Milli Emlak Müdürlüğü İşlem

MİLLİ EMLAK MÜDÜRLÜĞÜ
İŞLEM YÖNERGESİ
BİRİNCİ KISIM
Ortak Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1- Bu Yönergenin amacı, Kırşehir Defterdarlığı Millî Emlâk Müdürlüğü
işlemlerine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- Bu Yönerge; Defterdarlığımızda Millî Emlâk Müdürlüğünün iş ve
işlemlerine ilişkin görevlerini, çalışma esas ve usulleri ile uygulama şeklini kapsar.
Yasal dayanak
MADDE 3- Bu Yönerge; İç Kontrol Eylem Planının Kontrol Faaliyeti KFS 8.1
talimatı uyarınca düzenlenmiştir.
Tanımlar
MADDE 4- Bu Yönergede geçen tanımlardan;
Bakanlık: Maliye Bakanlığını (Milli Emlak Genel Müdürlüğünü),
Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazları,
Hazine taşınmazı: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve
tasarrufu altındaki yerleri,
Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer: Türk Medeni Kanunu ile diğer kanunlarda
Devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğu belirtiler yerleri,
Yönetmelik: Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği,
İdare: Defterdarlığı (milli emlak müdürlüğü),
İstekli: İhaleye katılan gerçek veya tüzel kişileri,
Müşteri: Kendisine ihale yapılan istekli veya isteklileri,
İtâ amiri: Defterdarı,
İhale: 2886 sayılı Devlet İhale Kanununda ve Yönetmelikte yazılı usul ve şartlarla,
işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin
onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri,
Şartname: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idarî usul ve esaslarını gösteren
belge veya belgeleri,
Sözleşme: İdare ile müşteri arasında düzenlenen ve imzalanan anlaşmayı,
Tahmin edilen bedel: İhale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini,
Bedel tespit komisyonu: Bu Yönergede yer alan, tahmin edilen bedel tespit işlemlerini
yapmak, ecrimisil tespit ve takdir etmek ve İdarece verilecek diğer görevleri yürütmek üzere
ita amiri tarafından taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı olan memurları
arsından seçilen ve üç kişiden oluşan komisyonu,
İhale komisyonu: Bu Yönergede belirtilen ihale ile ilgili işleri yürütmek üzere ita amiri
tarafından seçilen üyelerden oluşan komisyonu,
Rayiç değer: Bir taşınmazın mahallinde alınıp satıldığı normal fiyatı,
Muhdesat: Arazi üzerindeki sabit yapı ve tesisler ile ağaçları,
1
Onay belgesi: İhalesi yapılacak işlem için İdarece hazırlanan ihale konusu olan işin
nevi, niteliği, miktarı, tahmin edilen bedeli, ihalede kullanılacak usul, yapılacaksa ilanın şekli
ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı, şartname ve sözleşmenin gerekip
gerekmeyeceğinin belirtildiği ve ita amirince imzalanan belgeyi,
İhale işlem dosyası: İhaleye konu taşınmazın ihale işlemlerinin yürütülmesi ve ihaleye
ilişkin bilgi ve belgelerin konulması için oluşturulan dosyayı,
Uygun bedel: Tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en
yükseğini,
Elbirliği mülkiyeti: Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan
topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyetini,
Paylı mülkiyet: Bir şeye birden fazla kişinin belli paylarla malik olduğu mülkiyet
şeklini,
Ferağ: Taşınmazın mülkiyetinin tapuda devrini,
Şerh: Gayrimenkul malikinin temlik hakkının yasaklanması, kısıtlanması veya kişisel
hakların kuvvetlendirilmesi amacıyla üçüncü kişileri uyarıcı mahiyette tapu kütüğünün şerhler
sütununa yazılan hususları,
Kamu yararına çalışan dernek: İlgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüşü
üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilen, en az bir
yıldan beri faaliyette bulunan, amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetleri
topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması gereken dernekleri,
Harca esas değer: 492 sayılı Harçlar Kanununun 03.04.2002 tarih ve 4751 sayılı
Kanunla değişik 63 üncü maddesi gereğince, harç alınmasında esas alınan değer veya 1319
sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesine göre belirlenen vergi değerini,
Sulu tarım arazisi: 03/07/2005 tarihli 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanununa göre, tarımı yapılan bitkilerin büyüme devresinde ihtiyaç duyduğu suyun, su
kaynağından alınarak yeterli miktarda ve kontrollü bir şekilde karşılandığı arazileri,
Sulu arazi: Devletçe sulanan araziyi (3402 sayılı Kadastro Kanununun 14 üncü
maddesinin 2 nci fıkrasının 03/07/2005 tarihli 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunu ile değişmeden önceki tanıma göre),
Tarım arazisi: Toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun
olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah
edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazileri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Ortak Hükümler
İhale komisyonunun oluşturulması
MADDE 5- İhale komisyonu, ita amirinin onayı ile kurulur.
1- Komisyonda;
a) Başkan olarak, illerde millî emlak müdürü veya emlak müdürü; ilçelerde millî
emlak müdürü, millî emlak müdürlüğü bulunmayan ilçelerde malmüdürü,
b) İdareden üye olarak, illerde millî emlak müdürlüğü; ilçelerde millî emlak
müdürlüğü veya malmüdürlüğü memurlarından biri,
c) Maliye üyesi olarak, illerde emlak müdürü veya millî emlak müdürünün önereceği
millî emlak müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı, millî emlak uzmanı, millî emlak şefi
veya memuru; ilçelerde millî emlak müdürü, emlak müdürü, bunların bulunmadığı yerlerde
2
malmüdürünün önereceği millî emlak müdür yardımcısı, millî emlak uzmanı, millî emlak şefi
veya memuru, bunlar bulunmadığı takdirde diğer şef ve memurlardan biri,
görevlendirilir.
2- Gerekli görülen hâllerde, il ve ilçelerde birden fazla ihale komisyonu kurulabilir. Bu
durumda, komisyon başkanı olarak millî emlak müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı,
millî emlak uzmanı veya millî emlak şefi görevlendirilebilir.
3- İtâ amiri veya komisyon başkanınca lüzum görüldüğü takdirde yeteri kadar memur
ve uzman görevlendirilir.
a) Bu takdirde, ihale gün ve saatinde hazır bulunacak şekilde görevlendirilecek memur
veya uzmana tebligat yapılır. Onay belgesinde ihaleye katılacak olan memur veya uzmanın
adı, soyadı ve memuriyet unvanı belirtilir.
b) Görevlendirilen memur ve uzmanlar kararlara katılamazlar.
c) Komisyonda görev yaptıklarını belirlemek bakımından ihale kararını, ihaleye
katılan memur veya uzman da imzalar.
İhale komisyonlarının çalışması
MADDE 6- Onay belgesinde belirtilen komisyon;
1- Eksiksiz olarak toplanır ve kararlar çoğunlukla alınır.
2- Üyeleri kararlarında çekimser kalamazlar.
3- Muhalif kalan üye, karşı oy gerekçesini kararın altına yazarak imzalamak
zorundadır.
4- Başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.
Bedel tespit komisyonlarının oluşumu ve çalışması
MADDE 7- Bedel tespit komisyonları, itâ amirlerinin onayı ile kurulur.
1- Komisyonda;
a) Başkan olarak, illerde milli emlak müdürü veya emlak müdürünün önereceği milli
emlak müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı, bunların bulunmadığı yerlerde milli emlak
uzmanı veya milli emlak şefi; ilçelerde varsa milli emlak müdür yardımcısı, bunun
bulunmadığı yerlerde malmüdürünün önereceği milli emlak uzmanı veya milli emlak şefi,
bunlar bulunmadığı takdirde diğer şeflerden biri,
b) Üye olarak, illerde milli emlak dairesi başkanlığı veya milli emlak müdürlüğü;
ilçelerde milli emlak müdürlüğü veya malmüdürlüğü memurlarından iki kişi,
bir yıllık süre için görevlendirilir.
2- İtâ amiri gereken hallerde görev yapmak üzere yeteri kadar yedek üye de
görevlendirir.
3- Bedel tespit komisyonu başkan ve üyeleri; İdarenin taşınmaz ve değerleme
konusunda işin ehli veya uzmanı ya da gayrimenkul değerleme alanında lisans sahibi olan
milli emlak müdür yardımcısı, emlak müdür yardımcısı, milli emlak uzmanı, milli emlak şefi,
diğer şefler, teknik elemanlar ve memurlar arasından seçilir.
3
4- Gerekli görülen hâllerde; il ve ilçelerde birden fazla bedel tespit komisyonu
kurulabilir, illerde kurulacak komisyonlarda farklı ilçelerden başkan veya üyeler
görevlendirilebilir.
5- Bakanlıkça veya defterdarlıkça ihtiyaç duyulması halinde, ilçelerdeki taşınmazların
tahmin edilen bedellerinin tespitleri, illerde bulunan bedel tespit komisyonlarına da
yaptırılabilir.
6- Bedel tespit komisyonlarına İdarece tespit görevleri de verilebilir. Tespit ve
hesaplamalar bunun dayanaklarının da eklendiği “Taşınmaz Tespit Tutanağı” “Ön
İzin/Kira/İrtifak Hakkı/Trampa/Satış Bedeli Tespitine Ait Hesap Tutanağı” nda gösterilir ve
asıl evrak arasına saklanır.
7- Bedel tespit komisyonu program dâhilinde çalışır.
8- Komisyon, eksiksiz olarak toplanır. Kararlarda çekimser kalınamaz.
9- Komisyon, “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”nu düzenlemek ve imzalamak
suretiyle karar alır. Muhalif kalan üye, karşı oy gerekçesini yazarak rapora ekler.
10- Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.
İhale usullerinin belirlenmesi
MADDE 81- Taşınmazların tahmin edilen bedeli, 2886 sayılı Kanunun 45 inci maddesine göre
her yıl merkezî yönetim bütçe kanunuyla belirlenen parasal sınıra kadar olanlarda açık teklif
usulü, bu sınırı geçenlerde ise kapalı teklif usulü uygulanır.
2- Kapalı veya açık teklif usulüyle satılamayan taşınmazlar uygun zamanda tekrar aynı
usulle ihaleye çıkarılır.
3- Özel hükümler ayrıca dikkate alınır.
Geçici teminat
MADDE 9- Geçici teminat, tahmin edilen bedelin yüzde onundan (%10) az olmamak
üzere yüzde otuzuna (%30) kadar, işin niteliğine göre ita amirince belirlenir.
İhaleye çıkarma onayı alınması
MADDE 10- İdarece her ihale için MEOP’ ta bir onay belgesi hazırlanır.
1- Onay belgesinde; ihale konusu olan işin nevi, niteliği, miktarı, tahmin edilen bedeli,
ihalede kullanılacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı,
şartname ve sözleşme gerekip gerekmeyeceği ile gerektiği takdirde ikinci ihalenin hangi gün
ve saatte yapılacağı belirtilir ve ita amirince onaylanır.
2- İhale onay belgeleri ita amirince onaylandıktan sonra onay belgesinde mevcut tüm
bilgiler MEOP kayıtlarına işlenir.
4
Şartnamenin hazırlanması
MADDE 11- İdare, ihale konusu işlerin her türlü özelliğini gösteren şartname ve varsa
eklerini hazırlar.
1- Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka
aşağıdaki hususlar da gösterilir.
a) İşin niteliği, nevi ve miktarı,
b) Taşınmaz tapuda kayıtlı ise, bu kayda göre mahalle veya köyü, mevkii, sokağı,
cinsi, yüzölçümü, hisse ve imar durumu, varsa tapu tarihi, pafta, ada, parsel veya cilt, sahife
ve sıra numaraları ve fiilî durumu, taşınmaz tapuda kayıtlı değil ise, ölçekli krokisi,
yüzölçümü ve fiilî durumu,
c) Tahmin edilen bedeli, geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait şartlar,
ç) Taşınmazın teslim şekli ve şartları,
d) İşe başlama ve işi bitirme tarihi, gecikme hâlinde alınacak cezalar,
e) İsteklilerde aranılan şartlar ve belgeler,
f) İhaleyi yapıp yapmamakta İdarenin serbest olduğu,
g) İhale kararının karar tarihinden itibaren en geç on beş iş günü içinde ita amirince
onaylanacağı veya feshedilebileceği,
ğ) Vergi, resim ve harçlarla sözleşme giderlerinin kimin tarafından ödeneceği,
h) Ödeme yeri ve şartları,
ı) İhtilafların çözüm şekli ve yeri.
2- İhale komisyonu, şartnamelerde tekniğe uygun olmayan veya gerçekleşmesi
mümkün bulunmayan kayıt ve şartların bulunduğunu tespit etmesi halinde aşağıdaki işlemler
yapılır.
a) Gerçekleşmesi mümkün bulunmayan kayıt ve şartlar ihaleden önce tespit edilmiş ve
ilan yapılmış ise İdarece bu durum tutanak altına alınarak şartname ve ilan yeniden
düzenlenir.
b) Kayıt ve şartlar ihale esnasında tespit edilmişse, ihalenin ertelenmesi için ihale
komisyonunca alınan karar ita amirinin onayına sunulur. Şartname yeniden düzenlenerek
ihale işlemlerine yeniden başlanır.
c) Bu durumun ihaleden sonra anlaşılması halinde konu Bakanlığa bildirilir ve
alınacak talimata göre işlem yapılır.
İhale dosyasının hazırlanması
MADDE 12- İhale işlem dosyasında aşağıdaki belgeler bulundurulur.
1- Onay belgesi,
2- Özel şartları da içeren şartname ve ekleri,
3- Tahmin edilen bedele ilişkin hesap tutanağı,
4- Taşınmazın konumu ve çevre özelliklerinin anlaşılabileceği şekilde değişik
yönlerden çekilmiş renkli fotoğrafı,
5- Parsel sınırlarının da gösterildiği hali hazır haritası veya ölçekli krokisi,
6- Tapu kayıt örneği,
5
7- İmar durum belgesi,
8- Adres bilgilerinin bulunduğu tespit tutanağı,
9- İlana ilişkin belge ve gazete nüshaları,
10- Sözleşme tasarısı,
11- Bakanlık ya da yetki verilen durumlarda ilçeler için valilik (defterdarlık) izin
talimatı.
12- Saklanmasında yarar görülen diğer belgeler.
İlanlarda bulunması zorunlu hususlar
MADDE 13- İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur.
1- İhale konusu taşınmazın niteliği, yeri ve miktarı,
2- Şartname ve eklerin nereden ve hangi şartlarla alınacağı veya görülebileceği,
3- İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte ve hangi usulle yapılacağı,
4- Tahmin edilen bedel ve alınacaksa geçici teminat miktarı,
5- İsteklilerden aranılan belgelerin neler olduğu,
6- Kapalı teklif usulüyle yapılacak ihalelerde, tekliflerin hangi tarih ve saate kadar
nereye verileceği.
İhalenin ilanı
MADDE 14- İhale konusu olan işler isteklilere ilan yolu ile duyurulur.
1- İhalenin yapılacağı yerdeki ilanlar aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
a) Günlük gazete çıkan yerlerde ihaleler, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde
en az bir gün aralıkla yayımlanmak suretiyle iki defa duyurulur.
b) Gazete ile yapılacak ilanlarda, ilk ilan ile ihale günü arası on günden, son ilan ile
ihale günü arası beş günden az olmamasına dikkat edilir.
c) Günlük gazete çıkmayan yerlerdeki ihalelerde ise ilan, (a) ve (b) alt bendindeki
süreler içinde defterdarlık veya malmüdürlüğü ile hükümet konağı ve belediye binalarının ilan
tahtalarına asılır ve belediye yayın araçları ile de duyurulur.
ç) Bu işlemler bir tutanakla tespit edilir.
d) Bu yerlerde en çok yedi gün aralıkla çıkan gazete varsa, ayrıca gazete ile de bir defa
ilan yapılır.
2- Diğer şehirlerde yapılacak ilanlar; tahmin edilen bedeli her yıl 2886 sayılı Kanunun
17 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre merkezî yönetim bütçe kanunu ile belirlenecek miktarı
aşan ihale konusu işler, bu maddenin birinci fıkrasına göre yapılacak ilanlardan başka tirajı
göz önüne alınarak ili, Basın-İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde,
ihale tarihinden en az on gün önce bir defa daha ilan edilir.
6
3- Resmî Gazete ile yapılacak ilanlar; tahmin edilen bedeli her yıl 2886 sayılı
Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre merkezî yönetim bütçe kanunu ile
belirlenecek miktarın üç katını aşan ihale konusu işler, ihale tarihinden en az on gün önce bir
defa da Resmî Gazetede ilan edilir.
4- Pazarlık usulü ile yapılacak ihaleler için defterdarlık veya malmüdürlükleri, işin
önem ve özelliğine göre ilan yapıp yapmamakta serbesttir.
5- Sürelerin hesabında, ilanın yapıldığı gün ile ihale günü sayılmaz.
6- Gazete ile yapılacak ilanlar için ilan metninin bir örneği üst yazı ile ve elektronik
ortamda, ilde mevcutsa Basın-İlan Kurumu değilse valilik basın bürosuna intikal ettirilir ve
süresi içerisinde yayınlattırılması sağlanır.
7- Yapılacak ilandaki ihaleye ait bilgiler MEOP’ un ilgili modülüne kaydedilir.
8- Defterdarlık internet sitesinde ilanın yayınlanması için internet sitesi ile görevli
birime gereken belgeler yazılı veya elektronik ortamda aktarılır.
9- İlanlar, İdarenin ilan panosuna asıldığı gibi ihale konusu taşınmazın bulunduğu köy,
mahalle muhtarlığı ve belediye başkanlığına gönderilerek ilan edilmesi sağlanır.
10- İdare, taşınmazın tahmin edilen bedeline veya taşınmazın önem ve özelliğine göre
bu ilanları yurt içinde ve yurt dışında çıkan başka gazeteler veya öteki yayın araçları ile de
yayınlattırabilir.
11- Taşınmazın varsa hissedarına, işgalcisine, isteklisine, daha önceden ihale
yapıldıysa ihaleye iştirak edenlere tebligat yapılır. Tebligatlar iadeli taahhütlü olarak posta
yolu ile gönderilir. Posta yoluyla gelen tebliğ alındısı dosyasında muhafaza edilir.
12- İhale için tespit olunan tarih, tatil gününe rastlamışsa ihale, tekrar ilana gerek
kalmaksızın tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır. İlandan sonra çalışma
saati değişse de ihale ilan edilen saatte yapılır.
Şartname ve eklerinde değişiklik hâlinde ilan
MADDE 15- İlan yapıldıktan sonra, şartname ve eklerinde değişiklik yapılamaz.
Ancak, değişiklik yapılması zorunlu hâllerde, bunu gerektiren sebepler ve zorunluluklar bir
tutanakla tespit edilerek önceki ilanlar geçersiz sayılır ve yeniden aynı şekilde ilan edilir.
İlanın uygun olmaması
MADDE 16- Yönergenin 13 ve 14 üncü maddelerine uygun olmayan ilanlar
geçersizdir.
1- Bu durumda ilan yenilenmedikçe ihale yapılamaz.
2- İlanların geçersizliği ihale yapıldıktan sonra anlaşılırsa, ihale veya sözleşme
feshedilir.
3- Ancak, işte ivedilik ve ihalede Devletin yararı varsa, bu durum Bakanlığa bildirilir
ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
7
4- İhalenin veya sözleşmenin bozulması hâlinde, müşterinin fesih tarihine kadar
yapmış olduğu gerçek masrafları geri verilir.
İhale öncesi yapılacak diğer işlemler
MADDE 17- İhale gününden önce ilanların gazetelerde yayınlanıp yayınlanmadığı ve
ilan metninde hata olup olmadığı kontrol edilir.
1- MEOP’ta hazırlanan ilan işlemleri tutanağında; gazetede yapılan ilanlar, şahıslara
ve resmi kurumlara yapılan tebligatlar belirtilir, gazete nüshaları veya örnekleri eklenerek
ihale dosyasına konulur.
2- İdare, ihalenin rekabet ve açıklık ilkelerine uygun şekilde yapılmasını sağlayan her
türlü tedbiri alır. İl/İlçe emniyet müdürlüğüne ihale günü, yeri ve saati bildirilerek ihalede
güvenliğin sağlanması istenir.
Teminat olarak kabul edilecek değerler
MADDE 181-Aşağıdaki değerler geçici ve kesin teminat olarak kabul edilir.
a) Tedavüldeki Türk Parası,
b) Mevduat veya katılım bankalarının verecekleri süresiz teminat mektupları,
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri veya bu senetler
yerine düzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dâhil edilerek ihraç edilmiş ise, bu
işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır.),
ç) Dışarıda yerleşik kişiler ile geçimini yurt dışında temin eden Türk vatandaşlarınca
verilecek Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenen konvertibl döviz.
2- Mevzuata aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez.
3- Üzerinde suç unsuru tespit edilen teminat mektupları, gerekli kovuşturma yapılması
için Bakanlığa intikal ettirilir.
4- Her teminat mektubunda daha önce ilgili banka şubesince verilen teminat
mektupları toplamı ile aynı şubenin limitlerinin de gösterilmesi zorunludur. Yabancı
bankaların ve benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantilerine dayanarak bankaların verecekleri
teminat mektupları, yukarıdaki limitlere dâhil değildir.
5- Mevduat veya katılım bankalarınca verilen teminat mektupları dışındaki
teminatların istekliler tarafından ilgili muhasebe birimine yatırılması zorunlu olup, bunlar
ihale komisyonlarınca teslim alınamaz.
İhaleye katılma şartları
MADDE 191- İhaleye katılacakların;
a) Yasal yerleşim yeri sahibi olmaları,
b) Tebligat için Türkiye'de adres göstermeleri,
c) Gerçek kişilerin T.C. kimlik numarasını, tüzel kişilerin ise vergi kimlik numarasını
bildirmeleri,
8
ç) Yönergede istisna edilen işler dışında geçici teminatı yatırmış olmaları,
d) İşin gereğine göre defterdarlık veya malmüdürlüğünce tespit edilecek diğer
belgeleri vermeleri,
e) Özel hukuk tüzel kişilerinin ayrıca,
-İhalenin yapıldığı yıl içinde kayıtlı olduğu meslek odasından alınmış sicil kayıt
belgesini,
-Tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte bulunacak kişilerin tüzel kişiliği
temsile tam yetkili olduklarını gösterir noterlikçe tasdik edilmiş imza sirkülerini veya
vekâletnameyi vermeleri,
f) Kamu tüzel kişilerinin ise ayrıca tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte
bulunacak kişilerin tüzel kişiliği temsile yetkili olduğunu belirtir belgeyi vermeleri,
gerektiğinden, bu hususların yerine getirilip getirilmediği komisyonca kontrol edilir.
2- Yabancılara ilişkin özel kanunlardaki düzenlemelere göre işlem yapılır. Ayrıca,
Türk vatandaşlığından kendi istekleri ile çıkmış olan kişiler, İçişleri Bakanlığı tarafından
verilmiş ve kişinin vatandaşlık haklarından aynen yararlanmaya devam edeceklerine dair
belgeyi ibraz etmeleri durumunda ihaleye katılabilirler.
İhaleye katılamayacakların tespiti
MADDE 20- Komisyon, aşağıdaki şahısların doğrudan veya dolaylı olarak ihalelere
katılıp katılmadıklarını kontrol eder ve tespiti halinde ihaleye katılmamalarını sağlar.
1- İhaleyi yapan İdarenin;
a) İta amirleri,
b) İhale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli
olanlar,
c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve ikinci dereceye kadar (ikinci
derece dahil) kan ve sıhri hısımları,
ç) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şahısların ortakları (bu şahısların yönetim
kurullarında görevli olmadıkları anonim ortaklıklar hariç).
2- 2886 sayılı Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli
olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar.
Açık teklif usulü ile ihalenin yapılması
MADDE 211- Komisyon başkanı;
a) İlanda belirtilen ihale saati gelince ihaleye katılan (posta ile gönderilen teklifler
dahil) istekli bulunup bulunmadığını kontrol eder. İhaleye katılan hiçbir istekli yok ise ihale
artırma tutanağına ihaleye katılan isteklinin bulunmadığı yazılarak tutanak komisyon başkanı
ve üyelerce imzalanır.
b) İhaleye katılacak istekli var ise, bunların belgelerini ve geçici teminatı verip
vermediklerini inceler.
c) İnceleme sonucunda kimlerin ihaleye katılabileceğini bildirir.
ç) Katılamayacakların belge ve teminatlarının geri verilmesini kararlaştırır.
d) Bu işlemleri, istekliler önünde, bir tutanakla tespit ettirerek, ihaleye
giremeyeceklerin ihale yerinden çıkartılmasını sağlar.
e) İsteklileri önce şartnameyi imzaya ve daha sonra sıra ile tekliflerini belirtmeye
davet eder.
9
f) Yapılan tekliflerin ihaleye ait artırma kâğıdına yazılmasını ve teklif sahipleri
tarafından imzalanmasını sağlar.
g) İlk teklifler yapıldıktan sonra, varsa postayla yapılmış teklifleri okutarak bu
tekliflerin de ihaleye ait artırma kâğıdına yazılmasını sağlar.
2- İsteklilerin, sırayla teklifte bulunmaya devam etmesi sağlanır.
3- İhaleden çekilen isteklilerin, ihaleye ait artırma kâğıdına kendi el yazıları ile
“çekildim” ibaresi yazdırılır ve imzaları alınır. İlgilinin imzadan çekinmesi hâlinde durum
ayrıca belirtilir. Bunlar oturumdan çıkartılarak, kalan isteklilerin sırayla teklifte bulunmasına
devam ettirilir. Bu şekilde teklif alınmasına tek istekli kalıncaya kadar devam edilir.
