı ile istenir:
1) Kooperatif veya kooperatif birliklerinin balıkçı barınağının bulunduğu mülki idare
sınırları içerisinde bulunup bulunmadığı,
2) Ortaklarının orada ikamet edip etmediği,
3) En az on iki aydan beri faaliyette bulunup bulunmadığı ve münhasıran su ürünleri ile
iştigal edip etmediği,
4) Balıkçı barınağının bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde birden fazla su ürünleri
kooperatifinin olup olmadığı.
g) Balıkçı barınağının bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde birden fazla su ürünleri
kooperatifinin olması ve bu kooperatiflerin ayrı ayrı barınak kiralama taleplerinin bulunması
halinde;
1) Gerekli şartları taşıyan kooperatiflerin aralarında anlaşarak müşterek ve müteselsil
sorumlu olarak kiralama istekleri olduğu takdirde, barınak açık pazarlık usulüyle bu kooperatiflere
kiraya verilir,
2) Kooperatiflerin arasında anlaşma olmaması halinde gerekli şartları taşıyan ve barınağın
bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde balıkçı gemilerinin yarısından fazlasının üye olduğu
kooperatife açık pazarlık usulüyle kiraya verilir,
3) Yukarıda belirtilen şartların sağlanamaması halinde ise kooperatifler arasında yapılacak
ihaleyle kiraya verilir. Bu ihalede geçici teminat dışında tahmini bedelin yüzde otuzu oranında ek
teminat alınır.
ğ) Su ürünleri kooperatif ve birlikleri ilan edilen süre içinde kiralama talebinde bulunmadığı
veya gerekli şartları taşımadıkları takdirde barınak, Kanun gereğince defterdarlıklarca, balıkçı
barınağı ilçede ise, defterdarlıktan izin alınmak suretiyle malmüdürlüklerince, talep bulunması
halinde öncelikle yerel yönetimlere aksi takdirde diğer gerçek ve tüzel kişilere kiralanmak üzere
ihale edilir.
h) Kiralaması gerçekleştirilen barınağa ait kira sözleşmesine, Yönerge eki “Balıkçı Barınağı
Özel Şartları” (EK-31) ile barınağın sınırlarını, yüzölçümü ve yerleşim durumunu gösteren vaziyet
planı eklenir.
54
ı) “Balıkçı Barınağı Özel Şartları”nın (EK-31) ikinci maddesi gereğince, işleticisinin her yıl
gayri safi iradının yüzde onu nispetinde bir meblağın izleyen yılın mayıs ayının yirmisine kadar
yatırılıp yatırılmadığı İdarece kontrol edilir. Gayri safi iradının hesaplanmasında, 1 Sıra No.lu
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde yer alan 60.Brüt Satışlar kaleminden 61.Satış
İndirimleri kaleminin çıkarılması sonucu bulunacak net satışlar esas alınır.
i) Kiralanan barınak ve üst yapıların üçüncü şahıslara devredildiği, kiraya verildiği veya
bunların kiralanmasında ve işletilmesinde ortak alındığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile
Bakanlıktan izin alınmadan şartnamesinde belirtilen amaçlar dışında kullanıldığı, tadil veya tevsi
inşaatı yapıldığı İdarece tespit edildiği takdirde, durum Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının
ilgili taşra teşkilatına bildirilir ve verilen cevaba göre işlem yapılır.
j) Daha sonraki yıllara ait kira bedeli, Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici
Fiyatları Endeksi (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim oranı) oranında artırılması suretiyle
hesaplanır. Bu bedel kiracıya kira dönemi başlangıcından en az onbeş gün önce tebliğ edilir.
2- Kira süresinin sona ermesi
(1) Kira süresinin sona ermesiyle kiracının tüm hakları sona erer ve yeniden yapılacak
kiralamada eski kiracıya herhangi bir öncelik ve tercih hakkı tanınmaz.
a) Kira süresinin sonunda veya kira sözleşmesinin süresinden önce feshi halinde, barınak ve
üzerindeki tesisler İdare, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatı ve
Haberleşme, Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından birer temsilcinin iştiraki
ile oluşan bir komisyon tarafından bir tutanak ile teslim alınır. Kiracının barınakta yapmış olduğu
her türlü ek tesis ve onarım giderlerinin ödenmesi için yaptığı talepler İdarece reddedilir.
b) İdarece, yeni kiralama işlemlerine, eski kiralama süresinin sona ermesinden altı ay önce
başlanır ve kira süresinin bitimini müteakip istisnai durumlar hariç, iki ay içerisinde sonuçlandırılır.
c) Kiralamanın bitiminden yeni kiralamaya kadar geçen süre içerisinde barınağın işletme ve
idaresi eski barınak işletmecisine bırakılır, ancak bu süre içerisinde mevcut ve geçerli olan barınma
ücretleri uygulanır ve işletmeye ilişkin gelirlerden, giderler çıktıktan sonra eski barınak
işletmecisinden kalan kısmın tahsili sağlanır.
3- Diğer işlemler
(1) Balıkçı barınağında vaziyet planına aykırı yapılaşmaya gidilmesi halinde, İdarece
barınak işleticisi aleyhinde ecrimisil takibatı yapılır ve söz konusu yapı ve tesisler kaldırılması için
işletmecisine yazı yazılır.
(2) Alt ve üst yapısı tamamen gerçekleşmemiş veya üst yapısı bulunmayan barınaklarda,
kira sözleşmesinde belirtilmesi veya kira dönemi içinde barınak işletmecisinin değişiklik talebinde
bulunması halinde, defterdarlıkça konu ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilerek talep sahibine
uygun görülüp görülmediği yazı ile bildirilir.
(3) Haberleşme, Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığınca yapılan tarama sonucu çıkarılan kum
ticari amaçla kullanılamaz.
a) Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından barınakta tarama sonucu
çıkarılan malzemenin metreküp olarak toplam miktarı ve bir metreküp malzemenin ocak başı fiyatı
yazıyla sorulur.
b) Ayrıca kumun ocak başı metreküp bedeli piyasadan, özel idareden ve ticaret odası gibi
yerlerden sorularak araştırılır.
c) Araştırmalar sonucunda bulunan bir metreküp malzemenin ocak başı fiyatı ile toplam
kum miktarı çarpılarak tahmini ihale bedeli belirlenir.
(4) Haberleşme, Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığınca tarama çalışmalarının yapılamaması
halinde, yetki verilmemiş ise durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre, yetki verildiği
durumlarda ise İdarece aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır:
a) İdarece Haberleşme, Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığının taşra teşkilatına yazı yazılarak
tarama çalışmasının usul ve esaslarının belirlenmesi istenir,
b) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının taşra
teşkilatlarından yazı ile uygun görüşleri alınır,
c) Olumlu görüşler doğrultusunda yapılacak taramadan çıkan kum ve diğer malzemelerin
bedeli aşağıdaki formül ile hesap edilir;
55
A=Barınakta tarama sonucu çıkarılacak malzemenin metreküp olarak toplam
miktarı B=Bir metreküp malzemenin ocak başı fiyatı
C=Bir metreküp malzemenin tarama yapılarak çıkarılmasının maliyeti (normal kar
dahil) Toplam malzemenin kira bedeli aşağıdaki şekilde formüle edilir.
Kira bedeli: A x (B- C)
ç) Tarama işleri bu Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulüyle
barınak işletmecisine, mümkün olmaması halinde diğer gerçek ve tüzel kişilere açık veya kapalı
teklif usulüyle ihalesi yapılır.
(5) Balıkçı barınağının taranması sonucu çıkarılacak malzemenin 3213 sayılı Kanun
gereğince ruhsata tabi malzemelerden olması halinde ilgili kuruluştan ruhsat alınır, ancak malzeme
bedeli Bakanlıkça tahsil edileceğinden ruhsatı veren kuruluşça Devlet hakkına ilave olarak tahsil
edilerek Hazineye yatırılması gereken yüzde otuzu oranındaki paylar alınmaz.
4- Geçici devri yapılan balıkçı barınakları
(1) 27/1/1954 tarihli ve 6237 sayılı Limanlar İnşaatı Hakkında Kanun çerçevesinde yapımı
gerçekleştirilen ve geçici olarak belediye, köy tüzel kişiliği, il özel idaresi ve benzeri kuruluşlara
devredilen barınakların kiralanması için su ürünleri kooperatif veya birliklerinden talep gelmesi
halinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatınca, geçici devir işlemleri
tamamlanıp barınağın teslim almasından sonra, İdarece kiraya verilmesinin istenilmesi halinde,
kiralama işlemlerine başlanır ve bu maddenin birinci fıkrasında belirtildiği şekilde kiraya verilir.
(2) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatınca, su ürünleri kooperatif
veya birliklerinden kiralama talebi gelmemesi nedeniyle barınağın İdarece kiralanmasının
istenilmesi durumunda barınak, bu maddenin “1- Balıkçı barınakların kiralanması” bölümünün
birinci fıkrasının (ğ) bendinde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
5- Kesin devri yapılan balıkçı barınakları
(1) Bakanlar Kurulu Kararı ile kamu kurum ve kuruluşlarına, il özel idarelerine,
belediyelere, köy tüzel kişiliklerine kesin olarak devredilen balıkçı barınakları, kiralamak için su
ürünleri kooperatif veya birliklerinden talep gelmesi halinde, kesin devir işlemleri kaldırılmasına
müteakip Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatınca teslim almasından sonra,
İdarece kiraya verilmesinin istenilmesi halinde, kiralama işlemlerine başlanır ve bu maddenin “1Balıkçı barınakların kiralanması” bölümünde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
6- Balıkçı barınaklarının başka amaçla kullanımı
(1) Mendirekler, rıhtımlar, iskeleler, çekek yeri, ağ bakım yeri, idari bina, depo ve bunun
gibi balıkçıların ihtiyacı dışındaki kısımların, kiralama talebi olması halinde Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından olumlu görüşü ve belirleyeceği esaslar bir yazı ile
sorulur ve alınacak cevaba göre bu kısımda belirtildiği şekilde işlem yapılarak kiraya verilir.
7- Barınağın kira sözleşmesinin ve geçici veya kesin devir protokolünün iptali
(1) Kiralanan balıkçı barınaklarının kira şartnamesine, Haberleşme, Ulaştırma ve Denizcilik
Bakanlığı tarafından belirlenen teknik işletme kriterlerine ve Balıkçı Barınakları Yönetmeliği
hükümlerine aykırı olarak işletilmesinin ve idaresinin tespiti nedeniyle Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığınca kira sözleşmesinin feshinin talep edilmesi halinde tek taraflı olarak yetki dahilinde
İdarece feshedilir, yetki verilmediği durumlarda ise talep Bakanlığa bildirilerek alınacak talimata
Geçici iş ve hizmetler için kullanılacak yerlerin kiraya verilmesi
MADDE 94- (1) Hazine taşınmazları fuar, panayır, sergi, gezici tiyatro, sirk, lunapark,
konser, şantiye yerleri gibi geçici iş ve hizmetlerde kullanılmak üzere Yönergenin bu kısmının
“Genel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde ve bir yıldan az süreler
için kiraya verilir.
Hazine arazilerinin ağaçlandırılmak üzere kiraya verilmesi
MADDE 95- (1) Hazine taşınmazları ağaçlandırmak üzere kiraya verilmesi amacıyla gerçek
veya tüzel kişilere aşağıda belirtildiği şekilde kiraya verilir:
56
a) Başvurunun kabulü
1) Kiralama dilekçelerinde; hangi türlerin yetiştirileceğinin belirtilip belirtilmediği,
taşınmazın Hazinenin özel mülkiyetinde bulunması halinde ada ve parsel numarasının yazılıp
yazılmadığı, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden ise sahaya ait kroki veya haritanın
eklenip eklenmediği, İdarece kontrol edilir ve talep MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
2) Elma, armut, şeftali, incir ve benzeri meyve ağacı türlerinin ağaçlandırma yapmak
amacıyla kiralanma talepleri reddedilerek sonuç (durum) yazı ile talep sahibine bildirilir.
b) Ağaçlandırma izni verilecek Taşınmazların belirlenmesi
(4) Taşınmazlarının kiralanmasından önce gerektiği takdirde Yönergenin “Kiralanacak
Taşınmazların Belirlenmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. Ayrıca
aşağıdaki araştırmalar da yapılır:
a) Ağaçlandırılacak taşınmazın sınıfı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatından yazı ile sorulur. Arazi sınıfının, talep edilen ağaç türüne uygun olup olmadığına bakılır
ve aşağıda belirtilen tür ve sınıflara uygun olmayan talepler yazı ile reddedilir,
1) (V) ve daha yukarı sınıftaki araziler üzerinde, uygulama projesinde belirlenecek idare
sürelerine göre, asli ve odun dışı orman ürünü veren türler kullanılmak ve uygulama projesinde
gösterilmek kaydıyla tam alanda kekik, biberiye, kapari, adaçayı gibi tıbbi ve aromatik bitkiler
yetiştirilmek,
2) (I-IV) üncü sınıftaki araziler üzerinde, kavak, kızılağaç, okaliptüs ve benzeri hızlı gelişen
orman ağacı türleri ile zeytin, ceviz, kestane, antepfıstığı, badem, iğde, menengiç, harnup gibi odun
dışı orman ürünü veren türler yetiştirilmek.
b) İlgili belediyesinden taşınmazın belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde imar planı
bulunup bulunmadığı ile onaylı imar planlarında “ağaçlandırılacak alan” dışında bir amaca ayrılmış
yerlerden olup olmadığı yazı ile sorulur ve varsa planın bir örneği istenir,
c) Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından veya ilgili diğer kuruluşlardan,
belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup, herhangi bir ölçekteki plânda ağaçlandırma dışında
başka bir amaca ayrılmış yerlerden olup olmadığı yazı ile sorulur,
ç) Talep edilen taşınmazın plansız alanda kalması halinde, tek parçada veya birden fazla
olmakla birlikte birbirine bitişik iki hektardan küçük olup olmadığı kontrol edilir,
d) Gerçek veya tüzel kişilere bir defada tek bir proje için, maden sahalarının
ağaçlandırılması ile asli orman ürünü işleyerek faaliyetlerini sürdüren gerçek ve tüzel kişilerin
ihtiyacı olan hammaddenin karşılanması amacıyla yapacakları özel ağaçlandırma, özel erozyon
kontrolü, özel imar- ihya çalışmalarında saha büyüklüğü sınırlaması hariç üç yüz hektardan büyük
arazi olup olmadığı araştırılır,
e) Talep edilen taşınmazın mera, yaylak ve kışlaklar üzerinde bulunup bulunmadığı ilgili
tapu müdürlüğü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından araştırılır,
f) Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğünden taşınmazın deniz, akarsular, tabii ve suni göllerin
kıyı kenar çizgisi içerisinde kalan alanları ile baraj ve gölet alanlarında kalıp kalmadığı, kalıyor ise
ağaçlandırılması için kiraya verilmesinin uygun olup olmadığı yazı ile sorulur,
g) Tapu kayıtlarından, paydaş/paydaşlar dışındaki gerçek ve tüzel kişilerin talebine konu
paylı mülkiyete tabi arazilerden olup olmadığı araştırılır,
ğ) Bakanlık veya diğer genel bütçeli kuruluşların gelecekteki ihtiyaçları için gerekli olup
olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır,
h) Teferruğ yolu ile edinilip, edinme tarihinden itibaren bir yıl geçmemiş taşınmazlardan
olup olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır,
ı) Kamulaştırma yolu ile edinilip amacında kullanılmadığı için boş kalan ve 2942 sayılı
Kanunun 23 üncü maddesinde yazılı süresi dolmamış olan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP
kayıtlarından araştırılır,
i) Üzerinde irtifak hakkı tesis edilmiş ve hak süresi dolmamış olan taşınmazlardan olup
olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır,
j) Özel kanunlar gereği olarak, özel amaçlarla tahsisi, kamu kurum ve kuruluşlarına devri
veya kullanımlarına verilmesi gereken taşınmazlardan olup olmadığı MEOP kayıtlarından
araştırılır.
57
2) Yukarıdaki işlemler sonucunda kiralanmasının mümkün olmadığı tespit edilen
taşınmazlara ilişkin ağaçlandırma talepleri Bakanlığa iletilmeden reddedilir ve gerekçesi de
belirtilerek talep sahiplerine bilgi verilir.
c) Bakanlığa iletilmesi gereken talepler
1) Yukarıdaki değerlendirmeler sonucunda kabul edilen talebe konu taşınmaz için bilgi formu (EK26) ile birlikte aşağıdaki bilgi ve belgeler de Bakanlığa yazılacak yazı ekinde gönderilir: a)
Taşınmazın hangi il, ilçe, belde, belediye ve mücavir alan sınırları ya da köy mülki
sınırları içerisinde kaldığı,
b) Taşınmazın köy mülki sınırları içerisinde kalması halinde talep sahiplerinin, ikametgah
belgeleri ve nüfus kayıt örnekleri,
c) Nazım veya uygulama imar planı sınırları dışında ise; varsa üst ölçekli planlar,
ç) Üzerinde Hazineye ait değerlendirilebilir nitelikte muhdesat (ağaç vs.) bulunması halinde,
muhdesata ilişkin bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde kıymet takdiri
yapılarak kıymet takdir kararının bir örneği.
ç) Ağaçlandırma taleplerinin değerlendirilmesi
Ağaçlandırma talepleri Bakanlıkça değerlendirilerek, alınacak talimata göre işlem
yapılır.
d) Ön izin
1) Bakanlıkça yapılacak değerlendirme sonucunda üç ay süreli ön izin verilmesi uygun
görülmesi halinde;
a) Ön iznin uygun görüldüğü,
b) Ön iznin, yazının tebligat tarihinden itibaren başladığı ve üç ay süreli olduğu,
c) Ön izin süresi içerisinde talepler için hazırlanan uygulama projesinin, İdareye teslim
edilmesi gerektiği,
ç) Haklı sebeplerle ön izin süresi içinde projenin teslim edilememesi ve bu hususun
belgelenmesi halinde ön izin süresi bitmeden ek süre talebinde bulunulması gerektiği, aksi takdirde
ön iznin iptal edileceği,
yazı ile talep sahibine bildirilir.
2) Uygulama projesinin, haklı sebeplerle ön izin süresi içinde teslim edilememesi ve bu
hususun belgelenmesi halinde bir kereye mahsus olmak üzere defterdarlıkça bir aylık ek süre
verilir. Ek sürenin verildiğine dair yazıda;
a) Ek sürenin ön iznin bittiği tarih itibariyle başladığı ve bir ay süreli olduğu,
b) Bu süre içerisinde projenin teslim edilmemesi halinde herhangi bir bildirime gerek
olmaksızın ön iznin iptal edileceği,
talep sahibine bildirilir.
e) Projelendirme ve kiraya verme
1) Talep sahibince ormancılık bürolarına hazırlattırılan ve Orman ve Su İşleri Bakanlığının
ilgili taşra teşkilatınca onaylanan proje, İdareye teslim edildiği takdirde bir yazı ile Bakanlığa
gönderilir. Bakanlıkça kiraya verilmesinin uygun görülmesi halinde;
a) İdarece, bu Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde ihalesi yapılır,
b) Yönerge eki “Kira Sözleşmesi” (EK-23) düzenlenir ve özel şartlar sözleşmeye eklenir,
c) Kira süresi içinde yapılacak kontrollerde, arazinin projesine uygun şekilde
ağaçlandırıldığı saptandığı takdirde, izin süresi projesinde belirlenen süreyle sınırlı olmak kaydıyla
devredilen yetki kapsamında defterdarlıkça, kiracısına pazarlık usulü ile on yıllık süreler halinde
kiraya verilir ve durum Bakanlığa bildirilir.
f) Ağaçlandırılacak alanın teslimi
1) Ağaçlandırılmak üzere kiraya verilen alanlar, İdarece saha teslim tutanağı düzenlenmek
suretiyle kiracısına teslim edilir.
2) Saha teslim tutanağı üç nüsha olarak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası Orman Genel
Müdürlüğüne, bir nüshası da Bakanlığa gönderilir. Diğer nüsha ise dosyasında muhafaza edilir.
g) Ağaçlandırma amacıyla yapılacak kiralamalarda kira bedeli
1) Orman Genel Müdürlüğünce her yıl yeniden belirlenen ve Bakanlıkça defterdarlıklara
duyurulan yıllık kira bedelleri, ilk beş yıl yüzde elli indirimli ve peşin olarak tahsil edilir.
58
2) Kiraya verilen alan üzerinde değerlendirilebilir nitelikte muhdesat (ağaç vs.) bulunması
halinde, bu maddenin 3 üncü fıkrasının (d) bendinde belirlenen bedel ilk yıl kira bedeli ile birlikte
tahsil edilmesi için muhasebe işlem fişi düzenlenir ve tahsilinden sonra MEOP kayıtlarına işlenir.
ğ) Ara tarım
1) Ara tarım yapılmasının talep edilmesi halinde, talep Bakanlığa yazı ile iletilir ve alınacak
2) Ara tarım yapılmasının Bakanlıkça uygun görülmesi halinde, bu alanın kullanım bedeli,
ağaçlandırma amacıyla belirlenen kira bedelinden ayrı olarak İdarece bu Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde rayiç kira bedelleri dikkate alınarak takdir edilir ve peşin
veya dört eşit taksitle tahsil edilir. Bu husus düzenlenecek sözleşmelere özel şart olarak konulur.
3) Ağaçlandırma bedelinin hesabında ara tarım yapılacak alan dikkate alınmaz.
4) Ara tarım yapılacak alan için takdir edilecek kira bedelleri her yıl Türkiye İstatistik
Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim)
oranında artırılarak tahsil edilir.
5) Bakanlığın izni dışında ara tarım yapıldığının tespiti halinde, İdarece belirlenen kullanım
bedeli kiracıdan tahsil edilir ve (j) bendinde belirtildiği şekilde sözleşmenin feshi yoluna gidilir.
h) Yapılaşma
Ağaçlandırmak üzere kiraya verilen Hazine taşınmazları üzerinde yapılaşma talep edilmesi
halinde, talep Bakanlığa yazı ile iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
ı) İzleme ve denetim
1) Bu madde kapsamında kiraya verilen taşınmazlar Orman ve Su İşleri Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatı mühendislerince yılda en az bir defa kontrol edilerek, Orman Genel Müdürlüğünce
düzenlenen uygulama izleme cetvelinin bir örneğinin her yıl İdareye verilmesi takip edilir ve
verilmediği takdirde yazı ile istenir.
2) Gerektiği takdirde İdarece de mahallinde tespit yapılır ve düzenlenen tespit tutanağı ile
izleme cetvelinin birer örneği Bakanlığa gönderilir.
i) Özel orman fidanlığı tesisinde uyulacak esaslar
Hazine taşınmazları üzerinde özel orman fidanlığının kurulmasının talep edilmesi halinde
talep bir yazı ile Bakanlığa gönderilir ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
j) Sözleşmenin feshi
1) Ağaçlandırılmak üzere kiraya verilen taşınmazlarda aşağıdaki durumların tespit edilmesi
halinde sözleşmenin feshi için Bakanlığa durum bir yazı ile bildirilerek, alınacak talimata göre
işlem yapılır:
a) Taşınmazın kiracıya tesliminden itibaren projesinde öngörülen süre içinde dikim
yapılmaması veya tamamlanmaması,
b) Taşınmazın sözleşme hükümlerine aykırı olarak kullanılması,
c) Kira bedellerinin süresinde ödenmemesi,
ç) Orman ve Su İşleri Bakanlığının ilgili taşra teşkilatı ile İdare tarafından yazılı olarak
yapılacak uyarıya rağmen belirlenen aykırılık veya eksikliklerin süresi içinde giderilmemesi,
d) Sözleşme hükümlerine uyulmaması.
2) Herhangi bir nedenle kiracının sözleşme feshine neden olması halinde; İdarece bu
Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde arazinin rayiç kira bedelleri
belirlenir ve ağaçlandırma amacıyla ödenen kira bedelleri, bu bedelden mahsup edilir. Kiracıya
yazılan yazıda; kalan bedel ile yılı rayiç kira bedeli tutarında ayrıca tazminat alınacağı belirtilerek,
tebligat tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenmesi gerektiği aksi takdirde hükmen tahsil
edileceği bildirilir.
3) Sözleşmenin feshi halinde arazi mevcut halini belirten bir tutanak ile İdarece teslim alınır.
4) Bu bendin (2) numaralı alt bendinde belirtilen hususun rızaen yerine getirilmemesi
durumunda hükmen tahsili için muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına yazı ile
bildirilir.
k) Sözleşmenin devri
Ağaçlandırılmak üzere kiralanan Hazine taşınmazlarının devrinin talep edilmesi halinde
Orman ve Su İşleri Bakanlığının ilgili taşra teşkilatının görüşü alınarak, talep Bakanlığa bildirilir ve
59
Hazinenin paylı veya elbirliği halinde sahip bulunduğu Taşınmazların kiraya verilmesi
MADDE 96- (1) Hazinenin elbirliği veya paylı mülkiyetinde bulunan taşınmazların kiraya
verilmesine yönelik olarak aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
a) Hazinenin elbirliği veya paylı mülkiyetinde bulunan taşınmazların kiraya verilmesine
esas kıymet takdiri Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde yapılır,
b) İdarece, paydaş veya paydaşlara kiraya verilmesi konusunda yazılı tebligat yapılır ve
yazıda aşağıdaki hususlar belirtilir;
1) Hazine ile paydaş olduğu taşınmazın yıllık kira bedeli belirtilmek suretiyle kendisinin
kiralamak isteyip istemediği,
2) Diğer paydaşlara veya üçüncü kişilere kiraya verilmesine muvafakat edip etmeyeceği,
3) Muvafakat edilmemesi halinde kendisinin veya üçüncü kişilerin işgal veya tasarrufu
olmasa dahi bu taşınmazdaki Hazine payının kiralanamamasından ötürü Hazinenin yoksun kaldığı
gelirin kendisinden talep edileceği,
4) İdareye onbeş gün içerisinde yazılı cevap verilmemesinin bu duruma muvafakat edildiği
anlamını taşıyacağı.
c) Taşınmaz, biri Hazine olmak üzere iki kişiye ait ise idarenin kiralama önerisini kabul
etmesi halinde paydaşına bu Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlıkla kiraya
verilir. Eğer, paydaşın ikiden fazla olmasına rağmen bir paydaşa kiralama için yazılı muvafakat
verilirse yine aynı şekilde işlem yapılır,
ç) Hazinenin paylı mülkiyetinde bulunan ve ikiden fazla paydaşı olan taşınmazlar, öteki
paydaşların pay oranı ve paydaş sayısı olarak yarıdan fazlasının paydaşı dışındaki kişilere kiraya
verilmesi hususunda yazılı muvafakatinin alınabilmesi halinde ise, Yönergenin bu kısmının “Genel
Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
d) Hazinenin elbirliği mülkiyetinde bulunan taşınmazlarda ise ancak tüm maliklerin yazılı
muvafakati alınması durumunda kiralama işlemi yapılır.
e) Paydaş veya paydaşlardan yukarıda açıklanan biçimde ve tebligatta belirtilen süre
içerisinde muvafakat sağlanamadığı takdirde, muvafakat etmeyen paydaş veya paydaşlardan
Hazinenin bu taşınmazdaki payının kiralanamamasından ötürü yoksun kaldığı gelire tekabül edecek
bir tazminat tutarı ecrimisil olarak tespit, takdir ve tahsil edilir.
Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli olup döner sermaye hizmetlerinde kullanılan
Taşınmazların kiraya verilmesi
MADDE 97- (1) Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli olup döner sermaye hizmetlerinde
kullanılan taşınmazların, Bakanlık ile adı geçen Bakanlık arasında düzenlenen Yönerge eki protokol
(EK-32) çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı (Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü)
tarafından kiraya verilir ve kira geliri bu müdürlük tarafından tahsil edilir. Kültür ve Turizm
Bakanlığına tahsisli yerlere kiralama talebi gelmesi halinde;
a) Protokol kapsamında bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
b) Protokol kapsamında olması halinde talep, il kültür ve turizm müdürlüğüne yazı ile
gönderilir.
c) Ayrıca, durum talep sahibine de bildirilir.
ç) Protokol kapsamında olmaması halinde; Yönergenin 90 ıncı maddesinde belirtildiği
şekilde işlem yapılır.
Kıyı Kanunu kapsamına giren yerlerin kiraya verilmesi
MADDE 98- (1) 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamına giren yerlerin kiraya verilmesi
işlemleri aşağıdaki şekilde yürütülür:
a) Kıyı, sahil Şeritleri ve dolgu alanlarının kiraya verilmesi
1) 3/8/1990 tarihli ve 20594 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kıyı Kanununun
Uygulanmasına Dair Yönetmelik ile onaylı imar planı hükümlerine uygun olarak düzenleme
yapılması amacıyla, bu alanların sınırı içinde bulunduğu belediyelere veya mahalli idare birlikleri
tarafından protokol talep edilmesi halinde, talep Bakanlığa yazı ile iletilir ve alınacak talimata göre
işlem yapılır. Bakanlığa gönderilecek yazıda Yönergenin 81 inci maddesinde belirtilen bilgi ve
belgelere ilave olarak aşağıdaki belgelerin birer örneği de gönderilir:
60
a) Talep konusu taşınmaz kıyıda kalıyor ise ilgili belediye ya da mahalli idare birliği
tarafından taşınmazın üzerine yapılacak uygulamaları gösteren avan proje ile bu avan projenin, Kıyı
Kanunu ile Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığı
hakkındaki Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatının görüşü,
b) Taşınmazın sahil şeridi veya dolgu alanlarında kalması halinde ise ilgili belediye ya da
mahalli idare birliği tarafından yapılan onaylı imar planına uygun proje ile bu projenin, Kıyı
Kanunu ile Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik ve İmar Kanunu hükümlerine uygun
olup olmadığı hakkındaki Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatının görüşü,
c) Kiralama hakkındaki valilik (defterdarlık) ve kaymakamlık (malmüdürlüğü) görüşü,
ç) Kiralama kapsamında yapılması ve düzenlenmesi planlanan ticari faaliyete konu edilecek
(büfe, wc, vs.) alanlar için bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına göre belirlenen bedel
tespit raporları.
2) Taşınmazın sahil şeridinde kalması ve ilgili belediye ya da mahalli idare birliği dışında
gerçek veya tüzel kişiler tarafından kiralanmasının talep edilmemesi halinde ise, kiralama talepleri,
imar planına ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu ile Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik
hükümlerine uygun olarak kullanılmak kaydıyla, 327 Sıra Sayılı Milli Emlak Genel Tebliği ile
devredilen yetki kapsamında valiliklerce (defterdarlık) sonuçlandırılır.
b) Karadeniz’e kıyısı olan illerde kıyı, sahil Şeritleri ve dolgu alanlarının kiraya
verilmesi
(1) Karadeniz’e kıyısı olan illerde Yönetmeliğin 81 inci maddesine göre, kıyı ve sahil
şeritleri ile dolgu alanlarında 3621 sayılı Kanun ve Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair
Yönetmelik ile 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılacak yapı ve tesisler ile
düzenlemelerin yapılması konusunda ilgili belediyelere veya mahalli idare birliklerine verilecek
izinlere ilişkin işlemler, bu Yönerge eki protokol (EK-33) çerçevesinde Valiliklerce (Defterdarlık)
sonuçlandırılır. Karadeniz’e kıyısı olan illerde kıyı ve sahil şeritleri ile dolgu alanlarına kiralama
talebi gelmesi halinde;
a) Protokol kapsamında bulunup bulunmadığı kontrol edilir,
b) Protokol kapsamında olması halinde talep, Valiliklerce (Defterdarlık) sonuçlandırılır,
c) Protokol kapsamında olmaması halinde ise talebin reddedildiği talep sahibine bir yazı ile
bildirilir.
c) Ahşap iskele yerlerinin kiraya verilmesi
1) Ahşap iskelelerin kiralanması talebi gelmesi halinde, aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
a) Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına talep yazı ile bildirilir, varsa
protokol, izinler ve görüşleri istenir.
b) Gelen görüşe istinaden bu yerler bu kısmın “Genel Hükümlerine Göre Kiralama
İşlemleri” bölümünde açıklandığı şekilde ve Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde
pazarlık usulü ile en fazla beş yıl süreli olarak defterdarlıkça kiraya verilir.
Özel çevre koruma bölgelerinde kalan alanlarda yapılacak işlemler
MADDE 99- (1) Kiralama talebi gelmesi halinde Yönergenin 79 uncu maddesinin birinci
fıkrasının (l) bendinde belirtildiği şekilde araştırma yapılır. Talep konusu taşınmazın özel çevre
koruma bölgesi içerisinde kalması halinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
a) Taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması durumunda, İdarece
herhangi bir işlem yapılmadan talep Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına yazı ile
gönderilir. Ancak, özel çevre ilan edilmeden önce İdare tarafından kiraya verilen taşınmazların
sözleşme sürelerinin sonuna kadar kira bedelleri tahsil edilmeye devam edilir.
b) Taşınmazın Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlardan olması durumunda kiraya
verilmesine ilişkin işlemler;
1) Uygulama imar planları olmayan alanlardaki taşınmazlar Çevre ve Şehircilik
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından görüşleri alınmak suretiyle,
2) Uygulama imar planları onaylanmış alandaki taşınmazlar ise plan kararlarına uyulması
şartıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatı görüşü alınmadan,
yetkisi çerçevesinde defterdarlıkça, bu kısmın “Genel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri”
bölümünde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
61
c) Çevre ve Şehircilik Bakanlığına (mülga Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığına)
tahsisli iken tahsisleri kaldırılan veya özel çevre koruma bölgesinden çıkarılması nedeniyle
tahsisleri sona eren taşınmazların;
1) Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından taşınmazın kiraya verilip
verilmediği sorulur, verilmiş ise kira sözleşmeleri istenir,
2) Kiracıya, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapılan tahsisin kalktığı, kira sözleşmesinin
süre sonuna kadar devam edeceği, ancak kira bedellerinin tahsisin kalktığı tarihten itibaren
Hazineye yatırılması gerektiği yazı ile bildirilir,
3) İdarece, tahsisin sona erdiği tarihten itibaren sözleşmede belirtilen kira bedellerinin tahsili
sağlanır,
4) Sözleşmenin sona erdiği tarihten itibaren taşınmaz, bu kısmın “Genel Hükümlere Göre
Kiralama İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
Sağlık Bakanlığına tahsisli olan yerlerde bulunan hastane ve birinci basamak sağlık
kurum ve kuruluşlarındaki (idari hizmet binaları hariç) ticari kısımların kiralama işlemleri
MADDE 100- (1) Mülkiyeti Hazineye ait /Hazine ile paylı/ üst yapı Hazineye ait ya da
zemini Hazineye ait olup, Sağlık Bakanlığına tahsisli olan yerler ile Sağlık Bakanlığınca kiralanmış
ve kira bedelleri merkezi yönetim bütçesinden karşılanan hastane ve birinci basamak sağlık
kurumlarındaki ticari amaçla kullanılması mümkün olan bölümlerin (söz konusu taşınmazların Aile
Hekimlerine kiralanması dahil olmak üzere) işletilmesi veya işlettirilmesi Bakanlık ile Sağlık
Bakanlığı arasında imzalanan Yönerge eki protokol (EK-34) hükümlerine göre işlem yapılır. Sağlık
Bakanlığına tahsisli yerlere kiralama talebi gelmesi halinde;
b) Protokol kapsamında olması halinde talep, Sağlık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına yazı
ile gönderilir,
c) Ayrıca, durum talep sahibine de bildirilir,
ç) Protokol kapsamında olmaması halinde; Yönergenin 90 ıncı maddesinde belirtildiği
(2) Protokol kapsamındaki hastane ve birinci basamak sağlık kuruluşlarındaki ünitelerden,
herhangi birisinin faaliyetine tamamen son verilmesi veya bu alanda gelir getirici herhangi bir
faaliyetin kalmaması halinde bu kurum için belirlenen bedel protokol bedelinden indirileceğinden
yada ilk yıl protokol bedelinin belirlenmesinde, il geneli için belirlenen listelerde yer alan üniteler
haricinde bulunmakla birlikte listeye ve bedele dahil edilmesi gereken ünitelerin bulunduğunun
belirlenmesi halinde protokol bedelinin güncellenmesi gerektiğinden konu hakkında Bakanlığa bir
yazı ile bilgi verilir.
Diyanet İşleri Başkanlığına tahsisli cami ve müştemilatlarında kiralama işlemi
MADDE 101- (1) Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bulunan ve Diyanet İşleri Başkanlığına
tahsis edilen cami, mescit ve bunların müştemilatının ticari faaliyetlerde (dükkan, büro vb.)
kullandırılması amacıyla işletilmesi veya işlettirilmesi Bakanlık ile Diyanet İşleri Başkanlığı
arasında imzalanan Yönerge eki (EK-35) protokol hükümlerine göre işlem yapılır.
(2) Diyanet İşleri Başkanlığına tahsis edilen cami, mescit ve bunların müştemilatı hakkında
kiralama talebi gelmesi halinde talep konusu taşınmazın;
b) Protokol kapsamında olması halinde talep, ilgili müftülüğe yazı ile iletilir ve talep
sahibine de bilgi verilir,
c) Protokol kapsamında olmaması halinde; Yönergenin 90 ıncı maddesinde belirtildiği
(3) Cami, mescit ve müştemilatının kiralanmasında gerek tahmini bedelin tespiti gerekse
ihale komisyonunda maliye temsilcisi olarak bir eleman görevlendirilir.
(4) Ticari faaliyetlerde kullanılmak üzere (dükkan, büro, market vb.) gibi yapılan kiralama
işleminde anılan Başkanlıkça elde edilen gayri safi gelirin yüzde otuzu Hazineye arz bedeli olarak
ödenip ödenmediği İdarece takip edilir.
62
BEİİNCİ KISIM
İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
İrtifak Hakkı Tesisi Edilmesi ve Kullanma İzni Verilmesi
Talebin alınması ve ön değerlendirme
MADDE 102- (1) Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı tesisinin veya kullanma izni
verilmesinin talep edilmesi halinde öncelikle talep dilekçeleri evrak sistemine kaydedilir ve
MEOP’un “İrtifak Hakları” modülünün ilgili bölümüne işlenir.
(2) MEOP kayıtlarındaki mevcut bilgilere göre irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni
verilmesi mümkün olmayan taşınmazlar için talep sahiplerine gerekçesi de belirtilerek bilgi verilir.
(3) İrtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi mümkün olabilecek taşınmazlar için
talep sahiplerine başvurularının değerlendirilmeye alındığı bildirilir.
İrtifak hakkı tesis edilmeyecek veya kullanma izni verilmeyecek Taşınmazların
belirlenmesi
MADDE 103- (1) Üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi talep edilen
taşınmazlara ilişkin yapılacak değerlendirmeye esas olmak üzere öncelikle Yönergenin 51 inci
maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. Ayrıca;
a) İlgili tapu müdürlüğünden en son tapu (şerh ve beyanlara ilişkin bilgiler de dahil) bilgileri
istenilir,
b) Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık, teknolojik veya jeotermal
seracılık ile organik tarım ve projeye dayalı su ürünleri yetiştiriciliği yatırımları amacıyla talepte
bulunulmuş ise, taşınmazın talep doğrultusunda kullanılmaya uygun olup olmadığına ilişkin Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatı ile diğer kamu idarelerinden de görüş
sorulur,
c) Taşınmazın 189 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı, Milli Savunma Bakanlığı
İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları Bölge Başkanlıklarından sorulur,
ç) Taşınmazda paylı veya elbirliği halinde mülkiyet durumunun olup, olmadığı araştırılır,
d) İrtifak hakkı talep edilen arazi vasfındaki taşınmazlar üzerinde yapılması planlanan yapı
ve tesislerin, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu
kapsamında uygunluğuna ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatının
görüşü sorulur,
e) Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların başka bir özel mevzuat gereğince irtifak
hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılır.
Yetki
MADDE 104- (1) Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesi işlemlerinde
ihaleye çıkılmadan önce Bakanlıktan izin alınır.
(2) Ancak aşağıdaki işlemler Bakanlıktan izin alınmaksızın defterdarlıklarca sonuçlandırılır:
a) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca lisans verilen tüzel kişiler lehine 20/2/2001 tarihli ve
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15 inci, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir
Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 8 inci ve
18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun (Elektrik Piyasası Kanununda
Değişiklik Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanunun) 12 nci maddesi uyarınca verilecek
kullanma izinleri ve tesis edilecek irtifak haklarına ilişkin işlemler,
b) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar lehine 9/1/2002 tarihli ve
4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanununun (Endüstri Bölgeleri Kanunu ve Organize Sanayi
Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun) 4 üncü maddesi gereğince
verilecek kullanma izni ile tesis edilecek irtifak haklarına ilişkin işlemler.
(3) Hazine taşınmazları hakkında Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda yapılacak
kullanma izni veya irtifak hakkı ihaleleri sonrasında gerekli olması halinde ön izin verilmesi, ön
izin süresinin uzatılması (Yönetmeliğin değişiklik tarihi olan 14/3/2009 tarihinden önceki ön izinler
hariç) ve ön izin sözleşmesi düzenlenmesi işlemleri defterdarlıklarca sonuçlandırılır.
63
(5) Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde (Yönetmeliğin değişiklik tarihi
olan 14/3/2009 tarihinden önceki ön izinler hariç) kullanma izni sözleşmesi düzenlenmesi ile irtifak
hakkı tesisi işlemleri Bakanlıktan izin alınmaksızın defterdarlıklarca yapılır.
(6) Kullanma izni sözleşmelerinde veya irtifak hakkına ilişkin resmi senetlerde değişiklik
gerektiren işlemlerde Bakanlıktan izin alınır.
MADDE 105- (1) Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesi işlemlerinde
Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgelerde Yönergenin 55 inci maddesinde belirtildiği şekilde işlem
yapılır. Ayrıca taşınmaza ilişkin olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınan görüş
yazılarının bir örneği de eklenir.
Geçici teminat
MADDE 106- (1) Kullanma izni ve irtifak hakkı ihalelerinde geçici teminat, 4706 sayılı
Kanun hükümlerine göre belirlenen üst sınır üzerinden alınır.
MADDE 107- (1) İdare, irtifak hakkı ihaleleri için Yönerge ekinde yer alan “İrtifak Hakkı
Şartnamesi” (EK-37), kullanma izni ihaleleri için ise “Kullanma İzni Şartnamesi” (EK-39) hazırlar.
Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar ise “Özel
Şartlar” bölümünde gösterilir.
İhale işlemleri
MADDE 108- (1) Kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmında belirtilen esaslara göre tespit edilir ve “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği
şekilde ihaleleri yapılır. Ayrıca, aşağıdaki hususlara da dikkat edilir:
a) Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesine ilişkin ihale işlemleri bu Yönergenin
23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulüyle yapılır,
b) Ancak aşağıdaki durumlarda ilan yapılmaksızın ilgilisiyle doğrudan kullanma izni veya
irtifak hakkı tesisi ihalesi yapılır:
1) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca ilgili mevzuatı gereğince verilen lisansa istinaden bu
Kurumca uygun görülen taşınmazların üzerinde yatırım yapacak yatırımcılara,
2) 27/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümlerine
göre özelleştirme kapsam ve programına alınan kurum ve kuruluşlara,
3) Projeye dayalı organize hayvancılık yatırımlarında toplam proje maliyet bedelinin en az yirmi
milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren
en az yüz kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
4) Teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım ve su ürünleri yetiştiriciliği
yatırımlarında en az on milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın
faaliyete geçmesinden itibaren en az on kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden
yatırımcıya,
5) Kıyı yatırımlarında en az yüzelli milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı
ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az ikiyüzelli kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı
taahhüt eden yatırımcıya,
6) Yatırımcı tarafından; dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj istasyonu
gibi tesisler yapılması amacıyla kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi
halinde, (liman, yat limanı ve kruvaziyer limanı yatırımları hariç olmak üzere) talep konusu alanların
geri sahasında talep sahibi yatırımcının mülkiyetinde olan, yasal bir hakka istinaden fiilen kullanımında
bulunan veya bu yatırımcıya daha önce Bakanlıkça kiralanan veya kullanma izni verilen veya irtifak
hakkı tesis edilmiş olan Hazine taşınmazı bulunması; bu alanların yapımı talep edilen kıyı tesisi ile plan
ve proje bütünlüğü taşıyor olması ve birlikte kullanılmasının zorunlu olduğunun tespit edilmesi
durumunda talep sahibi yatırımcıya,
7) Kamu yararına çalışan derneklere ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara, vakıflarca kurulan
yükseköğretim kurumlarına, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşlarına, kendi kuruluş kanunlarında, tüzük ve senetlerinde yer alan asli faaliyetlerinde
belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere,
8) 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 6111 sayılı
Kanunla değişik 54 üncü maddesi kapsamındaki kuruluşlara, ilk yıl için emlak vergisine esas asgari
metrekare birim değerinin yüzde biri tutarındaki bedel üzerinden kuruluş amaçlarında kullanılmak
üzere,
64
9) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun 4 üncü maddesi uyarınca Bakanlar
Kurulunca belirlenen teknoloji geliştirme bölgelerinde yönetici şirkete ilk beş yılı bedelsiz olarak,
devam eden yıllar için yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin binde ikisi karşılığında
kuruluş amaçlarında kullanılmak üzere.
c) (b) bendinde belirtilen koşulları taşıyan birden fazla istekli olması halinde ise; bu
istekliler arasında pazarlık usulü ile yapılacak ihale sonucunda en yüksek bedeli teklif eden
yatırımcıya kullanma izni verilir veya irtifak hakkı tesis edilir,
ç) Yatırımcılar tarafından, (b) bendinin (3), (4) ve (5) numaralı alt bentlerinden
yararlanabilmek için; taahhüt ettikleri yatırımın en az yüzde otuzunu karşılayacak miktarda net öz
kaynağa sahip olduklarının ve yatırımın finansmanını ne şekilde yapacaklarının belgelendirilmesi,
fizibilite raporu ile finansman tablosunun İdareye teslim edilmesi zorunludur.
Kesin teminat
MADDE 109- (1) Kesin teminat, yıllık kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli üzerinden
yüzde altı oranında alınır. Ön izin verilmesi halinde kesin teminat yıllık kullanma izni veya irtifak
hakkı bedeli üzerinden alınır.
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve Sözleşmenin düzenlenmesi
MADDE 110- (1) Bu Yönergenin 26 ncı maddesinde belirtildiği şekilde müşteriye ihale
kararları bildirilir. Ayrıca aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Aşağıdaki sözleşmelerden gerekli olanların düzenlenerek, ön izin ve kullanma izni
sözleşmelerinin notere tasdik ettirilerek İdareye verilmesi sağlanır;
1) Ön izin verilmesi gereken hallerde ön izin için Yönerge eki “Ön İzin Sözleşmesi” (EK36),
2) İrtifak hakkı için Yönerge eki “İrtifak Hakkı Sözleşmesi” (EK-38),
3) Kullanma izni için Yönerge eki “Kullanma İzni Sözleşmesi” (EK-40),
4) Mecra irtifak hakkı için Yönerge eki “Mecra İrtifak Hakkı Sözleşmesi” (EK-41), 5)
Mecra kullanma izni için Yönerge eki “Mecra Kullanma İzni Sözleşmesi” (EK-42), 6)
Geçit hakkı için Yönerge eki “Geçit Hakkı Sözleşmesi” (EK-44).
b) İrtifak hakkı sözleşmelerinin, İdareye teslim tarihinden itibaren bir ay içerisinde tapuya
tescil edilmesi sağlanır,
c) Noterce tasdik edilmiş ön izin ve kullanma izni sözleşmeleri ile irtifak hakkına ilişkin
olarak tapuda düzenlenen resmi senedin bir örneği onbeş gün içerisinde Bakanlığa gönderilir.
İlk yıl ve müteakip yıllar ön izin bedellerinin tespiti ve tahsil Şekli
MADDE 111- (1) Ön izin bedeli, ihalenin onaylanıp müşteriye tebliğinden itibaren onbeş
gün içinde, peşin olarak ilgili muhasebe birimine yatırılması sağlanır.
(2) Müteakip yıl ön izin bedelleri sözleşmelerin düzenlenme tarihleri esas alınarak her yıl
aynı tarihte peşin olarak tahsili için muhasebe işlem fişi düzenlenir ve tahsilinden sonra MEOP’un
irtifak hakları modülünün ilgili bölümüne işlenir.
(3) Ön izin verilmesi gereken hallerde, ayrıca bedel takdiri yapılmaz ve ön izin bedeli, irtifak
hakkı veya kullanma izni ihalesi sonucu oluşacak bedelin yüzde yirmisi olarak belirlenir. Ancak, ön
izin verilecek alanda hak sahibinin fiili kullanımının olması halinde ön izin bedeli, irtifak hakkı
veya kullanma izni ihale bedeli olarak belirlenir.
(4) Ön izin süresinin uzatılmasının talep edilmesi halinde, yeniden bedel takdiri yoluna
gidilmeden ikinci ve müteakip yıl ön izin bedelleri, Türkiye İstatistik Kurumunca ilan edilen Üretici
Fiyatları Endeksinde (ÜFE) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde
değişim oranı) bir önceki yıl ön izin bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak miktarın önceki yıl ön
izin bedellerine ilavesi suretiyle arttırılarak belirlenir. ((Önceki yıl ön izin bedeli x ÜFE )+ Önceki
yıl ön izin bedeli = Cari yıl ön izin bedeli)
İlk yıl ve müteakip yıllar irtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinin tespiti ve tahsil
Şekli
MADDE 112- (1) Ön izin verilmeyen hallerde ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli
ihale bedelidir. İhalenin onaylanıp müşteriye tebliğinden itibaren onbeş gün içinde, (indirim
uygulanacaksa indirim uygulanmış bedelin) peşin olarak ilgili muhasebe birimine yatırılması
sağlanır.
65
(2) Müteakip yıl kullanma izni bedelleri sözleşmelerin düzenlenme tarihleri, irtifak hakkı
bedelleri ise; tapuya tescil tarihi esas alınarak her yıl peşin olarak tahsil edilmesi sağlanır ve
tahsilinden sonra MEOP’un irtifak hakları modülünün ilgili bölümüne işlenir. Hak lehdarının kabul
etmesi ve İdarece de uygun görülmesi halinde geçit hakkı ve mecra irtifak hakları bedelleri tek
seferde tahsil edilebilir.
(3) Ön izin verilen hâllerde, kullanma izni veya irtifak hakkı tesis edilinceye kadar (dört yılı
geçmemek üzere) geçen süre dikkate alınarak ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli; ihale
bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın
aynı ayına göre yüzde değişim) oranında arttırılması suretiyle aşağıda belirtildiği şekilde tespit
edilir:
Ön izin süresinin dört yıl süre ile uzatıldığı varsayılarak kullanma izni veya irtifak hakkı
bedeli hesap edilmesi:
İhale bedeli; kullanma izni veya irtifak hakkı ihalesinde oluşan bedeldir.
(İhale bedeli x 1. yıl ÜFE oranı) + ihale bedeli = Ön izin süresinin 1. yılı sonunda olması
gereken bedel,
(Ön izin süresinin 1. yılı sonunda olması gereken bedel x 2. yıl ÜFE oranı) + Ön izin
süresinin 1. yılı sonunda olması gereken bedel = Ön izin süresinin 2. yılı sonunda olması gereken
bedel,
süresinin 2. yılı sonunda olması gereken bedel = Ön izin süresinin 3. yılı sonunda olması gereken
bedel,
süresinin 3. yılı sonunda olması gereken bedel = Cari yıl kullanma izni ve irtifak hakkı bedeli.
(4) Vadesinde ödenmeyen bedellere, 6183 sayılı Kanunu 51 inci maddesi gereğince
(5) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve Hazine
adına tescil edilen taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma
izinlerinden bedel alınmaz.
(6) Gümrük Müsteşarlığı tarafından 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve
Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında
gerçekleştirilen veya gerçekleştirilecek olan gümrük kapılarının modernizasyonu ile gümrük
idarelerine ait bina ve alt yapı tesislerine ilişkin yatırımlar için Hazinenin özel mülkiyetinde
bulunan taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan yerler üzerinde verilen kullanma izinlerinde irtifak hakkı veya kullanma izni bedelleri
alınmaz.
(7) Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 3996 sayılı Kanun ile 28/5/1988 tarihli ve 3465
sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol)
Yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen
veya gerçekleştirilecek karayolları yatırımları için Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan
taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan
yerler üzerinde verilen kullanma izinlerinde, irtifak hakkı veya kullanma izni bedelleri alınmaz.
İlk yıl ve müteakip yıllar irtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinde yapılacak
indirimler
MADDE 113- (1) Kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, ilk yıl ihale bedeline, ikinci ve
üçüncü yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde yetmiş oranında indirim
uygulanmak suretiyle hesap edilir.
(2) Tarım veya organize hayvancılık yapılmak üzere kullanma izni verilen veya irtifak hakkı
tesis edilen taşınmazların bedeli;
a) İlk yıl ihale bedeline, ikinci ve üçüncü yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek
bedele yüzde yetmiş oranında indirim uygulanmak suretiyle,
b) Üçüncü yıldan sonraki bedeller için ise; sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde
elli oranında indirim uygulanmak suretiyle,
hesaplanır.
66
(3) Kullanma izni verildiği veya irtifak hakkı tesis edildiği tarihte taşınmazın üzerinde yapı,
tesis vb. muhdesatların bulunması ve esaslı nitelikte ilave yatırım gerekmemesi halinde; yukarıda
öngörülen yüzde yetmiş indirim uygulanmaz. Bu durumda; tarım ve organize hayvancılık yapılmak
üzere kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlarla sınırlı olmak üzere, ilk
yıldan itibaren yüzde yetmiş yerine, sözleşme gereğince alınması gereken bedelin yüzde ellisi
hesaplanarak tahsil edilir.
(4) 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde
Yaptırılması Hakkında Kanun, 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu, 4691 sayılı Kanun ile 5346
sayılı Kanun gibi özel düzenlemeler gereği verilen kullanma izni veya tesis edilen irtifak hakkı
bedellerinde herhangi bir indirim uygulanmaz.
Hasılat paylarının tahsili
MADDE 114- (1) Kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı
üzerinde yapılacak tesisin bizzat hak lehtarınca işletilmesi hâlinde, bu tesisin işletilmesinden elde
edilen toplam yıllık hasılatın yüzde biri oranında, tarım ve hayvancılık ile sanayi, enerji ve tersane
yatırımlarında bu oran binde bir olarak uygulanmak suretiyle hasılat payının tahsili sağlanır.
(2) Aşağıdaki gerçek ve tüzel kişilere verilen kullanma izinleri ile tesis edilen irtifak
haklarından hâsılat payı alınmaz:
a) Kamu yararına çalışan dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara sağlık, eğitim ve
spor tesisleri yapılmak amacıyla verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
b) Vakıflarca kurulan yükseköğretim kurumlarına verilen kullanma izinleri ve tesis edilen
irtifak hakları,
c) 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak
hakları,
ç) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılarak Hazine
adına tescil edilen veya tapudan terkin edilen taşınmazların üzerinde verilen kullanma izinleri ve
tesis edilen irtifak hakları,
d) Mecra ve geçit hakkı amaçlı verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
e) 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi
üretim tesisleri için verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
f) Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yapİşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun ile 3465 sayılı Kanun kapsamında
gerçekleştirilen veya gerçekleştirilecek karayolları yatırımları için Hazinenin özel mülkiyetinde
bulunan taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan yerler üzerinde verilen kullanma izinleri,
g) Gümrük Müsteşarlığı tarafından 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşletDevret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen veya
gerçekleştirilecek olan gümrük kapılarının modernizasyonu ile gümrük idarelerine ait bina ve alt
yapı tesislerine ilişkin yatırımlar için Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların üzerinde
tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde verilen
kullanma izinleri,
ğ) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme
bölgeleri için verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları.
(3) Hak lehdarı ile varsa alt kiracılarınca, yıllık hasılatını gösteren ve ilgili vergi dairesine
yıllık beyanname ekinde verilen gelir tabloları, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli malî müşavirlere tasdik
ettirildikten sonra bir örneğinin İdareye verilmesi sağlanır.
(4) Ödenmesi gereken hasılat paylarının her yılın yıllık beyanname verme dönemini takip
eden ay içinde ilgili muhasebe birimine yatırılması sağlanır ve muhasebe işlem fişi düzenlenerek
tahsilinden sonra MEOP’un irtifak hakları modülünün ilgili bölümüne işlenir.
(5) Hazine taşınmazı üzerinde bulunan tesisin tamamının veya bir kısmının hak lehtarınca
üçüncü kişilere kiraya verilmesi hâlinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
a) Hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan kira sözleşmesinin bir örneği İdarece alınarak
dosyasına konulur,
67
b) Hak lehtarından brüt kira bedeli üzerinden sözleşmesinde belirtilen oranda pay alınır,
c) Kiracıdan/kiracılardan, tesisin işletilmesinden elde edilecek toplam yıllık hasılattan hak
lehtarına ödenen kira bedeli düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden sözleşmesinde belirtilen
oranda pay alınır,
ç) Kira payları, hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan sözleşmeye göre kira bedellerinin hak
lehtarına ödenmesi gereken ayı takip eden ayın yirminci günü mesai saati bitimine kadar ilgili
muhasebe birimine yatırılması sağlanır,
d) Kiracılardan alınamayan hasılat payları hak lehtarından alınır.
(6) Hak lehtarı yatırımcılar tarafından, hakka konu taşınmazların veya üzerindeki tesislerin
bazı bölümlerinin baz istasyonu, bankamatik vb. amaçlarda kullanılmak üzere üçüncü kişilere
kiraya verilmesi ve sözleşmelerinde tesislerin kiracılarından ayrıca hasılat veya kâr payı alınacağına
ilişkin hüküm bulunmasına karşılık, kiracıların kiraladıkları yerler üzerinde gösterdikleri faaliyetin
niteliği gereği yıllık işletme hasılatlarının veya kârlarının tespit edilememesi durumunda;
a) Kiracıların hak lehtarına ödediği bir yıllık kira bedelinin yüzde yirmibeşi oranında
kiracılardan ayrıca pay alınır,
b) Yıllık kira bedelinin tespit edilememesi durumunda ise; defterdarlıkça oluşturulacak
komisyon tarafından belirlenecek kira bedeli üzerinden yüzde yirmibeş oranında kiracılardan ayrıca
pay alınır.
(7) İrtifak hakkı ve kullanma izni verilen alanda; proje kapsamında özel mülkiyete konu
taşınmazların da bulunması halinde mümkünse hasılat payı ayrı ayrı hesaplanır, değilse tüm tesisin
işletilmesinden elde edilecek hasılatın toplam alana bölünmesi suretiyle hesaplanacak olan yıllık
metrekare birim hasılat miktarının, irtifak hakkı ve kullanma iznine konu alana oranlanması
suretiyle tespit edilecek olan bedel üzerinden hasılat payı alınır.
(8) Vadesinde ödenmeyen hasılat paylarına 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince
Ön izin verilmesi
MADDE 115- (1) Gerekli olduğu takdirde üzerinde ihale kalan yatırımcıya, kullanma izni
veya irtifak hakkı ihalelerinin onayını müteakip, fiili kullanım olmaksızın;
a) Taşınmazın tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması,
b) İmar planının yaptırılması, değiştirilmesi,
c) Uygulama projelerinin hazırlanması, onaylatılması,
d) İlgili kamu idarelerinden gerekli izin ve ruhsatların alınması,
amacıyla, defterdarlıkça bir yıl süreli ön izin verilir.
(2) Yatırımcı ile İdare arasında Yönerge eki “Ön İzin Sözleşmesi” (EK-36) düzenlenir.
(3) Ön izin süresi gerekli hâllerde bedeli karşılığında uzatılır. Ancak, ön izin süresinin
toplamı dört yılı geçemez.
(4) Uzatılan dönem için yeniden sözleşme yapılmaz.
Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde kullanma izni ve irtifak hakkı
sözleşmelerinin düzenlenmesi
MADDE 116- (1) Ön izin verilen yatırımcılar tarafından ön izin sözleşmesinde belirtilen
yükümlülüklerin yerine getirilerek, kullanma izni verilmesinin veya irtifak hakkı tesisinin talep
edilmesi halinde, defterdarlıkça; aşağıdaki araştırmalar yapılarak, bu durumların tespiti halinde
Bakanlıktan izin alınmaksızın; Yönerge ekleri “Kullanma İzni Sözleşmesi” (EK-40) veya “İrtifak
Hakkı Sözleşmesi” (EK-38) düzenlenir:
a) İlgili belediye başkanlığından veya ilgili kamu idaresinden imar planları istenerek, imar
planları veya değişikliklerinin sözleşme amacı doğrultusunda yaptırılıp yaptırılmadığı, planların
onaylı olup olmadığı ve bu planlara uygun olarak imar uygulamasının yapılıp yapılmadığı kontrol
edilir. Ancak, tarım ve hayvancılık amaçlı yatırımlarda; Hazine taşınmazının belediye ve belediye
mücavir alan sınırları dışında yer alması, üst ölçekli planlarının bulunmaması ve yapılacak yatırım
için imar planı yaptırılmasının zorunlu olmadığının ilgili kamu idarelerince bildirilmesi halinde,
imar planı istenilmez,
b) Ön izin verilen yatırımcılardan uygulama projeleri istenerek imar planına uygun olarak
hazırlanıp hazırlanmadığı ve ilgili kamu idarelerine onaylattırılıp onaylattırılmadığı kontrol edilir,
c) İlgili kamu idarelerinden alınması gerekli diğer izinlerin alınıp alınmadığı araştırılır,
68
ç) Ön izin sözleşmelerinde belirtilen diğer hususların yerine getirilip getirilmediği araştırılır,
d) Taşınmaz üzerinde teknolojik veya jeotermal seracılık yatırımı yapılacak ise kullanılacak
jeotermal suya ilişkin olarak yetkili kamu idaresinden gerekli izinlerin alınıp alınmadığı ve
yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili kamu idarelerinin yanı sıra ayrıca
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına onaylattırılıp onaylattırılmadığı
kontrol edilir,
e) Organik tarım yatırımları amacıyla ön izin verilmiş ise 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı
Organik Tarım Kanunu ve 18/8/2010 tarihli ve 27676 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Organik
Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik kapsamında ilgili kamu idareleri ve
kuruluşlardan gerekli izinler alınıp alınmadığı kontrol edilir,
f) Projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti yapılmak amacıyla ön izin verilmiş ise
taşınmaz üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili kamu idarelerinin
yanı sıra ayrıca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatın onaylattırılıp
onaylattırılmadığı kontrol edilir,
g) Projeye dayalı su ürünleri yetiştiriciliği yapılmak amacıyla ön izin verilmiş ise taşınmaz
üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili kamu idarelerinin yanı sıra
ayrıca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına onaylattırılıp onaylattırılmadığı kontrol edilir.
İrtifak hakkı ve kullanma izni süresi ve sürenin dondurulması
MADDE 117- (1) 6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu, 26/6/2001 tarihli
ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 9/1/2002 tarihli ve 4737 sayılı Endüstri
Bölgeleri Kanunu (Endüstri Bölgeleri Kanunu ve Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun ve özel kanunlarında süre belirtilenler hariç Hazine taşınmazları
üzerinde kullanma izni ve irtifak hakkı süresi en fazla otuz yıl olarak uygulanır. Ancak, daha önce
kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlarla proje bütünlüğü taşıyan
taşınmazlar üzerinde daha önce verilen kullanma izni veya tesis edilen irtifak hakkının kalan süresi
kadar kullanma izni verilir veya irtifak hakkı tesis edilir. Üzerindeki binalarda esaslı onarım
gerektirmeyen veya üzerinde sabit tesis yapılmamakla birlikte taşınmazın değeri (binalarda bina
bedeli hariç) kadar yatırım ve onarım yapılacak ve idarece uygun görülecek yatırımlar için ise yirmi
yıla kadar kullanma izni verilir veya irtifak hakkı tesis edilir.
(2) İrtifak hakkı veya kullanma izni sürelerinin dondurulmasının talep edilmesi halinde
aşağıda belirtilen işlemler yapılır:
a) Hakkın tamamen kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen
hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun olup olmadığı tespit edilir,
b) Engelleyici bir durumun tespiti halinde, engelin irtifak hakkı lehtarı veya kullanma izni
sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanıp kaynaklanmadığı araştırılır,
c) Engelleyici durumun mücbir sebeplerden ortaya çıkıp çıkmadığı araştırılır,
ç) İdarece yukarıdaki şartların tespit edilmesi halinde durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır,
d) Dondurulan süre için bedel alınmaz,
e) İrtifak hakkı veya kullanma izni süresinin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak
bedel, dondurulan yıl bedelinin geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması
suretiyle tespit edilir,
f) Dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı,
sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir,
g) Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinin devri
MADDE 118- (1) Adlarına kullanma izni verilen veya lehlerine irtifak hakkı tesis edilen
yatırımcılar tarafından kullanma izninin veya irtifak hakkının üçüncü kişilere devrinin talep
edilmesi halinde aşağıdaki hususların varlığı araştırılarak işlemleri yapılır:
a) Yatırımcının İdareye herhangi bir borcunun bulunup bulunmadığı araştırılır, borçları var
ise gecikme zamları ile birlikte ödenmesi istenir,
b) İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşme hükümlerine aykırılığın olup olmadığı
araştırılır, aykırılık var ise İdarece verilen süre içerisinde giderilmesi istenir,
69
c) İlgili muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığı ile MEOP kayıtlarından, kullanma
izninden veya irtifak hakkından dolayı İdare aleyhine açılmış herhangi bir dava olup olmadığı
araştırılır, açılmış davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız feragat
edilmesi, buna ilişkin belge aslının İdareye ibraz edilmesi istenir.
(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen şartların yerine getirilmesi ve yeni sözleşme hükümlerinin
kabul edilmesi halinde, İdarece takdir edilen cari yıl irtifak hakkı bedeli ile birlikte devir talebi
Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
(3) İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise devralan kişilerin tapudaki devir tarihinden
itibaren bir ay içinde İdareye müracaat etmeleri halinde, İdarece takdir edilen cari yıl irtifak hakkı
bedeli ile birlikte bu talep Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
(4) Ön izin sözleşmeleri devredilmez ve ortak alınmaz.
(5) Hak lehtarının şirket olması halinde; kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen
tarihteki ortaklık yapısına göre, daha sonra yapılacak ve şirket hisselerinin yüzde ellisinden
fazlasının devri sonucunu doğuracak işlemler sözleşmenin devri olarak kabul edilir ve yukarıda
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Ön izin sözleşmesinin sona ermesi ve feshi
MADDE 119- (1) Ön izin sözleşmesi sürenin bitimiyle sona erer. Bu durumda, ön izin
süresi içerisinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle irtifak hakkı tesis edilememesi
veya kullanma izni verilememesi hâlinde ise bir fesih işlemine gerek olmaksızın kesin teminat
Hazineye gelir kaydedilerek durum hak sahibine ve Bakanlığa bir yazı ile bildirilir.
(2) Ön izin süresi içinde yükümlülüklerin ilgilinin kusuru dışında yerine getirilmesinin
mümkün olamayacağının anlaşılması hâlinde, İdareye yapılacak başvuru üzerine talep Bakanlığa
iletilir. Bakanlıkça talebin uygun görülmesi halinde sözleşme feshedilir ve kesin teminat ile kalan
süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilir.
(3) Ön izin sahibinin sözleşme süresi sona ermeden taahhüdünden vazgeçmesi hâlinde,
durum Bakanlığa iletilir. Bakanlıkça talebin uygun görülmesi halinde sözleşme feshedilerek kesin
teminat Hazineye gelir kaydedilir ve kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilmez.
İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi ve feshi
MADDE 120- (1) İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmeleri, sürenin bitimiyle sona erer.
(2) Kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis edilen hak sahibi tarafından
sözleşmenin feshinin talep edilmesi halinde durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre
işlem tesis edilir.
(3) Bakanlıkça talebin uygun görülmesi halinde sözleşme feshedilir ve irtifak hakkı
karşılıklı olarak tapudan terkin ettirilir.
(4) Kanunun 62 nci maddesi ile Yönetmeliğin 52 ve 80 inci maddeleri gereğince,
yatırımcının irtifak hakkı ve kullanma izni sözleşme hükümlerine aykırı davrandığının tespit
edilmesi halinde, İdarece tespit edilen aykırılıklar bildirilerek bunların en az on gün içerisinde
giderilmesi hususunda bir ihtar yazısı yazılır.
