İncele - Yenilik Akademisi

FARKINDALIK NEDİR?
Geçmişte veya gelecekte yaşamak, yaşadığımız anı ıskalamak, birçoğumuzun yaptığı
bir hatadır. Güzel bir manzara karşısında otururken mutlu oluruz. Ama bu manzaraya
bakarken, ertesi gün olacakları veya geçen hafta olanları düşünürsek mutluluk
kaybolur.
Bazen düşüncelerimiz ve duygularımızın esiri oluruz. Düşünceler biz istemesek bile
zihnimizde dolanır. Artık biz düşüncelerimiz olmuşuzdur. Onlar bizi yönetmeye
başlar.
Bazen çevremizde ve içimizde olup biteni değil, kafamızda yarattığımız
yargılarımızla hareket ederiz. Her şeyi analiz ederiz, yorumlamaya çalışırız.
Gözümüzle değil, beynimizle bakarız. Bu yoğun anlamlandırma çabası, aslında olan
biteni hissetmememize yol açar.
Yukarıda sayılanların hepsi, farkında olmamanın bir göstergesidir.
Farkındalık;
Yargısız bir şekilde
Şimdiki ana odaklanabilmek amacıyla,
Dikkatinizi toplayabilmektir (John Kabat-Zinn)
Yaşam şimdiki anda yaşanır ve yaşamak en nihayetinde bir dizi şimdiki andan
oluşmuş bir dizidir. Ancak, şimdiki anda psikolojik olarak var olmak insanlar için
oldukça zordur. Sıklıkla geçmişte ya da gelecekte yaşarız ve şimdiki deneyimlerimizi
onlar hakkındaki değerlendirmelerimizle bulutlandırırız. Bunu yaparken de
değerlendirmelerimizin deneyimlerle aynı şey olmadığını fark edemeyiz.
En temel haliyle, farkındalık şimdiki deneyimlerimizle onları kabul ederek ve
yargılamadan direkt temas kurma ile ilgilidir.
Farkındalık, uyarıcıların değerlendirilmediği, sınıflandırılmadığı ve analiz edilmediği,
kendine özgü açık ve alıcı bir bilinç formudur. Farkındalıkta anlık yaşantılara
yaklaşım açıklık, kabullenme, yansızlık gibi niteliklere sahiptir. Deneyime yönlenme
söz konusudur. Deneyime yönlenme tamamen yargısızdır.
Farkındalık şimdiki deneyimin bilincinde olma ve onu kabul etme anlamına gelir.
Farkındalık “Şu anda ne yaşıyorum” sorusunu yanıtlamak için, kendi düşüncelerini,
duygularını ve bedenini gözlemlenmesi yoluyla elde edilen zihinsel bir durum olarak
tarif edilebilir.
Farkındalıkta dikkat yargısız bir şekilde kendine odaklanmaktadır. Düşünce, duygu ve
bedensel duyumlar yargılanmadan ve anlık yaşantının olağan ve geçici parçaları
olarak izlenmektedir.
Farkındalıkta, düşünce ve duygular, reddedilmemekte, yargılanmamakta,
bastırılmaya ya da onlardan kaçınılmaya çalışılmamaktadır. Olumlu ya da olumsuz
bütün anlık yaşantılar kabullenilmekte ve serbest bırakılmaktadır. Böylece endişe,
üzüntü, kaygı, öfke gibi olumsuz yaşantılara karşı tolerans kapasitesi de artmaktadır.
Farkındalık; psikoterapi içerisinde otuz yıla yakın bir süredir, düşünce, duygu ve
1
beden duyumlarına belli bir şekilde odaklanmayı amaçlayan bir psikoterapi yöntemi
olarak kullanılmaktadır. Bu psikoterapi yönteminin depresyon, panik atak, fobi,
obsesyon, stres gibi rahatsızlıklarda etkili olduğu araştırmalarda gösterilmiştir.
Farkındalık, terapide kendi duygu ve düşüncelerine karşı içgörü kazanmayı, dikkatin
negatif ve takıntılı şekilde kendine odaklandığı düşünme biçimlerinden uzaklaşmayı
sağlayan bir beceri olarak değerlendirilmektedir.
2
ALGI NEDİR?
3
4
5
6
7
8
9
10
ALGI YÖNETİMİ
Algı yönetimi teriminin mucidi olan ABD Savunma Bakanlığına tarafından kavramın tanımı ise
şu şekilde yapılmıştır; “Kitlelerin duygu, düşünce, amaç, mantık, istihbarat sistemleri ve liderlerini
etkileyerek seçili bilgilerin yayılması veya durdurulması; bunun sonucunda hedef davranış ve
düşüncelerinin hedefleyenin istekleri doğrultusunda yönlendirilmesi. Algı yönetimi gerçekler,
yansıtma, yanıltma ve psikolojik operasyonların bir bütünüdür.” Bu tanıma göre grupların tutum,
davranış, mantık ve duyguları algı yönetimi tarafından etkilenmekte ve şekillenmektedir.
Başka bir ifadeyle algı yönetimi; yabancı ülkelerdeki hedef kitlenin, görüşlerini etkilemek için
yapılan aktivitelerin tamamını içerir. Dolayısıyla algı yönetiminde ve benzeri kavramlarda makyavelist
yaklaşım geçerli olmakta, yani “amaca giden yolda her şey mubahtır” felsefesi temel alınmaktadır.