4- İhaleden çekilenlerin, yeniden yaptığı teklifler kabul edilmez.
5- Teklifler yapıldığı sırada, yapılan artırımların işi uzatacağı anlaşılırsa, isteklilerden
komisyon huzurunda ihalede oluşan en yüksek sözlü tekliften aşağı olmamak üzere son
tekliflerini yazılı olarak bildirmeleri istenir.
6- Oturumda hazır bulunan isteklilerin yazılı son tekliflerinden sonra ihale
sonuçlandırılarak, Yönergenin 24 üncü maddesine göre işlem yapılır.
Kapalı teklif usulü ihalenin yapılması
MADDE 22- Kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerde teklifler yazılıdır.
1- Komisyon başkanı, ilanda belirtilen ihale saatine kadar posta ile gönderilenler dahil
herhangi bir teklif verilip verilmediğini kontrol eder. İhale için verilen teklif yok ise ihale
tutanağına ihaleye katılan isteklinin bulunmadığı yazılarak tutanak komisyon başkanı ve
üyelerce imzalanır.
2- İhale komisyonu başkanlığı, ilanda belirtilen saate kadar İdareye ve komisyona
verilen teklifleri sıra numaralı alındılar karşılığında teslim alır.
3- Alındı numarası zarfın üzerine yazılır.
4- İadeli taahhütlü olarak gönderilen tekliflerin dış zarfının üzerinde, ihale komisyonu
başkanlığının adresi ile hangi işe ait olduğu, isteklinin adı ve soyadı ile açık adresinin yazılı
olup olmadığı kontrol edilir.
5- Posta ile gönderilen tekliflerin ilanda belirtilen saate kadar komisyon başkanlığına
ulaşmaması halinde, teklifin alınış zamanı ve işleme konulmayacağı bir tutanakla tespit edilir.
6- Komisyon başkanlığına verilen teklifler iade edilmez.
7- Tekliflerin açılma saati gelince, kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilir.
8- Dış zarfın üzerinde; isteklinin adı, soyadı, açık adresi ve teklifin hangi işe ait
olduğunun yazılıp yazılmadığı kontrol edilir.
9- Dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde alınış sırasına göre açılır.
10
10- Dış zarf içinde iç zarf, geçici teminata ait alındı veya teminat mektubu ve istenilen
diğer belgelerin konulup konulmadığı kontrol edilir.
11- Dış zarfın üzerindeki alındı sıra numarası iç zarfın üzerine de yazılır.
12- Belgeleri ile teminatı usulüne uygun ve tam olmayan isteklilerin teklif mektubunu
taşıyan iç zarfları açılmayarak, diğer belgelerle birlikte kendilerine veya vekillerine iade edilir
ve bunlar ihaleye alınmaz. Bu konuda, iade gerekçelerini de içeren bir tutanak düzenlenerek
komisyon başkanı ve üyelerince imzalanır.
13- İç zarfının üzerinde; isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas açık adresi yazılı
olduğu ve zarfın yapıştırılan yerinde isteklinin imzası veya mührünün bulunduğu kontrol
edilir.
14- Teklif mektuplarını taşıyan iç zarflar açılmadan önce, ihaleye katılacaklardan
başkası ihale odasından çıkarılır.
15- Postayla gelen teklifler de dâhil olmak üzere iç zarflar numara sırasıyla açılarak,
teklifler komisyon başkanı tarafından okunur veya okutulur ve bir listesi yapılır. Bu liste
komisyon başkanı ve üyeleri tarafından imzalanır.
16- Teklif mektuplarının şartnameye uyup uymadığı, istekli tarafından imzalanıp
imzalanmadığı, bu mektuplarda şartname ve eklerin tamamen okunup kabul edildiğinin
belirtilip belirtilmediği, teklif edilen fiyatın rakam ve yazıyla açık olarak yazılıp yazılmadığı,
rakam ve yazının birbirine tutarlı olup olmadığı kontrol edilir.
17- Şartnameye uymayan veya başka şartlar taşıyan teklif mektupları ile üzerinde
kazıntı, silinti veya düzeltme bulunan teklifler reddedilerek hiç yapılmamış sayılır. Bu durum
bir tutanakla tespit edilerek komisyon başkanı ve üyelerince imzalanır.
18- Geçerli teklifler bu suretle tespit edildikten sonra en yüksek teklifin altında
olmamak kaydıyla, ihalede hazır bulunan isteklilerden sıra ile yeniden sözlü veya yazılı
teklifte bulunulması istenir.
19- Bu şekilde teklif alınmasına tek istekli kalıncaya kadar devam edilir.
20- İhaleden çekilen isteklilerin, ihaleye ait artırma kâğıdına kendi el yazıları ile
“çekildim” ibaresi yazdırılır ve imzaları alınır. İlgilinin imzadan çekinmesi hâlinde durum
ayrıca belirtilir. İhaleden çekilmiş olanlar yeniden teklif veremezler.
21- Geçerli teklif sayısının üçten fazla olması durumunda bu işlem, oturumda hazır
bulunan en yüksek üç teklif sahibi istekliyle, bu üç teklifle aynı olan birden fazla teklifin
bulunması hâlinde ise, bu istekliler dâhil edilmek suretiyle yapılır.
22- Komisyon, uygun gördüğü her aşamada daha önce ihaleden çekilenler hariç olmak
üzere oturumda hazır bulunan isteklilerden yazılı son tekliflerini alarak ihaleyi
sonuçlandırabilir. Bu husus, ihale komisyonunca ikinci bir tutanakla tespit edilir.
11
Pazarlık usulü
MADDE 23- Pazarlık usulüyle ihale aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
1- Pazarlık usulü ile yapılacak ihalede teminat alınıp alınmayacağı, ilan yapılıp
yapılmayacağı isteğe bağlı olduğundan, İdarece Yönergenin 10 uncu maddesine göre
düzenlenecek onay belgesinde bu hususa yer verilir ve gerekçeleri de belirtilerek ihalenin
pazarlık usulü ile yapılması hususunda ita amirinden onay alınır.
2- Tahsisli kamu idareleri veya İdarece belirlenen bir veya birden fazla istekli ile ihale
gün ve saatinde ihale komisyonu tarafından işin nitelik ve gereğine göre, yazılı veya sözlü
teklifler alınmak suretiyle ve bedel üzerinde anlaşılarak ihale gerçekleştirilir.
3- Pazarlığın ne suretle yapıldığı, ne tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale
yapılanların neden dolayı tercih edildiği kararda gösterilir
İhale sonucunun karara bağlanması
MADDE 24- Komisyonlar gerekçesini belirtmek suretiyle ihaleyi yapıp yapmamakta
serbesttir. Komisyonların ihaleyi yapmama kararı kesindir.
1- Her iki ihale usulünde de kabul edilen teklifler incelenerek;
a) İhalenin yapıldığı, ancak ita amirinin onayına bağlı kaldığı,
b) İhalenin yapılmadığı,
hususlarından birine karar verilir.
2- Bu husus gerekçeli bir karar özeti hâlinde yazılarak, komisyon başkan ve üyeleri
tarafından imzalanır ve durum hazır bulunanlara bildirilir.
3- Kararlarda; isteklilerin isimleri, adresleri, teklif ettikleri bedeller, ihalenin hangi
tarihte ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri
belirtilir.
4- İhalelerde, istekli çıkmadığı veya teklif olunan bedel komisyonca uygun
görülmediği takdirde, ihale izinlerinde belirtilen süreyi aşmamak şartıyla, uygun bir zamanda
aynı usulle ihale açılır.
İhale kararlarının kesinleşmesi
MADDE 25–
1- İdarece, 2886 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi gereğince her yıl merkezî yönetim
bütçe kanunu ile tespit edilen parasal sınıra kadar olan ihale kararları, karar tarihinden itibaren
en geç onbeş iş günü içinde onaylanacağı veya reddedileceği hususu da dikkate alınarak,
kesinleştirmek üzere ita amirlerinin, bu miktarı aşanlar ise aynı süre içinde Bakanlığın
onayına sunulur. Ancak, ilgili tebliğlerle düzenlenen yetki devirleri ayrıca dikkate alınır.
2- Bakanlıktan alınacak onay talepleri, valiliklerle yazışmaksızın doğrudan
kaymakamlıklarca veya valiliklerce, ihale onay süresi dikkate alınarak Bakanlığa gönderilir.
12
3- İhalenin onaylanması, ita amirinin parasal yetki sınırı üzerinde ise onay için
Bakanlığa yazı gönderilir ve ihale (müzayede) tutanağı ile ihale komisyon kararı yazıya
eklenir.
4- İhale onayı valilikçe (defterdarlık) verilmiş ise Bakanlığa gönderilecek ihale onay
formuna "Hazineye Ait Taşınmaz Satış İşlemi Bilgi Formu" "Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu " ile ihale (müzayede) tutanağı eklenir.
5- Satışı yapılan taşınmaz bedelinin 4706 sayılı Kanunun mülga 6 ncı maddesine göre
düzenlenen belgeler ile ödenmek istenmesi halinde, ihale bedeline bakılmaksızın geçici ihale
kararı onay için Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi
MADDE 26–
1- Kesinleşen ihale kararları, kesinleştiği günden itibaren en geç beş iş günü içinde
müşteri veya vekiline imza karşılığı tebliğ edilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat
adresine gönderilir. Yapılacak olan tebligatta, ihale kararının bildirilmesini izleyen günden
itibaren onbeş gün içinde;
a) Geçici teminatın kesin teminata çevrilmesi,
b) İdarece düzenlenecek sözleşmenin imzalanması,
c) Zorunlu ise sözleşmenin notere tasdik ve tescil ettirilerek İdareye verilmesi,
ç) İhale bedelinin, taksitli satışlarda satış bedelinin yüzde yirmibeşinin (%25), ilk yıl
irtifak hakkı, kullanma izni ve ön izin bedellerinin tamamının, ilk yıl kira bedelinin dörtte
birinin (1/4), müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları ve diğer giderlerin ödenmesi,
varsa diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi,
d) Bedellerin taksitle ödenmesi halinde bedelin taksitle ödeneceğini belirten dilekçenin
verilmesi,
gerektiği ile bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm
almaya gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve varsa geçici teminatın Hazineye gelir
kaydedileceği bildirilir.
2- Sürenin hesabında tebligatın postaya veriliş günü dikkate alınmaz.
3- Sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün
bitimine kadar uzar.
4- İhale kararlarının ita amirince iptal edilmesi halinde de, durum istekliye aynı
şekilde bildirilir.
5- İhale sırasında hazır bulunmayan veya noterden tasdikli vekâletnameyi haiz bir
vekil göndermeyen istekliler, ihalenin yapılış tarzına ve sonucuna itiraz edemezler.
6- İdare onaylanan ihale kararlarını, kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla
defterdarlık veya valilik/kaymakamlık web sitesinde ayrıca yayınlatır.
13
Bedellerin tahsil şekli ve geçici teminat işlemleri
MADDE 271- Satış bedeli (taksitli satışlarda satış bedelinin yüzde yirmibeşi (%25)), ilk yıl irtifak
hakkı, kullanma izni ve ön izin bedellerinin tamamı ile ilk yıl kira bedelinin dörtte birinin
ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın müşteriye tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde
peşin olarak tahsili için muhasebe işlem fişi düzenlenir.
2- Üzerlerine ihale yapılanların teminat mektupları, ihaleden sonra ilgili muhasebe
birimine teslim edilir ve üzerlerine ihale yapılmayan isteklilerin geçici teminatları hemen geri
verilir.
3- Her ne suretle olursa olsun İdarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine
ihtiyatî tedbir konulamaz.
4- Alınan geçici teminat, peşin satışlarda satış bedelinin, taksitli satışlarda ise peşinat
tutarının ödenmesinden sonra iade edilir.
5- Müşterinin geçici teminatın mahsubunu yazılı olarak talep etmesi halinde aşağıdaki
işlemler yapılır.
a) Peşin ödemelerde ihale bedelinden mahsup edilir.
b) Taksitli sözleşmelerde teminatın peşinat tutarı karşılaması halinde bu tutar mahsup
edilir ve kalan miktar iade veya kalan taksitlere mahsup edilir.
c) Teminatın peşinat tutarını karşılamaması halinde tamamı mahsup edilir ve peşinatın
kalan kısmı müşteriden tahsil edilir.
İdarenin görev ve sorumluluğu
MADDE 28– İdare tarafından, onaylanan ihale kararının bildirilmesini izleyen günden
itibaren onbeş gün içinde;
1- Sözleşme yapılması hususunda kendisine düşen görevler yapılır.
2- Taşınmazların satışında ve trampasında, ferağa ait işlemler tamamlanır.
3- Şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre; satılan, trampa edilen, kiraya verilen ve
irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazlar tutanakla teslim edilir.
4-Tutanakta; taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat ve dikili
şeyler değerleri itibariyle gösterilir, teslim tutanağı ilgili memur ve hak sahibi tarafından
imzalanır.
5- Yapılan işlemler ilçede ise dosyanın kapatılması amacıyla defterdarlığa bilgi verilir.
Sözleşmenin feshi
MADDE 29- Aşağıdaki durumların varlığı halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm
almaya gerek kalmaksızın sözleşme feshedilerek kesin teminatın Hazineye gelir kaydedilmesi
için ilgili muhasebe birimine yazı yazılır. borcuna mahsup edilemez.
1-Sözleşme yapıldıktan sonra müşterinin taahhüdünden vazgeçmesi veya taahhüdünü,
şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi,
14
2- Kullanma izni verilen ya da irtifak hakkı kurulan taşınmazı sözleşmesinde
öngörülen amaç dışında kullanması ve İdarenin en az on gün süreli ve nedenleri açıkça
belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi.
İhalelere katılmaktan geçici yasaklama
MADDE 30- İdare tarafından, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir
durumla karşılaşıldığı takdirde, bunları yapanlar ihaleye iştirak ettirilmeyecekleri gibi
haklarında bir yıla kadar bütün ihalelere katılmaktan yasaklama kararı alınması için ihalelere
katılmaktan yasaklama kararı formu düzenlenerek bu durum en geç bir ay içinde Bakanlığa
bildirilir.
İKİNCİ KISIM
Değerleme İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tanımlar, Değerleme Süreçleri, İçsel ve Dışsal
Unsurların Belirlenmesi
Tanımlar
MADDE 31- Bu kısımda geçen tanımlardan;
Taşınmaz değerlemesi: Bir taşınmazın, taşınmaz projesinin, bir taşınmaza ait bağlı hak
ve faydaların veya konutların belli bir tarihteki muhtemel değerinin takdirini,
Taban alanı kat sayısı (TAKS): Taban alanının imar parseli alanına oranını,
Kat alanı kat sayısı (KAKS) (Emsal): Yapının bütün katlardaki alanları toplamının
parsel alanına oranından elde edilen sayıyı,
Bina yüksekliği (Hmax): Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan
mesafeyi,
ifade eder.
Değerleme süreçleri
MADDE 32- Taşınmaz değerlemesinde İdarece aşağıda belirtilen süreçler takip edilir:
1- Taşınmaza yönelik işleme göre değerleme için ön hazırlıklar yapılır.
2- Veriler toplanır, gerekli araştırmalar yapılır.
3- Toplanan veriler analiz edilir ve değerleme yöntemi belirlenir.
4- Belirlenen yöntemle taşınmazın tahmin edilen bedeli tespit edilir.
Taşınmaza ait özel durumların belirlenmesi
MADDE 33- Taşınmazın özel durumuna yönelik araştırma ve bilgi toplama
çalışmaları, gerektiğinde her türlü kaynaktan yararlanılarak yapılır ve bunlar işlem dosyasında
toplanır.
1- Taşınmazın dosyasında bulunması zorun bilgiler aşağıda belirtildiği gibi toplanır:
a) Tapu bilgileri (il, ilçe, mahalle, pafta, ada, parsel yüzölçüm vs.) şerh ve beyanları
ilgili tapu müdürlüğünden yazı ile istenir.
15
b) Konumu ve adresi tespit edilir.
c) Mülkiyete yönelik açılmış bir dava olup olmadığı, yasal sorunlarının bulunup
bulunmadığı, varsa nedenlerinin neler olduğu, MEOP kayıtlarından ve muhakemat müdürlüğü
veya Hazine avukatlığından tespit edilir.
ç) Üzerinde kullanımdan doğan (irtifak haklan, şerhli/şerhsiz kira kontratları vs.)
kısıtlamaların bulunup bulunmadığı MEOP kayıtları ve dosyasından tespit edilir.
d) Tasarrufu engelleyici başka bir kısıtlama olup olmadığı her türlü kaynaktan
araştırılır.
Değeri etkileyen içsel unsurların tespiti
MADDE 34- Gelecekteki ekonomik olarak beklentilerin neler olduğu, taşınmazın
değerinin artıp artmayacağı ilgili belediyesinden, mahallinde yapılan tespitlerden ve her türlü
kaynaktan araştırılarak yapılır.
1- Taşınmazın imar, çevre düzenlemeleri veya yeni yol yapımı gibi idari bir işlem
sonunda iyi bir konuma veya kısıtlamaya tabi olup olmayacağına bakılır.
2- Ulaşımı, parselin büyüklüğü, imar durumu, manzarası, ticari alanlara mesafesi,
hastane okul vb. hizmet alanlarına yakınlığı-uzaklığı gibi fiziki durumları tespit edilir.
3- Mevcut kullanım şekli ile diğer kullanım şekillerinin karşılaştırmasının yapılması
(satış, kira, irtifak hakkı tesisi vb.), en uygun ve en verimli kullanımının (konut, ticari vb.)
belirlenmesi için gerekli veriler, mahallinde yapılan tespitle toplanır.
Değeri etkileyen dışsal unsurların tespiti
MADDE 35- Aşağıda belirtilen değeri etkileyebilecek dışsal unsurlar araştırılır:
1- Nüfus yoğunluğu, nüfusun artışı ve azalışı, kültürel değişiklikler gibi sosyal
faktörler,
2- Arz-talep, nadir bulunma, inşaat maliyetleri, enflasyon, bölgesel gelir dağılımı gibi
ekonomik faktörler,
3- Hukuki düzenlemelerde, mevcut veya muhtemel değişiklikler.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşınmazın Tespiti ve Verilerin Toplanması
Taşınmazın tespiti
MADDE 361- İdarece, taşınmazın mahallinde bu Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve Tahliye”
kısmında belirtildiği şekilde tespiti yapılarak, hukuki ve fiili durumu belirlenerek bir tutanak
düzenlenir.
2- Tespit ve hesaplamalar, bunun dayanaklarının da belirtildiği “Ön İzin/Kira/İrtifak
Hakkı/Trampa/Satış Bedeli Tespitine Ait Hesap Tutanağı" nda gösterilir ve asıl evrak
arasında saklanır.
16
Verilerin toplanması
MADDE 37- Değerleme konusu taşınmazda yapılacak işleme göre, konumu ve vasfı
da dikkate alınarak aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Bedele ilişkin verilerin toplanması
a) İlgisine göre bedel veya bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret
odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan yazı ile sorulur.
b) İdarece yazı ile veya memur görevlendirilerek taşınmaz ile aynı sokak, cadde ve
mahallede bulunan emsal değerler bilirkişilere sorulur ve bir tutanak düzenlenir.
c) Taşınmazın kira getiri bilgisi, maliyet, gelir-gider bilgileri vs. gibi ekonomik
özellikler araştırılır ve değerleme esnasında dikkate alınır.
ç) Resmi kurumlarla yazışma yapılarak (ilgili tapu müdürlüğü, kamulaştırma yapan
kuruluş vb.) emsal olabilecek veriler araştırılır.
d) MEOP kayıtlarından değerleme yapılacak taşınmazın bulunduğu yerde emsal
olabilecek bedeller tespit edilir.
e) Üzerinde bina bulunan Hazineye ait taşınmazın asgari metrekare birim bedelleri
farklı olan iki veya daha fazla caddeye/sokağa cephesinin bulunması durumunda, inşaat
ruhsatına esas inşaat istikamet rölevesi ilgili belediyeden istenerek ön cephe durumu
belirlenip, ön cephenin bulunduğu cadde veya sokağa göre belirlenen bedeller dikkate alınır.
f) Üzerinde bina bulunmayan taşınmazların asgari metrekare birim bedelleri farklı
olan iki veya daha fazla caddeye/sokağa cephesinin bulunması halinde ilgili belediyesince
imar planında aynı ada içerisindeki diğer parsellerin durumu dikkate alınarak belirlenecek ön
cephenin bulunduğu cadde/sokağa göre, asgari metrekare birim bedelleri dikkate alınarak
belirlenir.
g) 2499 sayılı Kanuna tabi ekspertiz şirketleri ile Bakanlık merkez denetim
elemanlarınca tespit edilen bedel, tahmin edilen bedel olarak esas alınır.
ğ) 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin son fıkrası gereğince, 19/07/2003 tarihinden
sonra Hazine taşınmazları üzerine yapılan her türlü yapı ve tesisin mülkiyeti Hazineye ait
olacağından, bu yapı ve tesisler de değerlemeye dahil edilir.
h) Arsa olarak asgari metrekare birim bedelinin belirlenmemiş olması durumunda 213
sayılı Kanunun 72 nci maddesine göre oluşturulacak takdir komisyonu vasıtasıyla asgari
metrekare birim bedelinin belirlenmesi ilgili belediye başkanlığından istenir.
ı) Parselin bir tarafının caddeye diğer tarafının sokağa cephesinin bulunması
durumunda ise cadde tarafı için belirlenen asgari emlak vergisine esas asgari metrekare birim
bedeli yüksek olan bedel dikkate alınarak belirlenir.
2- Teknik verilerin toplanması
a) Taşınmaz üzerinde bina var ise;
- Toplam inşaat alanı,
- Bina derinliği,
- Bina cephesi,
- Kaç kat olduğu,
- Kullanılabilir kapalı alanlar toplamı,
- Kullanım mekânları, fonksiyonları ve büyüklükleri,
- Isıtma ve aydınlatma sistemi,
- Kapılar,
- Pencereler,
- İç mekânlar,
- Dış duvar kaplamaları,
- Ana yapının inşaat cinsi, yaşı,
17
- Ana yapının brüt alanı,
- Taşıyıcı yük sistemi,
- Çatı,
- Döşeme,
- Duvar ve yer kaplamaları,
- Kat yükseklikleri, ana yapının
- Fiziki durumu,
- Bulunduğu bölge,
- Bölge içindeki konumu gibi fiziki özellikleri,
yapı ruhsatından araştırılarak ve mahalli tespit yapılarak belirlenir.
b) Taşınmaz üzerinde Hazineye ait bina bulunması durumunda bina değeri, 1319 sayılı
Kanunun uygulanmasında esas alınan bina inşaat metrekare maliyet bedelleri dikkate alınarak
tespit edilir.
c) İlgili belediyeden imar planının bir örneği istenir.
ç) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise;
-Şekli,
-Taban alanı katsayısı, (TAKS ),
-Kat alan katsayısı (KAKS),
-Maksimum yükseklik (H Max),
-EMSAL bilgilerinin (E),
-Taşınmazın TAKS, KAKS, HMax ve EMSAL bilgilerine göre üzerinde yapılabilecek
maksimum kapalı inşaat alan yüzölçümü,
-İnşaat alanı katsayısı,
-Yapı yaklaşma sınırı,
-Parsel derinliği,
-Parsel cephesi,
gibi özellikleri ilgili belediyesinden öğrenilir.
d) Uygulama imar planı yapılmayan ancak nazım imar planı içinde bulunan
taşınmazların; ilgili belediyelerin yerleşim alanının devamında yer alması, alt yapı
hizmetlerinden henüz yararlanmıyor olsa dahi imara açılabilecek ve bunlardan
yararlanabilecek konumda bulunması, belediyenin nüfus ve yapılaşma yoğunluğundaki artış
itibariyle uygulama imar planının düzenlenebileceği aşamaya gelinmiş olması durumları, ilgili
belediyesinden araştırılarak ve mahallinde tespiti yapılarak belirlenir.
e) Vasfı arsa olmamakla birlikte aşağıdaki taşınmazlar;
- Belediye ve mücavir alan içinde her ölçekli imar planında; yerleşik alan (meskun
alan) ile gelişme alanının tümünü kapsayan iskan sahasında kalan parsellenmemiş araziler
(yerleşik -meskun- halde olup olmadığına bakılmaksızın),
- Belediye ve mücavir alan içinde bulunup da her ölçekli imar planında iskan sahası
olarak ayrılmamış olmakla beraber fiilen yerleşik (meskun) alanda bulunan ve belediye
hizmetlerinden en az ikisinden faydalanmakta olan (yol-ulaşım, su-yol, su-ulaşım, ulaşımtemizlik, yol-temizlik vb.) parsellenmemiş araziler,
- Belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunup yukarıda belirtilen kapsamda
kalmayan araziler ile bu sınırlar dışında bulunan ve zirai faaliyete konu edilmeyerek başka bir
amaçla (mesken, akaryakıt istasyonu, restaurant, sanayi tesisi v.b) kullanıldığı belirlenen
araziler,
değerleme esnasında arsa olarak değerlendirilir.
f) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arazi ise;
-Yerleşim yerine yakınlığı-uzaklığı,
-Verim gücü, yılda kaç ürün alındığı,
18
-Kıraç engebeli, kıraç taban, sulanabilir engebeli, sulanabilir taban gibi arazinin
özellikleri,
-Yetiştirilebilen ürün türü veya türleri,
-Arazinin büyüklüğü,
-Ulaşım durumu,
-Toprak yapısı,
-Belediye hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı,
- O bölgede planlama yetkisi olan kuruluşlar varsa herhangi bir planlama çalışmaları
bulunup bulunmadığı,
gibi kriterler tespit edilir ve değerleme sırasında dikkate alınır.
g) Gerektiğinde kamu kurum ve kuruluşlarından, özellikle yatırımcı kuruluşlardan,
değerlemesi yapılacak taşınmazın bulunduğu bölgede taşınmazın değerini negatif veya pozitif
yönde etkileyecek bir çalışma olup olmadığı sorulur.