(5) Yapılan ihtira rağmen aykırılığın halen devam ettiğinin tespiti durumunda, durum
Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem tesis edilir.
(6) Bakanlıkça sözleşmenin feshedilmesinin uygun görülmesi halinde öncelikle irtifak
hakkının rızaen tapudan terkini için hak sahibine bir yazı yazılır. Rızaen terkinin kabul edilmesi
halinde, ilgili tapu müdürlüğüne hakkın tapudan terkini ve varsa taşınmazın üzerindeki tüm yapı ve
tesislerin Hazineye intikali için bir yazı yazılır. Rızaen terkin sağlanamaması halinde dava açılması
için durum ilgili muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına bir yazı ile bildirilir.
(7) İkinci ve dördüncü fıkralarda belirtilen nedenlerle irtifak hakkı ve kullanma izni
sözleşmelerinin feshedilmesi halinde, kesin teminatın Hazineye gelir kaydedilmesi için muhasebe
müdürlüğüne yazı yazılır. Ayrıca, izin sahibinden veya hak lehtarından cari yıl kullanma izni veya
irtifak hakkı bedeli tutarında tazminat alınmak kaydıyla sözleşme İdarece feshedilir.
(8) İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi veya feshedilmesi hâlinde;
özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, Hazine taşınmazı üzerindeki tüm yapı ve tesisler, tazminat
veya bedel ödenmeksizin, sağlam ve işler durumda teslim alınır ve bir tutanak düzenlenir. Bundan
dolayı adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis edilen yatırımcı veya üçüncü
kişiler tarafından ileri sürülen hak ve tazminat talepleri kabul edilmez.
70
İKİNCİ BÖLÜM
Özellik Arz Eden İrtifak Hakkı Tesisi ve Kullanma İzni İşlemleri
Turizm yatırımları
MADDE 121- (1) Turizm yatırımı yapılmak amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığınca
adlarına kesin tahsis yapılan yatırımcılar lehine üst hakkı tesis edilmesine ilişkin işlemler aşağıdaki
şekilde yürütülür.
a) Yetki
1) Hazine taşınmazlarının üzerinde turizm yatırımı yapılmak amacıyla Kültür ve Turizm
Bakanlığınca adlarına kesin tahsis yapılan yatırımcılar lehine üst hakkı tesis edilmesine ilişkin
işlemler Bakanlıktan alınacak talimata göre gerçekleştirilir.
b) Ön izin bedelinin tahsili
1) Kültür ve Turizm Bakanlığınca tespit edilen ön izin bedelleri, yatırımcı tarafından
başvurulması halinde, Bakanlığın talimatı beklenilmeksizin;
a) Kültür ve Turizm Bakanlığının ön izin yazısının yatırımcıya tebliğ tarihinden itibaren
otuz gün içinde gecikme faizsiz,
b) Otuz gün geçtikten sonra ise 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt
Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre ayrıca hesaplanacak gecikme faiziyle birlikte,
idarece muhasebe işlem fişi düzenlenerek tahsili sağlanır ve MEOP’un “İrtifak Hakları”
modülünün ilgili bölümüne işlenir.
c) İlk yıl üst hakkı bedelinin tahsili
1) Kültür ve Turizm Bakanlığınca tespit edilen ilk yıl üst hakkı bedeli, yatırımcı tarafından
başvurulması halinde, üst hakkı tesis edilmesine ilişkin Bakanlık talimatı beklenilmeden;
a) Kültür ve Turizm Bakanlığının kesin tahsis koşullarının yer aldığı yazısının yatırımcıya
tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde gecikme faizsiz,
b) Otuz gün geçtikten sonra ise 3095 sayılı Kanun hükümlerine göre ayrıca hesaplanacak
gecikme faiziyle birlikte,
idarece muhasebe işlem fişi düzenlenerek tahsili sağlanır ve MEOP’un “İrtifak Hakları”
modülünün ilgili bölümüne işlenir.
ç) Kesin tahsisi yapılan Taşınmazın tescil işlemleri ve Bakanlığa gönderilecek belgeler
1) Kültür ve Turizm Bakanlığınca yatırımcı adına kesin tahsisi yapılan taşınmazın, onaylı
imar planına göre, gerekli ifraz, tevhit ihdas vb. işlemlerinin yapılması için ilgi tapu müdürlüğüne
yazı yazılır. Taşınmazların Hazine adına tescilinden sonra tapu senedi ile ölçekli krokisinin bir
örneği Bakanlığa gönderilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
d) Üst hakkının tescili ve resmi senet düzenlenmesine ilişkin işlemler
1) Kültür ve Turizm Bakanlığınca adına kesin tahsis yapılan yatırımcı lehine üst hakkı tesis
edilmesine ilişkin Bakanlığın izin yazısının alınmasını müteakip İdarece, ilk yıl üst hakkı bedelinin
ödenip ödenmediği ve yatırımcının kesin tahsisten dolayı Hazineye herhangi bir borcunun bulunup
bulunmadığı araştırılır.
2) Yatırımcının borcunun bulunmadığının tespiti halinde, Bakanlığın üst hakkı tesisine
ilişkin izin yazısının ekinde yer alan sözleşmede yer alan koşulları kapsayacak şekilde resmi senet
düzenlenmesi için ilgili tapu müdürlüğüne ve aynı zamanda resmi senedin imzalanması amacıyla
tapu müdürlüğüne başvuruda bulunulması için de yatırımcıya yazı yazılır.
3) Üst hakkının tapuya tescilinin sağlanmasını müteakip düzenlenen resmi senedin bir
örneği Bakanlığa gönderilir.
e) Müteakip yıllar üst hakkı bedelleri ile hasılat veya kâr paylarının tahsili
1) Müteakip yıllar üst hakkı bedelleri, resmi senette belirtilen şekilde tespit edilerek, en geç
kesin tahsis tarihine tekabül eden tarihte yatırılması için İdarece hak sahibine bir yazı yazılır.
2) Hasılat veya kâr payları resmi senette belirtilen şekilde tespit edilir ve bilanço dönemini
takip eden mayıs ayı sonuna kadar yatırılması için İdarece hak sahibine bir yazı yazılır.
3) İdarece muhasebe işlem fişi düzenlenerek müteakip yıllar üst hakkı bedelleri ile hasılat
veya kar paylarının tahsili sağlanır ve MEOP’un “İrtifak Hakları” modülünün ilgili bölümüne
işlenir.
71
4) Süresi içerisinde ödenmeyen üst hakkı bedelleri ve hasılat payları, resmi senetlerde
belirtilen şekilde veya hüküm olmaması halinde genel hükümlere göre gecikme zammı veya faizi
uygulanarak tahsil edilir.
Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılacak yatırımlar
MADDE 122- (1) 3996 sayılı Kanun hükümlerine göre, Yüksek Planlama Kurulunca yetki
verilen hizmetin asli sahibi kurum ve kuruluşlar tarafından belirlenen yatırımcılar tarafından,
Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi
halinde;
a) Talepler evrak ve MEOP kayıtlarına işlenir,
b) Talebe konu taşınmazlar hakkında Yönergenin 105 inci maddesinde belirtilen bilgi ve
belgeler Bakanlığa gönderilir.
(2) Bakanlıktan alınacak talimata göre irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi
işlemleri sonuçlandırılır.
4046 sayılı Kanun kapsamında yapılacak işlemler
MADDE 123- (1) 4046 sayılı Kanun uyarınca Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca Hazine
taşınmazları üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde,
talebe konu taşınmazlar hakkında Yönergenin 105 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler
Bakanlığa gönderilir.
3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu kapsamındaki işlemler
MADDE 124- (1) 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun ek 7
nci maddesinin uygulanmasına ilişkin 22/6/2006 tarihli ve 26236 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
Sağlık Tesislerinin Kiralama Karşılığı Yaptırılması ile Tesislerdeki Tıbbi Hizmet Alanları Dışındaki
Hizmet ve Alanların İşletilmesi Karşılığında Yenilenmesine Dair Yönetmeliğin 7 nci maddesi
çerçevesinde Sağlık Bakanlığınca (Kamu Özel Ortaklığı Daire Başkanlığı) tarafından kamu-özel
ortaklığı yatırım-finansman modeli ile gerçekleştirilmek üzere Sağlık Bakanlığına tahsisli
taşınmazlar üzerinde hastane binası yapılması veya mevcut hastane binalarının yık-yap yöntemiyle
yenilenmesi amacıyla ilgili Bakanlıktan Hazine taşınmazlarına yönelik uygun görüş verilmesi
talebinde bulunulduğunda;
a) Talepler evrak ve MEOP kayıtlarına işlenir,
b) Talebe konu taşınmazlar hakkında Yönergenin 105 inci maddesinde belirtilen bilgi ve
belgeler Bakanlığa gönderilir.
Enerji yatırımları
Madde 125- (1) Enerji yatırımı yapılmak amacıyla yatırımcılar lehine irtifak hakkı tesis
edilmesi ve kullanma izni verilmesine ilişkin işlemler aşağıdaki şekilde yürütülür:
a) 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca irtifak hakkı tesisi veya kullanma
izni verilmesi işlemleri
1) Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)
Genel Müdürlüğü ile elektrik dağıtımında görevlendirilen kamu tüzel kişileri tarafından yürütülen
faaliyetleri için Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinin talep
edilmesi halinde;
a) Lisans sahibi adına bu kısımda belirtildiği şekilde irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma
izni verilir,
b) Bu amaçla tesis edilecek irtifak hakkı ve verilecek kullanma izinlerinden bedel ve hasılat
payı alınmaz.
2) Ancak, belirtilen kuruluşların yürüttükleri hizmetlerin özelleştirilmesi halinde, işletme
hakkını devralan yatırımcı tarafından devir tarihinden itibaren yapılacak ilave yatırımlar için ihtiyaç
duyulacak Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi
halinde, işletme hakkı sahibi lehine işletme hakkının süresiyle sınırlı olmak üzere bu kısımda
belirtildiği şekilde irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir.
72
3) Bu Kanun uyarınca, enerji yatırımları için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından
lisans verilen diğer yatırımcılara lisans süresince ve Kurumca bildirilen taşınmazlar üzerinde bu
kısımda belirtildiği şekilde irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir.
b) 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanuna göre yapılacak işlemler
1) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu Kurumun
uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biokütle,
biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları kullanılarak elektrik
enerjisi üretim tesisi kurulması veya bu tesislere bağlantı sağlayan ulaşım yolları ile şebeke bağlantı
noktasına kadarki enerji nakil hattının kurulması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya
kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yenilenebilir enerji üretimine yönelik kullanma izni ve irtifak hakkı tesisi işlemleri Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından verilen lisans esas alınarak lisans süresince ve bedeli
karşılığında bu kısımda belirtildiği şekilde İdarece irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni
verilir.
b) Bu tesislerin 31/12/2015 tarihine kadar devreye alınması kaydıyla, yenilenebilir enerji
üretim tesisleri kurulması amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde bedeller,
sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren on yıl süreyle sözleşmesi gereği tahsil edilmesi gereken
bedele yüzde seksenbeş oranında indirim uygulanarak tahsili sağlanır.
c) Hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan Hazinenin taşınmazları ile
bedeli lisans sahibi tarafından ödenerek kamulaştırılan ve tapuda Hazine adına tescil edilen
taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel
alınmaz.
c) 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu (Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik
Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanun) hükümlerine göre yapılacak işlemler
uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde doğal gazın iletimi, dağıtımı, depolanması,
pazarlanması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi
halinde;
a) Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına göre takdir edilecek bedeli karşılığında bu
kısımda belirtildiği şekilde İdarece irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir.
b) BOTAŞ lehine doğalgaz boru hattı geçirilmek amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve
kullanma izinlerinde aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır;
1) Boru hattının hizmet süresi, irtifak hakkı veya kullanma izni süresi olarak belirlenir,
2) İrtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, boru hattının geçmesi nedeniyle taşınmazın
değerinde meydana gelen azalma dikkate alınmak suretiyle Yönergenin “Değerleme İşlemleri”
kısmında belirtildiği şekilde hesaplanır,
3) İrtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, bir defaya mahsus olmak üzere tahsil edilir.
ç) 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümlerine göre yapılacak işlemler
uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni
verilmesinin talep edilmesi halinde, talebe konu taşınmazlar hakkında Yönergenin 105 inci
maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilir.
d) 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu (Endüstri Bölgeleri Kanunu ve Organize
Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun) hükümlerine göre
yapılacak işlemler
1) Endüstri bölgesi ilan edilen alan içinde kalan Hazine taşınmazları üzerinde Bilim, Sanayi
ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar tarafından irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi
halinde, Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına göre takdir edilecek bedeli karşılığında bu
kısımda belirtildiği şekilde doğrudan yatırımcı lehine İdarece irtifak hakkı tesis edilir veya
kullanma izni verilir.
73
e) 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu hükümlerine göre yapılacak işlemler
(1) 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 5 inci maddesi uyarınca serbest bölgelerde
faaliyette bulunan yatırımcı kullanıcıların talep etmesi halinde, Hazinenin özel mülkiyetinde veya
Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlar üzerinde Yönetmeliğin 12 nci maddesine
göre takdir edilecek bedel üzerinden irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecektir.
f) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun hükümlerine göre yapılacak
işlemler
(1) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun 4 üncü maddesi uyarınca
Bakanlar Kurulunca belirlenen teknoloji geliştirme bölgeleri içinde yer alan Hazinenin özel
mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı
tesisinin veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, doğrudan yönetici şirket lehine ilk
beş yılı bedelsiz olarak, devam eden yıllar için yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin
binde ikisi karşılığında irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecektir.
Kıyıda yapılacak yatırımlara ilişkin işlemler
MADDE 126- (1) Kıyıda yapılacak yatırımlara ilişkin işlemler aşağıdaki şekilde yürütülür.
a) Kıyıda yapılacak yatırıma ilişkin başvuru
1) Yatırımcı tarafından; kıyı ve sahil şeritleri ile doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan
araziler üzerinde yapacak yatırıma ilişkin olarak İdareye başvuru yapılması halinde;
a) İdarece talep hakkında herhangi bir işlem yapılmaksızın, talep Çevre ve Şehircilik
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına bir yazı ile iletilir,
b) Talebin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına iletildiği talep sahibine bir
yazı ile bildirilir.
b) Yatırım teklif dosyası
1) İdarece, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatınca gönderilen ve aşağıda
sayılan belgelerin tam olup olmadığı kontrol edilir ve şayet eksik belge gönderilmiş ise anılan
idareden bir yazı ile eksik olan belgelerin gönderilmesi istenilir:
a) Kıyı ve sahil şeritleri ile doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan araziler üzerinde
yapılacak yatırıma ilişkin; memleket koordinat sistemine göre yatırımın yapılacağı yerin ve alan
sınırlarının koordinatlar ile belirlendiği 1/1.000, 1/5.000 ve 1/25.000 ölçekli halihazır haritalar,
b) Yatırımın yapılacağı alanın; 1/5.000 ölçekli veya 1/25.000 ölçekli veyahut da her iki
ölçekte halihazır paftalar üzerinde, var ise onaylı çevre düzeni plânı, nâzım imar plânı veya
uygulama imar plânı ile irtibatlandırılarak, yakın çevresine ilişkin mevcut durumu da gösterecek
şekilde hazırlanan analiz paftası,
c) Teklif plân onama sınırları kapsamında kalan alanın, halihazır harita üzerine işlenmiş
kadastral durumunu gösteren harita kadastro mühendisi tarafından onaylı pafta ve son bir ay
içerisinde alınmış mülkiyet durumunu gösterir belge.
c) İdarece yapılacak işlemler
1) İdarece, bu aşamada herhangi bir kurumdan görüş alınmaksızın, teklif imar plan onama
sınırı kapsamında kalan alanın yüzölçümü ve fiili durumu mahallinde tespit edilir ve buna ilişkin
tespit tutanağı hazırlanır.
2) Yukarıdaki belgeler Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
3) Kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, bu Yönergenin “ Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtilen esaslara göre tespit edilir ve Yönerge eki “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3)
düzenlenir.
4) İlk yıl ve müteakip yıl kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri Yönergenin 112 nci
maddesine göre hesaplanır ve 113 üncü maddesine göre gerekli indirimler uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım ve Teşvik Kapsamında Tesis Edilecek
İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni İşlemleri
Yatırım ve teşvik kapsamında değerlendirilmeyecek Taşınmazların tespiti
MADDE 127- (1) Yatırım ve teşvik kapsamında talep edilen taşınmazlara ilişkin yapılacak
değerlendirmeye esas olmak üzere öncelikle bu Yönergenin 51 inci maddesinde belirtildiği şekilde
işlem yapılır. Ayrıca;
74
a) Taşınmaz üzerinde irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiraya verilip verilmediği
MEOP kayıtlarından kontrol edilir,
b) Mülkiyetinin ihtilâflı olup olmadığı MEOP kayıtlarından, tapu kayıtlarından ve ilgili
muhakemat müdürlüğü ile Hazine avukatlığından araştırılır,
c) Karayolları Bölge Müdürlüğüne, taşınmazın il kara yolları ağında kalıp kalmadığı bir yazı
ile sorulur,
ç) Orman ve Su İşleri Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından taşınmazın, 1/7/2003 tarihli ve
4915 sayılı Kara Avcılığı Kanununun 4 üncü maddesi gereğince, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile
Bakanlar Kurulunca tespit ve tefrik edilen yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında kalıp
kalmadığı bir yazı sorulur,
d) Özel çevre koruma bölgesinde kalan taşınmazın, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca bu
amaçta kullanılmasının uygun olup olmayacağı sorulur,
e) 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında kalan taşınmazın bu
amaçta kullanılmasının uygun olup olmayacağı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatından sorulur,
f) Taşınmazın 5543 sayılı İskan Kanunu kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatından sorulur,
g) İlgili belediyesinden imar planının bir örneği istenilerek, taşınmazın talep edilen amaca
ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilir,
ğ) Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların başka bir özel mevzuat gereğince İrtifak
hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılır,
h) Talep edilen taşınmazın bulunduğu mülkî sınırlar içinde organize sanayi veya endüstri
bölgesi bulunması hâlinde, bu bölgelerde yer alabilecek yatırımlar için tahsis edilecek boş parsel
bulunup bulunmadığı veya bu bölgelerde yapılması uygun görülmeyen yatırımlardan olup olmadığı,
organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi idaresinden sorulur.
Teşvik kapsamında değerlendirilecek Taşınmazların tespiti
MADDE 128- (1) 15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda belirlenen bölgelerdeki
yatırım türüne göre, yatırıma elverişli taşınmazlar, İdarece aşağıdaki şekilde tespit edilir:
a) Varsa organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi idaresinden ve diğer ilgili kurum ve
kuruluşlardan, usul ve esaslar kapsamında hangi tür yatırımlar için nerelerde, asgari ne kadar
büyüklükte taşınmaz tahsisinin uygun olacağı yazı ile sorulur,
b) Teşvik edilecek yatırım ve sektörlere göre, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından tespit
edilecek taşınmazların hangi yatırımlar için daha uygun olduğuna ilişkin görüşler alınır,
c) İdarece belirlenen taşınmazlar dışında kalan ancak yatırımcı tarafından talep edilen
taşınmazların da, İdarece teşvik kapsamında değerlendirilebileceğinin tespit edilmesi halinde bu
bölümde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Teşvik kapsamında değerlendirilecek Taşınmazların kıymet takdirlerinin yapılması
MADDE 129- (1) Teşvik kapsamında değerlendirilmesi İdarece öngörülen Hazine
taşınmazlarının rayiç bedelleri bu Yönergenin “ Ortak Hükümler” kısmında belirtilen bedel takdir
komisyonunca, “ Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen esaslara göre tespit edilir.
(2) İdarece taşınmazların, tahsis, satış, kiralama, irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni
verilmesi suretiyle alternatif değerlendirme şekillerinden hangisinin daha uygun olduğuna ilişkin
görüşler kararlaştırılır ve Bakanlığa yazılan yazıda belirtilir.
Bakanlıktan izin alma
MADDE 130- (1) İdarece; Hazine taşınmazlarından teşvik kapsamında değerlendirilmesinin
mümkün olduğu tespit edilenler hakkında aşağıdaki araştırmalar yapılarak Bakanlığa bildirilir ve
alınacak talimata göre işlem yapılır:
a) İlgili belediye başkanlığından, taşınmazların belediye ve mücavir alan sınırları içinde
olup olmadığı ve kentin gelişme yönünde kalıp kalmadığı bir yazı ile sorulur,
b) Taşınmaz bilgileri MEOP ortamında güncellenmek suretiyle ilana çıkılmadan önce ikişer
aylık dönemler halinde toplu olarak bir yazıyla Bakanlığa bildirilerek izin alınır,
75
c) Bakanlığa gönderilecek yazıya, söz konusu Hazine taşınmazları hakkında Yönerge eki
“İrtifak Hakkı/Kullanma İzni İşlemi Bilgi Formu” (EK-43) ile bu taşınmazların satış bedeline ilişkin
“Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) eklenir.
Teşvik kapsamında değerlendirilecek Taşınmazların yatırımcılara duyurulması
MADDE 131- (1) Bakanlıkça ilana çıkılması uygun görülen taşınmazlar İdarece aşağıdaki
şekilde duyurulur:
a) Taşınmazların bulundukları yerlerdeki ticaret, sanayi ve ziraat odalarına yazı ile bildirilir,
b) Taşınmazların bir listesi en az iki aylık başvuru süresi verilerek dönemler halinde ve
başvuru tarihine kadar Milli Emlak Genel Müdürlüğü ile defterdarlık web sitelerinde yayımlanması
sağlanır,
c) İdarece; belirlenen taşınmazlar, Türkiye genelinde yayımlanan tirajı en yüksek ilk on
gazeteden Basın İlan Kurumunca belirlenecek birisinde bir defa yayınlanması için bu kuruma
İdarece yazı yazılarak son ilan tarihi ile komisyona müracaat tarihi arası otuz günden az olmamak
üzere ilan edilmesi sağlanır.
Yatırımcılar tarafından yapılan başvuruların kabul edilmesi
MADDE 132- (1) İdarece yatırımcıdan;
a) Yönerge eki yatırım talep formu (EK-45), listede belirtilen belgeler ve yatırım bilgi formu
(EK-46) istenir.
b) Hazineye gelir kaydedilmek üzere; Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar
Kurulu Kararıyla bölgesel olarak gruplandıran illere göre belirlenen başvuru bedelinin ilgili
muhasebe birimine yatırıldığına ilişkin makbuz istenir ve bu makbuz olmaksızın başvurular kabul
edilmez.
Komisyonun kurulması ve çalışma esasları
MADDE 133- (1) Yatırımcıya tahsis edilecek taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesis
edilmesi veya kullanma izni verilmesiyle ilgili olarak vali veya görevlendireceği vali yardımcısının
başkanlığında, defterdar ile millî emlak müdürü, Çevre ve Şehircilik il müdürü, belediye ve mücavir
alan sınırları içindeki taşınmazlar için ayrıca ilgili belediye imar müdürü ve yatırımın türüne göre
ilgili bakanlığın il müdüründen oluşan bir komisyon kurulması için valilik makamından bir onay
alınır ve durum ilgililere bildirilir.
(2) Komisyon, bu Yönergenin 6 ncı maddesinde belirtilen esaslara göre çalışır.
Komisyonca başvuruların değerlendirilmesi
MADDE 134- (1) Komisyonca, yatırımcılar tarafından başvuru esnasında verilen bilgi ve
belgeleri incelenerek aşağıdaki hususların tespiti yapılır:
a) Ekonomi Bakanlığınca (Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü)
verilmiş yatırım teşvik belgesi veya yatırım teşvik belgesinde esas olmak üzere Ekonomi
Bakanlığınca (Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü) firma adı, yatırımın
konusu, kapasitesi gibi yatırımın karakteristik değerlerini içerecek şekilde yatırım yeri tahsis
edileceğine ilişkin yazının olup olmadığı,
b) Kayıtlı ve ödenmiş sermayesi dâhil malî durumuna bakılarak, taahhüt edilen yatırımın en
az yüzde yirmisini karşılayacak miktarda net öz kaynağa sahip olup olmadığı,
c) Yatırımın gruplandırılan iller ve teşvik edilecek sektörler arasında yer alıp almadığı,
ç) Yatırımcı tarafından taahhüt edilen yatırım tutarının, maliki idarelerce taşınmaza takdir
edilen rayiç değerin, tarım, hayvancılık ve eğitim yatırımları için bir, turizm yatırımları için iki,
diğer yatırımlar için üç katı olup olmadığı (ancak, toplam sabit yatırım tutarı Devlet Yardımları
Hakkında Bakanlar Kurulu Kararıyla bölgesel olarak gruplandıran illere göre belirlenen yatırım
tutarlarından az olmayan),
d) Taahhüt edilen yatırımın finansman kaynaklarının yeterli olup olmadığı,
e) Talep edilen taşınmazın üzerinde avan projenin uygulanıp uygulanamayacağı,
uygulanacaksa avan projesine göre yapılacak yatırımdaki kapalı ve açık alanlar dikkate alınarak ne
kadar büyüklükte bir taşınmaza ihtiyaç duyulduğu,
f) Yatırım teşvik belgesinde, yatırım yeri tahsisinin destek unsuru olarak yer alıp almadığı.
(2) Komisyon, yukarıdaki incelemeler sonucu veya teknik elemanlara incelettirerek talepleri
değerlendirilir. Gerekçelerini belirtmek suretiyle yatırımcıya ön izin ve kullanma izni verilmesinin
veya irtifak hakkı tesis edilmesinin uygun olup olmadığına karar verir.
76
(3) Aynı taşınmaz hakkında ön izin ve kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisi talep
eden birden fazla yatırımcı olması halinde komisyonca; yatırımcıların öz kaynakları, taahhüt
ettikleri istihdam sayıları ve yatırım tutarından en yükseği yüz puan üzerinden değerlendirilerek,
diğer yatırımcıların taahhüt ettikleri öz kaynak, istihdam ve yatırım tutarından en yüksek öz kaynak,
istihdam ve yatırım tutarı oranına göre puanlama yapılır. En yüksek toplam puanı alacak yatırımcı
tercih edilir. Yapılacak bu puanlamada da eşitlik olması halinde, en fazla istihdam sağlayacak
yatırımcı tercih edilir.
(4) Öz kaynakların hesaplanmasında; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri,
geçmiş yıllar kârları, geçmiş yıllar zararları ve dönemin net kâr veya zararının dikkate alınır.
(5) Komisyonca, ilan edilen taşınmazlar hakkındaki talepler Bakanlık ve İdarece
sonuçlandırılıncaya kadar tahsis, satış, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni verilmesi ve kiralama gibi
diğer talepler değerlendirilmez.
Bakanlıktan izin alınması
MADDE 135- (1) İdarece, yatırım yapılacak taşınmaza ön izin ve/veya irtifak
hakkı/kullanma izni verilmesi için, komisyon kararıyla birlikte, yatırımcı tarafından düzenlenen
belgeler ile bu taşınmaza ilişkin bilgi ve belgelerin birer örneği Bakanlığa gönderilerek alınacak
Ön izin
MADDE 136- (1) İrtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek taşınmazlardan
İdarece, imar plânı bulunmayanların, yatırımcı tarafından imar plânlarıyla imar uygulamalarının ve
yapılacak tesislere ilişkin uygulama projelerinin yapılması/yaptırılması, gereken hallerde tescil,
ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması/yaptırılması amacıyla ön izin verilebilir.
(2) Ön izin, fiili kullanım olmaksızın bedelsiz olarak bir yıl süreyle verilebilir ve bu süre
ihtiyaç duyulması halinde bir yıl uzatılabilir. Bu durumda İdare ile yatırımcı arasında Yönerge
ekinde yer alan ön izin sözleşmesi (EK-47) düzenlenir.
(3) Ön izin sözleşmesinin notere tasdiki zorunlu değildir. Ön izin devredilemez ve bu süre
içerisinde ortak alınamaz.
Sözleşme ve tescil
MADDE 137- (1) Ön izin ve kullanma izni verilmesine veya irtifak hakkı tesis edilmesine
ilişkin karar idarece yatırımcıya, bu Yönergenin 26 ncı maddesinde belirtildiği şekilde tebliğ edilir.
(2) Tebliğ yazısında, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde;
a) Ön izin sözleşmesinin imzalanması,
b) Kullanma izni verildi ise bedelinin yatırılarak Yönerge ekinde yer alan “Kullanma İzni
Sözleşmesi”nin (EK-48) imzalanması ve notere tasdik ettirilmesi,
c) İrtifak hakkı verildi ise bedelinin yatırılarak Yönerge ekinde yer alan “İrtifak Hakkı
Sözleşmesi”nin (EK-49) tapu memuru huzurunda resmi senet düzenlenmek suretiyle bağımsız ve
sürekli nitelikte irtifak hakkı olarak tapuya tescil işleminin yapılması,
gerektiği belirtilir.
(3) Sözleşme yapmaya yazılı olarak davet edilmesine rağmen, tebliğ tarihinden itibaren
onbeş gün içerisinde ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedelini yatırarak sözleşme
düzenlemeyen yatırımcı bu hakkından vazgeçmiş sayılır ve durum Bakanlığa bildirilir.
(4) İdarece, kullanma iznine ilişkin sözleşme taraflarca imzalanarak noterce tasdik
edilmeden veya irtifak hakkı tapu siciline tescil edilmeden taşınmazlar yatırımcıya teslim edilmez
ve üzerinde herhangi bir inşaî faaliyete izin verilmez.
(5) Yatırımcıya, Ekonomi Bakanlığınca (Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel
Müdürlüğü) yatırım teşvik belgesinde yapılan her türlü revizyon işlemlerinde yatırımcı tarafından
İdareye bilgi verilmesi gerektiği yazı ile bildirilir. Bu durumda defterdarlıkça Bakanlığa bilgi
verilir.
İrtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinin hesap ve tahsil edilmesi
MADDE 138- (1) İlk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararıyla gruplandırılan bölgelerdeki illerde yatırım konusu
taşınmazın emlak vergi değerine Usul ve Esaslarda gösterilen oran uygulanarak belirlenen bedeldir.
(2) İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde, ilk yıl bedeli ile sözleşmeleri gereğince artırılarak
tespit edilen ikinci ve üçüncü yıl bedelleri, yüzde yetmiş indirim uygulanarak tahsil edilir.
77
(3) İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde, ikinci ve müteakip yıllar kullanma izni ve irtifak
hakkı bedelleri, cari yıl bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları
Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında artırılması suretiyle
hesaplanır.
(4) Ancak, emlak vergisi genel beyan dönemine denk gelen müteakip yıllar irtifak hakkı
veya kullanma izni bedelleri hesap edilirken aşağıdaki hususlara dikkat edilir:
a) İrtifak hakkı veya kullanma izni bedeli ÜFE oranında artırılması suretiyle hesaplanır,
b) Ayrıca, yatırıma konu taşınmazın asgari metrekare birim değeri üzerinden bedeli
hesaplanır,
c) Yukarıdaki hesaplamalar sonucu bulunacak bedeller arasında farklılığın olması halinde
fazla olan tercih edilerek tahsil edilir.
(5) İlk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedelleri sözleşme düzenlenmeden önce,
müteakip yıl bedelleri ise, kullanma izni sözleşmesinin düzenlendiği, irtifak hakkının tapuya tescil
edildiği tarihler esas alınarak her yıl aynı tarihte muhasebe işlem fişi düzenlenerek tahsili sağlanır
ve MEOP’un ilgili bölümüne işlenir.
(6) Vadesinde ödenmeyen bedellere, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince
Devir
MADDE 139- (1) Yatırımcı tarafından, irtifak hakkı veya kullanma izninin üçüncü kişilere
devir talebinde bulunması halinde, İdarece, devralacak yatırımcının Yönergenin 134 üncü
maddesinde belirtilen şartları taşıyıp taşımadığı araştırılarak sonucunda valilik görüşü ile birlikte
Bakanlığa bilgi verilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
Yatırımcı tarafından mücbir sebepler nedeniyle süre uzatma taleplerinin
değerlendirilmesi
MADDE 140- (1) Yatırımcı, irtifak hakkı veya kullanma izninin süresinin uzatılması
talebinde bulunamaz.
(2) Ancak, yatırımcının kusuru dışında kamudan kaynaklanan, ancak hakkın tamamen
kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir
imkânsızlık durumunun ortaya çıkması veya 3/9/2009 tarihli ve 27338 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Kamu Taşınmazlarının Yatırımcılara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslarda belirtilen
mücbir sebeplerden birinin varlığı nedeniyle irtifak hakkı ve kullanma izni süresinin dondurulması
suretiyle uzatımı talebinde bulunması halinde, yukarıdaki şartların varlığı araştırılarak bu durum
belgeleri ve defterdarlık görüşü ile birlikte Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem
yapılır.
(3) Dondurulan süre için bedel alınmaz.
(4) Sürenin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin
geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması suretiyle tespit edilir.
(5) Ancak, dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı
sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir.
(6) Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
İnşaat aşamasında ve işletme süresince yatırımcının denetlenmesi
MADDE 141- (1) İdare, inşaat aşamasında ve işletme süresince gerekli gördüğü takdirde
taşınmazların üzerindeki bütün yapı ve tesislerin onaylı imar planı ve uygulama projesine uygun
olup olmadığını kontrol eder veya ettirir. Bu kontroller sırasında belirlenecek hata ve eksikliklerin
İdarece, belirlenen sürede ve şartlarla tamamlanması bir yazı ile yatırımcıdan istenir.
İndirimlerin iptali
MADDE 142- (1) Yatırımcı tarafından, mücbir sebepler hariç öngörülen sürede yatırımın en az
yüzde ellisinin gerçekleştirilmesine rağmen yatırımın tamamlanmadığının veya öngörülen istihdam
sayısına yüzde onu aşan oranda uyulmadığının (istihdam edilecek işçi sayısı beş yıllık ortalama
üzerinden değerlendirilir.) İdarece tespiti hâlinde, durum Bakanlığa iletilerek alınacak talimata göre
işlem yapılır.
(2) Eğer Kamu Taşınmazlarının Yatırımcılara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslara göre verilen
irtifak hakkı veya kullanma izni iptal edilerek genel hükümlere göre irtifak hakkı veya kullanma izni
kurulması talimatı verilmiş ise bu kısmın “İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni İşlemleri” bölümünde
belirtildiği şekilde işlemler yapılır.
78
(3) İndirimsiz bedelle irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi ve hâsılat payının
ödenmesine ilişkin kararın idarece yatırımcıya tebliği tarihinden itibaren altmış gün içerisinde kabul
edilmemesi veya gerekli işlemlerin yaptırılmaması hâlinde, Yönergenin 143 üncü maddesi
hükümleri uygulanır.
İrtifak hakkı ve kullanma izninin iptali, tahliye ve geri alma
MADDE 143- (1) Yatırımcının Kamu Taşınmazlarının Yatırımcılara Tahsisine İlişkin Usul
ve Esaslarda ve sözleşmesinde yer alan hükümlere uymadığının veya mücbir sebepler hariç
öngörülen sürede yatırımın tamamlanmadığının tespiti halinde, herhangi bir yargı kararı
aranmaksızın irtifak hakkı veya kullanma izni iptali için durum Bakanlığa bildirilir.
(2) Bakanlıkça irtifak hakkı veya kullanma izninin iptal edildiğinin bildirilmesi halinde,
İdare, ilgili tapu müdürlüğünden irtifak hakkının tapu kütüğünden resen terkin edilmesini bir yazı
ile ister.
(3) İdarece, irtifak hakkı veya kullanma izninin iptal edildiği yatırımcıya bir yazı ile
bildirilir ve bu yazının tebliğ tarihinden itibaren taşınmazı otuz gün içinde tahliye etmesi istenir.
(4) Taşınmazın geri alımı sırasında, taşınmazın yatırımcıya korunarak kullanımı şartıyla
üzerindeki bina ve müştemilatıyla teslim edildiği hallerde, teslim edilen bina ve müştemilatın
korunarak kullanılmamasından doğan zararlar varsa İdarece teknik elemanlar vasıtasıyla tespit
ettirilir ve tazmin edilmesi için yatırımcıya bir yazı ile durum bildirilir. Yatırımcının zararı tazmin
etmemesi halinde ilgili muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına dava yoluyla tazmini
konusunda bir yazı yazılır.
İrtifak hakkı ve kullanma izni süresinin sona ermesi
MADDE 144- (1) İrtifak hakkı ve kullanma izni, sözleşme süresi sonunda sona erer. Bu
durumda; makine, teçhizat ve demirbaşlar hariç diğer yapı ve tesisler taşınmaz Hazineye intikal
edeceğinden, İdarece taşınmaz ve üzerindeki yapı ve tesisler tespit edilerek bir tutanakta belirtilir.
(2) Ancak, yatırımcının talep etmesi halinde, genel hükümlere göre bedeli karşılığında
(üzerindeki yapı ve tesisler dikkate alınmak suretiyle) doğrudan irtifak hakkı tesis edilebilmesi veya
kullanma izni verilebilmesi için taşınmazın tespit tutanağı ile yatırımcının talep dilekçesi Bakanlığa
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
ALTINCI KISIM
Taşınmaz Edinim İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma
Kamulaştırmadan önce yapılacak işlemler
MADDE 145- (1) Kamulaştırma işleminden önce aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler
hazırlanarak Bakanlığa gönderilir ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem yapılır:
a) İlgili tapu müdürlüğünden kamulaştırmaya konu taşınmazların şerh, beyan ve hakları ile
birlikte tapu kayıtları yazı ile istenir,
b) İdarece, kamulaştırmaya konu taşınmazların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir
ölçekli plan yapılır veya yaptırılır,
c) Kamulaştırılacak taşınmazın sahipleri, tapu kaydı yoksa zilyetleri ve bunların adresleri,
tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yapılacak araştırma ile belgelere
bağlamak suretiyle tespit edilir,
ç) Taşınmazın vergi beyan ve değerleri, vergi beyanı bulunmadığı hallerde beyan yerine
geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde ilgili vergi dairesinden veya belediyeden
temin edilir,
d) Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmazın mülkiyeti üzerinde ihtilaf olup olmadığı,
taşınmazın bulunduğu yerdeki tapu müdürlüğü ile hukuk mahkemelerinden sorularak tespit edilir,
e) İlgili belediyesinden onaylı imar durum belgesi veya üzerinde kadastro yahut imar parseli
işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar plan örneği yazı ile istenir,
f) Kamulaştırmaya konu taşınmazın Hazineden bedelsiz devre ve terke konu yerlerden olup
olmadığı taşınmazın kök ve tedavüllü tapu kayıtlarından ve dosyasından araştırılır,
79
g) İdarece kamulaştırılması kararlaştırılan tapuda kayıtlı olmayan taşınmazın, 3402 sayılı
Kanunun16 ncı maddesinde sayılan kamu mallarından olup olmadığı kadastro ve tapu müdürlükleri
ile mahallinde yapılacak tespitte araştırılır,
ğ) Taşınmazın mahallinde tespiti yapılarak, krokisi, işgal ve kullanım durumu ile muhdesat
ve benzeri fiili durumları konusunda aşağıdaki bilgileri ihtiva eden tutanak düzenlenir;
1) Cins ve nevii,
2) Yüzölçümü,
3) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlar ve her unsurun ayrı ayrı değeri.
h) Taşınmazların kıymet takdirinin belirlenmesi için bu Yönergenin “Ortak Hükümler
Bölümü” nün 7 inci maddesinde belirtilen komisyon oluşturulur ve bu komisyon; düzenleyecekleri
raporda aşağıdaki unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da
dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmazın değerini tespit eder ve
“Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) düzenler;
1) Komisyonca bu fıkranın (ğ) bendinde belirtildiği şekilde tespit yapılır,
2) Varsa kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdir kararları
edinilir,
3) Arazilerde, taşınmazın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi
kullanılması halinde getireceği net gelir Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği
şekilde tespit edilir,
4) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış
değeri belirlenir,
5) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesapları ve yıpranma payı hesap ettirilir,
6) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüler belirtilir,
7) Taşınmazın değerinin tespitinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün
sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kâr
dikkate alınmaz,
8) Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz veya
kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir ve bu kıymet düşüklüğü
kamulaştırma bedeli olarak esas alınır.
ı) Kısmen kamulaştırılan taşınmazın değeri aşağıdaki şekilde belirlenir;
1) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı
takdirde, o taşınmazın yukarıda belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan
kısma düşen miktarı esas alınır,
2) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme
meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın yukarıda
belirtildiği şekilde belirlenen kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktar
esas alınır,
3) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış meydana
geldiği takdirde ise, artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın yukarıda belirtildiği şekilde
belirlenen bedelinden artan değerin çıkarılmasıyla kamulaştırma bedeli bulunur. Ancak, yapılacak
indirmenin, kamulaştırma bedelinin yüzde ellisinden fazla olmamasına dikkat edilir,
4) Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elverişli olduğu
takdirde; kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı kanalları, makine gibi
tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma
getirilebilmeleri için gereken gider ve bedel belirlenerek kamulaştırma bedeline ilave edilir,
5) Bir kısmı kamulaştırılan taşınmazdan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda
değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal sahibinin en geç
kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da
kamulaştırılması yapılır,
6) Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz, evvelce paydaşlar arasında fiilen
bölünerek bir veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına bırakılmış ve yapılan kısmi
kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir kısmını kapsıyor ise, bu durumda kamulaştırmaya ilişkin
işlemler sadece bu paydaş veya paydaşlar hakkında yürütülerek kamulaştırma bedeli payları
oranında belirlenir.
80
i) İdare;
1) Tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için illerde vali,
ilçelerde kaymakama yazı ile müracaat edilerek kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki yedek
olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesini ister,
2) Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişinin
bulunmasını sağlar,
3) Bu bilirkişiler marifetiyle mahallinde inceleme yaptırır, deliller toplanır ve bu durumun
bir tutanakta belirtilmesini sağlar. Bu tutanakta, taşınmazın yüzölçümü, zilyedin kimliği, vergi
kaydı, zilyetliğin başlangıç tarihi ve süresi, mülkiyeti kazanma şartlarının gerçekleşip
gerçekleşmediği belirtilir,
4) Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere
çalıştıkları günler için mahkemece takdir edilecek ücretleri ile tapu harçları ve bu Kanunun
gerektirdiği diğer giderler ödenir.
j) Taşınmaza hangi amaçla ihtiyaç duyulduğu belirtilir.
Tapu kaydına konulacak Şerh
MADDE 146- (1) İdarece, kamulaştırma kararı verildikten sonra kamulaştırmanın tapu
siciline şerh verilmesi, ilgili tapu müdürlüğünden istenir. İdare, şerhin tapu sicilinden silinmemesi
için şerh tarihinden itibaren altı ay içinde, kamulaştırma bedelinin tespiti ile taşınmazın idare adına
tescili isteğinde bulunulduğuna dair mahkemeden alınacak belgeyi tapu müdürlüğüne verir.
Satın alma usulü
MADDE 147- (1) Bakanlıkça kamulaştırmanın uygun görülmesi halinde, tapuda kayıtlı olan
taşınmazlar hakkında yapılacak kamulaştırmalarda satın alma usulü öncelikle uygulanır.
(2) İdare, tahmin edilen bedel üzerinden pazarlıkla satın alma ve trampa işlemlerini
yürütmek ve sonuçlandırmak üzere kendi bünyesi içinden en az üç kişiden teşekkül eden bir veya
birden fazla uzlaşma komisyonunu görevlendirir.
(3) İdare, tespit edilen tahmini bedeli belirtilmeksizin, kamulaştırılması kararlaştırılan
taşınmaz, kaynak veya bunların üzerindeki irtifak hakkını pazarlıkla satın almak veya İdareye ait bir
başka taşınmaz ile trampa yoluyla devralmak isteğini resmi taahhütlü bir yazıyla malike bildirir.
(4) Taşınmazın maliki veya yetkili temsilcisi tarafından, üçüncü fıkrada belirtilen yazının
tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde, İdareye başvurulması halinde; komisyonca tayin edilen
tarihte pazarlık görüşmeleri yapılır.
(5) Tespit edilen tahmini değeri geçmemek üzere bedelde veya trampada anlaşmaya
varılması halinde, yapılan bu anlaşmaya ilişkin bir tutanak düzenlenir ve anlaşma konusu
taşınmazın tüm hukuki ve fiili vasıfları ile kamulaştırma bedelini içeren tutanak, malik veya yetkili
temsilcisi ve komisyon üyeleri tarafından imzalanır.
(6) İdarece, anlaşma tutanağının tanzim tarihinden itibaren en geç kırkbeş gün içinde,
tutanakta belirtilen bedel ödenmeye hazır hale getirilerek, bu durum malike veya yetkili
temsilcisine yazıyla bildirilerek, belirtilen günde İdare adına tapuda ferağ vermesi istenilir.
(7) Malik veya yetkili temsilcisi tarafından idare adına tapuda ferağ verilmesi halinde,
kamulaştırma bedeli kendilerine ödenir.
(8) Anlaşma olmaması veya ferağ verilmemesi halinde Yönergenin 148 inci maddesine göre
işlem yapılır.
Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve Taşınmazın Hazine adına tescili
MADDE 148- (1) Kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması halinde (tapu kaydına
konulan kamulaştırma şerhinin sicilden silinme süresi de dikkate alınarak) aşağıda belirtildiği
şekilde işlem yapılır:
a) İdarece, bu Yönergenin 145 inci maddesine göre toplanan bilgi ve belgeler ile kıymet
takdir kararları ile birlikte taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine müracaat edilerek,
taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin, peşin ödenmesi karşılığında, Hazine adına
tesciline karar verilmesi için durum muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına bildirilir,
b) Mahkemece belirlenecek günde yapılacak duruşmalarda, mahkemenin tarafları
taşınmazın bedeli konusunda anlaşmaya davet etmesi halinde, İdarece teklif edilecek bedel, bu
Yönergenin 145 inci maddesi uyarınca takdir edilen bedelinden yüksek olamamasına dikkat edilir,
81
c) Mahkemece görülecek dava sonucunda verilecek kararın İdareye tebliği üzerine, tarafların
anlaştığı veya tarafların anlaşamaması halinde hakim tarafından kamulaştırma bedeli olarak tespit
edilen miktar, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, tebliğde belirtilen bankaya onbeş gün
içerisinde yatırılır,
ç) Hak sahibi tespit edilememiş ise ileride ortaya çıkacak hak sahibine verilmek üzere
tebliğde belirtilen bankaya onbeş gün içerisinde yatırılır,
d) Yatırıldığına dair makbuz mahkemeye ibraz edilmek üzere ilgili muhakemat müdürlüğü
veya Hazine avukatlığına gönderilir,
e) Gerektiği takdirde mahkemeden bu sürenin uzatılmasının talep edilmesi için ilgili
muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı yazılır,
f) Mahkemece Hazine adına tesciline karar verilen taşınmazın tapuda ferağ işlemlerinin
tamamlanması için mahkeme kararı ile birlikte ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
Mülkiyetin davalı olması
MADDE 149- (1) Yapılan araştırmalar sonucunda, taşınmazın tapuda kayıtlı olmakla
birlikte mülkiyetinin davalı veya kadastrosu yapılmasına rağmen kadastro mahkemesinde davalı
olduğunun tespit edilmesi halinde Yönergenin145 inci maddesi uyarınca hazırlanan belgelerin
tamamı, taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verilmek üzere ilgili muhakemat
müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı ile gönderilir.
(2) Bu yazıda, mahkemeden taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin
mülkiyet ihtilafıyla ilgili uyuşmazlığın sonucunda belli olacak hak sahibine peşin ödenmesi
karşılığında Hazine adına tesciline karar verilmesi de istenir.
(3) Mahkemece görülecek dava sonucunda verilecek kararın tebliği üzerine, belirlenen
kamulaştırma bedelinin, tebligatta belirtilen bankaya üçer aylık vadeli hesap şeklinde yatırılması
sağlanır.
(4) Tesciline karar verilen taşınmazın tapuda ferağ işlemlerinin yapılması için mahkeme
ilamı ek yapılarak ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
Tapuda kayıtlı olmayan Taşınmazların tescili
MADDE 150- (1) Yönergenin 145 inci maddesinde belirtilen araştırma sonucunda,
kamulaştırılması kararlaştırılan tapuda kayıtlı olmayan taşınmazın, 3402 sayılı Kanunun 16 ncı
maddesinde sayılan kamu mallarından olmadığının, taşınmazın zilyedi mevcut olup da zilyetlikle
iktisap iddiasında bulunulduğunun tespiti halinde, Yönergenin 145 inci maddesinin birinci
fıkrasının (i) bendinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
(2) Taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve Hazine adına tescili için Yönergenin 149
uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Taşınmazın boşaltılması
MADDE 151- (1) Bakanlık veya idare adına yapılan kamulaştırmalarda, İdarece, Hazine
adına tescil edilen taşınmazın boşaltılması icra dairesinden yazı ile istenir.
(2) Ancak, Bakanlık yetkili kılınarak yapılacak kamulaştırmalarda taşınmazın boşaltılmasına
ilişkin işlemler ilgili kamu idaresi tarafından yürütüleceğinden idarece bu konuda herhangi bir işlem
yapılmaz.
Kamulaştırmadan tek taraflı vazgeçme
MADDE 152- (1) Bakanlıkça izin verilen kamulaştırma işlemlerinde kamulaştırmadan
vazgeçilmeden önce gerekçesi de belirtilerek Bakanlıktan izin alınır.
(2) Bakanlığa intikal etmeyen kamulaştırma işlemlerine yönelik tek taraflı vazgeçme
işlemleri idarece yapılır.
(3) Bakanlığın yetkili olduğu kamulaştırmalarda ise vazgeçme konusunda Bakanlıktan
Tarafların anlaşması ile vazgeçme ve devir
MADDE 153- (1) Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra taşınmazın
kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir hizmete tahsisine ihtiyaç
kalmaması halinde;
a) Diğer kurumlara, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla
kamulaştırılan taşınmaza ihtiyacının olup olmadığı yazıyla sorulur,
82
b) Konu Bakanlığa intikal ettirilerek, alınacak talimata göre işlem yapılır,
c) Bakanlığa gönderilecek yazıya, taşınmaza neden ihtiyaç kalmadığına ilişkin ilgili idarenin
görüşü belirtilir, başka bir kurumun ihtiyacı varsa talep yazısı ile Yönergenin145 inci maddesinde
belirtilen güncel bilgi ve belgeler, kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşme tarihlerine ilişkin
kararlar eklenir.
Mal sahibinin geri alma hakkı
MADDE 154- (1) Mal sahibinin geri alma başvurusunda bulunması durumunda;
a) Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırma ve
devir amacına uygun bir işlem veya tesisat yapılıp yapılmadığı mahallinde tespit edilir,
b) Kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilip edilmediği MEOP kayıtlarından ve
mahallinde yapılacak tespit ile araştırılır,
c) Başvuru yapanın eski malik veya mirasçıları olup olmadığı kontrol edilir,
ç) Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıllık sürenin dolup
dolmadığı ve başvurunun bu sürenin dolmasından itibaren bir yıl içinde yapılıp yapılmadığı
araştırılır,
d) Aşağıda belirtilen şartları taşımadığı anlaşılan başvurular, konu Bakanlığa iletilmeden
idarece doğrudan reddedilir;
1) (ç) bendinde belirtilen sürelerde yapılmadığı anlaşılan başvurular,
2) Eski malik veya mirasçısı tarafından yapılmadığı anlaşılan başvurular,
3) Özel kanunlarında geri alma hakkının kullanılamayacağına ilişkin hüküm bulunan
başvurular,
4) 1164 sayılı Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalara ilişkin başvurular.
e) Uygun görülen talepler Bakanlığa intikal ettirilerek, alınacak talimata göre işlem yapılır,
f) Bakanlığa gönderilecek yazılara, Yönergenin 145 inci maddesinde belirtilen güncel bilgi
ve belgeler, kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşme tarihlerine ilişkin kararlar ile ilgilinin talep
dilekçesi eklenir.
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
MADDE 155- (1) Yönergenin 152 ve 153 üncü maddeleri uyarınca kamulaştırılmasından
vazgeçilen veya geri alınması talep edilen taşınmaz üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili dikili
şeylerin yıkılması, sökülmesi veya harap olması ve eski maliki veya mirasçıları tarafından da
taşınmazın geri alınmasında kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkının, iade edeceği
kamulaştırma bedelinden düşülmesinin talep edilmesi halinde, bu fark tespit ettirilerek, valilik
görüşü ile birlikte Bakanlığa iletilir.
Trampa yolu ile kamulaştırma
MADDE 156- (1) Kamulaştırma bedelinin kısmen veya tamamen karşılayacak miktarının
Hazine taşınmazı ile ödenmesinin idarece veya kamulaştırmaya konu taşınmaz sahibi tarafından
talep edilmesi halinde Yönergenin “Trampa İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde işlemler
yapılır.
(2) Bu talepler, Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır. Bakanlığa
gönderilecek yazıya aşağıdaki bilgi ve belgeler eklenir:
a) Yönergenin 145 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler,
b) Yönergenin 49 uncu maddesi gereğince düzenlenecek “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu”(EK-3).
(3) İdarenin vereceği taşınmazın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüzyirmisini aşması
halinde talep reddedilir.
Acele kamulaştırma
MADDE 157- (1) 2942 sayılı Kanunun 27 nci maddesine göre yapılacak acele
kamulaştırmalarda Bakanlıktan gelecek talimata göre işlemlere başlanır.
(2) Mahkeme tarafından tespit ettirilen değer, İdare tarafından mal sahibi adına ilanda
belirtilen bankaya yatırılır.
(3) Diğer işlemler bu bölümde belirtildiği şekilde tamamlanır.
83
Kamulaştırılacak Taşınmazın başka bir kamu idaresine ait olması
MADDE 158- (1) Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmazın genel bütçeli kamu idareleri
dışında başka kamu tüzel kişilerinin ve kurumlarının mülkiyetinde bulunması halinde, bu
taşınmazlar hakkında Yönergenin 145 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler Bakanlığa
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Trampa İşlemleri
2886 sayılı Kanun hükümlerine göre trampa
MADDE 159- (1) Taşınmazların trampasında bedele ve miktara bakılmaksızın Bakanlıktan
önceden izin alınır.
(2) Trampaya konu Hazineye ait taşınmazlar ile gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlar için
Yönergenin 51 inci maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. Ayrıca, gerçek ve tüzel kişilere ait
taşınmazlar için aşağıda belirtilen araştırmalar yapılır:
a) Trampası talep edilen gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmaza genel bütçeli kamu
idarelerince ihtiyaç duyulup duyulmadığı araştırılır,
b) Trampası talep edilen gerçek ve tüzel kişilerine ait taşınmazın Hazineden bedelsiz devir
veya terke konu yerlerden olup olmadığı MEOP ve tapu kayıtlarından araştırılır,
c) İmar planlarında kamu hizmet alanlarına ayrılmış taşınmazları, miras ve ölüme bağlı
tasarruflar dışında Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihi olan 1/7/2007 tarihinden sonra edinip
edinmediği, edinmiş ise trampası talep edilen ve ihtiyaç bulunmayan Hazine taşınmazlarından imar
planlarında aynı amaca ayrılmış olup olmadığı araştırılır,
ç) Taşınmazın 5/1/1961 tarihli ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu kapsamında kalıp
kalmadığı araştırılır,
d) Taşınmazın bulunduğu alanda 3194 Sayılı İmar Kanununun 18 inci maddesi uyarınca arsa
ve arazi düzenlemesi yapılıp yapılmadığı, arsa ve arazi düzenlemesinin yapıldığının tespiti halinde,
taşınmazın düzenleme ortaklık payından karşılanıp karşılanmadığı veya düzenleme ortaklık
payından (DOP) ayrılması gereken yerlerden olup olmadığı araştırılır, arsa ve arazi düzenlemesi
yapılan alanlarda; yapılan imar uygulaması ile ilgili tüm işlemler, tamamı üzerinden (düzenleme
sınır krokisi, uygulama haritası, özet cetveli, tahsis cetveli, tescile esas dağıtım cetveli v.d.)
incelenerek usulsüz tescil ve ihdas işlemleri yapılıp yapılmadığı araştırılır (kadastral yol, park,
meydan ve benzeri yerlerin DOP hesabından düşülmesi gerektiğinin göz önünde bulundurulması
gibi) ve yapılan imar uygulaması ile Hazine zararına sebebiyet verilip verilmediği tespit edilir,
e) 29/8/2007 tarihli ve 26628 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 315 Sıra Sayılı Milli Emlak
Genel Tebliğinin 3 üncü maddesine tabi yerlerden olup olmadığı araştırılır,
f) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 2005/3 sayılı Genelgesi kapsamında Hazineye
devri gereken yerlerden olup olmadığı araştırılır,
g) Ediniminin ihdas olması halinde, ihdasların nasıl, neye istinaden, ne şekilde ve nereden
yapıldığının ve kadastral paftalarının incelenmesi, yapılan imar planlarının kadastral paftalar ile
çakıştırılması, ihdas sureti ile edinilen kadastral yol, park, meydan ve benzeri yerler ile imar
uygulamaları sonucunda terk edilen alanların veya düzenleme ortaklık payından karşılanan yerlerin
en son onaylı imar planlarında işaretlenerek en güncel imar parselleri ile durumlarının ve
konumlarının belirtilmesi ile bu hususun; mevzuat ve yargı kararları itibari ile de yorumlanarak
teknik rapor düzenlenir ve bu hususlar ile ilgili tüm bilgi ve belgeler, encümen kararları, imar
planları ve tescil bildirim beyannameleri Bakanlığa gönderilir.
(3) Trampaya konu taşınmazlara, Yönergenin 7 inci maddesine göre oluşturulacak komisyon
tarafından, “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde bedel takdir edilir ve “Tahmin
Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) düzenlenir.
(4) Yukarıda belirtilen işlemler sonucunda trampasının mümkün olmadığı tespit edilenler
hakkında Bakanlığa herhangi bir bilgi ve belge gönderilmeyecek ve bu talepler doğrudan
reddedilecektir. Ancak, trampasında sakınca bulunmadığı tespit edilen taşınmazlar hakkında
Bakanlığa gönderilecek trampa talep yazılarına, trampaya konu her taşınmaz için Yönerge ekinde
yer alan “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50) düzenlenir ve bu forma aşağıda yer alan belgeler
eklenir:
84
a) Tapu kayıt örneği,
c) Taşınmazların mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve
ç) “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3),
d) Taşınmaz üzerinde muhdesat bulunması halinde muhdesata yönelik;
1) Yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, mimari proje, statik proje, röperli veya yoksa
ebatlı kroki ile kat mülkiyeti tapusu,
2) 6/3/2007 tarihli ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Deprem Bölgelerinde
Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun yapılıp yapılmadığı hususunda çevre
ve şehircilik il müdürlüğü görüşü,
3) Gerektiği takdirde mevcut durumu itibariyle kullanılması ekonomik olmayan binalar için
düzenlenecek ekonomik ömrünü tamamladığına dair teknik rapor,
4) 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanunu hükümlerine göre yılı bina metrekare normal inşaat
maliyet bedelleri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan yılı yapı yaklaşık birim
maliyetleri dikkate alınarak, taşınmazın değerine yönelik düzenlenecek rapor.
e) İl, ilçe, köy merkezleri ile olan konumlarını, durumlarını, mesafelerini gösterir pafta,
kroki, harita ve benzeri bilgi ve belgeler ile uydu ve “Google Earth” görüntüleri,
f) Ediniminin bağış olması halinde bu hususla ilgili düzenlenen resmi senedin bir örneği, g)
Yüzölçümünün yeniden kontrol edilerek bu hususta düzenlenecek teknik rapor,
ğ) Kadastro parseli sınırları ile imar parseli sınırlarının imar planları üzerinde birlikte ve ayrı
ayrı gösterilerek 3194 sayılı İmar Kanununun 11 inci maddesi uyarınca terke konu edilmesi gereken
kısımlarının olup olmadığına ilişkin rapor,
(5) Trampa ihalesi Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulü ile
yapılır.
(6)Trampa ihalesi sonucunda aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Trampaya konu taşınmazlardan Hazineye ait olanların müşteri adına, gerçek veya tüzel
kişilere ait olanları ise Hazine adına tescili için, Yönergenin 61 inci maddesinde belirtildiği şekilde
işlem yapılır,
b) İdarenin, ferağ işlemlerinden sonra taşınmazlar karşılıklı olarak devir ve teslim alınır,
buna ilişkin yer teslim tutanakları düzenlenir ve düzenlenen tutanaklar dosyasında muhafaza edilir,
c) Trampaya konu taşınmazların farklı illerde bulunması halinde, yukarıdaki işlemler yetkili
kılınan defterdarlıkça yapılır ve işlemlerin sonucunda diğer defterdarlığa da bilgi verilir,
ç) Yapılan işlemler sonucunda Bakanlığa bilgi verilir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 15 inci maddesinin (f)
bendi uyarınca yapılacak trampa
MADDE 160- (1) Sit alanında kalan özel mülkiyete konu taşınmazların Hazine taşınmazları
ile trampasına ilişkin ilk başvurular kabul edilmeyerek bu talepler Kültür ve Turizm Bakanlığına
veya il kültür ve turizm müdürlüğüne yönlendirilir.
(2) Sit alanında kalan ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca trampa için gerekli şartları taşıdığı
tespit edilerek Bakanlığa gönderilen, gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazlar ile
Hazine taşınmazlarının trampasından önce Bakanlıktan izin alınır.
(3) Sit alanında kalan ancak Hazine taşınmazları ile trampa edilmesi mümkün olmayan
taşınmazların belirlenmesi için; Yönergenin 51 inci maddesinin birinci fıkrasının (d), (e), (f), (g),
(ğ), (h) ve (i) bentlerinde belirtilen işlemlerin yanı sıra ayrıca aşağıdaki işlemler de yapılır:
a) Sit alanında kalan özel mülkiyete konu taşınmazların ilgili tapu müdürlüğünden şerh
beyanlarını gösteren tapu sicil kaydı istenir ve mülkiyet uyuşmazlığı olup olmadığı, sit alanında
kaldığına dair şerh dışında başka sınırlama bulunup bulunmadığı ile tapu kütüklerinde halen
26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanun kapsamında kaldığına dair şerh olup olmadığına bakılır,
b) İlgili tapu müdürlüğünden trampası talep edilen taşınmazın bulunduğu adada bulunan
bütün parsellerin tapu sicil kaydı ile şerh ve beyanları istenir,
85
c) Sit alanında kalan aynı ada içerisindeki bütün parsel maliklerinin başvuruda bulunup
bulunmadığı araştırılır,
ç) 3573 sayılı Kanun hükümleri gereğince Devletçe dağıtımı yapılan taşınmazlardan olup
olmadığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur,
d) Sit alanı olduğuna dair tapu kütüğüne şerh konulduktan sonra, miras ve ölüme bağlı
tasarruflar dışında sonradan edinilip edinilmediği tapu sicil kaydından araştırılır,
e) İlgili belediye başkanlığından onaylı imar planları istenerek, taşınmazın planda yol, oto
park, yeşil saha olarak ayrılıp ayrılmadığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görevleri
kapsamında veya bakım ve onarımları ile sorumlu bulunduğu taşınmazlardan olup olmadığı
araştırılır,
f) İlgili belediye başkanlığından 1/1000 ölçekli uygulama imar planları istenerek,
taşınmazların kesin inşaat yasağı getirilen yerlerden olup olmadığı araştırılır.
(4) Yukarıda belirtilen işlemler sonucunda, Yönergenin 51 inci maddesine göre yapılan
araştırmalar sonucu trampasında sakınca bulunmadığı tespit edilen taşınmazlar hakkında
düzenlenecek “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50) ve “Değerleme İşlemleri” kısmına göre
tespit edilecek “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) Bakanlığa gönderilir.
(5) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazlara karşılık
trampaya konu olamayacak Hazine taşınmazlarının belirlenmesi için Yönergenin 51 inci
maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
(6) Trampaya konu taşınmazlara, Yönergenin 7 nci maddesine göre oluşturulacak komisyon
tarafından, “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde bedel takdir edilir ve “Tahmin
Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) düzenlenir. Ayrıca kıymet takdiri yapılırken aşağıdaki
hususlar da dikkate alınır;
a) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazların bedellerinin
tespitinde, sit alanı ilan edilmeden önceki fiili ve hukuki durumları dikkate alınır,
b) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazların üzerinde bina ve
tesis bulunması halinde, malikinin başvurusu üzerine rayiç bedeli, 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanununun 11 inci maddesi hükümlerine göre belirlenerek, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından
ödenebilir,
c) Taşınmazın üzerinde sökülüp götürülebilecek sabit olmayan tesis ve yapılara, ağaçlardaki
meyvelere, tarladaki ürüne değer takdir edilmez, trampa yapılsa dahi, Bakanlıkça verilen süre
içinde malik tarafından sabit olmayan tesis ve yapıların kaldırılmasına, mevsiminde meyvelerin
toplanmasına, ürünün hasadına bir defaya mahsus olmak üzere izin verilir.
(7) Bakanlıkça yapılacak değerlendirme sonucunda, trampa kapsamında önerilmesi uygun
görülen Hazine taşınmazları, bedeli de belirtilmek suretiyle yeri ve nitelikleri altı ay süreyle
defterdarlıkların web sitelerinde ve ilan panolarında duyurulur ve ayrıca bir yazı ile trampa edilecek
taşınmazın maliklerine de bildirilir.
a) İdare tarafından belirlenen bedele itiraz edilmediği takdirde, trampa işlemine
başlanılmadan önce maliklerce bedelin kabul edildiğine dair taahhütname verilmesi sağlanır.
b) Maliklerine bildirilen bedeline karşı yapılacak itirazlar, itiraz tarihinden itibaren en geç
otuz gün içinde taşınmaza kıymet takdirini yapan komisyon tarafından incelenerek karara bağlanır.
c) Bakanlık veya defterdarlıklar tarafından gerektiğinde mahallinde inceleme yaptırılmak
suretiyle itirazlar incelettirilebilir. Bu durumda komisyon kararını, otuz günlük süreye tabi
olmaksızın ve yapılan inceleme sonucuna göre verir.
ç) Kararların sonucu, karar tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde İdare tarafından
istekliye tebliğ edilir. Tebliğ edilen yazının varsa ekleri ile bir örneği Bakanlığa gönderilir.
(8) Trampa ihalesi Yönergenin 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulü ile
yapılır.
(9) Aynı Hazine taşınmazı/taşınmazları için birden fazla istekli olduğunda, aynı yeri
isteyenler yazılı olarak çağrılır. Trampa yapmaya yetkili mahalli komisyon huzurunda çağrı üzerine
gelenlerin arasında yapılacak açık artırmada en fazla fark bedeli vermeyi önerenin talebi kabul
edilir.
(10) Trampaya konu taşınmazların tahmin edilen bedelleri arasında yüzde yirmiden fazla
fark olamaz.
86
(11) Bakanlıkça trampanın uygun görülmesi halinde, işlem Yönergenin 61 inci maddesine
göre sonuçlandırılır ve yapılan işlemler sonucundan Bakanlığa bilgi verilir.
(12) Trampadan istekli/isteklilerin vazgeçmesi halinde, bu isteklilerin başka trampa talepleri
kabul edilmez.
4706 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesine göre yapılacak trampa
MADDE 161- (1) Bu maddeye göre yapılacak trampada Bakanlığa aşağıda belirtilen bilgi
ve belgeler gönderilir:
a) Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50),
b) Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya mazbut vakıflar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait
olan taşınmazların üzerinde toplu yapılaşma bulunup bulunmadığına ilişkin tutanak,
c) Trampaya konu taşınmazlara 492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasına
göre hesaplanacak değerlerinin yüzde yirmi fazlası esas alınarak, bedel tespit edilerek düzenlenen
“Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3),
ç) Bakanlıkça trampanın uygun görülmesi halinde, işlem Yönergenin 61 inci maddesine göre
sonuçlandırılır ve yapılan işlemler sonucundan Bakanlığa bilgi verilir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 26 ncı maddesine göre trampa
MADDE 162- (1) Bu Kanuna göre yapılacak trampa işlemleri Yönergenin 159 uncu
maddelerinde belirtildiği şekilde yapılır.