Devletler için algı yönetiminin önemi; yabancıların her seviyedeki istihbarat birimleri ve
liderleri de dâhil olmak üzere, bu ülkelerdeki geniş kitlelerin, kendi hedefleri doğrultusunda tavır
almaları ve resmi adımlar atmalarını sağlamak amacıyla, seçilmiş bilgi akışını ve somut belgeleri
yönlendirerek ya da reddedilmesini sağlayarak, kitlelerin hislerini, güdülenmelerini, düşünce
sistemlerini etki altına almaya çalışmak için yürütülen eylemlerin tamamını kapsamasından
kaynaklanmaktadır.
Algı yönetimi, gerek ülke içinde gerekse yabancı ülkelerdeki hedef kitlelerin görüşlerini
etkilemek için yapılan faaliyetlerin tamamını kapsamaktadır. Başarılı algılama yönetimi uygulamaları;
çeşitli yöntemler kullanılarak gerçekleri yansıtma, operasyon güvenliği sağlama, gerçeği gizleme ve
çarpıtma, psikolojik operasyonları yönetme gibi temel unsurların bileşkesinden oluşmaktadır. Bu
kapsamda bilginin belirli çıkarlar uğruna manipüle edilip hedef kitleyi yönlendirmek amacıyla
kullanılmasında algı yönetimi stratejileri önemli bir paya sahiptir. Bu yönüyle algı yönetimi süreci, bilgi
ve bilgilendirme üzerine gerçekleşen bir güç savaşı olarak karşımızda durmaktadır. Bu bağlamda
düşünüldüğünde bilgi akışının lehinde kontrolü sağlayabilen devletler veya gruplar psikolojik
üstünlüğü de elinde tutmaktadır. Diğer bir önemli nokta ise, tüm bu yöntemler uygulamaya
geçtiğinde hedef kitle tarafından kabul gören bazı kelimelerin belirgin bir anlam değişikliği
yaşamasıdır.
Modernite öncesi dönemin sindirme ve korkutma aracı olan ve dünyaya meydan okuma
anlamında stratejik bir güç olarak kabul edilen “silah ve asker sayısı” günümüzde devletlerin
lehlerinde bir kamuoyu oluşturması için yeterli olmadığı değerlendirilmektedir. Üstelik bu unsurların
kullanılması durumunda nasıl yıkıcı sonuçlar doğurduğuna da tarih tüm çıplaklığıyla tanıklık
etmektedir. Bu nedenle günümüzün savaşlarında hala kullanılmakta olan geleneksel silahlar artık
yerini daha ucuz ve etkili bir yöntem olan bilgi ve algı kontrolüne bırakmaktadır. Bu kapsamda algıyı
yönetmekle görevlendirilen kişi ya da birimler tarafından hedef nüfusun istenen kıvama gelmesi için
çok sayıda yöntem ve adım izlenmektedir. Önce herhangi bir konuda ikna edilmesi, değiştirilmesi ve
etkilenmesi gereken hedef kitle ayrıntılı olarak analiz edilmekte, güçlü ve zayıf yanları ortaya
konulmakta ve hassas noktalar tespit edilmektedir. Daha sonra elde edilen sonuçlara göre sloganlar
ve propaganda temaları geliştirilmektedir. Bu aşamada medyanın da oyuna dâhil edilmesi ile birlikte
sanal gerçeklikler oluşturulmakta ve dolayısıyla gerçek ile kurgu arasında ayrım yapılması
zorlaşmaktadır. Bu durum Amerikalı Siyasetçi Henry Kissinger tarafından “Bir şeyin gerçek olması pek
o kadar önemli değildir; fakat gerçek olarak algılanması çok önemlidir” şeklinde dile getirilmiştir.
Kısacası, algı yönetimiyle amaçlanan ikna-değişim-etki ilişkisi, gerçek ve kurgu arasındaki çizginin
11
bulanıklaştırıldığı, hedef kitlenin oluşturulan sanal gerçekliklere inanmaya ikna edildiği, kelimelerin
bilindik anlamından uzaklaştırıldığı ve kıyasıya bir enformasyon savaşının yaşandığı süreçleri temsil
etmektedir.
Özetle modernite sonrası kavramsallaştırılan algı yönetimi anlayışı ile birlikte Çinli General ve
Askeri Teorisyen olan Sun Tzu’nun yaklaşık 2500 yıl öncesinde ifade ettiği: “Mükemmellik yüz savaşın
yüzünü de kazanmak değildir. Asıl maharet düşmana hiç savaşmadan boyun eğdirmektir.” felsefesi
egemen bir bakış açısıyla yeniden vizyona sokulmuş ve geleneksel güç ve kontrol mekanizmaları
olarak bilinen silah ve askerden ziyade sanat, bilim, teknoloji ve özellikle de sosyal medya etkin bir
şekilde kullanılmaya başlanmıştır.
İnsanların birbirleri ile anlık olarak iletişim kurabildiği 21. Yüzyıl dünyasında, büyük kitlelerin
bir arada bulunduğu sosyal medya platformlarında ve doğruluğu muallakta olan bilgilere ulaşımın da
internet ortamında çok kolay olmasından yararlanılarak algı yönetimi üst seviyelerine ulaşmıştır.
Farkındalığın ve algının farkına varmak günümüz dünyasında gerek ticari gerek siyasi olarak
kişileri, kurumları ve hatta ülkeleri istediklere yere getirebilecek en güçlü kozdur.
12