3- Hukuki verilerin toplanması
a) Taşınmazın değerini etkileyecek beyan ve şerhleri içeren tapu kayıt örneği ilgili
tapu müdürlüğünden yazı ile istenir ve belirtilen bilgiler dikkate alınır.
b) Muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığından taşınmazın mülkiyetine ilişkin
herhangi bir dava açılıp açılmadığı sorulur veya ilgili mahkemelerin yazı işleri
müdürlüklerinden araştırılarak tespit edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Değerlemede Esas Alınacak Oranlar
Değerlemede esas alınacak oranlar ve özel durumlar
MADDE 38- Değerleme esnasında aşağıdaki hususlar ve oranlar dikkate alınır.
1 - Tahmin edilen bedel, bedel tespit komisyonunca tespit edilir ve karara bağlanır.
Bedel tespit ve takdirinde, taşınmazın konumu ve özellikleri göz önünde bulundurulmak
suretiyle rayiç bedel esas alınır.
2 - Ancak bu bedel;
a) Satış, trampa, arsa karşılığı veya kat karşılığı inşaatta; üzerinde bulunan ve mevcut
durumu itibariyle kullanılması ekonomik olmayan binaların yıkım masrafını aşan asgari
levazım bedeli ve varsa bu nitelikte olmayan diğer binaların Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca
belirlenen yapı yaklaşık birim maliyetlerinden az olmamak üzere aşınma payı da dikkate
alınarak belirlenecek rayiç bedel ile taşınmazın zemininin rayiç değerinin toplamıdır.
b) 4706 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesine göre irtifak hakkı tesis edilecek
taşınmazlarda ön izin verilmesinden itibaren beş yıl içerisinde taahhüt edilen yatırımı
tamamlayarak aynı süre içerisinde taşınmazı doğrudan satın almak için başvuruda bulunan
hak sahiplerine yapılacak satışlarda satış bedeli; ilana çıkılmadan önce irtifak hakkı tesisi
amacı da dikkate alınarak taşınmaz için belirlenen rayiç bedelin her yıl Türkiye İstatistik
Kurumunca yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE – bir önceki yılın aynı ayına
göre yüzde değişim) oranında, tarımsal amaçlı sözleşmelerde ise Tarım Ürünleri Üretici Fiyat
Endeksi (Tarım ÜFE – bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında artırılması
suretiyle bulunan değerdir.
c) Kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesinde ilk yıl için taşınmazın
rayiç bedelinin yüzde ikisi, kiralamalarda ise yüzde dördüdür.
ç) Kamu yararına çalışan dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar lehine;
yönetim binası ile üyelerinin sosyal ve diğer ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik lokal, sosyal
19
tesis gibi tesisler ile tamamen gelir elde etmek amaçlı tesisler hariç olmak üzere tüzüklerinde
veya senetlerinde yer alan asli kuruluş amaçlarında kullanılmak üzere ihtiyaç duydukları
taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak hakları ile verilecek kullanma izinlerinde, ilk yıl
irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biri, eğitim tesisleri
yapılması amacıyla tesis edilecek irtifak hakları ile verilecek kullanma izinlerinde, irtifak
hakkı veya kullanma izni süresince, taşınmazın üzerinde yürütülen eğitim faaliyetlerinin
toplam faaliyetlerin en az yüzde seksenini oluşturması, bu faaliyetlerin asli faaliyet niteliği
taşıması ve bu tesislerin her biriminde verilen her türlü hizmetin yüzde onunun bedelsiz
olarak ihtiyaç sahiplerine sunulması kaydıyla ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli
taşınmazın rayiç bedelinin binde beşidir.
d) Vakıflarca kurulan yükseköğretim kurumlarının kendi kuruluş kanunlarında yer
alan asli kuruluş gayelerine uygun olarak kullanılmak üzere bina ve tesis yapılmak amacıyla
tesis edilecek irtifak hakları ile verilecek kullanma izinlerinde ilk yıl için; irtifak hakkı veya
kullanma izni süresince, bu tesislerin her biriminde verilen her türlü hizmetin yüzde onunun
bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine sunulması kaydıyla taşınmazın rayiç bedelinin binde
beşidir.
e) Kamu yararına çalışan dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflara, yönetim
binası ile üyelerinin sosyal ve diğer ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik lokal, sosyal tesis gibi
tesisler ile tamamen gelir elde etmek amaçlı tesisler hariç olmak üzere tüzüklerinde veya
senetlerinde yer alan asli kuruluş amaçlarında kullanılmak üzere yapılacak kiralamalarda, ilk
yıl kira bedeli taşınmazın rayiç bedelinin yüzde ikisi, eğitim amaçlı yapılacak kiralamalarda
kira süresince, taşınmazın üzerinde yürütülen eğitim faaliyetlerinin toplam faaliyetlerin en az
yüzde seksenini oluşturması ve bu faaliyetlerin asli faaliyet niteliği taşıması kaydıyla ilk yıl
kira bedeli taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biridir.
f) Vakıflarca kurulan yükseköğretim kurumlarının kendi kuruluş kanunlarında yer
alan asli kuruluş gayelerine uygun olarak kullanılmak üzere yapılacak kiralamalarda ilk yıl
için taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biridir.
g) Tarım ve hayvancılık ile sanayi amaçlı tesis edilecek irtifak hakları ve verilen
kullanma izinlerinde ilk yıl için; irtifak hakkı veya kullanma izni süresince, taşınmazın
üzerinde yürütülen tarım ve hayvancılık ile sanayi faaliyetlerinin toplam faaliyetlerin en az
yüzde seksenini oluşturması ve bu faaliyetlerin asli faaliyet niteliği taşıması kaydıyla,
taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biri, aynı amaçla yapılan kiralamalarda ise yüzde
birbuçuğudur.
ğ) Geleneksel el sanatları faaliyetleri ile münhasıran yöresel ürünlerin üretilmesi ve
pazarlanması için yapılacak kiralamalarda ilk yıl için; kira süresince, taşınmazın üzerinde
yürütülen geleneksel el sanatları ile münhasıran yöresel ürünlerin üretilmesi ve pazarlanması
faaliyetlerinin toplam faaliyetler içinde en az yüzde seksenini oluşturması ve bu faaliyetlerin
asli faaliyet niteliği taşıması kaydıyla taşınmazın rayiç bedelinin yüzde biridir.
h) Deniz turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım, onarım ve sosyal
hizmetlerden birkaçını veya tamamını sunan deniz turizmi tesisleri yapılmak amacıyla,
kullanma izni veya irtifak hakkı verilmesi talep edilen alanda projelendirilmiş veya
mendireklerle çevrilmiş deniz yüzeyinin de bulunması hâlinde, ilk yıl için deniz yüzeyinin
kullanma izni metrekare birim bedeli; proje sahasındaki kara parçası için Yönetmelik
hükümlerine göre tespit edilen kullanma izni veya irtifak hakkı beher metrekare bedelinin
yüzde onudur.
3- İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli ihale bedeline, ikinci ve üçüncü
yıl bedelleri ise sözleşmeleri gereğince tespit edilecek bedellere yüzde yetmiş indirim
uygulanarak tahsil edilir.
20
4- Ön izin bedeli, ihale bedelinin; birinci ve ikinci yıllar için yüzde yirmisi, üçüncü
yıl için yüzde otuzu, dördüncü yıl için yüzde kırkı olarak belirlenir. Bu şekilde belirlenen ön
izin bedeli ikinci, üçüncü ve dördüncü yıllar için; ihale bedelinin Yönetmeliğin 14 üncü
maddesi uyarınca arttırılması sonucunda oluşacak bedel üzerinden hesaplanır. Fiili kullanım
olması halinde bu alana isabet eden ön izin bedeli, irtifak hakkı veya kullanma izni ihale
bedelidir.
5- Ön izin verilen hâllerde, ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli; ihale ile
belirlenen bedelin ön izinde geçen süre dikkate alınarak Türkiye İstatistik Kurumunca
yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE – bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde
değişim) oranında artırılması suretiyle tespit edilecek bedeldir. Ancak, tarımsal amaçla ön izin
verilen hallerde bu bedel; Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE – bir önceki yılın
aynı ayına göre yüzde değişim) kullanılarak belirlenir.
6- İdarece bedel tespit ve takdir edilirken gerektiğinde bedel veya bedelin hesabında
kullanılacak fiyatlar, ilgili kuruluş veya bilirkişilerden de araştırılabilir.
7- Tahmin edilen bedel; 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi
olmaksızın, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre
sermaye piyasasında değerleme faaliyetinde bulunmak üzere yetkilendirilen değerleme
kuruluşları ile Bakanlık merkez denetim elemanları ve/veya Maliye Uzmanlarına tespit
ettirilebilir. Bu şekilde tespit ettirilen bedel, tahmin edilen bedel olarak dikkate alınır.
8- Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerince kiralanan taşınmazlarda büfe, kantin, çay ocağı ve benzeri amaçlarda
kullanılmak üzere kiraya verilecek yerlerin tahminî kira bedeli; yukarıdaki hükümlere tabi
olmaksızın ilgili İdare yetkililerinden alınacak personel sayısı, elde edilen gelir, kiralanacak
alan gibi bilgiler de göz önünde tutularak İdarece tespit edilir.
9- Bakanlık; dolgu, iskele, rıhtım, mendirek, dalgakıran, boru hatları, şamandıra,
platform, dolfen, liman, yat limanı, kruvaziyer liman, yat çekek yeri yatırımı yapılmak
amacıyla tesis edilen irtifak hakları veya verilen kullanma izinlerinde ve ahşap iskelelerin
kiralamalarında, kullanım amaçları da göz önünde bulundurarak illere, ilçelere ve yatırımın
bulunduğu yere göre yıllık maktu metrekare birim bedellerini belirlemeye yetkilidir.
10- Tespit ve hesaplamalar bunun dayanaklarının da eklendiği “Ön İzin / Kira /
Kullanma İzni / İrtifak Hakkı / Trampa / Satış Bedeli Tespitine Ait Hesap Tutanağı”nda (Ek6) ve “Büfe, Kantin, Çayocağı Gibi Yerlere Ait Tespit ve Tahmin Edilen Kira Bedeli Hesap
Tutanağı”nda (Ek-7) gösterilir, tutanak asıl evrak arasında saklanır.
11- Bakanlık; uluslararası değerleme standartlarına uygun olarak, Hazine
taşınmazlarının satışı, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması, kiraya verilmesi, ön
izin verilmesi ve üzerlerinde irtifak hakkı tesis edilmesi, kullanma izni verilmesi ve ecrimisil
işlemlerine esas olacak bedellerin tespitine ilişkin değerleme kriterleri ile Bakanlık tarafından
belirlenen diğer taşınmazların değerleme işlemleri konusundaki kriterleri oluşturmaya,
değerlemeye ilişkin standardizasyonu sağlamaya, yapılacak bedel tespiti ve takdirlerine ilişkin
standart, ilke, yöntem ve teknikleri geliştirmeye ve taşınmaz değerlemelerinde izlenecek usul
ve esasları belirlemeye yetkilidir.
21
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Değerleme Yöntemleri
Değerleme yöntemleri
MADDE 39- Hazine taşınmazlarının değerlemesinde aşağıdaki yöntemler uygulanır.
1- Emsal karşılaştırma yöntemi,
2- Maliyet yaklaşımı yöntemi,
3- Gelirlerin kapitalizasyonu yaklaşımı yöntemi,
Emsal karşılaştırma yöntemi
MADDE 401- Yöntemin içeriği
a) Emsal karşılaştırma yaklaşımında, benzer taşınmazların özellikleri ve değerleri
incelenir.
b) Değerlemeye konu taşınmaz ile emsal taşınmazlar karşılaştırılmak sureti ile değer
tahmini yapılır.
2- Emsal karşılaştırma yönteminde yararlanılacak kaynaklar
Emsal karşılaştırma yönteminde aşağıdaki kaynaklardan yararlanılarak işlem yapılır.
a) Gerçekleştirilmiş piyasa işlemleri,
b) Kontratlar,
c) Teklifler,
ç) Resmi kayıtlar (mahkeme yoluyla satış, kamulaştırma vb.),
d) Emlak komisyoncuları,
e) Gazete ilanları veya haberleri,
f) İnternet,
g) Bankalar,
ğ) MEOP ve arşiv
3- Yöntemin süreçleri
a) İşlem tarihi, büyüklük, fiyat, fiziksel durum, konum, arazi kullanım kısıtlamaları
gibi özellikler açısından emsal taşınmazlar için yapılan işlemlere ait bilgiler toplanır.
b) Verilerin doğruluğu kontrol edilir. Çelişkili veriler kullanılmaz.
c) Verilerin toplanıp doğrulanmasından sonra karşılaştırma yapılır. Değerlerin ve
emsal alınan taşınmazların niteliklerinin birbirine yakın olmasına dikkat edilir.
4- Emsal karşılaştırma yöntemine göre hesaplama
a) İmar planında konut, ticaret veya sanayi alanı olarak ayrılan Hazine taşınmazları
için "Karşılaştırma Yöntemi" dikkate alınarak yapılacak değer tespiti Yönerge eki (EK-3)
“Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu"nun "Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer
Hususlar" bölümünde gösterilir.
b) Değerleme, satışa yönelik rayiç bedel tespitini içeriyor ise, “imar planı ile ticaret
veya konut alanı olarak kullanıma ayrılan” taşınmazlara TAKS, KAKS ve Hmax verileri
dikkate alınarak değer tespiti aşağıdaki şekilde yapılır.
-Emsal olabilecek taşınmazlar belirlenir ve bu taşınmazların satış bedelleri temin
edilir.
22
-Emsal taşınmazların ve değerlemesi yapılacak taşınmazın verileri (yüzölçüm, Hmax,
TAKS, KAKS, kat adedi) ilgili belediyeden temin edilir.
- Kaç adet parsel emsal alınmışsa bunların ortalaması alınır.
- Emsal alınan her parsellin satış fiyatı, emsal alınan tüm parsellerin ortalama
değerinin yüzde onbeşinden (% 15) fazla veya eksik olmamasına dikkat edilir.
- Emsal taşınmazlara ait toplam inşaat alanının hesaplanması aşağıdaki formüllerden
biri kullanılarak yapılır.
Formül: Toplam İnşaat Alanı=Yüzölçüm x KAKS
Formül: Toplam İnşaat Alanı=Yüzölçüm x TAKS x (KAKS/TAKS)
Formül: Toplam İnşaat Alanı=Yüzölçüm x TAKS x (Kat Adedi)
- Emsal taşınmazların bilinen satış değerleri toplam inşaat alanına bölünerek
metrekare birim bedelleri hesaplanır.
- Emsal taşınmazların metrekare birim bedellerinin aritmetik ortalaması alınarak satışa
konu Hazine taşınmazının (yukarıda belirtilen formüller kullanılarak hesap edilen) toplam
inşaat alanı ile çarpılmak suretiyle tahmini satış bedeli tespit edilir.
c) İmar planı ile ticaret veya konut alanı olarak kullanıma ayrılan taşınmazlara “Emsal
Oranı (E)” dikkate alınarak değer tespiti aşağıdaki şekilde yapılır.
- Emsal taşınmazların yüzölçümü ile emsal oranının (E) çarpımı suretiyle toplam
inşaat alanı hesaplanır.
- Emsal taşınmazların bilinen satış değerleri toplam inşaat alanına bölünerek
metrekare birim bedelleri hesaplanır.
- Emsal taşınmazların metrekare birim bedellerinin aritmetik ortalaması alınarak,
satışa konu Hazine taşınmazının (yüzölçümü ile emsal oranının (E) çarpılarak hesap edilen)
toplam inşaat alanı ile çarpılmak suretiyle tahmini satış bedeli tespit edilir.
ç) İmar planında sanayi alanı olarak ayrılan Hazine taşınmazları için TAKS ve Hmax
verileri dikkate alınarak değer tespiti aşağıdaki şekilde yapılır.
- Emsal taşınmazların toplam inşaat hacmi; yüzölçümünün, TAKS ve Hmax ile
çarpılması sonucu metreküp cinsinden bulunur.
- Emsal taşınmazların bilinen satış değerleri toplam inşaat hacmine bölünmek suretiyle
metreküp birim bedelleri hesaplanır.
- Bu bedellerin aritmetik ortalaması, satışa konu Hazine taşınmazının (yüzölçümünün,
TAKS ve Hmax ile çarpılması sonucu bulunan) toplam inşaat hacmi ile çarpılmak suretiyle
tahmini satış bedeli tespit edilir.
Maliyet yaklaşımı yöntemi
MADDE 411- Yöntemin içeriği
a) Bu yöntemde taşınmazın yeniden inşa edilmesi durumunda veya yerine konacak
inşaatın maliyetiyle karşılaştırılarak değerleme yapılır.
b) Maliyet tahmini yapıldıktan sonra (girişimcilik kârı da dahil) toplam maliyetten
değerleme yapılacak taşınmaz üzerinde bina varsa yıpranma payı çıkartılır ve üzerine tahmini
arazi değeri ilave etmek suretiyle değer tespiti yapılır.
c) Değerleme yapılırken yeniden inşa maliyeti veya ikame maliyeti göz önünde
bulundurulur.
2- Maliyet yaklaşımı yönteminde yararlanılacak kaynaklar
Maliyet yaklaşımı yönteminde aşağıdaki kaynaklardan yararlanılarak işlem yapılır.
a) Benzer binaların inşaat sözleşmeleri,
b) Birim fiyatlar,
23
c) Piyasa araştırmaları,
ç) Özelliğine göre müteahhit firmalardan alınan veriler,
d) MEOP ve arşiv kayıtları.
3- Yöntemin süreçleri
a) Boşmuş gibi arsa değeri belirlenir.
b) Yeniden inşaa maliyeti veya ikame maliyetinden hangisinin uygun olduğu saptanır.
c) Direkt ve dolaylı (indirekt) maliyetleri hesaplanır.
ç) Uygun bir girişimci kârı ilave edilir.
d) Tüm inşaat maliyetleri toplanır. (c+ç)
e) Değerleme yapılacak taşınmaz üzerinde yapı var ise;
- Fiziksel eskime,
- Fonksiyonel (işlevsel) eskime,
- Ekonomik, (dışsal) demode olma, eskime,
nedeniyle yıpranma payları belirlenir.
f) Belirlenen toplam maliyetten yıpranma payı çıkarılır ve net maliyeti belirlenir. (d-e)
4- Maliyet belirleme yöntemi
a) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise üzerinde yapılacak binanın veya üzerinde
bina var ise, kullanılış tarzlarına göre aşağıdaki türlerin hangisi olduğu tespit edilir.
- Konutlar,
- İşyerleri,
- Özellik gösteren diğer yapılar.
b) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise üzerinde yapılacak binanın, üzerinde bina
var ise, inşaat türlerine göre taşıyıcı sistemleri esas alınmak suretiyle hangisi olduğu tespit
edilir.
- Çelik karkas,
- Betonarme karkas,
- Yığma kagir,
- Yığma yarı kagir,
- Ahşap,
- Taş duvarlı (çamur harçlı),
- Gecekondu tarz ve vasfında,
- Kerpiç ve diğer basit binalar,
- Binaların inşaat sınıflarına göre ayrımı.
c) Değerlemesi yapılacak taşınmaz arsa ise üzerinde yapılacak binanın, üzerinde bina
var ise, aşağıdaki sınıflardan hangisine girdiği tespit edilir. Bu sınıflama, binanın yapılış tarzı,
işçiliği, çeşitli kısımlarında kullanılan malzemenin cinsi, kalitesi ve benzeri hususlar ile yapı
ruhsatı dikkate alınarak yapılır.
- Lüks inşaat,
- Birinci sınıf inşaat,
- İkinci sınıf inşaat,
- Üçüncü sınıf inşaat,
- Basit inşaat,
ç) Yukarıda belirlenen hususlar sonucunda, 1319 sayılı Kanuna göre belirlenen yapı
yaklaşık maliyetleri ile yıpranma payları dikkate alınmak suretiyle bedel takdiri yapılır.
24
Gelirlerin kapitalizasyonu yaklaşımı
MADDE 421- Yöntemin içeriği
Bu yöntemde gayrimenkulün gelecekteki yararları ve üretme kapasitesi incelenerek,
gelir güncel bir değer göstergesine kapitalize edilir.
2- Kullanım alanları
a) Gelir getiren taşınmazlar veya gelir getirmesi beklenen taşınmazlar için,
b) Maliyet ve satışların karşılaştırılması yöntemlerini desteklemek için kullanılır.
3- Yönteme göre hesaplama
a) Tarım arazisi olarak kullanılan Hazine taşınmazlarına "Gelirlerin Kapitalizasyonu
Kriteri" dikkate alınarak yapılacak rayiç değer tespiti, Yönerge eki (EK-3) "Tahmin Edilen
Bedel Tespit Raporu" nun "Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar" bölümünde
gösterilir.
b) Bu yönteme göre yapılacak değer tespitinde öncelikle arazinin bulunduğu bölgenin
il tarım müdürlüğünden; kapitalizasyon faiz oranı, arazi üzerinde bir dönemde alınabilen ürün
çeşidi, bu ürünlerin satış fiyatı ve üretiminde yapılan masrafların hangi tutarda olduğu
hususları temin edilir.
c) Arazinin Rantı, Hazine taşınmazlarının değer tespitinde mal sahipliği usulü dikkate
alınarak,
(Arazinin Rantı (R) = Gayrisafi Hasıla (GH) - Yapılan Masraflar (YM) formülü)
şeklinde hesaplanır.
ç) Arazinin değeri ise arazi rantı ve kapitalizasyon faiz oranı tespit edildikten sonra
(Arazi Değeri (TL/Dönüm) = Net Gelir (Arazinin Rantı) / Kapitalizasyon Faiz Oranı)
formülü ile hesaplanır.
Diğer hususlar
MADDE 43- Tahmini satış, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedelleri emsal
karşılaştırma yöntemi ile belirleniyorsa, 37 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (ç) ve (d)
bendlerine göre yapılan bedel araştırmaları sonucunda bulunan değerlerin ortalaması alınır ve
bu değerin yüzde onbeşinden (% 15) fazla veya eksik olan bedeller değerleme esnasında
dikkate alınmaz.
Tahmini kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerinin hesap edilmesi
MADDE 441- Tahmini kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedelleri Yönergenin 33, 34, 35, 36, 37
ve 43 üncü maddelerinde belirtilen kriterler dikkate alınarak hesaplanır.
2- Bu maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan tahmini kira, irtifak hakkı ve
kullanma izni bedelleri, tahmini satış bedeline 38 inci maddesindeki oranlar uygulanmak
suretiyle elde edilen bedelden aşağı olamaz.
Değerleme gerekçelerinin hazırlanması
MADDE 45- Değerleme yapan komisyon tarafından, bir yazı hazırlanarak kıymet
takdirine esas gerekçeler belirtilir ve dosyasına konulur, gerekiyorsa Bakanlığa gönderilir.
Değerleme gerekçelerinin anlatıldığı yazıda, aşağıdaki unsurlar belirtilir.
1- Değerlemeyi etkileyen içsel, dışsal ve hukuksal unsurlar,
25
2- Hangi yöntemi kabul ettiklerini,
3- Yöntemin süreçlerini,
4- Kaynaklarını,
5- Kıymet takdirinin nasıl hesap edildiği,
6- Taşınmaza özel bir durum varsa bu durumu,
Tahmin edilen bedel tespit raporu hazırlanması
MADDE 46- Bu Yönergede belirtilen usul ve esaslara göre belirlenen kıymet takdiri
sonucunda, rayiç bedeli belirleyen komisyon tarafından “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu” düzenlenir ve taşınmazın bulunduğu bölgede, Hazine ve diğer kamu kurum veya
kuruluşları tarafından gerçekleştirilen satış, kamulaştırma, satın alma ve kiralama işlemlerinde
oluşan bedeller “Taşınmazın Değerini Etkileyebilecek Diğer Hususlar" bölümünde gösterilir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Satış İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümlere Göre Satış
Tanımlar
MADDE 47- Bu kısımda geçen tanımlardan;
Satış: 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve özel kanunlar uyarınca Hazinenin özel
mülkiyetindeki taşınmaz satışını,
Satış bedeli tespitine ait hesap tutanağı: Mevzuat hükümlerine göre teşekkül ettirilen
kıymet takdir komisyonunun, taşınmazın tahmini satış bedelinin takdirinde esas alacağı tespit
ve hesaplamaların ve bunların dayanaklarının da eklendiği belgeyi,
Tahmin edilen bedel tespit raporu : Tahmin edilen satış bedeli tespitine ait hesap
tutanağında yer alan bilgilerin yer aldığı ve buna göre taşınmazın tahmini satış bedelinin ne
olacağının karara bağlandığı ihale komisyonu üyelerince imzalanan karar formu,
Doğrudan satış: 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve özel kanun hükümlerine göre
belirlenen bedel üzerinden ihaleye konu edilmeksizin yapılan satış işlemini,
Taksitli satış sözleşmesi: Taksitli taşınmaz satışlarında, defterdarlık veya
malmüdürlüğü ile müşteri arasında yapılan ve ita amiri ile müşteri tarafından imzalanan yazılı
anlaşmayı,
Genel hükümlere göre satış: 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve Yönetmeliğe göre
ihale yoluyla yapılan satışı,
Özel hükümlere göre satış: 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve özel kanun
hükümlerine göre doğrudan satış işlemini,
İpotek: Vadeli satışlarda, mülkiyetin devrinin yapılması halinde, bedelin tamamının
ödenmesine kadar, satılan taşınmazın borca karşılık teminat teşkil etmesini sağlayan ve ayni
hak niteliğinde olan taşınmaz rehin şeklini,
Önalım (Şufa) hakkı: Hakkın ilişkin bulunduğu taşınmazın satılması halinde onu diğer
alıcılara göre öncelikle satın alma hakkını,
ifade eder.