Trampalarda yapılacak genel işlemler
MADDE 163- (1) Bakanlıkça trampa talimatı verilen taşınmazların trampasında Hazine
taşınmazının değerinin daha yüksek olması halinde aradaki farkın peşin ve nakden ödenmesi
gerektiği istekli/isteklilerine yazı ile bildirilir.
(2) Trampa işlemi nedeniyle istekli/isteklilere ait taşınmazlara ilişkin ödenmesi gereken
vergi, resim ve harç gibi her türlü giderlerin istekli/isteklilerce ödenmesi gerektiği bildirim
yazısında belirtilir.
(3) Trampası düşünülen tescilli taşınmazların kadastro görmemiş yerlerde bulunması
durumunda; yüzölçümünde hata olup olmadığına ilişkin teknik rapor düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Satın alma
4734 sayılı Kanun hükümlerine göre satın alma
MADDE 164- (1) Gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlara ilişkin Bakanlık veya idare adına
ya da Bakanlık yetkili kılınarak yapılacak satın almalarda bedele ve miktara bakılmaksızın
(2) Satın alınması talep edilen gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlardan satın alınamayacak
olanlarının belirlenmesi için Yönergenin 51 inci maddesinde belirtilen işlemlerden gerekli olanlar
yapılır. Ayrıca tapu kayıtlarından aşağıdaki araştırmalar da yapılır:
a) Satın alınması düşünülen gerçek ve tüzel kişilerine ait taşınmazın Hazineden bedelsiz
devir veya terke konu yerlerden olup olmadığı,
b) Üzerinde herhangi bir sınırlama bulunup bulunmadığı.
(3) Taşınmaza, 4734 sayılı Kanunda belirtilen esas ve usullere göre ve bu Kanunun 6 ncı
maddesi uyarınca oluşturulan komisyonca bedel takdir edilir ve “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu” (EK-3) düzenlenir.
(4) Satın alınmasında sakınca bulunmadığı tespit edilen taşınmazlar hakkında Bakanlığa
veya defterdarlığa gönderilecek satın alma yazılarına, “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50) ile
aşağıda yer alan belgeler eklenir:
a) Sınırlamaları gösterir tapu kayıt örneği,
c) Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve
ç) Taşınmazın üzerinde bina var ise binanın değerini gösteren teknik rapor,
87
d) Satın alınması düşünülen tescilli taşınmazın kadastro görmemiş yerlerde bulunması
durumunda; yüzölçümünde hata olup olmadığına ilişkin teknik rapor,
e) Yukarıdaki fıkrada belirtildiği şekilde takdir edilecek bedele ilişkin “Tahmin Edilen
Bedel Tespit Raporu” (EK-3).
(5) Bakanlıkça satın alma işleminin uygun görülmesi halinde aşağıdaki işlemler yapılır:
a) 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (e) bendine göre ihalesi yapılır,
b) Gerçek veya tüzel kişilere ait olanların Hazine adına tescili için MEOP’tan yararlanılarak
ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır,
c) Taşınmazlarla ilgili olarak tapu sicilinde Hazine adına tescil ettirmeye, illerde defterdar
veya görevlendireceği memur, ilçelerde malmüdürleri yetkili olduğundan, yetkilendirilen personelin
ismi tescil yazısında veya genel bir yazı ile ilgili tapu müdürlüğüne bildirilir,
ç) Yetkili memur tarafından tescil işlemi sonuçlandırılır,
d) İdarenin, tescil işleminden sonra taşınmazlar teslim alınır, buna ilişkin yer teslim
tutanakları düzenlenir ve düzenlenen tutanaklar dosyasında muhafaza edilir,
d) Gerçek veya tüzel kişilere ait iken Hazineye geçen taşınmazın MEOP’a kaydı yapılır ve
ayrıca, onay alınarak taşınmazın dosyası arşive kaldırılarak muhafaza edilir,
e) Yapılan işlemler sonucundan Bakanlığa bilgi verilir.
6183 sayılı Kanunun geçici 8 inci maddesine göre satın alma
MADDE 165- (1) Taşınmazların satın alınmasında bedele ve miktara bakılmaksızın
(2) Gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazların, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü
Hakkında Kanun kapsamına giren borçlarına karşılık olmak üzere, taşınmazın Hazinece satın
alınmasına ilişkin ilgilinin başvuru dilekçesi MEOP kayıtlarına girildikten sonra Bakanlığa iletilir.
(3) 4734 sayılı Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre bedel takdir edilir ve “Tahmin
Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) düzenlenir.
(4) 6183 sayılı Kanunda belirtilen süre içerisinde satın alınması önerilen taşınmazlardan
satın alınamayacak olanlarının belirlenmesi için Yönergenin 51 inci maddesinde belirtilen
işlemlerden gerekli olanlar yapılır. Ayrıca aşağıdaki araştırmalar da yapılır:
a) Taşınmaza genel bütçeli veya özel bütçeli kamu idarelerince ihtiyaç duyulup duyulmadığı
araştırılır,
b) İlgili belediye başkanlığından, satın alınacak taşınmazın imar planı istenerek, planda satın
alma amacına uygun olarak ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilir,
c) İlgili tapu müdürlüğünden şerh ve beyanları gösterir tapu sicil kaydı istenerek, kısıtlama
(vergi dairesince konulan şerh hariç) olup olmadığına bakılır,
ç) Taşınmazın ediniminin araştırılarak, Hazineden bedelsiz devir veya terke konu yerlerden
olup olmadığı belirlenir,
d) Talepte bulunanın güncel vergi borcuna ait yazı, ilgili vergi dairesinden alınır,
e) Gerçek veya özel hukuk tüzel kişiliğine ait mükellefler hakkında vergi tekniği raporu (zor
durum incelemesi) ilgili vergi dairesinden istenir,
(f) İlave olarak, gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlar için, Yönergenin 159 uncu
maddesinin ikinci fıkrasındaki araştırmalar yapılır ve belgeler gönderilir.
(5) Bakanlıkça satın alma işleminin uygun görülmesi halinde Yönergenin 164 üncü
maddesinin beşinci fıkrasına göre işlemler yapılır. Ayrıca, tapuda tescil işlemi sağlandıktan sonra,
ilgili vergi dairesi müdürlüğüne yazı yazılarak, taşınmazın değeri ile Hazine adına tescil edildiği
tarih bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Arsa/Kat Karşılığı İnşaat
Yetki
MADDE 166– (1) Arsa veya kat karşılığı inşaat taleplerinde taşınmazların bedeline ve
miktara bakılmaksızın Bakanlıktan önceden izin alınır.
88
Talep
MADDE 167- (1) Hazineye ait taşınmazlar re’sen ya da talep üzerine arsa veya kat karşılığı
inşaata konu edilebilir. Bu konuda gelen talepler MEOP kayıtlarına kaydedilir.
Değerlendirme
MADDE 168- (1) Taşınmazların arsa veya kat karşılığı inşaata konu edilmeden önce
arsa/kat karşılığı verilemeyecek taşınmazların belirlenmesi için Yönergenin 51 inci maddesinde
belirtilen işlemlerden gerekli olanlar yapılır.
MADDE 169- (1) Bakanlığa gönderilecek trampa, arsa veya kat karşılığı inşaat talep
yazılarına yönerge ekinde yer alan “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50) ile aşağıda yer alan
belgeler eklenir:
a) Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile muhdesat ve
b) İlgili tapu müdürlüğünden alınan şerhler ve beyanlar hanesini gösterir tapu kayıt örneği,
c)Taşınmaza ait son tasdikli imar planı ve imar durumu belgesi ile kat karşılığı inşaat
taleplerinde, taşınmazın bulunduğu yörede kat karşılığı inşaata verilme oranları,
ç) Taşınmaz üzerinde muhdesata ilişkin onaylı mimari projelerinin, yapı kullanma izin
belgesinin veya yapım yıllarına ait diğer belgeler,
d) İşin ihale ve sözleşme koşullarını belirten bu Yönergenin 170 inci maddesine göre
hazırlanan sözleşme (EK-87) ve şartname (EK-86) örnekleri veya doğrudan sözleşme yapılacak
durumlarda “Arsa Karşılığı İnşaat Protokolü” (E-85),
e) Kullanım amacını belirten tahsis belgesi,
f) Taşınmaz üzerine yapılacak bina, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı bulunan bina ve
tesislerin yapımı için ise vaziyet planı, kat planları, en az bir kesit ve görüşü içeren mimari avan
projeleri ve inşaata ilişkin yapı yaklaşık maliyet bedellerinin hesap edildiği teknik rapor,
g) Yine taşınmaz üzerine yapılacak bina, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı bulunan
bina ve tesislerin yapımı için ise, yaptırılacak binada yer alacak birimlere ait ilgili birim amiri
tarafından onaylanmış ön ihtiyaç programı,
ğ) Arsa/kat karşılığına konu taşınmazlara, Yönergenin 7 nci maddesine göre oluşturulacak
komisyon tarafından, “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde bedel takdir edilir ve
“Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) düzenlenir.
Şartname hazırlanması
MADDE 170- (1) Yönerge eki sözleşme (EK-87), şartname (EK-86) ve “Arsa Karşılığı
İnşaat Protokolü” (EK-85) örneklerinden yararlanılarak veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatınca; işin niteliğine ve yaptırılacak bina ve tesisi kullanacak kamu kurumunun
görüşlerine göre hazırlanacak sözleşme ve şartnameler düzenlenir.
(2) Taşınmazın ve/veya söz konusu yapım işinin niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca
ilave edilmesi istenilen şartlar “özel şartlar” bölümünde gösterilir.
Arsa veya kat karşılığı inşaat ihalesi
MADDE 171- (1) Arsa veya kat karşılığı inşaat ihalesi bu Yönergenin 23 üncü maddesinde
anlatıldığı şekilde pazarlık usulü ile yapılır. Kamu kurum ve kuruluşları ile meslek kuruluşlarının
talepleri, doğrudan sözleşme yapılmak suretiyle gerçekleştirilir. İhaleye konu taşınmazların
bedeline ve miktara bakılmaksızın ihale onayı için bakanlığa gönderilir. onay yazısına ihale tutanağı
ile birlikte tekliflere ait proje ve diğer dokümanlar (tip proje yapımları hariç) eklenir.
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile genel bütçe kapsamındaki idareler arasında düzenlenen
protokoller kapsamında devri talep edilen taşınmazlar hakkında Yönerge ekinde yer alan “Edinim
İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50),emlak vergi değeri ile Yönergenin 169 uncu maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinde yer alan tapu kayıt örneği gönderilir.
Ferağ işlemleri
MADDE 172- (1) Arsa/kat karşılığı inşaat sözleşmesi, protokolü ve şartnamelerinde özel bir
hüküm olmaması durumunda yapım karşılığında yükleniciye devredilecek Hazine taşınmazının
ve/veya bağımsız bölümlerin ferağ işlemi sözleşme konusu işin geçici kabulünden sonra,
Yönergenin 61 inci maddesinde belirtildiği şekilde ferağ işlemi yapılır.
89
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kanunlar ve Antlaşmalarla Mal Edinimi
MADDE 173- (1) 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununa göre gerek
Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasına karar verilen, gerekse büyük kongre kararına göre
kapatılan siyasi partilerin malvarlığının tasfiyesi hakkında, Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
yapılır.
a) Komisyonların oluşturulması ve çalışması
1) Kapatılan siyasi partilerin malvarlığının tasfiyesi konusunda talimat verilmesi halinde;
a) İl tespit komisyonu, valinin görevlendireceği kişi başkanlığında il millî emlâk müdürlüğü,
muhasebe müdürlüğü ve emniyet müdürlüğünden birer görevlinin; ilçe tespit komisyonları ise
kaymakam tarafından görevlendirilecek kişi başkanlığında malmüdürlüğü, emniyet amirliği veya
emniyet müdürlüğünden birer görevlinin katılımıyla oluşturulur,
b) İhtiyaç duyulan hallerde il ve ilçe genelinde görev yapmak üzere birden fazla tespit
komisyonu kurulur,
c) Tespit komisyonları; kapatılan partinin malvarlığını, her türlü defter ve belgelerini tespit
eder ve düzenlenecek rapor ve tutanaklarla birlikte illerde defterdarlığa, ilçelerde ise
malmüdürlüğüne teslim ederler. Genel merkezin bulunduğu ilde ise söz konusu tespit işlemleri, il
tespit komisyonu tarafından yetkili parti temsilcisi de hazır bulundurularak yapılır. Düzenlenen
tutanaklar parti temsilcisi ile birlikte imzalanır,
ç) Tespit komisyonlarınca belirlenen fiilî durumun kayıt ve belgelere uygunluğunu, partinin
tüm hesaplarını, alacak ve borç iddialarını incelemek, malvarlığına dahil edilmesi gereken mal, hak
ve alacaklarını araştırmak, değerlendirerek sonucunu rapora bağlamak üzere il merkezinde bir
inceleme grubu kurulur Bu grup iki defterdarlık uzmanı (millî emlâk ve muhasebe birimlerinden
birer defterdarlık uzmanı olmak üzere) ile vergi müfettişinden oluşur. defterdarlık uzmanı veya
müfettiş olmayan illerde yerine ilgili birimlerden birer elemanın görevlendirilmesi suretiyle grup
tamamlanır. İnceleme grubu il ve ilçe teşkilatlarının hesaplarını ayrı ayrı inceler. Lüzum görülen
illerde birden fazla inceleme grubu kurulur,
d) İnceleme grupları çalışmalarına tespit tarihinden itibaren başlar ve yirmi gün içinde
çalışmalarının sonucunu rapora bağlayarak defterdarlığa verir. Bu raporlar defterdarlık görüşü ile
birlikte bir hafta içinde Bakanlığa gönderilir.
b) Kapatılan siyasî partinin malvarlığının belirlenmesi
1) Tespit komisyonunca;
a) Kapatılan siyasî partiye ait, çeşitleri 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde sayılan menkul kıymetler cins, miktar ve
değerini gösteren bir tutanakla ilgili muhasebe müdürlüğü veya malmüdürlüğüne teslim edilir,
b) Kapatılan parti adına kayıtlı her türlü kara, deniz ve hava nakil vasıtaları olup olmadığı
parti defterleri incelenmek ve ayrıca trafik, liman daireleri ve Ulaştırma Bakanlığından sorulmak
suretiyle belirlenir,
c) Tespit edilen nakil vasıtaları cins, marka, model, plaka no, motor ve şasi numaraları ile
mevcut durumları ayrı ayrı belirtilmek suretiyle düzenlenen bir tutanakla teslim edilir,
ç) Parti binalarında bulunan veya bu yerlerde olmamakla beraber demirbaş eşya
defterlerinde kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın partiye ait her çeşit büro eşyası, mefruşat,
hesap, yazı, bilgisayar, fotokopi, teksir makineleri, ses alma cihazları, radyo, televizyon, kitap,
tablo, biblo ve bunlara benzer şeyler taşınır olarak tespit edilir.
2) İdarece;
a) Partinin mal varlığından nakit olanlar derhal, diğerleri paraya çevrildikten sonra mal
sandıklarında parti adına açılacak emanet hesabına yatırılır,
b) Tespit edilen ve el konulan çekler paraya çevrilerek söz konusu emanet hesabına yatırılır,
c) Kapatılan siyasî partinin bankalar ve finans kuruluşlarındaki tüm hesapları (kiralık kasalar
dahil) Türk Lirasına çevrilerek parti adına emanet hesabına yatırılır.
90
ç) Komisyonca değeri tespit olunamayanların Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde
sayılan hükümlerine göre kıymet takdiri suretiyle değerleri tespit olunur. Menkul kıymetler nakde
çevrildikten sonra bedelleri belirtildiği şekilde emanet hesabına kaydolunur,
d) Demirbaş eşya defterinde kayıtlı olup yerinde bulunmayan eşyalar parti sorumlularından
aranıp takip edilir,
e) Taşınırlar üzerinde istihkak iddiasında bulunanların bu talepleri ve ibraz edecekleri
belgeler iddia hakkında tereddüde mahal vermeyecek şekilde hakkı ispata yeterli ise idarece hak
sahibine teslim edilir,
f) Kapatılan partinin özel mülkiyetinde bulunan binalardaki taşınırlar aynen muhafaza edilir.
Söz konusu taşınırlar için güvenlik önlemleri alınmak üzere ilgili emniyet müdürlüğüne yazı yazılır,
g) Kapatılan siyasî partinin kirada bulundukları binalardaki taşınırlar, mülkiyeti Hazineye
intikal eden binalara nakledilir. Bu şekilde nakli mümkün olmayan taşınırlar millî emlâk
müdürlükleri ve malmüdürlüklerince uygun görülecek yerlerde muhafaza altına alınır,
ğ) Taşınırların kıymetleri “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde belirlenir,
h)Kira ile oturulan taşınmazların en kısa zamanda tahliyeleri sağlanır. Tahliye sırasında mal
sahipleri ile birlikte bir teslim tutanağı düzenlenir,
ı) Teslim alınan nakil vasıtaları, varsa kendi otoparkında, yoksa emniyet müdürlüğü ya da
jandarma komutanlığının otoparklarında veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının otoparklarında
muhafaza altına alınır,
i) Kapatılan ya da kapanan siyasi partinin malvarlığının tespiti sırasında partinin İl ve İlçe
teşkilatlarınca tutulması zorunlu kayıt ve defterlerin tutulmadığının anlaşılması halinde, 9/11/2009
tarihli ve 49304 sayılı genel yazı uyarınca işlem yapılarak sonucundan Bakanlığa bilgi verilir,
j) İnceleme Gurubu tarafından düzenlenerek bir örneği ilgili Valiliğe (Defterdarlık)
gönderilen inceleme raporlarında belirtilen hususlarda 18/4/2011 tarihli ve 12147 sayılı genel yazı
uyarınca Valiliklerce (Defterdarlık) rensen işlem yapılarak yapılan işlem sonucundan Bakanlığa
bilgi verilir. Tereddüde düşülen konularda Bakanlık görüşü istenilebilir.
c) Taşınırların tasfiyesi
1) Taşınırlardan kullanılabilecek olanların listesi, tasfiyenin yapıldığı yerdeki resmi
dairelere yazı ile bildirilir. Talep edilenler, uygun bulunduğu takdirde bedeli karşılığında bu
dairelere verilir. Ancak bu dairelerin takdir edilen rayiç bedelleri kabul edip, karşılıklarını
bütçelerinde mevcut ödenekten ayırarak parti adına açılmış emanet hesabına yatırmaları sağlanır.
2) Bunlar dışında kalan taşınırlar Yönergenin “Taşınır Mal İşlemleri” kısmı hükümlerine
göre derhal satılarak paraya çevrilir ve elde edilecek satış bedelleri parti adına açılmış emanet
hesabına intikal ettirilir.
3) Kitap, dergi, broşür ve sair yayınlardan; suç unsuru taşımayanlardan kütüphane vs.
kullanılabilecek durumda olanlar haricindekiler Yönergenin “Taşınır Mal İşlemleri” kısmı
hükümlerine göre satılarak tasfiye edilir. Bu şekilde tasfiye edilemeyenlerden kullanılacak değerde
olmayanlar ise ilgili emniyet müdürlüğüne yazı ile bildirilir ve görevlendirilen memur ile birlikte
imha edilerek sonuç, tutanağa bağlanıp dosyasında saklanır.
4) Taşınırlar üzerinde partinin hüviyetini ifade eden bütün alamet ve işaretler, eşyaya zarar
vermeden bertaraf edilemeyecek ise satılmaz. Bunlar ile satılmasına imkân olmayacak derecede
hurda haline gelmiş eşya (perde, kırık dökük sandalye, masa, soba, vs.). cins ve adetleri bir
tutanakla belgelenmek suretiyle imha olunur ve imha tutanağı dosyasında saklanır.
5) Partiye ait mühür ve benzeri şeyler, lastikten üretilmiş ise imha edilir. Madenî
maddelerden olanlar, imhası için Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğüne yazı ile
gönderilir.
6) Tespit edilen taşınırlar arasında tarihî veya sanatsal değeri olduğu görülen veya tereddüt
edilenlerin durumları ilgili yerdeki kültür ve turizm il müdürlüğü elemanlarına incelettirilerek
alınacak raporla birlikte Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
ç) Taşınmazların tasfiyesi
1) Kapatılan partinin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar İdarece ilgili tapu
müdürlüğünden tespit edilir. Bu taşınmazlar, ilgili tapu müdürlüğüne 2820 sayılı Kanunun 107 nci
maddesi ve Anayasa Mahkemesi kararı gerekçe gösterilerek yazılan yazı ile Hazine adına tescili
sağlanır.
91
2) Bu taşınmazlara Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmı hükümlerine göre bedel tespit
ve takdir ettirilir.
3) Bunlardan bir kamu hizmeti için kullanılabilecek durumda olanlar, tasfiyenin yapıldığı
yerdeki resmi dairelere yazı ile bildirilerek, bu taşınmazlara ihtiyaç olup olmadığı sorulur. Talep
olması halinde, takdir edilen bedeli de belirtilmek suretiyle taşınmazın o hizmete tahsisi için
Bakanlığa bildirilir. Gerekli olmayanların genel hükümlere göre gerektiğinde tasfiyesi ve
bedellerinin parti adına açılmış emanet hesabına aktarılması için konu Bakanlığa bildirilerek
4) Kapatılan partinin özel mülkiyetine konu olabilecek ancak henüz tapuda kayıtlı olmayan
ve bağış, vasiyet ve sair suretlerle kapatılan partilere bırakılmış taşınmazların da noterler, özel idare
ve vergi dairelerinden soruşturmak suretiyle tespit edilerek Hazine adına tescil edilmesi için ilgili
tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
d) Kapatılan siyasî partilerin alacak ve haklarının belirlenmesi ve tahsili
1) İnceleme komisyonunca, kapatılan siyasî partinin paraya çevrilmesi mümkün veya
kullanılması kabil veya devredilebilir bütün hak ve alacakları, parti defterleri ve belgeleri
incelenerek ve parti mensupları veya üçüncü şahıslar tarafından vaki olabilecek beyanlar da
değerlendirilerek, tapu ve icra müdürlükleri, mahkemeler ve ilgili diğer dairelerden araştırılarak
tespit edilir.
2) Komisyonca tespit olunan alacak ve haklardan paraya çevrilmesi mümkün olanların
İdarece derhal tahsili sağlanarak parti adına açılan emanet hesaplarına kaydettirilir. Ayrıca, paraya
çevrilemeyen hakların Hazine adına intikal ve tescilleri de sağlanır.
3) Tahsil edilmeyen alacak ve haklar Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem
yapılır.
e) Kapatılan siyasî partinin borçlarının belirlenmesi ve ödenmesi
1) Kapatılan siyasî partilerden alacaklı olan gerçek ve tüzel kişilerin belgeleriyle birlikte bir
dilekçe ile en geç bir ay içinde başvurması gerektiğinden İdare öncelikle süresi içerisinde
başvurunun yapılıp yapılmadığını kontrol eder.
2) Başvurularda mahkeme ilamlarının asıl veya tasdikli örnekleri, kira kontratları, faturalar,
tesellüm makbuzları gibi belgelerin bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
3) Kapatılan siyasî partinin varsa kira borçlarının hesap edilmesinde, parti tarafından
kiralanan taşınmazların tahliye ve sahiplerine iadesine kadar işlemiş olan kira bedelleri ile varsa
kapatılma tarihi itibariyle kira borçları dikkate alınır. Siyasî partinin kiracı olarak oturduğu
taşınmazın kira bedeli partinin muhasebe kayıtlarında yazılı miktardır.
4) Taşınmaz sahibinin almadığını iddia ettiği ayların kirasının ödenmiş olup olmadığı ve
diğer alacak iddiaları parti ve banka kayıtları araştırılmak suretiyle tespit edilir ve bu kayıtlar esas
alınır.
5) Kapatılan parti adına açılmış telefon, elektrik, su, doğalgaz, kablolu TV ve internet gibi
tüm abonelikler öncelikle kapatılarak iptal edilir. Bunlara ilişkin borçlar alınacak talimata kadar
ödenmez.
6) Kapatılan parti teşkilatlarında çalışan sözleşmeli personele kapatma kararının kesinleştiği
tarihten sonra ücret ödenmesi söz konusu olamayacağından ancak bu tarihten önceki döneme ait
olanlar için ödeme yapılır.
7) Partinin borçlarının ödenmesine ilişkin başvurular, belgeleriyle birlikte Bakanlığa intikal
ettirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
f) Tespit ve tasfiye giderleri ile kullanılacak cetveller
1) Tespit komisyonları tarafından malvarlığının tespiti sırasında Yönerge eki “Siyasi Parti
Malları Tasfiye Cetvelleri” (EK-51) düzenlenir. Mal mevcudu cinsleri itibariyle bu cetvellere
geçirildikten sonra sonuç tutanağına bağlanır. Cetveller tutanak ve mallarla birlikte İdareye teslim
edilir.
2) Tasfiye işlemleri ilçede yürütülüyor ise malmüdürlükleri bu cetvellerin birer örneğini
dosyasında muhafaza eder. İkişer örneğini defterdarlıklara gönderir.
3) Tasfiye işlemleri ilde yürütülüyor ise defterdarlıklar il merkezinde düzenlenen ve varsa
ilçelerden gelen tutanaklar ile cetvellerin bir örneğini dosyasında muhafaza eder.
92
4) İdarece tespit ve tasfiye ile ilgili giderler, Yönerge eki “Siyasi Parti Malları Tasfiye
Cetvelleri”nde (EK-51) belirtilen “Parti Malları Tasfiyesi İçin Yapılan Giderler Cetveli”ne işlenir
ve bir örneği Bakanlığa gönderilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
MADDE 174- (1) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 45 inci maddesi
uyarınca yapılan talepler hakkında düzenlenecek Yönerge eki “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK50), Yönergenin “Değerleme İşlemleri” bölümüne göre takdir ettirilecek bedel ve buna ilişkin
“Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) ile bu Yönergenin ilgili bölümlerinde istenen bilgi ve
belgeler Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
MADDE 175- (1) 6/1/2005 tarihli ve 5283 sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait
Sağlık Birimlerinin Sağlık Bakanlığına Devredilmesine Dair Kanuna göre Sağlık Bakanlığınca
yapılan talepler evrak ve MEOP kayıtlarına işlenir ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
Diğer özel kanun hükümlerine göre yapılacak işlemler
MADDE 176- (1) Özel kanunlarında Hazineye devrine veya trampasına ilişkin hüküm
bulunan taşınmazlar hakkında düzenlenecek Yönerge eki “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” (EK-50),
Yönergenin “Değerleme İşlemleri” bölümüne göre takdir ettirilecek bedel ve buna ilişkin “Tahmin
Edilen Bedel Tespit Raporu” (EK-3) ile bu Yönergenin ilgili bölümlerinde istenen bilgi ve belgeler
Bakanlığa gönderilerek, alınacak talimata göre işlem yapılır.
Antlaşmalarla Hazinenin taşınmaz edinimi
MADDE 177- (1) Lozan antlaşmasının imzalanmasından sonra Yunanistan, Fransa, Rusya,
Arnavutluk, Bulgaristan, İngiltere, Irak, Yugoslavya, Amerika Birleşik Devletleri ve Mısır
Hükümetiyle imzalanan birçok anlaşma kapsamında Hazineye devri gereken taşınmazların edinimi
İdarece sağlanır ve gerektiği takdirde Bakanlıktan görüş alınır.
Bağış yoluyla taşınmaz edinimi
MADDE 178- (1) İdarece;
a) Bağışlayanın gerçek kişi olması halinde, medenî haklarını kullanma ehliyetinin (tam
ehliyetli) olup olmadığı,
b) Özel hukuk tüzel kişilerinin yetkili organlarının bağış hakkında kararı olup olmadığı,
c) Kamu kurum ve kuruluşlarının ise kuruluş ve görevleri ile ilgili kanunlarda bu konuda
yetki verilmiş olup olmadığı,
araştırılır.
(2) Bağışta bulunmak isteyen kişilerin özellikle sağlık ve eğitim gibi kamu hizmetlerinin
yürütüldüğü hastane ve okul binalarına kendilerinin belirledikleri isimleri vermek istemeleri
halinde, İdarece bağışta bulunan kişinin vermek istediği isim kamu hizmetini yürütecek kamu
kurum ve kuruluşuna bildirilir. Uygun görüş alındıktan sonra herhangi bir şart veya mükellefiyet
şerhi düşülmeden bağış kabul edilir.
(3) Birinci ve ikinci fıkraya göre yapılacak araştırma sonucunda Hazineye yapılacak şartlı
veya şartsız ya da mükellefiyetli veya mükellefiyetsiz taşınmaz bağışlarında defterdarlık,
taşınmazın Hazine adına bağışının kabulüne yetkilidir.
(4) Taşınmazın bağış amacında kullanılamaması veya mükellefiyetin yerine getirilememesi
nedeniyle bağışlayana iadesi gereken taşınmazların iade işlemleri, defterdarlıklar tarafından
yürütülerek sonuçlandırılır.
(5) Bağışı uygun görülen taşınmazlar hakkında Yönergenin 164 üncü maddesinin dördüncü
fıkrasına göre işlem yapılır.
93
YEDİNCİ KISIM
Bedelsiz Devir İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Devir İşlemleri
Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılan bedelsiz devir işlemleri
MADDE 179- (1) Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılan bedelsiz devir işlemleri
aşağıdaki şekilde yürütülür.
a) 1164 sayılı Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre yapılan
bedelsiz devir işlemleri
1) 1164 sayılı Kanuna göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca yapılan bedelsiz devir
talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılarak talepler hakkında aşağıda belirtildiği
şekilde işlem yapılır:
aa) Arsa üretim alanı
1) İdarece, 1164 sayılı Kanuna göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından arsa üretim
alanı olarak belirlenmesi talep edilen bölgede kalan ve Bakanlıkça bildirilen taşınmazların
mahallindeki dosyaları üzerinde inceleme yapılır.
2) Bakanlık yazısının İdareye ulaşmasından itibaren iki iş günü içerisinde MEOP
kapsamında Yönerge eki “Hazine Taşınmazlarının Toplu Konut İdaresine Devrine İlişkin Bilgi
Formu” (EK-52) doldurulur ve taşınmazın dosyasında bulunması gerekli bilgilerin MEOP
kayıtlarında güncellenmesi yapılır.
3) Arsa üretim alanı olarak belirlenmesi talep edilen bölgede kalan taşınmazların;
d) Bu maddenin “Devir işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler” başlıklı (c)
bendinde sayılan kanunlar kapsamında tahsis edilip edilmediği,
e) İrtifak hakkı veya kullanma izni verilip verilmediği,
f) Mülkiyeti ihtilaflı veya herhangi bir nedenle devrinde sakınca olup olmadığı,
MEOP bilgileri üzerinden yapılacak inceleme sonucunda belirlenir ve bu taşınmazların, arsa
üretim alanı dışında tutulması gerektiği Bakanlığa bildirilir.
ab) Ön izin
1) Arsa üretim alanı olarak belirlenen alanda; imar planının yapılması, değiştirilmesi, tescil,
ifraz, tevhit ve benzeri işlemlerin yerine getirilebilmesi ve bu işlemlerin devir işlemleriyle birlikte
yürütülmesi amacıyla, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca ön izin talep edilmesi halinde talep
Bakanlığa iletilir.
ac) Devir işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler
1) Arsa üretim alanı onayı İdareye gelmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Devredilecek taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine engel
herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık ile özellikle 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu kapsamında herhangi bir şerh/beyan olup olmadığı tespit edilir,
b) Devri talep edilen taşınmazlara ilişkin Yönergenin 51 inci maddesinin birinci fıkrasında
belirtildiği şekilde araştırma yapılır,
c) Taşınmazların 189 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı veya bedelsiz devrinde
sakınca olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından sorulur,
ç) 2872 sayılı Kanun kapsamında özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilen alanda kalıp
kalmadığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur.
2) Yukarıdaki işlemler sonucunda bedelsiz devrinin mümkün olmadığı tespit edilen
taşınmazlar Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yazı ile bildirilir.
aç) Devir işlemlerinin yürütülmesi
1) Yapılan işlemler sonucunda, devre konu taşınmazların;
a) Tapu kütüklerinde devre engel bir husus veya 2863 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir
şerh veya beyan bulunduğunun,
94
b) İlgili kamu idarelerine tahsisli olup olmadığına bakılmaksızın, “Devir işlemlerinin
hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler” başlıklı (c) bendinin ikinci alt bendinde belirtilen
kanunlar kapsamında belirlenmiş alanlarda bulunduğunun,
c) Bu maddenin “Devir işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler” başlıklı (c)
bendi kapsamında olduğunun,
tespiti hallerinde, başkaca bir yazışma yapılmaksızın bu taşınmazlar devre konu edilmez.
2) Devri talep edilen taşınmazların tapu kütüklerinde; 2863 sayılı Kanun kapsamında
herhangi bir şerh veya beyanın bulunmaması veya taşınmazların bulundukları bölgede Yönergenin
51 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kanunlar kapsamında belirlenmiş alanların olmaması
halinde ilgili kamu idareleriyle yazışma yapılmaksızın devir işlemlerine devam edilir.
3) 1164 sayılı Kanun uyarınca arsa üretim alanı olarak belirlenen bölgede kalan tapuda
Hazine adına tescilli taşınmazlar hakkında arsa üretim alanı onayının İdareye iletildiği tarihten
itibaren;
a) Devir işlemleri en geç on iş günü içerisinde sonuçlandırılır,
b) Taşınmazların ilçe sınırları içinde bulunması halinde ise, devir işlemleri en geç onbeş
işgünü içerisinde sonuçlandırılır,
c) Devir işlemleri için ilgili kamu idarelerinden alınması gereken bilgilere ilişkin yazılar,
süre verilmek ve süresi içerisinde cevap verilmediği takdirde, sorumluluğun ilgili kamu idaresine ait
olmak üzere işlem tesis edileceği belirtilmek suretiyle elden veya faks yoluyla gönderilir,
ç) Devir işlemlerinin belirtilen süreler içerisinde gerçekleştirilememesi halinde, gerekçeleri
ile birlikte Bakanlığa bilgi verilir.
4) Arsa üretim alanı sınırları içerisinde kalan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki tescil
harici olan taşınmazların Hazine adına tapuya tescil işlemlerinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığı
tarafından yapılması hususu adı geçen İdareye bildirilir.
ad) Devir yetkisi
1) Devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların devrine defterdarlıklar yetkili olup
defterdarlıklar bu yetkisini devredemez.
2) Taşınmazların ilçe sınırları içinde bulunması halinde, malmüdürlüğünce bu maddenin (c)
ve (ç) bendinde belirtilen işlemler tamamlanır.
3) Yönerge eki “Hazine Taşınmazlarının Toplu Konut İdaresine Devrine İlişkin Bilgi
Formu” (EK-52) hazırlanarak defterdarlığa onay için gönderilir ve devir işlemleri defterdarlık
onayından sonra gerçekleştirilir.
4) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin uygun görüş yazısı üzerine Toplu Konut İdaresi
Başkanlığı adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ
yazısı yazılır ve Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
5) Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılan devirlerden sonra devredilen taşınmazların ada,
parsel ve yüzölçümleri ile birlikte Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde
takdir edilecek satışa esas bedelleri belirtilmek suretiyle bilgiler MEOP kapsamında devir ile ilgili
programa aktarılır.
ae) Kamu hizmetlerine ayrılan yerler
1) Toplu Konut İdaresi Başkanlığına bedelsiz olarak devri uygun görülen taşınmazların,
1164 sayılı Kanun gereğince tapu kütüğünün beyanlar hanesine; “Kamu hizmetlerine ayrılan yerler
ile Maliye Bakanlığınca değişik ihtiyaçlar için talep edilen taşınmazlar bedelsiz olarak Hazineye
iade edilir.” şeklinde şerh konularak adı geçen Başkanlık adına tescil edilmesi hususunda ilgili tapu
müdürlüğüne yazı yazılır.
2) Arsa üretim alanında kalan ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığına devredilen taşınmazların
1164 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilerek arsa üretimine konu edilmesi, mevcut imar
durumunun korunması veya herhangi bir imar planı değişikliğine tabi tutulmaları sonucu kamu
hizmetlerine ayrılan yerler ile Bakanlıkça değişik ihtiyaçlar için talep edilen taşınmazların Hazineye
bedelsiz olarak iade edilmesi halinde, devredilen taşınmazların tapu kütüklerinde bulunan şerhler
terkin edilir. Şerh terkinine ilişkin işlemler Bakanlıktan izin alınmaksızın, defterdarlığın izni
alındıktan sonra İdarece gerçekleştirilir.
95
b) 775 sayılı Kanuna göre yapılan bedelsiz devir işlemleri
1) 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca yapılan bedelsiz
devir talepleri, MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır. Talep, Bakanlığa gönderilmeden
önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
a) Devredilecek taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine engel
herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık ile özellikle 2863 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir
şerh/beyan olup olmadığı tespit edilir.
b) Taşınmazların 189 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı veya bedelsiz devrinde
sakınca olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından sorulur.
c) Herhangi bir kamu hizmetine tahsis edilmiş olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve
dosyasından araştırılır.
ç) Devri talep edilen taşınmazlara ilişkin Yönergenin 51 inci maddesinin birinci fıkrasında
belirtildiği şekilde araştırma yapılır.
d) Taşınmazların 189 sayılı Kanun kapsamında kalması, herhangi bir kamu hizmetine tahsis
edilmesi veya taşınmazların devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılığının bulunması
halinde, bedelsiz devrinin uygun olmayacağı Bakanlığa bildirilir.
e) Taşınmazların devredilebilecek taşınmazlardan olduğunun anlaşılması halinde, aşağıdaki
belgeler Bakanlığa gönderilir:
1) Gecekondu önleme bölgesi içinde kaldığına ilişkin ilgili belediyesinden alınacak imar
planı örneği,
2) Çevre ve Şehircilik Bakanlığına (mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı) tahsisli olduğuna
ilişkin Bakanlıkla yazışma yapılmış ise yazının tarih ve sayısı, tahsis defterdarlıkça yapılmış ise
yazının bir örneği,
3) Yönerge ekleri “Taşınmaz Bilgi Formu” (EK-5) ve “Bedel Tespit Raporu” (EK-3),
4) Fiili tespit ile diğer bilgi ve belgeler.
e) Bakanlıkça devri uygun görülen taşınmazların Toplu Konut İdaresi Başkanlığı adına
tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve
Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
f) Kamu hizmetlerine ayrılan yerler ile Bakanlığımızca değişik ihtiyaçlarla talep edilen
taşınmazların bedelsiz olarak Hazineye iade edilmesi gerektiğinden Hazineye devri hususu İdarece
Bakanlığa bildirilir.
MADDE 180- (1) 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre organize sanayi
bölgesi tüzel kişiliklerince yapılan bedelsiz devir taleplerinin, MEOP’ta evrak ve devir modülüne
kayıtları yapılır. Talep, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan
alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Taşınmazların 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 2 nci maddesi kapsamındaki ellidört ilde
bulunan organize sanayi bölgeleri içerisinde kalıp kalmadığı tespit edilir,
b) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir,
c) 4562 sayılı Kanuna göre oluşturulan organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğince veya
müteşebbis heyetin tek iştirakçisinin bulunması durumunda yüzde yüz iştirak payına sahip tüzel
kişilikçe bedelsiz devir talebinin yapılması gerektiğinden, müteşebbis heyet kuruluş protokolü veya
ana sözleşmesi istenerek gerekli araştırma yapılır,
ç) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından “Organize Sanayi
Bölgesi Yer Seçimi Komisyonunca” kesinleşmiş yer seçimi raporu ile organize sanayi bölgesi
sınırlarını belirten planları istenir ve talep edilen taşınmazların bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı
kontrol edilir,
d) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından organize sanayi bölgesi
sınırlarını belirten planların temin edilememesi halinde ilgili belediyesinden istenir ve talep edilen
taşınmazların bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı kontrol edilir,
96
e) Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek yazıya
aşağıdaki bilgi ve belgeler eklenir;
1) Yönergenin 55 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen
bilgi ve belgeler,
2) İlgili kurumca onaylanmış organize sanayi bölgesinin sınırlarını gösteren ve üzerinde
talep konusu taşınmazların mülkiyet sınırları işaretlenmiş ve onaylanmış kroki, talep yazısı ve
ekleri,
3) Birinci fıkranın (ç) bendinde belirtilen planlar,
4) Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliğince bedelsiz devir talebinin bulunulduğuna ilişkin
karar ve talep yazısı,
5) Taşınmazların organize sanayi bölgesi yeri olarak uygun görüldüğüne ilişkin Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yazısı,
6) Organize Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliğinin kuruluş protokolü,
7) Organize Sanayi Bölgesi yer seçim komisyonunca düzenlenmiş Yer Seçim Raporu,
8) Defterdarlık görüşü.
f) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine, organize
sanayi bölgesi tüzel kişiliği adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu
müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
MADDE 181- (1) 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununa göre köy tüzel kişiliklerince
veya il özel idarelerince yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları
yapılır. Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata
göre işlem sonuçlandırılır:
a) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
b) Taşınmazların Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli olan taşınmazlardan olup olmadığı
MEOP kayıtlarından ve taşınmazların dosyasından tespit edilir,
c) Taşınmazların mahallinde tespiti yapılır ve fiili kullanımına ilişkin tespit tutanağı
düzenlenir,
ç) Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek yazıya
yukarıda belirtilen tespitlere ilişkin bilgi ve belgeler ile Yönergenin 55 inci maddesinde belirtilen
bilgi ve belgeler eklenir.
d) 222 sayılı Kanunun 65 inci maddesine göre okullar için tahsis, satın alma veya
kamulaştırma yoluyla sağlanan taşınmazlar üzerinde yapılacak okul binası veya tesislerin,
bulundukları yerlere göre köy veya özel idareler adına tapuya tescil edilmeleri gerekirken Hazine
adına tescil edilen taşınmazlardan fiilen bir ilköğretim kurumu olarak kullanılan veya imar planında
okul alanı olarak ayrılmış, bu kurum tarafından okul yatırımının programına alınmış ve okul
yapımına yönelik olarak inşaat iznine ilişkin ilgili belediyeye müracaatı olanların ve bu amaçla
ilköğretim kurumlarına veya ilköğretim okulu yapılmak üzere köy tüzel kişiliklerine ya da il özel
idarelerine tahsis edilen taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı
üzerine ilgili köy tüzel kişiliği veya il özel idaresi adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan
yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve taşınmazların tapu kütüğüne, “Bu
taşınmaz 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun geçici 7 nci ve 5018 sayılı Kanunun 45 inci
maddesi ı uyarınca ilköğretim amacında kullanılmak üzere tescil edilmiştir. Bu taşınmazla birlikte
taşınmazın üzerinde bulunan veya yapılacak bina ve tesisler Milli Eğitim Bakanlığının muvafakati
alınmadıkça satılamaz, amacı dışında kullanılamaz ve herhangi bir şekilde devredilemez. Bu
koşullara uyulmadığının veya taşınmazın devir amacında kullanılmasına gerek kalmadığının
anlaşılması halinde yeniden Hazine adına tescil edilir.” şeklinde şerhin konulması istenir,
e) Taşınmazların ferağ işlemleri Yönergenin 61 inci maddesine göre tamamlanır.
MADDE 182- (1) 442 sayılı Köy Kanununa göre köy tüzel kişiliklerince yapılan bedelsiz
devir talepleri, MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır. Talepler, aşağıdaki şekilde
sonuçlandırılır:
97
b) Bedelsiz devri talep edilen taşınmazların, köy yerleşme veya gelişme planı sınırları
içerisinde kalıp kalmadığı hususu ilgili il/ilçe özel idaresi müdürlüğünden sorulur ve aşağıdaki
belgeler istenir;
1) Köy yerleşme alanı olarak belirlenmesi amacıyla alınacak köy yerleşim veya gelişim alanı
tespit komisyonu kararları (tescilsiz alanların tescilinden sonra, taşınmazların ada ve parsel
numaraları ile yüzölçümleri belirtilmek suretiyle),
2) Bu kararlar doğrultusunda hazırlanarak onaylanmış köy yerleşme planı,
3) İl özel idareleri köy hizmetleri müdürlüklerinin talep yazılarının bir örneği.
c) Taşınmazların fiili ve hukuki durumları ile köy nüfusu da dikkate alınarak talep edilen
taşınmazlara ihtiyaç duyulup duyulmadığının ve kaç kişinin hak sahibi olabilme şartını taşıdığı
defterdarlıkça öncelikle kontrol edilir,
ç) Devir konusunda 9/3/2012 tarihli ve 7244 sayılı 2012/1 Sıra Sayılı Genelge uyarınca
defterdarlıklar yetkili kılındığından, taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin talebin anılan Genelge
kapsamında değerlendirilerek uygun görülmesi halinde köy tüzel kişiliği adına tapuya tescili için
İdarece Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
MADDE 183- (1) 16/6/2005 tarihli ve 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz
Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanuna göre il özel
idarelerince veya belediye başkanlıklarınca yapılan bedelsiz devir taleplerinin MEOP’ta evrak ve
devir modülüne kayıtları yapılır. Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve
Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Bedelsiz devri talep edilen Hazineye ait taşınmazların bulunduğu alanın yenileme alanı
olarak belirlendiğine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı ile yenileme alanı projesi ilgili il özel idaresi
veya belediye başkanlığından yazı ile istenir,
c) Taşınmazların sit alanı olarak tescil ve ilan edilip edilmediği ve projelerin Kültür ve
Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunca onaylanıp onaylanmadıkları ilgili bölge kurulundan yazı ile
sorulur,
ç) Taşınmazların bir kamu hizmetine tahsisli olan, ön izin verilmiş veya üzerinde irtifak
hakkı tesis edilmiş taşınmazlardan olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve taşınmazların
dosyasından tespit edilir,
d) Taşınmazların 2565 sayılı Kanun kapsamında bulunan yerler ile sivil ve askeri hava
alanları ve mania plânları kapsamında kalan yerlerden olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı
e) Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek yazıya
yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 55 inci maddesinde belirtilen belgeler eklenir,
f) Yenileme alanı ilan edilen yerlerde bulunan ve yenileme projesi kapsamında kalan
Hazineye ait taşınmazların satışının, kiraya verilmesinin veya tahsis edilmesinin talep edilmesi
halinde devir işlemleri sonuçlandırılıncaya kadar taleplerinin uygun görülmediği hususu talep
sahiplerine bildirilir,
g) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararıyla ilgili il özel idaresi
veya belediye başkanlığı adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır,
ğ) Devir işlemleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğundan Hazinece herhangi bir
bedel ödenmez,
h) Söz konusu taşınmazlardan elde edilecek gelirin, proje ve uygulama giderleri düşüldükten
sonra kalan kısmının yüzde ellisinin Hazineye aktarılması hususunda ilgili il özel idaresine veya
belediye başkanlığına yazı yazılır ve aktarılması sağlanır,
98
ı) Taşınmazların devir tarihinden itibaren beş yıl içinde devir amacına uygun olarak
kullanılıp kullanılmadığı periyodik aralıklarla mahallinde tespit edilir. Devir amacında
kullanılmadığı tespit edilen taşınmazların, devir tarihinden itibaren beş yıl geçmesini müteakip
öncelikle idari yoldan, mümkün olmaması halinde tapu iptal ve tescil davası açılmak suretiyle
Hazine adına tescili için işlemlere başlanır ve tescili sağlanır.
MADDE 184- (1) 5737 sayılı Vakıflar Kanununa göre yapılan bedelsiz devir talepleri
MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
b) Bedelsiz devri talep edilen taşınmazların üzerindeki eserlerin vakıf yoluyla meydana gelip
gelmedikleri, vakıf kültür varlığı niteliğinde olup olmadıkları ve vakfın mazbut vakıf vasfının
bulunup bulunmadığı koşullarının bir arada olup olmadığına ilişkin bilgi ve belgelerin gönderilmesi
Vakıflar Bölge Müdürlüklerine yazı yazılarak istenir,
c) Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek yazıya
ç) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine mazbut
vakıf adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri
tamamlanır.
MADDE 185- (1) 4/3/2004 tarihli ve 5104 sayılı Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm
Projesi Kanununa göre Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığınca yapılan bedelsiz devir talepleri
MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
b) Bedelsiz devri talep edilen taşınmazların proje kapsamında kalıp kalmadığına ilişkin
belgeler Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığından istenir ve taşınmazların bu sınırlar içerisinde
kalıp kalmadığı defterdarlıkça kontrol edilir,
c) Taşınmazların fiilen bir kamu hizmetinde kullanılıp kullanılmadığı ve üzerinde kullanım
amacına yönelik yapı bulunup bulunmadığı mahallinde incelenir ve tutanak düzenlenir,
d) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine Ankara
Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci maddesine
göre ferağ işlemleri tamamlanır,
e) Proje alanı sınırları içinde yapılacak plânlarda, kamu tesislerine ayrılan veya ayrılacak
alanların, daha önce Belediyeye devredilen Hazineye ait arazi olması halinde, devir miktarını
aşmayacak kısmın bedelsiz olarak Hazineye iadesi hususunda Ankara Büyükşehir Belediye
Başkanlığına yazı yazılır ve taşınmazın Hazine adına tescili sağlanır.
5018 sayılı Kanuna göre kamu idareleri arasındaki bedelsiz devir işlemleri
MADDE 186- (1) 5018 sayılı Kanuna göre kamu idarelerince (düzenleyici ve denetleyici
kurumlar hariç) yapılan bedelsiz devir taleplerinin MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları
yapılır. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak
talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Devir talebinde bulunması gerekli bilgi ve belgeler
1) Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu idarelerince
devredilmesi istenilen taşınmaza ilişkin başvurularda, aşağıda belirtilen bilgi ve belgelerin bulunup
bulunmadığı kontrol edilir:
a) Devir talebinde bulunan kamu idaresinin, taşınmazı hangi kamu hizmetinde kullanacağı,
b) Taşınmazın;
1) Tapuda kayıtlı olduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü, mevkii, pafta, ada ve parsel
numarası veya cilt, sayfa ve sıra numarası, cinsi, yüzölçümü,
99
2) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü,
mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli kroki,
3) Tamamının mı, bir kısmının mı istendiği, bir kısmı isteniyorsa, miktarı ile paftası
üzerinde yeri işaretlenmiş basit krokisi,
4) İmar planı içinde olması halinde, onaylı plan örneği, planda ayrıldığı amaç,
5) Üzerinde inşaat yapılacak ise, avan projesi, yatırım programına alınıp alınmadığı, alınmış
ise proje numarası ve proje için gerekli arazi veya arsa miktarı.
b) Bedelsiz devredilemeyecek Taşınmazların belirlenmesi
1) Taşınmazların bedelsiz devrinden önce gerektiği takdirde aşağıdaki kurum ve
kuruluşlardan görüş alınır ve araştırma yapılır:
a) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı ilgili tapu müdürlüğünden temin edilir
ve tapu kayıtlarında devredilemeyeceğine ilişkin şerh veya tedbir bulunup bulunmadığı araştırılır,
b) Kadastro Mahkemesinde mülkiyetinin ihtilaflı olup olmadığı ilgili kadastro
müdürlüğünden sorulur,
c) İmar planı ve imar düzenleme işleminin davalı olup olmadığı ilgili belediye
başkanlığından sorulur,
ç) Hazine ile devredilecek kamu idaresi dışında üçüncü bir paydaşı bulunup bulunmadığı
MEOP ve tapu kayıtlarından araştırılır,
d) Taşınmazda elbirliği mülkiyeti bulunup bulunmadığı MEOP ve tapu kayıtlarından
araştırılır,
e) Taşınmazda tapu tahsis belgesi şerhi bulunup bulunmadığı MEOP ve tapu kayıtlarından
araştırılır,
f) Hazinece üzerinde irtifak hakkı tesis edilip edilmediği MEOP ve tapu kayıtlarından
araştırılır,
g) İmar planında hangi amaca ayrıldığı ilgili belediye başkanlığından sorulur, imar planının
bir örneği istenir ve imar planında öngörülen amaç dışındaki kullanımlar için talep edilip edilmediği
araştırılır,
ğ) İmar planlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve
terminal gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tapudan terkin edilecek olan ve başka kullanımlar için
talep edilen taşınmazlardan olup olmadığı araştırılır,
h) 3621 sayılı Kanuna göre kıyı tanımına giren ve tapu kayıtlarının, kıyı mevzuatına göre
terkini gereken taşınmazlardan olup olmadığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatından sorulur,
ı) Özel kanunları gereğince, gerçek kişilerle kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine tahsisi,
devri, emirlerine ve kullanımlarına bırakılması, satışı, irtifak hakkı veya trampa yoluyla verilmesi
gereken taşınmazlardan olup olmadığı ilgili kurum ve kuruluşlardan araştırılır,
i) Kullanımı, tahsisi, devri, tasarrufu ve benzeri işlemleri özel düzenlemelere veya ilgili
kurum ve kuruluşların iznine tabi olup olmadığı ilgili kurum ve kuruluşlardan araştırılır.
c) Devirde öncelik
1) Aynı taşınmaz hakkında birden fazla kamu idaresinin devir talebinde bulunması halinde
talepler, aşağıda belirtilen sıraya göre değerlendirilir:
a) Taşınmazın imar planı ile kullanım durumu belli ise, planda belirtilen kamu hizmetini
yapacak kamu idaresi,
b) Taşınmaz plansız alanda veya plandaki kullanım amacı “kamu hizmet alanı” olarak
belirlenip ayrıntılı bilgi verilmemiş ise, sırasıyla genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel
bütçe kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları, belediyeler, il özel idareleri, köy
tüzel kişilikleri, belediyelere bağlı ve belediyelerin kurdukları veya üye oldukları birlik ve
idarelerin, il özel idarelerine bağlı ve il özel idarelerinin kurdukları ve üye oldukları birlik ve kamu
idareleri.
ç) Defterdarlıkça Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
1) Bedelsiz devri talep edilen taşınmazlar hakkında Bakanlığa yazılacak talep yazılarında,
taşınmazlarla ilgili aşağıdaki bilgilere yer verilir ve belgeler yazıya eklenir:
100
a) Taşınmazın;
1) 10/10/2006 tarihli ve 26315 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İdarelerine Ait
Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmeliğin 20 nci maddesi gereğince, devrine engel bir
durumunun olup olmadığı, varsa neler olduğu,
2) İmar planı içinde kalıp kalmadığı, plan içinde ise, plan türünün (çevre düzeni planı,
nazım plan, uygulama imar planı gibi) ne olduğu, planda ne kadarının hangi amaca ayrıldığı ve plan
örneği,
3) 3621 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı, kalması halinde, kıyı kenar çizgisi
işlenmiş pafta örneği,
4) Hangi amaçlarda kullanılmak için istenildiği,
5) Herhangi bir kamu hizmetine tahsisli olup olmadığı,
6) Halen hangi amaçta ve ne şekilde kullanıldığı,
7) Üzerinde muhdesat varsa, cinsi ve kime ait olduğunu da belirleyen mahallinde
düzenlenmiş tespit tutanağı,
8) Üzerinde inşaat yapılacak ise, yatırım programına alınıp alınmadığı, alınmış ise yatırım
proje numarası,
9) Kısmen talep ediliyor ise, istenen kısmın ifrazının mümkün olup olmadığı,
10) Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında ise genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerine, diğer kamu idarelerine ait ise malik kamu idaresine gerekli olup olmadığı,
11) Merkezde dosyasının olup olmadığı, varsa dosya numarası ile en son yapılan
yazışmanın tarih ve sayısı,
12) Tapuda kayıtlı olması halinde, en son durumu gösteren, beyanlar ve şerhleri de içeren
tapu kayıt örneği ile tapu senedi veya çaplı tasarruf vesikası,
13) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü
ve mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli krokisi,
14) Devrini talep eden kamu idaresinin mahallî biriminin görüşü ve merkez biriminden
alacağı uygun görüş yazısının örneği.
b) Taşınmazın devrine engel bir durum varsa, yukarıdaki bilgi ve belgeler yerine bunu tespit
eden bilgi ve belge yeterli olup diğer bilgi ve belgeler gönderilmez.
d) Tapu kütüğüne konulacak Şerh ve periyodik kontrollerin yapılması
1) Bedelsiz devredilen taşınmazın tapu kütüğüne; “Bu taşınmazın mülkiyeti ……….... (bu
boşluğa, devir eden kamu idaresinin ismi yazılır)’e/a ait iken, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve
Kontrol Kanununun 45 inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince; ……….… (bu boşluğa,
taşınmazın hangi kamu hizmetinde kullanılacağı yazılır)’de/da kullanılmak kaydı ile ……….… (bu
boşluğa, kendisine devir yapılan kamu idaresinin adı yazılır)’e/a bedelsiz olarak devredilmiştir. Bu
taşınmaz devir amacı dışında kullanılamaz ve aynı amaçla dahi olsa üçüncü kişilere devredilemez.
Devir amacına uygun olarak kullanılmadığının tespiti veya üçüncü kişilere devredilmesi hâlinde,
eski maliki kamu idaresinin talebi üzerine, devralan kamu idaresinin muvafakatine veya her hangi
bir hükme gerek olmaksızın tapu idaresince devreden kamu idaresi adına resen tescil edilir.”
şeklinde şerh konulması için MEOP kayıtlarından da yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne yazı
yazılır.
2) Taşınmazların ferağ işlemleri Yönergenin 61 inci maddesine göre tamamlanır.
3) Devredilen taşınmazların yılda bir kez tespitleri yapılır.
e) Devir değişikliğinde gönderilecek bilgi ve belgeler
1) Adına devredilen kamu idaresi tarafından devre konu taşınmazın devir amacının
değiştirilmesinin istenilmesi halinde, taşınmaz hakkında “Defterdarlıkça Bakanlığa gönderilecek
bilgi ve belgeler” başlıklı (ç) bendinin (1) numaralı alt bendinin (a) bendinin (2), (4), (6), (8) ve (14)
numaralı alt bentlerinde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte, taşınmazın özelliklerinde değişiklik
olmuş ise buna ilişkin bilgi ve belgeler gönderilir.
2) Bir kamu idaresine devredilen bir taşınmazın başka bir kamu idaresi tarafından devrinin
talep edilmesi halinde ise, bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (ç) bentlerinde belirtilen bilgi ve
belgeler yeniden gönderilir. Ayrıca, taşınmazın devir edilmiş bulunduğu kamu idaresinin, değişiklik
konusunda uygun görüşünün olup olmadığı bildirilir.
101
f) Devredilen Taşınmazların geri alınması halinde gönderilecek bilgi ve belgeler
1) Devredilen taşınmazlar hakkında yapılacak periyodik kontrollerde, Kamu İdarelerine Ait
Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmeliğin 9 ve 12 nci maddelerinde belirtilen
sebeplerle, devir edilen taşınmazların geri alınması gerektiğinin tespit edilmesi halinde Bakanlığa
yazılacak talep yazılarında, taşınmazlarla ilgili aşağıdaki bilgilere yer verilir.
2) Taşınmazın;
a) Devir yazısının tarih ve sayısı,
b) Geri alınması talebinin gerekçesi ve en son kullanım durumu,
c) Geri alınmasına ilişkin yerel birimin görüşü.
g) Taşınmazın teslimi ve geri almanın sonuçları
1) Devredilen taşınmazın tapudaki devir işleminden sonra devralan kamu idaresine, bir
tutanak düzenlenmek suretiyle teslim edilir. Tutanakta; teslim tarihi, taşınmazın durumu, varsa
üzerindeki bina ve tesisler, özelliklerinin neler olduğu ayrıntılı biçimde belirtilir.
2) Geri alınan taşınmazın tapudaki geri alma işleminden sonra, bir tutanak düzenlenmek
suretiyle teslim alınır. Tutanakta, teslim alınma tarihi ile teslim tarihindeki durumuna göre,
noksanlıklar ve fazlalıklar ayrıntılı biçimde belirtilir.
3) Geri alınan taşınmazın üzerine devralan kamu idaresi tarafından yapılan bina ve tesisler,
bedelsiz olarak Hazineye geçeceğinden, muhdesat için malik kamu idaresince her hangi bir bedel
veya tazminat ödenmez.
MADDE 187- (1) 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna göre
Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca veya özelleştirme kapsam ve programındaki kurum ve
kuruluşlarca yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler,
Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre
işlem sonuçlandırılır:
b) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki tescil harici olan ve Hazine adına tapuya tescili
mümkün olmayan taşınmazlardan olup olmadığı (özel mevzuatı gereğince tescili mümkün
olmayanlar hariç) ilgili kadastro müdürlüğünden sorulur,
ç) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine bedelsiz
devir talebinde bulunan kurum ve kuruluşlar adına tapuya tescili için defterdarlıkça MEOP’tan
yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazılır ve Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır,
d) Devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların 4046 sayılı Kanun kapsamında
TEDAŞ’a yapılacak devir işlemlerine defterdarlıklar yetkili olup bu yetki devredilemez.
MADDE 188- (1) 4706 sayılı Kanuna göre Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)
Genel Müdürlüğünce yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir.
Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata
göre işlem sonuçlandırılır:
b) Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüne tahsisli olup olmadığı veya
kullanımına bırakılıp bırakılmadığı MEOP kayıtlarından ve taşınmazların dosyasından tespit edilir,
c) Taşınmazların Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünce kullanılıp
kullanılmadığı ve fiili durumları mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir,
ç) 2863 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadıkları ilgili kültür ve turizm il
müdürlüğünden sorulur,
d) 4342 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadıkları ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından sorulur,
102
e) Milli Savunma Bakanlığına tahsisli taşınmazların;
1- Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde kayıtlı olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı
2- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile ortak kullanılıp kullanılmadığına
ilişkin mahallinde tutanak düzenlenir.
f) Taşınmazın 6831 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Orman Genel Müdürlüğü
ilgili taşra teşkilatından, 6292 sayılı Kanun gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı emrine geçen
taşınmazlardan olup olmadığı, adı geçen Bakanlığın ilgili taşra teşkilatından sorulur,
g) Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlardan meydan işletmeciliği için
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından kullanılmakta olanların Hazine
adına tescil edilmesi ilgili kadastro müdürlüğünden yazı ile istenir,
ğ) Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek yazıya
h) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine Devlet
Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü adına tapuya tescili için defterdarlıkça MEOP’tan
yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve tapu kaydına “Devlet Hava Meydanları
İşletmesi Genel Müdürlüğünün kuruluş amaçları dışında kullanılamaz.” şerhinin konulması istenir,
ı) Taşınmazların ferağ işlemleri, Yönergenin 61 inci maddesine göre tamamlanır,
i) Yapılacak devir ve tescil işlemleri ile diğer işlemler için Hazinece vergi, resim ve harç
ödenmez.
MADDE 189- (1) 5393 sayılı Belediye Kanununa göre belediye başkanlıklarınca yapılan
talepler, MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
a) Talep edilen taşınmazların dolgu imar planı, ölçekli krokisi ve dolgunun belediye
tarafından yapıldığına ilişkin belgeler ilgili belediye başkanlığından yazı ile istenir,
b) Taşınmazların fiili ve kullanım durumları mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir,
c) Taşınmazlara ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine, dolgu alanları mücavir alan
sınırları dikkate alınarak ilgili belediyelerin tasarrufuna geçer. Büyükşehir belediyesi bulunan
yerlerde ise dolgu alanları, hangi ilçe belediyesi sınırları içinde olduğuna bakılmaksızın büyükşehir
belediyelerinin tasarrufuna bırakılır ve yazı ile ilgili belediyelere bildirilir,
ç) Belediyelerin tasarrufuna bırakılan yerlerin, 3621 sayılı Kanun ile Kıyı Kanununun
Uygulanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak kullanılıp kullanılmadığı yılda bir kez
mahallinde kontrol edilir ve tutanak düzenlenir,
d) Belediyelerin kullanım talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa
gönderilecek yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler eklenir,
e) Aşağıdaki durumların varlığı halinde talepler Bakanlığa gönderilmeden, taleplerin sonra
değerlendirilebileceği ilgili belediyelere İdarece yazı ile bildirilir;
1) Dolgu vasıflı olmakla birlikte bir kamu hizmetine tahsisli olan veya kiraya verilenler ile
üzerinde kullanım izni tesis edilen yerlerin sözleşmelerinde öngörülen süre sonunda taleplerin
değerlendirilebileceği,
2) Belediyelerin tasarrufuna bırakılması gereken ancak, Bakanlıkça gelirin paylaşımı esasına
dayalı olarak belediyelere kiraya verilen alanların kira sözleşmelerinin, bu alanlarla sınırlı olmak
üzere, talepleri halinde feshedildikten sonra taleplerinin değerlendirileceği.
MADDE 190- (1) 2981 sayılı Kanuna göre il özel idaresi ve belediye başkanlıklarınca
yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir ve aşağıdaki işlemler
yapılır:
a) Başvuruda istenilecek belgeler
1) Belediye ve il özel idarelerince devri talep edilen taşınmazlara ilişkin olarak yapılan
başvurularda aşağıda belirtilen belgelerin olup olmadığı kontrol edilir:
a) 2981 sayılı Kanun kapsamında kalan Hazine taşınmazının devrinin talep edildiğine ilişkin
alınmış belediye encümen kararı,
b) Gecekonduların renkli olarak işaretlendiği, onaylı 1/1000 ölçekli ıslah imar planı örneği,
103
c) Devri talep edilen taşınmazlara ait imar dağıtım cetvelleri,
ç) Yoğun ve çarpık yapılaşma nedeniyle mevcut imar planının uygulama kabiliyetinin
kalmamış olması halinde, bu planın ıslah imar planı olarak kabul edildiğine ilişkin belediye meclis
kararı,
d) Müracaat formu ve düzenlenmiş olması halinde tapu tahsis belgesi,
e) Taşınmaz üzerinde bu Kanun kapsamında bir yapı bulunup bulunmadığına ve yapının
10/11/1985 tarihinden önce yapıldığına ilişkin belgeler,
f) Yapının üçüncü kişilere satılmış olması halinde satış sözleşmesi.
b) Taleplerin değerlendirilmesi
1) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2) Taşınmazın devrine engel bir hususun bulunup bulunmadığının tespiti için, müracaatın
2981 sayılı Kanuna uygun olarak yapılıp yapılmadığı kontrol edilir.
3) Taşınmazların ıslah imar planı sonucu oluşup oluşmadığı veya mevcut imar planının
yoğun ve çarpık yapılaşmadan dolayı uygulanamıyor olması halinde, bu planın ıslah imar planı
olarak kabul edildiğine ilişkin belediye meclis kararı olup olmadığı kontrol edilir.
4) Üzerinde 2981 sayılı Kanun kapsamında tapu tahsis belgesi almış veya almaya hak
kazanmış kişilere ait gecekondu bulunup bulunmadığı (müracaatın ait olduğu gecekondunun
mevcudiyetini koruyup korumadığı) taşınmazın mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
5) Kanunun öngördüğü planlarda (binaların azami yüksekliği 12.50 metreyi geçmemek
üzere) taşınmazların konut alanı olarak ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilir.
6) 2981 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen yerler kapsamında kalıp kalmadığı
gerektiği takdirde ilgili kurumlardan yazı ile sorularak tespit edilir.
7) Müracaat tarihindeki taşınmazın imar durumu, yapının niteliği ve gecekondunun
müracaat tarihindeki konut ve müştemilat olarak işgal alanı, müracaatın kabulü esnasında yeminli
özel teknik bürolarca doldurulması zorunlu olan tespit formu eki röleve planı ve röperli ölçü krokisi
üzerinden tespit edilir.
8) Taşınmazın bulunduğu bölgede ıslah imar planı bulunup bulunmadığı, bu planda yapının
ayrıldığı amaç, kat adedi ve kullanım şekli kontrol edilir.
9) Taşınmaz üzerinde bulunan yapının 10/11/1985 tarihinden önce yapılıp yapılmadığının,
23/7/1986 tarihli ve 19173 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3290 Sayılı Kanun İle Bazı
Maddeleri Değiştirilen ve Bazı Maddeler Eklenen 2981 Sayılı Kanunun Uygulanmasına Dair
Yönetmeliğin 28 inci maddesinde belirtilen belgelerden herhangi biri ile belgelendirilip
belgelendirilemediği kontrol edilir.
c) Onay işlemleri
1) Yapılan değerlendirme sonucunda, devre engel bir durumu bulunmayan Hazineye ait
taşınmazların, ilgili idarece belirlenecek hak sahibine aşağıdaki şartlar dikkate alınarak tapusu
verilmek üzere ilgili idareye devri için defterdarlıkça MEOP’tan yararlanılarak onay alınır:
a) 2981 sayılı Kanuna göre müracaatta bulunulduğu tarihte gecekonduların konut ve
müştemilat olarak işgal alanı ve tapu tahsis belgelerindeki miktar üst sınır olarak dikkate alınması,
b) Islah imar planında getirilen ölçülere uygun olması,
c) 2981 sayılı Kanunun öngördüğü dörtyüz metrekareden fazla olmaması,
ç) Belediye veya il özel idaresince hak sahibine arsa yahut pay olarak tahsis edilebilmesi için
taşınmazların 2981 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin (b) bendi kapsamında kalması,
gerekir.