26
Taşınmazların satışa çıkarılması
MADDE 48– Hazineye ait taşınmazlar re’sen ya da talep üzerine satışa çıkarılır. Satın
alma talepleri dilekçe ile veya internet üzerinden yapılır.
1- Talepler evrak sistemine kaydedilir ve MEOP-Satış modülü “Satınalma Talep
Bilgileri” alt programına işlenir.
2- MEOP kayıtlarındaki mevcut bilgilere göre satışı mümkün olmayanlar için
gerekçesi de belirtilerek talep sahiplerine bilgi verilir.
3- Satışı mümkün olabilecek taşınmazlar için talep sahiplerine başvurularının
değerlendirilmeye alındığı bildirilir.
Satılamayacak taşınmazların belirlenmesi
MADDE 49- Taşınmazların satışından önce gerektiği takdirde aşağıdaki kurum ve
kuruluşlardan görüş alınır.
1- MEOP’ programından kamu hizmetlerine tahsisli olup olmadığı araştırılır,
2- Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan taşınmazların tescilinin mümkün olup
olmadığı araştırılır.
3- Taşınmazın 3621 sayılı Kanununa göre kıyıda kalan yerlerden olup olmadığı Çevre
ve Şehircilik Müdürlüğünden sorulur.
4- Taşınmazın 2863 sayılı Kanun kapsamında olup olmadığı il kültür ve turizm
müdürlüğünden sorulur.
5- Taşınmazın 2873 sayılı Kanun uyarınca milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve
tabiatı koruma alanları içinde kalıp kalmadığı il çevre ve orman müdürlüğünden sorulur.
6- Taşınmazın 3083 sayılı Kanuna göre uygulama alanı ilan edilen bölgelerde kalıp
kalmadığı ve satışının uygun görülüp görülmediğinin ilgili tarım reformu bölge
müdürlüğünden sorulur.
7- Taşınmazın 2565 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı veya satılmasında
sakınca olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından sorulur.
8- Taşınmazın 6831 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ilgili orman işletme
müdürlüğünden, 2924 sayılı Kanun gereğince Çevre ve Orman Bakanlığı emrine geçen
taşınmazlardan olup olmadığı il çevre ve orman müdürlüğünden sorulur.
9- Taşınmazın 2634 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı il kültür ve turizm
müdürlüğünden sorulur.
10- 2981 sayılı Kanun gereğince tapu tahsis belgesi verilip verilmediği ilgili
belediyeden veya tapu kaydında şerh olup olmadığı hususu ilgili tapu müdürlüğünden sorulur.
27
11- Taşınmazın 7269 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı il afet acil durum
müdürlüğünden sorulur.
12- Taşınmazın 4342 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı il gıda,tarım ve
haycancılık müdürlüğünden sorulur.
13- Taşınmazın teferruğ yoluyla edinilip edinilmediği MEOP’tan araştırılır.
14- Taşınmaz kamulaştırma yoluyla elde edilmiş ise 2942 sayılı Kanunun 23 üncü
maddesinde yazılı sürenin dolup dolmadığı araştırılır.
15- Taşınmazın özel kanun hükümleri gereği kamu kurum ve kuruluşlarına tahsisi,
devri, terki ve kullanım hakkı verilmesi gerekip gerekmediği ilgili kurum ve kuruluşlardan
araştırılır.
16- Taşınmazda elbirliği halinde mülkiyet durumu olup olmadığı araştırılır.
17- Taşınmazın imar planında bir kamu hizmeti için ayrılıp ayrılmadığı araştırılır.
18- Kısmi satın alma talebi olan taşınmazlarda ifrazın Hazine lehine olup olmadığı ve
kanuni kısıtlamaların olup olmadığı araştırılır.
19- Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların başka bir özel mevzuat gereğince
satışının mümkün olup olmadığı araştırılır.
20- Özel mevzuatı gereğince satışı herhangi bir kamu idaresinin iznine tabi olan
taşınmazların satışına izin verilip verilmeyeceği ilgili kamu idaresinden sorulur.
Yukarıdaki işlemler sonucunda satışının mümkün olmadığı tespit edilen taşınmazlar
için Yönergenin 48 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
Değerlendirme
MADDE 50- Satışı mümkün olabilecek taşınmazlar için aşağıda belirtildiği şekilde
işlem yapılır.
1- İlgili tapu müdürlüğünden en son tapu (şerh ve beyanlara ilişkin bilgiler de dahil)
bilgileri istenilir.
2- İlgili belediyesinden imar durumuna ilişkin bilgiler istenilir.
a) 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılmış olan taşınmazlara ilişkin tapu
kayıtlarında şerh veya plan notlarında kısıtlayıcı bilgi bulunmaması halinde satış işlemi, görüş
sorulmadan en kısa sürede sonuçlandırılır.
b) İmar planı notları ile tapu kaydında bulunan kayıt ve şerhlerde kısıtlayıcı bilgi
bulunması halinde ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş sorulur.
c) 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılmamış olan taşınmazlar için Yönergenin
49 uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
3- 2863 sayılı Kanun kapsamında kalan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları
ile bunlara ait korunma sınırları dâhilindeki taşınmazların satışında Kültür ve Turizm
Bakanlığına iletilecek talep yazımıza aşağıda belirtilen belgeler eklenir.
28
a) Taşınmazın tapu kaydı örneği,
b) Taşınmazın yerinin işaretli olduğu, ilgili belediye ve kadastro müdürlüğünce onaylı
1/1000 veya 1/5000 ölçekli kadastral harita örneği ile 1/1000, 1/5000, 1/25000 ölçekli planlar,
c) Taşınmaz ve çevresini gösteren onaylı fotoğrafların asılları veya renkli fotokopileri.
4- Özel çevre koruma bölgelerinde bulunan ancak, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı
olmayan Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların Özel Çevre Koruma Kurumu
Başkanlığına tahsisli olup olmadığına bakılmaksızın Başkanlığın görüşü alınır ve sonuç
Bakanlığımıza bildirilir.
Satış bedelinin tespiti
MADDE 51- Bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde
değer tespiti yapılır.
Satışa çıkarma izni alınması
MADDE 52– Satışa çıkarılacak taşınmazlar için ilgili tebliğlerle verilen yetki sınırları
içerisinde;
1- İllerde Bakanlıktan,
2- Yetki verilen durumlarda ilçelerde de valiliklerden (defterdarlık), önceden izin
alınır.
3- İzin alınmadan satışa çıkarılabilecek taşınmazlar Bakanlıkça belirlenir.
Satış izin taleplerinde Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 53- Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek satış talep yazılarına “Hazineye
Ait Taşınmaz Satış İşlemi Bilgi Formu” ile aşağıda yer alan belgeler eklenir.
1- Tapu kayıt örneği,
2- İmar planı içinde ise; belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde
kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar plan örneği,
3- Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile
muhdesat ve benzeri fiili durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı,
4- “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” ile taşınmazın üzerinde bina var ise binanın
değerini gösteren teknik rapor,
5- Satışı istenilen taşınmazın kadastro görmemiş yerlerde bulunması durumunda;
yüzölçümünde hata olup olmadığına ilişkin teknik rapor.
6- İmar planı dışındaki taşınmazlar için, işaretlenmiş 1/25000’lik koordinatlı fiziki /
Çevre Düzeni haritası veya MEOP Koordinat Bilgi Sistemine koordinatlarının girilmiş çıktısı;
imar planı içindeki taşınmazlarda 1/5000’lik Nazım İmar planı örneği.
Satış şartnamesi
MADDE 54– Şartname satış ihalesinden önce düzenlenir.
1- Şartnameye, taşınmaz bedelinin 4706 sayılı Kanunun mülga 6 ncı maddesine göre
düzenlenen belge ile ödenmek istenmesi halinde, ihaleye iştirak eden belge sahibinin ihale
29
günü bir dilekçe ile ihale saatine kadar durumu ihale komisyonuna bildirmediği takdirde
talebin kabul edilmeyeceği, satış gelirleri özel ödenek kaydedilen taşınmazların satışında bu
belgelerin ödeme aracı olarak kullanılmayacağı özel hüküm olarak ilave edilir.
2- Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen
şartlar “özel şartlar” bölümünde gösterilir.
Satış ihalelerinin yapılması
MADDE 55- Hazineye ait taşınmazların satış ihalesi, Yönergenin bu bölümünde
belirtilen ihale öncesi işlemlerin tamamlanmasından sonra, “Ortak Hükümler” başlıklı
bölümünde yer alan 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 24, 25, 26,
27, 28 ve 30 uncu maddelerinde belirtildiği şekilde yapılır.
İhale bedellerinin ödenmesi
MADDE 56– İhale bedeli, ihale kararının veya satışın uygun görüldüğünün tebliğini
izleyen günden itibaren onbeş gün içinde peşin veya taksitle ödenir.
1- Satış bedellerinin tedavüldeki Türk Parası ile ödenmesi esastır. Ancak;
Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri veya bu senetler
yerine düzenlenen belgeler nominal değeri üzerinden,
ödeme aracı olarak kabul edilir.
2- Satış bedelinin ödeme süresinin son günü resmi tatil gününe rastlarsa, vade
kendiliğinden bu günü takip eden ilk çalışma günü mesai bitiminde sona erer.
3- Bedelin peşin ödenmesi halinde sözleşme yapılması zorunlu değildir.
4- Satış bedelinin taksitle ödenmek istenmesi halinde;
a) İstekliden taksit talep dilekçesi alınır.
b) Bedelin en az dörtte biri peşin, kalanı en fazla iki yılda, eşit taksitlerle ve üçer aylık
dilimler halinde kanunî faizi ile birlikte tahsil edilir.
c) MEOP-“Satış Tahsilatı” modülünde taksitlendirmeye ilişkin satış sözleşme tarihi ve
bitiş tarihi, taksit sayısı vb. bilgilerin kaydedilmesinin ardından tahsilat kayıtları otomatik
olarak oluşturulur.
ç) İdare ile alıcı arasında “Taksitli Satış Sözleşmesi” düzenlenir ve taraflarca
imzalandıktan sonra bir örneği alıcıya verilir.
5- Taşınmazın satış bedeli tamamen ödenmedikçe tapuda ferağ verilmez. Ancak, en
son taksitin ödeme tarihine kadar kalan taksitlerin toplamı ile bu tarihe kadar hesaplanan faiz
miktarının toplamları kadar kesin ve süresiz banka teminat mektubu verilmesi veya ipotek
tesis edilmesi durumunda İdarenin yazılı istemi ile alıcı adına tapuda tescil işleminin
yapılması sağlanır.
6- İpotekli taşınmazların başkasına devredilmesi halinde, sözleşme hükümleri
gereğince borçludan taksit ve faizlerin tahsiline devam edilir. Yeni malik noter tasdikli
taahhütname ile borcu yüklendiği takdirde, İdarece, önceki borçluya, yeni malikin borcu
ödememesi halinde kendisine başvurma hakkının saklı tutulacağı yazılı olarak bildirilir.
30
7- Satışı yapılan taşınmaz bedelinin 4706 sayılı Kanunun mülga 6 ncı maddesine göre
düzenlenen belgeler ile ödenmek istenmesi halinde, ihale bedeline bakılmaksızın geçici ihale
kararı onay için Bakanlığa gönderilir.
Taksitli satışlarda bedelin ödenmemesi
MADDE 57– Satış bedelinin taksitlendirilmesi ve üst üste iki taksitin vadesinde
ödenmemesi halinde;
1- İdarece, alıcıya borcunu onbeş gün içerisinde ödemesi, borcunu bu süre içinde de
hesaplanacak faizi ile birlikte ödememesi durumunda, sözleşmenin feshedileceği bildirilir
(Özel Kanun hükümlerine tabi satışlarda Kanunlarında belirtilen ödeme koşulları geçerlidir.).
2- Tebligata rağmen borcun ödenmemesi halinde, taşınmaz Hazine mülkiyetinde ise
sözleşme feshedilerek, ihale ile yapılan satışlarda geçici teminat olarak belirlenmiş tutar,
doğrudan satışlarda ise (Özel Kanun hükümlerine tabi satışlarda Kanunlarında belirtilen
ödeme koşulları geçerlidir.) satış bedelinin yüzde onu (%10) satış bedeli olarak tahsil edilen
tutarlardan kesilmek ve bütçeye irat kaydedilmek, kalanı ise faizsiz olarak alıcıya iade
edilmek üzere muhasebe birimine yazı yazılır. Taşınmaz idare altına alınır ve bu Yönergenin
30 uncu maddesine göre işlem yapılır.
3- Taşınmaz, banka teminat mektubu veya ipotek tesis edilerek alıcı adına tescil
edilmiş ise teminat mektubu veya ipotek paraya çevrilir ve kalan borç faizi ile birlikte tahsil
edilir.
4- İpoteğin paraya çevrilmesi suretiyle yapılacak takip işlemlerinde, borca konu
taşınmazın satış bedelinin borcu karşılamaması halinde, borçlunun şahsi mal varlığı üzerinden
takibe devam edilir. Takip işlemleri, muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığınca
yürütülür.
İhale bedellerinin ilgili kurum bütçesine ödenek kaydedilmesi
MADDE 58– Aşağıda sayılan mevzuat kapsamında satışı yapılan Hazineye ait
taşınmazların satış bedelleri, 189 sayılı Kanuna göre yapılanlar için Milli Savunma Bakanlığı
bütçesine özel ödenek, diğer kanunlara göre yapılanlar ise bütçeye gelir kaydedildikten sonra
ilgili kamu idareleri bütçesine ödenek kaydedilmesi hususu ilgili muhasebe birimine bildirilir.
Yapılacak bildirimde, muhasebe işlem fişinin açıklama kısmına, satış işleminin kanuni
dayanağı ve bedelin hangi hesaplara aktarılacağı ile ilgili kurum kodu yazılır.
1- 189 sayılı Kanunun 1 inci maddesi,
2- 1739 sayılı Kanunun, 5005 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile değişik 51 inci
maddesi,
3- 3359 sayılı Kanunun 5220 sayılı Kanun ile eklenen Ek 2 inci maddesi,
4- 4645 sayılı Kanunun 5455 sayılı Kanun ile eklenen Ek 1 inci maddesi,
5- 4706 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin (a) ve (b) bentleri,
31
Ferağ işlemleri
MADDE 59–
1- Taşınmazın müşteri adına tescili için MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu
müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır.
2- Taşınmaz üzerine ipotek veya şerh konulacaksa mutlaka tapu müdürlüğüne yazılan
yazıda belirtilir.
3- 1164 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile Başbakanlık Toplu Konut İdaresine
tanınan şufa hakkı dolayısı ile ilgili kuruma yazılan yazının örneği de işlem sırasında tapu
müdürlüğüne bildirilir.
4- Taşınmazlarla ilgili olarak tapu sicilinde ferağ vermeye, illerde defterdar veya
görevlendireceği memur, ilçelerde malmüdürleri yetkili olduğundan, yetkilendirilen
personelin ismi ferağ yazısında veya genel bir yazı ile ilgili tapu müdürlüğüne bildirilir.
5- Yetkili memur tarafından konulacaksa ipotek ve şerhlerle ilgili kontroller ile diğer
kontroller yapıldıktan sonra ferağ işlemi sonuçlandırılır.
6- İdare, ferağ işleminden sonra taşınmaz satış şartnamesinde belirtilen sınır ve evsafa
göre yer teslim tutanağı düzenleyerek taşınmazı alıcısına teslim eder. Düzenlenen tutanak
dosyasında muhafaza edilir.
7- Taşınmazın MEOP’ta aktif olan kaydı pasif hale getirilir. Ayrıca, onay alınarak
taşınmazın dosyası arşive kaldırılarak muhafaza edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Doğrudan Satış
Rayiç bedel üzerinden doğrudan satış
MADDE 60 –Hazineye ait taşınmazlar bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına
göre tespit edilecek rayiç bedel üzerinden ve Yönergenin 5, 10, 52, 53, 56, 57, 58 ve 59 uncu
maddelerinde belirtilen esas ve usuller dikkate alınmak suretiyle aşağıda belirtilen işlemler
yapılır.
1- Yabancı devletlere taşınmaz satışı
Bu konuda İdareye bir talep geldiğinde doğrudan Bakanlığa iletilir ve alınacak
talimata göre işlem sonuçlandırılır.
2- Üzerlerinde sınırlı ayni hak tesis edilen taşınmazların hak lehtarlarına satışı
Bu kapsamda yapılacak satış talepleri Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
a) Taşınmazların satış bedelinin tespiti, arsa veya arazi için bu Yönergenin
“Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen esaslara göre tespit edilen bedele, üzerindeki yapı
ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısımları için takdir edilen bedel ilave edilmek
suretiyle yapılır.
32
- Yapı ve tesislerin rayiç bedellerinin hesabında; Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca
belirlenen yapı yaklaşık birim maliyetleri esas alarak tespit edilir veya ettirilir.
- Taşınmaz üzerinde turizm tesisi bulunuyor ise Türkiye Kalkınma Bankasınca
belirlenen tesis türlerine göre alınacak yatak başı birim fiyatlarından yararlanılır.
- Yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmının hesabında ay kesirleri dikkate
alınmaz.
- Bina ve tesislerin bir kısmı Hazineye bir kısmı hak lehtarına ait ise Hazineye ait bina
ve tesislerin tamamına, hak lehtarına ait bina ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı
için değer takdiri yapılır.
b) Kültür ve Turizm Bakanlığınca adlarına ek alan olarak kesin tahsis yapılan ve
Bakanlığımızca da lehlerine irtifak hakkı tesis edilen yatırımcılar tarafından, ek alan olarak
verilen Hazine taşınmazlarının 4706 sayılı Kanun uyarınca doğrudan satışının talep edilmesi
halinde bedel takdiri aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
- Hak lehtarı tarafından ek alanın üzerinde yapı ve tesisler gerçekleştirilmiş ise, zemin
değerine ilave olarak, ek alanda inşa edilen yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı
ile ek alanın tesisin tamamında meydana getirdiği değer artışının Hazine taşınmazına isabet
eden kısmı dikkate alınır.
- Taşınmaz üzerinde herhangi bir yapı ve tesis gerçekleştirilmemiş ancak tesisin
tamamında değer artışı meydana gelmiş ise, zemin değerine ilave olarak, değer artışının
Hazine taşınmazına isabet eden kısmı, herhangi bir değer artışı meydana gelmemiş ise sadece
zemin değeri dikkate alınır.
- Hazine taşınmazının ek alan olarak irtifak hakkı tesis edilmesinden dolayı ek alana
düşen yatak kapasitesinin Hazineye geçmesi gereken kısmının bedeli; “ana parsel üzerindeki
tesisin yatak kapasitesinden Hazineye düşen pay x yatak başı birim maliyeti” şeklinde
hesaplanır.
- Ek alanın satış bedeli; “ek alanın zemin bedeli + ek alana isabet eden yatak
kapasitesinin Hazineye geçmesi gereken kısmının bedeli” olarak hesaplanır.
c) 2634 sayılı Kanuna göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca yapılan kesin tahsise dayalı
olarak Bakanlıkça tesis ve tapuya tescil edilen sınırlı ayni hakkın tapuya tescil tarihinin tahsis
tarihinden sonra olması halinde, irtifak hakkının başlangıç tarihi (kesin tahsis tarihi) esas
alınır.
ç) Üzerinde münhasıran eğitim veya sağlık amaçlı sınırlı aynî hak tesis edilmiş
taşınmazların hak lehtarının vakıf üniversitesi veya Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti
tanınan vakıf olması ve hak lehtarına satışının yapılması halinde;
- Satış bedeli, 492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas değerin
yarısı olarak hesaplanır.
- Taşınmazın tapu kütüğüne satış amacı dışında kullanılamayacağına dair şerh
konulur.
- “Taşınmaz Satış Sözleşmesi” düzenlenir.
3- Hazinenin hissedar olduğu taşınmazların diğer hissedar veya hissedarlara
satışı
Çeşitli nedenlerle hisseli hale gelmiş taşınmazlardaki Hazine hissesinin, uygulama
imar planı sınırları içinde dörtyüz, dışında ise dörtbin metrekareyi veya taşınmazın yüzde kırk
(% 40) hissesini aşmamak kaydıyla talep sahibi hissedar veya hissedarlarına doğrudan
satılmak üzere aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Yönergenin 50 nci maddesinin 1 ve 2 nci fıkralarına göre işlem yapılarak,
taşınmazın tüm hissedarları ve imar durumu belirlenir.
b) Birden fazla hissedar olması ve Hazine hissesini satın almak istemeleri durumunda,
bu hissedarlara hisseleri oranında satış yapılır.
33
c) Birden fazla hissedarın bulunması ve hissedarlardan birinin talep etmesi halinde ise
İdarece diğer hissedarlara Hazine hissesinin hisseleri oranında kendilerine doğrudan
satılabileceğine ilişkin yazı yazılır.
ç) Adlarına tebligat yapıldığı halde, en geç otuz gün içinde satın alma talebinde
bulunmayan hissedarın hissesi oranına düşen Hazineye ait miktar diğer hissedarlara satılabilir.
d) Diğer hissedar veya hissedarların adreslerinin tespit edilememesi ve tebligat
yapılamaması halinde 7201 sayılı Kanun hükümlerine göre ilanen tebligat yapılır ve süresi
içerisinde satın alma talebinde bulunulmadığı takdirde, hissedarın hissesine düşen miktar
diğer hissedarlara satılabilir.
e) Tebligat yapıldığı halde süresi içinde satın alınmayan Hazine hissesinin, hissedarı
tarafından yeniden talep edilmesi ve geçerli bir mazereti bulunması halinde satış talebi bir
defaya mahsus olmak üzere değerlendirilebilir.
f) Hissedarları tarafından satışı talep edilmeyen taşınmazların hissedarlarına re’sen
tebligat yapılarak, hakkın kullanılmasının istenilip istenilmediği sorulur ve verilen süre
içerisinde talep gelmediği takdirde taşınmazdaki Hazine hissesi genel hükümlere göre satışa
çıkarılır.
g) Satışı yapılacak taşınmazın tarım arazisi olması halinde, 5403 sayılı Kanunda yer
alan hükümler dikkate alınır.
4- Köy ve mezra yerleşme alanlarında kalan taşınmazların satışı
Bu kapsamda kalan Hazineye ait taşınmazların satışında aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Taşınmazın belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup olmadığı ilgili
belediyesinden sorulur.
b) Taşınmazın köy ve mezraların yerleşme alanı içinde bulunup bulunmadığı ve
Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4 üncü maddesine göre tespit edilip edilmediği il özel
idaresi genel sekreterliğinden sorulur.
c) Satın alma talebinde bulunanların, taşınmazın kullanıcısı veya bunların kanuni veya
akdi halefleri olup olmadığı ve 18/7/2001 tarihinde o köy nüfusuna kayıtlı veya 31/12/2000
tarihinden beri o köyde ikamet edip etmediği hususları araştırılır.
5- Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik kanununa göre kurulan vakıflara
taşınmaz satışı
Satılan taşınmazın, vakfın amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne şerh
konulması sağlanır ve sözleşme düzenlenir.
6- Kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşlarına taşınmaz satışı
Satış talepleri Bakanlığa intikal ettirilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
Satılan taşınmazın, amacı dışında kullanılamayacağına ve ticari faaliyete konu
edilemeyeceğine dair tapu kütüğüne şerh konulması sağlanır ve sözleşme düzenlenir.
7- Tapu fazlalıklarının satışı
a) Bu kapsamda satışı talep edilen taşınmazın tapu kaydı bilgileri ile “...metrekareden
fazlası Hazineye aittir” şerhi bulunup bulunmadığı ilgili tapu müdürlüğünden istenir.
b) Talep edenin, taşınmazın maliki veya mirasçısı olup olmadığı araştırılır.
c) Satışlarda başvuru süresi ve miktar sınırlaması aranmaz.
ç) Taşınmazların imar uygulamasına konu edilip edilmediği ilgili belediyesinden
sorulur ve imar uygulamasına konu edilmesi durumunda, Hazine fazlalığının satış bedelinin
hesabında, düzenleme ortaklık payı düşülerek kıymet takdiri yapılır.
34
d) Satış bedelinin tahsil edilmesinden sonra, taşınmazın tapu kaydında yer alan şerhin
kaldırılması için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
e) Yapılan işlem şerhin kaldırılması niteliğinde olduğundan, elde edilen bedelden 4706
sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına göre pay verilmez.
8- Serbest bölge olarak belirlenen alanlarda kalan taşınmazlarının satışı
Satış talepleri Bakanlıkça değerlendirilir ve alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
9- Konut yapılmak amacıyla konut yapı kooperatiflerine, kooperatif birliklerine
veya bu birliklerin oluşturduğu üst birliklere, bunlar arasında yapılacak ihale ile
taşınmaz satışı
Satış talepleri Bakanlıkça değerlendirileceğinden, Bakanlığa yazılan yazılarda aşağıda
belirtilen hususlara yer verilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
a) Plansız alanda kalan taşınmazlar ile imar planlarında konut dışı amaçlara ayrılmış
veya imar planı davalı olan yerlerde konut alanı olarak bölge planındaki emsaller de dikkate
alınmak suretiyle değer tespiti yapılır.
b) Hazineye ait taşınmazlar konut yapılmak amacıyla rayiç bedel üzerinden konut yapı
kooperatiflerine, kooperatif birliklerine veya bu birliklerin oluşturduğu üst birliklere, 2886
sayılı Kanun hükümlerine göre, sadece bunlar arasında yapılacak ihale ile satılabilir.
- İhaleye katılacak olanların, ihale konusu taşınmazın tahmini bedelinin dörtte birini
bir bankada adlarına açılan hesapta bloke edildiğine dair belgeyi verip vermedikleri kontrol
edilir.
- İhaleye katılacak olanlardan şartname imzalı olarak alınır.
- Yapılacak ihale sonucunda, müşteriden taahhütname alınır.
- İhale kararının müşteriye tebliğini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde satış
sözleşmesi düzenlenir.
- Yazı ile tapu kütüğünün beyanlar hanesine belirtme yapılması ilgili tapu
müdürlüğünden istenir.
10- Toplu konut amaçlı olarak kullanılmak üzere, düzenlenecek protokolle
belediyelere taşınmaz satışı
Satış talepleri parasal sınıra bakılmaksızın Bakanlıkça değerlendirilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır. Satılan taşınmazların satış amacı dışında kullanılmayacağına ve
yapılacak imar uygulaması sonucunda kamu hizmet alanlarına ayrılan yerlerin, bedelsiz ve
müstakil parsel olarak Hazine adına re’sen tescil edileceğine dair tapu kütüğüne şerh konulur.
Harca esas değer üzerinden doğrudan satış
MADDE 61- Bu kapsamda yapılacak satış talepleri Bakanlığa gönderilmeden önce
aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Küçük sanayi sitesi için yapılacak satışlar
a) İlgili belediyesinden Hazineye ait taşınmazların imar planlarında bu amaca ayrılıp
ayrılmadığı sorulur.
b) Küçük sanayi sitesi kurmak amacıyla talepte bulunan kooperatiflerin kuruluş ana
sözleşmelerinde küçük sanayi sitesi kurmaya yönelik amaç ve faaliyet konularını kapsayıp
kapsamadığı araştırılır.
c) Kurulması planlanan küçük sanayinin tek bir faaliyet alanına yönelik olması
durumunda (demirciler, ayakkabıcılar, dericiler v.b.) ilgili kooperatifin mevcut ortaklık veya
35
üyelerinin küçük sanayinin ilgili faaliyet alanları ile iştigal edip etmediğinin ilgili oda ve diğer
kurumlar (vergi dairesi, ticaret sicili kaydı vb.) nezdinde belgelendirilmesi istenir.
ç) İmar planında küçük sanayi amacına ayrılmış bir taşınmazın, plan notlarında sadece
tek bir faaliyet alanına yönelik kullanılma zorunluluğu getirilmiş ise talep sahibi kooperatifin
bu zorunluluğa uygun faaliyeti gerçekleştirecek ihtisas kooperatifi niteliği taşıyıp taşımadığı
kooperatif ana sözleşmesine bakılarak tespit edilir.
d) Küçük sanayi sitesi yapımı için aynı taşınmaza birden fazla talepte bulunulması
halinde öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarının talepleri değerlendirilir. Bunların olmaması
halinde bu amaçla kurulmuş kooperatiflerin talepleri değerlendirmeye alınır. Kooperatifler
arasında yapılacak tercihlerde imar planı notlarına bakılır, faaliyet alanının aynı olması
durumunda ise müracaat tarihleri dikkate alınır.
2- Borsa yerleri için yapılacak satışlar
a) Taşınmazların imar planında istenilen amaca ayrılıp ayrılmadığı ilgili belediyeden
sorulur.
b) Ticaret borsaları tarafından hizmet binası ve borsa yeri olarak birlikte kullanılmak
üzere yapılan taleplerde, esaslı unsurun borsa yeri olması durumunda, taşınmazların satış
bedelleri bu husus dikkate alınarak belirlenir.
3- Serbest bölge ve teknoloji geliştirme bölgeleri için yapılacak satışlar
a) Hazineye ait taşınmazların Bakanlar Kurulu Kararı ile serbest bölge veya teknoloji
geliştirme bölgesi ilan edilen veya edilecek alanlarda kalıp kalmadığına bakılır.
b) Teknoloji geliştirme bölgesi kurulacak yerlerde satış yapılabilmesi için yönetici
şirketin önceden ilgili kanun hükümlerine göre tüzelkişilik kazanıp kazanmadığı belirlenir.
c) Satışı yapılan taşınmazlardan henüz Bakanlar Kurulu Kararı ile serbest bölge veya
teknoloji geliştirme bölgesi ilan edilmemiş yerlerde kamu kurum ve kuruluşları ile kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından veya yönetici şirketten, kanunların öngördüğü
şartların yerine getirilmemesi ya da bu şartları taşımadığının sonradan anlaşılması
durumunda, taşınmazın satış bedelinin faizsiz olarak Hazine tarafından aynen iade edileceğine
ve herhangi bir hak, tazminat, faiz v.b. taleplerde bulunulmayacağına dair taahhütname alınır.
ç) Alıcı tarafından usulüne uygun olarak düzenlenmiş taahhütname alındıktan sonra
satış bedeli tahsil edilir ve taşınmazın ferağı verilir.
4- En az ellimilyon ABD Doları karşılığı Türk Lirası tutarında ve en az yüz kişi
istihdam sağlayacak yatırımlar için yapılacak satışlar
a) Satın alma talebinde bulunulmadan önce, yatırımcılardan, yapılacak yatırım için
Hazine Müsteşarlığından alınan yatırım teşvik belgesi istenir.
b) Yatırım teşvik belgesinde ve talep formunda belirtilen miktarlar en az ellimilyon
ABD Doları karşılığı Türk Lirası ve en az yüz kişiye istihdamı sağlamadığının anlaşılması
halinde talepler reddedilir.
c) Taleplerin değerlendirilebileceğinin anlaşılması halinde, taşınmazın rayiç bedeli
belirlenir ve yapılacak yatırımın miktarı taşınmazın rayiç değerinin en az üç katı tutarında ise
talepler Bakanlığa gönderilir.
ç) 5520 sayılı Kanunun 32/A maddesi kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak talep
edilen taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki varsa organize sanayi veya
endüstri bölgelerinde bu yatırımlar için tahsis edilebilecek boş parseller bulunmadığı hususu
ilgili bölge tüzel kişilikleri nezdinde belgelendirilmesi istenir ve alınan belge de Bakanlığa
gönderilecek yazıya eklenir.
d) Bakanlığın verdiği talimata göre işlemler yapılır ve devir işlemlerinin
gerçekleştirilmesi sırasında taşınmazın tapu kütüğünün şerhler hanesine bu yerlerin amacı
36
dışında kullanılmayacağı yönünde tapu müdürlüklerine yazılacak yazı ile şerh konulması
sağlanır.
5-Toplu konut üretmek amacıyla Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılacak
satışlar
a) Satışı yapılacak taşınmazların imar planlarında toplu konut alanlarına ayrılmış
olması şartı aranmaz.
b) Taşınmazın tapu kaydına “Taşınmaz toplu konut üretmek amacıyla Toplu Konut
İdaresi Başkanlığına satılmış olup satış amacı dışında kullanılmayacaktır.” şeklinde şerh
verilmesi sağlanır.
Harca esas değer üzerinden yapılacak satışlarda alınacak taahhütname ile tapu
kaydının şerhler ve beyanlar hanesine işlenecek hususlar
MADDE 62- 4706 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrası uyarınca yapılacak
satış (Serbest Bölge ve Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kurulmak üzere yapılacak satışlar ile
Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılacak satışlar hariç) işlemine konu taşınmaz ile ilgili
olarak ilgililerinden noter tasdikli taahhütname alınır. Ferağ işlemi için ilgili tapu
müdürlüklerine yazılacak olan yazıda taahhütname hükümlerinin tapu kütüğünün beyanlar
hanesine de işlenmesi belirtilir.
Yatırım projelerinin faaliyete geçmesi ve denetlenmesi
MADDE 631- Küçük sanayi sitesi, borsa yerleri ve en az elli milyon ABD Doları karşılığı Türk
Lirası tutarında ve en az yüz kişi istihdam sağlayacak yatırımlar kapsamında
gerçekleştirilecek projelerde ilgili tüzel kişilikler tarafından, proje inşaatına başlandığının
İdareye bildirilmesini takiben onbeş gün içinde mahallinde yapılacak tespiti sonucunda
yatırımcı veya temsilcisi ile müştereken imzalanan bir tutanakla belirlenir.
2- Tutanak iki örnek olarak düzenlenir, bir örneği ilgilisine imza karşılığı verilir ve bir
örneği de dosyasında muhafaza edilir.
3- Belirlenen süreler içerisinde yatırıma başlanıp da mücbir sebepler nedeniyle
tamamlanamaması ve bu durumun belgelendirilmesi ile taşınmazların imar planında satış
amacına ayrılması taahhüdüyle yapılan satış işlemlerinde, projeye başlanılmadan önce imar
planı çalışmalarına başlanılmış ancak ilgilisinin iradesi dışında sonuçlandırılmamış olması
durumlarında Bakanlıkça verilecek talimata göre işlem yapılır.
4- Projenin tamamlandığı ilgilileri tarafından İdareye bildirilmesini izleyen on beş gün
içinde İdarece projenin satın alma amacına uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığı
mahallinde tespit edilir. Projenin tamamlanması halinde tapu kütüğünün beyanlar hanesinde
yer alan belirtme terkin edilir.
5- Projenin tamamlanmasından sonra taşınmazın satış amacına uygun olarak kullanılıp
kullanılmadığı, gerektiğinde ilgili kuruluşlardan da teknik eleman alınmak suretiyle İdare
tarafından yılda bir kez denetlenir.
37
Harca esas değer üzerinden yapılacak satışlarda amacında kullanılmayan
taşınmazların geri alınması
MADDE 64 - Satışı yapılan taşınmazların, satış amacı dışında kullanıldığı yapılan
tespitler sonucunda belirlenirse, bu taşınmazların herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın
tapu kaydına işlenen şerhe istinaden öncelikle idari yoldan Hazine adına tescili ilgililerinden
talep edilir. Talebi müteakip bir ay içerisinde Hazine adına tesciline muvafakat verilmez ise
ihtiyati tedbir talepli olarak tapu iptal ve tescil davası açılır.
4071 sayılı 3 Mart 1340 (1924) Tarihli ve 431 Sayılı Kanunla Hazineye Kalan
Taşınmaz Mallardan Bazılarının Zilyedlerine Devri Hakkında Kanun hükümlerine göre
satış
MADDE 651- Bu kapsamdaki taleplerin değerlendirilebilmesi için 4071 sayılı Kanunun müracaat
tarihleri içerisinde başvuruda bulunup bulunulmadığı araştırılır.
2- Talep edilen taşınmazın Hazine mülkiyetinde olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve
ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
3- Taşınmazın mahallinde tespiti yapılır.
1- Kanunun uygulama alanı dışında kalan taşınmazların belirlenmesi
a) Taşınmazların bu Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Yönergenin 49 uncu
maddesinin 1, 3, 4, 8 ve 17 inci fıkrasında belirtildiği şekilde araştırılır ve ayrıca aşağıdaki
kurum ve kuruluşlardan da sorulur.
b) 3402 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinin (B) ve (C) bentlerinde belirtilen yerlerden
olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
c) Hazinece, on yıldan uzun süreli kiraya verilen yerler ile üzerinde irtifak hakkı tesis
edilen yerlerden olup olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır.
ç) İçme suyu amaçlı barajların mutlak koruma alanları içerisinde bulunup bulunmadığı
Devlet su işleri bölge müdürlüğünden sorulur.
2- 4071 sayılı Kanundan yararlanacak kişiler
Talep sahiplerinin 4071 sayılı Kanuna göre hak sahibi olup olmadığı aşağıdaki
işlemler ve yazılar ile belirlenir.
a) Kadastro gören yerlerde
1- Kadastro görmüş yerlerdeki hak sahiplerinin 4071 sayılı Kanundan
yararlanabilmeleri için kanuni başvuru süreleri içerisinde başvuruda bulunup bulunmadığı
kontrol edilir.
2- İlgili tapu müdürlüğünden kadastro veya tapulama tutanakları, kadastro veya
tapulama komisyonu kararları bir yazı ile istenir ve talep sahibinin bu belgelere göre tespit
veya tescil malîki veya bunların akdî veya kanunî halefleri olup olmadığı araştırılır.
3- Taşınmaz mahkeme ilamı sonucunda tescil edilmiş ise ilgili muhakemat
müdürlüğünden, Hazine avukatlığından veya arşiv kayıtlarından mahkeme ilamı araştırılır.
38
4- Zilyedi belirtilerek 431 sayılı Kanun uyarınca doğrudan Hazine adına tespit ve
tescil edilen taşınmazların tutanakta belirtilen zilyedleri veya bunların akdî veya kanunî
haleflerinin talepleri de yukarıda belirtildiği şekilde araştırılır.
5- Malikin, zilyedin, kanunî veya akdi halefin birden fazla olması durumunda,
başvuranın, kendisi dışında diğerleri adına da hareket etmesi halinde, temsil yetkisi olup
olmadığı hususu noter onaylı vekâletnameye bakılarak kontrol edilir. Temsil etmiyor ise,
sadece başvuran kişinin hissesine ilişkin işlemler yapılır ve başvurmayanların hisseleri de
Hazine mülkiyetinde bırakılır.
6- Terekeye mümessil atandığı durumlar haricinde, mirasçı birden fazla ise yukarıda
açıklandığı şekilde ve veraset belgesindeki miras hisseleri oranında işlem yapılır.
7- Yukarıdaki bilgi ve belgeler temin edildikten sonra başvuranların malik, zilyed,
akdi veya kanunî halef olup olmadıkları belirlenir.
b) Kadastro görecek yerlerde
1- 4071 sayılı Kanun yürürlüğe girdikten sonra, yapılacak kadastro çalışmaları
sırasında, kadastro tutanağında isimleri belirtilmiş olan zilyedlerin bu Kanuna göre satın alma
başvurusunda bulunması halinde tutanakların kesinleşmesinden itibaren bir yıl geçip
geçmediğine bakılır, bir yıl geçmiş ise işlem yapılmaz.
2- Tutanakta ismi geçen zilyedin hak sahibi olup olmadığı (a) bendinde belirtildiği
şekilde araştırılır.
3- Tutanakta ismi geçen zilyedin, tutanağın kesinleşmesinden önce veya sonra ölmesi
veya taşınmazı satması durumunda;
- Talep sahibi mirasçı ise veraset ilamı veya vukuatlı nüfus kayıt örneği,
- Taşınmaz üçüncü kişilere satılmış ise, akdi haleften satın alma belgesi,
istenir.
4- Sadece zilyedliğe dayanılarak alınan tapuların kadastro tutanakları incelenerek
kesinleşme tarihînden itibaren on yıl geçmemiş olanların iptali için dava açmadan önce 4071
sayılı Kanundan yararlanmak isteyenlere, taşınmazın bedelinin peşin ya da taksitle ödenmesi,
ödemeler için yazının tebliği tarihinden itibaren zamanaşımı süresi de dikkate alınarak en
fazla onbeş gün süre içinde başvurulması hususlarını belirten bir yazı yazılır. Verilen süre
içinde bir başvuru olmadığı takdirde dava açılır.
5- Taşınmazın verilen süre içerisinde satın alınmak istenmesi halinde bu maddenin 2/e
bendine göre işlem yapılır.
6- Dava açıldıktan sonra yapılacak başvurularda 4071 sayılı Kanunun geçici 2 nci
maddesine göre işlem yapılır.
c) Başvuru şekli
1- Hak sahipleri tarafından yapılacak başvurulara ait dilekçelerin bilgi ve eklerinde;
- Devri istenilen taşınmazın tapu kayıt bilgilerinin,
- Başvuranın tebligat adresinin,
- Tapulama veya kadastro tutanağının,
39
- Varsa komisyon kararı, mahkeme ilamının,
- Başvuran mirasçı ise veraset belgesinin, akdî veya kanunî halef ise bunu kanıtlayan
belgelerin, vekil ise vekâletnamesinin,
- Gerekli olabilecek diğer belgelerin noter onaylı örneklerinin,
olup olmadığı kontrol edilir.
2- Posta ile yapılan başvurularda, dilekçenin taşınmazın bulunduğu yerdeki
defterdarlık veya malmüdürlüğünde kayda geçtiği tarih başvuru tarihi olarak kabul edilir.
ç) Başvuruların değerlendirilmesi ve uygulama
1- Verilen dilekçeler ve ekleri incelenerek belgelerin geçerliliği ve hak sahipliği tespiti
yapılır. Başvuru olmadan bir işlem yapılmaz.
2- Hazine ile kişiler arasında devam eden tapu iptal davalarına konu taşınmazlar
hakkında başvuruda bulunulması halinde, ödemeye, teminata ve ipoteğe ilişkin belgeler
mahkemeye sunulur.
3- Kadastro mahkemelerinde devam eden tespite itiraz davalarında başvuruda
bulunulması durumunda, bedelin tümünün peşin ödendiğine dair belgenin, taksitle
ödemelerde ise taahhütname düzenlenerek mahkemeye sunulur ve hak sahipleri adına tescil
kararı beklenir.
4- Mahkemeden, verilecek kararda; her türlü mahkeme masrafları, avukatlık ücretleri
ve harçların başvuru sahipleri tarafından ödeneceğine, ayrıca taksitli satışlarda kalan borç için
tescille birlikte Hazine lehine ipotek tesisine yer verilmesi muhakemat müdürlüğü veya
Hazine avukatlığı aracılığıyla talep edilir.
5- Kişilerin davaya devam etmek istemeleri durumda, mahkeme kararının
kesinleşmesinden sonraki bir yıl içerisinde başvuru yapılması halinde talepler değerlendirilir.
d) Bedelin hesaplanması
Bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmının 38 inci maddesinin ikinci fıkrasında
belirtildiği şekilde bedel belirlenir.
e) Bedelin ödenmesi ve tescil
1- Satış bedeli peşin veya taksitle ödenebilir.
2- Başvuru sahibinden, kendisine hak sahibi olduğunu bildiren yazının tebliğinden
itibaren otuz gün içinde bedelin tamamı veya en az dörtte birini peşin olarak yatırması istenir.
3- Taksitler, peşin ödemeyi izleyen en çok yirmidört ayda ve hasat mevsimi dikkate
alınmak suretiyle dört eşit taksitte ve kanunî faizi ile birlikte belirlenir. Bedelin dörtten az
taksitle ödenmesi de mümkündür.
4- Taksitlerin vadeleri peşinat yatırılırken birlikte imzalanacak tutanakla belirlenir.
Tutanağın bir örneği başvuru sahibine verilir ve diğer örneği dosyasında muhafaza edilir.
5- Taksit tutarlarını zamanında ödemeyenlere 4071 sayılı Kanundan doğan haklarını
kaybettikleri bir yazı ile kendilerine bildirilir ve varsa bunların yaptıkları ödemeler faizsiz
olarak kendilerine iade edilir.
40
6- Mahkeme kararıyla tescil hariç olmak üzere, bedelin tamamı ödendikten sonra
ilgilisi adına tapuda devir yapılabilmesi için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
4072 Sayılı Kanuna Göre Mülga 2613 ve 766 Sayılı Kanunlarla Hazine Adına
Tescil Edilen Miktar Fazlalıklarının İlgililerine Devri
MADDE 66–
1- Bu kapsamdaki taleplerin değerlendirilebilmesi için 4072 sayılı Kanunun müracaat
tarihleri içerisinde başvuruda bulunup bulunulmadığı araştırılır.
2- İlgili tapu ve kadastro müdürlüğünden tapu bilgileri (beyan ve şerhleri ile beraber)
ve kadastro tutanakları temin edilerek taşınmazın öncesi itibariyle Hazine ile ilişiği olmayan,
kazandırıcı zamanaşımı (zilyedlik) yoluyla edinilebilecek iken 26/7/1972-9/10/1987 tarihleri
arasında mülga 2613 ve 766 sayılı Kanunlardaki miktar sınırlamaları nedeniyle Hazine adına
tescil edilen yerlerden olup olmadığı araştırılır.
3- 4072 sayılı Kanun kapsamında kalan
sonuçlandırılmadan ihale ile satış işlemleri yapılmaz.
taşınmazların
devir
işlemleri
a) Kanunun uygulama alanı dışında kalan taşınmazların belirlenmesi
1- Taşınmazların 4072 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı Yönergenin 49 uncu
maddesinin 1, 4, 7, 8 ve 9 uncu fıkrasında belirtildiği şekilde araştırılır ve ayrıca aşağıdaki
kurum ve kuruluşlardan da sorulur.
2- 3402 sayılı Kanuna göre kadastrosu yapılan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP
kayıtlarından ve ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
3- Herhangi bir nedenle Hazine mülkiyetinden çıkmış taşınmazlardan olup olmadığı
MEOP ve arşiv kayıtlarından araştırılır.
4- Üzerinde sınırlı aynî hak kurulan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP ve arşiv
kayıtlarından araştırılır.
5- Deniz kıyı kenar çizgisine 1.000 metre, tabiî ve sun'î göl kıyı kenar çizgisine 300
metreden az mesafede bulunup bulunmadığı mahallinde tespit ve ölçümler de yapılarak
araştırılır.
6- Sayılanların dışında kalan, ancak özel nitelikli başka kanunların kapsamı içinde
bulunması nedeniyle, bu yasalar tarafından öngörülen amaçlarda kullanılması zorunluluk
gösteren taşınmazlardan olup olmadığı araştırılır.
7- 3402 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinin (B) bendinde belirtilen yerlerden olması
sebebiyle, miktar fazlası olarak tapu siciline tescil edilmemesi gerekirken, herhangi bir
sebeple Hazine adına tescil edilmiş olan yerlerden olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve ilgili
tapu müdürlüğünden araştırılır.
41
b) Devredilebilecek taşınmaz miktarı
1- Bir kişinin 4072 sayılı Kanundan yararlanarak devrini isteyebileceği taşınmaz
miktarının tespitinde daha önceden 2613 ve 766 sayılı Kanunlara dayanılarak senetsizden
adına tescil edilen miktarlar göz önünde tutulur.
2- Tapulama ve kadastro tutanakları incelenir.
3- Tapu ya da kadastro müdürlüklerinde tutulan defterlere bakılır.
4- Yukarıda yapılan incelemeler sonucunda başvuran kişinin bir tapulama bölgesinde
senetsizden edindiği taşınmaz miktarı saptanır.
5- Saptanan bu miktarlar da dâhil olmak üzere, 3402 sayılı Kanunun 14 üncü
maddesinde belirtilen sulu arazide toplam 40 dönüme, kuru arazide ise toplam 100 dönüme
kadar taşınmaz verilir.
6- İfraz işlemi sırasında 3194 sayılı Kanun ve Yönetmeliklerindeki sınırlayıcı
hükümler uygulanmaz. Ancak; devredilecek taşınmaz tarım arazisi ise 5403 sayılı Kanun
hükümleri dikkate alınarak, ifraz hak sahipleri tarafından yaptırılır. İfrazın mümkün olmaması
halinde talepler reddedilir.
c) Kanundan yararlanacak olanlar
1- 4072 sayılı Kanun kapsamında başvuruda bulunan kişilerden nüfus kayıt örneği,
veraset ilamı veya vukuatlı nüfus kayıt örneği istenerek, 2613 ve 766 sayılı Kanunlar
uygulanırken miktar fazlası olarak Hazine adına kaydedilen taşınmazın kadastro veya
tapulama tutanağına göre zilyedi veya mirasçısı olup olmadığı araştırılır.
2- Miktar fazlası kesintisi yapılan taşınmazı satış, bağış, trampa vb. yollarla sonradan
edinen malikler 4072 sayılı Kanundan yararlandırılmazlar.
3- Zilyedin veya mirasçının birden fazla olması durumunda, başvuranın, kendisi
dışında diğerleri adına da hareket etmesi halinde, temsil yetkisi olup olmadığı hususu noter
onaylı vekâletnameye bakılarak kontrol edilir. Temsil etmiyor ise, sadece başvuran kişinin
hissesine ilişkin işlemler yapılır ve başvurmayanların hisseleri de Hazine mülkiyetinde
bırakılır.
4- Terekeye mümessil atandığı durumlar haricinde, mirasçı birden fazla ise yukarıda
açıklandığı şekilde ve veraset belgesindeki miras hisseleri oranında işlem yapılır.
ç) Bedelin hesaplanması, ödenmesi ve tescil
1-Miktar fazlalığının devir bedeli bu Yönergenin 65 inci maddesinin (2/d,e) bentlerine
göre tespit, tahsil ve tescil edilir.
4071 ve 4072 sayılı Kanunlara göre Bakanlığa gönderilecek bilgiler
MADDE 67 - 4071 ve 4072 sayılı Kanunlara göre satılan taşınmazların satış bedeline
ilişkin peşinatın tahsil edilmesinden sonra, aylık olarak form doldurulur, il ve ilçe genelinde
satılan taşınmazların adedi, yüzölçümü ve satış bedelinin toplamları ilde birleştirilmek
suretiyle, ocak ve temmuz aylarında Bakanlığa tek liste halinde gönderilir.
42
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesine göre satış
MADDE 68 –
1- Kamu kurum ve kuruluşlarınca talep edilecek taşınmazların satışının mümkün olup
olmadığı Yönergenin 49 uncu maddesine göre tespit edilir.