ç) 2981 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (d) bendi kapsamında kalan köylerde
1) 2981 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında
kalan bir köydeki Hazine taşınmazının, müracaat tarihinde konut ve müştemilat olarak işgal ettikleri
alan, müracaatın kabulü esnasında yeminli özel teknik bürolarca doldurulması zorunlu olan tespit
formu eki röleve planı ve röperli ölçü krokisi üzerinden tespit edilir.
2) Hak sahipliği araştırması, nüfus ve tapu idarelerinden de araştırılmak suretiyle
defterdarlıkça yapılır.
104
3) Arsa bedellerinin tespitinde hak sahiplerinin beyan edeceği değer esas alınır. Ancak
defterdarlıkça gerekli görüldüğü takdirde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa göre bedel tespiti
yaptırılır.
4) Beyan edilen bedel, tespit edilen bedelin üçte ikisinden az değilse beyan edilen bedel;
şayet beyan edilen bedel, tespit edilen bedelin üçte ikisinden az ise tespit edilen bedel esas alınır.
5) Hak sahibinden tahsil edilen arsa bedeli bütçeye irat kaydedilir.
6) 2981 sayılı Kanunun tanıdığı dörtyüz metrekare üst sınırı geçmemek üzere, defterdarlıkça
belirlenecek hak sahiplerine tam veya paylı olarak tapularının verilmesi hususunda MEOP’tan
yararlanılarak onay alınır.
d) Diğer işlemler
1) Taşınmazlardan arta kalan kısımların; 2981 sayılı Kanun kapsamındaki gecekondulardan,
hak sahiplikleri daha sonra tespit edilen şahıslar ile gecekonduları bulunduğu yerde korunamayan
hak sahiplerine, aynı Kanunun 13 üncü maddesinin (b) bendi ile 23/7/1986 tarihli ve 19173 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan 3290 Sayılı Kanun İle Bazı Maddeleri Değiştirilen ve Bazı Maddeler
Eklenen 2981 Sayılı Kanunun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 25 inci maddesine göre yer
gösterme amacında kullanılması ve 2981 sayılı Kanun amaçları dışında kullanılmaması
gerektiğinden, aykırı bir kullanımın söz konusu olması veya taşınmaz üzerinde hak sahibine ait bu
Kanun kapsamında bir yapı bulunmaması halinde, tapu kütüğünde yer alan şerhe istinaden Hazine
adına tescil edilmesi için İdarece gerekli işlemlere başlanır.
e) Devir yetkisi
1) Devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların devrine defterdarlıklar yetkili olup
bu yetki devredilemez.
f) Ferağ işlemleri
1) 2981 sayılı Kanun kapsamında devri uygun görülen taşınmazlardan, hak sahipliği
araştırması ilgili belediyece yapıldıktan sonra belirlenen hak sahiplerine tapuları verilmek üzere;
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler,
b) Dışında (mülga 6785 sayılı Kanunun ek 8 inci maddesi gereğince çıkarılan Yönetmeliğin
1.3 maddesi kapsamı içinde) ise il özel idareleri,
adına tapuya tescili için defterdarlıkça Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri
tamamlanır.
c) 2981 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında
kalan köylerdeki Hazine taşınmazları için de aynı şekilde işlem yapılır.
g) Taşınmazların tapu kaydına konulacak Şerh
1) Devir esnasında ilgili tapu müdürlüğüne yazılan ferağ yazısında, taşınmazın tapu
kütüğüne “2981 sayılı Kanun ve söz konusu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak kullanılmaması
halinde, bedelsiz olarak tekrar Hazineye iade edilecektir” şeklinde şerhin konulması istenir.
MADDE 191- (1) 7269 sayılı Kanuna göre kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan bedelsiz
devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce
aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Bedelsiz devri talep edilen Hazineye ait taşınmazlarına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı
ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından yazı ile istenir,
ç) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili kamu
kurum ve kuruluşları adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 192- (1) 4628 sayılı Kanuna göre iletim lisansı sahibi kamu tüzel kişileri
tarafından yapılan devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa
gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır:
105
a) Kamulaştırma yapan kuruluşa ve talep sahibi kuruluşun niteliklerine ilişkin belgeler ile
kamulaştırma işlemine ilişkin belgeler ilgili kuruluşlardan yazı ile istenir,
b) Taşınmazların 3/3/2001 tarihi ile 9/7/2008 tarihleri arasında kamulaştırılıp
kamulaştırılmadığı ilgili kuruluş veya tapu müdürlüğünden kontrol edilir,
c) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
d) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili kamu
tüzel kişileri adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri
tamamlanır.
MADDE 193- (1) 3573 sayılı Kanuna göre kişilerce yapılan bedelsiz devir talepleri
MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
b) Taşınmazların fiili kullanım durumu mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir,
c) Taşınmazların beş yıl süre ile amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının ve
taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin görüşlerinin bildirilmesi ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından yazı ile istenir ve ayrıca, gerektiği takdirde İdarece de
mahallinde tespit yaptırılır,
yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 55 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler
eklenir,
d) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili kişiler
adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
e) İlgili tapu müdürlüğüne yazılan ferağ yazısında, bu şekilde verilen taşınmazların hiç bir
şekilde veriliş amacı dışında kullanılamayacağı, bu taşınmazların; miras dahil hiç bir şekilde
bölünemeyeceği, veriliş tarihindeki yüzölçümünün hiç bir şekilde küçültülemeyeceği, aksi takdirde
Hazinece geri alınacağı hususlarında taşınmaz siciline gerekli şerh verilmesi istenir.
MADDE 194- (1) 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun32 nci maddesine göre Devlet Demir Yolları
İşletmesi Genel Müdürlüğünce yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne
işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak
talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden özelleştirme kapsam ve
programına alındıklarına dair Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı istenir,
b) Taşınmazların özelleştirme kapsam ve programına alınan liman işletmelerinin
kullanımında bulunup bulunmadığı, liman sahasında kalıp kalmadığı ve fiili durumları mahallinde
tespit edilir ve tutanak düzenlenir,
c) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
eklenir,
d) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine Devlet
Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 61 inci
maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır,
e) Özelleştirme programına alınan ve Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğünün
kullanımında bulunan liman sahaları içerisinde yer alan, Hazinenin özel mülkiyetindeki
taşınmazların bedelsiz olarak devredilmesi işlemlerinde Bakanlıkça defterdarlığa devredilen yetki
çerçevesinde işlem yapılır.
106
MADDE 195- (1) 6237 sayılı Limanlar İnşaatı Hakkında Kanuna göre işletme
teşekküllerince, il özel idarelerince, belediye başkanlıklarınca veya Vakıflar Genel Müdürlüğünce
yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlıktan
alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
Yatırımların teşvik edilmesine ilişkin işlemler
MADDE 196- (1) 21/1/1998 tarihli ve 4325 sayılı Olağanüstü Hal Bölgesinde ve
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi İle 193
Sayılı Gelir Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun mülga 8 ve 5084 sayılı
Kanunun mülga 5 inci maddelerinin mülga tarihlerinden önce yatırımların ve istihdamın arttırılması
amacıyla gerçek veya tüzel kişilere bedelsiz olarak devredilen arazi veya arsalar üzerinde
gerçekleştirilmesi taahhüt edilen yatırımlara ilişkin gerçek ve tüzel kişilerin talepleri MEOP’ta
evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır
ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
a) Süre uzatımı talebi
1) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin ek süre talebi üzerine mahallinde taşınmazın fiili
durumu tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
2) Dilekçe ve bu talebin gerekçelerine ilişkin bilgi ve belgeler yazı ekinde Bakanlığa
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
b) Bedeli karşılığında Şerh terkini
1) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin şerh terkini talebi üzerine mahallinde taşınmazın
fiili durumu tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
2) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişiler tarafından taahhüt edilen ve devir sırasında belirtilen
koşullardan, toplam sabit yatırım tutarının yüzde ellisinin tamamlanıp tamamlanmadığının tespit
edilmesine esas olmak üzere, devredilen yılın birim fiyatları dikkate alınmak suretiyle, Çevre ve
Şehircilik ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlıklarının ilgili taşra teşkilatından teknik rapor
düzenlenmesi yazı ile istenir.
3) Devir bedeli, Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde tespit edilir
ve değer tespiti, anılan Yönerge eki “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”nun (EK-3) “Taşınmazın
Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar” bölümünde gösterilir.
c) Beş yıllık sürenin başlatılması
1) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin talebi üzerine mahallinde taşınmazın fiili durumu
tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
2) Yatırımın 4325 ve 5084 sayılı Kanunlar, 21/4/2004 tarihli ve 25440 sayılı Hazineye,
Katma Bütçeli Kuruluşlara, Belediyelere veya İl Özel İdarelerine Ait Arazi veya Arsaların Gerçek
veya Tüzel Kişilere Bedelsiz Devrine İlişkin Yönetmelik ve eki taahhütnamedeki şartlara uygun
olarak tamamlandığının tespit edilmesine esas olmak üzere, devredilen yılın birim fiyatları dikkate
alınmak suretiyle, Çevre ve Şehircilik ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlıklarının ilgili taşra
teşkilatından teknik rapor düzenlenmesi yazı ile istenir.
3) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerden, istihdamın sağlandığına ilişkin Sosyal Güvenlik
Kurumu bildirgeleri istenir.
ç) Beş yıllık sürenin tamamlanması halinde şerh terkini
1) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin talep dilekçesi ekinde, yatırımın 4325 ve 5084 sayılı
Kanunlar, Hazineye, Katma Bütçeli Kuruluşlara, Belediyelere veya İl Özel İdarelerine Ait Arazi
veya Arsaların Gerçek veya Tüzel Kişilere Bedelsiz Devrine İlişkin Yönetmelik ve eki
taahhütnamedeki şartlara uygun olarak sürdürüldüğüne ilişkin bilgi ve belgelerin olup olmadığı
kontrol edilir. Olmaması halinde ilgili gerçek ve tüzel kişilerden yazı ile istenir.
107
d) Devir işleminin iptali
1) Yatırımın 4325 ve 5084 sayılı Kanunlar, Hazineye, Katma Bütçeli Kuruluşlara,
Belediyelere veya İl Özel İdarelerine Ait Arazi veya Arsaların Gerçek veya Tüzel Kişilere Bedelsiz
Devrine İlişkin Yönetmelik ve eki taahhütnamedeki şartlara uygun olarak yatırım teşvik belgesinde
veya Bakanlıkça uygun görülen sürede tamamlanıp tamamlanmadığı İdarece mahallinde tespit edilir
ve tutanak düzenlenir.
2) Ayrıca, Çevre ve Şehircilik ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlıklarının ilgili taşra
teşkilatından teknik rapor düzenlenmesi yazı ile istenir.
3) Yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler yazı ekinde Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata
göre işlem sonuçlandırılır.
MADDE 197- (1) 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve
Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü
maddesinin altıncı fıkrasına göre yapılan bedelsiz devir taleplerinin MEOP’ta evrak ve devir
modülüne kayıtları yapılır. Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan
alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır:
engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı, imar planında toptancı hal yeri olarak
belirlenip belirlenmediği tespit edilir,
b) Taşınmazların mahallinde tespiti yapılır ve fiili kullanımına ilişkin tespit tutanağı
düzenlenir,
c) Devri talep edilen taşınmazlar üzerine yapılacak tesislerin inşaatına ne zaman başlanacağı,
ne zaman tamamlanacağı ve ne zaman faaliyete geçileceğine ilişkin bilgi ve belgeler belediyeden
temin edilir,
eklenir,
d) Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili
belediye adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ
yazısı yazılır ve taşınmazların tapu kütüğüne, devir amacına uygun kullanılmaması halinde geri
alınacağına dair aynı Kanunda öngörülen şerhin konulması istenir,
e) Taşınmazların ferağ işlemleri Yönergenin 61 inci maddesine göre tamamlanır.
Bedelsiz devredilen ve devir amacında kullanılmayan Taşınmazların geri alınmasına
ilişkin işlemler
MADDE 198- (1) Yönergenin bu bölümünde belirtilen esaslara göre bedelsiz devredilen
taşınmazların, devir amacı dışında kullanıldığı yapılan tespitler sonucunda belirlenirse, bu
taşınmazların herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın tapu kaydına işlenen şerhe istinaden
öncelikle idari yoldan Hazine adına tescili ilgililerinden talep edilir. Talebi müteakip bir ay
içerisinde Hazine adına tesciline muvafakat verilmez ise ihtiyati tedbir talepli olarak tapu iptal ve
tescil davasının açılması muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığından yazı ile istenir.
SEKİZİNCİ KISIM
Mülkiyet İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Kadastro ve Tapu İşlemleri
Kadastro öncesi hazırlık
MADDE 199- (1) Kadastro çalışma alanlarında kadastro faaliyetlerine başlanılmadan önce
İdarece aşağıda belirtilen işlemler öncelikle yapılır:
a) Kadastro bölgesi ilan edilen yerlerde yapılacak işlemler
1) MEOP kayıtları ve dosyalar taranarak Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların ve
Hazine ile ilişikli taşınmazların listesi çıkartılır.
108
2) İl özel idaresinden Hazine ile ilgili ip kayıtları (vergi kayıtları) varsa arazi tahsis defterleri
ve ilgili belediyesinden vergi defterlerindeki Hazine ile ilgili kayıtların listesi yazı ile istenir.
3) (1) ve (2) numaralı alt bentlerde oluşturulan listede belirtilen her bir taşınmaz için mevcut
işlem dosyasından ayrı bir dosya açılır ve dosyaya aşağıdaki belgeler konulur:
a) Bu taşınmazlara ait varsa dosyasından, yoksa tapu müdürlüğünden temin edilecek tapu
senetlerinin veya çaplı tasarruf vesikalarının birer örneği,
b) Hazine hukukunu korumaya yarar tüm belgeler,
c) Taşınmazın planı veya krokisi,
ç) Tapuda kayıtlı olmayan taşınmazlardan kira veya ecrimisil alınmak suretiyle idare
edilenler için, mahalli tespit tutanakları, ecrimisil tahsilat makbuzları, kira sözleşmeleri, mahkeme
ilâmları vb.,
d) İdari ve adli makamlarca verilen meni müdahale kararları gibi zilyetliği kesen her türlü
belge,
e) Tescil davaları sonucunda ret ile sonuçlanmış mahkeme kararlarının muhakemat
müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından temin edilmiş bir örneği.
4) Kadastro bölgesindeki her çalışma alanı için bir klasör açılarak (3) numaralı alt bentteki
dosyalar bu klasörde toplanır.
5) Hazırlanan listede her taşınmaz ile ilgili belgelerin ne olduğu belirtilir ve düzenlenen bu
listeler kadastro tespitlerinden önce yazı ile kadastro müdürlüğüne gönderilir.
6) Kadastro çalışma alanlarının ilân edilmesi beklenmeksizin listedeki taşınmazların
belirtmeleri yapılarak tapu kayıtları ile vergi kayıtlarının zemine uygulanması sağlanır.
b) Gözlemci personel görevlendirilmesi
1) İdarece kadastro bölgelerinde gözlemci olarak çalışmak üzere varsa teknik eleman yoksa
milli emlaktaki görev süresi, mevzuat bilgisi, Hazine hukukunu korumaktaki tecrübesi gibi konular
dikkate alınarak bir defterdarlık uzmanı, şefi veya memuru görevlendirilir.
2) Kadastro bölgesinde birden fazla ekibin görev yapması halinde her ekip için bir personel
görevlendirilir.
3) Defterdarlık uzmanı veya memuru sayısının yetersizliği halinde gözlemci olarak görev
yapacak yeteri kadar memur diğer maliye memurları arasından ilde defterdar, ilçede malmüdürü
tarafından seçilerek görevlendirilir.
4) Taşınmazların sınırlandırılması çalışmalarına gözlemci olarak katılması uygun görülen
personel veya personellerin isimleri yazı ile kadastro müdürlüğüne bildirilir.
5) Görevlendirilecek gözlemci memura, (a) bendine göre oluşturulan taşınmazlara ilişkin
belge ve bilgilerin yer aldığı klasör ve liste İdarece imza karşılığı verilir.
Kadastro tespitleri sırasında yapılacak işlemler
MADDE 200- (1) Görevlendirilen personelin tapulu taşınmazların sınırlandırılmasında
aşağıda belirtilen hususlara dikkat etmesi gerekir:
a) Hazine hukukunun korunması açısından Hazineye ait tapu kayıtlarının zemine
uygulanması hususunda azami gayret ve hassasiyetin gösterilip gösterilmediğine,
b) Şahıslara ait tapu kayıtları harita, plan ve krokiye dayanmakta ve bunların yerlerine
uygulanması mümkün bulunmakta ise bu sınırlara itibar edilip edilmediğine,
c) Şahıslara ait tapu kayıtları sınırları içinde kalan yerler hak sahibi tarafından kullanılıyor
ve harita, plân ve krokiye dayanmayan belgelerde ve tapu kaydında belirtilen sınırlar zemine
uygulanıyor ise bu kayıt ve belgelerde gösterilen sınırlara itibar edilip edilmediğine,
ç) Diğer taraftan şahıslara ait tapu kayıtlarının, harita, plân ve krokiye dayanmayan kayıt ve
belgelerde belirtilen sınırları değişebilir ve genişletilmeye elverişli nitelikte ise sınıra mı, yoksa bu
kayıt ve belgelerde belirtilen miktara mı itibar edildiğine,
d) Mer'a, harman yeri, bataklık, hendek, dağ, tepe, bayır, firarî ve metegayyip eşhastan kalan
yerler, yaylak, kışlak, öz, şif (hendeğin genişi), cebel (dağ), azmak, bulak (çeşme), kofalık, höyük,
tump (iki taşınmaz arasındaki toprak yığıntısı), göl, akarsu, deniz kıyıları, dere, çay, çalılık, büklük
(akarsu kıyısındaki ağaçlık), çorak, orman, Hazine arazisi gibi değişebilir ve genişletmeye elverişli
yerlere sınır teşkil eden şahıslara ait yerlerin tespiti sırasında Hazine hukukunun korunmasında
gerekli dikkatin ve özenin gösterilip gösterilmediğine,
109
e) Hazine tarafından özel kanun hükümlerine göre değişmez ve genişlemeye müsait olmayan
sınırlarla miktar üzerinden satılan, tefviz veya tahsis veya parasız dağıtılan taşınmazlarda miktar
fazlası var ancak, taşınmazla birlikte kullanılmıyorsa veya satış, tahsis ve dağıtım tarihinden
itibaren on yıllık süre geçmemiş ise miktar fazlasının Hazine adına tespit edilip edilmediğine,
f) 3402 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine göre zilyetleri adına tespit gören taşınmazın,
Hazine adına tapu kütüğüne kaydedildiği tarihten önce taşınmazı çekişmesiz ve aralıksız en az
yirmi yıldan beri zilyetliğinde bulundurduğunu tanık, bilirkişi beyanı ya da belgelerle ispat edip
etmediğine,
g) Şahıslara ait tapuda kayıtlı taşınmazlara miras nedeniyle vaziyet edenlerin (el koyan)
gerçekten mirasçı olup olmadıklarının araştırılıp, tespit sırasında bu hususun dikkate alınıp
alınmadığına.
(2) Görevlendirilen personelin tapusuz taşınmazların sınırlandırılmasında aşağıda belirtilen
hususlara dikkat etmesi gerekir:
a) Zilyetlikle şahıslar adına tespit edilen taşınmazın; orta malları, hizmet malları, orman ve
Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup da bir kamu hizmetine tahsis edilen yerler ile kanunları
uyarınca Devlete kalan taşınmazlardan olup olmadığına,
b) Taşınmaz üzerindeki zilyetliğin Yönergenin 199 uncu maddesinin birinci fıkrasının
“Kadastro bölgesi ilan edilen yerlerde yapılacak işlemler” başlıklı (a) bendinin (3) numaralı alt
bendinin (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen araştırmalar sonucunda;
1)Zilyetliğin dava yoluyla kesildiği veya ara verildiği,
2)En az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla sürdürülmediği,
anlaşılıyor ise, bu durumların tespit esnasında dikkate alınıp alınmadığına.
c) Aynı çalışma alanı içinde bir kişi adına; toplam yüzölçümü sulu toprakta kırk, kuru
toprakta ise, yüz dönümden (kırk ve yüz dönüm dahil) fazla taşınmaz tespit edilip edilmediğine,
ç) Eğer aynı kişiye aynı çalışma alanı içerisinde bir üst bentte belirtilen miktarları aşan
kısımlar için tespit yapılmış ise, aşağıda belirtilen belgelerin ibraz edilip edilmediğine;
1) 31/12/1981 tarihine veya daha önceki tarihlere ait vergi kayıtları,
2) Tasdikli irade suretleri ile fermanlar,
3) Muteber mütevelli, sipahi, mültezim temessük veya senetleri,
4) Kayıtları bulunmayan tapu veya mülga hazinei hassa senetleri veya muvakkat tasarruf
ilmuhaberleri,
5) Tasdiksiz tapu yoklama kayıtları,
6)Mülkname, muhasebatı atika kalemi kayıtları,
7) Mubayaa, istihkâm ve ihbar hüccetleri,
8) Evkaf idarelerinden tapuya devredilmemiş tasarruf kayıtları.
d) 3402 sayılı Kanunun 17 nci maddesine göre zilyedi adına tespit edilemeyen taşınmazların
Hazine adına tespit edilip edilmediği.
(3) Görevlendirilen personel kadastro çalışmaları sırasında, çalışma alanındaki Hazine ve
Hazine ile ilişkili taşınmazların ne şekilde tedavül gördüğünü, Hazineye ait zemine uygulanamayan
tapu kayıtlarını bir tutanakla tespit eder ve bu tutanağı, taşınmazla ilgili dosyaya koyar ve İdareye
bilgi verilir.
Kadastro tespitleri sırasında itiraz
MADDE 201- (1) Kadastro tespitleri sırasında itirazlar, aşağıda belirtildiği şekilde yapılır:
a) Kadastro tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren kadastro ekibinin çalışma alanında
parsellerin sınırlandırma ve tespit işlerini bitirdiğine ve ölçülecek taşınmaz kalmadığına ilişkin
tutanağın düzenleneceği ana kadar, yukarıda belirtilen esaslara aykırı olarak yapılan tespitlere
gözlemci memurların bildirimi üzerine, İdare tarafından kadastro teknisyenliğine veya kadastro
müdürlüğüne itiraz edilir.
b) İtiraz yapılırken, itirazın sadece uygulanan belgelerin geçerliliği hakkında yapılabileceği
ve bir belgeye dayanmayan itirazların incelenmeyeceği hususu göz önünde bulundurularak, itiraz
yazısına, taşınmazın durumuna ve itirazın konusuna göre gerekli belgeler eklenir.
c) Kadastro tespitleri sırasında Hazine taşınmazlarının ne şekilde tedavül gördüğü ile hangi
taşınmazların tespitine itiraz edildiğine ilişkin olarak gözlemci memur tarafından düzenlenecek bir
rapor, kadastro çalışma alanında işlerin bitimini izleyen üç gün içerisinde İdareye verir.
110
d) İdarece bu rapor incelenir ve itiraz edilmesi gerektiği halde itiraz edilmeyen taşınmazlar
hakkında dava açmak üzere askı cetvellerinin ilan edilmesi beklenir.
İlan süresi içerisinde dava açılması
MADDE 202- (1) Kadastro müdürlüğünce askıya çıkarılan ilan cetvelinin bir örneği İdareye
geldikten sonra ilan süresi içerisinde aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Öncelikle tespitlerine itiraz edilen taşınmazlar için kadastro komisyonunca Hazinenin
itirazı doğrultusunda tespit yapılıp yapılmadığına bakılır.
b) Hazinenin itirazı doğrultusunda tespit yapılmışsa bu durumda herhangi bir işlem
yapılmaz ve tespitin bu şekilde kesinleşmesi beklenir.
c) İdarece, ilanların incelenmesi sonucunda kadastro komisyonu tarafından Hazine aleyhine
tespiti yapılan taşınmazlar ile itiraz edilmesi gerektiği halde itiraz edilmediği anlaşılan taşınmazlar
belirlenir.
d) Otuz günlük askı ilan süresi içerisinde kadastro mahkemesinde “tespite itiraz davası”
açılması için muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı yazılır ve gerekli bilgi ve
belgeler bu yazıya eklenir.
Kadastro tutanaklarının kesinleşmesinden sonra yapılacak işlemler
MADDE 203- (1) Askı ilan süresi içerisinde dava açılmayarak kadastro müdürü tarafından
onaylanarak kesinleşen tutanaklar ile kadastro mahkemesinin kesinleşmiş kararları ile ilgili olarak
İdarece aşağıdaki işlemler yapılır:
a) İlgili tapu müdürlüğünden kesinleşip tapu kütüğüne kaydedilen Hazine ile ilgili
taşınmazların tapularının bir örneği yazı ile istenir.
b) Tapu senedindeki bilgiler öncelikle MEOP taşınmaz modülüne işlenir ve taşınmaz
numarası alınarak her taşınmaz için açılacak dosyasına tapunun bir örneği takılır.
c) Askı ilanlarının kesinleşmesinden itibaren on yıllık zaman aşımı süresi dikkate alınarak
aşağıdaki şekilde işlem yapılır:
1) 3402 sayılı Kanun ve diğer kanunlar gereğince Hazine adına tespit ve tescil edilmesi
gerekirken başka kişiler adına tespit ve tescil gören taşınmazların bir listesi oluşturulur.
2) Bu listedeki taşınmazların değeri bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde hesaplanır.
3) Taşınmazın değeri ve gerekli diğer bilgi ve belgelerde eklenerek bir yazı ile muhakemat
müdürlüğü veya Hazine avukatlığından ilgili hukuk mahkemelerinde “tapu iptali ve tescil davası”
açılması istenir.
d) Yukarıdaki listede belirtilen taşınmazlar MEOP’ un taşınmaz modülüne ilişikli taşınmaz
olarak kaydedilir. Dava açıldıktan sonra MEOP “Adli davalar” modülüne de işlenir.
e) Hazinece veya Hazine aleyhine açılan tapu iptali ve tescil davalarında yapılacak iddia ve
savunmaya esas olmak üzere taşınmazın mahalline gidilerek bu Yönergenin eki “İdari Tahkikat
Tutanağı” (EK-53) tutularak muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına gönderilir ve bir
örneği dosyasına konulur.
Uygulanamayan tapu kayıtları
MADDE 204- (1) Kadastro tespitleri yapılırken Hazine adına kayıtlı olup da zemine
uygulanamayan tapu kayıtları hakkında aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Kadastro tespitleri sonrasında uygulanamayan tapu kayıtlarının listesi ve uygulama
yapılamamasının nedeni kadastro müdürlüğünden yazı ile istenir.
b) Kadastro müdürlüğünden, uygulanamayan tapu kaydının bulunduğu mevkideki zilyetlikle
iktisap edinilen ve sabit olmayan sınırları bulunan taşınmazların kadastro tutanakları yazı ile istenir.
c) İdarece gerekiyorsa denetmenlerden de yararlanılarak kadastro tutanakları incelenir ve
mahallinde tespitler yapılarak Hazine aleyhine bir durumun olup olmadığı belirlenir.
d) Uygulanamayan bu kayıtların 3402 sayılı Kanunun 46 ncı maddesi kapsamında kalması
nedeniyle şahıslar adına tespit edilmiş yerlerden olup olmadığı araştırılır.
e) (d) bendinde belirlenen taşınmazlar hariç, uygulanması mümkün olup da kadastro tespiti
sırasında uygulanamayan veya uygulanmayan taşınmazlar belirlendikten sonra, askı ilan süresi
içerisinde durum belirlendiyse kadastro mahkemesinde, askı ilan süresinden sonra belirlendiyse
ilgili hukuk mahkemelerinde dava açılması için muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına
111
yazı yazılır. Bu yazıda aleyhine dava açılacak şahısların isimleri ve taşınmazların bedelleri belirtilir
ve ilgili bilgi ve belgeler eklenir.
f) Kısmen uygulanamayan veya uygulanmayan tapu kayıtları için de yukarıda belirtilen
g) Bu kayıtlardan yapılan araştırmalar sonucunda dava açılmasına gerek görülmeyenlerin
MEOP kayıtlarından terkini için Bakanlığa yazı yazılır ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
Hazine taşınmazlarıyla ilgili hataların düzeltilmesi
MADDE 205- (1) İdarenin başvurusu üzerine veya kadastro müdürlüklerince resen
gerçekleştirilen ölçü, tersimat ve hesaplamalardan doğan hatalar nedeniyle, kadastro
müdürlüklerince alınan düzeltme kararlarının İdareye bildirilmesi veya düzeltme işlemine
muvafakat istenilmesi durumunda verilen yetki çerçevesince defterdarlıkça aşağıdaki işlemler
yapılır:
a) Düzeltme işlemlerine karşı süresi içerisinde dava açılıp açılmayacağının belirlenmesi
amacıyla yapılan düzeltme işlemi incelenir, gerektiğinde teknik eleman ve/veya denetim elemanı
görevlendirilmek suretiyle inceleme yapılır.
b) Düzeltme işlemine konu taşınmazın işlem sonrasında kadastro paftasında ilk tesis
kadastrosundaki sınırlarının değişmediğinin ve düzeltmeye konu hatanın ölçü (planimetre), tersimat
veya hesaplamadan kaynaklandığının ve bu düzeltme işlemi sonucunda komşu taşınmazların
yüzölçümünde Hazine taşınmazı aleyhine bir artış olmadığının yapılan inceleme sonucunda
anlaşılması durumunda, düzeltme işlemine muvafakat verildiği ilgili kadastro müdürlüğüne yazı ile
bildirilir ve bu işleme karşı dava açılmaz. Ayrıca düzeltme işlemi kesinleştikten sonra MEOP
kayıtları düzeltilir.
c) Düzeltmeye konu taşınmazın yapılan düzeltme işlemi sonrasında kadastro paftasında ilk
tesis kadastrosundaki sınırlarının değiştiğinin, bu taşınmaza komşu taşınmazların yüzölçümlerinde
Hazine taşınmazı aleyhine ve bu taşınmazlar lehine bir artış olduğunun anlaşılması durumunda ise;
düzeltme işlemine muvafakat verilmez ve süresi içinde bu işleme karşı gerekli davanın açılması için
muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına yazı yazılır. Taşınmaz ilçede bulunması halinde
dava açılması hususunda defterdarlıktan izin alınır.
Hazine adına idari yoldan tesciller
MADDE 206- (1) Kadastrosu tamamlanmış yerlerde, kadastrodan (tapulama/kadastro) önce
zabıt defterinde Hazine adına kayıtlı olmasına rağmen, kadastro sırasında tespit dışı bırakılan
taşınmazların idari yoldan tescili için aşağıdaki işlemler yapılır:
a) İlgili tapu müdürlüğünden Hazine adına tescili istenilecek taşınmazın daha önce Hazine
adına zabıt kaydı ve varsa bu yere ait harita (tescil veya kamulaştırma haritası gibi) veya krokinin
birer örneğinin bulunup bulunmadığı yazı ile sorulur ve varsa birer örnekleri istenir. Ayrıca, MEOP
kayıtları da araştırılmak suretiyle tespit edilir.
b) Hazine adına zabıt kaydı bulunduğunun tespit edilmesi halinde, tescili istenilecek yerle
ilgili olarak kadastrodan sonra gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılmış tescil davası ile Hazine
ve şahıslar arasında sınır veya mülkiyet yönünden yargıya intikal etmiş ve halen devam eden bir
dava bulunup bulunmadığı MEOP kayıtları, muhakemat veya Hazine avukatlığı ile hukuk
mahkemelerinden yapılan araştırma ve yazışmalar sonunda tespit edilir.
c) Tescil talebinde bulunulacak taşınmazın davalı olmadığının anlaşılması durumunda; zabıt
kaydının ve varsa buna ilişkin tapu kaydının ve varsa bu yere ait harita (tescil veya kamulaştırma
haritası gibi) veya krokinin birer örneği ile hukuk mahkemelerinden alınan yazıların örnekleri de
eklenmek suretiyle ilgili kadastro müdürlüğüne yazılacak bir yazı ile taşınmazın Hazine adına
tescili talep edilir.
ç) Kadastro müdürlüğünce oluşturulan tespit ekibine katılmak üzere İdarece, varsa bir teknik
eleman yoksa tecrübeli bir personel görevlendirilir. Ekibin araziye gidişi ve dönüşü için gerekli araç
İdarece temin edilir.
(2) Kadastrosu tamamlanmış çalışma alanlarında veya kadastrosuna başlanmamış köy veya
mahallelerde Hazinenin senetsiz olarak tasarrufunda bulunan ya da Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki sahipsiz yerlerdeki taşınmazların Hazine adına İdari yoldan tescil edilmesi işlemlerinde;
112
a) Tescili istenilecek yerle ilgili olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılmış tescil
davası ile Hazine ve şahıslar arasında sınır veya mülkiyet yönünden yargıya intikal etmiş ve halen
devam eden bir dava bulunup bulunmadığı MEOP kayıtları, muhakemat veya Hazine avukatlığı ile
hukuk mahkemelerinden yapılan araştırma ve yazışmalar sonunda tespit edilir.
b) İdarece tespit yapılacak köy veya mahalle muhtarlıklarına tespit tarihinden önce birer
yazı yazılır ve tespit programının bir örneği yazıya eklenir. Yazıda bilirkişi belirlenmesi ve gelecek
memurlara yardımcı olunması istenir.
c) Taşınmazın mahallinde köy/mahalle muhtarı ve bitişik taşınmaz maliklerinin katılımıyla,
tescili istenen taşınmaza yönelik gerçek ve tüzel kişilerce sınır ve mülkiyet yönüyle yargıya intikal
ettirilmiş ve halen devam eden bir dava bulunmadığı hususlarını içeren bir tutanak düzenlenir.
ç) Tescili talep edilen yerin;
1)Orman sayılan veya 6831 sayılı Kanunun 2 nci maddesi uyarınca orman sınırları dışına
çıkartılan yerlerden olup olmadığı Orman ve Su işleri Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından,
2) 3402 sayılı Kanunun 16/B maddesinde sayılan mera, yaylak, kışlak, çayır ve harman yeri
gibi kamu orta malı taşınmazlardan olup olmadığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatından,
3) Bulunduğu sahada, içme suyu temin edilen göl veya baraj varsa, bunların su toplama
havzası olarak belirlenen sahanın dışında kalıp kalmadığı devlet su işleri bölge müdürlüğü veya
ilgili belediyesinden,
4) Nehir ve dere metrukâtı gibi yerlerde olup olmadığı, tescili istenen yerin suyun akışına
mani bir hal teşkil edip etmediği ve Hazine adına tescilinde bir sakınca bulunup bulunmadığı devlet
su işleri bölge müdürlüğünden,
5) Su arkı olarak tespit dışı bırakılmışsa, bu özelliğini kaybettiğinden kapanmış olup
olmadığı ve Hazine adına tescilinde sakınca bulunup bulunmadığı Devlet Su İşleri Bölge
Müdürlüğünden,
6) Deniz, göl ve nehir gibi umuma ait sulara mücavir ise kıyı kenar çizgisi dışında (kara
yönünde) kalıp kalmadığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından,
7) Tarım reformu uygulama alanı veya bölgesi ilan edilen saha içinde ise, Hazine adına
tescilinde sakınca bulunup bulunmadığı ilgili tarım reformu bölge müdürlüğünden,
8) Kapanmış Devlet karayolu olup, Hazine adına tescil edilmesi gereken taşınmaz ise,
tescilinde sakınca bulunup bulunmadığı ve tesciline muvafakat edilip edilmediğinin ilgili
karayolları bölge müdürlüğü veya Karayolları Genel Müdürlüğünden,
bir yazı ile istenilir.
d) Karakol yeri, sağlık ocağı, okul, ibadet yeri, afet nedeni ile seçilen yeni yerleşim
alanlarının tesciline yönelik sınırlandırma haritaların kadastro müdürlüğünce yapılması için yazı
yazılır. Bunların dışında kalan yerlerin haritası ise varsa İdarenin teknik elemanlarınca yapılır,
yoksa diğer kurumların teknik elemanlarına yaptırılması için valiliğe/kaymakamlığa yazı yazılır.
e) Yukarıda edinilen bilgiler yazılacak yazıda açıkça belirtilmek suretiyle, taşınmazın
Hazine adına tescili ilgili kadastro müdürlüğünden istenir. Gerekiyorsa sınırlandırma haritası üç
nüsha olarak yazıya eklenir.
(3) 3402 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 9/7/1987 tarihinden önce yapılan kadastro
çalışmalarında tespit dışı bırakılan tapuda kayıtlı taşınmazlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait
yerlerde ve çalışma alanı içinde orman olduğu gerekçesiyle tespit harici bırakılan alanlarda, daha
sonra kesinleşen orman kadastrosu sonucunda orman sınırı dışında kalan tapulu ve tapusuz
taşınmazların idari yoldan tescili yerine 3402 sayılı Kanun hükümleri gereğince kadastrosunun
yapılması için kadastro müdürlüğüne yazı yazılır.
(4) Gerek idarece ve gerekse özel kanunlarında ve/veya kuruluş kanunlarında Hazine adına
tescil ettirme yetkisi tanınan kurum ve kuruluşlarca idari yoldan Hazine adına tescil edilen
taşınmazın tapusu alınarak taşınmaza ait açılan dosyasında muhafaza edilir. Taşınmaz MEOP
taşınmaz programına kaydedilir ve idare altına alınır.
113
İKİNCİ BÖLÜM
İzale-i Şüyû İşlemleri
İlk inceleme ve kıymet takdiri
MADDE 207- (1) Hazinenin paydaş olduğu taşınmazlar hakkında izale-i şüyû (paydaşlığın
giderilmesi) davası açıldığının mahkeme tarafından İdareye veya muhakemat müdürlüğüne/Hazine
avukatlığına bildirilmesi halinde İdarece aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Dosyasında yok ise veya güncel değil ise ilgili tapu müdürlüğünden tapu kayıtları temin
edilerek şerh veya beyan bulunup bulunmadığına bakılır.
b) Taşınmazın mahallinde tespiti yapılarak fiili durumunu gösteren bir tutanak ya da bu
Yönerge eki “İdari Tahkikat Tutanağı” (EK-53) düzenlenir.
c) Dava konusu taşınmazın belediye sınırları içerisinde olması halinde, ilgili belediyesinden
planlı alanda kalıp kalmadığı, plan var ise imar planının bir örneği istenerek imar planında hangi
amaca ayrıldığı belirlenir.
ç) Taşınmazın üzerinde muhdesat varsa, muhdesatta Hazinenin payının bulunup
bulunmadığı, muhdesat sabit yapı ve tesis niteliğinde ise 19/7/2003 tarihinden sonra yapılıp
yapılmadığı ve taşınmazdaki Hazine payı oranında Hazineye geçip geçmediği tespit edilir.
d) Elde edilen bilgi ve belgeler ilgili muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına
yazı ile bildirilir ve aynen taksimde Hazine yararının bulunması ve mümkün olması durumunda,
süresi içerisinde gerekli müdahalede bulunulması istenir.
e) Mahkemenin kıymet takdirine ilişkin bilirkişi raporuna bir hafta ve yine satış memurunun
(icra dairesinin) kıymet takdirine yedi gün içerisinde itiraz edilmesi gerektiğinden, bu süre
içerisinde taşınmaza Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde zeminine ve
varsa üzerindeki muhdesatlara (bina, ağaç vs.) ayrı ayrı kıymet takdiri yapılır.
f) İdarece yapılan kıymet takdir bedeli, mahkemece veya satış memurluğunca yaptırılan
kıymet takdirinden yüksek ise rayice uygunluğunun sağlanması için muhakemat müdürlüğü veya
Hazine avukatlığına yazı yazılarak süresi içerisinde gerekli itirazın yapılması istenir.
g) Bedel kesinleştikten sonra icra dairesince satış ilanının hazırlanması ve ilanın muhakemat
müdürlüğüne/Hazine avukatlığına veya İdareye tebliğini müteakiben birinci ihalenin yapılacağı
tarih de dikkate alınarak gerekli değerlendirme işlemlerine başlanır.
h) Taşınmazın koordinat bilgilerinin MEOP “Taşınmaz” modülünün “Google Maps’te Gör”
alt modülüne işlenmesi sağlanır.
Satış ihalesine iĢtirak edilmesi gereken durumların belirlenmesi
MADDE 208- (1) Mahkemece ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi halinde
aşağıda belirtilen durumlar İdarece araştırılır ve sonuç satış ihalesine girilip girilmeyeceğine karar
vermeye yetkili makama yazı ile bildirilir:
a) İdarece yapılan kıymet takdir bedeli, mahkemece veya satış memurluğunca yaptırılan
kıymet takdiri ile karşılaştırılarak Hazine payının değerinin altında satılması ihtimali söz konusu
olup olmadığına bakılır.
b) Satılacak taşınmazın, imar planında genel bütçeli kamu kuruluşlarının hizmetine ayrılmış
c) Bu madde ile aşağıdaki madde birlikte değerlendirilerek ihaleye iştirak edilmesinin
Hazine lehine olup olmadığı araştırılır.
Satış ihalesine iştirak edilmemesi gereken durumların belirlenmesi
MADDE 209- (1) Mahkemece ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi halinde
aşağıda nitelikleri belirtilen taşınmazların, icra dairelerince yapılan satış ihalesine iştirak
edilmeyeceği gibi konu Bakanlığa da intikal ettirilmez, sadece satış takip edilerek Hazineye düşen
bedelin tahsili sağlanır. Ancak, özel durumlar nedeniyle ihaleye girmede Hazine yararı varsa, bu
husus Yönergenin 210 uncu maddesinde açıklanan yetkili makam tarafından değerlendirilir.
a) Hazine payı 1/10'dan az olan ve imar planında genel bütçeli kamu kuruluşlarının
hizmetine ayrılmayan taşınmazlar,
b) İmar planında genel bütçeli kamu kuruluşlarının hizmetine ayrılmamış olan ve kayyımın
idaresindeki pay miktarına bakılmaksızın kayyımla idare edilen taşınmazlar.
114
İzale-i Şüyû ihalesine iştirak yetkisi
MADDE 210- (1) Açık artırma satış ilanının tebliğ edilmesinden sonra ihaleye girilip
girilmeyeceği konusunda karar verecek yetkili makam belirlenir. Bunun için ihalesi yapılacak
taşınmazın tamamına İdarece Yönergenin 207 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde
belirtildiği şekilde takdir edilen bedel esas alınır.
(2) Taşınmazın tamamına idarece takdir edilen bedel, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun
76 ncı maddesi gereğince, yılı merkezi yönetim bütçe kanununun (İ) cetvelinde iller için belirlenen
parasal sınırın iki katını aşmıyor ise (bu miktar dâhil) ihaleye girip girmeme konusundaki karar
defterdarlıklarca verilir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen parasal sınırı aşan miktarlarda ihaleye girilip girilmeyeceği
yetkisi Bakanlığa ait olduğundan, bu taşınmazlarla ilgili bilgiler Bakanlığa bildirilir ve alınacak
(4) Malmüdürlüklerinin ihaleye katılıp katılmamaya karar verme hususunda yetkileri
bulunmadığından, ilçeden gelen talepler yetkisi dâhilinde defterdarlıklarca değerlendirilir.
(5) Yetki isteme yazıları ilk ihale gönünden en az yirmi gün önce yetkili makamlara onay
için sunulur.
Yetki isteme yazılarında yer alacak belgeler
MADDE 211- (1) Taşınmazlar hakkında aşağıdaki araştırmalar yapılarak, belgeler ilk ihale
gönünden en az yirmi gün önce defterdarlığa veya Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre
işlem yapılır:
a) Taşınmaz hakkında düzenlenen Yönerge eki “İzale-i Şüyû Satışı Bilgi Formu” (EK-54),
b) İmar planı içinde ise, belediyesince onaylı imar durumu belgesi veya üzerinde kadastro
yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı plan örneği; plan içinde değil ise yerini
belirleyen ölçekli ve koordinat değerli krokisi,
c) Aşağıdaki bilgileri içeren tespit tutanağı;
1) Bulunduğu yerin, il veya ilçe merkezine tahminî uzaklığı ve elektrik, su, kanalizasyon
gibi alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı,
2) Taşınmazın bitişiğinde, Hazineye ait taşınmaz bulunup bulunmadığı, varsa
birleştirilmesinin imar planı açısından mümkün olup olmadığı, mümkünse birleştirmenin Hazine
yararına olup olmadığı,
3) Üzerinde muhdesat (bina, tesis, ağaç vs.) varsa ne olduğu; muhdesat Hazineye ait değilse
kime ait olduğu; bina ise toplam inşaat yüzölçümü, binanın iskân izninin olup olmadığı ve kaç yıldır
kullanıldığı,
4) En son kullanım şekli ve ne kadarının hangi amaçlarda kullanıldığı; boş olup olmadığı.
ç) Şerhler ile beyanları da içeren güncel tapu kayıt örneği,
d) Kıymet takdirine dair komisyon kararı (Bu kararda; icra dairesi ile idarece belirlenen
bedeller arasında farklılıklar varsa gerekçeleri ayrıntılı şekilde açıklanır.),
e) Paydaşlığın satış yoluyla giderilmesi konusundaki mahkeme kararının; satış
memurluğunca düzenlenmiş satış şartnamesinin ve satış ihalesi ile ilgili ilanın örnekleri,
f) Hazinenin ihaleye girip girmemesi konusunda valilik görüşü ve bunun gerekçeleri.
İhaleye iştirak ve ödenek temini
MADDE 212- (1) İhaleye girilip girilmeyeceği kararını verme yetkisi defterdarlığa ait ise,
İdarece açık artırma satış ihalesine girilip girilmeyeceği, girilmesi düşünülüyor ise ne kadar pey
sürüleceği hakkında defterdarlık makamından olur alınır.
(2) Onaydan sonra Bakanlığa yazı yazılarak taşınmazın satın alınması hâlinde yeterli ödenek
olup olmadığı sorulur ve ödenek mevcut ise bloke edilmesi istenir. Yeterli ödeneğin
belirlenmesinde; Hazine payı dışındaki paylar için ödenecek katma değer vergisi de hesaplamaya
dâhil edilir.
(3) Ödenek miktarı şu şekilde hesaplanır: [Ödenek=(Yetki üst sınırı X Hazine dışındaki
paylar için paylaştırma oranı) + Katma değer vergisi + satış giderleri]
(4) Taşınmazdaki Hazine payının değeri, ihaleye katılabilmek için yatırılması gereken pey
akçesini (teminat bedelini) karşılamıyor ise, Bakanlıktan aradaki fark tutarındaki ödeneğin birinci
ihaleden önce gönderilmesi istenilir.
115
(5) İhaleye girilip girilmeyeceği kararını verme yetkisi Bakanlığa ait ise, Yönergenin 210
uncu maddesine göre işlem yapılır.
İhalenin takibi ve pey sürülmesi
MADDE 213- (1) İhaleye iştirak edilmemesine karar verilmesi durumunda ihale gün ve
saatinde ilgili icra müdürlüğünde/mahkeme satış memurluğunda gözlemci olarak hazır bulunması
için İdarece bir memur görevlendirilir.
(2) İhaleye iştirak edilmesine karar verilmesi durumunda ise ihaleye katılmak ve verilen
yetkiye kadar pey sürmek üzere İdarece bir memur görevlendirilir ve memura;
a) Hangi miktar veya orana kadar ihalelere iştirak edileceği, diğer paydaşlar ve ihaleye
iştirak edecekler tarafından bilinmemesi, taşınmazın Hazinece daha uygun şartlarla alınmasını
sağlayacağından, bu konudaki gizliliğe özen gösterilmesi gerektiği,
b) İhaleye iştirak edilecek miktar ve oran azamî miktar olduğundan, ihale sırasında mümkün
olan en düşük teklifle ihaleye başlaması ve azar azar arttırması, mümkün olan en uygun bedelle
satın alınmaya çalışması ve verilen yetki limiti aşılmaması gerektiği,
c) İhalelere paydaşlar da dahil olmak üzere, iştirak eden olmadığı takdirde ihaleye girme
yetkisi olsa da, ihalelere girmemesi veya pey sürülmemesi,
talimatı verilir.
(3) Taşınmazın birinci ihalesinde satılamaması durumunda ihale sonucu en kısa sürede
yetkili makama bildirilir ve ikinci ihaleye iştirak edilip edilmeyeceği hakkında yeniden olur alınır.
(4) Taşınmazın Hazinece satın alınması halinde icra müdürlüğünce/mahkeme satış
memurluğunca belirlenen süre içerisinde satış bedelinin yatırılabilmesi için, Bakanlıktan ödenek
talep edilerek satış bedeli, katma değer vergisi ve diğer masraflar yatırılıp alınacak belge ek
yapılarak tapu müdürlüğüne taşınmazın Hazine adına tescili için yazı yazılır. Taşınmaz tescil
edildikten sonra MEOP’a kaydedilir.
(5) Taşınmazın Hazine dışında biri tarafından satın alınması halinde de, sonuç en kısa
sürede Bakanlığa bildirilir. Bloke edilmiş ödenek mevcut ise çözülmesi istenir.
(6) İhale sonucunda satış bedeline ve masraflarına ilişkin paylaştırmanın paydaşlar arasında
ne şekilde yapıldığı incelenerek, Hazine aleyhine bir durum mevcut ise ilgili icra
müdürlüğünden/mahkeme satış memurluğundan düzeltilmesi istenilir.
(7) Taşınmazın Hazine dışında biri tarafından satın alınması halinde satış bedelinden Hazine
payına düşen miktar muhasebe müdürlüğü/malmüdürlüğü veznesine yatırılır.
(8) Bu durumda taşınmazın MEOP kaydı kapatılır ve dosyası arşive kaldırılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kayyımlık, Gaiplik ve Devletin Mirasçılığı
Araştırma ve inceleme
MADDE 214- (1) Yönetimi kimseye ait olmayan taşınmazlar üzerinde Hazine hak ve
menfaatinin bulunup bulunmadığının tespiti ve idare şeklinin belirlenmesi amacıyla, İdarece tapu
kütüklerindeki kayıtlar taranır.
(2) Tapu kayıtlarının taranması sonucunda uzun süredir alım-satım gibi işlemlere konu
olmadığı ya da son işlem tarihi üzerinden uzun yıllar geçtiği anlaşılan taşınmazlar ile İdarece
yapılan işlemler sırasında bu durumda olduğu anlaşılan veya vatandaşlar tarafından İdareye yapılan
ihbar dilekçeleri ile Hazineye ait olması gerektiği iddia edilen taşınmazların malikleri hakkında,
gerektiğinde denetim elemanı görevlendirilmek suretiyle araştırma yapılır.
(3) Yapılacak araştırmada yararlanılmak üzere, öncelikle uzun süredir tedavül görmeyen
taşınmazlar ile nüfus (soyadı ve baba adı gibi) bilgisi bulunmayan maliklere ait taşınmazların tapu
siciline esas oluşturan ilk tesis kadastro evrakları ile mahkeme kararı vs. belgelerin örnekleri tapu
müdürlüğünden yazı ile istenir. Gelen belgeler incelenerek kayyımlıkla idare edilebilecek
taşınmazların listesi çıkarılır.
(4) Üçüncü fıkrada oluşturulan listedeki maliklerin ilgili nüfus müdürlüğünden vukuatlı
nüfus kayıt örnekleri istenir.
(5) Nüfus müdürlüğünden gelen belgelerden maliklerin sağ olup olmadığı ve mirasçılarının
116
(6) Taşınmazın mahallinde tespiti yaptırılarak boş olup olmadığı, kim veya kimler
tarafından, ne zamandan beri kullanıldığı, kullananların işgalci konumunda olup olmadıkları ve
herhangi bir akdi veya kanuni hakka dayanılarak kullanılıp kullanılmadığı belirlenir.
(7) Üçüncü fıkrada oluşturulan listedeki maliklerin adrese dayalı nüfus kayıt sisteminden
son yerleşim yeri araştırılır veya il veya ilçe nüfus müdürlüğünden yazı ile istenir.
(8) Son yerleşim yerinin tespit edilmesi durumunda bu yerde kendisini tanıyanlar ile
mahalle muhtarından; doğum yeri, nereden geldiği, ne işle meşgul olduğu, mirasçısı olup olmadığı
gibi kişisel bilgileri soruşturulmak suretiyle malikin yaşayıp yaşamadığı, mirasçısının olup olmadığı
belirlenir.
(9) Gerektiği takdirde emniyet veya jandarma birimlerinden belirlenen bu kişilerin sağ olup
olmadığı sorulur ve son yerleşim yerinin tespiti istenir.
(10) Mirasçısız olarak öldüğü veya gaip olduğu tahmin edilen maliklerin mal varlıkları,
nüfus kaydı da göz önüne alınarak doğum yeri ile bulunduğu yer ve daha önce bulunmuş olduğu ve
ilişkili bulunduğu anlaşılan yerlerden, emlak/millî emlâk müdürlüğü veya malmüdürlüğü kanalıyla,
tapu müdürlükleri, bankalar, vergi daireleri, emniyet ve trafik şubeleri ile gerektiğinde ticaret ve
gemi sicili gibi yerlerden sorulmak suretiyle araştırılır.
11) Ayrıca, taşınmaz maliki hakkında daha önce mahkemelerce verilmiş bir gaiplik kararı
bulunup bulunmadığı İdarenin ve Muhakemat Müdürlüklerinin kayıtlarından araştırılır.
Dava açılması
MADDE 215- (1) Yapılacak araştırma sonucunda;
a) Taşınmazın malikinin yaşayıp yaşamadığı ve mirasçısının bulunup bulunmadığının
belirlenememesi durumunda, tüm bilgi ve belgeler de eklenmek suretiyle 4721 sayılı Kanunun 427
nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi ve 18/5/1989 tarihli ve 3561 sayılı Mal
Memurlarının Kayyım Tayin Edilmesine Dair Kanunun 2 nci maddesi uyarınca, mahallin en büyük
mal memurunun kayyım tayin edilmesi amacıyla gerekli davanın açılması muhakemat
müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından yazı ile istenir.
b) Taşınmazın malikinin mirasçı bırakmaksızın ölmüş olduğu ve Devletten başka
mirasçısının bulunmadığının veya daha önce hakkında gaiplik kararı verildiğinin belirlenmesi
durumunda, 4721 sayılı Kanunun 501 inci maddesi uyarınca Hazine adına tescili için gerekli
davanın açılması muhakemat müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından istenilir.
Kayyımlıkla idare ve intikal işlemleri
MADDE 216- (1) Mahkeme kararıyla yönetimi kayyıma verilen malvarlıkları 3561 sayılı
Kanuna ve 16/5/2009 tarihli ve 27230 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mal Memurlarının
Kayyımlığı Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre idare edilir.
(2) Kayyım tayinine ilişkin mahkeme kararının bir örneği tapu müdürlüğüne gönderilir.
(3) Kayyımlıkla idare süresi dolan malvarlığının 4721 sayılı Kanunun 588 inci maddesi
uyarınca Hazineye intikali için gerekli davanın açılması, zaman geçirilmeksizin muhakemat
müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından istenilir.
(4) Yukarıdaki fıkra hükümlerince kayyımlıkla idare süresi sona eren malvarlığının
Hazineye intikaline dair mahkeme kararı, taşınmazların Hazine adına tescili için ilgili tapu
müdürlüğüne ve Hazine cari hesap numarası da belirtilmek suretiyle nakdi varlıklarının Hazineye
intikali banka şubelerine bildirilir. Taşınmazların Hazine adına tescil edilip edilmediği, nakdi
varlıkların ise Hazine hesaplarına aktarılıp aktarılmadığı takip ve kontrol edilir.
(5) Hazine adına tescil edilen taşınmaz MEOP’a kaydedilir ve idare altına alınır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İhbar İkramiyesi
Araştırma
MADDE 217- (1) Hazinenin emrine ya da mülkiyetine geçmesi gerekirken gizli kalmış
taşınır ve taşınmazların İdareye ihbar edilerek ikramiye istenilmesi durumunda, öncelikle bu taşınır
ve taşınmazların ilgili mevzuatı uyarınca Hazineye intikallerinin gerekip gerekmediği incelenir.
117
(2) İnceleme sonucunda ihbar edilen malların Hazineye intikal etmesi gerektiği kanaatine
ulaşılması hâlinde, ilgili mevzuatı uyarınca bu malların Hazineye intikalini sağlamak için gerekli
idari ve hukuki süreç başlatılır.
(3) Ayrıca, ihbar edilen mallarla aynı hukuki konumda bulunan ve Hazineye intikali gereken
başkaca taşınır ve taşınmaz bulunup bulunmadığı da araştırılır.
İkramiye miktarının belirlenmesi
MADDE 218- (1) İhbar edilen taşınır ve taşınmazların İdarece Hazineye intikalleri
sağlandıktan sonra denetim elemanları marifetiyle, ihbar edenin 26/12/1931 tarihli ve 1905 sayılı
Menkul ve Gayrimenkul Emval İle Bunların İntifa Haklarının ve Daimi Vergilerin Mektumlarını
Haber Verenlere Verilecek İkramiye Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ikramiye almaya hak
kazanıp kazanmadığı, hak kazanmış ise Hazineye intikal tarihi itibariyle taşınırların rayiç değerleri,
taşınmazların ise emlak vergi değerleri esas alınarak Kanunda belirtilen oranlar dâhilinde ikramiye
miktarının ne kadar olacağı hesaplanır.
(2) Bu işlemlerin tamamlanmasını müteakiben konuya ilişkin bilgi ve belgelerle düzenlenen
raporlar İdarenin görüşüyle birlikte Bakanlığa gönderilir ve alınacak cevaba göre işlem yapılır.
BEİİNCİ BÖLÜM
Define Arama İzni
Muvafakat ve personel görevlendirilmesi
MADDE 219- (1) Hazine taşınmazlarında define aramak isteyenlerin 27/1/1984 tarihli ve
18294 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Define Arama Yönetmeliğinin 7 nci maddesi uyarınca
arama işlemine muvafakat verilmesi talebiyle ilgilinin müracaatı veya müze müdürlüğünün bu
konudaki yazısı üzerine, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak belirlenen yerler
ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar dışında kalan ve arama yapılmasında sakınca
bulunmayan Hazine taşınmazları hakkında anılan Yönetmelikte belirtilen izinlerin alınması ve
yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydı ile muvafakat verilir.
(2) Define arama müracaatının müze müdürlüğünce uygun görülerek arama ruhsatı
verilmesi hâlinde, define aranacak yere en yakın müzeden görevlendirilecek ihtisas elemanı
başkanlığında, İçişleri Bakanlığının mahalli temsilcisi ile birlikte arama faaliyetinin izlenmesinde
görev yapmak üzere defterdarlık veya malmüdürlüğünden bir personel görevlendirilir.
(3) Arama faaliyetlerinin sona ermesini müteakiben kazı yapılan alanın define arayıcısı
tarafından eski hâline getirilmesi sağlanır.
DOKUZUNCU KISIM
İmar İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
İmar Plânlarının İzlenmesi ve Dava Edilmesi
İmar planları, revizyon ve değişiklikleri ile arsa ve arazi düzenlemelerinin izlenmesi
MADDE 220- (1) 3194 sayılı Kanunun 8 ve 18 inci maddeleri gereğince yapılan arazi ve
arsa düzenlemeleri ile 2981 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (c) bendi ile ek 1 inci maddesi
çerçevesinde yapılan arazi ve arsa düzenlemelerine ilişkin aşağıdaki işlemler var ise öncelikle
teknik personellerce veya teknik personellerin de iştirakiyle yok ise İdarece görevlendirilecek
personel veya personellerce yapılır.
(2) Her türlü ölçekteki imar plânları ile bunların revizyonları ve değişikliklerinin izlenmesi
amacıyla, askıya çıkartılan plânların ilân yerleri, haftada en az bir defa, İdare tarafından
görevlendirilecek bir personel tarafından kontrol edilir ve ilgili kurum yetkilisinin imzasının da
bulunduğu bir tutanak düzenlenir ve ayrı bir dosyada saklanır. Kurum yetkililerinin imzadan imtina
etmesi ve imzalayacak kurum yetkilisi bulunmaması halinde durum tutanakta belirtilir.
118
(5) Belediyelerden bilgi-belgelerin elden temin edilememesi, belediye personelince tutanak
imzalamaktan imtina edilmesi, idarelerdeki mevcut iş yoğunluğu vb. nedenlerle, imar uygulaması
yapılıp yapılmadığı, plan ya da plan tadilatı olup olmadığı ile olması halinde ilgili bilgi ve belgeler
milli emlak/emlak müdürlüklerince ayda en az bir defa belediyelerden yazılı olarak istenir.
(6) Taslak veya parselasyon plânları aşağıdaki belgeler ile karşılaştırılarak uygunlukları
araştırılır:
1) Plâna esas rapor,
2) Plân notları,
3) Gösterim anahtarı (lejand).
(7) Planlama sahasında bulunan Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin hüküm ve
tasarrufu altındaki taşınmazlarının bir listesi çıkarılır.
(8) İdarece (varsa bir teknik eleman tarafından) ilgili belediyeden elde edilen bilgiler
doğrultusunda aşağıdaki incelemeler yapılır:
a) Plân yapan idarenin, askıdaki plân türünde ve ölçeğinde plân yapma ve/veya yaptırma
yetkisinin bulunup bulunmadığı,
b) Askıya çıkarılan plân kapsamında bulunan Hazine taşınmazlarının üst ölçek plânlarında
ayrıldığı amaçlar ile askıdaki plânda ayrıldığı amacın aynı olup olmadığı,
c) Planlamaya tabi tutulan Hazine taşınmazlarının, vasıfları itibariyle ilgili mevzuatı
uyarınca planlamaya uygun olup olmadığı,
ç) Plan veya düzenleme sınırının Hazine taşınmazları aleyhine bir durum teşkil edip
etmediği,
d) 3194 sayılı Kanunun 18 inci maddesine göre düzenleme yapılmışsa, yapılan
düzenlemenin uygulama imar plânına uygun olarak yapılıp yapılmadığı,
e) Genel hizmetlere ayrılan taşınmazların daha önce terk işlemine konu edilip edilmediği,
f) Düzenleme sahasında bulunan Hazine taşınmazlarından daha önce ilgili mevzuatı gereği
arsa ve arazi düzenlemesi işlemi nedeniyle düzenleme ortaklık payı (DOP) kesilip kesilmediği,
g) Plan veya düzenleme sahasında bulunan Hazine taşınmazlarından kesilen düzenleme
ortaklık payı (DOP) oranının, Hazine taşınmazları aleyhine diğer taşınmazlar lehine olup olmadığı,
ğ) Plân veya düzenleme yapılmadan önceki duruma göre; yapılaşma yoğunluğu, kullanış
amaçları, kamuya terk edilen yerler ve benzeri durumlar dikkate alınarak, Hazine taşınmazları
aleyhine diğer taşınmazlar lehine bir durumun bulunup bulunmadığı,
h) Hazine adına oluşacak imar parsellerinin, mümkün olduğunca düzenlemeye giren
taşınmazın bulunduğu yerden, bunun mümkün olmaması halinde yakınındaki bir yerden plânda
ayrıldığı amaç ve yapılaşma koşulları ile değer esası da dikkate alınarak Hazine menfaatine uygun
verilip verilmediği,
ı) Hazine taşınmazları düzenleme yapılırken, tam veya paylı imar parseli olarak düzenlenip
düzenlenmediği ve bu durumun Hazine aleyhine olup olmadığı,
i) Düzenleme sahasında bulunan Hazineye ait ve korunmasında Hazine yararı tespit edilen
yapı ve tesislerin muhafaza edilip edilmediği ve müstakil bir imar parseline intibak ettirilip
ettirilmediği,
j) Plân yapımı sürecinde, İdare ile genel bütçeli kamu idareleri tarafından öneride
bulunulmuş ise, bunların plânlara yansıtılıp yansıtılmadığı,
k) Düzenlemede kat mülkiyeti esasına göre dağıtımı yapılan Hazine taşınmazları bulunup
bulunmadığı,
l) Düzenleme sahasında zemin durumu ve üzerindeki yapının özelliği itibarıyla, düzenleme
ortaklık payı (DOP) miktarı bedele dönüştürülen Hazine taşınmazının bulunup bulunmadığı,
bulunuyorsa düzenleme yapılmadan önce veya yapılması sırasında ilgili İdare tarafından izin verilip
verilmediği,
m) Plan veya düzenlemenin 3621 sayılı Kanuna ve Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair
Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığı,
n) Hazine taşınmazlarından projesine uygun olarak ağaçlandırılan yerlerin, planda
ağaçlandırılma alanı olarak ayrılıp ayrılmadığı,
o) Hazine taşınmazlarını da kapsayan mevzi imar plânları yapılırken Bakanlık tarafından
muvafakat verilip verilmediği.
119
Plan ve düzenlemelere itiraz edilmesi ve dava açılması
MADDE 221- (1) Yönergenin 220 nci maddesinde belirtilen hususlar yönünden ilgili plan
veya düzenlemelerin değerlendirilmesi sonrası Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin hüküm
ve tasarrufu altındaki taşınmazlar aleyhine bir durum ihtiva ettiğine veya mevzuata aykırılık
oluşturduğuna ilişkin hususlar tespit edilirse aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) Yukarıdaki tespitleri ve Hazine lehine yapılması istenilen talepleri içeren bilgi ve belgeler
ile birlikte yasal dayanakları da içeren gerekçeli rapor düzenlenir.
b) Askı ilan süresi içinde gerekçeli rapor ve tüm bilgi ve belgeler gerekçeli rapora istinaden
oluşacak Valilik görüşü ile birlikte ilgili belediyeye bir yazı ekinde gönderilerek itiraz edilir.
c) İlgili belediye meclisince onbeş gün içerisinde incelenerek kesin karara bağlanan itirazın
sonucu idareye bildirilmesi halinde yapılan itirazın talebi karşılayıp karşılamadığı değerlendirilir.
ç) Gerekçeli rapor ile belirlenen aykırılıklar ve İdarece talep edilen hususlar giderilmemiş,
kısmen giderilmiş, itiraz veya talep reddedilmiş ya da hiç cevap verilmemiş ise askı ilan süresinin
bitimini takip eden altmış gün içerisinde ilgili belediye aleyhine bu Yönergenin ”İdari Dava
İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde İdarece, gerektiği takdirde yürütmeyi durdurma talepli dava
açılır.
d) Askı ilan süresi içerisinde itiraz hakkı veya sonrasında dava açma hakkı süreleri geçirilen
ve Hazine kaybının söz konusu olduğu plân veya düzenlemelere ilişkin olarak ise; ilgili
belediyelerce yapılacak parselasyon planlarının uygulama aşamasına (inşaat ruhsatı, parselâsyon
plânı, imar durumu, terk, izale-i şuyu, kamulaştırma, tahsis, devir gibi) gelmesi hâlinde,
uygulamanın kendisine veya parselasyon plânına veyahut her ikisi aleyhine birden doğrudan
Yönergenin “İdari ve Adli Dava İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde İdarece, gerektiği takdirde
yürütmeyi durdurma talepli dava açılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Terk İşlemleri
Yetki
MADDE 222- (1) Kesinleşmiş imar planlarında, 3194 sayılı İmar Kanununun 11 inci
maddesi gereğince yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi kamu
hizmetlerine ayrılmış yerlere rastlayan taşınmazların kamuya bedelsiz terk ve tapu kaydı terkin
edilmesi gerektiği durumlarda aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
a) Yönergenin 223 üncü maddesinde belirtildiği şekilde konu Bakanlığa bildirilir ve
alınacak talimata göre sonuçlandırılır.
b) Ancak, aşağıda belirtilen durumlarda, taşınmazın tahsisli olduğu idareye bir yazı
yazılarak bağlı olduğu bakanlığın uygun görüşü istenir. Uygun görüş yazısı üzerine terk ve terkin
işlemi defterdarlıkça, taşınmaz ilçede ise defterdarlıktan izin alınmak sureti ile yapılır:
1) İmar planlarına göre, resmî kurum alanı olarak ayrılan ve ilgili kuruluşa tahsis edilmesi
üzerine yatırım programına alınarak, ödeneği ayrılmış (İmar mevzuatına uygun olarak inşaata
başlanmak üzere olan) taşınmazın belirli bir kısmının imar planında yol, yeşil alan ve park olarak
ayrılması,
2) Kamu hizmetine tahsisli ve üzerinde tahsis edildiği kuruluşa ait bina bulunan taşınmazın,
tahsis ve hizmetin aynı parselde devamı şartıyla sadece bir kısmının imar planında yol, yeşil alan ve
park olarak ayrılması.
c) 3621 sayılı Kanun ve Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik esasları
çerçevesinde, doldurma ve kurutma suretiyle oluşturulan taşınmazlar için terk ve terkin işlemi
Bakanlığa bildirilerek alınacak cevaba göre işlem yapılacaktır.
ç) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne devredilen yetkiler dışında, Hazine adına tescilli
veya tescil edilecek taşınmazların tapudan terkini konusunda 4721 sayılı Kanunun 999 uncu
maddesi gereğince, Hazine taşınmazlarından özel mülkiyete tâbi olmaktan çıkması ve kamunun
yararlanmasına ayrılması sebebiyle tapu kütüğünden terkini gerekenlerin tapudan terkini işlemleri
defterdarlıkça yapılır. İlgili tapu müdürlüğüne “Bu taşınmaz, ………..… olarak kullanılmak üzere
tapu kütüğünden terkin edilmiş olup, ileride özel mülkiyete konu olabilecek hale geldiği takdirde,
aynı şartlarla yeniden Hazine adına tescil edilir.” şeklinde şerh konulması kaydıyla terkini için bir
yazı yazılır.
120
MADDE 223- (1) İmar plânlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma
istasyonu ve terminal gibi umumî hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan taşınmazlar terk işlemine
konu edilirken Bakanlıktan izin alınması gerektiği takdirde aşağıdaki belge ve bilgiler yazı ile
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır:
a) Yazıya eklenecek belgeler;
1) Terk edilecek taşınmazın yüzölçümünü belirtir şekilde alınmış belediye encümeni kararı
veya il encümeni kararı,
2) Terki talep edilen taşınmazın terk edilecek kısmı üzerinde muhdesat (bina, tesis, ağaç vb.)
bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise cinsi, kime ait olduğu, etrafının duvarla çevrili olup olmadığı
ve benzeri fiilî durumları gösteren mahallinde düzenlenmiş tespit tutanağı,
3) Terki talep edilen taşınmazın üzerinde Hazineye ait muhdesat bulunuyor ise, arsa hariç
yalnız muhdesatın değeri Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde
hesaplanarak buna ilişkin düzenlenen rapor,
4) Terki talep edilen taşınmazın civarında tapuda lehine terk yapılacak idare adına kayıtlı
taşınmaz bulunup bulunmadığı hususunda tapu müdürlüğünden alınan yazı ile bulunuyorsa imar
plânında hangi amaca ayrıldığına ilişkin belgeler,
5) Terki talep edilen taşınmazla ilgili olarak, Yönerge ekinde yer alan “Terk Edilecek
Taşınmaz Bilgi Formu”(EK-55),
6) Taşınmazın bir kısmının terki söz konusu ise, tescil bildirim beyannamesinin bir örneği,
7) Taşınmazın terk edilecek kısmına ilişkin olarak emlâk vergi değerleri ile günün
koşullarına göre (bilirkişiye başvurmadan) hesap edilen rayiç değeri ve muhdesat var ise (3)
numaralı alt bende göre belirlenen değerinin de yer aldığı kıymet takdir karar formu,
8) Yürürlükte bulunan ve taşınmazın çevre parsellerini de gösteren, üzerinde kadastro
sınırları ile terke konu kısımlarının renkli kalemle işaretlendiği onaylı uygulama imar plânı örneği
ve plân notları,
9) Terki talep edilen taşınmaz tahsisli ise, tahsis yazısının ve tahsisli idarenin terke ilişkin
muvafakat yazısının bir örneği,
10) Terki talep edilen taşınmazın üzerinde ön izin ve kullanma izni verilmiş veya irtifak
hakkı tesis edilmiş ise, izin sahibi veya hak lehtarının muvafakat yazısı,
11) Terki edilecek taşınmazın en son durumunu belirtir şekilde (terk işlemi yapılmasına
engel olup olmadığına bakılmaksızın) şerhler ile beyanları da içeren tapu kayıt örneği,
12) Kıyıda yeşil alan, park ve çocuk bahçesi olarak kullanılmak amacıyla doldurma ve
kurutma yoluyla kazanılmış arazi ise, buna ilişkin uygulama imar planı kararının örneği.
b) Yazıya yazılacak bilgiler;
1) Taşınmazın terke engel bir durumunun olup olmadığı, varsa neler olduğu,
2) Terki talep edilen taşınmaz, Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerden ise hangi yolla
edinildiği, tapu kayıtlarında herhangi bir şerh veya beyan bulunup bulunmadığı,
3) Terki talep edilen taşınmazın tamamının ve terke konu kısımlarının boş olup olmadığı,
kullanılıyor ise hâlen ne şekilde ve ne kadarının hangi amaçlarda kullanıldığı,
4) Terk konusunda valilik (defterdarlık) görüşü.
Terk edilmeyecek taşınmazlar
MADDE 224- (1) Terk edilemeyecek taşınmazların belirlenmesi için aşağıdaki işlemler
yapılır.
a) İlgili tapu müdürlüğünden şerh ve beyanları gösteren tapu kütüğü yazı ile istenerek
taşınmazın devredilemeyeceğine ilişkin şerh veya tedbir bulunup bulunmadığına bakılır.
b) Muhakemat müdürlüğü/ Hazine avukatlığından taşınmazın mülkiyetinin ihtilaflı olup
olmadığı yazı ile sorulur.
c) MEOP kayıtlarından imar plânı veya düzenleme işleminin davalı olup olmadığı araştırılır.
ç) Gerektiğinde Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından askerî yasak bölgeleri, güvenlik bölgeleri ve ülke güvenliği ile doğrudan
doğruya ilgili Türk Silâhlı Kuvvetlerine ait harekât, eğitim ve savunma amaçlı yerlerden olup
olmadığı yazı ile sorulur.
121
d) Tapu kütüğünde 2863 sayılı Kanuna tabi olduğu yönünde bir şerh bulunması halinde
terkine izin verilip verilmeyeceği il kültür ve turizm müdürlüğünden yazı ile sorulur.
e) MEOP kayıtlarından taşınmazın teferruğ yolu ile edinilip, edinme tarihinden itibaren bir
yıl geçip geçmediği araştırılır.
f) Özel kanunları gereğince, tasarrufu diğer kamu idarelerine ait olup terkine izin verilip
verilmeyeceği ilgili kamu idaresine yazı ile sorulur.
Terk işlemleri ve tapu kaydına işlenecek şerh
MADDE 225- (1) Terk işlemine onay vermeye Bakanlık yetkili ise Bakanlıktan gelen
yazıya göre, defterdarlık yetkisinde ise defterdarlık makamından alınacak onaya göre aşağıdaki
a)Varsa taşınmaz üzerindeki binanın bedelinin peşin olarak tahsili için lehine terk yapılacak
idareye yazı yazılır ve gerektiğinde yetkili organ kararı istenir.
b) Kısmen terk edilecek taşınmaz üzerinde bahçe veya istinat duvarı olması ve bunun yıkılıp
yeniden yapılması gerektiği durumlarda, lehine terk yapılacak idareye yapılması için yazı yazılır ve
gerektiğinde yetkili organ kararı istenir.
c) Terk edilecek taşınmazın, vakıfla ilişiğinin olması durumunda taviz bedelinin ödenerek
tapu kaydındaki vakıf şerhinin kaldırılması hususunda lehine terk yapılacak idareye yazı yazılır.
ç) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen hususların yerine getirilmesinden sonra ilgili tapu
müdürlüğüne terk işlemi için yazı yazılır ve yazıda “Bu taşınmazın, ... metre karelik kısmı/tamamı
onaylı imar plânında ... (İmar plânında ayrıldığı amaç yazılır) olarak ayrılması nedeniyle, 3194
sayılı İmar Kanununun 11 inci maddesi uyarınca, kamunun ortak kullanımına açık olmak üzere
tapu sicilinden bedelsiz terki yapıldığından ... Belediyesince/İli Özel İdaresince satılamaz ve başka
bir amaçla kullanılamaz. İmar plânı değiştirilmek suretiyle bu taşınmazların kullanılış şekli özel
mülkiyete konu olabilecek hâle getirildiğinde veya imar plânı değiştirilmeksizin terk edildiği amaç
dışında
kullanıldığı
veya
kullandırıldığı
takdirde,
bedelsiz
olarak
ve
…
Defterdarlığının/Malmüdürlüğünün talebi üzerine, idarî yoldan Hazine adına tescil edilir.”
şeklinde şerhin işlenmesi de istenir.
d) Yapılan terk işlemi sonucunda MEOP kayıtlarında gerekli düzeltmeler yapılır ve
Bakanlıkça onay verilmesi durumunda terk işlemi taşınmazın bir kısmına yönelik olarak
gerçekleştirilmiş ise Hazine uhdesinde kalan kısma ait tapu kaydının bir örneği de eklenerek durum
Bakanlığa bir yazı ile bildirilir.
Terk yükümlülüklerine uyulup uyulmadığının izlenmesi
MADDE 226- (1) Terk edilen taşınmazların Yönergenin 225 inci maddesinin birinci
fıkrasının (ç) bendindeki şerhte belirtilen yükümlülüklere uyulup uyulmadığı, İdarece periyodik
olarak tespiti yapılarak tutanak düzenlenir ve dosyasında muhafaza edilir.
(2) Yükümlülüklere uyulmadığının tespit edilmesi halinde tapu kaydına konulan şerhe
istinaden tapu müdürlüklerine terke konu taşınmazın terk amacına aykırı kullanıma ilişkin
gerekçeleri de belirtilmek suretiyle taşınmazın idari yoldan Hazine adına resen tescili için yazı
yazılır.
(3) Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Bakanlığa da bir yazı ile bildirilir.
Kıyıda kalan Taşınmazların terki
MADDE 227- (1) 4721 sayılı Kanunun 999 uncu maddesinin ikinci fıkrası ile 3621 sayılı
Kanun hükümlerine göre, kıyıya terk edilecek yerlerle ilgili olarak defterdarlık makamından
alınacak onaydan sonra İdarece aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Kıyıda kalan yerlerde mahallî tespit yapılarak mevzuata aykırı yapılaşma olup olmadığı
tutanakla belirlenir.
b) Bu tespitte taşınmazın tamamının mı yoksa bir kısmının mı kıyıda kaldığı belirlenir ve
terkin edilecek yerin yüzölçümü tutanağa geçirilir.
c) Taşınmazın bir kısmı kıyıda kalıyorsa, ilgili tapu müdürlüğüne terke ilişkin yazı yazılır ve
ifraz ve tescil bildirim belgesi eklenir.
ç) Terk edilecek yerlerde, kamu kurum ve kuruluşlarına tahsisli alan varsa bu idarelerin terk
işlemiyle ilgili görüşleri alınır.
d) Taşınmazın bir kısmı kıyıda kalıyorsa terk ve ifraz işlemleri sonucunda oluşan yeni tapu
bilgileri MEOP a kaydedilir. Eğer taşınmaz tamamıyla terkin edildiyse MEOP kaydı kapatılır.
122
e) Mevzuata aykırı yapılar varsa yıkımları için Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve Tahliye
İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde işlem yapılır.
(2) Kıyı kenar çizgisi içerisinde kalan Hazine mülkiyetindeki taşınmazlar dışındaki özel
mülkiyete konu taşınmazların maliklerinin rızası alınarak terkinleri defterdarlık veya
malmüdürlüklerince yapılır. Maliklerin rızasının bulunmaması halinde Bakanlıktan alınacak
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İfraz ve Tevhit İşlemleri
Plânlı yerlerde kalan Taşınmazların ifraz ve tevhit işlemleri
MADDE 228- (1) Planlı yerlerde terk/ifraz/tevhit işlemi 5403 sayılı Kanun hükümleri
dikkate alınarak İdarece aşağıdaki şekilde yapılır:
a) 3194 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre terk/ifraz ve tevhidi gerekmesi halinde;
1) Öncelikle taşınmazda 3194 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre terk edilecek alanların
2) Taşınmazda terk işlemine konu edilecek bir alan var ise parselasyon planlarının
hazırlanıp hazırlanmadığı ilgili İdaresinden araştırılır.
3) İdarece değişiklik veya birleştirme beyannamesi hazırlatılır veya serbest mühendislere
düzenletilir.
4) Taşınmazın bulunduğu yere göre belediye encümeni veya il idare kurulunun olumlu
kararı ilgili idareden yazı ile istenir.
5) İlgili kadastro müdürlüğüne istenilen işlemler yazı ile bildirilerek yukarıdaki belgeler
yazıya eklenir.
b) Parselasyon planları yapılmayan yerlerdeki ifraz ve tevhit talepleri Bakanlığa iletilmeden
İdarece reddedilerek ilgililere yazı ile bildirilir.
Plânsız yerlerde kalan Taşınmazların ifrazı
MADDE 229- (1) İmar plânı bulunmayan yerlerdeki taşınmazların ifraz işlemleri, 2/11/1985
tarihli ve 18916 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği ile 5403 sayılı
Kanun hükümlerine göre ve Hazine hukuku korunarak devredilen yetki çerçevesinde defterdarlıkça,
taşınmaz ilçede ise defterdarlıktan izin alınmak sureti ile mal müdürlüğünce bu bölümde belirtildiği
şekilde sonuçlandırılır.
Kamusal ihtiyaç durumunda Taşınmazların ifraz ve tevhidi
MADDE 230- (1) Kamusal ihtiyaç durumunda, tamamı Hazineye ait taşınmazların ifraz ve
tevhit işlemleri Yönergenin 228 ve 229 uncu maddelerinde belirtildiği şekilde yapılır. Ancak;
a) Özelleştirme programına alınan kuruluşlara devri gereken taşınmazlarda, 4070 sayılı
Kanuna göre satışı yapılacak taşınmazlarda ve 5/6/1986 tarihli ve 3303 sayılı Taşkömürü
Havzasındaki Taşınmaz Malların İktisabına Dair Kanuna göre yapılacak devirlerde 3194 sayılı
Kanunundaki kısıtlamalar uygulanmaksızın,
b) 4706 sayılı Kanununa göre Hazine taşınmazları değerlendirilmesi işlemlerinde, herhangi
bir ücret, bedel ve gider ödenmeksizin,
5403 sayılı Kanun hükümleri ve Hazine yararı gözetilerek ifraz ve tevhit işlemleri
defterdarlıklarca değerlendirilerek sonuçlandırılır.
123
ONUNCU KISIM
Taşınmaz Tahsisi İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tahsis İşlemleri
Tahsis talebi ve bilgi verme
MADDE 231- (1) Hazine taşınmazlarının tahsis talepleri, ilgili kurumca taşınmazın
bulunduğu yerdeki İdareye ya da Bakanlığa yazı ile yapılır. İdareye gelen talep yazıları MEOP’a
kaydedilir ve aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Öncelikle tahsis taleplerinin köy tüzel kişiliklerinden veya 5018 sayılı Kanunun ekinde
yer alan aşağıdaki listelerde belirtilen kurum veya kuruluşlardan ve aynı Kanunun 3 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinden olup olmadığı kontrol edilir:
1) (I) Sayılı Cetvel-Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu
İdareleri, 2) (II) Sayılı Cetvel-Özel Bütçeli İdareler,
3) (III) Sayılı Cetvel-Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar,
4) (IV) Sayılı Cetvel-Sosyal Güvenlik Kurumları.
b) Tahsis amacının, tahsisi talep eden kuruluşun özel kanunlarında veya kuruluş kanununda
belirtilen görevleri arasında bulunup bulunmadığına bakılır.
c) Taşınmazın tahsisi mümkün olmayan yerlerden olup olmadığı MEOP kayıtlarındaki
mevcut bilgilerden araştırılır ve gerekiyorsa Yönergenin 232 nci maddesinde belirtilen araştırmalar
da yapılır.
ç) Yukarıdaki araştırmalar sonucunda taşınmazın tahsis edilemeyecek yerlerden olduğu
belirlenmişse veya özel kanunlardaki hükümler hariç yukarıda belirtilen kurumların dışındaki bir
kurum tarafından tahsis talebinin olması halinde, gerekçesi de belirtilerek tahsisin yapılamayacağı
talepte bulunan idarelere yazı ile bildirilir.
d) MEOP kayıtlarındaki mevcut bilgilere göre tahsisi mümkün olabilecek talepler evrak
sistemine kaydedilir ve MEOP’un “Tahsis” modülünün “Tahsis Talep Bilgileri” alt modülüne
işlenir. Ayrıca, talebin işleme alındığı ve değerlendirileceği talep sahibi kamu idaresine yazı ile
bildirilir.
Tahsis talebinde aranılacak bilgi ve belgeler
MADDE 232- (1) Tahsis talebinde bulunan kamu idaresinin talep yazıları incelenerek
aşağıdaki bilgi ve belgelere bakılır, eksik varsa tamamlattırılır:
a) Taşınmazın hangi kamu hizmetlerinde kullanacağının açıkça belirtilip belirtilmediğine,
b) Taşınmazın tapuda kayıtlı olduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü, mevkii, pafta, ada,
parsel numarası veya cilt, sayfa ve sıra numarası, cinsi ve yüzölçümünün bulunup bulunmadığına,
c) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü,
mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli krokisinin bulunup bulunmadığına,
ç) Tamamının mı, bir kısmının mı istenildiği; bir kısmı isteniyorsa, miktarı ile paftası
üzerinde yeri işaretlenmiş basit krokisinin bulunup bulunmadığına,
d) İmar planı içinde olması halinde, onaylı plan örneği, planda ayrıldığı amacın belirtilip
belirtilmediğine,
e) Üzerinde inşaat yapılacak ise, avan projesi, yatırım programına alınıp alınmadığı, alınmış
ise proje numarası ve proje için gerekli arazi veya arsa miktarının belirtilip belirtilmediğine.
Tahsisi yapılamayacak Taşınmazların belirlenmesi
MADDE 233- (1) Tahsisi talep edilen taşınmazların konumuna ve özelliğine göre
gerekiyorsa İdarece aşağıdaki işlemler yapılır ve belirtilen konulara bakılır:
a) İlgili tapu müdürlüğüne yazılan yazı ile taşınmazın şerhler ve beyanlar hanesini de
gösterir şekilde düzenlenmiş tapu kayıt örneğinin gönderilmesi istenir ve tapu kayıtlarından;
1) Kısıtlayıcı şerh veya tedbir,
2) Tapu tahsis belgesi şerhi,
3) Tahsis yapacak kamu idaresi ile tahsis yapılacak kamu idaresi dışında üçüncü bir paydaşı,
4) Kamu idarelerince üzerinde irtifak hakkı tesisi,
124
b) Mülkiyetinin ihtilaflı olup olmadığı muhakemat müdürlüğü/Hazine avukatlığından veya
varsa kadastro mahkemesinden yazı ile sorulur.
c) İlgili belediyesinden imar planı ve imar düzenleme işleminin davalı olup olmadığı, imar
planında hangi amaca ayrıldığı sorularak planın bir örneğinin gönderilmesi istenir ve taşınmazın;
1) İmar planında öngörülen amaç dışındaki kullanımlar için,
2) İmar planlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve
terminal gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tapudan terkin edilecek olan ve başka kullanımlar için,
talep edilip edilmediği kontrol edilir.
ç) Taşınmazın 3621 ve 775 sayılı Kanunlar kapsamında bulunup bulunmadığı, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatı ile ilgili belediye başkanlığından yazı ile sorulur ve kıyı
tanımına giren ve tapu kayıtlarının, kıyı mevzuatına göre terkini gereken taşınmazlardan olup
olmadığı araştırılır.
d) Özel kanunları gereğince, gerçek kişilerle kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine tahsisi,
devri, emirlerine ve kullanımlarına bırakılması, satışı, irtifak hakkı veya trampa yoluyla verilmesi
gereken taşınmazlardan olup olmadığı araştırılır.
e) Kullanımı, tahsisi, devri, tasarrufu ve benzeri işlemleri özel düzenlemelere veya ilgili
kamu idarelerinin iznine tabi olan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP kayıtları ile ilgili
kurumlardan araştırılır.
f) Taşınmazın fiili ve hukuki durumunun belirlenmesi için mahallinde detaylı bir tespit
yapılır ve halen hangi amaçta ve ne şekilde kullanıldığı, üzerinde muhdesat varsa, cinsi ve kime ait
olduğunu belirleyerek detaylı bir tutanak düzenlenir ve tahsisine engel bir durumun olup olmadığı
araştırılır.
(2) Yukarıdaki işlemler sonucunda tahsisinin mümkün olmadığı tespit edilen taşınmazlar
için Yönergenin 231 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca işlem yapılır.
Merkez birimlerine gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 234- (1) Tahsisi talep edilen taşınmazın konumuna ve özelliğine göre gerekiyorsa
aşağıdaki araştırmalar ve incelemeler yapılır ve elde edilen bilgi ve belgeler yetki durumuna göre
malmüdürlüklerince defterdarlıklara, defterdarlıklarca da Bakanlığa gönderilir.
a) Yapılan araştırma ve incelemelerden sonra İdarece, Yönerge eki “Kamu İdarelerine
Tahsis İşlemi Bilgi Formu” (EK-56) ile “Tahsisi Talep Edilen Taşınmazlara İlişkin Bilgi Formu”
(EK-57) düzenlenir ve aşağıdaki belgeler eklenir:
1) Yönergenin 233 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde düzenlenen tespit
tutanağının bir örneği,
2) Tapuda kayıtlı olması halinde, en son durumu gösteren, beyanlar ve şerhleri de içeren
tapu kayıt örneği ile tapu senedi veya çaplı tasarruf vesikası,
3) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü
ve mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli krokisi,
4) İmar planı içinde kalması halinde plan örneği,
5) 3621 sayılı Kanun kapsamında kalması halinde, kıyı kenar çizgisi işlenmiş pafta örneği,
6) Tahsisini talep eden kamu idaresinin mahallî birimlerinin, merkez birimlerinden alacağı
uygun görüş yazısının örneği,
7) Yönergenin 233 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen araştırmaların
sonucunda mülkiyet ihtilafı var ise konu ile ilgili belgeler,
8) Mezarlıkların tahsis taleplerinde il sağlık müdürlüğü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının
ilgili taşra teşkilatının görüşü,
9) Üzerinde inşaat yapılacak ise avan projesi.
b) Yönergenin 232 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) ve (e) bentlerine göre yapılan
araştırmalar sonucunda elde edilen bilgi ve belgeler,
c) Taşınmazın tahsisine engel bir durum varsa, yukarıdaki bilgi ve belgeler yerine bunu
tespit eden bilgi ve belge yeterli olup diğer bilgi ve belgeler gönderilmez.
125
Tahsiste öncelik
MADDE 235- (1) Aynı taşınmazla ilgili olarak birden fazla kamu idaresinin tahsis talebinde
bulunması halinde sırasıyla;
a) Taşınmazın imar planı ile kullanım durumu belli ise, planda belirtilen kamu hizmetini
yapacak kamu idaresinin,
b) Taşınmaz plansız alanda veya plandaki kullanım amacı “kamu hizmet alanı” olarak
belirlenip ayrıntılı bilgi verilmemiş ise,
1) Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin,
2) Özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin,
3) Düzenleyici ve denetleyici kurumların,
4) Sosyal güvenlik kurumlarının,
5) Belediyelerin,
6) İl özel idarelerinin,
7) Köy tüzel kişiliklerinin,
8) Belediyelere bağlı ve belediyelerin kurdukları veya üye oldukları birlik ve idarelerin,
9) İl özel idarelerine bağlı ve il özel idarelerinin kurdukları ve üye oldukları birlik ve
idarelerin,
talepleri değerlendirilir.
Su tahsisi taleplerinde gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 236- (1) Su tahsis taleplerinde yetki Bakanlığa ait olduğundan talepler
defterdarlıkça Bakanlığa yazılır ve alınacak cevaba göre işlem yapılır. Yazılacak yazıda,
Yönergenin 234 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler yerine, aşağıdaki bilgi ve belgeler
gönderilir:
a) Mahallinde düzenlenen tespit tutanağının bir örneği,
b) Devlet su işleri bölge müdürlükleri veya il özel idaresinden alınacak suyun debisinin
tespitine ilişkin teknik rapor,
c) Talep sahibi kamu idaresinin, su kaynağının ne kadar litre/saniye debilik kısmına
ihtiyacının olduğuna ilişkin ilgili kurumdan (il özel idaresi veya devlet su işleri veya iller bankası)
aldığı yazı,
ç) Çevrede bulunan diğer yerleşim birimlerinin, tahsisi talep edilen su kaynağına ihtiyacının
bulunup bulunmadığı, ihtiyacı varsa ilgili kurumdan (il özel idaresi, devlet su işleri, iller bankası )
alınacak litre/saniye olarak ihtiyaç miktarını gösteren yazı,
d) İstanbul ve Kocaeli illerinde büyükşehir belediyelerinin, diğer illerde il özel idarelerinin
ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün uygun görüş yazısı,
e) Tahsisi talep edilen suyun; özel mülkiyete konu olan bir taşınmazdan çıkması halinde ise,
bu suyun 4721 sayılı Kanunun 715 inci maddesi ile Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve
Devri Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin onuncu fıkrasında belirtilen umuma ait sulardan
olup olmadığı hususunda ilgili idarelerden alınacak görüş yazısı.
Ön ve kesin tahsis ile süresi
MADDE 237- (1) Yapılan yazışmalar ve araştırmalar sonucunda tahsisinde bir engel
bulunmayan taşınmazlar için aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır:
a) Taşınmazın tahsisi Bakanlığın yetkisinde ise Yönergenin 234 veya 236 ncı maddesine
göre düzenlenen bilgi ve belgeler defterdarlıkça Bakanlığa gönderilir.
b) Taşınmazın tahsisi defterdarlığın veya malmüdürlüğünün yetkisinde ise tahsisin türü ile
yetki durumuna göre İdarece aşağıda belirtilen hususlardan birine karar verilir ve MEOP’ta onay
belgesi hazırlanarak ita amirinin onayına sunulur.
1) Onay belgesinde, taşınmazın numarası, fiili durumu, ili, ilçesi, mahalle/köyü,
cadde/sokağı, yöresi, cinsi, yüzölçümü, Hazine payı, tapu tarihi, pafta/cilt no, ada/sahife no,
parsel/sıra no ile tahsis edilecek olan kamu idaresi ve ilgili birimi, tahsis amacı, tahsis süresi, kaç
metrekarelik kısmının tahsis edileceği, tahsisin yasal dayanağı gibi bilgilere yer verilir.
2) İdare, üzerinde tesis yapılması plânlanan ve tahsis talebinde bulunulan taşınmazların,
tahsis amacına yönelik olarak yatırım projesinin hazırlanması, yatırım programına alınması ve tesis/
bina inşaatına başlanması amacıyla iki yıla kadar ön tahsisini yapar.
126
3) Adına ön tahsis yapılan kamu idaresi tarafından, ön tahsis süresi içerisinde yapılan
işlemlere ilişkin belgeler ile mahallinde düzenlenen tespit tutanağının gönderilerek talepte
bulunulması halinde ön tahsis, hizmetin devamı süresince olmak üzere kesin tahsise dönüştürülür.
4) Ön tahsis süresi sonunda tahsis yapılan kamu idaresi tarafından kesin tahsis için herhangi
bir müracaatta bulunulmadığının MEOP’un tahsis modülünden anlaşılması durumunda, İdarece
mahallinde tespit yapılarak tutanak düzenlenir. Tahsis amacına uygun işlemlerin yapıldığı tespit
edilirse ön tahsis kesin tahsise dönüştürülür, herhangi bir işlem yapılmamışsa tahsis işlemi
kendiliğinden kalkmış sayılır ve durum ilgili idareye yazı ile bildirilir.
5) Ön tahsis yapılmasına gerek olmaması durumunda İdarece doğrudan kesin tahsis işlemi
yapılır.
c) Tahsisi uygun görülen kamu idaresine yazı yazılarak tahsisin uygun görüldüğü ve yer
teslimi için yetkili bir eleman görevlendirilerek belirtilen tarihte İdarede hazır bulunması gerektiği
bildirilir.
ç) Taşınmaz MEOP’un “Tahsis” modülüne işlenir.
Paylı Taşınmazların tahsisi
MADDE 238- (1) Yukarıda yapılan araştırmalar sonucunda taşınmazın paylı olduğunun
anlaşılması ve diğer paydaşın kamu idaresi olması durumunda tahsis işlemleri aşağıdaki şekilde
yapılır.
a) Paydaşın tahsis talebinde bulunan kamu idaresi olması ve başka paydaş bulunmaması
durumunda, tahsis işlemi Yönergenin 237 nci maddesine göre yapılır. Aksi takdirde talep reddedilir.
b) Tahsis talebinde bulunan kamu idaresinin, taşınmaza paydaş olmaması halinde, paydaş
olan kamu idaresinin ilgili idareye tahsis yazısı veya muvafakati aranır.
Bakanlık hizmetleri için gerekli olan ve mülkiyeti diğer kamu idarelerine ait olan
Taşınmazların tahsis işlemleri
MADDE 239- (1) Mülkiyeti diğer kamu idarelerine ait olup Bakanlığa (Gelir İdaresi
Başkanlığı hariç) gerekli olan taşınmazların tahsisi için aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) İdarece ilgili kurumdan yazı ile tahsisi talep edilir.
b) Tahsis talebinin uygun görülmesi halinde, taşınmaz bir tutanak ile teslim alınır.
c) MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
ç) Konu hakkında Bakanlığa bilgi verilir.
Taşınmazın teslimi ve tespiti
MADDE 240- (1) Tahsisi yapılan taşınmaz, Yönergenin 237 nci maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine göre bildirilen kamu idaresi yetkilisine, taşınmazın fiili durumunu da belirtir
ayrıntılı bir tutanak düzenlenmek suretiyle teslim edilir. İki nüsha düzenlenen tutanağın bir örneği
tahsisi yapılan kamu idaresi yetkilisine verilir, diğer nüshası dosyasında muhafaza edilir.
(2) Ön tahsis süresi sonunda kesin tahsis talebinde bulunulmaması, süresiz tahsis edilen
taşınmazın iki yıl süre ile tahsis amacına uygun olarak kullanılmaması veya tahsis amacı dışında
kullanılması halinde, tahsis işleminin kaldırılması gerekeceğinden, taşınmazın zaman zaman
mahallinde tespitinin yapılarak, düzenlenen mahalli tespit tutanağı dosyasına konulur.
Tahsis değişikliği
MADDE 241- (1) Tahsis değişikliğinde aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler yetki durumuna
göre malmüdürlüklerince defterdarlıklara, defterdarlıklarca da Bakanlığa gönderilir:
a) Adına tahsis yapılan kamu idaresi tarafından tahsis amacının değiştirilmesinin istenilmesi
halinde, taşınmaz hakkında Yönergenin 234 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1), (4),
(6) ve (9) numaralı alt bentlerinde belirtilen bilgi ve belgeler,
b) Bir kamu idaresine tahsis edilen bir taşınmazın başka bir kamu idaresi tarafından
tahsisinin talep edilmesi halinde, Yönergenin 234 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler ile
taşınmazın tahsisli olduğu kamu idaresinin değişiklik konusunda görüş yazısı,
c) Kaymakamlık veya valiliğin görüşü.
Tahsisin kaldırılması
MADDE 242- (1) Tahsis işlemi aşağıda belirtilen durumlarda tahsisli idarenin görüşü
alınmaksızın resen kaldırılır:
a) Kamu hizmetinin sona ermesi,
127
b) Taşınmazın tahsis amacı dışında kullanılması veya İdarenin izni olmaksızın üçüncü
kişilere kullandırılması,
c) Taşınmazın en az iki yıl boş bırakılması veya hiç kullanılmaması,
ç) Taşınmazın tahsis amacının değişmesi,
d) İmar plânıyla, taşınmazın başka bir amaca ayrılması,
e) Adına tahsis yapılan kamu idaresinin işgal ve tecavüzlere karşı her türlü tedbirleri alma
ve yasal yollara başvurma yükümlülüğünün yerine getirmemesi,
f) Tahsis amacının ortadan kalkması,
(2) İmar plânıyla, taşınmazın başka bir amaca ayrılması gerekçesiyle tahsisin kaldırılması
işlemlerinde, imar planının yapımı aşamasında tahsisli kamu idaresinin uygun görüşünün alınmamış
olması durumunda ilgili kamu idaresinin görüşü alınır.
(3) Tahsis amacının ortadan kalkması halinde tahsisin kaldırılması işlemi, adına tahsis
yapılan idarenin isteği üzerine İdarece yapılır.
(4) Özel kanunları uyarınca, amacı belirtilerek tahsis edilmiş sayılan taşınmazların tahsis
amacının ortadan kalkması veya amacı dışında kullanılması halinde, yetki durumuna göre İdarece
veya Bakanlıkça tahsisleri kaldırılır veya tahsis amacı değişikliği yapılır.
Tahsisin kaldırılması halinde gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 243- (1) Mevzuata göre tahsisin kalkması gereken hallerde taşınmazla ilgili olarak
yetki durumuna göre malmüdürlüğü tarafından defterdarlığa, defterdarlık tarafından Bakanlığa
aşağıdaki bilgiler yazı ile bildirilir:
a) Tahsis veya devir yazısının tarih ve sayısı,
b) Tahsisinin kaldırılması veya geri alınması talebinin gerekçesi ve en son kullanım
durumu, c) Tahsisinin kaldırılmasına ilişkin İdarenin görüşü.
Tahsisin kaldırılmasının sonuçları
MADDE 244- (1) Tahsisi kaldırılan taşınmaz, tahsisin kaldırılması işleminden sonra, bir
tutanak düzenlenmek suretiyle İdarece teslim alınır. Tutanakta, teslim alınma tarihi ile teslim
tarihindeki durumuna göre, noksanlıklar ve fazlalıklar ayrıntılı biçimde belirtilir.
(2) Tahsisi kaldırılan taşınmazın üzerine adına tahsis yapılan kamu idaresi tarafından
yapılan bina ve tesisler için herhangi bir bedel veya tazminat ödenmeksizin Hazineye geçeceğinden,
bu bina ve tesisler de teslim alınır.
(3) Tahsisi kaldırılan taşınmazın MEOP “Tahsis” modulündeki aktif olan kaydı pasif hale
getirilir ve idare altına alınır.
İzinsiz kullanımlarda bedel alınması
MADDE 245- (1) Hazine taşınmazlarının tahsis işlemi yapılmadan genel yönetim
kapsamındaki kamu idareleri haricinde bir başka kamu idaresi tarafından kullanımı hâlinde, İdarece
Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve Tahliye İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde ecrimisil alınır.
Tapu kayıtlarındaki intifa ve tahsis şerhleri
MADDE 246- (1) Tahsisi yapılan taşınmazın tapu kaydına tahsis edildiğine dair şerh
düşülmesine ilişkin talepler yerine getirilmez. Tapu kayıtlarında mevcut olan şerhlerin kaldırılması
ilgili tapu müdürlüğünden yazı ile istenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Konutu Tahsisi İşlemleri
Kamu konutu edinilmesi ve Bakanlığa tahsisi
MADDE 247- (1) İlk defa edinilen ve kamu konutu olarak tahsis edilecek taşınmazlar
hakkında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır:
a) Kiralanan, Hazinenin mülkiyetine geçen veya mülkiyetinde olan taşınmazların kamu
konutu olarak tahsisi için öncelikle Yönergenin 233, 234, 237, 240 ve 241 inci maddelerinde
belirtildiği şekilde işlem yapılır ve gerekli bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilir.
b) İlk defa kamu konutu olarak tahsisi yapılan taşınmazların görev, unvan gruplarına göre ne
miktarda veya hangi oranda ayrım yapılacağı konusunda Bakanlığa yazılır ve alınacak talimata göre
işlem yapılır.
128
c) Bakanlıkça tahsisi ve ayrımı yapılan konutlar MEOP “Kamu Konutları” modülünün
“Bina ve Daire Bilgileri” alt modülüne işlenir.
ç) Bakanlık tarafından ayrımları yapılmış olan kamu konutlarının türlerine veya görev ve
unvan gruplarına göre ayrımında değişikliğe ihtiyaç duyulması halinde bu işlemler defterdarlıkça
yapılır.
d) Kamu konutlarının misafirhane, lokal, kreş vb. sosyal hizmetlere yönelik ayrımından
veya kapıcı, kaloriferci dairesi bulunmayan binalarda kapıcı ve kaloriferci için hizmet tahsisli konut
ayrımından önce Bakanlıktan izin alınır.
Konut tahsis talepleri
MADDE 248- (1) Her yılın sonunda, boş konutların listesi defterdarlık veya
malmüdürlüğünün tüm birimlerine İdarece bir yazı yazılarak bildirilir veya ilan edilerek sıra tahsisli
konuttan yararlanmak isteyen personelin belirtilen tarihe kadar çalıştığı birime müracaatları istenir.
(2) İdareye gelen Yönerge eki “Kamu Konutları Tahsis Talep Beyannamesi” (EK-58)
incelenir.
(3) Talepler evrak sistemine kaydedilerek MEOP “Kamu Konutları” modülünün “Tahsis
Talep Bilgileri” alt modülüne işlenir.
(4) Kamu konutlarının misafirhane, lokal, kreş vb. sosyal hizmetlere yönelik ayrımı ile
kapıcı, kaloriferci dairesi bulunmayan binalarda kapıcı ve kaloriferci için hizmet tahsisli konut
ayrımı yapılır.
Sıra tahsisli konut taleplerinin değerlendirilmesi ve tahsis işlemleri
MADDE 249- (1) Sıra tahsisli konut tahsis talepleri hakkında İdarece aşağıdaki işlemler
yapılır:
a) Konut tahsis talep beyannamesinde belirtilen bilgiler ile 15/10/1990 tarihli ve 20696 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik uyarınca verilen
mal bildirim beyannamesindeki bilgilerle karşılaştırılması için defterdarlık personel müdürlüklerine
yazı yazılır.
b) Karşılaştırma işlemi sonuçlandıktan sonra, beyannamedeki bilgilere göre Yönerge eki
“Sıra Tahsisli Konutların Puanlama Cetveli”ndeki (EK-59) hizmet süresi, talepte bulunduğu ilde
veya başka ilde tamamı kendine ait ve oturmaya elverişli konutu bulunup bulunmadığı, daha önce
kamu konutlarından yararlanma durumu ve süresi, çocuklarının ve bakmakla mükellef olduğu aile
fertlerinin sayısı, aile fertlerinin gelir durumu, konuttan yararlanma için bekleme süresi, eşinin de
9/11/1983 tarihli ve 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu kapsamına giren kurum ve kuruluşlarda
çalışan personel olması gibi hususlar dikkate alınarak, her yıl Ocak ayı içinde bilgisayar ortamında
puanlama yapılır ve toplam puana göre sıra cetveli düzenlenir.
c) Puanlama cetveline göre oluşturulan puanlar bir yazı ile ilgili personele veya bu personele
duyurulmak üzere görev yaptığı birime bildirilir veya elektronik ortamda ilan edilebilir.
Beyanname, sıra cetveli ve diğer belgeler dosyasında saklanır.
ç) Puan sıralaması yapılanlardan, kendisine konut tahsis edilmeden başka bir il veya ilçeye
atananlar, bulundukları son görev itibariyle, yeniden puanlamaya tabi tutulur ve o yılın puan sıra
cetvelinde gösterilir.
d) Göreve yeniden veya ilk defa atananların konut tahsis talepleri, ataması Ocak ayı içinde
yapılmış ise o yıl, aksi halde boş konut yok ise müteakip yılda değerlendirilir ve puanlaması yapılır.
e) Ocak ayında talipli olmaması ve istisnai durumlarda kamu konutunun boş kalmaması
amacıyla bu maddeye göre yapılacak işlem sonucunda puanlama yılda birden fazla yapılır.
f) Hak sahiplerinin puanlarının eşit olması halinde, hizmet süresi fazla olana, hizmet süresi
de eşit ise, yetkili komisyonca ad çekme yoluyla, konut tahsis edilir.
g) Yukarıda belirtilen fıkralar sonucunda konut talebi kabul edilen personele Yönergenin
253 üncü maddesinde düzenlenen komisyonca sıra tahsisli konut tahsis edilir.
ğ) Sıra tahsisli konutlarda beş yıl veya daha fazla oturmuş olan personele konut tahsis
edilmez, ancak mevcut talepler karşılandıktan sonra boş kalan konut olursa yukarıdaki esaslara göre
tahsis yapılır.
h) Boşaltılan konutun diğer talep sahiplerine, konutun fiilen boşaltıldığı tarihten itibaren en
geç otuz gün içinde tahsisi yapılır.
129
ı) Beyannameyi kasten noksan veya yanlış doldurduğu anlaşılanlar hakkında kanuni
kovuşturma yapılır ve bunlara konut tahsis edilemez.
Görev tahsisli konutlarda yapılacak işlemler
MADDE 250- (1) Görev tahsisli konutlara talep gelmesi halinde aşağıdaki şekilde işlemler
yapılır:
a) 23/9/1984 tarihli ve 18524 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Konutları
Yönetmeliğine ekli (2) sayılı cetvelin II nci Grup başlıklı 6/B bendinde belirtilenler ve Bakanlıkça
belirlenenlerden talep gelmesi halinde Yönergenin 248 inci maddesine göre (birinci fıkra hariç)
işlem yapılır ve 249 uncu maddesinde belirtilen puanlamaya tabi tutulmaksızın Yönergenin 253
üncü maddesinde düzenlenen komisyonca görev tahsisli konut tahsis edilir.
b) Yeteri kadar görev tahsisli konutun olmaması halinde konut tahsis talebinde bulunanlar
hakkında Yönergenin 249 uncu maddesinde belirtildiği şekilde puanlama yapılarak konut tahsis
edilir.
c) Görev tahsisli konutta oturmakta iken görev unvanı değişen personelin yeni görevi, bu
fıkrasının (a) bendinde belirtilen cetvelde gösterilmiş ise, tekrar tahsis kararı alınmaz.
ç) Yönergenin 249 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) ve (h) bentlerinde belirtilen
işlemler görev tahsisli konutlar için de yapılır. Ancak, önceden belli bir görev için ayrıldığı halde,
bu göreve atama yapılmadığından boş bulunan konutlar hakkında anılan (h) bendi hükmü
uygulanmaz.
d) Görev tahsisli konuta talep olmaması halinde konutun boş kalmaması, aidat ve yakıt
bedellerinin devletçe ödenmemesi, kira gelirinden mahrum kalınmaması gibi sebeplerle konutun
başvuran olması halinde sıra tahsisli konut bekleyenlere geçici ve şartlı olarak tahsis edilebilir.
Hizmet tahsisli konutlarda yapılacak işlemler
MADDE 251- (1) 2946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendinde belirtilen personele
yetkili konut tahsis komisyonu tarafından hizmet tahsisli konut tahsis edilir. Yeteri kadar hizmet
tahsisli konutun olmaması halinde konut tahsis talebinde bulunanlar hakkında Yönergenin 250
ncimaddesinde belirtildiği şekilde puanlama yapılarak konut tahsis edilir.
Kamu konutlarından yararlanamayacaklar
MADDE 252- (1) Kendisine konut tahsis edilen biriyle evli bulunanların, bu konutta
oturdukları sürece yaptıkları talepler reddedilir.
Konut tahsis komisyonlarının kurulması
MADDE 253- (1) Konut tahsis komisyon üyeleri ve yedek üyeleri illerde ve ilçelerde
aşağıda belirtilen şekilde üç asil, iki yedek olmak üzere defterdarlık veya kaymakamlıktan onay
alınarak komisyon oluşturulur:
a) İllerde kurulacak konut tahsis komisyonu;
1) Milli emlak dairesi başkanlığı kurulan illerde, defterdar, milli emlak dairesi başkanı ve
emlak müdüründen,
2) Diğer illerde, defterdar, milli emlak müdürü ve milli emlak müdür yardımcısından
(bunların bulunmadığı yerlerde milli emlak şefi, defterdarlık uzmanı)
kurulur.
3) Bu komisyonlarda muhasebe müdürü ile milli emlak şefi veya defterdarlık uzmanı yedek
üye olarak belirlenir.
b) İlçelerde kurulacak konut tahsis komisyonu; malmüdürü, vergi dairesi müdürü (ilçede
vergi dairesi yok ise muhasebe şefi) ve milli emlak müdür yardımcısından (müdür yardımcısı yok
ise milli emlak şefi, defterdarlık uzmanı, bu da yok ise hizmet süresi daha fazla olan milli emlak
memurundan) kurulur. Bu komisyonlarda, vergi dairesi müdür yardımcısı (müdür yardımcısı yok
ise defterdarlık uzmanı ve muhasebe şefi) ile milli emlak şefinin (milli emlak şefi yok ise hizmet
süresi daha fazla olan milli emlak memuru) yedek üye olarak belirlenir.
Konut tahsis komisyonlarının toplanması ve çalışma esasları
MADDE 254- (1) Konut tahsis komisyonları aşağıda belirtilen şekilde çalışır:
a) Komisyonlar üye tam sayısı ile toplanır.
b) Konut tahsis kararları, çoğunlukla verilir.
c) Komisyonca, konut tahsisine hak kazananlar için gerekçeli bir karar alınır ve bir örneği
konut tahsis dosyasında saklanır.
130
ç) Konut tahsis komisyonunun yazışma işleri, milli emlak birimlerince yürütülür.
Konut tahsisinin bildirilmesi
MADDE 255- (1) İlgili konut tahsis komisyonunun konut tahsis kararı, tahsisin yapıldığı
tarihten itibaren en geç on gün içinde, İdare tarafından bir yazı ile konut tahsis edilen personele
tebliğ edilir.
Konutların teslimi ve konutlara giriş
MADDE 256- (1) Konutlar, konut tahsis edilen personele, “Kamu Konutları Giriş Tutanağı”
(EK-60) düzenlenerek İdarece teslim edilir.
(2) Tutanağa, varsa konutta bulunan demirbaş eşya ve mefruşatın bir listesi (EK-61) eklenir.
(3) Tutanağın aslı konut tahsis dosyasına konulur, bir örneği kira bedelinin maaşından
kesilmesi için tahakkukla ilgili birime gönderilir, diğer bir örneği ise personele verilir.
(4) Giriş tarihi MEOP “Kamu Konutları” modülüne kaydedilir ve personelle ilgili bilgiler
daire bilgileri modülüne işlenir.
(5) Konut tahsis edilmeden ve tahsis kararı tebliğ edilmeden, konutun anahtarı ile varsa
sayaçlara ait kartlar teslim edilmez, ikamet amaçlı konuta girilmesine müsaade edilmez.
(6) Kendisine konut tahsis edilen personel, tahsis kararının tebliğ tarihinden itibaren, meşru
mazeret dışında, en geç onbeş gün içinde “Kamu Konutları Giriş Tutanağı”nı (EK-60) imzalayıp
konuta girmediği veya İdareye konuttan feragat ettiğine dair dilekçeyi vermediği takdirde, konut
tahsis kararı iptal edilir. Bu durumda, konutun boş kaldığı süre için tahakkuk eden kira bedeli
kendisinden tahsil edilmesi için ilgili tahakkuk birimine yazı yazılır.
Konutlarda oturma süreleri
MADDE 257- (1) Kendisine kamu konutu tahsis yapılan personelin, aşağıda belirtilen
süreler kadar oturmasına dikkat edilir:
a) Görev ve hizmet tahsisli konutlarda, tahsise esas olan görev veya hizmetin sona erme
tarihi, sıra tahsisli konutlarda ise oturma süresi beş yıldır. Ancak;
1) Bu sürenin tamamlanmasından sonra, konuttan yararlanacak başka personelin olmaması
halinde, belli bir süre verilmeksizin ve şartlı olarak konutta oturmaya devam edilmesi İdarece
değerlendirilir.
2) Konuta girmek için sıra bekleyen bulunduğu takdirde, beş yıldan fazla oturma süresi en
fazla olandan başlamak üzere, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde konutun boşaltılması için
konutta oturan personele yazı yazılır.
3) Görevi gereği hizmet veya görev tahsisli konut tahsis edilenler, bu görevlerinden
ayrıldıkları takdirde, kendilerine yapılacak tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde konutun
boşaltılması Yönergenin 260 ıncı maddesine göre işlem yapılır.
b) Kurumlarından aylıksız veya aylıklı izinli olarak başka kurumlarda görevlendirilen
personelin, izinli oldukları kamu kurumu konutundan görev tahsisli veya sıra tahsisli olarak
yararlanmaları halinde, görevlendirildikleri kurumlarda görev yaptıkları süre içerisinde puanları
dondurulmak ve süre kaydı aranmaksızın bu konutlarda oturmalarına müsaade edilir.
Konuttan çıkma
MADDE 258- (1) Yönergenin 257 nci maddesinde belirtilen süreler MEOP kayıtlarından
izlenir ve aşağıda belirtilen süreler içerisinde personelin konuttan çıkıp çıkmadığı kontrol edilir:
a) Görev tahsisli veya hizmet tahsisli konutlarda oturanlar; tahsise esas görevin son bulduğu
tarihten itibaren iki ay; başka kurumda aynı veya eşdeğer bir göreve nakledilenler en geç altı ay
içerisinde,
b) Sıra tahsisli konutlarda oturanlar, beş yıllık oturma süresinin bitiminden onbeş gün veya
yararlanacak personel olmaması nedeniyle oturmaya devam edenler ise çıkması için İdarece yapılan
tebligat tarihinden itibaren bir ay içinde; emeklilik, istifa, başka bir yere nakil ve her ne şekilde
olursa olsun, memuriyet veya işçi sıfatı kalkanlar, ilişkilerinin kesildiği tarihten itibaren iki ay
içinde,
c) Konutlarda oturmakta iken ölenlerin aileleri, ölüm tarihinden itibaren iki ay içinde,
ç) Konutta oturmakta iken bulunduğu il veya ilçe dışındaki bir sıkıyönetim savcılık veya
mahkemesine veya adli müşavirliğine veya sıkıyönetim komutanlıkları emrindeki kadrolu askeri
ceza ve tutukevi müdürlüklerine atananlar veya bu görevlerden başka bir yerdeki aynı veya değişik
131
bir göreve atananlar, ilişkilerinin kesildiği tarihten ve sıkıyönetimin kalkması halinde, görevleri
nedeniyle konut tahsis edilenler, sıkıyönetimle ilgili görevlerin bittiği tarihten itibaren altı ay içinde,
d) Tahsis yapıldıktan sonra konutta oturma şartlarını haiz olmadıkları anlaşılanlar,
kendilerine yapılan tebligat tarihinden itibaren iki ay içinde,
e) Staj, kurs, tedavi amacıyla görevlerinden geçici olarak ayrılanların aileleri, normal oturma
süresini tamamladıkları tarihte,
f) Geçici veya sürekli olarak yurt içi veya yurt dışı göreve atananlardan, ailesini beraberinde
götürmesinde siyasi, askeri veya emniyet mülahazası ile sakınca görülenlerin aileleri, görevlinin bu
görevi sona erdiği tarihte.
Konutların teslim alınması
MADDE 259- (1) Konutları süresi sonunda boşaltan personelden, konut teslim alınırken
a) Teslim sırasında konutta bulunan demirbaş eşya ve mefruşat listesi İdarece kontrol edilir,
varsa eksiklikler tamamlattırılır. Eksikler tamamlanmadan konut teslim alınmaz. Eksiklikleri
tamamlamayanlar başka bir yere nakil olsa dahi demirbaş eşya ve mefruşat bedelleri ilgililerinden
tahsil edilir.
b) Elektrik, su, gaz gibi aboneliğe bağlı durumlarda sayaçlar kontrol edilerek varsa ilgili
kuruluşlara borçları ödettirilir.
c) Konut, “Kamu Konutları Geri Alma Tutanağı” (EK-62) düzenlenir.
ç) Konut boşaltılırken anahtarları ile varsa sayaç kartları İdarece teslim alınır.
d) Çıkış tarihi MEOP “Kamu Konutları” modülüne işlenir.
Konuttan çıkarılma
MADDE 260- (1) Konutlar, Yönergenin 257 ve 258 inci maddelerinde belirtilen süreler
sonunda boşaltılmamış ise İdarece ilgili mülki amire bir hafta içerisinde boşaltılması için yazı
yazılarak tahliyesi sağlanır.
(2) Konutun tahsisine yetkili makam tarafından kendilerine tahsis yapılmadan konutları işgal
edenler veya tahsis yapıldıktan sonra gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu anlaşılanlar ile konut blok
veya gruplarındaki diğer konut sakinlerinin huzur ve sükununu bozucu, genel ahlak değerlerini
zedeleyici tutum ve davranışlarda bulunanlar ile yönetici veya idare tarafından alınan kararlara
uymayanlar ve kendisine yapılan yazılı uyarılara rağmen bu davranışlarında ısrar ettiği tespit
edilenler hakkında da bu maddenin birinci fıkrasına göre işlem yapılır.
(3) Konut tahsis edilen personelin, aşağıda belirtilen davranışlarda bulunduğunun
bildirilmesi veya İdarece tespit edilmesi halinde ilgili personel yazı ile uyarılır.
a) Konut sakinlerinin huzur ve sükununu bozucu genel ahlak ve değerlerini zedeleyici tutum
ve davranışlarda bulunanlar,
b) Yönetici tarafından tespit edilen, konutların iyi kullanılması, korunması ve tahribatının
önlenmesi ile ilgili önlemlere uymayanlar,
c) Konutların tamamını veya bir bölümünü, başkalarına devredenler veya kiraya verenler, ç)
Konutların mimari durumunda ve iç tesisatlarda, izin almaksızın değişiklik yapanlar,
d) Konutun bir bölümünde veya bahçede kümes yapanlar ve ahır hayvanları ile köpek
besleyenler.
(4) İlgilinin aykırı tutum ve davranışını değiştirmemekte ısrar ettiği tutanakla tespit
edilenlerin konut tahsis kararı iptal edilerek konuttan çıkartılır.
(5) Yönergenin 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin 1 numaralı alt bendi
uyarınca idarece konutta oturmasına izin verilenler hariç olmak üzere anılan Yönergenin 258 inci
maddesi gereğince konutta oturma süresini doldurduğu veya konutta oturma hakkı sona erdiği halde
konutu tahliye etmeyenlerden, konutu on beş gün içerisinde tahliye ederek boşaltması, aksi takdirde
bu sürenin bitiminden itibaren işgaliye bedeli alınacağına ilişkin olarak İdarece yapılacak tebligata
rağmen, konutu tahliye ederek boşaltmayanlardan, yeni bir tebligata gerek olmaksızın, konutun
tahliye tarihine kadar geçecek süreler için ödenmesi gereken kira bedeli yerine işgaliye bedeli tahsil
edilir. Bu bedel; konutun tahliye edilmesi gereken tarihten sonraki üç ay için, ödenmesi gereken
kira bedelinin (yakıt, elektrik, su vb. hariç) iki katı, daha sonraki aylar için ise dört katı olarak
uygulanır. Ancak, bu şekilde oturulan süreler Yönergenin 258 inci maddesi ile belirlenmiş olan
sürelerin uzatılması sonucunu doğurmaz ve oturanlar yönünden bir hak teşkil etmez.
132
Aylık kira bedelinin tespit ve tahsili
MADDE 261- (1) Aylık kira bedelleri aşağıda belirtildiği şekilde tespit ve tahsil edilir:
(a) Konutların aylık kira bedeli, Bakanlıkça cari yıl için belirlenen aylık kira birim
bedelinin, konutun brüt inşaat alanı esas alınarak çarpılması suretiyle hesaplanır.
(b) Brüt inşaat alanı belli değil ise bir kereye mahsus olmak üzere varsa projesi üzerinden
yok ise mahallen yapılacak ölçümlerle hesaplaması yapılır ve çıkan ölçüm MEOP’un ilgili
modülüne eklenir.
(c) Brüt inşaat alanının hesaplamasında müstakil bir evin veya apartman dairesinin dış
duvarlar dahil olmak üzere, bu duvarlar içerisinde kalan metrekare cinsinden toplam alanın dikkate
alınması, ölçümlerin dıştan dışa yapılması, balkonların ½ sinin brüt inşaat alanına eklenmesi,
merdiven, asansör, havalandırma ve asansör boşluğu ile ortak kullanım alanları gibi yerlerin
ölçümlemeye dahil edilmemesi, m² kesirlerinin tama yuvarlanması gerekir.
(ç) Kira bedeli hesaplamasında;
1) Brüt inşaat alanının yüzyirmi metrekareden fazlası dikkate alınmaz.
2) Zemin kat altında bulunan bodrum katlarda oturanlardan, hesaplanan aylık kira bedelinin
yüzde ellisi indirilir. Ancak, zemin kat altında birden fazla bodrum kat varsa indirim en alttaki bir
kat için uygulanır.
3) Kira bedelleri, (a) bendi ile bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentleri dikkate alınarak
hesaplanan aylık kira bedelleri toplamından;
a) (EK-63/A)’da yer alan listedeki illerde yüzde elli,
b) (EK-63/B)’de yer alan listedeki illerde yüzde kırkbeş,
c) (EK-63/C)’de yer alan listedeki illerde yüzde otuz,
ç) (EK-63/C)’de olup da son nüfus sayımında belirlenen nüfusu onbinden az olan yerleşim
yerlerinde yüzde kırk,
d) Meskun yerlerden uzak, ulaşım ve iskan imkanları kısıtlı olan yerlerde yüzde
yetmiş, oranında indirim yapılır.
4) Bu bendin (3) numaralı alt bendinde belirtilen indirimlerden sadece birisi uygulanır.
5) Yürürlükteki Milli Emlak Genel Tebliğleri ile belirlenen ilave kira bedelleri indirime tabi
değildir.
6) Kira bedeli konutun teslim tarihinden itibaren hesaplanır.
7) Konut tahsis edilen personele, konutun teslim tarihinden itibaren hesaplanacak kira
bedeli, müteakip ayın aylık veya ücretinden bu ayın kirası ile varsa ay kesirleri ile birlikte bordro
üzerinde gösterilmek suretiyle tahsil edilmesi için ilgili tahakkuk birimine yazı ile bildirilir.
8) Tahakkuka yetkili birim tarafından, kendilerine konut tahsis edilen personelin adı ve
soyadı, görevi, aylığı veya ücreti ile aylık toplam kira miktarını gösteren cetvelin onaylı bir örneği
personelin maaşının ödendiği saymanlığa verilir.
9) Aylık kira bedelini kesmeyen tahakkuk memuru ve muhasebe yetkilisi, kesmedikleri kira
bedellerinden sorumludurlar.
10) Personelin aylık veya ücretinden aylık kira bedelini kesen muhasebe yetkilisi, tahsil
ettiği kira miktarını gösterir müfredatlı ve onaylı bir listeyi, müteakip ayın onuncu gününe kadar
milli emlak birimlerine vermek zorunda olduklarından, bu listelerde belirtilen kira bedelleri (ilave
kira bedelleri de dahil) MEOP’un “Kamu Konutları” modülünün daire bilgileri/kira bedelleri
tahsilat bölümüne işlenir.
11) İdarece, genel bütçe dahilindeki kurumların aylık kira, ilave bedeller ve yakıt
bedellerinin bu maddeye uygun belirlenip belirlenmediği ve tahsil edilip edilmediği kontrol edilir.
12) Hizmet tahsisli konutlardan aylık kira bedeli alınmaz.
Yakıt giderleri
MADDE 262- (1) İdarece yakıt giderlerinin hesaplanması için aşağıdaki hususlar dikkate
alınarak işlem yapılır:
a) Tamamı kamu kurum ve kuruluşlarının (634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tabi olanlar
hariç) mülkiyetinde bulunan veya tamamı kiralanan konutların yakıtının idarece karşılanmasının
gerek görülmesi halinde, aylık yakıt bedeli Bakanlıkça cari yıl için belirlenen aylık birim yakıt
133
bedeli ile konutun brüt inşaat alanı çarpılması suretiyle hesaplanarak ilgili tahakkuk birimine
bildirilir.
b) İdare tarafından karşılanan yıllık yakıt miktarı, Kamu Konutları Yönetmeliğinin 29 ve 30
uncu maddeleri ile bu Yönetmeliğe ekli yıllık yakıt miktarlarını gösteren 9 ve 10 sayılı cetvellere
göre hesaplanır. Ancak, bu miktar zorunlu nedenlerle ilgili kamu idaresince azami yüzde yüz
arttırabilir.
c) Yukarıdaki fıkra hükmünce arttırılan bu miktarın bedeli, gerçek miktarı üzerinden konutta
oturanlardan, konut yüzölçümleri dikkate alınarak yılı temmuz ayından itibaren tahsil edilir.
ç) Kamu kurum ve kuruluşlarının tesisleri ile fabrika binalarından çıkan atık buhar, sıcak su
gibi diğer enerji kaynakları ile ısıtılan konutlarda yeni tesis kurulmaması ve maliyet artırıcı
herhangi bir harcama yapılmaması kaydıyla, bu konutlarda oturanlardan bu maddede hesaplanan
yakıt bedelinden yüzde elli indirimli olarak tahsil edilir.
d)Yakıt bedellerinin hesaplanmasında konutlardan toplam brüt inşaat alanının yüzyirmi
metrekareden fazla olan kısmı dikkate alınmaz. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarınca, tüketilen
yakıta ilişkin ödenen toplam bedelin, konutta oturanlardan tahsil edilen toplam bedelden fazla olan
kısmı, konutta oturanlardan konut yüzölçümleri dikkate alınarak tahsil edilecek; konutta
oturanlardan tahsil edilen toplam yakıt bedelinin, kurum ve kuruluşlarca yakıta ilişkin ödenen
toplam bedelden fazla olan kısmı ise, konut yüzölçümleri dikkate alınarak konutta oturanlara iade
edilecektir.
e) Konutların boş kaldığı süreler için yakıt giderleri İdarece karşılanır.
f) Yakıtı kurum ve kuruluşlarca karşılanan konutlarda ilgili idare, yakıt maliyetlerini dikkate
alarak gerekli gördükleri takdirde, Bakanlığın belirlediği aylık birim yakıt bedeli üstünde yakıt
bedelini oturan personelden tahsil edebilirler.
Yakıt ödeneği talebi
MADDE 263- (1) Yakıt bedeli İdarece karşılanan kamu konutlarında konut yönetiminin
belirlediği yıllık yakıt miktarı İdarece kontrol edilerek ödenek talebi için Bakanlığa yazı yazılır.
(2) Boş olan konutlar için, konut yönetiminin belirlediği yakıt ve ortak giderler İdarece
kontrol edilir ve Bakanlığa yazılan ödenek talep yazılarına Yönerge eki “Boş Konut Ödenek Talep
Formu” (EK-64) doldurularak eklenir.
(3) Bakanlık tarafından boş kalan konutlar için gönderilen ödenek ilgili konut yönetim
hesabına aktarılır. Yakıtı malmüdürlüğü veya defterdarlık tarafından karşılanan konutların yakıt
ihtiyacı, 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre ilgili birim tarafından sağlanır.
Yönetim ve ortak giderlerin karşılanması
MADDE 264- (1) Hizmet binalarındaki konutların elektrik, su, doğalgaz ve havagazı
sayaçlarının ayrılmasının mümkün olmaması halinde, tüketimin gerçek miktarı İdarece teknik
elemanlara hesaplattırılır ve tüketim bedelleri ilgililere tebliğ edilerek tahsili sağlanır.
Kamu konutlarının onarımları
MADDE 265- (1) Kamu konutu olarak tahsis tarihinden itibaren; konutların tahsis
edilenlerce karşılanacak giderleri dışındaki mevzuatta belirtilen esaslı bakım ve onarımları,
Yönergenin “Bütçe, Onarım ve Yatırım İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde yapılır.
ONBİRİNCİ KISIM
Tespit, Ecrimisil ve Tahliye İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tespit İşlemleri
Tespit işlemleri ve amacı
MADDE 266- (1) Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar, Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bulunan yerler ile ilişikli taşınmazların, İdarece belirli bir program dâhilinde
mahallinde tespiti yapılır.
(2) Tespitler beş yıllık ecrimisil tahakkuk zaman aşımı dikkate alınarak ve öncelikle bu süre
dolmak üzere olan taşınmazlardan başlanılarak bunların denetim ve idare altına alınması amacıyla
yapılır.
134
(3) Taşınmazların tespitlerinin yılda en az bir defa yapılması esastır. Ancak, zorunlu
durumlarda tespit programlarının süresi bir yıldan fazla olabilir. Fakat tespit programları beş yıldan
fazla süreli yapılamaz. Programların hazırlanmasında; taşınmazların beş yılda en az bir defa, önemli
görülen taşınmazların her yıl, tarımsal amaçla kullanılan taşınmazların hasat zamanları da dikkate
alınarak, belediye mücavir alanlarındaki taşınmazların her yıl (zorunlu hallerde daha uzun süreli)
tespitinin yapılması hususları dikkate alınır. Bu tespitlerin yapılması konusunda illerde defterdarlar,
ilçelerde ise malmüdürleri veya varsa milli emlak müdürleri gerekli tedbirleri alırlar.
(4) İdarece, Hazine taşınmazları ve ilişikli taşınmazları aşağıda belirtilen idari işlemler
yapılmadan önce hukuki ve fiili durumlarının belirlenmesi amacıyla mahallinde tespiti yapılır:
a) Taşınmazın mülkiyetine ilişkin olarak Hazine tarafından kişiler aleyhine veya kişiler
tarafından Hazine aleyhine açılan tapu iptal davaları, Hazine tarafından açılan tescil davaları,
yüzölçümü artım davaları, Hazine hasım gösterilerek 4721 sayılı Kanunun 713 üncü maddesine
göre açılan tescil davaları ve benzeri davalarda konu edilen taşınmazların tespiti yapılır ve
sonucunda Yönerge eki “İdari Tahkikat Tutanağı” (EK-53) düzenlenir.
b) Kadastrosu yapılmış olup kadastro harici bırakılan yerlerde, kadastrosu yapılmamış
yerlerde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde, idari yoldan Hazine adına tescil
edilecek taşınmazların mahallinde tescil için tespit tutanağı düzenlenir.
c) İdarece kamulaştırılacak, satın alınacak veya trampa yoluyla edinilecek taşınmazların
tespitleri yapılarak mahallinde tutanak düzenlenir.
ç) Hazineye ait taşınmazların, satış, kira, irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi,
trampa, terk, tahsis, bedelsiz devir gibi idari işlemlere konu edilmesi durumunda işlemler
yapılmadan önce mahallinde tespitleri yapılır.
(5) Hazine taşınmazlarının veriliş veya kullanış amacına uygun olarak kullanılıp
kullanılmadığının denetimi amacıyla aşağıdaki tespitler yapılır:
a) Tahsisli taşınmazların tahsis amacında kullanılıp kullanılmadığı,
b) Kiraya verilen taşınmazların sözleşme hükümlerine uygun kullanılıp kullanılmadığı,
c) Çeşitli Kanunlara göre doğrudan veya harca esas değer üzerinden satılan ve tapu
kayıtlarına şerh verilen taşınmazların satış amacında kullanılıp kullanılmadığı,
ç) Bedelli ve bedelsiz olarak devredilen ve tapu kayıtlarına şerh verilen taşınmazların devir
amacında kullanılıp kullanılmadığı,
d) Bedelli ve bedelsiz irtifak hakkı veya kullanma izni verilen taşınmazların amacında
kullanılıp kullanılmadığı,
e) Terk edilen taşınmazların terk amacı doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığı,
f) Kamu konutlarında tahsis edilen personel tarafından kullanılıp kullanılmadığı yada sıra
tahsisli olan konutlarda süresinin dolup dolmadığı.
Tespitten önce yapılması gereken işlemler
MADDE 267- (1) İdarece tespit yaptırılmadan önce aşağıdaki hazırlıklar
yapılır: a) Zaman programlaması yapılır.
1) İdare genel tespitlerde program hazırlarken hava şartlarını dikkate alır.