2- Satışa konu taşınmazın tahsisli olması durumunda, öncelikle tahsisli olduğu
İdarenin uygun görüşü alınarak tahsisi kaldırılır. Tahsisin kaldırılmasının uygun görülmemesi
halinde durum talep sahibi kamu kurum ve kuruluşuna bildirilir.
3- Taşınmazın bir kısmının talep edilmesi halinde, 4706 sayılı Kanunun 7 nci maddesi
uyarınca, bu kısım ifraz edilerek müstakil parsel olarak tescil edilir. Ancak; satışı talep edilen
taşınmaz tarım arazisi ise 5403 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınarak, ifraz hak sahipleri
tarafından yaptırılır. İfrazın mümkün olmaması halinde talepler reddedilir.
4- İlgili belediyesinden taşınmaza ilişkin imar planları istenerek, imar planında satış
amacına uygun olarak ayrılıp ayrılmadığı araştırılır.
5- Plansız alanda kalan veya imar planında başka amaca ayrılan taşınmazların, imar
planının yapılması veya değiştirilmesi durumunda satış işleminin yapılabileceği talep sahibi
kamu kurum ve kuruluşuna bildirilir.
6- Köy sınırları içerisinde köy tüzel kişiliklerinin veya plansız alanda trafo, direk
(pilon), elektrik ve gaz dağıtım merkezi gibi imar planı gerektirmeyen yerlerde ilgili kurum
tarafından talep edilen taşınmazların satışında plan şartı aranmaz.
7- Satışa konu taşınmazın bedeli, Yönergenin 7 inci maddesi uyarınca oluşturulan
komisyonca, “Değerleme İşlemleri” kısmına göre tespit edilir.
8- Talepte bulunan kamu idaresine, satışın uygun görüldüğü ve tespit edilen satış
bedeli yazı ile bildirilir.
9- Satış işlemlerinde, 2942 sayılı Kanunda belirtilen sürelere dikkat edilir.
10- Taşınmazın satış işlemi sırasında, tapu kütüğüne 2942 sayılı Kanunun 30 uncu
maddesinin son fıkrasında belirtilen hususlarda şerh konulması, ilgili tapu müdürlüğünden
yazı ile istenir.
11- Satışın uygun görüldüğüne ilişkin izin yazısının talepte bulunan idareye
tebliğinden sonra, bu idare bedele ilişkin dava açmış ise ilgili defterdarlık veya
malmüdürlüğünce dava takip edilir ve sadece bedele ilişkin mahkeme kararının temyiz edilip
edilmeyeceği hususu 4353 sayılı Kanun hükümlerine göre değerlendirilir.
12- Satış işlemlerinde tereddüt edilen hususlarda Bakanlıktan alınacak cevaba göre
işlem yapılır.
13- Bedeli, 2886 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi gereğince yılı bütçe kanununun (İ)
cetvelinde tespit edilen parasal sınırı aşan taşınmaza ilişkin devir talepleri Bakanlıkça
sonuçlandırılır.
43
14- Belediyelerin devir talepleri parasal sınırlara bakılmaksızın Bakanlığa intikal
ettirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre satış
MADDE 69–
1- 4562 sayılı Kanuna göre oluşturulan organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğince veya
müteşebbis heyetin tek iştirakçisinin bulunması durumunda yüzde yüz (% 100) iştirak payına
sahip tüzel kişilikçe satış talebinin yapılması gerektiğinden, müteşebbis heyet kuruluş
protokolü veya ana sözleşmesi istenerek gerekli araştırma yapılır.
2- Sanayi ve ticaret il müdürlüğünden “Organize Sanayi Bölgesi Yer Seçimi
Komisyonunca” kesinleşmiş yer seçimi raporu ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca organize
sanayi bölgesi sınırlarını belirten planları istenir ve talep edilen taşınmazların bu sınırlar
içerisinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.
3- Sanayi ve ticaret il müdürlüğünden organize sanayi bölgesi sınırlarını belirten
planların temin edilememesi halinde ilgili belediyesinden istenir ve talep edilen taşınmazların
bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.
4- Satış bedeli, 492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas değer
üzerinden hesaplanır.
5- Satış talepleri parasal sınırlara bakılmaksızın Bakanlıkça değerlendirilir. Bakanlığa
gönderilecek yazıya aşağıdaki bilgi ve belgeler eklenir;
a) Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler,
b) İlgili kurumca onaylanmış organize sanayi bölgesinin sınırlarını gösteren ve
üzerinde talep konusu taşınmazların mülkiyet sınırları işaretlenmiş ve onaylanmış kroki, talep
yazısı ve ekleri,
c) Temin edilmiş ise bu maddenin 2 ve 3 üncü fıkrasında belirtilen planlar,
ç) Valilik (defterdarlık) görüşü.
15/6/1987 Tarihli ve 3385 Sayılı Küçük Sanayi Bölgeleri İçinde Devletçe İnşa
Edilmiş Örnek Sanayi Sitesi İş Yerlerinin Mülkiyetinin Devredilmesine Dair Kanununa
göre satış
MADDE70–
1- Talep sahiplerinin en az beş yıl süre ile kiracı olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve
dosyasından araştırılır.
2- Belirtilen yatırımları gerçekleştirip gerçekleştirmediği ve üretime devam edip
etmediği mahallinde yapılacak tespit ile kontrol edilir.
3- Satış talepleri parasal sınırlara bakılmaksızın Bakanlıkça değerlendirilir.
4- Satışa konu edilecek işyerinin arsası ile üzerindeki yapıların rayiç bedelleri, 2942
sayılı Kanuna göre tespit edilir.
5- Satış bedeli peşin ödenebileceği gibi altı yıl içinde oniki eşit taksitle de ödenebilir.
44
6- Taksitler, mücbir sebep olmaksızın zamanında ve tam olarak ödenmediği takdirde
tapu kaydının Hazine adına düzeltilmesi için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
7- Küçük sanayi işletmecisi devir işleminden sonra işyerini, üzerindeki yapı ve
tesislerini, 3385 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği uyarınca örnek teşkil edecek şekilde
işletmediği veya amacına aykırı işletildiği ve yapılan yazılı bildirime rağmen altı ay içinde
durumunu düzeltmediği takdirde Sanayi ve Ticaret Bakanlığının talebi ile tapu kaydı Hazine
adına düzeltilir.
8- Bu durumda, ilgilinin ödediği bedel, takdir edilecek emsal kira bedeli tutarı
düşüldükten sonra kendisine iade edilir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 72 nci maddesine göre kamu yararına
çalışan derneklere satış
MADDE 71–
1- Kamu yararına çalışan dernek statüsünde olduğuna dair Bakanlar Kurulu Kararının
bir örneği istenir.
2- Talep edilen taşınmazların satışının mümkün olup olmadığı Yönergenin 49 uncu
maddesine göre tespit edilir.
3- Satışa konu taşınmazın bedeli bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde tespit edilir.
4- Bu şekilde satılan taşınmazların tapu kütüğüne veriliş amacı dışında
kullanılamayacağı ve satılamayacağına dair şerh konulması için ilgili tapu müdürlüğüne yazı
yazılır.
5- Beş yıl içerisinde veriliş amacına uygun olarak kullanılmadığı mahallinde yapılan
tespit sonucu belirlenen taşınmazların, satış bedeli üzerinden Hazineye iadesi için ilgili
derneğe yazı yazılır. Bu yazıyı müteakip bir ay içerisinde Hazine adına tesciline muvafakat
verilmez ise ihtiyati tedbir talepli olarak tapu iptal ve tescil davası açılır.
6- Satış talepleri parasal sınıra bakılmaksızın Bakanlığa intikal ettirilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır.
6292 sayılı Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına
Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım
Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun hükümlerine göre Hak Sahiplerine satış
MADDE 72- Gerçek veya Tüzel kişilere satış işlemleri özel mevzuat hükümleri
uyarınca gerçekleştirilecektir.
4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre satışı amacıyla belediyelere taşınmaz
devri
MADDE 73– Belediye ve mücavir alan sınırları içinde olup, Bakanlıkça tespit edilen
Hazineye ait taşınmazlardan, 31/12/2000 tarihinden önce üzerinde yapılanma olanlar;
öncelikle yapı sahipleri ile bunların kanunî veya akdi haleflerine satılmak ya da genel
45
hükümlere göre değerlendirilmek üzere ilgili belediyelere bedelsiz olarak devri için aşağıda
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- Devir talebi
a) İlgili belediyelerce yapılan devir talepleri evrak sistemine işlendikten sonra
MEOP’a kaydedilir.
b) Yapılacak devir taleplerine ilişkin yazı ekinde aşağıdaki belgelerin aslının veya
onaylı örneklerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
- Devri talep edilen taşınmazların üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce yapılanma
olduğunu ispatlayacak nitelikte her türlü belgeden en az birisinin (hava fotoğrafı, tespit
tutanağı, yapı tatil veya kaçak inşaat zaptı, idari ve adli yargı mercilerince verilmiş kararların,
seçmen kütük kayıtları, devri talep edilen taşınmaz üzerindeki yapıya ait elektrik, su, telefon,
doğalgaz faturaları veya benzeri aboneliklerin tesis tarihlerini gösteren ve ilgili birimlerden
alınacak yazıların) aslı veya onaylı örneği,
- Devre konu taşınmazın bulunduğu yerin imar planının bulunup bulunmadığı,
parselasyon planlarının yapılıp yapılmadığının belirtilmesi, varsa onaylı imar durum
belgesinin ve mevcut yapıların işaretlendiği onaylı imar planı örneği veya devri istenilen
taşınmazın/taşınmazların imar planı sınırları dışında ise kadastral sınırları ve mevcut yapıların
işaretlendiği halihazır haritası,
- Yapılanmayı gösterir fotoğrafları,
- Devri talep edilen taşınmazın/taşınmazların pafta, ada, parsel numarası, yüzölçümü,
imar durumu, işgal durumu ve işgalcisine ilişkin bilgilerin yer aldığı liste, disket veya cd,
- Üzerinde hissedarı dışında üçüncü kişilere ait yapı bulunan veya Hazine dışında
birden fazla hissedarı olup, bu hissedarlara ait olmayan yapı bulunan taşınmazlar için
hissedarından alınmış muvafakatnameleri,
c) Şahıslardan gelecek devir talepleri işleme konulmadan ilgili belediyesine
yönlendirilir.
2- Belediyelere devredilmeyecek taşınmazların belirlenmesinde yapılacak
işlemler
a) Belediyelerce devri talep edilen taşınmazlar hakkında Yönergenin 49 uncu
maddesine göre gerekli araştırma yapılır.
b) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunup bulunmadığı ilgili
belediyesinden araştırılır.
c) Belediyece verilen belgelerin eksik veya devre konu taşınmazın üzerindeki
yapı/yapılara ait olup olmadığı hususları incelenir.
ç) Belgelerdeki eksikliklerin tamamlanması ve adres değişikliği varsa buna ilişkin
numarataj değişikliği belgesi ilgili belediyeden istenir.
d) İdarece mahallinde taşınmaz tespit tutanağı düzenlenerek, taşınmazın üzerinde
bulunan binanın açık adresinin, üzerindeki her bir yapının veya çok katlı ise her bir katın
elektrik ve su tesisat numaraları tespit edilir ve ilgili idarelerden bu aboneliklerin tesis
tarihlerinin bildirilmesi istenir.
e) Yapılacak tespitlerde varsa ilave katın veya yapının 19/07/2003 tarihinden sonra
yapılmış olup olmadığı hususu mutlaka belirlenerek, taşınmaz tespit tutanağında belirtilir.
f) Taşınmazın üzerinde kamuya ait bina ve müştemilat olup olmadığı yapılacak
tespitte ayrıca araştırılır.
g) Üzerinde irtifak hakkı kurulan ve hak süresi dolmayan taşınmazlardan olup
olmadığı MEOP kayıtlarından ve ilgili tapu müdürlüğünden araştırılır.
ğ) Taşınmazın mülkiyetinin ihtilaflı olup olmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır ve
muhakemat müdürlükleri veya Hazine avukatlıklarından yazı ile sorulur.
46
h) Taşınmazın, 2872 sayılı Kanun uyarınca tespit edilen içme ve kullanma sularının
koruma alanlarında kalıp kalmadığı ilgili kurumlardan yazı ile sorulur.
ı) Taşınmazın özel çevre koruma bölgelerinde kalıp kalmadığı, kalıyor ise satışında
sakınca bulunup bulunmadığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığından yazı ile sorulur.
i) Taşınmazın 2981 sayılı Kanun gereğince muhafazası mümkün olmayan yapıların
bulunduğu alanlarda kalıp kalmadığı ve 2981 sayılı Kanuna göre hak sahibi olup, hak
lehtarının muvafakatı olup olmadığı ilgili belediyesinden sorulur.
3- Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
Belgelere ilişkin eksikliklerin tamamlanmasından sonra devir konusundaki valilik
görüşü de eklenerek aşağıdaki bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilir.
- “Hazineye Ait Taşınmaz Satış İşlemi Bilgi Formu”
- İlgili belediyesinden alınan belgeler,
- Şerh ve beyanları içerir tapu kayıt örneği,
- İmar planı içinde ise; belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde
kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar planı örneği,
-Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile taşınmazın
üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce yapılanma olduğunu belirtir, muhdesat ve benzeri fiili
durumları konusunda bilgiler ihtiva eden ve belediyece gönderilen bilgi ve belgelerdeki adres,
abone bilgileri ve kapı numaralarının taşınmazın üzerindeki yapıya ait olup olmadığı
hususlarını da içeren tespit tutanağı, ecrimisil ihbarnamesi ve tahsilat makbuzu vb. belgeler.
4- Devir
a) Bakanlıkça devri uygun görülen taşınmazlar, ilgili belediyesine yazı ile bildirilir
b) Yazılacak yazıda, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde, İdare protokolün
imzalanması istenir.
c) Protokolün imzalanmasından sonra, taşınmazın belediyeye devri için ilgili tapu
müdürlüğüne yazı yazılır ve konuya ilişkin şerhin taşınmazın tapu kütüğünün beyanlar
hanesine konulması sağlanır.
ç) Devredilen taşınmazların değer tespiti için 2886 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi
uyarınca ilgili belediyesince oluşturulacak kıymet takdir komisyonuna İdare tarafından iki kişi
görevlendirilir ve belediyeye bildirilir.
d) Satış bedellerinin ilgili defterdarlık veya malmüdürlüğü hesabına yatırılması
gerektiğinden, hesap numaraları devir aşamasında ilgili belediyeye bildirilir.
e) Belediyeye devredilen taşınmazlar MEOP’un “Belediyelere Satış Amaçlı Devir” alt
modülünde izlenir.
5- Belediyece yapılacak işlemlerin takip edilmesi
a) Bedel takdir komisyonunca takdir edilen bedelin taşınmazın emlak vergi değerinden
az olmamasına dikkat edilir.
b) Devredilen taşınmazın/taşınmazların belediyece satılması halinde, taşınmaza ve
satın alan kişiye, bedele ilişkin bilgiler ile bedelin ödenme şekli, taksitle ödeme halinde
taksitlerin sayısı, tutarını gösteren satış sözleşmesi, satış bedelinin tamamının veya en az
dörtte birinin yatırıldığını gösteren makbuzun bir örneği, kadastral parsel üzerinden yapılan
satışlarda tapu kütüğüne şerh konulduğunu gösteren tapu kaydı veya tapu senedi örneği ile
alıcıdan alınan konuya ilişkin taahhütnamenin satışı takip eden onbeş gün içinde İdareye
gönderilip gönderilmediği ile taksitlere kanuni faiz oranının yarısının uygulanıp
uygulanmadığı kontrol edilir.
c) Belediyelerce imar planı ve/veya imar uygulaması yapılmadan kadastral parsel
üzerinden yapılan satışlarda, taşınmazın imar uygulaması sırasında düzenleme ortaklık
47
paylarına ilave olarak, satışı yapılan arazinin düzenlemeden önceki yüzölçümünün yüzde
yirmisinin (% 20), satış bedelinden aynı oranda düşülmek kaydıyla eğitim ve sağlık tesisleri
ile diğer resmî tesis alanları için ayrılabileceğine ve bu amaçla ayrılan alanların bedelsiz ve
müstakil parsel şeklinde Hazine adına resen tescil edileceğine dair tapu kütüğüne belediyece
şerh koydurulup koydurulmadığı izlenir.
ç) Taşınmazının yukarıda belirtilen hizmetlere ayrılan kısmının yüzde yirminin (% 20)
altında kalması halinde eksik ayrılan kısma isabet eden bedel, kanuni faiz uygulanarak tahsil
edilir.
d) Belediyece satışı yapılan taşınmazların satış bedellerinin alıcısı tarafından ilgili
defterdarlık veya malmüdürlüğü hesabına yatırılıp yatırılmadığı takip edilir, ödenmeyen satış
ve taksit bedelleri belediyeye bildirilir ve bedellerin ödenmesinin takip edilmesi istenir. Satış
bedellerinin tamamı tahsil edildikten sonra durum ilgili belediyeye yazı ile bildirilir.
e) Devredilen taşınmazlar, belediye adına tapuya tescil edildiği tarihten itibaren üç yıl
içerisinde yapı sahipleri ile bunların kanuni ve akdi halefleri tarafından satın alınmaması ya
da belediyece genel hükümlere göre değerlendirilememesi halinde, belediyenin muvafakatine
ve hükme gerek olmaksızın Hazine adına resen tescil edilmesi sağlanır.
f) Satışı yapılan taşınmaz için belediyece öngörülen ödeme süresinin bitim tarihinden
sonra ödenmemiş tutarların bulunması halinde, tahsil edilen bedeller, faizsiz olarak alıcısına
iade edilerek, taşınmaz herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın Hazine adına resen tescil
edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Satış bedellerinden pay verilmesi
MADDE 741- Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki Hazineye ait taşınmazların satış
bedellerinin tahsil edilen kısmından öncelikle yerinde muhafaza edilemeyen yapıların
tasfiyesinde kullanılmak şartıyla yüzde onu (%10), ilgili belediyelerin 775 sayılı Kanun
hükümlerine göre oluşturulan fon hesabına aktarılır ve kalan kısmından ise ilgili belediyeye
yüzde otuz (%30), varsa büyükşehir belediyesine yüzde on (%10) oranında pay verilir.
2- Belediye mücavir alan sınırları dışındaki köylerde bulunan Hazine taşınmazlarının
satış bedellerinin tahsil edilen kısmının yüzde yirmibeşi (%25), dörtte biri ilgili köy tüzel
kişiliğine ödenmek ve kalanı diğer köylere götürülecek hizmetlerde kullanılmak üzere, il özel
idarelerine pay verilir.
3- Tahsil edilen satış bedellerinin ilgili kamu idareleri bütçesine aktarılmak üzere
muhasebe birimine bildirilir. Yapılacak bildirimde, muhasebe işlem fişinin açıklama kısmına,
satış işleminin kanuni dayanağı ve bedelin hangi hesaplara aktarılacağı ile ilgili kurum kodu
yazılır.
4- Belirtilen işlemler, tahsilatın yapıldığı ayı takip eden ayın yirmisine kadar
sonuçlandırılır.
5- Herhangi bir sebeple sözleşmenin feshedilmesi durumunda aktarılan payların iadesi
talep edilir ve payların iade edilmemesi halinde daha sonra aktarılacak paylardan mahsubu
yoluna gidilir.
6-Aşağıda belirtilen satış işlemlerinden pay verilmez.
48
a) Belediyelere veya köy tüzel kişiliklerine yapılan satış ve devirlerden elde edilen
gelirler.
b) Kamu kurum ve kuruluşları adına özel ödenek kaydedilmesi gereken satış
gelirlerinden,
c) Belge bedelinin satış bedelini karşıladığı miktar ile sınırlı olmak üzere taşınmaz
satış bedelleri 4706 sayılı Kanunun mülga 6 ncı maddesine göre düzenlenen belge ile
ödenenlerden,
pay verilmez.
7- Yukarıda belirtilen işlemler MEOP’ a kaydedilerek takip edilir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kira İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tanımlar ve Genel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri
Tanımlar
MADDE 75– Bu kısımda geçen tanımlardan;
Aile: Erkek ve kadın, varsa ergin olmayan altsoyu ile ergin olup evli olmayan ve ailesi
ile birlikte oturan altsoyu,
Aile başkanı: Evlilik birliğini temsil eden eşlerden her birini veya ergin olup, evli
olmayan ve yalnız yaşayanları,
Balıkçı barınağı: Her türlü balıkçı gemilerine hizmet vermek maksadı ile
mendireklerle korunmuş, yeterli havuz ve geri saha ile barınacak gemilerin manevra
yapabilecekleri su alanı ve derinliğe sahip, yükleme, boşaltma, bağlama rıhtımları ile suyu,
elektriği, ağ kurutma sahası, satış yeri, idare binası, ön soğutma ve çekek yeri bulunan,
büyüklüğüne ve sağladığı imkanlara göre balıkçı limanı, barınma yeri veya çekek yeri olarak
adlandırılan kıyı yapılarını,
Çiftçi: Çiftçilik işlerini bedenî ve fikrî güçlerini kısmen veya tamamen katarak
doğrudan doğruya yapan ve esas geçim kaynağını bu işlerden sağlayanları,
Çiftçilik: Arazi üzerinde geçinme amacı ile bitki veya hayvan yetiştirilmesini veya
bunlardan ürün elde edilmesini, değerlendirilmesini,
Elbirliği mülkiyet: Kanunlar veya kanunlarda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan
topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyetini,
Özel orman fidanlığı: Orman bitki türlerinin üretildiği fidanlıkları,
Hazine: Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet tüzel kişiliğinin
adını,
Kira sözleşmesi: Defterdarlık veya malmüdürlüğü ile müşteri arasında yapılan ve ita
amirince imzalanan yazılı anlaşmayı,
Kira şartnamesi: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idarî usul ve esaslarını
gösteren belge veya belgeleri,
Kiraya verme: Hazine taşınmazlarının ve bunlarla ilgili hakların kiraya verilmesini,
Ortakçı: Başkasının toprağını, o topraktan elde edilecek ürünün belli bir payı
karşılığında işleyenleri,
Paylı mülkiyet: Birden çok kimsenin, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin
tamamına belli paylarla malik olmasını,
Tarım işçisi: Çiftçilik işlerinde nakdî veya aynî veya hem nakdî hem aynî ücret
karşılığında çalışanları,
49
Topraksız çiftçi: Hiç toprağı olmayan çiftçiyi,
Yeterli toprağı olmayan çiftçi: Muhtaç çiftçi ailesine kiraya verilecek arazi normları
altında arazisi olan çiftçiyi,
ifade eder.
Kira ihalelerinde ortak hükümler
MADDE 76- Kira ihaleleri bu Yönergenin “ Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen
esaslara göre tahmin edilen bedel tespit edilir ve “ Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği
şekilde ihaleleri yapılır. Ayrıca “Ortak Hükümler” den farklı olarak aşağıdaki işlemler de
yapılır.
1- Kanunun 51 inci maddesinin (f) bendi uyarınca Hazinenin paylı veya elbirliği
halinde sahibi bulunduğu taşınmazlardaki payları paydaşlara bu Yönergenin “Ortak
Hükümler” kısmına göre pazarlık usulü ile kiraya verilir.
2- Kanunun 51 inci maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlıkla usulü ile kira ihalesi
yapılmadan önce, kullanışlarının özelliği, ivediliği veya İdareye yararlı olması hususlarının
bulunup bulunmadığı İdarece araştırılarak belirlenir ve durum Bakanlığa bildirilerek alınacak
talimata göre işlem yapılır.
3- Aşağıdaki hallerin varlığının tespiti halinde Bakanlıktan izin alınmaksızın bu
Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının “Pazarlık usulü” başlıklı 23 üncü maddesinde
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
a) Tarıma elverişli arazilerin topraksız veya az topraklı çiftçilere kiraya verilmesi,
b) Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerince kiralanan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün olan
bölümlerinin kiraya verilmesi,
c) Geçici iş ve hizmetler için kullanılacak taşınmazların kiraya verilmesi,
ç) Para çekme makineleri için kullanılacak yerlerin bankalara kiraya verilmesi,
d) Baz istasyonları ile radyo ve televizyon vericileri için ihtiyaç duyulan yerlerin
kiraya verilmesi,
e) Genel bütçe kapsamı dışındaki kamu idarelerine kiraya verme,
f) Ağaçlandırma amaçlı kiraya verme,
g) Birlikte kullanılacağı parselin maliki veya kiracısı tarafından kiralanması talep
edilen, bu parselle bütünlük arz eden ve müstakil kullanımı mümkün olmayan taşınmazların
kiraya verilmesi,
ğ) Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getiren eski kiracısı tarafından
kiralanması talep edilen taşınmazların (otoparklar hariç) kiraya verilmesi,
h) Reklam levhası konulmak üzere kiralanması talep edilen taşınmazların kiraya
verilmesi,
ı) Balıkçı barınaklarının o yörede en az oniki aydan beri faaliyette bulunan su ürünü
kooperatiflerine veya su ürünü kooperatif birliklerine kiraya verilmesi.
4- Tarıma elverişli arazilerin topraksız veya az topraklı çiftçilere kiraya verilmesinde
geçici teminat alınmayabilir.
5- İdare, ihale konusu işlerin her türlü özelliğini gösteren Kira Şartnamesini, Kira
Sözleşmesini ve Tahsisli Taşınmazlardaki Ticari Amaçla Kullanılacak Yerlere Ait Kira
Sözleşmesini hazırlar. Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi
istenilen şartlar ise “Özel Şartlar” bölümünde gösterilir.
50
Kiralanabilecek taşınmazların belirlenmesi
MADDE 77– Taşınmazların kiralanmasından önce gerektiği takdirde aşağıdaki kurum
ve kuruluşlardan görüş alınır.