2) Tarım arazileri için ecrimisil alacaklarının, hasat sonu itibariyle tahakkuk ve tahsili
sağlanabileceğinden, tespit programı yapılırken bu hususa dikkat edilir.
b) Tespiti yapacak kişi ya da kişiler belirlenir.
1) Tespit yapacak ekipte görevlendirilecek personelin tecrübe, bilgi ve mevzuat donanımı
dikkate alınır ve var ise bir teknik eleman görevlendirilir.
2) İdarede teknik eleman bulunmaması halinde, gerektiği takdirde kadastro müdürlüğünden
teknik eleman görevlendirilmesi sağlanır.
3) İdare gerektiği takdirde birden fazla tespit ekibi oluşturur.
c) Tespiti yapılacak taşınmazın varsa dosyasından, yoksa kadastro müdürlüğünden
sınırlarını gösteren paftalar veya krokiler temin edilir. Bu pafta veya krokiler üzerinde gerekli
araştırmalar yapılarak, taşınmazın sınırları ve komşu parselleri ile malikleri belirlenir, mümkünse
teknik elemanlarca koordinatlar ve sayısal veriler optik elektronik alete yüklenir.
ç) İdarece tespit yapılacak köy veya mahalle muhtarlıklarına tespit tarihinden önce birer yazı
yazılır ve tespit programının bir örneği yazıya eklenir. Yazıda bilirkişi belirlenmesi ve gelecek
memurlara yer belirleme konusunda yardımcı olunması istenir.
135
d) Tespit yapacak personelin ulaşımı için tespit programına göre araç görevlendirilir.
İdarede araç yok ise vali veya kaymakamlara konu bildirilerek diğer kurumlardan karşılanmak
suretiyle araç temin edilir.
Tespit yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar
MADDE 268- (1) Taşınmaz tespitleri yapılırken ve tutanak tutulurken aşağıdaki hususlara
dikkat edilir:
a) Tespiti yapılacak taşınmazın mahalline mutlaka gidilir.
b) Tutanaktaki bilgiler açık ve anlaşılır bir şekilde yazılır.
c)Tespiti yapılacak taşınmazın nasıl bir konumda olduğu, fiziki durumunun ne olduğu,
engebeli düz vs. gibi hususlar belirlenir ve bu hususlar tutanağa yazılır.
ç) Tutanakta, taşınmazın sınırları belirtilerek, tespiti yapılan taşınmazın yerleşim yerlerine
uzaklığı, çevresinde yapılaşma olup olmadığı, yakın zamanda yapılaşma olunabilirliliği gibi değeri
etkileyen tüm unsurlara yer verilir.
d) Bilgileri sağlanabiliyorsa bilirkişilerden tutanağa taşınmazın vasfı, hukuki durumu, davalı
olup olmadığı, davalı ise mahkemenin hangi aşamada olduğu yazılır.
e) Bilirkişilere anlaşılabilir ve sade sorular sorularak alınacak cevaplar tutanağa yazılır.
f) İşgaller varsa, işgalcinin adı soyadı, T.C kimlik numarası, baba adı, doğum tarihi, işgalin
başlangıç tarihi, taşınmazın işgale veya kullanıma konu olan yüzölçümü, kullanım amacı, taşınmaz
üzerindeki muhdesatlar, ecrimisil takdirinde yararlanılabilecek bilgiler ile bilinmesinde yarar
görülen diğer bilgilere yer verilir.
g) Krokisi yoksa basit şekilde çizilerek komşu parseller ve malikleri veya kullanıcıları da
belirtilir ve kroki üzerinde varsa işgaller işaretlenir.
ğ) Taşınmaz üzerinde Hazineye ait muhdesat var ise bu muhdesatların tespitinde uzman
personelin görüşleri alınır.
h) 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre 19/7/2003 tarihinden sonra Hazine
taşınmazları üzerinde yapılan yasal olmayan her türlü yapı ve tesisler (takılıp-sökülebilir nitelikli
olanlar hariç), başka bir işleme gerek kalmaksızın Hazineye intikal edeceğinden aşağıdaki hususlar
dikkate alınarak tespit yapılır.
1) İlgili belediyesine yazı yazılarak su aboneliğinin hangi tarihte yapıldığının, kaçak yapı
zaptı düzenlenip düzenlenmediğinin, düzenlendi ise bir örneği istenir.
2) Elektrik idaresine yazılan yazı ile elektrikle ilgili aboneliğin hangi tarihte yapıldığı
sorulur.
3) Taşınmaz köyde ise muhdesatın hangi tarihte yapıldığının ilgili köy muhtarlığına veya
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına yazı yazılarak sorulur.
ı) Tespitte emsal taşınmaz var ise emsal taşınmazın özellikleri tutanağa yazılır.
i) Tespiti yapan memur tutanakta kendi kanaatini belirtir.
j) Tespiti yapılan ve özellik arz eden taşınmazın fotoğrafları çekilir. Fotoğraf ya da uydu
fotoğrafı üzerinde gerekli belirtmeler yapılır ve fotoğrafın arka yüzü tespiti yapanlar tarafından
imzalanır. Gerekli görüldüğü takdirde taşınmazın tespitleri varsa kameraya kaydedilir.
k) Tespiti yapılacak taşınmaz tapuda tescilli olsa dahi, satış, trampa ve gereken diğer
hallerde tespit anında taşınmazın alanı yeniden ölçülür, noksanlık veya fazlalık olup olmadığı
belirlenir.
l) “Taşınmaz Tespit Tutanağı” (EK-1) yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda
düzenlenir. Gerektiği hallerde bu tutanak haricinde daha ayrıntılı tutanak da düzenlenir.
m) Tespiti yapan personelin adı, soyadı, sicil no, tespitte görüşünden faydalanılan muhtar,
bilirkişi ya da kişilerin adı, soyadı, baba adı, doğum tarihi, adresi yazılarak tutanak birlikte
imzalanır.
n) Eğer işgalci veya işgalciler tespit esnasında hazır bulunuyorlarsa onlarında imzaları alınır.
o) Tespit tutanakları her işgalci için ayrı ayrı tutulur. Bir tespit tutanağına birden fazla
işgalci bilgileri yazılamaz ve her tespit tutanağı mutlaka kendi dosyasında muhafaza edilir.
136
Tespit esnasında işgalcilerin adreslerinin tespit edilememesi
MADDE 269- (1) Yapılan tespitlerde işgalcilerin adresleri tespit edilemediği takdirde veya
bilinen en son adresin tebligata elverişli olmadığının anlaşılması veya tebligat yapılamaması
hâlinde, muhatabın adres kayıt sisteminde bulunan yerleşim yeri adresi, bilinen en son adresi olarak
kabul edilir ve tebligat buraya yapılır. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminden yerleşim yeri tespit
edilememesi halinde işgalcinin muhtemel olarak en son adresindeki mahalle veya köy
muhtarlıklarına, emniyet veya jandarma birimlerine, elektrik idaresine, ilgili belediyelerin emlak ve
su aboneliği bulunan birimlerine, tapu ve nüfus müdürlüklerine yazı yazılmak veya bizzat
araştırılmak suretiyle tespit edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Ecrimisil İşlemleri
Ecrimisilin tespit ve takdiri
MADDE 270- (1) Hazine taşınmazlarının işgale uğradığının tespit edildiği tarihten itibaren
onbeş gün içerisinde aşağıda belirtildiği şekilde ecrimisil tespit ve takdiri yapılır:
a) Hazine taşınmazlarının mahallinde, bu kısmın “Tespit İşlemleri” bölümünde belirtildiği
şekilde tespitleri yapılarak fiili durumları belirlenir ve “Taşınmaz Tespit Tutanağı” (EK-1)
düzenlenir.
b) İdare tarafından, ecrimisil bedelinin belirlenmesi için Yönergenin 7 nci maddesine göre
komisyon oluşturulur.
c) “Taşınmaz Tespit Tutanağı”nda (EK-1) belirtilen bilgiler ve Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmına göre yapılacak araştırmalar sonucunda elde edilen bilgiler esas alınmak suretiyle
ecrimisil takdir edilir.
ç) Ecrimisil, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilir.
d) Ecrimisil takdir edilirken, İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına, işgalcinin kusurlu olup
olmadığına bakılmaz.
e) Ecrimisil takdirinde, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu
ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar
için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları,
ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya
bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm
unsurlar göz önünde bulundurulur.
f) Taşınmaz üzerinde Hazineye ait muhdesat (19/7/2003 tarihinden sonra yapılan yasal
olmayan her türlü yapı ve tesislerde dahil) var ise ecrimisil bedelinde zeminle birlikte muhdesat da
dikkate alınır.
Ecrimisil ihbarnamesinin tebliği
MADDE 271- (1) Komisyonca belirlenen ecrimisiller, takdir tarihinden itibaren onbeş gün
içinde Yönerge eki “Ecrimisil İhbarnamesi” (EK-65) düzenlenerek İdarece, işgalciye 11/2/1959
tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre öncelikle elden veya iadeli taahhütlü
mektupla, bu şekilde tebliğ edilemeyenler diğer usullere göre tebliğ edilir.
(2) Ecrimisil ihbarnamesinin iadeli taahhütlü mektupla tebliğ edilmesi durumunda tebligat
zarfının üzerine işgalcinin açık adresi, baba adı gibi ayırt edici özellikleri yazılır.
(3) Ecrimisil ihbarnamesi postaya verilmesinden sonra, alındı belgesinin gelip gelmediği
kontrol edilir. Alındı belgesi gelmiş ise dosyasına takılır.
(4) Elden tebligat yapılabilmesi için öncelikle ita amirinden onay alınır. Tebliğ memuru,
ecrimisil ihbarnamesini ilgiliye elden tebliğ eder ve alındı belgesini, tebliğ tarihi de belirtilerek
ilgiliyle birlikte imzalar.
(5) Kendisine tebligat yapılacak kimse adreste bulunmaz veya tebliğden kaçınırsa, tebliğ
memuru ihbarnameyi, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veya “zabıta amir veya
memurlarına” imza karşılığında teslim eder.
137
Ecrimisil işlemlerinde İdarece yapılacak düzeltme
MADDE 272- (1) Ecrimisil işleminde İdarece maddi, kişide, işgal edilen alanda veya
yüzölçümde ya da benzer şekilde hata olduğunun belirlenmesi halinde, bu hata İdarece hangi
aşamada olursa olsun resen düzeltilir ve yeniden ecrimisil ihbarnamesi düzenlenerek ilgililerine
tebliğ edilir.
Düzeltme talepleri ve taleplerin komisyonca değerlendirilmesi
MADDE 273- (1) Ecrimisil işlemine karşı düzeltme talepleri geldiği takdirde İdarece
a) Düzeltme taleplerinin ecrimisil ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün
içerisinde verilip verilmediği kontrol edilir ve talep MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
b) Düzeltme talepleri yukarıdaki fıkrada belirtildiği şekilde verildiği takdirde Yönergenin
274 üncü maddesinde belirtildiği şekilde düzeltme taleplerini inceleyecek komisyon ita amiri onayı
ile oluşturulur.
c) Bu komisyon, itiraz konusunu gerektiğinde mahallinde inceleme yapmak veya yaptırmak
suretiyle ayrıntılı bir şekilde inceleyerek talebin haklı olup olmadığını araştırır. Ayrıca, ecrimisil
işleminde İdarece yapılmış maddi hata, işgal eden kişide, işgal edilen alanda veya yüzölçümünde ya
da benzer şekilde hata olup olmadığını kontrol eder.
ç) Düzeltme talepleri, komisyon tarafından talep tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde
karara bağlanır.
d) Komisyon incelemesi sonucunda düzeltme talebinin haklı veya haksız bulunması ya da
ecrimisil işleminde İdarece yapılmış bir hata belirlendiği takdirde, komisyon kararı tarihinden
itibaren en geç onbeş gün içinde düzenlenecek Yönerge eki “Ecrimisil Düzeltme İhbarnamesi” (EK66) ilgilisine tebliğ edilir.
Düzeltme taleplerini inceleyecek komisyonlar ve İdarece yapılacak işlemler
MADDE 274- (1) İl veya ilçelerde oluşturulan bedel tespit komisyonunca düzenlenen ve
toplam tutarı yılı merkezî yönetim bütçe kanununun (İ) cetvelinde Kanunun 76 ncı maddesi için
taşınmazın bulunduğu il veya diğer ilçeler ile ilgili olarak belirlenen parasal sınırın;
a) Yüzde otuzuna kadar olan (yüzde otuz dâhil) ecrimisil ihbarnamelerine yapılacak
düzeltme talepleri takdiri yapan komisyon tarafından,
b) Yüzde yüzüne kadar olan (yüzde yüz dâhil) ecrimisil ihbarnamelerine yapılacak düzeltme
talepleri; defterdar yardımcısının, milli emlak dairesi başkanlığı bulunan illerde milli emlak dairesi
başkanının başkanlığında milli emlak müdürü veya emlak müdürü ile milli emlak müdür yardımcısı
veya emlak müdür yardımcısından oluşan komisyon tarafından,
c) Yüzde yüzünden fazla olan ecrimisil ihbarnamelerine yapılacak düzeltme talepleri ise;
defterdarın başkanlığında, defterdar yardımcısı veya milli emlak dairesi başkanı ile milli emlak
müdürü veya emlak müdüründen oluşan komisyon tarafından,
incelenir.
Ecrimisilin kesinleşmesi ve tahsili
MADDE 275- (1) Ecrimisil ihbarnamesinin, düzeltme talebinde bulunulmuş ise ecrimisil
düzeltme ihbarnamesinin ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde kesinleşeceği dikkate
alınarak Yönergenin 276, 277 ve 278 inci maddelerindeki indirimler uygulanmak suretiyle aşağıda
belirtildiği şekilde işlem yapılır:
a) İlgilisince ecrimisil bedelinin peşin olarak rızaen ödenmesi durumunda muhasebe işlem
fişi düzenlenerek tahsili sağlanır.
b) Borçlusunun ödeme güçlüğü nedeniyle yazılı olarak taksitle ödeme talebinde bulunması
ve Yönergenin 279 uncu maddesinde belirtilen parasal sınır dahilinde kalması halinde aşağıdaki
işlemler yapılır;
1) Ecrimisil bedelinin, muhasebe işlem fişi düzenlenerek en az yüzde yirmibeşi peşin olarak
tahsil edilir.
2) Kalan kısmı ise İdarenin uygun göreceği taksit zamanlarında ve en fazla üç yıl içinde
taksitle tahsili için “Taksitle Ödenecek Ecrimisillere İlişkin Ödeme Planı” (EK-67) düzenlenir.
3) Bu ödeme planı birlikte imzalanarak bir örneği ilgiliye verilir, diğer örneği de dosyasında
saklanır.
138
4) Ayrıca MEOP’un “Ecrimisil İşlemleri” modülüne kaydedilir.
c) Rızaen ödenmeyen ecrimisil bedelleri, dava açma süreleri bitiminden itibaren onbeş gün
içerisinde, İdarece 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilmek üzere vergi
dairelerine veya gelir servislerine yazı/elektronik ortamda bildirilir.
ç) İtiraz edilmemesi nedeni ile indirim yapılarak vergi dairelerine veya gelir servislerine
intikal ettirilen ecrimisiller hakkında sonradan dava açıldığının tespit edilmesi halinde, indirilen
tutarın takip ve tahsil edilmesi için konu önceki bildirimle ilişkilendirilerek ilgili vergi dairesi veya
gelir servislerine yazı ile bildirilir.
d) İşgalciler tarafından dava açılmış olması (yürütmeyi durdurma kararı alınmadıkça),
ecrimisilin takip ve tahsil edilmesi işlemini durdurmayacağından İdarece işlemlere devam edilir.
Düzeltme talep edilmemesi halinde uygulanacak indirim
MADDE 276- (1) Ecrimisil ihbarnamesinin ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün
içinde ecrimisile;
a) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmemesi veya itiraz edilmesine rağmen
aynı süre içerisinde itirazdan kayıtsız ve şartsız olarak vazgeçilmesi halinde (rızaen peşin veya
taksitle ödeme yapılmasa dahi) yüzde yirmi oranında,
b) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmeden peşin olarak ödenmesi halinde,
tebliğ edilen ecrimisil bedeli üzerinden toplam yüzde otuzbeş oranında,
c) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmeden taksitle ödenmesi halinde
sadece yüzde yirmi oranında,
ç) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmemekle birlikte süresinde
ödenmediği için tahsili için vergi dairelerine veya gelir servislerine intikal ettirilmesi halinde de
yüzde yirmi oranında,
indirim uygulanır.
(2) Ecrimisil işlemine karşı düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmemesi
halinde uygulanacak olan yüzde yirmi indirimden yararlanabilmek için, ecrimisil ihbarnamesinin
iptali için dava açılmamış olması gerektiğinden, bu konuda açılmış dava olup olmadığı araştırılır.
Düzeltme talep edilmesi halinde peşin ödeme indirimi
MADDE 277- (1) Ecrimisil İhbarnamesinin, düzeltme talebinde bulunulmuş ise ecrimisil
düzeltme ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgilisince ecrimisilin rızaen
peşin ödenmesi durumunda yüzde onbeş oranında indirim uygulanarak, Yönergenin 275 inci
maddesinde belirtildiği şekilde tahsil edilir.
İdarece yapılan düzeltmelerde indirim
MADDE 278- (1) Ecrimisil ihbarnamesine yapılan itiraz veya açılan dava ile ecrimisil
düzeltme ihbarnamesine açılan dava; İdarece yapılan ve resen düzeltilmesi gereken hatalara ilişkin
ve bu hata İdarece düzeltilir ise, bu durumda da açılan davadan kayıtsız ve şartsız olarak feragat
edilmesi halinde bu Yönergenin 276 ncı maddesinde belirtildiği şekilde işlem tesis edilir.
Ecrimisilin taksitlendirilmesi
MADDE 279- (1) Ecrimisilin taksitle ödenmesi talep edilmesi durumunda aşağıdaki
hususlar İdarece araştırılır:
a) Ecrimisil ihbarnamesinin/ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin ilgilisine tebliğ tarihinden
itibaren otuz günlük sürenin geçip geçmediği (ecrimisilin kesinleşip kesinleşmediği),
b) Taksitlendirmeye konu ecrimisil bedelinin, yılı merkezi yönetim bütçe kanununun (İ)
cetvelinde;
1) Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde,
“Ankara, İstanbul ve İzmir il merkezleri” için tespit edilen bedelin,
2) Diğer büyükşehir belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde, “diğer büyükşehir belediyesi
olan il merkezleri” için tespit edilen bedelin,
3) Diğer belediye ve mücavir alan sınırları içinde, “diğer il merkezleri, büyükşehir
belediyesi sınırları içindeki ilçeler ve nüfusu 50.000’i geçen ilçeler” için tespit edilen bedelin,
yüzde ikisini geçip geçmediği,
c) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup, köy sınırları içinde ise, yılı merkezi
yönetim bütçe kanununun (İ) cetvelinde, “diğer ilçeler” için tespit edilen bedelin yüzde birini geçip
geçmediği.
139
(2) Ecrimisil bedelinin yukarıda belirtilen oranı geçmesi durumunda taksitlendirme yapılır,
aksi takdirde taksit talebi reddedilerek peşin olarak tahsili sağlanır.
Ecrimisil bedellerinden pay aktarılması
MADDE 280- (1) Köy sınırları içerisinde yer alan Hazine taşınmazlarının işgalcilerinden
tahsil edilen ecrimisil bedellerinin yüzde beşi, tahsilatı izleyen ay içinde 442 sayılı Kanunda
belirlenen görevlerde kullanılmak kaydıyla, ilgili köy tüzel kişiliğinin emanet hesabına aktarılacağı
için, düzenlenen saymanlık işlem fişinin açıklama bölümünde bu köyün ismi de belirtilerek ilgili
muhasebe birimine gönderilir.
(2) Süresinde ödenmemesi sebebi ile vergi dairesi veya gelir servisleri tarafından tahsil
edilmesi istenilen ecrimisillerden ilgili köy tüzel kişiliklerine pay verilmesi gerekenler, ait oldukları
köy tüzel kişilikleri belirtilerek vergi dairesi veya gelir servislerine intikal ettirilir.
İşgalin devamı halinde ecrimisil
MADDE 281- (1) Aşağıda belirtilen durumların tespiti halinde ecrimisil alınır:
a) İşgal veya tasarruf edilen taşınmazın tahliyesinin herhangi bir nedenle sağlanamamış
olması,
b) Kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazların sözleşmede
belirtilen süreler dolduğu hâlde tahliye edilememesi ve sözleşmede aksine hüküm bulunmaması.
Ecrimisil tespit, takdir ve tahsilinde özellik arz eden işlemler
MADDE 282- (1) 3621 sayılı Kanun kapsamında kalan yerlerde ecrimisil bedelinin tespiti
aşağıdaki şekilde yapılır.
a) 3621 sayılı Kanun ile Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik hükümleri
kapsamında ve kıyı kenar çizgisi içerisinde (kıyıda) kalan taşınmazların üzerine deniz, güneş ve
kumsaldan yararlanılması amacıyla şezlong, gölgelik, soyunma kabini ve duş konulması, yeşil alan
düzenlemesi yapılması, sportif ve eğlence aktivitelerinin yapılabileceği alanlar oluşturulması,
yiyecek ve içecek servisi yapılması amacıyla takılabilir, sökülebilir ve taşınabilir elemanlarla basit
nitelikte yapı (lokanta, çay bahçesi, kafetarya vb. tesisler hariç) yapılması gibi izinsiz kullanımların
tespit edilmesi halinde, bu taşınmazları izinsiz kullananlar arasında herhangi bir ayrım
yapılmaksızın ecrimisil bedeli; yılı içerisinde T.C. Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından belirlenen ve
Kültür ve Turizm Bakanlığınca yayımlanan Birim Maliyetler Listesi’nin “Günübirlik Tesisi Açık
Alan Düzenlemesi” için öngörülen metre kare birim bedelinin kullanıma konu olan taşınmazın
yüzölçümü ile çarpılması suretiyle bulunacak rakamın yüzde yirmibeşi ile varsa bu taşınmazların,
yoksa en yakın emsal taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde
birinin toplamından aşağı olmamak üzere, Yönergenin 7 nci maddesinde belirtilen komisyon
tarafından tespit ve takdir edilir.
b) Kıyı ve sahil şeritleri ile dolgu alanlarında yukarıdaki belirtilen kullanımlar dışında
izinsiz kullanımın tespiti halinde; varsa bu taşınmazların, yoksa birim değeri belirlenen en yakın
emsal taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde üçünden az olmamak
kaydıyla ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı yapılır.
(2) Hazinenin paydaşı olduğu taşınmazlarda, taşınmazın paydaşı ya da paydaşlarınca
kullanılması halinde, kullanılan miktar paydaş/paydaşların kendi payına düşen miktardan fazla
olmadıkça ecrimisil istenmez. Hazinenin paydaş olduğu taşınmazlarda, taşınmazın üçüncü kişilerce
kullanılması halinde, Hazinenin payı oranında ecrimisil takibatı yapılır. Ancak, evveliyatında kişiler
adına kayıtlı iken, imar uygulaması nedeniyle Hazinenin sonradan paydaş olduğu taşınmazların
üzerinde yapı bulunması halinde, yapının bulunduğu alan paydaş/paydaşların paylarına isabet eden
yüzölçümden daha fazla olsa dahi ecrimisil takibatı yapılmaz, tahakkuk etmiş ecrimisiller tahsil
edilmez, tahsil edilmiş olanlar iade edilmez. Ancak, bu nitelikteki taşınmazlardaki Hazine payları,
koşulları mevcut ise öncelikle 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların
Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
hükümlerine göre paydaşına/paydaşlarına doğrudan veya genel hükümlere göre satılır ya da bu
taşınmazlar hakkında 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre
işlem yapılır. Diğer taraftan, evveliyatında kişiler adına kayıtlı iken, imar uygulaması nedeniyle
tamamı Hazine adına tescil edilen taşınmazların üzerinde yapı bulunması halinde de, yapının
bulunduğu alan için ecrimisil takibatı yapılmaz, tahakkuk etmiş ecrimisiller tahsil edilmez, tahsil
edilmiş olanlar iade edilmez. Bu nitelikteki taşınmazların değerlendirilebilmesi amacıyla,
140
üzerlerinde bulunan yapıların genel hükümlere göre tasfiyesi yoluna gidilir. Ayrıca, evveliyatında
kişiler adına kayıtlı ve tarımsal amaçlı kullanılıyor iken, imar uygulaması nedeniyle Hazinenin
sonradan paydaş olduğu taşınmazlar ile bu şekilde tamamı Hazine adına tescil edilen taşınmazların
tarımsal amaçla kullanımları nedeniyle hasat sezonu sonuna kadar ecrimisil alınmaz ve bu
taşınmazların tahliyesine ilişkin işlemler hasat sezonu sonunda yapılır.
(3) 2863 sayılı Kanuna göre ilgililerince adlarına tescil talebinde bulunulan taşınmazların
tapuda ilgilileri adına ferağlarının verildiği tarihe kadar geçen süre için ecrimisil tespit, takdir ve
tahsilatı yapılır.
(4) 6831 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (B) bendi ile orman sınırları dışına çıkarılan
yerler hakkındaki çıkarma işleminin kesinleştiği tarih esas alınarak ecrimisil tespit, takdir ve
tahsilatı yapılır. Ancak, bu yerlerden evveliyatı itibarıyla tapuda kişiler adına kayıtlı olan
taşınmazlar hakkında, bu yerlerin tapularının iptali ile Hazine adına tesciline ilişkin mahkeme
kararlarının kesinleştiği tarihten itibaren (bu kararların tapuda infaz edilerek bu taşınmazların
tapuda Hazine adına tescil edilip edilmediğine bakılmaksızın) ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı
yapılır.
(5) 6831 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (B) bendi ile orman sınırları dışına çıkarılıp,
mülga 2924 sayılı Kanunun 11 ve 12 nci maddeleri gereğince fiili durumlarına göre ifraz edilerek
bedeli karşılığı satılacak yer, yapı ve tesisleri kullanan hak sahiplerinden, satış işlemleri
tamamlanıncaya kadar ecrimisil alınmaz.
(6) Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü adına tapuya tescil veya bu Genel
Müdürlüğe tahsis edilecek taşınmazlar hakkında, 6/8/2008 tarihi itibariyle bu Genel Müdürlük adına
tahakkuk ettirilen ecrimisil bedellerinden henüz tahsil edilmemiş olanlar hangi aşamada olursa
olsun terkin edilir ve tahsil edilmiş ecrimisil bedelleri iade edilmez. Bu taşınmazlardan adı geçen
Genel Müdürlük tarafından üçüncü kişilere kiraya verilenler hakkında, kullanımları nedeniyle
kiracılar adına tahakkuk ettirilmiş ecrimisil bedellerinden henüz tahsil edilmemiş olanlar ise, kira
bedellerinin bu Genel Müdürlük tarafından tahsil edilmiş olması kaydıyla, hangi safhada olursa
olsun terkin edilir ve tahsil edilmiş ecrimisil bedelleri iade edilmez.
(7) 4046 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinin (B) bendi gereğince; Anayasanın 43, 168 ve
169 uncu maddeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla, özelleştirme programına alınan ve yüzde
elliden fazla kamu payı bulunan kuruluşlar tarafından kullanılan Hazinenin özel mülkiyetindeki
taşınmazlar ile özel mevzuatı gereğince tescili mümkün olmayanlar hariç Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bulunan taşınmazların bu kuruluşlara devredildiği ve/veya bu kuruluşlar lehine
sınırlı ayni hak tesis edildiği ya da bu kuruluşlara kullanma izni verildiği tarihe kadar hükmen
kesinleşenler hariç, tahakkuk eden ecrimisil bedelleri talep edilmez ve tahsil edilenler iade edilmez.
(8) 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesi uyarınca ilgili belediyelere bedelsiz olarak
devredilen taşınmazların yapı sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerine doğrudan satılması
halinde, ilgili belediyelerin devre ilişkin taleplerinin defterdarlık veya malmüdürlüğüne intikal
tarihinden itibaren ecrimisil alınmaz Ancak taşınmazların genel hükümlere göre değerlendirilmesi
halinde ecrimisil alınır.
(9) 2981 sayılı Kanun kapsamında kalan gecekondu sahiplerine en fazla 400 m²’ye kadar,
yer tahsis edildiğinden bu miktardan fazla kullanımlar için ecrimisil alınması gerekir. Ayrıca, tapu
tahsis belgesi olmasına karşın, anılan Kanunda belirtilen hak sahipliği şartlarını taşımayan
gecekondu sahipleri hakkında da ecrimisil takibatı yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tahliye İşlemleri
Tahliye
MADDE 283- (1) İdarece, Hazine taşınmazlarının tahliyesinde sırası ile aşağıdaki işlemler
yapılır:
a) Kanunun 75 inci maddesine göre yapılacak işlemler
1) İdarece; işgal edilen taşınmazın tahliyesi için valilik veya kaymakamlığa yazı ile
müracaat edilir.
141
2) Mülki amirce en geç onbeş gün içinde tahliye ettirilen taşınmaz, İdarece görevlendirilen
bir personel tarafından mahallinde teslim alınır ve tutanak düzenlenir.
3) Vali veya kaymakam tarafından verilen tecavüzün engellenmesi ile ilgili kararların
uygulanması sırasındaki giderler İdarece karşılanır.
4) Üzerinde 19/7/2003 tarihinden önce sabit tesis bulunan veya bu tarihten sonra yapılıp ta
imar yasasına aykırı olması nedeniyle yerinde muhafazasına imkan bulunmayan taşınmazların
tahliyesi ve teslim alınmasından sonra, eski kiracısı veya işgalcisine, bu tesisler kendilerine ait ise,
yıktırılıp enkazının en geç otuz gün içinde götürmesi, aksi hâlde masrafları kendisinden tahsil
edilmek üzere yıkım ve enkaz götürme işinin İdarece yapılacağı tebliğ edilir.
5) Verilen sürede yıkım gerçekleştirilmez ise, bu işlem İdarece yapılarak masrafı kiracı veya
işgalciden tahsil edilir.
b) 3091 sayılı Kanuna göre yapılacak işlemler
1) Her ne şekilde olursa olsun işgal ve tecavüze uğrayan Hazinenin özel mülkiyetinde
bulunan taşınmazlar, müdahalenin oluşundan itibaren bir yıl içerisinde, tecavüz veya müdahalenin
yapıldığının İdarece öğrenildiği tarihten itibaren altmış günlük sürede, ilçelerde kaymakamlığa,
merkez ilçelerde ve illerde valiliğe yazı yazılarak işgalin sona erdirilmesi için başvuruda bulunulur.
2) Tecavüz ve müdahalenin oluşundan itibaren bir yıl geçmesi nedeniyle bu Kanuna göre
işlem yapılamayacak durumlarda, aşağıda açıklanan diğer Kanunlara göre işgal sona erdirilir.
3) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle menfaati umuma ait olan taşınmazlara
yapılan tecavüz ve müdahalelerde süre aranmayacağından, tecavüz ve müdahalenin yapıldığının
öğrenildiği tarihte ilçelerde kaymakamlığa, merkez ilçelerde ve illerde valiliğe yazı yazılarak işgalin
sona erdirilmesi için başvuruda bulunulur.
4) İşgalin sona erdirilmesi için yapılan başvuru sonrasında, yetkili makam tarafından
görevlendirilen soruşturma memuru, gerektiğinde teknik eleman veya yardımcı personelin
yollukları ile taşıtı yok ise ve sağlanamayacaksa taşıt ücretleri muhasebe/malmüdürlüğü veznesine
İdarece yatırılır. Makbuzu valilik veya kaymakamlık bürolarına gönderilir ve bir örneği dosyasında
saklanır. Eğer İdarenin taşıtı yok ise öncelikle diğer kamu kurum ve kuruluşlarından karşılanması
yoluna gidilir.
5) Soruşturma için yapılan tebligat üzerine soruşturmada İdareyi temsilen bir personel
görevlendirilir ve soruşturma tarihinde hazır bulundurulur.
6) Bu Kanuna göre soruşturma sonucunda verilen kararın esasına etkili olmayan açık ve
belirgin yazı ve hesap hataları gibi maddi hataların düzeltilmesi için kararı veren makama yazı ile
başvurulur. Bu kararlarda Hazine aleyhine bir durum olması halinde Yönergenin “İdari Dava
İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde dava açılır.
7) Tecavüz ve müdahale ile ilgili kararların ve infaz gününün İdareye bildirilmesi üzerine
yeri teslim almak için bir personel görevlendirilir.
8) İnfaz memuru tarafından mütecavizin taşınmaza tecavüz veya müdahalesinin men
edilmesinden sonra, İdarece görevlendirilen personel tarafından mahallinde mevcut haliyle teslim
alınır ve düzenlenen infaz tutanağının bir örneği alınarak dosyasında muhafaza edilir.
9) Kararın Hazine lehine sonuçlanması halinde kararda belirtilen ve İdarece yatırılan ücretler
işgalci tarafından rızaen yatırılmadığı takdirde icra kanalı ile tahsili muhakemat müdürlüğü veya
Hazine avukatlığından yazı ile talep edilir. Bu yazıya men kararı ve infaz tutanağı da eklenir.
c) 775 sayılı Kanunun 18 inci maddesine göre yapılacak işlemler
1) 1/3/1976 tarihinden sonra belediye sınırları içinde ve dışında Hazineye ait arazi ve
arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak bütün izinsiz
yapıların (özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak şartıyla), inşa sırasında olsun veya iskân
edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına gerek kalmaksızın yıkılması ilgili belediye veya
valilik/kaymakamlıktan yazı ile istenir.
ç) Türk Medenî Kanununa göre yapılacak işlemler
1) Hazine taşınmazlarına yapılan işgal veya tecavüzlerin önlenmesi amacıyla, 4721 sayılı
Kanuna göre aşağıda belirtilen adli davaların açılması varsa muhakemat müdürlüğü veya Hazine
avukatlığından istenir, yoksa İdarece açılır.
a) 4721 sayılı Kanunun 683 üncü maddesine göre, taşınmazın haksız olarak elinde
bulunduran kimseye karşı istihkak davası veya her türlü haksız elatmanın önlenmesi davası açılır.
142
b) Aynı Kanunun 982 ve 983 üncü maddelerine göre, saldırının sona erdirilmesine,
sebebinin önlenmesine ve zararın giderilmesine yönelik olarak haksız elatmanın önlenmesi
(müdahalenin meni) davası açılır.
c) Taşınmazlara yapılan izinsiz inşaatların özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak şartıyla,
bu Kanunun 722 nci maddesinin son fıkrasına göre, rızası olmaksızın yapılan yapıda kullanılan
malzemenin, gideri yapıyı yaptırana ait olmak üzere sökülüp kaldırılması amacıyla yıkım (kal)
davası açılır.
ç) İşgal ve tecavüzden dolayı Hazine zararı doğmuş ise bu zarar tespit ettirilir ve zararların
tazmini için tazminat davası açılır.
d) Davalar tek tek açılabileceği gibi gerektiği takdirde hepsi birlikte açılır.
e) İdarece tahliye konusunda özel hükümlerin bulunması hâlinde bu hükümler, genel
hükümlere göre öncelikle uygulanır.
d) Türk Ceza Kanununa göre yapılacak işlemler
1) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 151 inci maddesine göre, Hazine
taşınır veya taşınmazlarını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılmaz
hale getiren veya kirleten kişi veya kişiler İdarece tespit edilerek ilgili Cumhuriyet savcılığına yazı
yazılarak suç duyurusunda bulunulur.
2) Taşınır/taşınmazların niteliği ve suçun işlenme şeklinin, bu Kanunun 152 nci maddesi
kapsamında kaldığının belirlenmesi halinde bu durum tespit tutanağına ve ilgili Cumhuriyet
savcılığına yazılacak yazıda açıkça belirtilir.
3) 5237 sayılı Kanunun 154 üncü maddesine göre, Hazine taşınmazının herhangi bir hakka
dayanmadan kısmen veya tamamen işgali, sınırlarının değiştirilmesi veya bozulması nedeniyle
Hazinenin zarara uğraması halinde bu durum mahallinde tespit edilerek bir tutanak düzenlenir ve
işgalci hakkında ilgili Cumhuriyet savcılığına yazı yazılarak suç duyurusunda bulunulur. İşgalci
tarafından Hazine taşınmazının sınırlarının değiştirilmesi veya bozulması, ecrimisil ödenmemesi ya
da Hazinece değerlendirilmesine engel olunması hallerinde Hazinenin zarara uğradığı kabul edilir.
4) Kamuya ait suların mecrasını değiştiren kimse hakkında da yukarıda belirtilen işlemler
yapılır.
Yıkımı yapılmayacak yapılar
MADDE 284- (1) 19/7/2003 tarihinden sonra İdarenin izni ve bilgisi dışında Hazineye ait
taşınmazlar üzerine inşa edilen sabit yapı ve tesislerden, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca
muhafazası ve Hazinece değerlendirilmesi mümkün olanlar hakkında yukarıdaki maddenin fıkraları
uygulanmaz. Bu yapı ve tesislerin cins tashihi yoluyla Hazineye intikali sağlanır; cins tashihinin
mümkün olmaması hâlinde, ilgili taşınmazın tapu kütüğünün beyanlar hanesine “Üzerindeki
muhdesat 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin son fıkrası uyarınca Hazineye intikal etmiştir.”
şeklinde belirtme konulması tapu müdürlüğünden istenilir. Bu tarihten sonra Hazineye ait
taşınmazlar üzerinde yapılan sabit yapı ve tesislerden ilgili mevzuatı uyarınca korunması mümkün
olmayanların öncelikle idari yoldan, mümkün olmazsa dava yoluna gidilerek yıkımları sağlanır.
(2) 1/3/1976 tarihinden önce yapılmış olan yapılardan 775 sayılı Kanunun 25 inci
maddesinde belirtilen şartları taşıyan gecekondulardan konut olarak kullanılanlar yıkılmaz.
(3) 2981 sayılı Kanun hükümlerine göre, gecekondu hak sahipliği belirlenen ve tapu tahsis
belgesi verilen yapılar yıkılmaz.
(4) Yıkılması gereken ancak özel kanunlar gereğince yıkılması uygun görülmeyen veya
belirli şartlara bağlanan yapılar hakkında yukarıdaki madde hükümleri uygulanmaz.
Diğer hükümler
MADDE 285- (1) İkinci ve müteakip defalar ecrimisil tahsil edilmiş olması halinde de,
Yönergenin bu kısmının “Tahliye İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde tahliyesi sağlanır.
143
ONİKİNCİ KISIM
İdari ve Adli Davalar
BİRİNCİ BÖLÜM
İdari Dava İşlemleri
İlgili idareye (makama) veya dava açmadan önce üst makama başvurulması
MADDE 286- (1) İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için ilgili
idareye yazı ile başvurulur.
(2) İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin tespiti halinde dava açmadan önce,
idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması için idari dava
açma süresi içerisinde üst makama, üst makam yoksa işlemi yapan makama yazı ile başvurulur.
Zımni red
MADDE 287- (1) Aşağıdaki durumlarda zımni reddin varlığı söz konusu olduğundan bu
hususlara dikkat edilir:
(a) İlgili idareye (makama) başvurmada,
1) İdarenin başvuru tarihinden itibaren altmış gün içinde cevap vermediği durumda,
2) Altmış gün içinde İdarenin verdiği cevap kesin değilse;
a) İlgililerce bu kesin olmayan cevabın varlığı durumunda,
b) İlgilinin en fazla altı ay içinde kesin cevabın verilmesini beklediği durumlarda, bu sürenin
bitiminde ilgili idarece (makamca) kesin cevabın verilmediği durumda,
(b) İdari dava açma süresi içinde; üst makama veya üst makam yoksa işlemi yapmış olan
makama başvurmada, bu makamlarca altmış gün içinde herhangi bir cevabın verilmediği durumda,
(c) Tam yargı davalarında idari eylemlerde idareye başvurmada (ön karar almada);idari
eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim
üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden
itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri
durumunda, bu istemlerinin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini
izleyen günden itibaren veya istemlerine altmış gün içinde cevap verilmediği durumda.
Dava açma süresi
MADDE 288- (1) Altmış günlük (idare mahkemelerinde) ve otuz günlük (vergi
mahkemelerinde) dava açma süresinin hesap edilmesinde aşağıdaki hususlara dikkat edilir:
a) İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin tespiti halinde dava açmadan önce,
idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması için üst
makama, üst makam yoksa işlemi yapan makama başvurma durumunda;
1) Yapılan başvuru dava açma süresini durdurur.
2) Yapılan başvuruya gelen cevabın tebliğ tarihinden itibaren dava açma süresi tekrar
kaldığı yerden işlemeye başlar.
3) Yapılan başvuruya rağmen altmış gün içerisinde cevap verilmez ise istek reddedilmiş
sayılır ve bu sürenin sonunda dava açma süresi yeniden başlar.
b) İdare lehine olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için ilgili idareye (makama)
yapılan başvuru durumunda;
1) Yapılan başvuruya rağmen altmış günlük süre sonunda cevap verilmez ise bu sürenin
sonundan itibaren, talebin reddedilmesi durumunda tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde
dava açılır.
2) Altmış günlük süre içinde ilgili idarece verilen cevap kesin değilse, İdare bu cevabı
isteminin reddi sayabilir veya kesin cevabı bekleyebilir. Bu durumda dava açma süresi işlemez,
ancak bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemez.
c) Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin
bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren altmış gün
içinde dava açılır.
ç) Özel kanunlarında belirtilen dava açma süreleri ayrıca dikkate alınır.
144
d) Dava açma süresi idari işlemin tebliği, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren
işlemeye başlar. Tatil günü sürelere dahildir, ancak sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil
gününü izleyen çalışma gününün bitiminde sona erer.
e) Bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezinde, dava açma süresi çalışmaya ara
verme zamanına rastlarsa, süre ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün
uzamış sayılır.
f) Çözümlenmesi Danıştayın, idare ve vergi mahkemelerinin görevlerine girdiği halde
görevli olmayan yerlere başvurulmuşsa, adli ve askeri yargı yerlerine açılmış bulunan davaların
görev noktasından reddi halinde, bu husustaki kararların kesinleşmesini izleyen günden itibaren
otuz gün içinde görevli mahkemede dava açılır. Görevsiz yargı merciine başvurma tarihi,
Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine başvurma tarihi olarak kabul edilir.
g) Adli veya askeri yargı yerlerine açılan ve görevsizlik sebebiyle reddedilen davalarda,
görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra birinci fıkrada yazılı otuz günlük süre geçirilmiş olsa
dahi, idari dava açılması için öngörülen süre henüz dolmamış ise bu süre içinde idari dava açılabilir.
ğ) Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim
yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen
günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.
İdari yargıda yetkili idare mahkemesi
MADDE 289- (1) İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, ruhsat ve iskan gibi taşınmazlarla ilgili
mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari
davalarda taşınmazların bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesine başvurulur.
(2) Köy, belediye ve özel idareleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasına ilişkin davalarla
sınır uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme, mülki idari birimin, köy, belediye veya mahallenin
bulunduğu yahut yeni bağlandığı yerin yetkili idare mahkemesine başvurulur.
(3) 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda veya özel kanunlarda
yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde (göreve ilişkin hükümler saklı kalmak
şartıyla); yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari
merciin bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesine başvurulur.
(4) Taşınırlara ilişkin davalarda yetkili mahkeme, taşınırın bulunduğu yerin yetkili idare
mahkemesine başvurulur.
(5) İdari sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında sırasıyla:
a) Zararı doğuran idari uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili idari mahkemesine başvurulur.
b) Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmetten veya idarenin herhangi bir eyleminden
doğmuş ise, hizmetin görüldüğü veya eylemin yapıldığı yerin yetkili idare mahkemesine
başvurulur.
c) Diğer hallerde davacının ikametgahının bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesine
başvurulur.
Vergi uyuşmazlıklarında yetkili vergi mahkemesi
MADDE 290- (1) Uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve
tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen ve diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işlemi yapan,
dairenin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesine başvurulur.
İdari dava türleri
MADDE 291- (1) İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden
biri ile hukuka aykırı olduklarının tespiti halinde idari işlemin iptali için “iptal davası” açılır.
(2) İdari eylem ve işlemlerden dolayı Hazine haklarının ihlal edilmesi durumunda “tam
yargı” (tazminat) davaları açılır.
(3) Danıştay’a ve idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya
iptal ve tam yargı davalarını birlikte açılabileceği gibi ilk önce iptal davası açılarak bu davanın
karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde ise
verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden
itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açılır.
(4) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
hariç, kamu hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar
arasında çıkan uyuşmazlıklarda idari dava açılır.
145
Dilekçeler hazırlanırken dikkat edilecek hususlar ve dilekçelerde bulunması gereken
unsurlar
MADDE 292- (1) İdari davalar, Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi
başkanlıklarına hitaben yazılmış daire amiri tarafından imzalanan dilekçelerle açılır.
a) Her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki
yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile dava
açılır.
b) Dava konusu işlemin ve belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesine eklenir.
Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri, davacı/davacılar veya varsa vekil/vekillerinin
sayısından bir fazla olarak hazırlanır ve mahkemeye sunulur.
c) Dilekçelerde;
1) Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve
adresleri
2) Açık bir şekilde dava konusu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
3) Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi,
4) Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarla
tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktarı,
5) Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı,
tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası,
gösterilir.
Dilekçelerin verileceği yerler ve evrakların teslimi sırasında dikkat edilmesi gereken
hususlar
MADDE 293- (1) Dilekçeler ile davalara ilişkin her türlü evrak, Danıştay veya ait olduğu
mahkeme başkanlıklarına veya bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi
başkanlıklarına, idare veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk hakimliklerine
verilir.
(2) Dilekçeler ile davalara ilişkin her türlü evrak teslim edilirken sürenin son günü ise
mağdur olmamak için, bu evraklar mutlaka duruma göre Danıştayda Genel Sekreterliğe veya idare
ve vergi mahkemelerinde mahkeme başkanına veya hakime havale ettirilir.
(3) İdarece ilgili yerlere verilen dilekçelerin harç ve posta ücretleri yatırılır. Dava bu kaydın
yapıldığı tarihte açılmış sayılır ve mahkeme kalemince verilen alındı kağıdı dosyasına konulur.
(4) Herhangi bir sebeple İdarece harcı veya posta ücreti yatırılmadan veya eksik harç veya
posta ücreti ile dava açılmış olması halinde, mahkemece yapılacak tebliğden itibaren otuz gün
içinde gereği yerine getirilir.
Delillerin tespitinin istenmesi
MADDE 294- (1) Delillerin tespitinin istenilmesinde fayda görüldüğü ve/veya zorunluluk
bulunduğu durumlarda “delillerin tespiti”;
a) 6100 sayılı Kanunun 400 ila 406 ncı maddeleri hükmü uyarınca, dava açılmasından önce
veya dava esnasında,
b) 2577 sayılı Kanunun 58 inci maddesi hükmü uyarınca idari dava açıldıktan
sonra, ilgili mahkemeden talep edilir.
Mahkemece İdareye gönderilen evraklar üzerine yapılan işlemler
MADDE 295- (1) Mahkemelerce İdareye gönderilen evraklar (dava dilekçeleri, ara kararlar,
kararlar, müzekkereler vb.) tebliğ zarfının üzerine “tebligatın alındığı tarih” basılmak suretiyle
tebliğ alındıları karşılığında İdarece teslim alınır.
(2) Gelen evraklar MEOP evrak modülüne kaydedilir ve MEOP’un idari davalar
modülündeki “Uygulamalar” butonundan ilgili bölümlere (dilekçeler, ara kararlar vb.) işlenir ve
kaydedilir.
(3) Tebliğ zarfının üzerinde, “bu zarfta gönderilenler” kısmında yazılanlar ile bu zarfın
içinde gönderilen evrakların mahkemece tam ve doğru olarak gönderilip gönderilmediği
karşılaştırılarak kontrol edilir. Bu işlemin sonucunda;
a) Mahkemece gönderilen belgelerde; eksiklik varsa eksik olan belgeler (ve/veya bilgiler),
yanlışlık varsa bu yanlışlığın düzeltilmesi derhal ilgili mahkemeden istenir.
146
b) Mahkemece gönderilen belgelerde fazlalık veya yanlış tebliğ edilmiş belge varsa bunlar
da mahkemeye iade edilir.
c) Ayrıca, süreli işlerde sürenin; mahkemece eksik gönderilen belge/belgelerin İdareye tam
ve doğru olarak tebliğinden sonra başlatılması da ilgili mahkemeden istenir.
İdarece savunma dilekçesinin verilmesi esnasında dikkat edilecek hususlar
MADDE 296- (1) Davalarda karşı cevaplar, etraflı ve gerekçeli olarak emsal nitelikte
mahkeme kararları ile Danıştay (gerekiyorsa Yargıtay) içtihatlarına da atıfta bulunmak suretiyle
hazırlanır ve aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilir.
a) Dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği davalıya, davalının vereceği savunma
davacıya veya vekiline tebliğ edileceğinden, İdarece savunma dilekçesi, davacı/davacılar veya
varsa vekil/vekillerinin sayısından bir fazla olarak hazırlanır ve mahkemeye sunulur.
b) Savunma dilekçeleri ile davalara ilişkin her türlü evrak, Danıştay veya ait olduğu
mahkeme başkanlıklarına veya bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi
başkanlıklarına, idare veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk hakimliklerine
verilir.
c) Savunma dilekçeleri ile davalara ilişkin her türlü evrak teslim edilirken sürenin son günü
ise mağdur olmamak için, bu evrakların mutlaka duruma göre Danıştay’da Genel Sekreterliğe veya
idare ve vergi mahkemelerinde mahkeme başkanına veya hakime havale ettirilir.
Savunma dilekçesinin hazırlanması
MADDE 297- (1) Savunma dilekçesinin hazırlanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilir:
a) Savunma dilekçesinde belirtilmesi gereken hususlar
1) Savunma dilekçelerinde aşağıdaki bilgiler Yönerge eki örneğe (EK-68) uygun şekilde
belirtilir:
a) Tarafların ve varsa kanuni temsilci veya vekillerinin ad ve soyadları ile
adresleri, b) Açık bir şekilde dava konusu,
c) İdarenin iddiasının dayanağı olan bütün belgelerin sıra numarası altında açık özetleri ve
delillerinin nelerden ibaret olduğu,
ç) Hukuki sebeplerin özeti,
d) Açık bir şekilde iddia ve savunma,
e) İlgili Daire Amirinin İmzası.
b) Davanın usul yönünden reddinin talep edilmesi
1) İdari yargıda dava açılmadan önce, kanun ile öncelikle başvuru esası öngörülmüş ise bu
başvuru yerine getirilmeden (başvuru yolu tüketilmeden) veya idari bir işlemin/eylemin yapılması,
kaldırılması, değiştirilmesi, yeni bir işlemin yapılması için İdareye başvurulmadan dava açılıp
açılmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır ve bu durumun varlığı halinde, idari merci tecavüzü söz
konusu olacağından, mahkemeden 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (b)
ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre ilgili merciye tevdi talep edilir.
2) Ehliyet yönünden davanın ret gerekçesi yazılırken; dava konusu işlemin davacının
menfaatlerini ilgilendiren bir hususu içermediği durumlarda ve ayrıca, dava konusu işlem ile davacı
arasında güncel, meşru ve kişisel bir menfaat bağından söz edilemeyeceği durumlarda konuya göre;
a) “2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2 nci maddesinde; iptal davalarının; “idari
işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı
olduklarından dolayı iptalleri için menfaati ihlal edilenler tarafından açılan davalar” olarak
tanımlandığı,
b) İptal davalarında “sübjektif ehliyet şartı” olarak bulunması gereken “menfaat ihlali”nin;
dava konusu işlemle davacı arasındaki ciddi ve makul bir alakayı ifade etmekte olduğu ve bu
menfaat bağının kişisel, meşru ve ciddi olması gerektiğinin gerek öğretide gerekse yargı
kararlarında kabul edilen bir husus olduğu,
c) İptal davalarında “objektif ehliyet şartı”nın ise; davacı konumundaki hukuk süjesinin (gerçek
kişiler, özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri) kanun ve hukuka dayanarak iptal davasına konu
işlemle ilgili dava açma ehliyetinin ve yetkisinin bulunmasını ifade ettiği”,
hususları savunma dilekçesinde belirtilerek, davacının dava açma ehliyeti bulunmadığından,
2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (c) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendine göre davanın ehliyet yönünden reddedilmesi gerektiği belirtilir.
147
3) Genel bütçeli kamu idareleri içinde yer alan kamu idarelerinin kendi menfaatlerini ve
görev ve yetki alanlarındaki kamu hizmetlerini ilgilendiren idari işlemlere karşı Devlet tüzel kişiliği
adı altında tek bir tüzel kişilik çatısında temsil edilmeleri nedeniyle, bu idarelerin birbirlerine karşı
objektif ehliyet şartı yönünden dava açma ehliyeti ve yetkisi bulunmadığından bu fıkranın (b) bendi
hükmüne göre işlem yapılır. Ayrıca, ilgili Danıştay kararlarının örneği de savunma dilekçesine
eklenir.
4) İdari işlem icrai olmadığı halde iptal davası açılmışsa ortada idari davaya konu olacak
kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmadığından 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin
üçüncü fıkrasının (d) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre öncelikle usul
yönünden davanın reddi istenir.
5) 2577 sayılı Kanunun;
a) 7 nci maddesinin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen süreleri,
b) 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasında geçen altı aylık bekleme süresinin bitimini,
c) 10, 11 ve 13 üncü maddelerindeki zımni ret durumunda (idari dava açma süresi içerisinde
üst makama veya üst makam yoksa işlemi yapan makama başvurmada süreyi durduran haller hariç
olmak üzere), bu durumun oluştuğu tarihi,
ç) 10 uncu maddesine göre ilgili idareye (makama) yapılan başvuru tarihinden itibaren
altmış gün içinde cevap verilmemesi durumunda konusuna göre Danıştay, İdare ve Vergi
Mahkemelerinde davanın açılmaması veya davanın süreden reddi durumlarında, altmış günlük
sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse bu cevabın tebliğini,
d) 13 üncü maddesinde geçen bir ve beş yıllık sürelerin bitimini,
izleyen günden itibaren altmış günlük dava açma süresi içerisinde açılması gerekirken bu
süre içerisinde açılmayan davaların, 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (e)
ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre süreaşımı yönünden davanın reddi talep
edilir.
6) Davada; husumetin başka idarelere yöneltilmesi, başka idarelerin de hasım mevkiine
alınması ve ayrıca, İdarenin hasım mevkiinden çıkartılarak (dava konusu işlemlerin başka idarelerce
yapıldığı ancak taşınmazların kuru mülkiyetinin Hazinede olduğu durumlarda İdarenin hasım
mevkiinden çıkartılması istenemez) davanın 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü
fıkrasının (f) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre doğru hasıma yönlendirilmesi
gerektiği belirtilir.
7) Dava dilekçelerinin 2577 sayılı Kanunun 3 ve 5 inci maddelerine uygun olup olmadıkları
incelenerek; ehliyetli şahsın avukat olmayan vekili tarafından açılan davalarda veya tek dilekçe ile
dava açmanın şartları oluşmadığı halde dava bu şekilde açılmışsa veya dava dilekçesi usulüne göre
hazırlanmamışsa 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (g) ve 15 inci
maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre dava dilekçesinin reddedilmesi gerektiği belirtilir.
c) Davanın esas yönünden reddinin talep edilmesi
1) Savunma dilekçesinde, dava konusu idari işlem ve eylemlerle ilgili olarak İdarenin işlem
dosyasında bulunan belge ve bilgilere göre İdarece yapılan işlemlerin neler olduğu tarih sırasına
göre açıklanarak, her açıklamanın sonuna gerekli belgelerin mahkemeye sunulması için ek
numarası verilir, daha sonra yapılan bu işlemlerin yasal dayanakları belirtilir, açıklanan hususların
dışında davacı tarafından iddia edilen hususlar varsa bunlara cevap verilir ve hukuka açıkça aykırı,
yasal dayanaktan yoksun, yersiz açılan davanın kabulünün mümkün bulunmadığı ve esas yönünden
reddinin gerektiği belirtilir.
2) Dilekçede dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulması istenilmişse; 2577 sayılı
Kanunun 27 nci maddesinin ikinci bendinde; “Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin
uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka
aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek yürütmenin
durdurulmasına karar verebilirler.” hükmünün mevcut olduğu ve ayrıca, yürütmenin durdurulması
kararı verilebilmesi için bu şartların birlikte gerçekleşmesi gerektiği, yapılan işlemin hukuka ve
mevzuata uygun olduğu belirtilerek, öncelikle davacının/vekilinin yürütmenin durdurulması
talebinin reddedilmesi gerektiği savunma dilekçesinde belirtilir.
148
ç) Davanın ihbar edilmesi, davaların birleştirilmesi, bağlantı kararı verilmesi, “kesin
hükmün” varlığı durumlarında savunma dilekçesinin hazırlanması
1) Savunma dilekçesinde; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31 inci maddesinin
atıfta bulunduğu 1/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk
Muhakemeleri Kanununun 61 vd. maddeleri (mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanunun 49 ila 52 maddeleri) gereğince; davanın sonucundan kişisel menfaatleri etkilenecek
olanlara davanın ihbar edilmesi ilgili mahkemeden istenir.
2) Savunma dilekçesinde, işlem konusu ve tarafları aynı olan söz konusu iki davanın, 2577
sayılı Kanunun 5 inci maddesi uyarınca birleştirilmesi veya aynı Kanunun 38 ila 42 nci maddeleri
uyarınca bağlantı kararı verilmesi ilgili mahkemeden istenir.
3) Kesin hükmün varlığı halinde davanın ret gerekçesi yazılırken; dava konusu işlemin daha
önce kesin hüküm (kaziyei muhkeme) ile çözümlenmemiş olmasının dava şartlarından olduğu
belirtilerek, konusu, tarafları ve sebebi aynı olan bir konuda daha önce dava açıldığı ve kesin
hüküm verildiği gerekçesiyle mahkemeden aynı uyuşmazlığın yeniden dava konusu
yapılamayacağı, yapılmış ise ilgili mahkemeden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 303
üncü maddesi (mülga 1086 sayılı Kanunun 237 nci maddesi “kesin hüküm-kaziyei muhkeme”)
uyarınca kesin hükmün varlığı nedeniyle, işin esasına girilmeden davanın reddedilmesi istenir.
d) Savunma dilekçesinde “İstem ve Sonuç” bölümünün yazılması
1) “İstem ve Sonuç:” başlığı altında, bu maddede belirtilen durumların varlığı halinde
davanın reddine, avukatlık ücreti (varsa) ile yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına
karar verilmesi arz ve talep edilir.
e) Savunma dilekçesinde “Ekler” bölümünün yazılması
1) Bu maddede belirtildiği şekilde hazırlanan savunma dilekçesinin alt kısmına “Ekler”
bölümü açılarak, dilekçede numara verilerek sayfa sayısı belirtilen belgeler, numara sırasına göre
tarih ve sayısı ile sayfa sayısı belirtilmek suretiyle bu bölüme yazılır.
Savunma hazırlanırken dikkat edilecek süreler
MADDE 298- (1) Savunma vermek için genel süre otuz gün olduğundan savunma
hazırlanırken bu süre mutlaka dikkate alınır ve savunma için gerekli bilgi ve belgelerin temini için
gereken yazışmalar bu süre içerisinde yapılır. Ayrıca,
a) Ara kararla özel süre verilmişse öncelikle bu süre dikkate alınır.
b) Savunma için gerekli bilgi ve belgelerin temini için mahkemece verilen süre yeterli
görülmezse, ilgili mahkemeden savunma verme süresi içerisinde otuz günü geçmemek üzere bir
defaya mahsus olmak üzere süre uzatımı (ek süre) istenilir.
c) Karşı tarafın savunma dilekçemize cevap dilekçesi üzerine, bu cevap dilekçesinin İdareye
tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde,
1) Dava dilekçesinde belirtilen hususların dışında iddia edilen farklı hususlar varsa, bu
iddiaların belirtildiği,
2) Birinci savunma dilekçemize ilave olarak belirtilmesi gereken hususlar varsa, bu
hususların belirtildiği,
cevaba cevap (ikinci savunma) dilekçesi Yönerge eki örneğe (EK-69) uygun şekilde
hazırlanarak ilgili mahkeme kalemine teslim edilir.
Yetki
MADDE 299- (1) 13/2/2012 tarihli ve BAHUM İG 2012-2 sayılı 659 sayılı KHK’daki Sulh
ve Vazgeçme Yetkilerini Kullanma Usul ve Esasları ile Temsil Yetkisi Hakkındaki İç Genelgenin
(EK-70) “III-Bakanlığımız Merkez ve Taşra Birimlerinde Yetkilerin Kullanılması” başlıklı
bölümünün “A-Sulh ve Diğer İşlemlerde Yetkilerin Kullanılması” başlıklı alt bendinde;
uyuşmazlığın sulhen hallinde maddi ve hukuki sebeplerle kamu menfaati görülmesi halinde, buna
dair onay veya anlaşmaları imzalamaya, vazgeçilen veya tanınan ya da terkin edilen hak ve
menfaatin değeri dikkate alınmak suretiyle;
a) Defterdarın yetkisi kapsamındaki işlerde; muhakemat müdürünün, müdürlük olmayan
yerlerde yetkilendirilen Hazine avukatının hukuki görüşü, defterdarlık ilgili müdürünün teklifi
üzerine, defterdar,
149
b) İlgili birim amirinin yetkisi kapsamındaki işlerde; muhakemat müdürünün, müdürlük
olmayan yerlerde yetkilendirilen Hazine avukatının hukuki görüşü, defterdarın teklifi üzerine,
Bakanlık ilgili birim amiri,
c) Müsteşar Yardımcısının yetkisi kapsamındaki işlerde; hukuk biriminin görüşü, Bakanlık
ilgili birim amirinin teklifi üzerine, müsteşar Yardımcısı,
ç) Müsteşarın yetkisi kapsamındaki işlerde; hukuk biriminin görüşü, Bakanlık ilgili birim
amirinin teklifi, Müsteşar,
d) Bakanın yetkisi kapsamındaki işlerde; hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun
görüşü, üst yöneticinin teklifi üzerine, Bakan,
e) Bakanlar Kurulunun yetkisi kapsamındaki işlerde; hukuki uyuşmazlık değerlendirme
komisyonunun görüşü, Maliye Bakanının teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu,
Yetkilidir.
(2) Aynı İç Genelgenin “VI-TEMSİL YETKİSİNİN DEVRİ” başlıklı bölümünde;
Bakanlığımız Makamının 13/1/2012 tarihli ve 56 sayılı Onayı ile; Muhakemat hizmetlerinin hazine
avukatı eliyle temin edilemediği hallerde Maliye Bakanlığı veya Hazineye ait adli ve idari davalar
ile icra takiplerini yürütmek üzere temsil yetkisi, 659 sayılı KHK’nın 6 ncı maddesinin üçüncü
fıkrasına istinaden illerde Defterdara, ilçelerde Malmüdürlerine verilmiştir.
Duruşma
MADDE 300- (1) Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve 2577 sayılı
Kanunun 17 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen ve aynı Kanunun ek 1 inci maddesinde
açıklanan şekilde artırılarak tespit edilen tutarı aşan tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve
harçlarla benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı aynı tutarı aşan vergi
davalarında, temyiz ve itirazlarda gerekiyorsa dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda duruşma
yapılması istenilir.
(2) Duruşma davetiyesi, duruşma gününden otuz gün önce tebliğ edilmesi gerektiğinden, bu
süreden daha az süre kalacak şekilde İdareye tebliğ edilmişse, gerekli görülüyorsa ilgili mahkemeye
bu süreye itiraz dilekçesi verilir.
(3) Duruşmalarda, İdareyi ve Hazineyi temsilen (itiraz ve temyiz hariç) Hazine avukatları
katılırlar, ancak İdarece, Hazine Avukatı ile birlikte duruşmaya iştirak etmesi için bir memur
görevlendirilir. Bakanlığın taraf olduğu durumlarda memur görevlendirilmesi Bakanlık talimatına
göre yapılır.
Yürütmenin durdurulması
MADDE 301- (1) Danıştay’da veya idari mahkemelerde dava açılması, dava edilen idari
işlemin yürütülmesini durdurmayacağından, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya
imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte
gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek yürütmenin durdurulması talep edilir.
(2) Yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararlara karşı, Yönergenin 303 üncü
maddesinde belirtildiği şekilde kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya
mahsus olmak üzere itiraz edilir.
(3) Yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararların icaplarına göre İdare, Yönergenin 302 nci
maddesinin üçüncü fıkrasında belirtildiği şekilde işlem tesis eder.
(4) Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen
vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu
edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Ancak, 2577 sayılı Kanunun 26 ncı maddenin üçüncü
fıkrasına göre işlemden kaldırılan vergi davası dosyalarında tahsil işlemi devam eder. Bu şekilde
işlemden kaldırılan dosyanın yeniden işleme konulması ile ihtirazi kayıtla verilen beyannameler
üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz.
Bunlar hakkında yürütmenin durdurulması istenebilir.
150
Kararların sonuçları ve uygulanması
MADDE 302- (1) Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerince
verilen kararlar yeterince açık değilse, yahut birbirine aykırı hüküm fıkralarını taşıyorsa, İdarece
kararın yerine getirilmesine kadar (kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde) Yönerge eki örneğe
(EK-71) uygun şekilde açıklama (tavzih) dilekçesi hazırlanır ve ilgili mahkemeden kararın
açıklanması veya aykırılığın giderilmesi istenir. Açıklama dilekçeleri karşı taraf sayısından bir fazla
olarak düzenlenir.
(2) İdare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; mahkeme kararlarını hiçbir suretle
değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.
(3) Mahkemelerin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre,
gecikilmeksizin kararın tebliğinden başlayarak otuz gün içerisinde İdarece işlem tesis edilir veya
eylemde bulunulur. Ancak, haciz veya ihtiyati haciz uygulamaları ile ilgili davalarda verilen
kararlar hakkında, bu kararların kesinleşmesinden sonra İdarece işlem tesis edilir.
(4) Davacı olduğumuz ve lehimize sonuçlanan mahkeme kararlarına göre işlem tesis
edilmemesi, eylemde bulunulmaması veya mahkeme kararlarının otuz gün içinde kamu
görevlilerince kasten yerine getirilmemesi durumlarında; ilgili idareye (davalı idare) mahkeme
kararının yerine getirilmesi, aksi takdirde Danıştay ve ilgili idari mahkemede maddi ve manevi
tazminat davası açılacağı veya kararı yerine getirmeyen kamu görevlisi aleyhine tazminat davası
açılacağı İdarece yazı ile bildirilir.
(5) Davalı olduğumuz ve aleyhimize sonuçlanan mahkeme kararlarına göre, İdarece işlem
tesis edilmemesi, eylemde bulunulmaması veya mahkeme kararlarının otuz gün içinde kamu
görevlilerince kasten yerine getirilmemesi durumlarında, tazminat veya gecikme faizi ödenmesi söz
konusu olacağı için kararların infazına ve uygulanma süresine dikkat edilir.
(6) Tam yargı davaları hakkındaki kararlardan belli bir miktarı içerenler genel hükümlere
(9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa) göre infaz ve icra olunur.
(7) Temyiz veya itiraz yoluna başvurulmuş olması, hakim, mahkeme veya Danıştay
kararlarının yürütülmesini durdurmaz.
Kararlara karşı başvuru yolları
MADDE 303- (1) Temyiz ve itiraz aşağıda belirtildiği şekilde yapılır ve hazırlanacak
dilekçelerde ayrıca, davanın esas numarası, karar numarası ve mahkeme kararının tarihi belirtilir.
a) İtirazlar
1) Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlara karşı; kararın tebliğini
izleyen günden itibaren yedi gün içinde (bu süre çalışmaya ara verme süresinden etkilenmez) bir
defaya mahsus olmak üzere Yönerge eki (EK-72) ve (EK-73) örneğe uygun şekilde hazırlanan
dilekçe ile aşağıda belirtilen mahkemelere itiraz edilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
a) Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri
Kurullarına,
b) Bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine,
c) İdare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare
mahkemesine,
ç) Çalışmaya ara verme süresi içinde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen
kararlara en yakın nöbetçi mahkemeye veya kararı veren hakimin katılmadığı nöbetçi mahkemeye.
2) Mahkemece ilk inceleme üzerine; davalı İdarenin savunması ve ara kararın cevabı alınıp
ya da savunma ve ara kararına cevap verme süresi geçip yeni bir karar verilinceye kadar dava
konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına dair karar verilmiş ise verilen bu yürütmeyi
durdurma kararlarına karşı itiraz edilemez.
3) İdare ve vergi mahkemelerinin 2577 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde sayılan
hususlardan kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihaî kararlar ile tek hâkimle
verilen nihaî kararlara karşı (başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi), bu kararların İdareye
tebliğinden itibaren otuz gün içinde mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare
mahkemesine itiraz edilir.
a) İtiraz, aşağıda temyiz fıkrasında açıklanan şekil ve usullere göre yapılır.
151
b) Bölge idare mahkemesinin kararları kesin olduğundan bu kararlara karşı temyiz yoluna
başvurulamaz, ancak, bu kararlara karşı gerek görülmesi halinde, bir defaya mahsus olmak üzere
kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde bölge idare mahkemesi nezdinde bu maddenin
“Kararların düzeltilmesi” başlıklı (d) bendinde belirtildiği şekilde karar düzeltme isteminde
bulunulur.
4) Mahkemece seçilen bilirkişilere karşı, gerek görülmesi halinde buna ilişkin ara kararın
İdareye tebliğ tarihinden itibaren üç gün içerisinde ilgili mahkeme nezdinde itiraz edilir.
5) 6100 sayılı Kanunun 281 inci maddesinin birinci fıkrasına göre; bilirkişi veya bilirkişi
kurulu raporuna karşı, gerek görülmesi halinde bu raporun İdareye tebliğinden itibaren iki hafta
içerisinde Yönerge eki örneğe (EK-74) uygun şekilde hazırlanan dilekçe ile ilgili mahkeme
nezdinde itiraz edilir.
6) Bağlantı isteminin reddi kararına karşı, gerek görülmesi halinde bu kararın İdareye
tebliğinden itibaren onbeş gün içerisinde aşağıdaki mercilere başvuruda bulunulur.
a) Aynı yargı çevresindeki mahkemeler için o yer bölge idare mahkemesine,
b) 2577 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarındaki durumlarla ilgili
davalar için Danıştay’a,
7) Görevlilik kararına karşı idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki
uyuşmazlıkları hakkında bölge idare mahkemesi nezdinde itiraz edilir.
b) Temyiz
1) Aşağıdaki durumlarda Danıştay’a temyiz için dilekçe ile başvurulur. Ancak, ilk derece
mahkemesi olarak Danıştay’da açılan davalarda verilen kararlar Danıştay İdari Dava Daireleri
Kurulunda temyiz edilir.
a) Kararı veren mahkeme görev ve yetkisi dışında bir işe bakmış ise (görev ve yetki
yönünden), karar hukuka aykırı olarak karar verilmişse (esas yönünden) veya kararda usul
hükümlerine uyulmamışsa (usul yönünden) kararın bozulması istenir.
b) Kararda maddi hata (yanlışlık) varsa, bu yanlışlığın düzeltilerek kararın onanması istenir.
c) İdare lehine verilen mahkeme kararlarında avukatlık ücreti ve yargılama giderlerine
hükmedilmemesi durumunda bu hususa yer verilmesi istenir.
2) Özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştay dava daireleri ile idare ve
vergi mahkemelerinin nihai kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi bu
kararların yürütülmesinin durdurulması istemli olarak tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde temyiz
edilir.
3) Kararı karşı taraf temyiz ediyorsa mahkemece karşı tarafın temyiz dilekçesinin İdareye
tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde İdarece temyize cevap dilekçesi hazırlanır Bu dilekçeyle
temyiz isteminde de bulunulur.
4) Kararı İdare temyiz ediyorsa, kararın İdareye tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde
İdarece temyiz dilekçesi hazırlanır.
5) İdarece hazırlanan temyiz dilekçesinin ve temyize cevap dilekçesinin “İstem ve Sonuç”
bölümünde; duruma göre kararın onanması, kısmen onanması, düzeltilerek onanması veya
bozulması istenir.
6) İdare ve vergi mahkemelerinin itiraz yolu açık olan kararları (tek hakimle verdiği
kararlar) temyiz edilmez.
7) Temyiz dilekçeleri Yönerge eklerine (EK-75) ve (EK-76) gösterildiği şekilde ve bu
kısımda belirtilen hususlara uygun olarak düzenlenir.
8) Temyiz dilekçeleri, ilgisine göre kararı veren mahkemeye veya Yönergenin 298 inci
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen mercilere verilir.
9) İdarece temyiz dilekçesi verilirken, temyiz yargılama giderlerinin tamamının ödenmesi
gerektiğinden, Yönergenin 307 nci maddesine göre işlem yapılır.
10) Mahkemece verilen ısrar kararı; davanın konusuna göre Danıştay İdari veya Vergi Dava
Daireleri Kurulunda temyiz edilir.
11) Kararın bozulması, kararın yürütülmesini kendiliğinden durdurur.
152
c) Kanun yararına bozma
1) Bölge idare mahkemesi kararları ile idare ve vergi mahkemelerince ve Danıştayca ilk
derece mahkemesi olarak verilip temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan
kararlardan, niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler, İdarece kanun
yararına temyiz edilmek üzere Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
ç) Yargılamanın yenilenmesi
1) Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar hakkında,
aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenir.
a) Zorlayıcı sebepler dolayısıyla veya lehine karar verilen tarafın eyleminden doğan bir
sebeple elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması,
b) Karara esas olarak alınan belgenin, sahteliğine hükmedilmiş veya sahte olduğu mahkeme
veya resmi bir makam huzurunda ikrar olunmuş veya sahtelik hakkındaki hüküm karardan evvel
verilmiş olup da, İdarenin karar zamanında bundan haberi bulunmamış olması,
c) Karara esas olarak alınan bir ilam hükmünün, kesinleşen bir mahkeme kararıyla
bozularak ortadan kalkması,
ç) Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkeme kararıyla
belirlenmesi,
d) İdarenin aleyhine karar verilen durumda, lehine karar verilen tarafın karara etkisi olan bir
hile kullanmış olması,
e) Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın görülüp karara bağlanmış
bulunması,
f) Çekinmeye mecbur olan başkan, üye veya hakimin katılmasıyla karar verilmiş olması,
g) Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir
kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka bir
mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması,
ğ) Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki
protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş
kararıyla tespit edilmiş olması.
2) Yargılamanın yenilenmesi istekleri, esas kararı vermiş olan mahkemeye yapılır.
3) Yargılamanın yenilenmesi istemi, (1) numaralı alt bendin (g) bendinde yazılı sebep için
on yıl, (ğ) bendinde yazılı sebep için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği
tarihten itibaren bir yıl ve diğer sebepler için altmış gün içerisinde yapılır. Bu süreler, dayanılan
sebebin istemde bulunan yönünden gerçekleştiği tarihi izleyen günden başlatılarak hesaplanır.
4) Yargılanmanın yenilenmesi yoluna başvurulması halinde, Yönerge eki (EK-77) de
gösterildiği şekilde ve bu kısımda belirtilen hususlara uygun olarak düzenlenir.
d) Kararların düzeltilmesi
1) Danıştay dava daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz üzerine
verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında, bir
defaya mahsus olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde;
a) Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların, kararda karşılanmamış
olması, b) Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması,
c) Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması,
ç) Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekarlığın ortaya çıkmış
olması, hallerinde, esas kararı vermiş olan merciden kararın düzeltilmesi istenir.
2) Kararın düzeltme yoluna başvurulması halinde, kararın tebliğinden itibaren onbeş gün
içerisinde Yönerge eki (EK-78) örneğe uygun şekilde karar düzeltme dilekçesi hazırlanır.
3) Karşı taraf karar düzeltme yoluna başvuruyorsa, mahkemece karşı tarafın karar düzeltme
dilekçesinin tebliğinden itibaren onbeş gün içerisinde Yönerge eki (EK-79) örneğe uygun şekilde
karar düzeltmeye cevap dilekçesi hazırlanır.
Olumlu veya olumsuz görev uyuşmazlığı
MADDE 304- (1) Olumlu görev uyuşmazlığı olduğu takdirde, uyuşmazlığın giderilmesi için
taraf sayısından iki fazla düzenleyeceği dilekçe ile 12/6/1979 tarihli ve 2247 sayılı Uyuşmazlık
Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanuna göre ilgili başsavcılığa başvurulur ve
uyuşmazlık mahkemesinin kararına göre işlem yapılır.
153
(2) Olumsuz görev uyuşmazlığı olduğu takdirde, uyuşmazlığın giderilmesi için taraf
sayısından iki fazla düzenleyeceği dilekçe ile 2247 sayılı Kanununa göre son görevsizlik kararını
veren yargı merciine başvurulur ve uyuşmazlık mahkemesinin kararına göre işlem yapılır.
Yargılama harçları ve giderleri
MADDE 305- (1) Davanın İdare aleyhine sonuçlanması halinde, mahkemece takdir edilen
yargılama giderleri İdarece muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatına yazı ile bildirilerek
mahkemeye ödenmesi sağlanır.
Kamu kurumları arasında tahkim
MADDE 306- (1) 29/6/1938 tarih ve 3533 sayılı Kanun kapsamında İdareye intikal eden
ihtilafların çözümü için durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Adli Dava İşlemleri
Dava açma yetkisi
MADDE 307-(1) Hazinenin taraf olduğu adli davalarda Hazine avukatı bulunan yerlerde
dava ve icra işlemleri Hazine avukatlarınca yapılır.
(2) Hazine avukatı bulunmayan yerlerde davalar daire amiri olan illerde defterdar, ilçelerde
malmüdürü yahut bunların bulunmadığı yerlerde, izinli oldukları zamanlarda kanunî vekilleri veya
bu kişilerin yetkili kılacağı memurlar tarafından açılır ve izlenir.
(3) Ancak işlerin yoğun olduğu hallerde davaların takibi ve temyizi işlemlerinin önemi göz
önünde tutularak, dava açmasını ve izlemesini bilenler arasından memur görevlendirilir. Bu seçimi
yapan defterdar veya malmüdürü, davaların süresinde açılması, savunulması ve kararın
kesinleşmesine kadar takibinde, yetkili kıldığı memurlarla birlikte her türlü sorumluluğu
müştereken taşıdığını bilerek hareket eder ve gereken denetimleri yapar.
(4) Dava ve icra işlerinde temsil yetkisini haiz olanların bir listesi muhakemat müdürleri,
olmayan yerlerde ise defterdar ve malmüdürleri tarafından o yerin Cumhuriyet Başsavcılığına (veya
savcılığına) verilir.
Davaların açılması, takibi ve sulh
MADDE 308- (1) Davaların açılması ve takibi veya Hazine aleyhine açılan davaların takibi
aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
a) Adli yargıda dava açılmadan veya icra takibine başlanılmadan önce karşı taraf sulhe davet
edilir. Hazine aleyhine dava açılacağının veya icra takibine başlanılacağının öğrenilmesi
durumunda da Hazine yararı varsa karşı taraf sulhe davet edilebilir. İdarenin sulhe davet yazısında,
ilgili mevzuatında daha uzun bir süre öngörülmediği takdirde karşı tarafa, ifa, itiraz veya sulh
teklifinde bulunmak üzere otuz güne kadar süre verilir. Gecikmesinde sakınca bulunan veya işin
mahiyeti gereği süre verilmesinde fayda görülmeyen hallerde doğrudan dava ve icra yoluna
başvurulur.
b) İdarenin talebi üzerine muhakemat müdürlüğü veya temsil yetkisi bulunan Hazine
avukatının, Hazine avukatı olmayan yerlerde daire amirinin dava dilekçesini görevli ve yetkili
mahkemeye vermesiyle dava açılır ve yargılama süreci başlar.
c) Dava açılmadan ve icra takibi başlatılmadan önce gerektiğinde muhakemat müdürünün,
muhakemat müdürünün bulunmadığı yerlerde ise Hazine avukatının görüşü alınır.
ç) Dava dilekçelerinde;
1) Tarafların ve varsa kanuni temsilcileri ve vekillerinin ad ve soyadları,
2) Tebligat adresleri,
3) Davanın konusu,
4) Davanın açılma nedenini oluşturan maddi deliller,
5) Hazine aleyhine açılan davalarda savunma için toplanan maddi deliller,
6) Maddi deliller sonucu ortaya konulan iddia ve talepler,
7) Hukuki dayanaklar
yazılır ve belgeler eklenerek defterdar/malmüdürü veya kanuni vekilince imzalanır.
154
d) Adli yargıda Hazine adına dava açılması gereken hallerde veya Hazineye karşı açılan
davalarda, İdarece davaya konu olayla ilgili bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen hususlar
eksiksiz olarak temin edilerek maddi deliller muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı
ile gönderilir.
e) Hazinece taşınmazların aynına yönelik olarak dava açılırken, dava sonucu Hazine lehine
verilebilecek kararların uygulanabilirliğini teminen mahkemeden ihtiyati tedbir talebinde bulunulur.
f) Olağanüstü kazandırıcı zamanaşımı hükümlerine dayanılarak Hazine aleyhine açılan tescil
davalarında bu Yönergeye ekli İdari Tahkikat Tutanakları (EK-53) titizlikle düzenlenir.
g) Hazine aleyhine açılan davalarda gerek mahallinde gerekse her türlü kayıtlarda araştırma
yapılarak savunmada esas olacak bilgi ve belgeler toplanarak savunma dilekçesine ek yapılır.
ğ) Bu nitelikteki davalarda mahkemeden davanın reddi istenilirken, dava konusu taşınmazın
tescile tabi olan yerlerden olması hâlinde, aynı zamanda Hazine adına tescili de talep edilir.
h) Tamamen veya kısmen Devlet aleyhine sonuçlanan davalarla icra takipleri hakkında
vazgeçme ya da sulh olmadıkça kanun yollarına başvurulması zorunlu olduğundan, Hazine avukatı
bulunmayan yerlerde daire amirlerince tamamen veya kısmen Hazine aleyhine verilen kararlar ile
icra takipleri hakkında kanun yollarına başvuru sürelerinin (temyiz süresi dahil) geçirilmemesine
dikkat edilir.
Mahkeme ilamlarının infazı
MADDE 309- (1) Hazine lehine sonuçlanan davalarda mahkemelerce (kadastro
mahkemesince verilen kararlar hariç) taşınmazlar hakkında verilen tescil, değişiklik veya terkine
ilişkin ilamların tapu sicilinde infazı tapu müdürlüğünden yazılı olarak istenir.
(2) Hazine lehine verilen “el atmanın önlenmesi ve kal” gibi icra yoluyla infazı gereken
kararların icra takipleri muhakemat müdürlüğünce/Hazine avukatlığınca yapılır. Ancak, tahliyeye
ve yıkıma ilişkin kararların icra aşamasında, infazı takip etmek ve taşınmazı mahallinde
düzenlenecek tutanakla boş olarak teslim almak üzere İdarece bir memur görevlendirilir.
(3) Dava sonucu hükmen Hazine adına karar verilerek kesinleşen taşınmazlara ait tapu
senetleri alınır ve açılacak dosyaya konulur. MEOP taşınmaz programına tescilli taşınmaz olarak
kaydedilir. İlişikli kaydı ile adli davalar kaydı kapatılır.
Davaya veya icraya intikal etmiş ihtilafların sulhen halli
MADDE 310- (1) Adli mahkemelerde, hakeme veya icraya intikal etmiş olan işlerin sulh
yoluyla halledilmesinde fayda görülenler hakkında, muhakemat müdürleri ve olmayan yerlerde
Hazine avukatları, Hazine avukatlığı teşkilatı olmayan yerlerde de daire amirleri tarafından
gerekçeli sebepleri gösterilerek, verilecek mütalaa derhal Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata
(2) Münhasıran Bakanlığımız (Genel Müdürlüğümüz) taşra teşkilatının iş ve işlemlerine
ilişkin olup, illerde valilik, ilçelerde kaymakamlık onayına bağlanan iş ve işlemlerden kaynaklanan
uyuşmazlıkların yetki limitleri dahilinde sulhen halline ilişkin işlemler Bakanlığa gönderilmeksizin
gerektiğinde bir denetim elemanına konunun incelettirilmesi suretiyle sonuçlandırılır.
Davadan vazgeçme
MADDE 311- (1) Muhakemat müdürlüğü veya hazine avukatlığı bulunmayan yerlerde
Hazine tarafından ilgilileri aleyhine dava açılmasında ve icra takibine başlanmasında ya da açılmış
davalar ile takibine başlanmış icra işlerinin sürdürülmesinde veya Devlet aleyhine sonuçlanmış bir
dava için kanun yollarına (temyiz yoluna) başvurulmasında maddi ve hukuki nedenlerle fayda
olmayan hallerde, vazgeçilen veya tanınan ya da terkin edilen hak ve menfaatin değeri itibariyle
defterdarın yetkisi dahilinde olan dava ve icradan vazgeçme işlemleri, gerektiğinde Başhukuk
Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğünden görüş alınarak, 659 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 8 ve 11 inci maddeleri hükümlerine göre yerine getirilir.
155
ONÜÇÜNCÜ KISIM
Uluslararası Emlak İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Kanunlara Göre Yapılan Tasfiye İşlemleri
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre Türk vatandaşlığı iptal edilen kişilerin
mallarının tespiti ve tasfiyesi işlemlerinin yapılması
MADDE 312- (1) 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre, Türk
vatandaşlığı iptal edilen ve iptal kararında mallarının tasfiyesine ilişkin hüküm bulunan kişiler,
nüfus idaresi tarafından İdareye bildirilmesi halinde gelen yazı ek yapılarak durum Bakanlığa
(2) İdare, Bakanlıktan aldığı talimata göre Türk vatandaşlığı iptal edilen kişilere
Türkiye’deki mallarını en geç bir yıl içinde tasfiye etmesi ve sonucundan bilgi verilmesi gerektiği,
aksi halde tasfiyenin İdarece yapılacağı ve bedelinin masraflar düşüldükten sonra tutarın adlarına
açılacak banka hesabına yatırılacağı belirtilerek yazı yazılır.
(3) Bu kişilerin süre sonunda mallarını tasfiye etmediği belirlenirse veya tasfiye ettiğine dair
ilgili tarafından bilgi verilmez ise detaylı olarak mal varlığı araştırılması yapılır.
(4) Bu kişilere ait tasfiye edilmemiş mal varlığının tespit edilmesi halinde bu Yönergedeki
hükümlere göre malların İdarece satışı yapılır.
(5) Anılan şahıslar tarafından iptal kararı aleyhine yargı yoluna başvurulduğu takdirde
mallarının tasfiyesi dava sonuna bırakılır.
(6) Tasfiye bedelleri, masraflar düşüldükten sonra bir kamu bankasında bu kişiler adına
açılacak hesaba yatırılır.
2644 sayılı Kanunun 35 ve 36 ncı maddeleri hükmü uyarınca tasfiye işlemleri
MADDE 313- (1) 22/12/1934 tarihli ve 2644 sayılı Tapu Kanununun 35 ve 36 ncı
maddelerine aykırı edinilen veya kanuni zorunluluk dışında edinim amacına aykırı kullanıldığı
tespit edilen taşınmazlar ile sınırlı ayni hakların belirlendiğine ilişkin, tapu idaresince İdareye gelen
yazı üzerine durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
(2) İdarece bu kişilere, Bakanlık talimatında belirtilen süre içerisinde kanuna aykırı edinilen
veya kullanılan mallarını tasfiye etmesi ve sonucundan bilgi verilmesi gerektiği, aksi halde
tasfiyenin İdarece yapılacağı ve bedelinin masraflar düşüldükten sonra tutarın adlarına açılacak
banka hesabına yatırılacağı belirtilerek yazı yazılır.
(3) Tapu idaresince bildirilen mallardan süre sonuna kadar ilgilisince tasfiye edilmemiş
olanların bu Yönergedeki hükümlere göre İdarece satışı yapılır.
(4) Tasfiye bedelleri, masraflar düşüldükten sonra bir kamu bankasında bu kişiler adına
açılacak hesaba yatırılır.
(5) Tasfiye işlemi sonucunda Bakanlığa bilgi verilir.
Mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine
yapılan başvurular hakkında bilgi ve belgelerin temin edilmesi
MADDE 314- (1) Mülkiyet hakkının ihlali gerekçesiyle AİHM’ye yapılan başvurulara konu
taşınmazlar hakkında Dışişleri Bakanlığı tarafından Bakanlığa iletilen ve Bakanlık tarafından
incelenmesi istenilen hususlar İdare tarafından araştırılır ve istenilen bilgi ve belgeler Bakanlığa
iletilir. Bu araştırma için gerektiği takdirde defterdarlık tarafından Defterdarlık Uzmanı
görevlendirilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Suriye Uyrukluların Mal Varlığına İlişkin İşlemler
Suriye uyruklulara ait Taşınmazların idaresine ilişkin işlemler
MADDE 315- (1) Suriye uyruklulara ait taşınmazların idaresine ilişkin işlemler aşağıda
belirtildiği şekilde yapılır:
156
a) Kira İşlemleri
1) Suriye uyruklu kişilere ait olup vasfı tarım arazisi olan taşınmazlardan kiraya verilmesi
mümkün olanlar, parasal limitlere uyulmaksızın bu Yönergenin “Kira İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde İdarece kiraya verilir.
2) Suriye uyruklu kişilerin tarım arazisi dışında kalan taşınmazlar, parasal limitlere
uyulmaksızın bu Yönergenin “Kira İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde kapalı veya açık teklif
usulü ile (pazarlık usulü hariç) İdarece kiraya verilir.
3) Bir yıldan fazla süreli kiralama işlemlerinde Bakanlıktan izin alınır.
4) İdarece, elde edilen gelirlerin, masraflar düşüldükten sonra Suriye uyruklu kişi adına
"Suriye uyruklu özel ve tüzel kişilere ait mallar" adlı emanet hesabına yatırılır. Ayrıca, 6/11/1967
tarihli ve 12743 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Suriye Uyruklu Gerçek ve Tüzel Kişilerin
Hazinece El Konulan Mallarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 38 inci maddesi gereğince tutulan
deftere ve MEOP’un “Uluslararası Emlak İlişkileri” modülüne kaydedilir.
b) Ecrimisil işlemleri
1) Suriye uyruklulara ait taşınmazların gerçek ya da tüzel kişiliklerce işgali halinde, bu
Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve Tahliye İşlemleri” kısmına göre işlemler yapılır.
2) Bu gelirler bu maddenin “Kira işlemleri” başlıklı (a) bendinin (4) numaralı alt bendine
göre kayıtları yapılır.
3) Suriye uyruklulara ait taşınmazların ecrimisil işlemlerinde 23/7/2010 tarihli ve 6009 sayılı
Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanunda belirtilen indirimler uygulanmaz.
c) İzale-i İüyu İşlemleri
1) Suriye uyruklu kişilerin paydaş oldukları taşınmazların mahkemelerce verilecek
paydaşlığın giderilmesi kararları gereğince yapılacak izale-i şüyu işlemleri Yönergenin “Mülkiyet
İşlemleri” kısmının “İzale-i Şüyu İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde yapılır. Ancak, İdarenin
ihaleye girilip girilmeyeceği hususunda yetkisi bulunmadığından, Bakanlıktan önceden izin alınır.
2) Satış bedelleri bu maddenin “Kira işlemleri” başlıklı (a) bendinin (4) numaralı alt bendine
göre kayıtları yapılır.
ONDÖRDÜNCÜ KISIM
Bütçe, Ödenek, Onarım ve Yatırım İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bütçe ve Ödenek İşlemleri
Bütçenin hazırlanması
MADDE 316- (1) Bütçe hazırlık sürecinde; Bakanlıkça istenilen bilgiler bağlı milli emlak
servislerinden de temin edilmek suretiyle defterdarlıkça eksiksiz, doğru ve zamanında gönderilir.
Ödenek ihtiyacının belirlenmesi
MADDE 317- (1) İdarece; aşağıdaki hususlar dikkate alınarak ödenek ihtiyaçları belirlenir:
a) Geçmiş dönemlerde gönderilen ödeneklerin kullanım ve tenkis oranları,
b) Gelecek yıla ait planlar ve ödenek ihtiyacı olacak dönemlerin belirlenmesi,
c) İhtiyaçların, bütçe sınıflandırmasına ilişkin rehberlere uygun olması,
ç) Ödenek konusu işlemin Genel Müdürlük görev alanına girmesi.
Ödenek ve ek ödenek talebi
MADDE 318- (1) Ödenek talepleri ve ek ödenek talepleri aşağıda belirtildiği şekilde yapılır:
a) Harcama birimleri; yürürlükteki mevzuata ve Bakanlıkça belirlenen ödenek taleplerine
ilişkin usul ve esaslara uygun olarak yukarıdaki maddede açıklandığı şekilde tespit edilen
ödeneklerin gönderilmesini talep eder.
b) Dağıtımı yapılan tutar dışında veya öngörülemeyen bir ödenek ihtiyacı olduğunda,
Bakanlıkça belirlenen ödenek taleplerine ilişkin usul ve esaslara göre açıklayıcı bir yazı ile
Bakanlıktan talep edilir.
157
Harcama işlemleri
MADDE 319- (1) Harcama birimi; Bakanlıkça yapılan değerlendirme sonucunda gönderilen
ödenekleri, ödenek tutarı çerçevesinde, yürürlükteki mevzuat hükümlerine ve ödeneğin gönderildiği
amaca uygun olarak kullanır.
Sorumluluk
MADDE 320- (1) Harcama birimleri;
a) Bakanlık görev alanına girmeyen konularda veya Bakanlık bütçesinde yer almayan bir
tertipten harcama yapamaz.
b) Gönderilen ödeneğin, ilgili dönemlerde kullanılmasından sorumludur ve arta kalan bir
tutarın olması veya kullanılmayacağının anlaşılması halinde tenkisinin sağlanması için Bakanlığa
yazılı bilgi verir.
Kullanılmayan, kullanılmayacak olan ödeneklerin tenkisi
MADDE 321- (1) Bakanlıkça gönderilen ödeneklerin ilgili dönemlerde kullanılmaması ve
konu hakkında herhangi bir yazılı bilgi verilmemesi halinde resen tenkis işlemi yapıldığından;
özellikle mal alımına ilişkin harcamaların yılsonuna bırakılmamasına, faturaya bağlı ödemelerin
herhangi bir Hazine zararına neden olunmaması açısından zamanında yapılmasına dikkat edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşınmaz Onarım Ödenek İşlemleri
Ödenek taleplerinde dikkat edilecek genel hususlar
MADDE 322- (1) Taşınmaz onarım ödenek taleplerinde aşağıdaki hususlara dikkat
edilir: a) Bakanlık hizmet binalarının onarımı
1) Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan
taşınmazlardan Bakanlığa tahsisli olanlar ile bunların üzerinde bulunan hizmet binalarının onarımı
2011/6 Sıra Sayılı Genelgeye göre yapılır.
2) Bakanlık hizmetlerinde kullanılmak üzere kiralanan binalara ilişkin onarım taleplerinde,
Borçlar Kanunun 258 inci maddesi hükmü dikkate alınır. (4/2/2011 tarihli ve 27836 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 1/7/2012 tarihinde
yürürlüğe gireceğinden; bu tarihten itibaren yapılacak iş ve işlemlerde 6098 sayılı Türk Borçlar
Kanununun 361 inci ve 365 inci maddeleri uygulanacaktır.)
3) Eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane kreş, spor tesisi ve benzeri sosyal tesislerin
giderlerine merkezi yönetim bütçesinden herhangi bir katkıda bulunulmaması esas olduğundan,
ödenek taleplerinde bu hususa uyulur.
4) Bütçe kanunlarıyla ayrılan ödeneklerin etkin ve verimli kullanılması esas olduğundan,
Bakanlığımız diğer birimlerince kullanılan binalara ilişkin onarım talepleri, bütçelerinde onarım
ödenekleri bulunması halinde öncelikle kendi birimlerine gönderilir.
b) Kamu Konutlarının Onarımı
1) Aynı ana yapı içinde Hazine dışında özel mülkiyet bulunması halinde, ana yapının ortak
yerlerine ilişkin onarımların 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yönetim
kurulunca yaptırılması gerekli olduğundan, bu yapılarda yaptırılacak onarımlardan dolayı Bakanlık
payına düşen miktarlara ilişkin talepler, tahsisli bağımsız bölümlerin arsa payları oranında yapılır.
2) 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tabi olmayan bir taşınmaz üzerinde bulunan ve
Bakanlığımızla birlikte bir veya birden çok kamu kurumu veya kuruluşuna tahsisli kamu konutu
binalarının onarım taleplerinde, Kamu Konutları Yönetmeliğinin değişik 35 inci maddesi hükmü
gereğince talepte bulunulur.
Ödenek taleplerinin tespitinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 323- (1) Taşınmaz onarım ödenek taleplerinin hazırlanmasında aşağıdaki
a) Onarılması gerekli binalar, milli emlak taşra birimlerince görevlendirilecek memurlarca
yerinde gezilip görülür, aynı mali yıl içinde birden fazla onarım talebinde bulunulmaması için
giderilmesi gereken eksiklikler bir bütün olarak belirlenir ve bu doğrultuda ayrıntılı mahal listeleri
hazırlanır.
158
b) Onarım konusu bina için on yıl içinde gönderilen; on yıldan daha uzun süre geçmesi
halinde en son gönderilen ödeneğin yılı, tutarı ve gönderilen ödenekler ile hangi işlerin
yaptırıldığına ilişkin liste talep yazısına eklenir.
c) Daha önce, gönderilen ödenekle yapımı uygun görülen imalatların yeniden talep edilmesi
zorunluluğunun ortaya çıkması durumunda, önceki ihale Kanuna tabi olarak yapılmışsa, bahsedilen
Kanunun 87 nci maddesi, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara tabi olarak yapılmış ise, 4735 sayılı
Kanunun 30 uncu maddesi hükümleri dikkate alınarak, daha önce yapılan onarım işinde müteahhit
kusuru olup olmadığı İdarece varsa teknik elemanlara yoksa Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatınca tespit ettirilir.
ç) Onarım ihtiyaçları tespit edilirken aşağıdaki açıklamalara uyulur.
1) Kamu konutlarının onarımlarına ilişkin mevzuat hükümlerine dikkat edilir.
2) Kamu konutlarının onarımına ilişkin taleplerde binanın kaç yıllık olduğu ve onarımı
istenilen işin, Bakanlıkça belirlenen kullanım ömrünü doldurup doldurmadığı araştırılarak Onarım
Talep Formu (binanın yapım yılı, daire sayıları, imalat kalemleri ve son 5 yılda yapılan onarımlara
ilişkin bilgiler eksiksiz olarak doldurulur.) düzenlenir. Bu sürelere uygun olmayan talepler
Bakanlığa gönderilmez.
3) Onarım malzemesinin, mümkünse binanın ilk veya bir önceki inşaatında kullanılan
malzeme türüne uygunluğu aranır ve değişiklikler buna göre yapılır. Bunun mümkün olmaması ya
da malzeme temin edilememesi halinde malzemeler günün koşullarına uygun olarak seçilir.
d) Yapılması istenilen onarımlara ilişkin yaklaşık maliyetin doğru tespit edilebilmesi için
İdarenin teknik elemanı olması halinde bu elemanlara, yoksa Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatına yazı yazılarak, özel ve lüks nitelikli imalatlara yer verilmeden ihtiyaçların tam ve
ayrıntılı olarak tespit ettirilmesi ve hazırlanacak mahal listeleri, keşif raporu ile gerekçe raporunun
İdareye gönderilmesi istenir. Gerektiğinde piyasa araştırması yapılarak yaklaşık maliyet tespit
edilir.
Ödenek taleplerinin Bakanlığa gönderilmesinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 324- (1) Bakanlığımıza tahsisli hizmet binaları ve lojmanların onarım işleri
yukarıda yapılan açıklamalara uygun şekilde yıllık olarak planlanır ve aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Mevsim şartları ve ihale süreci dikkate alınarak talepte bulunulması,
b) Olağanüstü durumlar dışında bir bina için aynı mali yıl içinde birden fazla onarım
talebinde bulunulmaması,
c) Her bir bina onarımı için ayrı ayrı talepte bulunulması, birden fazla bina için topluca
talepte bulunulmaması,
ç) Binada aynı tür onarımlar gerektiğinde tüm daireler için toplu talepte bulunulması, sadece
tek daire için talepte bulunulmaması,
d) Daha önce ödenek gönderilmiş ya da yazışma yapılmış ise yazılara ait tarih ve sayı ile
dosya numarasının da ilgide belirtilmesi,
e) Kamu konutlarının açık adreslerinin bildirilmesi, özellikle kamu konutu onarım
taleplerinde adreslerde isim değişikliği meydana gelmiş ise, bunun açık olarak ifade edilmesi,
f) 634 sayılı Kanuna tabi binaların ortak kullanım alanlarının onarımdan dolayı Hazine
payını taleplerinde, tahsis belgesine ilave olarak, apartman kat malikleri ve yönetim kurulu
kararlarının, Bakanlığımıza düşen Hazine payının tespit edilebilmesi için kat malikleri arsa payını
gösterir listenin onaylı örneklerinin gönderilmesi,
g) Uzun süredir boş kalması nedeniyle onarımına ihtiyaç duyulan kamu konutlarına ilişkin
taleplerde, kamu konutuna ait son giriş-çıkış tutanaklarının onaylı örneklerinin gönderilmesi,
ğ) Onarım konusu talep için, daha önce ödenek gönderilmesine rağmen yeniden talep
edilmesi zorunluluğunun ortaya çıkması durumunda, daha önce yapılan onarım işinde müteahhit
kusuru olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatı teknik elemanlarınca hazırlanacak gerekçeli rapor ile tespit tutanaklarının onaylı birer
örneklerinin gönderilmesi.
159
Onarım amacıyla tahsis edilen, gönderilen ödeneklerin kullanımı veya iptalleri
MADDE 325- (1) Onarım amacıyla tahsis edilen veya gönderilen ödeneklerin kanunlar ve
ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre kullanılmasına dikkat edilir.
(2) Onarımın yapılmasının uygun görüldüğü ve ödeneğin tahsis edildiğine dair Bakanlık
yazısı alınmadan ihale işlemlerine başlanılmaz.
(3) Onarım ihaleleri, Bakanlık ihale talimatında yetkili kılınan daire tarafından yapılır,
zorunlu hallerde yetki değişikliği için Bakanlıktan izin alınır.
(4) Bakanlıkça tahsis edilen ödenekler, ihale talimatında belirlenen iş dâhilinde kullanılır ve
tahsis edilen ödenekle başka bir iş yapılmaz.
(5) Bakanlıkça onarımları uygun görülerek ödenek tahsis edilen binalarda, Bayındırlık ve
İskan Bakanlığınca yapılan deprem tespit çalışması varsa Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili
taşra teşkilatından sorulur ve söz konusu onarımların deprem tespitinden önce yapılmasında sakınca
bulunup bulunmadığı hususunda görüşleri istenir.
(6) İşe başlama ve bitiş tarihleri belirlenirken, bu tarihlerin inşaat mevsimi içerisinde
olmasına dikkat edilir.
(7) Talep edilen ödenekten daha düşük bir ödeneğin tahsis edilmesi durumunda, yeniden
yaklaşık maliyet belirlenir.
(8) Bakanlığın ihale talimatı tarihinden itibaren, ihalenin en geç üç ay içinde yapılarak
sözleşme imzalanmaması durumunda Bakanlıkça ödenek tahsisi resen iptal edileceğinden bu süreye
dikkat edilir.
(9) İhalenin üç aylık süre içinde yapılamayacağının anlaşılması halinde ise gerekçeleri
belirtilerek ek süre için Bakanlıktan izin alınır.
(10) İhalenin tamamen yapılamayacağının anlaşılması halinde gerekçeleri ile birlikte tahsis
edilen ödeneğin iptal edilmesi Bakanlıktan talep edilir.
(11) Tekliflerin tahsis edilen ödenekten fazla olması durumunda, gerekçesi belirtilerek
Bakanlıktan ek ödenek talep edilir veya ihale iptal edilir.
(12) Bütçenin yıllık olması prensibi uyarınca Bakanlıkça ödenek tahsis edilerek ihale
talimatı verilen onarım işleri bütçe yılı içerisinde bitirilir.
(13) Yukarıda belirtilen maddeler talep edilen ödeneğin doğrudan gönderilmesi durumunda
da uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Taşınmaz Onarım İhale İşlemleri
İhalelerde temel ilkeler
Madde 326- (1) İdare, Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit
muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında
karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlar ve aşağıdaki hususlara dikkat eder:
a) Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve
yapım işleri bir arada ihale edilmez.
b) Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
kısımlara bölünmez.
c) Bu Kanuna göre yapılacak onarım ihalelerinde açık ihale usulü temel usuldür. Diğer ihale
usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılır.
ç) Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılmaz.
d) Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadıkça, 4734 sayılı Kanunun 21 inci
maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limitler dahilinde
yapılacak harcamaların yıllık toplamı, İdarenin bütçesine onarım işleri için konulacak ödeneklerin
yüzde onunu aşamaz. İdare, anılan parasal limitler dahilinde gerçekleştirecekleri onarım işleri için
ayrılan ve yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alır.
e) İlgili mevzuatı gereğince çevresel etki değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde
ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak, doğal afetlere
bağlı olarak acilen ihale edilecek yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.
160
f) Ön ilan yapılacak hallerde, mali yılın başlangıcından itibaren mümkün olan en kısa sürede
bu ilanın yapılabilmesini teminen işin yaklaşık maliyeti hesaplanır ve ihale onay belgesi
düzenlenerek onay alınır.
Teknik şartnamenin hazırlanması
MADDE 327- (1) İdare tarafından teknik elemanı varsa elemanlarına yoksa Çevre ve
Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra teşkilatına yazı yazılarak teknik kriterlerinin ve özelliklerinin
belirtildiği teknik ve idari şartname hazırlattırılır.
(2) Teknik şartnamede, düzenlemeler açık bir şekilde yapılır ve onarıma ilişkin yetkili
kurum düzenlemeleri var ise bu düzenlemeler de dikkate alınır.
Yaklaşık maliyetin hesaplanması
MADDE 328- (1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce mevzuatta
belirlenen usul ve esaslara göre ihale konusu onarımın, KDV hariç olmak üzere yaklaşık maliyeti
hesaplanır ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.
(2) Yaklaşık maliyetin hesaplanmasında kullanılan her tür bilgi ve belgeye hesap cetveli
ekinde yer verilir. Değerlendirmeye alınmayan fiyat bildirimleri ile proforma faturaların
değerlendirmeye alınmama gerekçeleri de hesap cetvelinde belirtilir.
(3) Eğer ön ilan yayımlanacak ise tahmini miktar esas alınarak yaklaşık maliyet hesaplanır.
(4) Ön ilanın yayımlanması sırasında tahmini miktar esas alınarak hesaplanan yaklaşık
maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi miktar ve diğer hususlar göz önünde bulundurularak
yeniden hesaplanır.
(5) Özel imalat süreci gerektiren ihalelerde; varsa İdarenin teknik elemanlarından yoksa İl
Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünden özel imalata ilişkin analiz raporu ile birlikte işçilik, malzeme ve
alımla ilgili bütün hususlar dikkate alınarak yaklaşık maliyetin hesaplanması ve bunlara ilişkin
belgelerin gönderilmesi istenir.
(6) İdare yaklaşık maliyetin hesaplanmasında; ihale konusu malın niteliğini, miktarını,
teslim süresini, nakliyesini, sigortasını ve diğer özel şartlarını belirterek KDV hariç bu işle iştigal
eden firmalardan fiyat bildirilmesini ister. Ancak, İdare, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve
yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat bildirimlerini ve proforma
faturaları değerlendirmeye almaz.
(7) İdare, piyasa koşullarını göz önünde bulundurmak suretiyle, aşağıdaki (a), (b) ve (c)
bentleri çerçevesinde elde ettiği fiyatların birini, birkaçını veya tamamını kullanmak suretiyle
yaklaşık maliyeti hesaplar.
a) Onarım işinin özelliğine göre kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşlarından fiyat istenerek yaklaşık maliyeti hesaplanır.
b) Gerçek veya tüzel kişilerden de fiyat bildirimi veya proforma fatura istenerek yaklaşık
maliyeti hesaplanır.
c) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet
sayfalarında yayımlanan fiyatlar da dikkate alınır.
(8) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatlarıyla birlikte açıklanır. Pazarlık
usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleriyle birlikte açıklanır. Bu
aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.
İhale usulleri
MADDE 329- (1) İdare tarafından 4734 sayılı Kanunun 18, 19 ve 21 inci maddelerindeki
hükümler doğrultusunda, uygulanacak ihale usulü belirlenir. Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde
açık ihale usulü temel usuldür. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.
Doğrudan temin usulü dışında kalan bütün ihaleler Elektronik Kamu Alımları Platformu “EKAP”
üzerinden yürütülür.
a) Açık ihale usulü
1) Açık ihale usulü, bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür. Tekliflerin alınması ve
değerlendirilmesini müteakip, idari ve teknik şartname gereklerini karşılayan istekliler ile ihale
dokümanında belirtilen şartlar doğrultusunda fiyat üzerinde görüşme yapılarak ihale sonuçlandırılır.
Ancak onay belgesi ve idari şartnamede belirtilmesi kaydıyla fiyat üzerinde görüşme
yapılmayabilir.
161
b) Pazarlık Usulü
1) İdare tarafından aşağıda belirtilen durumlarda pazarlık usulü ile ihale yapılır:
a) Açık ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması,
b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen
veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak
yapılmasının zorunlu olması,
c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak
yapılmasının zorunlu olması,
ç) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu olmayan
nitelikte olması,
d) İhale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî
özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi,
e) Yaklaşık maliyeti Kamu İhale Kurumunun yılı içerisinde belirlediği miktara kadar ihale
yapılması,
(2) Ayrıca (b), (c) ve (e) bentlerinde belirtilen hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. İlan
yapılmayan hallerde en az üç istekli davet edilerek, yeterlik belgelerini ve fiyat tekliflerini birlikte
vermeleri istenir.
Doğrudan temin
MADDE 330- (1) Aşağıda belirtilen hallerde onarımlar ilân yapılmaksızın ve teminat
alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurularak yapılır:
a) Onarımın, sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından yapılabileceğinin tespit edilmesi,
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması,
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve
toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden
alınması,
ç) Kamu İhale Kurumu tarafından her yıl belirlenen miktarı aşmayan ihtiyaçlara ilişkin
onarımlar.
(2) İdare; gerektiği takdirde varsa teknik elemanlarından yoksa Çevre ve Şehircilik
Bakanlığının ilgili taşra teşkilatından işin teknik özellikleri ile ilgili şartname, mahal listesi (Onarım
işinin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin
hazırlanmasına esas teşkil eden liste) gibi bilgi ve belgeleri temin eder.
(3) Yapım gerektiren ve belirli bir süreyi kapsayan işlerde sözleşme düzenlenmesi
zorunludur.
(4) İdarece görevlendirilen personel tarafından piyasa araştırması yapılmak suretiyle
yaklaşık maliyet hesap cetveli düzenlenir.
(5) Onarıma ilişkin belirlenen ödenek harcama biriminin bütçesinde yoksa veya yeterli
değilse Bakanlıktan temin edilir.
(6) İhale yetkilisinden, komisyon oluşturulması veya görevlendirilecek en az bir personel
tarafından onarım işleri için piyasa fiyat araştırması yapmak ve yürütmek üzere onay alınır.
Yaklaşık maliyet cetveli bu onay belgesine eklenir.
(7) Onay alındıktan sonra, yazılı veya sözlü teklifler alınmak suretiyle yüklenici belirlenir
ve araştırma sonucunda düzenlenen piyasa fiyat araştırma tutanağı ihale yetkilisine onaylattırılır.
(8) İş bitiminde İdarece Yönergenin 342 ve 343 üncü maddelerinde belirtildiği şekilde işlem
yapılır.
(9) Onarımla ilgili yapılan iş ve işlemlerde mevzuatlardan kaynaklanan (fatura, onay, taşınır
işlem fişi, piyasa fiyat araştırma tutanağı, standart formlar) zorunluluklar yerine getirilir.
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının hazırlanması
MADDE 331- (1) İdarece, Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan standart ihale
ve/veya ön yeterlik dokümanı esas alınarak hazırlanır. İhale işlemlerine başlanmadan önce her birim
tarafından elektronik kamu alımları platformuna (EKAP) üye olunarak şifre alınır ve EKAP
tarafından oluşturulan standart formlar kullanılır.
(2) İhale ve/veya ön yeterlik dokümanının her sayfası onaylanır ve asıl nüshası, ihale işlem
dosyasında muhafaza edilir.
162
(3) İhale ve/veya ön yeterlik dokümanının hazırlanmasında, 4735 sayılı Kanun ile uygulama
yönetmelikleri ekinde yer alan tip şartnameler, standart formlar, tip sözleşme ve Kamu İhale
Kurumu tarafından yayımlanan diğer mevzuat esas alınır.
(4) İhale dokümanı aşağıdaki belgelerden oluşur:
a) İdari Şartname/Ön Yeterlik Şartnamesi,
b) Teknik Şartname,
c) Sözleşme Tasarısı,
ç) Standart formlar,
d) İdarece ihale dokümanı kapsamında verilecek diğer belgeler.
(5) İdare, ihale dokümanını, ilan yapılacak hallerde ilk ilan tarihine, davet yapılacak hallerde
ise davet tarihine kadar hazırlar.
(6) İhale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemeler birbirine aykırı olamaz.
İhale onayının alınması
MADDE 332- (1) İhale konusu işe ilişkin yaklaşık maliyet hesap cetveli, şartnameler,
sözleşme tasarısı, teknik şartname ve diğer doküman ihale onay belgesine eklenir ve bu belge ihale
yetkilisinin onayına sunulur.
(5) Ön ilan yapılması durumunda bu ilandan önce ihale onay belgesi ihale yetkilisinin
onayına sunulur. Bu belgeye sadece yaklaşık maliyet hesap cetvelinin eklenmesi yeterlidir.
(6) İhale veya ön yeterlik ilanı yayımlanmadan önce, yeniden ihale onay belgesi
hazırlanarak ihale yetkilisinin onayına sunulur.
(7) Ön ilan, ihale ilanı veya ön yeterlik ilanı yayımlanmadan, ilan yapılmaksızın
gerçekleştirilen ihalelerde ise davet yazısı gönderilmeden önce Kamu İhale Kurumunun internet
sitesinden ihale kayıt numarası alınır.
(8) İhale kayıt numarası, ön ilan yapılan haller dahil, her ihale için bir kez alınır.
İhale komisyonunun kurulması ve çalışma esasları
MADDE 333- (1) İhale komisyonu, tek sayıda olmak üzere başkan dâhil en az beş kişiden
oluşur. Üyelerden en az ikisinin ihale konusu işin uzmanı ve diğer bir üyenin muhasebe veya mali
işlerden sorumlu personel olması zorunludur.
(2) İhale komisyonunun görevlendirilmesi sırasında komisyonun eksiksiz toplanacağı
dikkate alınarak, asıl üyeler ile bu üyelerin yerine geçecek aynı niteliklere sahip yeterli sayıda
yedek üyenin isimleri ve bu üyelerin komisyonda hangi sıfatla yer alacakları belirtilir.
(3) Bir makamdaki görevi nedeniyle ihale komisyonunda görevlendirilen kişinin o
görevinden herhangi bir şekilde ayrılması sonucu komisyon üyeliğinden de ayrılmak zorunda
kalması halinde ayrılan personelin yerine atanan kişi değil, o asıl üyenin yedeği ile ihaleye devam
edilmesi ve herhangi bir nedenle asıl üyenin yerine geçen yedek üyenin geçerli mazeret durumları
hariç ihale sonuçlanıncaya kadar komisyon üyeliğine devam etmesi gerekmektedir.
(4) İhale komisyonunun İdarenin personelinden oluşturulması esastır. Ancak, onarım
işlerinde, işin ehli veya uzmanı görevli yok ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili taşra
teşkilatından o işin ehli veya uzmanı gerekli sayıda teknik eleman, teknik ve kontrollük
hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, kurulacak ihale komisyonuna üye olarak istenilmelidir.
(5) İhale sürecindeki değerlendirmeleri yapmak üzere oluşturulan ihale komisyonu dışında
başka adlar altında komisyonlar kurulamaz.
(6) İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır ve kararlar çoğunlukla alınır. Komisyon
üyeleri, kararlarda çekimser kalamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumlu
olup, karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçelerini komisyon kararına yazmak ve imzalamak
zorundadır.
(7) İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve
üyelerinin adları ve soyadları, unvanları ve komisyondaki sıfatları belirtilerek imzalanır.
(8) İhale komisyonu, teklif veya başvuru kapsamında yer alan belgelerin doğruluğunu teyit
için gerekli gördüğü belge ve bilgileri isteyebilir. Komisyon tarafından bu doğrultuda yapılan
talepler, ilgililerce ivedilikle yerine getirilir.
163
İhale ve ön yeterlik ilanı
MADDE 334- (1) İhalelere katılacak isteklilere davet niteliğinde olan ilânlarda gerekli
bilgilerin edinilmesine olanak sağlamak amacıyla, ihale konusu işi tanımlayacak hususlar ile
isteklilerin yeterliğinin tespiti için istenilen belgelere ilişkin bilgiler belirtilir. İlanlarda aşağıdaki
a) İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz.
b) İlân sürelerinin hesaplanmasında, ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır; ihale günü ve
son başvuru günü ise dikkate alınmaz.
c) 4734 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân
yapılmasına kadar geçecek süre de göz önüne alınarak, ilân yapılacak yerlere yeterli süre öncesinde
ilân metinlerinin gönderilmesi zorunludur.
ç) İlanların, elektronik araçlar ile hazırlanması ve gönderilmesi halinde, yaklaşık maliyeti
eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihalelerde ilan süresi yedi gün kısaltılabilir.
d) Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre yapılan her ihale için ayrı ilan düzenlenmesi esas
olup birden fazla ihalenin bir ilan başlığı altında birleştirilerek yayımlanmaz.
e) İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemeyeceği hüküm altına
alındığından, ihale ilân metinleri, İdarece hazırlanmış olan ihale dokümanı ve ihale konusu işin
idari şartnamesi esas alınarak düzenlenir.
f) Kamu İhale Bülteninde (Bülten) veya Kamu Satınalma Platformunda (4734 sayılı
Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendine göre
düzenlenen ilanlar) yayımlanacak ilanların Kamu İhale Kurumu tarafından hazırlanan ve internet
üzerinden uygulamaya konulan “İlan Hazırlama ve Gönderme Programı” kullanılarak hazırlanır ve
internet aracılığı ile bu Kuruma gönderilir.
g) İlanlar haftada en fazla beş iş günü yayımlanır.
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının görülmesi ve satın alınması
MADDE 335- (1) İdare tarafından hazırlanan ve her sayfası onaylanan ön yeterlik
dokümanı ile ihale dokümanının birer örnekleri ön yeterliğe veya ihaleye katılmak isteyenlere,
İdarece basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek bir bedel üzerinden satılır.
İhale ve ön yeterlik dokümanında değişiklik veya açıklama yapılması
MADDE 336- (1) İlan yapıldıktan sonra ihale ve ön yeterlik dokümanında değişiklik
yapılmaması esastır. Değişiklik yapılması zorunlu olursa aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
a) Değişikliği gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek önceki ilanlar
geçersiz sayılır ve ihale yeniden aynı şekilde ilan edilir.
b) Teklif veya başvuruların hazırlanmasını etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya
eksikliklerin İdarece tespit edilmesi ya da İdareye yazılı olarak bildirilmesi halinde, zeyilname
düzenlenmek suretiyle dokümanda değişiklik yapılır. Yapılan bu değişikliklere ilişkin zeyilname,
ihale veya son başvuru tarihinden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek
şekilde doküman alanların tamamına gönderilir veya imza karşılığı elden tebliğ edilir.
c) Ancak, belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin ilanda da bulunması
halinde ise ihale sürecine devam edilebilmesi için düzeltme ilanı yapılır.
ç) Yapılan değişiklik nedeniyle tekliflerin veya başvuruların hazırlanabilmesi için ek süreye
ihtiyaç duyulması halinde, ihale veya son başvuru tarihi bir defaya mahsus olmak üzere en fazla
yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir.
d) Zeyilname düzenlenmesi halinde; tekliflerini vermiş veya başvurularını yapmış olan
istekli veya adaylara teklif veya başvurularını geri çekerek, yeniden teklif verme veya başvuru
yapma imkanı tanınır.
e) Ön yeterlik başvurusu veya teklif verme aşamasında, ihale veya ön yeterlik dokümanında
açıklanmasına ihtiyaç duyulan hususlarla ilgili olarak, ihale veya son başvuru tarihinden yirmi gün
öncesine kadar yazılı olarak açıklama talep edilir. Bu tarihten sonra yapılacak açıklama talepleri
değerlendirmeye alınmaz.
f) Açıklama talebinin İdarece uygun görülmesi halinde yapılacak açıklama, bu tarihe kadar
doküman alanların tamamına gönderilir veya imza karşılığı elden tebliğ edilir.
164
g) İdarenin bu yazılı açıklaması, ihale veya son başvuru tarihinden en az on gün önce tüm
istekli olabilecekler, adaylar veya isteklilerin bilgi sahibi olmalarını sağlayacak şekilde yapılır.
Açıklamada, sorular ve İdarenin ayrıntılı cevapları yer alır; ancak açıklama talebinde bulunanın
kimliği belirtilmez. Yapılan yazılı açıklamalar, açıklama yapıldıktan sonra ihale veya ön yeterlik
dokümanı alanlara, bu doküman ile birlikte verilir.
İhale dışı bırakılacak olanlar
MADDE 337- (1) İhale komisyonu tarafından, aşağıdaki durumda olan isteklilerin tespit
edilmesi halinde ihale dışı bırakılır:
a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkemece yürütülen, konkordato ilan eden, işini
askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuata göre benzer durumda olan,
b) İflası ilan edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, borçlarından dolayı mahkeme idaresinde
bulunan veya ülkesindeki mevzuata göre benzer bir durumda olan,
c) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükmü uyarınca, kesinleşmiş sosyal güvenlik
prim borcu olan,
ç) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu
olan,
d) İhaleden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen,
e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya
meslek ahlakına aykırı faaliyette bulunduğu idare tarafından ispat edilen,
f) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten
men edilmiş olan,
g) 4734 sayılı Kanunda belirtilen bilgi/belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte
belge verdiği tespit edilen,
ğ) İhaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan,
h) Yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.
İhaleye katılamayacak olanlar
MADDE 338- (1) Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak,
kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihaleye katılamayacaklarından, bu konuda araştırma
yapılır:
a) Geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olanlarla TCK kapsamına
giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu
görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar,
b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler,
c) İhale yetkilisi ile bu yetkiye sahip kurul görevlileri,
ç) İhale konusu işle ilgili ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve
onaylamakla görevliler,
d) İhale yetkilisi, bu yetkiye sahip kurul görevlileri ile ihale konusu işle ilgili ihale
işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevlilerin; eşleri, üçüncü
dereceye kadar kan hısımları, ikinci dereceye kadar kayın hısımları, evlatlıkları ve evlat edinenleri,
e) (c), (ç) ve (d) bendinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri.
(2) Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları
gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi
nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.
Başvuruların veya tekliflerin alınması ve değerlendirilmesi ile ihalenin karara
bağlanması
MADDE 339- (1) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet, teklif fiyatları ile birlikte,
pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanır. Teklif zarflarının
incelenmesinin ardından, teklif zarfları açılmadan önce yaklaşık maliyet açıklanır. Ancak,
isteklilerce sunulan teklif zarflarının hiçbirinin 4734 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci
fıkrasına uygun olmadığının anlaşılması halinde yaklaşık maliyet açıklanmaz.
a) Tekliflerin alınması ve açılması
1) İhale komisyonunca idari şartnamede belirtilen ihale saatinde ihaleye başlanır ve bu saate
kadar kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur.
165
2) İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. Bu incelemede, zarfın
üzerinde isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait
olduğu, ihaleyi yapan idarenin açık adresi ve zarfın yapıştırılan yerinin istekli tarafından imzalanıp
mühürlenmesi veya kaşelenmesi hususlarına bakılır. Bu hususlara uygun olmayan zarflar bir
tutanakla belirlenerek değerlendirmeye alınmaz.
3) Başvuru ya da teklif zarfının 4734 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasına
uygun olmadığının anlaşılması halinde, söz konusu zarfın ön ve arka yüzünün fotokopisi
çekildikten sonra başvuru veya teklif zarfı açılmaksızın iade edilir. Başvuru veya teklif zarfının
fotokopisi ise İdare tarafından ihale işlem dosyasında muhafaza edilir.
4) Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.
5) İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının
usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik olan veya teklif mektubu ile geçici
teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ve teklif bedelleri ile işin
yaklaşık maliyeti açıklanarak tutanağa bağlanır. Düzenlenen bu tutanaklar ihale komisyonunca
imzalanır ve ihale komisyon başkanı tarafından onaylanmış bir sureti isteyenlere imza karşılığı
verilir.
6) İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığına ilişkin kontrol, her bir belge için ayrı ayrı
yapılır ve tutanakta da her bir belge ayrı ayrı gösterilir.
7) İhale komisyonu tarafından başvuru veya teklif zarflarının 4734 sayılı Kanunun 30 uncu
maddesinin birinci fıkrasına uygun olup olmadığı incelenecek ve yapılan bu inceleme sonucunda
başvuru veya teklif zarfı açılan aday veya isteklilerin doküman satın alıp almadıkları, İdare
tarafından düzenlenen ve bir nüshası İdarede bulunan ön yeterlik/ihale dokümanının satın alındığına
ilişkin formlardan kontrol edilerek doküman satın almadığı halde başvuruda bulunduğu veya teklif
verdiği anlaşılanların başvuru veya teklifleri değerlendirme dışı bırakılır.
8) İlk oturumda hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez. Teklifi oluşturan
belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler değerlendirilmek üzere ilk oturum kapatılır.
b) Tekliflerin değerlendirilmesi
1) Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile
geçici teminatı usulüne uygun olmadığı ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin
değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir.
2) Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik
kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat
teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen
teklifler ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı
bırakılır.
3) Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda aritmetik
hata olduğu kabul edilir ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılır.
c) İdarelerce belgelerdeki eksik bilgilerin tamamlatılması
1) İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler ve bu
belgelere, ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden herhangi birinin, aday veya
isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik belgeler ve ekleri İdarece tamamlatılır.
2) Ayrıca,
a) Geçici teminat ve teklif mektuplarında taşıması zorunlu hususlar hariç olmak üzere,
sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmayan bilgi
eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,
b) Aday ve isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce düzenlenen belgelerde,
belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, belgenin içeriğine ilişkin tereddüt yaratacak
nitelikte olan ve belgeyi düzenleyen kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan bilgi
eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,
İdarece tamamlatılır.
166
3) Bu çerçevede, bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler, İdarece ilgili kurum
veya kuruluştan re’sen istenebilir. Söz konusu belgelerin aday veya istekliler tarafından
tamamlatılmasının istenilmesi halinde ise bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin
niteliği dikkate alınarak İdarece aday veya isteklilere iki iş gününden az olmamak üzere makul bir
tamamlama süresi verilir.
4) İdarece bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre içinde aday veya
isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya ihale tarihinden sonraki bir tarihte düzenlenmesi
halinde, bu belgeler, aday veya isteklinin başvuru veya ihale tarihi itibarıyla ihaleye katılım
şartlarını sağladığını tevsik etmesi halinde kabul edilir.
5) Bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin belgelerin yazılı olarak istenilmesi ve aday
ve isteklilerce bir dilekçe ekinde sunulması gerekmektedir. İdarece belirlenen sürede eksik bilgileri
tamamlamayan aday ve isteklilerin başvuruları veya teklifleri değerlendirme dışı bırakılır ve
isteklilerin geçici teminatları gelir kaydedilir.
6) İlgili mevzuatına göre ihaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken belge veya bilgilerin
İdarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında tespit edildiği hallerde,
İdarece bu tür belge veya bilgiler başvuruların ya da tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aday
veya isteklilerden talep edilemez ve tamamlatılamaz.
7) Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile
geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir.
ç) İsteklilerden tekliflerine açıklık getirilmesinin istenmesi
1) İhale komisyonunun talebi üzerine İdare, tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve
değerlendirmesinde yararlanmak üzere açık olmayan hususlarla ilgili isteklilerden açıklama ister.
2) Bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında
öngörülen kriterlere uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilemez ve bu
sonucu doğuracak şekilde kullanılamaz.
3) İdarenin yazılı açıklama talebine, istekli tarafından yazılı olarak cevap verilir.
d) Aşırı düşük teklifler
1) İhale komisyonu, verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya yaklaşık
maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder.
2) Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden, teklifte önemli
olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
3) İhale komisyonu tarafından;
a) Onarım işinin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin onarım işinin yerine getirilmesinde
kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen onarım işinin özgünlüğü,
hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak, aşırı
düşük teklifler değerlendirilir.
4) Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada
bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
5) İhale komisyonu tarafından, aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik
açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde, sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalara
ilişkin olarak Kamu İhale Kurumu tarafından düzenleme yapılmış ise bu düzenlemelerde yer alan
kriterler esas alınır.
e) Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler
1) İhale komisyonu;
a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,
b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp
yapılmadığını,
c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve tahsis edilen veya
gönderilen ödenekler de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde
ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirler veya verilen teklif fiyatlarını
uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar verir.
167
2) Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi
halinde İdarenin yeterli ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının
mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul
edilir. Bu durumda sorumluluk komisyona aittir.
f) Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi
1) İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi
iptal etmekte serbesttir.
2) İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.
3) Bütün teklifler reddedilerek ihalenin iptaline karar verilmesi halinde, tekliflerin
reddedilme gerekçelerine de ihale komisyonu kararında yer verilir.
4) İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal
bildirilir.
g) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi ve ihalenin karara bağlanması
1) Yapılan değerlendirme sonucunda ihale komisyonu tarafından ihale, ekonomik açıdan en
avantajlı teklifi veren istekli üzerinde bırakılır.
2) İhale komisyonu, yapacağı değerlendirme sonucunda gerekçeli bir karar alarak (İhale
Komisyonu Kararı Standart Form) ihale yetkilisinin onayına sunar.
3) Kararda, ihale komisyonunun çalışmasının başından itibaren yapılan işlemler ile kararın
gerekçesi ayrıntılı bir şekilde açıklanır.
4) Karara karşı oy kullanan üye bulunması halinde karşı oyun gerekçesi kararda belirtilir.
Teklifi değerlendirme dışı bırakılan istekli bulunuyor ise değerlendirme dışı bırakılma gerekçeleri
de belirtilir.
ğ) İhale kararının onaylanması veya iptali
1) İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce, ihale üzerinde bırakılan istekli ile
varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup
olmadığı Kamu İhale Kurumundan teyit edilerek buna ilişkin belge ihale kararına eklenir.
2) Yapılan teyit işlemi sonucunda, her iki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale
iptal edilir.
3) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya
gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
4) İhale onayı, İhale Komisyonu Kararı Standart Formu kullanılarak veya MEOP un ilgili
modülündeki onay belgesi düzenlenerek alınır.
5) İhale; kararın ihale yetkilisince onaylanması halinde geçerlidir.
İhale kararının bildirilmesi, Sözleşmenin imzalanması ve kesin teminat alınması
MADDE 340- (1) İhale kararının bildirilmesi ve sözleşmenin imzalanması ve kesin teminat
alınması işlemleri aşağıdaki şekilde yürütülür:
a) İhale kararının bildirilmesi
1) Kesinleşen ihale kararı Kesinleşen İhale Kararının Bildirilmesi Standart Form
kullanılarak isteklilere bildirilir.
2) İhale yetkilisi tarafından ihalenin iptal edilmesi durumunda bu husus İhale İptal
Kararlarının Bildirilmesi Formu kullanılarak, bütün başvuruların reddedilmesi sebebi ile ihalenin
iptalinde ise Bütün Başvuruların ve Tekliflerin Reddedilmesi Sebebi ile İhalenin İptali Formu
kullanılarak bildirilir.
3) İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç
gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dâhil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale
sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama
gerekçelerine de yer verilir.
4) İhale; kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere
gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.
5) İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 4734 sayılı Kanunun 21 inci
maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise
on gün geçmedikçe sözleşme imzalanmaz.
168
b) Sözleşmeye davet ve imzalanması
1) Sözleşmeye davet, “Üzerine İhale Yapılan İsteklinin Sözleşmeye Davet Edilmesine
İlişkin Form Standart Form kullanılarak yapılır.
2) 4734 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde belirtilen sürenin bitimini, ön mali kontrol
yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün
içinde, ihale üzerinde bırakılan istekli sözleşmeye davet edilir. Bu davet yazısında, tebliğ tarihini
izleyen on gün içinde yasal yükümlüklerini yerine getirmek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu
bildirilir.
3) İsteklinin, bu davet yazısının bildirim tarihini izleyen on gün içinde yasal
yükümlülüklerini yerine getirerek sözleşmeyi imzalaması İdarece sağlanır.
4) Sözleşme imzalandıktan sonra geçici teminat iade edilir.
5) Mücbir sebep halleri dışında ihale üzerinde bırakılan isteklinin, sözleşmeyi imzalamaması
durumunda, geçici teminatı gelir kaydedilmesi için ilgili muhasebe birimine yazı yazılır ve
hakkında 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesi hükümleri uygulanması için Bakanlığa durum
bildirilir.
ç) Kesin teminat
1) İhale üzerinde bırakılan istekliden, sözleşme imzalanmadan önce, ihale bedelinin yüzde
altısı oranında kesin teminat alınır.
d) Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine bildirim
1) İhale üzerinde bırakılan istekliyle sözleşmenin imzalanamaması durumunda, ekonomik
açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif
sahibi istekliyle sözleşme imzalanabilir.
e) İhalenin sözleşmeye bağlanması
1) Sözleşme bedelinin 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin (1) numaralı alt
bendi gereğince Kamu İhale Kurumunca belirlenen tutarı aşması durumunda, bu bedelin onbinde
beşi oranındaki tutar, sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından sözleşme imzalanmadan
önce Kamu İhale Kurumu hesabına yatırılır.
2) Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri sözleşme imzalanmadan önce
Kamu İhale Kurumuna gönderilmek suretiyle, sözleşme imzalanacak isteklinin ihalelere
katılmaktan yasaklı olup olmadığı teyit edilir.
3) İdare tarafından ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olarak hazırlanan sözleşme,
ihale yetkilisi ve yüklenici tarafından imzalanır ve sözleşmenin İdarece onaylı bir örneği
yükleniciye verilir. Yüklenici tarafından sözleşmenin birden fazla nüsha olarak düzenlenmesi talep
edilirse, talep edilen sayı kadar sözleşme nüshası düzenlenir.
4) İhale dokümanında sözleşmenin notere tescil ve onayına yönelik düzenleme yapılmış ise
düzenleme çerçevesinde işlem gerçekleştirilir.
5) Yüklenicinin iş ortaklığı veya konsorsiyum olması halinde, hazırlanan sözleşme bütün
ortaklar tarafından imzalanır ve sözleşmenin İdarece onaylı birer örneği ortaklara verilir. Ortaklar
tarafından sözleşmenin birden fazla nüsha olarak düzenlenmesi talep edilirse, talep edilen sayı
kadar sözleşme nüshası düzenlenir.
6) Sözleşmenin imzalanmasına ilişkin her türlü vergi, resim ve harçlar ile diğer sözleşme
giderleri yükleniciden tahsil için ilgili muhasebe birimine yazı yazılır.
7) Sözleşme bedelinin 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin (1) numaralı
alt bendi gereğince Kamu İhale Kurumunca belirlenen tutarı aşması durumunda, bu bedelin onbinde
beşi (% 005) oranındaki tutar, sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından sözleşme
imzalanmadan önce Kamu İhale Kurumu hesabına yatırılır.
İhale sonuçlarının bildirilmesi
MADDE 341- (1) İhale sözleşmenin taraflarca imzalanmasından sonra hazırlanacak İhale
Sonuç Formu en geç onbeş gün içinde Kamu İhale Kurumuna internet üzerinden gönderilir.