1- MEOP’tan kamu hizmetlerine tahsisli olup olmadığı araştırılır, tahsisli ise
kiralanması talep edilen kısımların kiralanması hususunda tahsisli idarenin uygun görüşü
sorulur.
2- Taşınmazın 3621 sayılı Kanun kapsamında bulunup bulunmadığı ve kiralanması
hususundaki görüşleri il çevre ve şehircilik müdürlüğünden sorulur.
3- Taşınmazın 2863 sayılı Kanun kapsamında olup olmadığı ve kiralanması
hususundaki görüşleri il kültür ve turizm müdürlüğünden yazı ile sorulur. Bu yazıya,
taşınmazın; tapu kaydı örneği, yerinin işaretli olduğu, ilgili belediye ve kadastro
müdürlüğünce onaylı 1/1000 veya 1/5000 ölçekli kadastral harita örneği ile 1/1000, 1/5000,
1/25000 ölçekli planlardan hangisi varsa, taşınmaz ve çevresini gösteren fotoğrafların asılları
veya renkli fotokopileri de eklenir.
4- Taşınmazın 2873 sayılı Kanun uyarınca milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve
tabiatı koruma alanları içinde kalıp kalmadığı ve kiralanması hususundaki görüşleri il çevre
ve orman müdürlüğünden sorulur.
5- Taşınmazın 3083 sayılı Kanuna göre uygulama alanı ilan edilen bölgelerde kalıp
kalmadığı ve kiralanması hususundaki görüşleri ilgili tarım reformu bölge müdürlüğünden
sorulur.
6- Taşınmazın 2565 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ve kiralanması
hususundaki görüşleri Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından sorulur.
7- Taşınmazın 6831 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ilgili orman işletme
müdürlüğünden, 2924 sayılı Kanun gereğince Çevre ve Orman Bakanlığı emrine geçen
taşınmazlardan olup olmadığı il çevre ve orman müdürlüğünden sorulur.
8- Taşınmazın 2634 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ve kiralanması
hususundaki görüşleri il kültür ve turizm müdürlüğünden sorulur.
9- 2981 sayılı Kanun gereğince tapu tahsis belgesi verilip verilmediği ilgili
belediyeden veya tapu kaydında şerh olup olmadığı hususu ilgili tapu müdürlüğünden sorulur.
10- Taşınmazın 7269 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı il çevre ve şehircilik
müdürlüğünden sorulur.
11- Taşınmazın 4342 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı il tarım
müdürlüğünden sorulur.
12- Taşınmazda elbirliği halinde mülkiyet durumu olup olmadığı ilgili tapu
müdürlüğünden araştırılır.
51
13- Taşınmazın imar durumuna ilişkin bilgiler ile gerektiğinde kiralanması
hususundaki görüşleri ilgili belediyeden sorulur.
14- 5393 sayılı Kanunun 79 uncu maddesinin 2 nci fıkrası kapsamında kalıp kalmadığı
ilgili belediyeden sorulur.
15- Kiralanması talep edilen taşınmazın, özel çevre koruma bölgesinde kalıp
kalmadığı, kalıyor ise Hazinenin özel mülkiyetinde olan taşınmazlar için imar planının olup
olmadığı, plan varsa 1/1000 ölçekli uygulama imar planının bir örneğinin gönderilmesi
istenir, yoksa kiralama hakkında görüşü Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığından sorulur.
16- Kiralanması talep edilen taşınmazın 3213 sayılı Kanun kapsamında kalıp
kalmadığı ile kiralanma hakkındaki görüşleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından
(Maden İşleri Genel Müdürlüğü) sorulur.
17- Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların varsa başka bir özel mevzuat
gereğince kiralanmasının mümkün olup olmadığı araştırılır ve ilgili kurum ve kuruluşların
kiralama hususundaki görüşleri sorulur.
18- Taşınmazın ibadet yeri olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve mahallinden
araştırılır.
Yukarıdaki işlemler sonucunda kiralanmasının mümkün olmadığı tespit edilen
taşınmazlar için talep sahibine konu hakkında bilgi verilir.
Kira ihalesine çıkarma izni alınması
MADDE 78– Kira ihalesine çıkarılacak taşınmazlar için ilgili tebliğlerle verilen yetki
sınırları içerisinde;
1- Yetki verilen durumlarda illerde defterdarlıktan, yetki verilmeyen durumlarda
Bakanlıktan önceden izin alınır.
2- Yetki verilen durumlarda ilçelerde malmüdürlüğü, yetki verilmeyen durumlarda
defterdarlıktan önceden izin alınır.
3- İzin alınmadan kiraya verilebilecek taşınmazlar Bakanlıkça belirlenir.
Kiralama izin taleplerinde Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 79- Bakanlığa veya valiliğe gönderilecek kiralama talep yazılarına aşağıdaki
bilgiler “Hazineye Ait Taşınmazlara Ait Kira İşlemi Bilgi Formu” na işlenerek aşağıda yer
alan belgeler eklenir.
1- Taşınmaz Hazinenin özel mülkiyetinde ise, ilk defa hangi yolla ve amaçla
edinildiği, son duruma göre tapu kayıt örneği,
2- Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden ise, ebatları gösterilmiş ölçekli
krokisi,
3- 189, 775, 2510, 2634, 2863, 2873, 2924, 3083, 3213, 4342, 6831, 7269 sayılı
Kanunların kapsamına girip girmediği,
52
4- İmar planı sınırları içinde olup olmadığı, imar planı içinde ise, hangi ölçekte, hangi
tür plân (bölge plânı, çevre düzeni plânı, nazım imar plânı, uygulama imar plânı gibi) içinde
olduğu, plânda ne kadarının hangi amaca ayrıldığı, belediyesince onaylı imar durum belgesi
veya üzerinde kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş ve varsa kıyı kenar
çizgisi işlenmiş onaylı imar planı örneği,
5- Belediye ve belediye mücavir alanı sınırları içinde bulunup bulunmadığı,
6- Üzerinde muhdesat (bina, tesis, ağaç vs.) varsa, ne olduğu; muhdesat Hazineye ait
değilse, kime ait olduğu,
7- Kıyı mevzuatı açısından, kıyı veya sahil şeridi tanımına giren yerlerden olup
olmadığı, sahil şeridinin hangi bölümünde kaldığı,
8- Tapu kayıtlarında herhangi bir şerh veya beyan bulunup bulunmadığı, varsa ne
olduğu, mülkiyetinin ihtilâflı veya davalı olup olmadığı,
9- Tespit tarihine kadar olan kullanım şekli, en son ne şekilde ve ne kadarının
kullanıldığı, boş olup olmadığı,
10- Tahsisli olup olmadığı, bir kamu hizmeti ya da Bakanlığımız için gerekli olup
olmadığı,
11- Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş, krokisi, işgal ve kullanım durumu ile
muhdesat ve benzeri fiilî durumları konusunda bilgiler ihtiva eden hesap tutanağı,
12- Bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen araştırmalar yapılarak
ve esaslar dikkate alınarak belirlenen tahmini kira bedeline ait eksiksiz doldurulan tahmin
edilen bedel tespit raporu,
13- Eski kiracının kiralama talebinde bulunması halinde, kira sözleşmesinden doğan
yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği. (Kira borcunun bulunup bulunmadığı, kiraya
verilen alanın amacında kullanılıp kullanılmadığı vb.),
14- Kısmî kiralamalarda; taşınmazın kiraya verilecek kısmını gösteren kroki,
15- MEOP’un kira modülü üzerinden gerekli veri girişinin (talep, kira, ihale vs.)
yapılıp yapılmadığına dair özet rapor çıktısı, taşınmazla ilgili olarak Bakanlıkla yazışma
yapılmış ise, yazıların tarih ve sayıları, varsa eski dosya numarası ile birlikte yeni taşınmaz
numarası,
16- Taşınmazın işgalli olması durumunda MEOP’un ecrimisil modülü üzerinden
gerekli bilgilerin girilip girilmediğine dair özet rapor çıktısı,
17- Kiralama hakkındaki valilik veya kaymakamlık görüşü.
53
Kira şartnamesi
MADDE 80– Bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 11 nci maddesine göre
şartname kira ihalesinden önce düzenlenir. Ayrıca, gerektiği takdirde aşağıdaki işlemlerde
yapılır.
1- Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen
şartlar idarece özel şartlar bölümünde gösterilir.
2- Tahsisli ya da kiralanmış taşınmazlardaki ticari kısımların kiralanmasında “Büfe,
Kantin, Çay Ocağı Gibi Yerlere Ait Tespit ve Tahmin Edilen Kira Bedeli Hesap Tutanağı”
ndaki veriler ile tahsisli idarenin gerekli gördüğü şartlar, bu şartnamenin özel şartlar
bölümünde gösterilir.
3- Şartnameler kira sözleşmesinin ekine konulur.
Kira sözleşmelerinin düzenlenmesi
MADDE 811- İhale kararının bildirilmesini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde, aşağıda
belirtilen işlemlerin müşteri tarafından yapılıp yapılmadığına dikkat edilir.
a) Geçici teminatın kesin teminata çevrilerek “Kira Sözleşmesi”nin veya “Tahsisli
Taşınmazlardaki Ticari Amaçla Kullanılacak Yerlere Ait Kira Sözleşmesi”nin İdareye
verilmiş olması.
b) Müşterinin, zorunlu ise aynı süre içinde sözleşmeyi notere tasdik ve tescil ettirip
İdareye vermiş olması.
c) Müşterinin, aynı süre içinde ihale bedelinin ilk taksiti ile kiracıya ait bulunan vergi,
resim ve harçları ve diğer giderleri ödemesi, varsa diğer yükümlülükleri yerine getirmesi.
2- Yukarıdaki işlemlerin yapıldığının ve belgelerin verildiğinin belirlenmesi halinde,
sözleşme müşteri ve ita amiri tarafından imzalanır. Bir nüshası müşteriye verilir, diğer nüshası
ise dosyasına konulur ve MEOP’un ilgili modülüne işlenir. Ayrıca, ihaleye çıkarma iznini
vermiş olan makama da (Bakanlık veya defterdarlık) bir örneği gönderilir.
3- Tarıma elverişli arazilerin muhtaç çiftçilere kiraya verilmesinde düzenlenecek
sözleşmeler arazinin bulunduğu köy veya mahalle muhtarının veya azalarından birinin, büfe,
kantin, çay ocağı gibi yerlere ilişkin sözleşmeler, bunların bulunduğu yerin yetkilisi
tarafından da imzalanır.
4- Kira sözleşmesi yer teslim tarihi ile başlayacağı için sözleşme düzenlenmeden önce
İdare, kiraya verilen taşınmazın teslime hazır halde olmasına dikkat eder.
5- Yukarıdaki işlemlerin yapılmadığının tespiti halinde, protesto çekmeye ve hüküm
almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur, varsa geçici teminatın Hazineye gelir kaydedilmesi
için ilgili muhasebe birimine yazı yazılır ve bu durum müşteriye yazı ile bildirilir.
Yer teslimi
MADDE 821- İdare, sözleşmenin tesliminden itibaren, onbeş gün içerisinde, taşınmazı kiracıya
mahallinde tanzim edilecek tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre teslim eder.
54
2- Düzenlenen tutanakta, taşınmaz bina ise müştemilatı, değilse üzerindeki muhdesat
ve dikili şeyler değerleri itibariyle gösterilir ve teslim tutanağı ilgili memur ve kiracı
tarafından imzalanır.
3- Kira süresi, mahallinde yapılan yer teslimi tarihinde başlar.
4- Taşınmazın İdare tarafından tutanakla şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre
teslim edilmemesi nedeni ile kiracı taahhüdünden vazgeçmişse (sürenin bitiminden itibaren
onbeş gün içinde, on gün müddetli bir noter ihtarnamesiyle bildirmek şartıyla) kesin teminat
ve tahsil edilen kira bedelinin iadesi için muhasebe müdürlüğüne yazı yazılır.
Kira bedellerinin tahsil şekli
MADDE 83- İhale sonucu oluşan ilk yıl ve müteakip yıl kira bedellerinin aşağıdaki
şekilde tahsili için muhasebe işlem fişi düzenlenir ve tahsilden sonra MEOP’un ilgili
modülüne işlenir.
1- İlk yıl için kira bedelinin dörtte biri sözleşme düzenlenmeden önce, kalan kira
bedeli ise, üçer aylık dönemler hâlinde sözleşmede belirtilen tarihlerde üç eşit taksitle tahsili
sağlanır.
2- Takip eden yıllar kira bedelleri ise bir önceki yıl kira bedelinin Türkiye İstatistik
Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE - bir önceki yılın aynı ayına göre
yüzde değişim) oranında artırılması suretiyle hesap edilir ve üçer aylık dönemler hâlinde dört
eşit taksitle sözleşmede belirtilen tarihlerde tahsili sağlanır.
3- Tarım veya organize hayvancılık yapılmak üzere kiralanacak taşınmazlarda ise
takip eden yıl bedelleri 2 nci fıkrada belirtilen şekilde hesap edilir ve bu bedellere yüzde elli
(% 50) indirim uygulanarak tahsili sağlanır.
4- Ağaçlandırılmak üzere kiralanacak taşınmazlarda yıllık kira bedelleri ilk beş yıl için
yüzde elli (%50) indirimli olarak tahsil edilir.
5- Köy sınırları içerisinde yer alan Hazine taşınmazlarının kiracılarından tahsil edilen
kira gelirlerinin yüzde onu (%10), 442 sayılı Kanunda belirlenen görevlerde kullanılmak
kaydıyla, ilgili köy tüzel kişiliğinin emanet hesabına aktarılacağı için, düzenlenen saymanlık
işlem fişinin açıklama bölümünde bu köyün ismi de belirtilerek ilgili muhasebe birimine
gönderilir.
6- Vadesinde ödenmeyen kira bedellerine, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi
gereğince belirlenen oranda gecikme zammı uygulanır.
7- Vadesinde ödenmeyen kira bedellerinin hükmen tahsili için ilgili muhakemat
müdürlüğü/Hazine avukatlığına yazı yazılır. Tahsil edilen bedel MEOP’un ilgili bölümüne
işlenir ve bu maddenin 5 inci fıkra hükmüne göre işlem yapılır.
55
Sözleşmenin devri
MADDE 84–
1- Bakanlığın yetki verdiği durumlarda kira sözleşmeleri defterdarlığın yazılı izni
(onay) ile başkasına devredilir. Yetki dışında olan devir talepleri için durum Bakanlığa
bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
2- Devir talepleri değerlendirilirken aşağıdaki hususlar araştırılır;
a) Devir alacakların ilk ihaledeki şartları taşıyıp taşımadığı,
b) MEOP kayıtlarından devir talebinde bulunduğu tarih itibarıyla sözleşmeden doğan
herhangi bir borcunun bulunup bulunmadığı ve mahallinde yapılan tespitle, kiracının
sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği,
c) Devir talebinde bulunan kiracının söz konusu taşınmazı sözleşmeye dayalı olarak
kullanmaya başladığı tarihten itibaren, devrin talep edildiği tarih itibariyle üç yılın geçip
geçmediği ve sözleşmenin bitimine altı ay kalıp kalmadığı,
ç) Talep öncesinde sözleşme devri yapılmış ise, ilk devir tarihinden itibaren üç yıllık
sürenin geçip geçmediği.
3- Araştırmalar sonucunda, sözleşmeyi devredecek kiracının borcunun bulunduğunun
tespiti halinde, ilgiliye bir yazı ile borcun miktarı ve ödenmesi gerektiği bildirilir. Borcun ve
gecikme zamlarının tahsilinden sonra MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
4- Devre esas kira bedeli bu Yönergenin “ Değerleme İşlemleri” kısmında belirtilen
esaslara göre tespit edilir ve devir sözleşmesi sözleşmenin devredildiği tarihteki kira
bedelinden az olmamak kaydıyla bu bedel üzerinden düzenlenir.
5- Ticaret unvanı ve işletmenin nev’indeki (limited şirketin, anonim şirkete dönüşmesi
gibi) değişiklikler nedeniyle yapılacak ya da kiracıdan yeni bir şirkete yapılacak devir
talepleri değerlendirilirken;
a) Süre şartı aranmaz.
b) İlk kiracının (gerçek veya tüzel kişi) devir alan şirketteki hisse oranının yüzde
elliden (%50) fazla olup olmadığı araştırılır.
c) Devre esas kira bedeli, mevcut sözleşmede öngörülen kira bedeli olarak esas alınır.
ç) Kira süresince ilk kiracının (gerçek veya tüzel kişi) hissenin yüzde ellinin (%50)
altına düşüp düşmediği hususları araştırılır.
6- Sözleşme devirlerine ilişkin olarak valiliklere veya Bakanlığa gönderilecek
yazılarda, kiracının sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği ve
devir talebinde bulunduğu tarih itibarıyla herhangi bir borcunun bulunup bulunmadığı
hususlarına yer verilir, ayrıca aşağıdaki belgeler eklenir.
a) Kiracının devir talebini ve gerekçesini belirten dilekçesi,
b) Sözleşmeyi devralacak kişinin devralınacak kira sözleşmesinin şartlarını ve devre
esas kira bedelini kabul ettiğine dair taahhütnamesi,
c) Sözleşmeyi devralanın gerçek kişi olması durumunda, ikametgah ilmühaberi ve
nüfus cüzdanı örneği, tüzel kişi olması halinde ise ticaret sicil gazetesi, talepte bulunanın tüzel
kişiliği temsile yetkili olduğuna dair belge ve imza sirküleri.
56
7- Kira sözleşmelerinin devrinin uygun görüldüğü ilgilisine bu Yönergenin 26 ıncı
maddesinde belirtildiği şekilde bildirilir ve kiracı tarafından onbeş gün içinde notere tescil
ettirilecek yeni sözleşmenin idareye teslim edilmesi istenir.
8- Devir sözleşmeleri, devredilen kira sözleşmesinin tabi olduğu şekil şartlarına uygun
olarak düzenlenir ve bir örneği Bakanlığa gönderilir.
9- Devralınan kira sözleşmesi, devredilen kira sözleşmesinin devamı niteliğinde
olduğundan, kira süresi, kira artışlarının uygulanacağı tarih, yükümlülükler ve içerdiği özel
şartlar açısından devredilen kira sözleşmesi hükümleri ile aynı olmasına dikkat edilir.
10- İta amirinden izin alınmadan kira sözleşmesinin devredildiğinin belirlenmesi
halinde, sözleşme feshedilir ve sözleşmeyi izinsiz olarak devreden kiracı hakkında bu
Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının “İhalelere katılmaktan geçici yasaklama” başlıklı 30
uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
11- Topraksız ve az topraklı çiftçilere kiraya verilen arazilere ilişkin sözleşmelerin
devrinin talep edilmesi halinde talep İdarece bir yazı ile reddedilir.
Kira sözleşmesinin sona ermesi
MADDE 85- Kira sözleşmesi, sürenin bitimiyle sona erer. Bu durumda İdarece
aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Söz konusu taşınmaz kiracıdan yer teslim tutanağı düzenlenerek teslim alınır.
Tutanakta, sözleşme ile teslim edilen ve kiracının kullanımına bırakılan ve teslim tutanağında
belirtilen müştemilat ve muhdesat ile dikili şeylerin de tam ve sağlam olup olmadığı yazılır.
2- Kiracı tarafından şartnameye uygun olarak yapılan her türlü yatırım en son hali ile
İdareye aynen teslim edilir ve bunlar yukarıda belirtilen tutanakta belirtilir.
3- Noksan olan, kırılan, kaybolan veya bozulan maddelerin;
a) Aynen temin edilerek İdareye teslim edilmesi,
b) Bunun mümkün olmaması durumunda, teslim edildiği tarihteki rayiç değer İdarece
belirlenerek,
başkaca hükme gerek kalmaksızın bu bedelin tazmin edilmesi bir yazı ile kiracıdan
istenir.
4- Yukarıdaki fıkranın ikinci bendinde belirtilen hususun rızaen yerine getirilmemesi
durumunda hükmen tahsili için muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına yazı ile
bildirilir.
5- Kira süresinin sona ermesine rağmen taşınmaz İdareye teslim edilmezse, geçen her
gün için sözleşmesinde belirtildiği şekilde hesaplanacak ceza kiracıdan alınır. Ayrıca,
taşınmazın tahliyesi için muhakemat müdürlüğüne veya Hazine avukatlığına yazı yazılır.
Kira sözleşmesinin feshi
MADDE 861- Kira sözleşmelerinin feshi işlemleri, taşınmazın kiraya verilmesine onay veren
makam tarafından yapılır.
57
2- Aşağıdaki durumlar halinde, sözleşme İdarece feshedilir.
a) Taşınmaza Bakanlığımızca ya da kamu idarelerince ihtiyaç duyulması veya
taşınmazın satışı,
b) Kiracının sözleşme hükümlerine aykırı davranması,
c) Üst üste iki taksidin vadesinde ödenmemesi
ç) Taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya kiracı tarafından
talep edilmesi,
d) Kira süresi sona ermeden faaliyetini durdurması,
e) Kiracının fesih talebinde bulunması,
g) Varsa işletme ruhsatının her ne sebeple olursa olsun iptal edilmesi,
g) Yapılan kontrollerde, kira dönemi boyunca 213 sayılı Kanunda öngörülen belge
düzenine uyulmadığının üç kez tespit edilmesi,
ğ) Mahalli idareler, sosyal sigortalar, vergi daireleri, meslek odaları ve benzeri
kuruluşlara ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim ve eğitime katkı payı ile benzeri
yükümlülüklerin kiracı tarafından yerine getirilmemesi.
3- Bu durumda, alınan teminatların Hazineye gelir kaydedilmesi için ilgili muhasebe
birimine bir yazı yazılarak teminat makbuzunun örneği yazıya eklenir.
4- Kira sözleşmesinin feshedilmesi hâlinde, kiracıdan cari yıl kira bedeli tutarında
ayrıca tazminat alınır. Tazminat rızaen alınmadığı takdirde, muhakemat müdürlüğüne veya
Hazine avukatlığına yazı yazılır. Ancak, taşınmaza Bakanlığımızca ya da kamu idarelerince
ihtiyaç duyulması veya taşınmazın satışı halinde sözleşme tazminat alınmaksızın tek taraflı
olarak feshedilir.
5- Fesih tarihi itibariyle varsa ödenmemiş kira bedelleri, sözleşmede belirtilen oranda
gecikme zammı uygulanarak tahsil edilir.
6- Fesih işlemine müteakip 88 inci maddede belirtildiği şekilde işlemler yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Özel Hükümlere Göre Kiralama İşlemleri
Hazineye ait tarım arazilerinin topraksız veya yeterli toprağı olmayan çiftçilere
kiraya verilmesi
MADDE 87- Topraksız ve yeterli toprağı olmayan çiftçilere özel hükümlerine göre
taşınmaz kiralanması için yapılacak işlemlerde aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
1- Kira taleplerinin değerlendirilmesi
a) İdarece,
- Arazi kiralamak isteyenlerin doldurdukları "Tarım Arazisi Kiralama Talep
Formu"ndaki imza veya mühürlerin form sahiplerine ait olup olmadığı, formlarda eksiklik
bulunup bulunmadığı, gerçeğe aykırı beyan olup olmadığı,
- Daha sonra, taşınmazın bulunduğu yer muhtarlığının ve tapu müdürlüğünün formun
ilgili bölümlerinde onayının olup olmadığı,
- Onaylı nüfus kayıt örneğinin teslim edilip edilmediği,
kontrol edilir ve varsa eksiklikleri tamamlanarak talep, MEOP’un ilgili modülüne
kayıt edilir.
58
b) Kiralama talep edenlerde aşağıdaki şartların varlığı, yukarıdaki maddede bahsedilen
belgelerden ve mahallinden araştırılır;
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup olmadığı,
- Medenî hakları kullanma ehliyetine sahip olup olmadığı,
- Çiftçi olup olmadığı,
- Aile başkanı olup olmadığı,
- En az üç yıldan beri sürekli olarak o köyde ya da beldede ikamet edip etmediği
(Ancak, 5543 sayılı İskân Kanunu ile ek ve değişikliklerine göre tarımsal yerleşime tabi
tutulanlarda üç yıllık oturma şartı aranmaz),
- Topraksız veya yeterli toprağı olup olmadığı.
c) Yukarıda sayılan şartları taşıyan birden fazla kişi tarafından kiralama talebinde
bulunulması halinde, aşağıdaki öncelik sırası göz önünde bulundurulur.
- 5543 sayılı İskân Kanununa göre tarımsal yerleştirmeye tabi tutulup çeşitli sebeplerle
topraklandırılamayanlar.
- Kendisinin veya ailesi üyelerinin hiç toprağı olmayanlar.
- Yeterli toprağı olmayanlar.
- Topraksız veya yeterli toprağı olmayıp en az üç yıldan beri kiracılık, ortakçılık veya
tarım işçiliği yapanlar.
ç) Kiraya vermede (c) bendinde belirtilen gruplardan, aynı grup içinde olanlar arasında
öncelik sırası aşağıdaki şekilde yapılır.
- Evli ve çocuğu çok olanlar.
- Evli olup çocuğu olmayanlar.
- Evli olmayanlar.
2- Kiraya verilecek arazi miktarı
a) Bir çiftçiye kiraya verilecek arazi miktarı aşağıdaki şekilde hesaplanır.
- Kendisi ve aile üyelerinin sahibi bulunduğu arazi miktarı, tapu müdürlüğünden
araştırılır.
- Varsa başkalarından kiraladıkları veya ortakçılıkla işlettikleri arazilerin miktarı
mahallinde yapılan araştırma ile belirlenir.
- Yukarıdaki araştırmalar sonucu bulunan arazi miktarları toplanır.