Sözleşme düzenlenmeyen hallerde de İhale Sonuç Formunun ilgili kısımları yapılan ihalenin
özelliğine göre doldurulur.
169
İhale sonucunda idarece yapılacak işlemler
MADDE 342- (1) İdarece sözleşme imzalandıktan sonra yükleniciye tutanakla yer teslimi
yapılarak taraflarca tutanak imzalanır.
(2) İhale yapılarak sözleşme imzalandıktan sonra tahsis edilen ödenek bedelinden ihale
tutarının gönderilmesi için Bakanlığa yazı yazılarak Yönerge eki “İhale Bedeli Talep Formu” (EK80) yazıya eklenir.
(3) İhale bedelinin İdareye aktarılması üzerine, işin bitimi beklenip, ilgili yükleniciden
onarım işinin bittiğine dair yazı (iş bitirme dilekçesi) alınır.
(4) İşin bitirildiğine dair yazının verilmesi üzerine yetkili teknik ekip işi kontrol eder ve hak
ediş düzenlenir.
(5) Hak ediş miktarının sözleşmede belirtildiği şekilde yükleniciye ödenmesi için ödeme
emri belgesi düzenlenir ve gerekli belgeler eklenerek ilgili muhasebe birimine gönderilir.
İş artışının olması durumunda yapılacak işlemler
MADDE 343- (1) Onarım sırasında öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının
zorunlu olması halinde, sözleşmeye esas proje içinde kalması ve İdareyi külfete sokmaksızın asıl
işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması şartlarıyla, anahtar teslimi
götürü bedel ihale edilen onarım işlerinde sözleşme bedelinin yüzde onuna, birim fiyat teklif almak
suretiyle ihale edilen onarım işleri sözleşmelerinde ise yüzde yirmisine kadar oran dahilinde, süre
hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılır.
(2) İş artışına gidilecekse mukayeseli keşif yaptırılarak gerekçe raporu ile birlikte Bakanlığa
gönderilir ve uygun görüş alınıp ödenek temin edildikten sonra onarım işi yaptırılır.
(3) İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış
yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının ihale
dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi sağlanır.
Sözleşme bedelinin yüzde sekseninden daha düşük bedelle tamamlanması
MADDE 344- (1) Sözleşme bedelinin yüzde sekseninden daha düşük bedelle
tamamlanacağı anlaşılan işlerde, yüklenicinin işi bitirmesi zorunlu olduğundan, yükleniciye yapmış
olduğu gerçek giderleri ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin yüzde sekseni ile
sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının yüzde beşi geçici kabul tarihindeki
fiyatlar üzerinden ödenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım-İnşaat İşlemleri
Yatırım projesi teklifinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 345- (1) Yatırım projelerinde aşağıdaki hususlara dikkat edilir:
a) Yatırım projesi tekliflerinde bulunulurken, ülkemizin idari yapısındaki değişiklikler de
göz önünde bulundurularak, ihtiyaç gerçekçi nedenlere dayandırılır ve kaynakların daha etkin
kullanılması amacıyla gereksiz taleplerde bulunulmaz.
b) Bakanlık hizmet binalarının yapım projelerine ait teklifler gerekçeli rapor ile birlikte,
yatırım programı hazırlıklarında değerlendirilmek üzere Haziran ayı sonuna kadar, Bakanlığa yazı
ile gönderilir.
Yatırım teklifinde bulunulan projenin yatırım programına alınmasından önce
MADDE 346- (1) Yatırım programına alınması teklif edilen projelerin arsaları, programa
alınmadan önce temin edilir ve programa alındığı yıl itibari ile ihale edilerek başlanmasına imkan
verecek şekilde aşağıda belirtilen niteliklerde olmasına dikkat edilir:
a) Uygun olması durumunda mülkiyeti Hazineye ait arsalara öncelik verilir.
b) Arsanın il/ilçe merkezinde veya gelişme durumuna göre merkezi sayılabilecek bölgesinde
c) Arazi veya arsa, imar planında “resmi kurum alanı” olarak ayrılmış olmalıdır. “resmi
kurum alanı” olarak ayrılmamışsa imar planında gerekli değişikliklerin yapılması sağlanır.
ç) Bağış yoluyla temin edilecek arazi veya arsalarda, bağış işlemlerinin düzenlendiği Millî
Emlak Genel Tebliği hükümlerine uyulur.
170
d) Maliyet artışına sebebiyet verilmemesi ve arsa değişikliklerine gidilmemesi için temin
edilecek arsanın veya arazinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen kriterler çerçevesinde,
aşağıdaki hususların bu Bakanlığın ilgili taşra teşkilatı vasıtası ile belirlenmesi sağlanır:
1) Dere yataklarında olmaması ve su baskınına maruz kalmaması,
2) Heyelan ve bataklık bölgesinde bulunmaması,
3) Eğiminin yüzde beşi geçmemesine dikkat edilmesi,
4) Zemin sual fişinin hazırlattırılarak yeraltı suyunun tespit edilmesi ve buna göre projenin
uygulanması için arsanın uygun olup olmadığının araştırılması,
5) Arsada projenin uygulanmasına mani olacak şekilde, enerji nakil hattı, dere, korunması
gereken bina, ağaç bulunup bulunmadığının tetkik edilmesi,
6) İmar planında seçilen arsanın amacına uygun şekilde yeterli alana sahip olması.
Arsa veya arazi temininden sonra Bakanlığa gönderilecek belgeler
MADDE 347- (1) Yatırım programına alınması istenilen projelerle ilgili talep yazılarına
aşağıdaki belgeler temin edilerek eklenir:
a) Hazineye ait taşınmazın şerh ve beyanlarını da gösteren son tapu örneği (ilgili tapu
müdürlüğünden yazı ile istenir),
b) 1/1000 ölçekli uygulama imar planının, resmi kurum alanını gösteren ilgili imar paftası
orijinal kopyası (iki adet) ve son bir yıl içerisinde tasdik edilmiş imar durumu belgesi (kat sayısı,
inşaat yaklaşma mesafeleri, TAKS, KAKS ve diğer yapılaşma koşullarını gösteren (ilgili belediye
başkanlığından yazı ile istenir),
c) Resmi kurum alanı olarak ayrılan parsele ait kadastral çapı (kadastro müdürlüğünden yazı
ile istenir),
d) Hizmet binası içinde yer alacak birimlerin, mevcut ve geleceğe yönelik gelişme eğilimi
de göz önünde bulundurularak düzenlenecek ve defterdar tarafından onaylı, birim adını, oda
sayısını, kullanım amacını, her odada görev yapacak kişi sayısını gösteren ayrıntılı ön ihtiyaç
programı,
e) Taşınmazın Bakanlık adına alınan tahsis kararı.
Yatırım programında yer alan projelere ait bilgi ve belgelerin gönderilmesi
MADDE 348- (1) İlgili yıl yatırım programına alınan her bir proje için defterdarlıkça,
yatırımların uygulama durumları, etkinliğin artırılmasına ve karşılaşılan güçlüklerin giderilmesine
yönelik görüşleri de eklenmek suretiyle hazırlanacak yıllık raporlar ve yıl içerisinde ödenen son
hakedişe ait kapak sayfalarının onaylı örnekleri izleyen yılın ocak ayı içerisinde Çevre ve Şehircilik
Bakanlığın ilgili taşra teşkilatından yazı ile istenerek Bakanlığa gönderilir.
ONBEŞİNCİ KISIM
Taşınır İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Görevliler ile Kullanılan Defter ve Belgeler
Sorumluluk
MADDE 349- (1) Taşınırların muhafazası ile görevli olan veya kendilerine kullanılmak
üzere taşınır teslim edilen görevliler;
a) Bu taşınırları en iyi şekilde muhafaza etmekle,
b) Gerekli bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmakla,
c) Veriliş amacına uygun bir şekilde kullanmakla,
ç) Görevin sona ermesi veya görevden ayrılma halinde iade etmekle,
sorumludur.
(2) Zimmetle teslim edilen dayanıklı taşınırlar, kullanıcıları tarafından başkasına
devredilemez.
(3) Kullanıcılarının görevden ayrılması halinde söz konusu taşınırların ambara iade edilmesi
zorunludur. Bu şekilde teslim yapılmadan personelin kurumla ilişiği kesilmez.
171
(4) Taşınırların muhafazasından ve yönetilmesinden sorumlu olanların, kendilerine
kullanılmak üzere taşınır teslim edilen kamu görevlilerinin gerekli tedbirleri almaması veya özeni
göstermemesi nedeniyle taşınırın kullanılmaz hale gelmesi veya yok olması durumunda, 27/9/2006
tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Zararlarının
Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre işlem yapılır.
(5) Kullanılmak üzere kendilerine taşınır teslim edilen görevlilerin kasıt, kusur, ihmal veya
tedbirsizlik ya da dikkatsizlikleri nedeniyle oluşan kamu zararı, değer tespit komisyonu tarafından
tespit edilecek rayiç bedeli üzerinden, ilgili mevzuat hükümleri uygulanmak suretiyle tahsil edilir.
Harcama yetkilisi
MADDE 350- (1) Harcama yetkilisi, taşınır işlemlerinin aşağıda belirtildiği şekilde
yapılmasından sorumludur:
a) Taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden,
kullanılmasından, kontrolünden, kayıtlarının 18/1/2007 tarihli ve 26407 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Taşınır Mal Yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslara göre saydam ve erişilebilir
şekilde tutulmasını sağlamaktan ve taşınır yönetim hesabını ilgili mercilere göndermekten,
b) Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri aracılığıyla, taşınır kayıtlarının Taşınır Mal
Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak tutulması, taşınır yönetim hesabının ilgili mercilere
gönderilmesi, taşınırlara ilişkin işlem ve kayıtların usulüne uygun olarak yapılması veya
yaptırılmasından; kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırların
ilgililerden tazmini için gerekli işlemlerin yapılmasından veya taşınır kayıt kontrol yetkilileri
aracılığı ile yaptırılmasından.
Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi
MADDE 351- (1) Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri, harcama yetkililerince, memuriyet
veya çalışma unvanına bağlı kalmaksızın, taşınır kayıt ve işlemlerini yapabilecek bilgi ve niteliklere
sahip personel arasından görevlendirilir. Taşınır işlemleri yoğun olan harcama birimlerinde birden
fazla taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi görevlendirilebilir. Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri aşağıda
belirtilen işleri yapar:
a) Harcama birimince edinilen taşınırlardan muayene ve kabulü yapılanları cins ve
niteliklerine göre sayarak, tartarak, ölçerek teslim alır, doğrudan tüketilmeyen ve kullanıma
verilmeyen taşınırları sorumluluğundaki ambarlarda muhafaza eder.
b) Muayene ve kabul işlemi hemen yapılamayan taşınırları kontrol ederek teslim alır ve
bunların kesin kabulü yapılmadan kullanıma verilmesini önler.
c) Taşınırların giriş ve çıkışına ilişkin kayıtları tutar, bunlara ilişkin belge ve cetvelleri
düzenler ve taşınır yönetim hesap cetvellerini konsolide görevlisine gönderir.
ç) Tüketime veya kullanıma verilmesi uygun görülen taşınırları ilgililere teslim eder.
d) Taşınırların yangına, ıslanmaya, bozulmaya, çalınmaya ve benzeri tehlikelere karşı
korunması için gerekli tedbirleri alır ve alınmasını sağlar.
e) Ambarda çalınma veya olağanüstü nedenlerden dolayı meydana gelen azalmaları harcama
yetkilisine bildirir.
f) Ambar sayımını ve stok kontrolünü yapar, harcama yetkilisince belirlenen asgarî stok
seviyesinin altına düşen taşınırları harcama yetkilisine bildirir.
g) Kullanımda bulunan dayanıklı taşınırları bulundukları yerde kontrol eder, sayımlarını
yapar ve yaptırır.
ğ) Harcama biriminin malzeme ihtiyaç planlamasının yapılmasına yardımcı olur.
h) Kayıtlarını tuttuğu taşınırların yönetim hesabını hazırlar ve harcama yetkilisine sunar.
ı) Ambarlarda kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlikleri nedeniyle meydana gelen kayıp ve
noksanlıklardan sorumlu olup, sorumluluklarında bulunan ambarları devir ve teslim etmeden
görevlerinden ayrılamaz.
Taşınır konsolide görevlisi
MADDE 352- (1) Taşınır konsolide görevlisi, ilçede malmüdürü, ilde defterdar tarafından
belirlenir.
172
Defter, belge ve cetveller
MADDE 353-(1) Taşınır işlemlerinde, işlem türüne göre, Bakanlık Strateji Geliştirme
Başkanlığı web sitesindeki Maliye SGB.net sitemine giriş yapılarak “Taşınır Mal ve Harcama
Giriş” modülü üzerinden aşağıda belirtilen defter, belge ve cetveller düzenlenir. Programı
kullanabilmek için ilgili görevlilere Strateji Geliştirme Başkanlığından yazı ile şifre istenir.
a) Taşınır Kod Listesinin (A) bölümünde yer alan tüketim malzemelerinin giriş ve çıkış
kayıtları için Tüketim Malzemeleri Defteri,
b) Taşınır Kod Listesinin (B) bölümünde yer alan her bir dayanıklı taşınıra ait giriş ve çıkış
kayıtları için Dayanıklı Taşınırlar Defteri,
c) Taşınır İşlem Fişi,
ç) Zimmet Fişi,
d) Taşınır İstek Belgesi,
e) Dayanıklı Taşınırlar Listesi,
f) Taşınır Geçici Alındısı,
g) Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı,
ğ) Ambar Devir ve Teslim Tutanağı,
h) Sayım Tutanağı,
ı) Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli,
i) Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli,
j) Taşınır Hesap Cetveli,
k) Taşınır Kesin Hesap Cetveli,
l) Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetveli,
m) Ambar Devir ve Teslim Tutanağı.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşınır Kayıt İşlemleri
Taşınırların kaydı
MADDE 354- (1) İdarece bütün taşınırlar ve bunlara ilişkin işlemler, Yönergenin 353 üncü
maddesinde belirtildiği şekilde Maliye SGB.net sistemi kullanılarak yapılır.
(2) Taşınır kayıtlarının, yönetim hesabı verilmesine esas olacak şekilde tutulması ve her
bir kaydın belgeye dayanması esas olduğundan bu hususa dikkat edilir.
(3) Bu çerçevede;
a) Önceki yıldan devren gelen taşınırlar ile içinde bulunulan yılda herhangi bir
şekilde edinilen veya elden çıkarılan taşınırlar,
b) Taşınırlardaki kayıp, fire, yıpranma ve benzeri nedenlerle meydana gelen azalmalar,
c) Sayım sonucunda ortaya çıkan fazlalar,
miktar ve değer olarak kayıtlara alınarak takip edilir.
Kayıt zamanı ve kayıt değeri
MADDE 355- (1) Taşınırlar, edinme şekline bakılmaksızın kamu idaresince kullanılmak
üzere teslim alındığında giriş kaydedilir.
(2) Taşınırlar;
a) Tüketime verildiğinde,
b) Satıldığında,
c) Başka harcama birimlerine devredildiğinde,
ç) Çeşitli nedenlerle kullanılamaz hale geldiğinde,
d) Hurdaya ayrıldığında veya kaybolma, çalınma, canlı taşınırın ölümü gibi yok olma
hallerinde,
çıkış kaydedilir.
(3) Giriş ve çıkış kayıtları taşınır işlem fişine dayanılarak yapılır. Giriş ve çıkış kayıtları;
a) Satın alma suretiyle edinme ve değer artırıcı değişiklik hallerinde maliyet bedeli,
b) Bedelsiz devir, kullanılamaz hale gelme, yok olma ve hurdaya ayrılma hallerinde kayıtlı
değeri,
173
c) Bağış, yardım ve hediye yoluyla edinilen taşınırlarda; bağış ve yardımda bulunan
tarafından ispat edici bir belge ile değeri belirtilmiş ise bu değer, belli bir değeri yoksa değer tespit
komisyonunca belirlenen değer,
esas alınarak yapılır.
Değer tespit komisyonu
MADDE 356- (1) Değer tespit komisyonu harcama yetkilisinin onayı ile,
a) Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi,
b) İşin uzmanı,
c) Görevlendirilecek başka bir üye,
dahil en az üç kişiden kurulur.
(2) Komisyon değer tespitinde ticaret odası, sanayi odası, borsa, meslek kuruluşları, ilgili
diğer kuruluşlardan veya aynı nitelikteki taşınırı satın alan idarelerden ve fiyat araştırması
sonuçlarından yararlanır.
(3) Satın alma suretiyle edinilen taşınırların maliyet bedelinin tespitinde, 8/6/2005 tarihli ve
25839 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin ilgili
hükümleri uygulanır.
(4) Faturada çeşitli taşınırlar için topluca gösterilmiş giderler olması durumunda, giderler
taşınırların alış bedelleri ile orantılı olarak paylaştırılır. Taşınırlar faturada kayıtlara esas olacak
şekilde çeşitleri itibarıyla ayrı ayrı gösterilir.
Dayanıklı taşınırlarda değer artışı
MADDE 357- (1) Kullanım devamlılığının sağlanması için yapılan bakım ve onarım
harcamaları hariç olmak üzere dayanıklı taşınırların; niteliğini, kullanım şeklini değiştiren, hizmet
kalitesini ve taşınırlardan sağlanan faydayı artıran ve benzeri amaçlarla yapılan değer artırıcı
harcamalar, taşınırın kayıtlı maliyet değerine, ilgili taşınır kayıt kontrol yetkilisi tarafından taşınır
işlem fişi düzenlenmek suretiyle ilave edilir.
(2) Bu şekilde maliyetlere ilave edilecek değer artırıcı harcamalar nitelik, tür ve tutar
itibarıyla Bakanlıkça belirlendiğinden bu hususa ayrıca dikkat edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Taşınır Edinimi
Taşınırların öncelikle diğer idarelerden karşılanması
MADDE 358- (1) İdarece ihtiyaç duyulan taşınırların öncelikle diğer idarelerdeki ihtiyaç
fazlası taşınırlardan karşılamak suretiyle temin etmeleri esas olduğundan öncelikle Muhasebat
Genel Müdürlüğünün “ www.kbs.gov.tr/IhtiyacFazlasi/gen/anaRapor.htm” linkinden taşınırlar
kontrol edilir. İhtiyaç duyulan taşınırların bu şekilde karşılanması halinde, satın alma yoluna
gidilmez ve bu ihtiyaçlar için ödenek veya kaynak ayrılması talebinde bulunulmaz.
Taşınır satın alınması, giriş işlemleri ve ödeme işlemleri
MADDE 359- (1) İdarece, ihtiyaç duyduğu taşınırların satın alma süreci 4734 ve 4735 sayılı
Kanunlar kapsamında (Doğrudan temin usulü hariç) EKAP üzerinden, taşınır kayıtlarına giriş işlemi
Maliye SGB.net sisteminden ve ödeme emri belgesi ise kbs.gov.tr sitesinde bulunan Harcama
Yönetim Sistemi (HYS) üzerinden süreç oluşturmak suretiyle yapılır. Ayrıca aşağıdaki hususlara da
dikkat edilir.
a) Satın alınan taşınırlar için, teslim alındıktan sonra, Taşınır Mal Yönetmeliğine ekli taşınır
kod listesindeki hesap kodları itibarıyla üçer nüsha taşınır işlem fişi düzenlenerek (c) bendinde
belirtildiği şekilde işlem yapılır ve taşınır işlem fişinin bir nüshası ilgili muhasebe birimine
gönderilir.
b) Alımı Bakanlıktan veya defterdarlıktan yapılarak birden fazla birime doğrudan teslim
edilen taşınırlar için, taşınırın teslim edildiği birimlerce taşınır işlem fişi düzenlenir ve bir nüshası
alımı yapan birime gönderilir. Alımı yapan birim, gelen fişlere dayanarak, ödemeye ve kendi giriş
kayıtlarına esas olmak üzere taşınır işlem fişi düzenler. Diğer birimlerden alınan fişler, düzenlenen
bu fişin idarede kalan nüshasına bağlanır. Alımı yapan birimce giriş kayıtları yapıldıktan sonra
düzenlenecek taşınır işlem fişiyle de ilgili diğer birimler adına çıkış kaydedilir.
174
c) Farklı hesaplara kaydı gereken taşınırların aynı faturada yer alması halinde, faturadaki
taşınırların kaydedileceği hesap sayısınca fatura fotokopileri çıkarılır ve üzerine her hesap için
düzenlenen taşınır işlem fişinin numarası yazılır. Fişin birinci nüshası ödeme emri belgesine, ikinci
nüshası ise ödeme emri belgesinin harcama biriminde kalan nüshasına bağlanır. Üçüncü nüshası,
muayene ve kabul komisyon tutanağı veya idare yetkilisince düzenlenmiş kabul belgesi ile birlikte,
sıralı olarak dosyalanır.
ç) Satın alınan dergi ve gazete gibi süreli yayınların bedellerinin ödenmesi sırasında taşınır
işlem fişi düzenlenmez. Söz konusu yayınlardan cilt birliği sağlananlar, ciltleme yapıldıktan sonra
taşınır işlem fişi düzenlenerek kayıtlara alınır.
Bağış, yardım ve hediye yoluyla edinilen taşınırların girişi
MADDE 360- (1) Harcama yetkilisinden alınan onay doğrultusunda, bağış, yardım ve
hediye olarak edinilen taşınırlar teslim alındığında, taşınır kayıt kontrol yetkilisi tarafından taşınır
işlem fişi düzenlenerek kayıtlara alınır. Fişin birinci nüshası bağış, yardım ve hediye edene, bir
nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da dosyasında saklanır.
Sayım fazlası taşınırların girişi
MADDE 361- (1) Yapılan sayım sonucunda fazla bulunan taşınırlar, taşınır işlem fişi
düzenlenerek kayıtlara alınır. Düzenlenen taşınır işlem fişinin bir nüshası muhasebe birimine
gönderilir. Sayım fazlası taşınırların giriş kaydedilmesinde; söz konusu taşınırla aynı nitelikte son
bir yıl içinde girişi yapılan taşınır varsa bu değer, aksi halde bu kısımda belirtilen değer tespit
komisyonu tarafından belirlenecek değer esas alınır.
İade edilen taşınırların girişi
MADDE 362- (1) Kullanıma verilen tüketim malzemelerinden herhangi bir nedenle iade
edilenler, iadeyi yapan birim yetkilisinin onayını taşıyan ve iade edilen malzemenin cins ve
miktarını belirten belge karşılığında teslim alınır ve taşınır işlem fişi düzenlenerek tekrar giriş
kaydedilir. Fişin birinci nüshası taşınırları iade edene verilir. Bir nüshası da muhasebe birimine
gönderilir.
(2) Taşınır Mal Yönetmeliği eki taşınır kod listesinde tüketim malzemesi olarak
sınıflandırılan taşınırlardan, üzerine kayıt yapmak veya yeniden formatlanmak ya da doldurulmak
suretiyle tekrar kullanılması mümkün olanların, görevin tamamlanmasını takiben ambara iadesi
zorunludur. Bu şekilde iade edilen taşınırlar hakkında birinci fıkraya göre işlem yapılır.
(3) Dayanıklı taşınırların kullanıma verilmesinde zimmet verme fişi, geri alınmasında
zimmetten düşme fişi düzenlenir. Söz konusu zimmet fişlerinde taşınır işlem fişi düzenlenmez.
Devir alınan taşınırların girişi
MADDE 363- (1) İdare tarafından, kamu idarelerinden bedelsiz olarak devir alınan
taşınırlar, devreden idarenin taşınır işlem fişinde gösterilen değer esas alınarak düzenlenecek taşınır
işlem fişi ile giriş kaydedilir. Taşınır işlem fişi üç nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası yedi gün
içerisinde devreden idarenin çıkış kaydına esas taşınır işlem fişine bağlanmak üzere devreden
idareye, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir. Bir nüshası da dosyasında saklanır. Devralan
idarenin yapmış olduğu taşıma giderleri taşınırın değeri ile ilişkilendirilmez.
(2) İdarenin muhtelif harcama birimlerinin ambarları arasında devredilen taşınırların
alınmasında da üç nüsha taşınır işlem fişi düzenlenir ve fişin bir nüshası ilgili harcama birimine, bir
nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da dosyasında saklanır.
(3) Aynı harcama biriminin ambarları arasındaki taşınır devirlerinde düzenlenen taşınır
işlem fişi muhasebe birimine gönderilmez.
Tasfiye idaresinden edinilen taşınırların girişi
MADDE 364- (1) 24/11/2000 tarihli ve 2000/1724 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Tasfiye Tüzüğü hükümlerine göre tasfiye idaresince kamu idarelerine bedelli
veya bedelsiz devredilen taşınırlar karşılığında üç nüsha taşınır işlem fişi düzenlenir ve fişin bir
nüshası taşınırı teslim eden idareye, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da
dosyasında saklanır.
175
İç imkanlarla üretilen taşınırların giriş işlemleri
MADDE 365- (1) İdarenin kendi kullanımları için iç imkanlarıyla ürettikleri taşınırların,
değer tespit komisyonu tarafından belirlenecek rayiç bedeli üzerinden taşınır işlem fişi
düzenlenerek giriş kaydı yapılır. İki nüsha olarak düzenlenen taşınır işlem fişinin bir nüshası
muhasebe birimine bir nüshası da dosyasında saklanır.
(2) İdarelerinin mülkiyetindeki arazilerde yetiştirilen ağaçlardan üretilen ekonomik değere
sahip kereste, odun, meyve gibi ürünler hakkında da birinci fıkra hükmü uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Taşınır Çıkışı
Tüketim suretiyle çıkış
MADDE 366- (1) Tüketim suretiyle çıkış işlemleri aşağıda belirtildiği şekilde yapılır:
a) Tüketim malzemeleri, taşınır istek belgesi karşılığında düzenlenecek taşınır işlem fişi ile
çıkış kaydedilir.
b) İdarenin iç imkanlarıyla kendi kullanımları için üretecekleri dayanıklı taşınırların
üretiminde kullanılan taşınırlar için de birinci fıkra hükmü uygulanır.
c) Taşınır işlem fişi düzenlenmeden hiçbir şekilde tüketim malzemesi çıkışı yapılmaz.
ç) Tüketim malzemelerinin çıkış kayıtları, ambarlara girişlerindeki öncelik sırası dikkate
alınarak “ilk giren-ilk çıkar” esasına göre ve giriş bedelleri üzerinden yapılır.
d) “150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı”nda izlenen tüketim malzemelerinin muhasebe
kayıtlarından çıkışları için, “Taşınır Mal Modülü” nün raporlar bölümünden II nci düzey detay
kodu bazında üç aylık dönemler itibarıyla “Tüketim malzemeleri çıkış raporu” alınır ve harcama
yetkilisi tarafından onaylanır. Rapor, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar
muhasebe birimine yazı ile gönderilir.
Kullanım suretiyle çıkış
MADDE 367- (1) Taşıt ve iş makineleri haricindeki dayanıklı taşınırlar, taşınır istek belgesi
düzenlenmek suretiyle talep edilir. Talep edilen dayanıklı taşınırlar zimmet fişi düzenlenerek
kullanıma verilir.
(2) Kara taşıt ve iş makinelerinin yetkili makamın onayına istinaden yönetiminden sorumlu
görevliye veya kullanıcısına verilmesinde ise zimmet fişi düzenlenir.
(3) Zimmet fişinin birinci nüshası dosyasında saklanır. İkinci nüshası zimmetle taşınır teslim
edilen görevlilere verilir.
(4) Oda, büro, bölüm, geçit, salon, atölye, garaj ve servis gibi ortak kullanım alanlarında
kullanılmak üzere verilen taşınırlar için dayanıklı taşınırlar listesi düzenlenir ve taşınırlar ortak
kullanım alanının sorumlusu veya yöneticisine imzası alınarak teslim edilir. Listenin bir örneği oda,
büro, bölüm, geçit, salon, atölye, garaj ve servis gibi ortak kullanım alanının görülebilen uygun bir
yerine asılır.
Kamu idareleri arasında bedelsiz devir
MADDE 368- (1) Kamu idareleri arasında taşınırların bedelsiz devri işlemleri aşağıdaki
şekilde yürütülür:
a) İhtiyaç fazlası taşınırlar ve bedelsiz devre ilişkin genel esaslar
1) Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların,
kaynakların etkili, ekonomik, verimli olarak elde edilmesinden ve kullanılmasından sorumlu ve bu
hususlarda yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olmaları nedeniyle, İdare, ihtiyaç
fazlası taşınır oluşmaması için gerekli tedbirleri alır.
2) Zorunlu veya öngörülemeyen sebeplerle ortaya çıkan ve yapılan araştırma ve
değerlendirmeler sonucunda kullanım imkanı olmadığı anlaşılan taşınırlar ihtiyaç fazlası taşınır
olarak kabul edilir ve diğer kamu idarelerine bu bölümde belirtilen usul ve esaslara göre bedelsiz
olarak devredilir.
3) İdare, tespit edilen ihtiyaç fazlası kullanılabilecek taşınırların girişlerini,
“www.kbs.gov.tr/IhtiyacFazlasi/gen/anaRapor.htm” web adresi üzerinden gerçekleştirir.
176
b) Bedelsiz devre ilişkin şartlar
1) İhtiyaç fazlası olduğu tespit edilen taşınırların diğer kamu idarelerine bedelsiz
devredilmesinde aşağıdaki şartların varlığı aranır:
a) Taşınırlar, kayıtlara alınış tarihi itibarıyla beş yılını tamamlamış olmalıdır. Ancak,
aşağıda belirtilen durumlarda beş yıl şartı aranmaz:
1) Kamu idarelerince araştırma ve geliştirme amacıyla yürütülen veya desteklenen projelerin
gerçekleştirilmesi için edinilen ve proje çalışmalarının tamamlanmasından sonra sözleşme
hükümlerine dayanılarak İdareye devredilen taşınırlardan, İdarece kullanılmasına ihtiyaç
duyulmayanlar.
2) Uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesi için yapılan toplantı, konferans, tanıtım,
spor, yarışma, gösteri, sergi ve benzeri faaliyetler için alınmış olan taşınırlardan söz konusu
faaliyetler tamamlandıktan sonra İdarece kullanılmasına ihtiyaç duyulmayanlar.
3) İdarece kullanım imkanı bulunmadığı gibi diğer idarelere devredilmediği takdirde
çürüme, bozulma veya kullanım süresinin dolması gibi nedenlerle bir daha kullanılamayacak olan
ya da diğer zorunlu sebeplerle devredilmesi gereken tüketim malzemeleri.
b) Devralacak idarece ihtiyaç duyulan ve bakım, onarım ve taşıma giderleri yönünden malî
külfetler getirmeyen ihtiyaç fazlası taşınırlar devredilir.
c) Beş yılını tamamladığı halde devralmak isteyen idare açısından bakım, onarım ve taşıma
giderleri nedeniyle devri ekonomik olmayan ve kullanılmasında fayda görülmeyen taşınırlar
devredilmez. Bu tür taşınırlar, mevzuat hükümlerine göre satılmak veya imha edilmek suretiyle
tasfiye edilir.
ç) Devredilecek taşınırların taşıma işlemleri devralacak idare tarafından yapılır. Ancak;
zorunlu durumlarda İdare tarafından da taşıtılır.
d) İdarenin yapmış olduğu taşıma giderleri taşınırın değerine ilave edilmez.
e) Taşınır devirleri, Muhasebat Genel Müdürlüğünce, yıllar itibarıyla yayımlanan “Parasal
Sınırlar ve Oranlar Hakkındaki Genel Tebliği”nde belirlenen limitler dikkate alınarak harcama
yetkilisi veya üst yöneticinin onayı ile yapılır.
f) Devrine karar verilen taşınır için iki nüsha Yönerge eki “Taşınır Devrine İlişkin Protokol”
(EK-81) düzenlenir ve bu bölümde belirtilen işlemler yapıldıktan sonra devredilir.
g) Kamu idarelerince Başbakanlığa ve Başbakanlıkça diğer kamu idarelerince yapılacak
devirlerin herhangi bir şarta bağlı olmaksızın gerçekleştirilmesi gerektiğinden, bu devirler için
yukarıda belirtilen şartlar aranmaz.
c) Devredilemeyecek taşınırlar
1) Taşıtların devri yapılmaz. Ancak, İdarece ihtiyaç duyulmadığından diğer idarelere
bedelsiz devredilmesinde yarar görülenler Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem
yapılır.
2) İdarece araştırma ve geliştirme amacıyla yürütülen veya desteklenen projelerin
gerçekleştirilmesi için edinilen ve proje çalışmalarının tamamlanmasından sonra sözleşme
hükümlerine dayanılarak İdareye devredilen taşıtların diğer kamu idarelerine devrinde de bu
maddeye göre işlem yapılır.
3) Taşınır devirlerinde aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Bedelsiz olarak devredilen taşınırların çıkışı taşınır işlem fişi düzenlenerek yapılır. Fişin
bir nüshası taşınırın devredildiği idareye, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir. Devir alan
idareden alınan fiş, düzenlenen fişin ekine bağlanır.
b) İdarenin muhtelif harcama birimlerinin ambarları arasında devredilen taşınırlar için de
taşınır işlem fişi düzenlenir ve fişin bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası
devredilen harcama birimine, bir nüshası da dosyasında saklanır.
c) İdarenin aynı harcama biriminin ambarları arasındaki taşınır devirlerinde de taşınır işlem
fişi düzenlenir, ancak bu fişler muhasebe birimine gönderilmez.
Geçici olarak tahsis edilecek taşınırlar
MADDE 369- (1) İdarelere ait taşınırların geçici olarak tahsisinde aşağıda belirtilen
177
(2) Bilgisayar, sunum ve gösteri cihazları, kesintisiz güç kaynakları, jeneratör veya bu tür
makine ve cihazlarla donanımlı alanlar, seyyar kulübe, kabin, konteynır gibi dayanıklı taşınırlar ile
taşıt ve iş makineleri;
a) Önceden düşünülmeyen, ancak yapılmasında zorunluluk bulunan seminer, eğitim,
toplantı, konferans, gezi ve benzeri nedenlerle,
b) İlgili mevzuat gereğince belirli makam ve görevlilerin hizmetine verilmiş taşıtların tamir,
bakım-onarım ve benzeri nedenlerle kullanılamadığı durumlarda,
c) Yangın, sel baskını, deprem gibi doğal afet halleri ile kamu hizmetinin gerektirdiği ivedi
ve zorunlu hallerde,
ortaya çıkan ihtiyaçları için idarelere geçici olarak tahsis edilebilir.
(3) İdarenin dönemsel veya mevsimsel olarak kullanmayacağı tespit edilen taşıt ve iş
makineleri, bunlara ihtiyaç duyan idarelere, mülki idare amiri tarafından, gerekli görülmesi halinde,
koordinasyon sağlanmak suretiyle, geçici olarak tahsis edilebilir.
(4) Ancak, belirli bir hizmetin üretilmesinde kullanılan ve kullanımı sonucunda tükenen
veya ilk özelliklerini kısmen veya tamamen kaybederek bir daha kullanılmayacak hale gelen
tüketim madde ve malzemeleri geçici tahsise konu edilmez.
(5) Kamu idarelerince Başbakanlığa ve Başbakanlıkça diğer kamu idarelerine yapılacak
tahsislerin herhangi bir şarta bağlı olmaksızın gerçekleştirilmesi gerektiğinden, bu tahsisler için
yukarıda belirtilen şartlar aranmaz.
Geçici tahsis yetkisi ve tahsis Şartları
MADDE 370- (1) Üst yönetici tarafından ayrıca bir düzenleme yapılmadığı sürece taşınırın
yönetiminden ve hesabını vermekten sorumlu harcama yetkilisi taşınırların diğer kamu idarelerine
geçici olarak tahsisine yetkilidir.
(2) İdareler arasındaki taşınır tahsisinde aşağıdaki sürelere dikkat edilir:
a) Tahsis, idarenin geçici olarak ortaya çıkan ihtiyaçları için ve sadece ihtiyaç süresiyle
sınırlı olarak yapılır.
b) Dozer, vinç, greyder, kepçe, asfaltlama ve betonlama makineleri, kaya kamyonları,
yükleyiciler, transpalet, beko-loder, traktör, çöp kamyonu, arazöz ve itfaiye aracı gibi iş makineleri,
sondaj makineleri ve bunların ekipmanları altı ay süre ile,
1) Yukarıda sayılanlar dışında kalan diğer dayanıklı taşınırlar ise ihtiyaç süresi aşılmamak
koşuluyla üç ay süre ile,
2) 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununa bağlı I ve II sayılı cetvelde sayılan
makamlara ait mevcut taşıtların herhangi bir nedenle geçici olarak kullanılamaması durumlarında
kullanılabilir hale gelinceye kadar; kullanımının imkânsız olduğu durumlarda ise yeni taşıt temin
edilinceye kadar,
geçici tahsis yapılır.
c) Bu süreler, zorunlu hallerde aynı sürelerle sınırlı ve bir kereye mahsus olmak üzere
uzatılabilir.
(3) Genel bütçeli idarelerin merkez birimlerince yapılan tahsisler hariç olmak üzere geçici
tahsis; mahalli idarelerde hizmet vermekle yetkili oldukları coğrafi alanla, diğer kamu idarelerinde
ise bulundukları ilin idari (ilçeler dahil) alanı ile sınırlı olarak yapılabilir.
(4) Taşınır, ihtiyacın ortadan kalktığı günü takip eden günden itibaren en geç yedi iş günü
içinde, tahsisi yapan idareye iade edilir.
(5) Tahsis edilen taşınırlar için tutanak düzenlenmesi zorunludur. Ancak, taşıt ve iş
makineleri için idareler arasında protokol düzenlenir. Düzenlenen tutanak veya protokolde;
a) Tahsis edilen taşınırın cinsi, adedi ve tahsis amacı ile tahsis süresi,
b) Taşınırın tahsis süresindeki zorunlu bakım, onarım ve işletme masrafları ile kullanılacak
tüketim madde ve malzemelerin, tahsis edilen idarece karşılanacağı,
c) Taşınırın tesliminden itibaren kullanımı süresince idareye veya diğer kamu idarelerine ya
da özel kişilere verilecek zararların tazminine ilişkin sorumluluğun, tahsis edilen idareye ait olduğu,
ç) İdarelerce gerekli görülecek diğer hususlar,
belirtilir.
178
Tahsis edilen taşınırların takibi ve idarelerin sorumluluğu
MADDE 371- (1) Taşınır İdare tarafından tahsis edildiği takdirde kayıtlarda, Dayanıklı
Taşınırlar Defterinin “Nereye Verildiği” sütununda veya bu amaçla ayrıca tutulacak kayıtlarda
tahsis edilen idare, tahsis süresi ve teslim edilen yetkili bilgilerine yer verilmek suretiyle takip
edilir.
(2) Tahsis edilen taşınırlar için kullanıcı idare tarafından yapılan değer artırıcı
harcamalardan 10/1/2008 tarihli ve 26752 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 Sayılı Genel
Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliğinde belirlenen tutarı aşanlar, varlığın kayıtlı değerine
eklenmek üzere harcamaya ilişkin faturanın bir örneği gönderilmek suretiyle tahsisi yapan idareye
bildirilir.
(3) Tahsis edilen taşınırlar için, tahsisi yapan harcama biriminin görevlendireceği birim
yetkilisi tarafından, tahsisi isteyen idare talebine uygun olarak taşınır istek belgesi düzenlenir.
(4) Tahsis edilen taşınırlar bu belgeye dayanılarak ilgisine göre, zimmet fişi ile öncelikle
taşınır istek belgesinde gösterilen birim yetkilisine zimmetlenir, birim yetkilisince düzenlenecek
tutanakla da tahsis edilen idarenin yetkilisine imzası alınmak suretiyle teslim edilir.
(5)Taşınırın teslim anındaki durumu, düzenlenecek tutanakta veya protokolde ayrıntılı
olarak gösterilir.
Hurdaya ayırma
MADDE 372- (1) Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve
fiziki nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği ilgililer veya
özel mevzuatı çerçevesinde oluşturulan komisyon tarafından bildirilen taşınırlar, harcama
yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirilir.
(2) Komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılması uygun görülmeyen
taşınırlar hakkındaki gerekçeli karar harcama yetkilisine bildirilir.
(3) Komisyonca hurdaya ayrılmasına karar verilenler için ise “Kayıttan Düşme Teklif ve
Onay Tutanağı” üç nüsha olarak düzenlenir ve Muhasebat Genel Müdürlüğünce yayımlanan Parasal
Sınırlar ve Oranlar Hakkındaki Genel Tebliğinde belirlenen limitler dikkate alınarak, harcama
yetkilisi veya üst yöneticinin onayına sunulur. Bu limitler taşınır bazında değil işlem bazında
uygulanır.
(4) Harcama yetkilisi veya üst yönetici tarafından onaylanan “Kayıttan Düşme Teklif ve
Onay Tutanağı”na istinaden taşınır mal modülünden taşınır işlem fişi (Hurda Çıkış) düzenlenmek
suretiyle kayıtlardan çıkış işlemi yapılır. Düzenlenen tutanağın ve taşınır işlem fişinin birer nüshası
(5) Komisyon tarafından ekonomik değerinin olmadığı veya teknik, sağlık, güvenlik ve
benzeri nedenlerle imha edilmesinin şart olduğuna karar verilen taşınırlar, harcama yetkilisinin
onayı ile imha edilir. İmha, komisyon veya komisyonun gözetiminde uzman kişiler tarafından
yapılır. Bu işleme ilişkin ayrıca bir imha tutanağı düzenlenir. İmha işleminde özel mevzuat
hükümleri öncelikle dikkate alınır.
(6) Hurdaya ayrılan veya imha edilen taşınırlar, taşınır işlem fişi düzenlenerek kayıtlardan
çıkarılır. Fişin ekine “Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı”nın bir nüshası da bağlanır.
(7) Hurdaya ayrılan ve çeşitli nedenlerle Devlete intikal eden taşınırlar ile genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerinin hizmet dışı kalan taşınırların (30/5/1985 tarihli ve 3212 sayılı
Silahlı Kuvvetler İhtiyaç Fazlası Mal ve Hizmetlerinin Satış, Hibe, Devir ve Elden Çıkarılması;
Diğer Devletler Adına Yurt Dışı ve Yurt İçi Alımların Yapılması ve Eğitim Görecek Yabancı
Personel Hakkında Kanun ile 12/4/2001 tarihli ve 4645 sayılı Emniyet Genel Müdürlüğüne Ait
Araç, Gereç, Mal ve Malzemenin Satış, Hibe, Hek ve Hurda Durum ve İşlemleri İle Hizmet Satışına
Dair Kanun kapsamında olanlar hariç) satış işlemleri, devredilen yetki kapsamında 311 Sıra Sayılı
Milli Emlak Genel Tebliğine göre İdarece yapılır.
(8) Çeşitli kanunlarla Devlete intikal eden taşınırların eski maliklerinin taahhütlerinden ve
borçlarından dolayı Devletin sorumluluğu bulunduğundan ve Devletin de bu sorumluluğu intikal
eden mal varlığı ile sınırlı olduğundan, Devlete bu suretle intikal eden taşınırların tasfiye
işlemlerinde bu hususlar göz önünde bulundurulur. Hak ileri süren üçüncü kişiler çıktığı takdirde,
hakkın geçerliliği araştırılır, geçerli bir alacak hakkı ile karşılaşıldığı takdirde elde edilen tasfiye
bedeli ile sınırlı olarak alacak hakkı ödenir.
179
(9) Devlete intikal eden taşınırlar ile genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin hizmet
dışı kalan taşınırlarından maden aksamlı hurda malzemeler, 20/3/1971 gün ve 7/2156 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, satışı yapılmak üzere Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu
Genel Müdürlüğüne gönderilir.
(10) Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğünce süresi içerisinde
devralınmayan ve ekonomik açıdan bir değeri bulunan hurdalar İdarece yetki kapsamında satılır.
Kullanılmaz hale gelme, yok olma veya sayım noksanı nedeniyle çıkış
MADDE 373- (1) Tüketim malzemelerinin özelliklerinde, ağırlıklarında veya miktarlarında
meydana gelen değişmeler nedeniyle oluşan fireler, sayımda noksan çıkan taşınırlar, çalınma,
kaybolma gibi nedenlerle yok olan taşınırlar ya da yıpranma, kırılma veya bozulma gibi nedenlerle
kullanılamaz hale gelen taşınırlar ile canlı taşınırın ölmesi halinde, Kayıttan Düşme Teklif ve Onay
Tutanağı düzenlenir ve yetki kapsamında onay alınır.
(2) Onay alınmasından sonra taşınır işlem fişi düzenlenerek kayıtlardan çıkarılır.
Düzenlenen taşınır işlem fişinin bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da
dosyasında saklanır.
(3) Eskimiş, solmuş, yırtılmış ve kullanılamayacak duruma gelmiş olan bayraklar ilçelerde
kaymakamlığa, illerde valiliğe teslim edilir. Bayrakların ilgili yerlere teslim edilmesinde de birinci
ve ikinci fıkra hükmü uygulanır.
(4) Birinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen hallerde kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlik olup
olmadığı araştırılarak sonuçları ayrı bir tutanakta belirtilir ve Yönergenin 320 nci maddesine göre
işlem yapılır.
Bölünen, birleşen veya kaldırılan harcama birimlerine ait taşınırlar hakkında
MADDE 374- (1) İdarenin yeniden yapılanması sonucu teşkilat yapısında meydana gelen
değişiklikler nedeniyle bölünmesine, birleşmesine veya kaldırılmasına karar verilmesi halinde
taşınırlar;
a) Bölünerek ayrı bir harcama birimi haline gelen birimin kullanımına terk edilmesi halinde,
bölünen harcama biriminin kayıtlarına çıkış, yeni oluşan harcama biriminin kayıtlarına giriş,
b) Başka bir harcama birimi ile birleşme sonucunda kaldırılan birimin kayıtlarına çıkış,
bünyesinde birleşilen birimin kayıtlarına giriş,
c) Kaldırılma halinde, kaldırılan harcama biriminin kayıtlarına çıkış, devredilmesi
kararlaştırılan harcama biriminin kayıtlarına giriş,
kaydedilir.
(2) Giriş ve çıkış kayıtları taşınır işlem fişi ile yapılır. Düzenlenen fişlerin birer nüshası,
Taşıt Satışı
MADDE 375- (1) Taşıt satışları hakkında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır:
a) Taşıtın ekonomik ömrünü doldurduğuna dair, karayolları veya devlet su işleri idaresinden
bir makine uzmanı, trafik teşkilatından bir uzman ve kurumun yetkilisi bir personelin katılımı ile
oluşan komisyon tarafından, Yönerge eki “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu” (EK- 82) düzenlenir.
b) Aracın sahibi olan kuruluşun bağlı olduğu bakanlık tarafından bu raporun onaylanması
sağlanır.
c) Bu iki şart birlikte gerçekleşmeden taşıtlar satışa çıkarılmaz.
ç) Genel bütçeli kuruluşlarca bağış yoluyla edinilmiş yerli taşıtlar ile bütçe kanununa
konulmuş ödeneklerle satın alınmış taşıtlardan, satılması için İdareye bildirilenlerin satışı
hususunda aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
1) Yönerge eki “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu” (EK-82) ile bu raporun onaylandığına
dair ilgili bakanlık onayı olmayanlardan bu belgelerin tamamlanması istenir.
2) İdare birimlerinde kullanması uygun görülmeyen ve Yönerge eki “Taşıt Muayene ve
Kontrol Raporu” (EK-82) ile bakanlık onayı bulunan taşıtlar, mevzuat hükümlerine göre
belirlenecek kıymet üzerinden, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” bölümünde belirtildiği şekilde
açık ya da kapalı teklif usulüyle satılır. Taşıt satışlarında, pazarlık usulü uygulanmaz.
180
3) İki defa satışa çıkarılıp da satışı yapılmayan taşıtlar, 20/3/1971 tarih ve 7/2156 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, hurda olarak satılmak üzere Makine ve Kimya Endüstrisi
Kurumuna teslim edilir.
d) Gümrük vergisi ödenmemiş veya bağış yoluyla edinilen taşıtların satışı hususunda
aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
1) (ç) bendinin (1) numaralı alt bendinde belirtilen belge temin edilir.
2) Taşıtın yaşına bakılmaksızın, bağış veya gümrük idaresinden temin edilip tahsis edildiği
tarihten itibaren; treyler çekicileri, treylerler ve otobüsler için beş yıl, diğer taşıtlar için on yıl
geçmemiş ise, bunların satışında gümrük vergisi alınması gerektiğinden ve bu idareler tarafından
satışları yapılacağından gümrük idarelerine teslim edilir.
3) Bağış veya tahsis tarihinden itibaren; treyler çekicileri, treylerler ve otobüsler için beş yıl
ve diğer taşıtlar için on yıl geçmiş ise, taşıtların satışında gümrük vergisi alınmadığından satışları,
(ç) bendinin (2) numaralı alt bendinde belirtildiği şekilde yapılır.
e) Mahkemelerce müsaderesine karar verilip Hazineye intikal eden taşıtların satışı
hususunda aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
1) Taşıt için Yönerge eki “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu” (EK-82) düzenlenir.
2) Kullanılması uygun görülmeyen taşıtlar, (ç) bendinin (2) numaralı alt bendinde belirtilen
usullere göre satılarak tasfiye edilir.
f) Gümrük vergisi ödenmeden sağlananlar dışında, yurt dışındaki çeşitli kaynaklardan temin
edilen taşıtların satışı hususunda aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
1) Yurt dışında bulunan çeşitli fonlardan ve ihtiyaç fazlası programlardan temin edilen
taşıtların satışı için, önceden Bakanlıktan izin alınır.
2) Bu izin talep yazılarında, Yönerge eki “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu” (EK-82)
eklenir ve taşıtın nereden, ne zaman ve hangi yolla temin edildiği belirtilir.
g) İhale onayında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilir.
1) Taşıt satışlarına ait komisyon kararlarından, ihale bedeli, Kanunun 76 ncı maddesi
gereğince, yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile tespit edilen parasal sınırın altında olanlar,
devredilen yetki kapsamında ilçede kaymakam, ilde defterdarın onayı ile kesinleşir.
2) Bu sınırı aşan ihale kararları, onay için telefax ile Bakanlığa bildirilir. İlçelerde, bu tür
yazılar valilik araya girmeksizin doğrudan Bakanlığa yazılır.
3) Bakanlıkla yapılan yazışmalarda, gönderilen fotokopi ve örneklerin mutlaka onaylanmış
4) İhale kararının onayı için yazılan yazılarda aşağıdaki bilgilere yer verilir:
a) Taşıtla ilgili olarak Bakanlıkla yapılan yazışmalardan sonuncusunun tarih ve sayısı,
b) Taşıtın nereden, ne şekilde ve hangi tarihte temin edildiği,
c) Taşıtın modeli, markası, şase ve motor numarası,
ç) Tahmin edilen bedeli,
d) İhaleye kaç kişinin katıldığı,
e) İhale tarihi ve ihale usulü,
f) Satış bedeli ve ihalenin kimin üzerinde kaldığı.
ğ) Satılan taşınırlar, taşınır işlem fişi düzenlenerek çıkış kaydedilir. Satışa ilişkin karar veya
onayın bir nüshası fişin birinci nüshasına bağlanır.
h) İdarece, taşıtı teslim eden kamu idaresine satış sonucunda yazı ile bilgi verilir.
Ağaçların ve ahşap hurdalarının Satışı
MADDE 376- (1) İdareye tasfiye için teslim edilen ağaç ve ahşap hurdalar bu Yönergenin
“Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde satılır.
Röntgen banyo sularının Satışı
MADDE 377- (1) 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre röntgen banyo sularının bertarafının lisanslı işletmelerce
yapılması mecburi olduğundan, ihaleye çıkarılacak röntgen banyo sularının ihale şartnamelerinin
özel şartlar bölümüne “İhaleye Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca lisans verilen özel ve tüzel kişiler
katılabilecektir.” şartı eklenir.
(2) Satış işlemleri, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde yapılır.
(3) İhale sonucunda üzerine ihale yapılan yükleniciye röntgen banyo suları teslim edilir.
181
(4) İdarece, satış sonucundan ilgili kamu idaresine yazı ile bilgi verilir.
Bıçak ve silahların Satışı
MADDE 378- (1) Müsaderesine karar verilen veya kolluk kuvvetlerince İdareye teslim
edilen bıçak ve silahlar hakkında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
(2) Kuru sıkı tabancalar emniyet görevlisinin de bulunduğu bir komisyonca imha edilir ve
tutanak tutulur veya Makine Kimya Endüstrisi Kurumuna teslim edilir.
(3) Yivsiz av tüfekleri bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde satılır.
(4) Bıçaklar öncelikle Milli Savunma Bakanlığı taşra birimine yazı ile teslim edilir. Teslim
alınmaması halinde İdarece bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde satılır
veya imha edilerek tutanak düzenlenir.
(5) İdareye teslim edilen bıçaklardan veya silahlardan tarihi değeri olanlar müze
müdürlüğüne teslim edilir.
Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi
MADDE 379- (1) Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri tarafından, idarenin muhasebe
kayıtlarında ilgili stok ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırlardan; satın alma suretiyle
edinilenlerin giriş işlemleri ile değer artırıcı harcamalar için düzenlenen taşınır işlem fişlerinin bir
nüshası ödeme emri belgesi ekinde, muhasebe birimine gönderilir. Diğer şekillerde edinilen
taşınırların girişleri ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırların çıkışları için düzenlenen
taşınır işlem fişlerinin birer nüshasının, düzenleme tarihini takip eden en geç on gün içinde ve her
durumda malî yıl sona ermeden önce muhasebe birimine gönderilmesi zorunludur.
(2) Muhasebe kayıtlarında “150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı”nda izlenen tüketim
malzemelerinin çıkışları için düzenlenen taşınır işlem fişleri muhasebe birimine gönderilmez.
Bunların yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde üç aylık dönemler itibarıyla, diğer
idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede kullanılmış
tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı bir listesi, en geç
ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine gönderilir.
Taşıtların tahsisi
MADDE 380- (1) Kullanımı uygun olan taşıtların Bakanlık birimlerine tahsisi aşağıdaki
şekilde yapılır:
(2) “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu” (EK-82) ile Bakanlık onayı bulunan taşıtların
Bakanlık birimlerinde kullanılmasının uygun olup olmayacağı ve tamirinin ekonomik olup olmadığı
araştırılır.
(3) İdareye intikal eden taşıtlardan kullanımı uygun görülenlerin Bakanlık ilgili birimine
tahsisi Bakanlıktan yazı ile istenir.
(4) Tahsis talep yazısında, hangi hizmetler için hangi sebeplerle gerekli olduğu, tamir
edilecek ise gerekli ödenek miktarı belirtilir ve yazıya “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu”nun
(EK-82) onaylı bir örneği eklenir.
(5) Bakanlık tarafından tahsisi uygun görülen taşıtların kayıtları ve ilgililere teslimi bu
bölümde belirtilen hükümlere göre yapılır.
Batıkların çıkarılması işlemleri
MADDE 381- (1) Limanlar, karasuları ve göller içerisinde muhtelif tarihlerde batmış olan,
Devlete ait veya sahipleri tarafından çıkarılmayarak terk olunan ve uzun zaman geçmesiyle sahipsiz
mal durumuna giren ve daha önce çıkarılma işi Hazinece başkalarına verilmemiş veya verilmiş olup
da tamamen çıkarılmayarak bırakılmış olan, isimleri bilinen veya bilinmeyen batık gemiler ile
denize düşmüş diğer (zincir, kablo, demir vb. gibi) şeylerin çıkarılması talepleri MEOP’un evrak
modülüne kaydedilir ve aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır:
a) Tespit ve gözetim komisyonu
1) İdare, gümrük ve liman idareleri ile il kültür ve turizm müdürlüğünden ve gerekli
görülmesi durumunda da askerî teşkilâttan birer elemanın gözetim komisyonuna katılmak üzere
görevlendirmesini yazı ile talep eder.
2) Görevlendirme sonucunda ita amirinden onay alınarak komisyon oluşturulur.
3) Komisyona, İdareden katılan üye başkanlık eder.
182
4) Komisyon, batık gemi veya eşyanın kesin yerini, cinsini, miktarını, batığın bulunduğu
yerin sahile olan uzaklığını, kaç metre derinlikte olduğunu, batığın mahiyetini, diğer şeylerin neler
olduğunu, batığın çıkarılmasının mümkün olup olmadığını, çıkarma işinin ne kadar zamanda
bitebileceğini belirleyen bir rapor hazırlar. Bu rapora, batık gemi ve eşyanın bulunduğu yerin bir
haritası eklenir ve haritada, batık gemi ve eşyanın yeri gösterilir. Yapılan bu çalışmalarda, gerekli
görülmesi halinde dalgıç veya diğer teknik personelden de yararlanılır.
5) Komisyon üyelerinin gündelikleri ile diğer masrafları, batığı çıkarmak isteyen müşteri
tarafından karşılanır. Müşterinin, bu tutarın tahminî miktarını önceden saymanlıkta emanet hesabına
yatırması sağlanır. Sözleşme altı aydan uzun süreli ise, ödenecek gündeliklerin ilk altı aylığının
peşin, diğer kısımlarının ise altışar aylık dilimler halinde yatırılması istenir.
b) Batık gemiler hakkında yapılacak işlemler
1) İdarece, çıkarılması talep edilen geminin sahipsiz mal durumuna gelip gelmediği
araştırılır.
2) Sahipsiz mal durumuna geldiği anlaşıldığı takdirde gemi üzerinde hak iddia eden
kimseler var ise, tayin edilen süre zarfında müracaatları, aksi takdirde gemi üzerindeki tüm
haklarından feragat etmiş olacakları ve ileride gerek enkaz, gerekse enkaz bedeli üzerinde herhangi
bir hak iddia edemeyecekleri hususları bir defa da gazete ile ilân edilir. Batmış olan gemi ve eşyası
Devlete ait ise, ilân yapılmaz.
3) Limanlar dahilinde seyir ve seferin selametine engel olabilecek şekilde batan gemi ve
eşyanın çıkarılması veya çıkarttırılması, 618 sayılı Limanlar Kanununun 7 nci maddesinde
belirtilen usul ve şekle göre, liman idarelerince yapılır ve bu idarelerce satışı yapılmak üzere
İdareye teslim edilir.
c) Şartname, sözleşme ve ihale ile ilgili genel hususlar
a) İhalelerde Yönerge eki şartname (EK-83) ve sözleşme (EK-84) düzenlenir ve İdarece
gerekli görülen özel hükümler şartname ve sözleşmeye ilâve edilir.
b) Geçici teminat, işin önemi, özelliği, yaklaşık değerler de dikkate alınarak, Kanunun 76
ncı maddesi uyarınca, yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile ilçeler için tespit edilen parasal sınırın
yarısından az olmamak üzere İdarece belirlenir. Kesin teminat ise, geçici teminatın iki katı olarak
belirlenir.
c) İhale ilânları, İdarece Yönergenin 13 üncü maddesine göre hazırlanarak, ihale tarihinden
otuz gün önce, 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (3) numaralı alt bendinde
belirtildiği şekilde yapılır. İdarece, gerek görülmesi halinde, aynı ilân, bir defa da İstanbul’da çıkan
tirajı yüksek gazetelerin birinde yayımlatılır.
ç) Batık gemi ve eşyanın muhammen bedeli, önceden belli olmadığından; ihale Hazineye
verilecek aynî pay üzerinden yapılır. Bu pay yüzde otuzdan az olmamak üzere İdarece belirlenir.
d) Batık gemi ve eşyanın çıkarılması işinin üç yıldan fazla olmamak üzere ne kadar sürede
yapılabileceği İdarece önceden belirlenir ve şartname ve sözleşmede gösterilir.
e) Batık gemi ve eşyanın çıkarılması ve satışı ihaleleri, Kanunun 51 inci maddesinin birinci
fıkrasının (o) bendi de dikkate alınarak, Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 23 üncü
maddesine göre pazarlıkla yapılır. İhaleye katılanlardan, Hazineye en çok aynî pay vermek isteyen
tercih edilerek, bu isteklinin teklifi uygun bedel olarak kabul edilir.
ç) İhale onayı ve Bakanlığa gönderilecek bilgiler
a) Batık gemi ve eşya çıkarma ve satış ihaleleri ile ilgili komisyon kararları; Bakanlığa
b) Bakanlığa yazılacak onay istek yazılarında Bakanlıkla aynı konuda yazışma yapılmışsa, o
yazı ilgi gösterilerek aşağıdaki bilgilere yer verilir:
1) Batık gemi ve eşyanın bulunduğu yer, cinsi, niteliği, tahminî miktarı,
2) İhale tarihi,
3) Alınan geçici teminat miktarı,
4) İhaleye kaç kişinin katıldığı,
5) İhalede, en yüksek oranda teklifin kim tarafından yapıldığı,
6) Geçici ihalenin kimin üzerine yapıldığı ve bu kişinin neden tercih edildiği,
7) Çıkarma işinin ne kadar zamanda sonuçlanacağı.
183
d) Sözleşme yapılması ve diğer işlemler
a) Bakanlıkça ihalenin onaylandığının bildirilmesinden sonra İdarece, Yönergenin 26 ncı
maddesine göre müşteriye tebliğ edilir.
b) Yapılacak olan tebligatta, Yönergenin 26 ncı maddesinde belirtilen süre içinde geçici
teminatı kesin teminata çevirmesi ve Yönerge eki (EK-84) sözleşmeyi notere tescil ettirerek İdareye
vermesi gerektiği ile bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya
gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve geçici teminatın Hazineye gelir kaydedileceği bildirilir.
c) Bu hususların yerine getirilmesinden sonra tutanak düzenlenerek yer teslimi yapılır ve
batık gemi veya eşyanın çıkarılma işi, bu maddeye göre kurulan komisyonun gözetim ve denetimi
altında yapılır.
ç) Bu işlem sonucunda çıkarılıp Hazine payına ayrılan enkaz ve eşyanın satışı, İdarece
Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde yapılır ve bedelleri (batık sahiplerinin
hakları baki kalmak kaydıyla) Hazineye irat kaydedilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Sayım ve Devir İşlemleri
Sayım ve sayım sonrası yapılacak işlemler
MADDE 382- (1) Kamu idarelerine ait taşınırların, taşınır kayıt kontrol yetkililerinin
görevlerinden ayrılmalarında, yıl sonlarında ve harcama yetkilisinin gerekli gördüğü durum ve
zamanlarda sayımı yapılır.
(2) Taşınır sayımları;
a) Harcama yetkilisince, kendisinin veya görevlendireceği bir kişinin başkanlığında,
b) Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin de katılımıyla, en az üç kişiden
oluşturulan, sayım kurulu tarafından yapılır.
(3) Kayıtların sayım sonuçlarıyla uygunluğu sağlandıktan sonra sayım kurulu tarafından
taşınır sayım ve döküm cetveli düzenlenir. Cetvel, sayım kurulu ile taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi
tarafından imzalanır. Bu cetvel ve eki sayım tutanağı ile sayım sonuçlarına göre düzenlenen giriş ve
çıkış belgeleri, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin yıl sonu hesabını oluşturur.
ALTINCI BÖLÜM
Taşınır Yönetim Hesabı ve Taşınır Kesin Hesabı
Taşınır yönetim hesabı
MADDE 383- (1) Harcama yetkilileri tarafından Sayıştay’a verilecek taşınır yönetim
hesabı; önceki yıldan devreden taşınırlar ile yılı içinde girenleri, yılı içinde çıkışı yapılan taşınırlar
ile ertesi yıla devredilenleri ve yıl sonunda yapılan sayım sonucu bulunan fazla ve noksanları
gösterir şekilde düzenlenir.
(2) Taşınır yönetim hesabı aşağıdaki cetvellerden
oluşur. a) Yılsonu sayımına ilişkin sayım tutanağı,
b) Taşınır sayım ve döküm cetveli,
c) Harcama birimi taşınır yönetim hesabı cetveli,
ç) Yılsonu itibarıyla en son düzenlenen taşınır işlem fişinin sıra numarasını gösterir tutanak.
(3) Taşınır yönetim hesabı aşağıda açıklandığı şekilde hazırlanır ve ilgili yerlere gönderilir:
a) Taşınır kayıt ve kontrol yetkililerince, sayım kurulu tarafından onaylanan taşınır sayım ve
döküm cetveline dayanılarak ilgisine göre üç nüsha “Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı
Cetveli” düzenlenir.
b) (a) bendine göre düzenlenecek cetvelin ekine taşınır sayım ve döküm cetveli eklenir ve
harcama yetkilisinin onayına sunulur. Harcama yetkilisince, cetvelin taşınır sayım ve döküm
cetveline uygunluğu kontrol edilerek muhasebe yetkilisine gönderilir.
c) Muhasebe yetkilisi, cetvellerdeki kayıtlar muhasebe kayıtlarıyla karşılaştırıp uygunluğu
onaylandıktan sonra harcama yetkilisine geri gönderir.
ç) Harcama yetkilisi, muhasebe yetkilisince onaylanmış cetvellerin bir nüshasını, Sayıştayca
belirlenecek sürelerde,
184
1) Yıl sonu sayım tutanağı,
2) Sayım ve döküm cetveli,
3) Yıl sonu itibarıyla en son düzenlenen taşınır işlem fişinin sıra numarasını gösterir tutanak, ile
birlikte Sayıştay’a, bir nüshasını ise malî yılı takip eden ay sonuna kadar ilgili taşınır
konsolide görevlisine gönderir.
4) Cetvellerin birer nüshası da harcama biriminde muhafaza edilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Numaralandırma ve Kod Sistemi
Dayanıklı taşınırların numaralandırılması
MADDE 384- (1) Maliye SGB.net üzerinden giriş kaydı yapılarak alınan sicil numaraları
kazıma, damga vurma ve etiket yapıştırma suretiyle taşınırın üzerinde kalıcı olacak şekilde belirtilir
ve fiziki veya kullanım özellikleri nedeniyle numaralandırılması mümkün olmayan taşınırlara bu
işlem uygulanmaz.
Harcama birimi ve ambarların kodlanması ve Sayıştaya bildirilmesi
MADDE 385- (1) İdareye bağlı ambarlara harcama yetkililerince bir düzeyli ve iki
karakterden oluşan kod verilir. Bu kod aynı harcama birimine bağlı ambarların sayısını gösterir.
Ambar, bağlı olduğu harcama birimi koduyla birlikte tanımlanır.
(2) Bu kodlar taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri ile taşınır konsolide görevlilerince yapılan
taşınır işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen belge ve cetvellerde kullanılır.
(3) İdare; her malî yılbaşından önce, harcama birimlerini ve bunlara bağlı ambarların açık
adreslerini ve bu ambarlardan sorumlu taşınır kayıt ve kontrol yetkililerinin ad, soyad ve
unvanlarını gösteren listeleri Sayıştay’a gönderir. Yıl içinde yapılan değişiklikler de, değişiklik
tarihinden itibaren en geç bir ay içinde Sayıştay’a bildirir.
ONALTINCI KISIM
Son Hükümler
Uygulama
MADDE 386- (1) Bu Yönergede atıfta bulunulan yasal düzenlemelerde değişiklik yapıldığı
takdirde yeni düzenleme hükümlerine göre uygulamaya yön verilir. Tereddüt halinde Bakanlık
talimatlarına göre işlem yapılır.
Yürürlük
MADDE 387- (1) Bu Yönerge tebliğ tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 388- (1) Bu işlem Yönergesi hükümleri Maliye Bakanlığı adına
Defterdarlığımızca (Milli Emlak Müdürlüğü) yürütülecektir.
İş bu yönergenin uygulanmasını olurlarınıza arz ederim.
20/01/2015
Mehmet TÜRKOĞLU
Milli Emlak Müdürü
OLUR
20/01/2015
Ali ATEŞ
Defterdar V.

Defterdarlığımız Milli Emlak Müdürlüğü İşlem Yönergesi

Transkript

Benzer belgeler

pamukova icra müdürlüğü`nden taşınmazın açık artırma ilanı

İhale ilanı - kocaeli defterdarlığı

İhale sonuç ilanı örneği

TMB: “Kişiye özel imar planı önlenmeli”

Emlak Müdürlükleri İşlem Yönergesi

Japon sinemasının en iyileri

İyileşmeyen ses kısıklığı ve ağız yaralarına dikkat

ı.hamur 100 gr., ı. hamur 61 gr. ve atık naylon torba/plastik satışı

Örnek No: 25* TC İSTANBUL ANADOLU 7. İCRA

personel hizmeti satın alınacaktır