- Hesaplanan toplam arazi, "Bir Aileye Verilebilecek Sulu ve Kuru Tarım Arazisi"
listesinde yer alan miktardan çıkarılır.
- Kiraya verilecek arazinin tespit edilen bu miktardan fazla olmamasına dikkat edilir.
b) Kiralanması talep edilen taşınmazın tamamının kiraya verilmesi durumunda; "Bir
Aileye Verilebilecek Sulu ve Kuru Tarım Arazisi" listesinde belirtilen miktarın aşılması, aşan
kısımda kısmi kiralama yapılması durumunda da arta kalan Hazine arazisinin verimli
kullanımının mümkün olmaması halinde taşınmazın tamamı kiraya verilir.
3- Kuru arazinin Devletçe sulanabilir duruma getirilmesi
Arazi, kira süresi içinde Devletçe sulanır hale getirilirse aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Hasat dönemi sonunda, arazinin kiralama işlemleri bu maddede belirtildiği şekilde
yeniden yapılır. Ancak, eski hak sahipliği devam edenlere kiralamada öncelik tanınır.
b) Daha önce kira sözleşmesi yapılan hak sahipleriyle önceki kira sözleşmesinde
kullanılan süre dikkate alınarak kalan süre için de yeni sözleşme yapılır.
c) Kiracının değişiklikten sonra, yeniden sözleşme yapmak istemeyip sözleşmenin
feshini talep etmesi durumunda, fesih tarihine kadar Hazineye olan borçlarının tamamını
ödeyip ödemediği araştırılarak sonucuna göre fesih talebi onaylanır.
59
4- Kira bedelinin tespiti
Kiraya verilecek yerlerdeki sulu ve kuru arazinin bir dönümünün yıllık kira bedeli bu
Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde hesap edilir.
5- Kira süresi
Kira sözleşmeleri, beş yıla kadar düzenlenir.
a) Ancak, arazi üzerinde bağ ve bahçe gibi dikim işleri de yapılmak istenirse, bu süre
on yıla kadar uzatılır.
b) Sözleşmenin başlama ve bitiş tarihleri, mümkün olduğu hallerde, ekim ve hasat
dönemleri dikkate alınarak tespit edilir.
6- İhale usulü
Tarım arazileri, yukarıdaki esaslar dahilinde hak sahipliği tespit edilenlere, bu
Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 23 üncü maddesine göre kiraya verilir.
7- Sözleşmenin düzenlenmesi ve devri
a) Kiraya verilecek araziye ilişkin olarak “Kira Sözleşmesi” nin yıllık kira bedelinin
ödeneceği döneme ilişkin maddesi, yılı içinde ekilen ürün ve mevsimin özellikleri dikkate
alınarak değiştirilmek suretiyle düzenlenir.
b) Sözleşmenin ayrıca notere onaylattırılmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak,
kiracının sözleşmeyi imzalaması sırasında, mahalle veya köyün muhtarının veya ihtiyar
heyetinden birinin bulunması ve imzanın ilgiliye ait olduğuna dair imzalarının alınması
gerekir.
c) Topraksız veya yeterli toprağı olmayan çiftçilere kiraya verilen tarım arazisi
sözleşmelerinin devir talepleri uygun görülmez ve durum ilgiliye yazı ile bildirilir.
8- Sözleşmeye konulacak özel hükümler
Sözleşmenin özel şartlar bölümüne, aşağıdaki şartlar ile duruma göre belirlenecek
diğer şartlar ilave edilir.
a) Kiracı, ekim ile birlikte bağ ve bahçe gibi dikim işleri de yapabilir.
b) Aşağıdaki hususların tespiti halinde sözleşme Hazinece, hasat dönemi sonundan
geçerli olmak üzere feshedilir ve durum kiracıya bildirilir.
- Kiracının, toprağının verimli şekilde işletilmesini tehlikeye sokması veya kiracının
ihmali yüzünden topraktan faydalanma imkânının önemli ölçüde azalması,
- Kiracının, Devlet tarafından yapılacak tarımsal geliştirme çalışmalarını engellemesi
veya yeni duruma uymaması,
- Kiraya verilen kuru tarım arazisinin, Devletçe sulanabilir duruma getirilmesi,
- Sözleşme süresi içinde kiracının ölümü üzerine, kendisi ile birlikte çalışan eşinin
veya ergin çocuklarının, yazılı uyarıya rağmen altı ay içinde sözleşmenin devamını
istememeleri,
- Kiracının gerçek dışı beyanda bulunduğunun tespiti.
c) Kiracı, hasat dönemi sonundan en az üç ay önce bir dilekçe ile bildirmek ve bu yıla
ait kira bedeli ile varsa eski borçlarını ödeyerek hasat sonunda taşınmazı teslim edeceğini
taahhüt etmek şartıyla sözleşmeyi feshedebilir.”
9- Arazi kiraya vermede eski kiracı veya kullanıcıların durumu
Topraksız veya yeterli toprağı olmayan çiftçilere arazi kiraya verilirken, arazinin eski
kiracısı veya kullanıcısı olması durumunda aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
60
a) Kiralanması talep edilen taşınmazın varsa eski kiracı veya kullanıcısına bilgi
verilerek kiralama talebinde bulunulması, aksi halde taşınmazın tahliye edileceği yazı ile
bildirilir.
b) Eski kiracı veya kullanıcı tarafından kiralanmasının talep edilmesi durumunda, bu
maddenin 1 inci fıkrasının (c) ve (ç) bendindeki öncelik sırasına bakılmaksızın, yine bu
maddenin 1 inci fıkrasının (b) bendinde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılacak
değerlendirme sonucunda hak sahipliği tespit edilirse eski kiracı veya kullanıcısı adına
kiralama yapılır.
10- Genel hükümlere göre kiraya verme
Kiralama talebinde bulunanların bu maddenin 1 inci fıkrasının (b) bendinde belirtilen
kriterleri taşımaması veya tarım arazisinin kiraya verilebilecek miktarda olmaması halinde
genel hükümlere göre kiralama işlemleri yürütülür.
Tahsisli taşınmazlardaki kiralama işlemleri
MADDE 88–
1- Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerince kiralanmış olan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün olan
yerler, tasarruf eden kuruluş amirinin görüşü alınmak suretiyle, ilde defterdarın, ilçede
kaymakamın onayı ile İdarece bu kısmın “Tanımlar ve Genel Hükümlere Göre Kiralama
İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
2- Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerince kiralanan taşınmazlarda, münhasıran büfe, kantin, çay ocağı gibi ticari
amaçla kullanılması mümkün olan yerlerin (kamu hizmetlerine ayrılmış taşınmazın tamamını
kapsamamak şartıyla) tahminî kira bedeli aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanır.
a) İlgili İdare yetkililerinden, kiralanacak yerlerin özellikleri, kaç kişiye hizmet
verileceği, binanın içerisinde kaç tane büfe, kantin, çay ocağı gibi bedeli etkileyecek bilgiler
yazı ile sorulur.
b) Ayrıca, mahalline gidilerek ilgili İdare yetkilisi ile beraber tespit yapılarak bedeli
etkileyebilecek durumlar, “Büfe, Kantin, Çay Ocağı Gibi Yerlere Ait Tespit ve Tahmin
Edilen Kira Bedeli Hesap Tutanağı”nda gösterilir ve tutanak birlikte imzalanır.
c) Tespit ve hesaplamaların gösterildiği bu tutanak, bunun dayanaklarının da
gösterildiği evraklar eklenerek asıl evrak dosyasına konulur.
ç) Bu yerlerin elektrik, su, doğalgaz, ısınma tesisatı, mümkünse binanın genel
tesisatından ayrılması ilgili idareden istenir ve bu giderler kira bedeline dahil edilmez.
d) Tesisatın teknik bakımdan müstakil hâle getirilmesinin mümkün olmaması ve genel
bütçe ödeneklerinden karşılanması hâlinde, tahmin edilen bedelin tespit ve takdirinde elektrik,
su, doğalgaz ve ısınma giderleri de ayrıca belirlenerek kira bedeline dahil edilir.
e) Elektrik, su, doğalgaz, ısınma gibi giderlerin belirlenmesi için teknik eleman
vasıtasıyla m3, kw/h ya da ton cinsinden yaklaşık tüketim miktarları tespit edilir. Elektrik, su,
doğalgaz, ısınma gibi giderlerin birim bedellerinin öğrenilmesi için ilgili belediye başkanlığı,
sular idaresi, elektrik idaresi ve doğalgaz idaresine yazı yazılır. Yazılacak yazıda, atık su
bedeli ile her türlü verginin de ayrıca belirtilmesi ilgili idareden istenir. Yazışmalar
sonucunda elde edilen birim bedelleri ile tüketim miktarlarının çarpımı sonucu bulunacak
tutar, kira bedeline ilave edilir.
f) Yukarıda yapılan araştırmalar sonucunda “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”
düzenlenir ve tahmin edilen kira bedeli belirlenir.
61
3- Tasarruf eden kuruluşa bir yazı ile şartname ya da sözleşmeye eklenecek özel
şartların bulunup bulunmadığı sorulur. Bildirilen özel şartlardan mevzuata uygun olanlar
İdarece şartname ve sözleşmenin özel şartlar bölümüne ilave edilir.
4- Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerince kiralanmış olan taşınmazları tasarruf eden kuruluşlarca belirlenen yerler,
gizlilik ve güvenlik gibi faktörler de dikkate alınarak kuruluşça seçilip, İdareye bildirilen
kişi/kişiler arasında yapılacak ihale sonucunda uygun bedeli teklif edene kiraya verilir.
5- Eğer taşınmazı tasarruf eden kuruluşça kiracı olarak kişi/kişilerin isimleri
bildirilmemiş ise bir yazı ile istenir. Tasarruf eden kuruluş tarafından yazılan yazıda, kişi/
kişilerin ismi belirtilmeyerek kira ihalesinin İdare tarafından yapılması bildirilmiş ise ihale
açık teklif usulü ile yapılır.
6- Tahsisli veya kiralanmış yerlerin, yetkili İdarenin bilgisi dışında kullanılması veya
kullandırılması halinde ecrimisil alınır.
Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve kurumlardaki
kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin kiraya verilmesi
MADDE 89– Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve
kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin ticari, eğitsel, kültürel, sosyal ve
sportif etkinliklerde kullanılmak üzere kiraya verilmesi işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.
1- Söz konusu alanların okul aile birliğince kiralanmasının talep edilmesi halinde,
okulun bulunduğu yerdeki İdarece bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 23 üncü
maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulüyle okul aile birliğine kiraya verilir.
2- Okul aile birlikleri ile sözleşmeler beş yıllık dönemler halinde düzenlenir.
3- Söz konusu alanların okul aile birliğine kiraya verilmesi işlemleri sonucunda
sözleşme düzenlenir ve dosyasında muhafaza edilir.
4- Söz konusu yerlerin üçüncü kişilere kiralanması işlemleri ve tahmin edilen bedelin
tespiti için oluşturulan komisyonda görevlendirilmek üzere İdarece bir personel belirlenir ve
bir yazı ile bildirilir.
5- Okul aile birlikleri ile üçüncü kişiler arasında düzenlenecek kira sözleşmelerinin bir
örneği, okulun bulunduğu yerdeki İdareye verilir.
6- Söz konusu yerlerin okul aile birliklerince işletilmesi halinde işletilen yerin gayri
safi hasılatının yüzde biri (% 1), üçüncü kişilere kiraya verilmesi halinde, okul aile birliğince
elde edilecek kira gelirinin yüzde üçü (% 3) üçer aylık dönemler itibariyle, takip eden ayın
yirmisine kadar, Hazineye arz bedeli olarak okul aile birliklerince İdareye ödenip ödenmediği
kontrol edilir. Tahsil edilen bedeller MEOP’un ilgili modülüne işlenir. Ödenmemiş ise ilgili
okul idaresine ödenmesi konusunda bir yazı yazılır.
7- Söz konusu yerlerin elektrik, doğalgaz, su ve ısıtma tesisatı, ayrılmasının teknik
açıdan mümkün olduğu hallerde müstakil hale getirilmesi için okul idaresine bir yazı yazılır.
Ayrılmasının mümkün olmaması halinde bu giderler karşılığı olarak İdarece Yönergenin 88
62
inci maddesinin (e) bendinde belirtildiği şekilde tespit edilir ve yazı ile okul idaresine
bildirilir.
8- Ancak okulun elektrik, doğalgaz, su ve ısıtma giderlerinin genel bütçeden
karşılanmaması durumunda İdarece bu bedeller talep edilmez.
9- Sözleşme harici kullanımların tespiti halinde bu yerler için İdarece ecrimisil alınır.
10- Süresinde ödenmeyen arz bedellerine, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi
gereğince belirlenen gecikme zammı uygulanarak tahsil edilir.
11- Sözleşmenin fesih işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.
a) Söz konusu yerleri işleten okul aile birliği veya üçüncü kişilerin 213 sayılı Kanunda
sayılan fiillerden biriyle kaçakçılık suçunu işlediğinin kesinleştiği takdirde, kira sözleşmesi
hüküm alınmaya gerek kalmaksızın İdarece feshedilir.
b) Okul aile birliğinin sözleşme hükümlerine aykırı hareket ettiğinin tespiti halinde,
sözleşme feshedilir ve bu yerlerin kiralama işlemleri İdarece yapılır.
12- Söz konusu alanların okul aile birliklerince, işletilmesine veya işlettirilmesine
yanaşılmaması halinde bu yerler, İdarece Yönergenin 88 inci maddesinde belirtildiği şekilde
kiraya verilir.
Yüksek öğretim kurumlarına tahsisli taşınmazların kiraya verilmesi
MADDE 90- 2547 sayılı Kanun gereğince, mülkiyeti Hazineye ait veya Hazine ile
hisseli olup üniversitelere tahsisli bulunan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün
olan bölümlerinin kiralama işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.
1- Protokole göre yapılacak kiralama işlemleri
a) Üniversiteye tahsisli taşınmazların kafeterya, büfe, kantin, çay ocağı, berber,
çiçekçi, lokanta, bayan kuaförü, taksi durağı, ayakkabı tamir yeri, market, ATM ve PTT
şubesi vb. ticari amaçla kullanılması mümkün olan bölümlerinin eğitim, sağlık ve sosyal
amaçlı kullanılmak üzere işletilmesi veya işlettirilmesine ilişkin işlemlerin ilgili üniversite
tarafından yürütülmesi için üniversite rektörlüğünün talepte bulunması halinde Bakanlıkça
belirlenen protokol düzenlenir ve defterdar ile üniversite rektörü tarafından imzalanır.
b) Üniversite ile üçüncü kişiler arasında düzenlenen sözleşmenin bir örneği
sözleşmenin düzenlenmesinden itibaren bir ay içerisinde üniversite tarafından defterdarlığa
verilmesi sağlanır.
c) Bu protokol çerçevesinde kiraya verilen yerlerden elde edilen gelirler ilgili
üniversite tarafından kendi bütçesine öz gelir olarak kaydedileceğinden İdarece herhangi bir
işlem yapılmaz.
ç) Protokolün taraflarca imzalandığı tarihte İdarece yapılan ve devam eden
sözleşmeler kira süresi sonuna kadar devam eder ve kira sözleşmesi sona erdiği tarihten
itibaren üniversiteye tutanakla teslim edilir.
2- Protokolün düzenlenememesi halinde kiralama işlemleri
Birinci fıkrada bahsedilen protokolün düzenlenememesi halinde, aşağıdaki şartlar
dâhilinde kiraya verilmesi işlemi İdarece, bu kısmın 87 inci maddesinde belirtildiği şekilde
yapılır ve elde edilen gelirin tamamı ilgili yüksek öğretim kurumunun her çeşit mal ve hizmet
alımlarında ve sermaye harcamalarında (yüksek öğretim kurumları adına tapuda kayıtlı
63
taşınmazların satılması suretiyle elde edilen gelirlerin tamamı sadece sermaye
harcamalarında) kullanılması şartıyla ilgili yüksek öğretim kurumu bütçesine yılı bütçe
kanununda/ilgili kanunda belirtildiği şekilde kaydedilir.
- Üzerinde herhangi bir inşaat yapılmaması ve irtifak hakkına konu edilmemesi,
- Eğitim, sağlık ve sosyal amaçlı kullanılması,
3- Üniversitenin kendi çalışanları ile öğrencileri dışında üçüncü kişilere hizmet veren
ünitelerin kiraya verilmesi işlemleri sosyal amaçlı kiralamalar kapsamında değerlendirilmeyip
bu alanların kiraya verilmesinde elde edilen gelirler genel bütçeye kaydedilir.
4- Bu esaslar çerçevesinde kiralama işlemleri yetki dahilinde taşınmaz ilde ise
defterdarlıkça, şayet ilçede ise defterdarlıktan izin alınmaksızın malmüdürlüklerince yapılır.
Yetki verilmediği durumlarda tahmini kira bedeline bakılmaksızın taşınmaz ilde ise
defterdarlıkça, ilçede ise defterdarlıktan izin alınmak suretiyle malmüdürlüklerince yapılır.
Balıkçı barınaklarının kiraya verilmesi
MADDE 911- Balıkçı barınakların kiralanması
Balıkçı Barınakları Yönetmeliğine göre balıkçı barınakları devredilen yetki
kapsamında İdarece, on yıl süre ile pazarlık usulüyle kiraya verilir. Kiraya verilmeden önce
aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) İl gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğünden, kiraya verilmesine ilişkin görüşleri ile
ilk yıl tahmini kira bedeli yazı ile istenir.
b) Balıkçı barınaklarının sınırları, yüzölçümü, üst yapı tesislerinin gösterildiği vaziyet
planı ile kiraya verilmesine ilişkin görüşleri ulaştırma bölge müdürlüğünden yazı ile istenir.
c) Balıkçı barınaklarının ilk yıl tahmini kira bedeli, il gıda, tarım ve hayvancılık
müdürlüğünce tespit ve hesap edilerek İdareye bildirilen miktardan az olmamak üzere bu
Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 7 inci maddesine göre oluşturulan komisyonca
belirlenir. Tarım il müdürlüğünden komisyona, kararlara katılmaksızın iştirak etmek üzere bir
temsilcinin de görevlendirilmesi sağlanır.
ç) Balıkçı barınaklarının kiraya verilmesi ihalelerinde tahmin edilen bedelin yüzde
otuzu (%30) oranında geçici teminat belirlenir.
d) Bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 10 uncu maddesinde belirtildiği şekilde
ihaleye çıkarma onayı alınarak, 79 uncu maddesine göre şartname hazırlanır ve "Balıkçı
Barınağı Özel Şartları" özel hüküm olarak eklenir.
e) İhale, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 14 üncü maddesinde belirtildiği
şekilde otuz gün süre ile ilan edilir.
f) Tarım il müdürlüğünden kiralamak için otuz günlük ilan süresi içinde müracaat eden
su ürünleri kooperatif veya kooperatif birliklerine yönelik aşağıdaki bilgiler yazı ile istenir.
- Kooperatif veya kooperatif birliklerinin balıkçı barınağının bulunduğu mülki idare
sınırları içerisinde bulunup bulunmadığı,
- Ortaklarının orada ikamet edip etmediği,
- En az on iki aydan beri faaliyette bulunup bulunmadığı ve münhasıran su ürünleri ile
iştigal edip etmediği,
- Balıkçı barınağının bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde birden fazla su ürünleri
kooperatifinin olup olmadığı.
g) Balıkçı barınağının bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde birden fazla su ürünleri
kooperatifinin olması ve bu kooperatiflerin ayrı ayrı barınak kiralama taleplerinin bulunması
halinde;
64
- Gerekli şartları taşıyan kooperatiflerin aralarında anlaşarak müşterek ve müteselsil
sorumlu olarak kiralama istekleri olduğu takdirde, barınak açık pazarlık usulüyle bu
kooperatiflere kiraya verilir.
- Kooperatiflerin arasında anlaşma olmaması halinde gerekli şartları taşıyan ve
barınağın bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde balıkçı gemilerinin yarısından fazlasının
üye olduğu kooperatife açık pazarlık usulüyle kiraya verilir.
- Yukarıda belirtilen şartların sağlanamaması halinde ise kooperatifler arasında
yapılacak ihaleyle kiraya verilir. Bu ihalede geçici teminat dışında tahmini bedelin yüzde
otuzu (% 30) oranında ek teminat alınır.
ğ) Su ürünleri kooperatif ve birlikleri ilan edilen süre içinde kiralama talebinde
bulunmadığı veya gerekli şartları taşımadıkları takdirde barınak, 2886 sayılı Kanun gereğince
defterdarlıklarca, balıkçı barınağı ilçede ise, defterdarlıktan izin alınmak suretiyle
malmüdürlüklerince, talep bulunması halinde öncelikle yerel yönetimlere aksi takdirde diğer
gerçek ve tüzel kişilere kiralanmak üzere ihale edilir.
h) Kiralaması gerçekleştirilen barınağa ait kira sözleşmesine, "Balıkçı Barınağı Özel
Şartları" ile barınağın sınırlarını, yüzölçümü ve yerleşim durumunu gösteren vaziyet planı
eklenir.
ı) "Balıkçı Barınağı Özel Şartları" nın ikinci maddesi gereğince, işleticisinin her yıl
gayri safi iradının yüzde onu (% 10) nispetinde bir meblağın izleyen yılın mayıs ayının
yirmisine kadar yatırılıp yatırılmadığı İdarece kontrol edilir. Gayri safi iradının
hesaplanmasında, 1 sıra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde yer alan 60.Brüt
Satışlar kaleminden 61.Satış İndirimleri kaleminin çıkarılması sonucu bulunacak net satışlar
esas alınır.
i) Kiralanan barınak ve üst yapıların üçüncü şahıslara devredildiği, kiraya verildiği
veya bunların kiralanmasında ve işletilmesinde ortak alındığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
ile Bakanlığımızdan izin alınmadan şartnamesinde belirtilen amaçlar dışında kullanıldığı, tadil
veya tevsi inşaatı yapıldığı İdarece tespit edildiği takdirde, durum il tarım müdürlüğüne
bildirilir ve verilen cevaba göre işlem yapılır.
j) Daha sonraki yıllara ait kira bedeli, Devlet İstatistik Enstitüsünce yayımlanan
Üretici Fiyatları Endeksi (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim oranı) oranında
artırılması suretiyle hesaplanır. Bu bedel kiracıya kira dönemi başlangıcından en az onbeş gün
önce tebliğ edilir.
2- Kira süresinin sona ermesi
Kira süresinin sona ermesiyle kiracının tüm hakları sona erer ve yeniden yapılacak
kiralamada eski kiracıya herhangi bir öncelik ve tercih hakkı tanınmaz.
a) Kira süresinin sonunda veya kira sözleşmesinin süresinden önce feshi halinde,
barınak ve üzerindeki tesisler İdare, il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü ve Ulaştırma
Bakanlığının taşra teşkilatlarından birer temsilcinin iştiraki ile oluşan bir komisyon tarafından
bir tutanak ile teslim alınır. Kiracının barınakta yapmış olduğu her türlü ek tesis ve onarım
giderlerinin ödenmesi için yaptığı talepler İdarece reddedilir.
b) İdarece, yeni kiralama işlemlerine, eski kiralama süresinin sona ermesinden altı ay
önce başlanır ve kira süresinin bitimini müteakip istisnai durumlar hariç, iki ay içerisinde
sonuçlandırılır.
c) Kiralamanın bitiminden yeni kiralamaya kadar geçen süre içerisinde barınağın
işletme ve idaresi eski barınak işletmecisine bırakılır, ancak bu süre içerisinde mevcut ve
geçerli olan barınma ücretleri uygulanır ve işletmeye ilişkin gelirlerden, giderler çıktıktan
sonra eski barınak işletmecisinden kalan kısmın tahsili sağlanır.
65
3- Diğer işlemler
a) Balıkçı barınağında vaziyet planına aykırı yapılaşmaya gidilmesi halinde, İdarece
barınak işleticisi aleyhinde ecrimisil takibatı yapılır ve söz konusu yapı ve tesisler kaldırılması
için işletmecisine yazı yazılır.
b) Alt ve üst yapısı tamamen gerçekleşmemiş veya üst yapısı bulunmayan
barınaklarda, kira sözleşmesinde belirtilmesi veya kira dönemi içinde barınak işletmecisinin
değişiklik talebinde bulunması halinde, defterdarlıkça konu ilgili mevzuat çerçevesinde
değerlendirilerek talep sahibine uygun görülüp görülmediği yazı ile bildirilir.
c) Ulaştırma Bakanlığınca yapılan tarama sonucu çıkarılan kum ticari amaçla
kullanılamaz ancak, kumun karaya çıkarılabilmesi halinde, bu kum İdarece aşağıda belirtildiği
şekilde bedel belirlenerek ve bu Yönergenin “Ortak hükümler” kısmında belirtildiği şekilde
ihalesi yapılarak değerlendirilir.
- Bayındırlık ve iskan il müdürlüğünden barınakta tarama sonucu çıkarılan
malzemenin m3 olarak toplam miktarı ve bir metreküp malzemenin ocak başı fiyatı yazıyla
sorulur.
- Ayrıca kumun ocak başı m3 bedeli piyasadan, özel idareden ve ticaret odası gibi
yerlerden sorularak araştırılır.
- Araştırmalar sonucunda bulunan bir m3 malzemenin ocak başı fiyatı ile toplam kum
miktarı çarpılarak tahmini ihale bedeli belirlenir.
ç) Ulaştırma Bakanlığınca tarama çalışmalarının yapılamaması halinde, yetki
verilmemiş ise durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre, yetki verildiği
durumlarda ise İdarece aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
- İdarece Ulaştırma Bakanlığının taşra teşkilatına yazı yazılarak tarama çalışmasının
usul ve esaslarının belirlenmesi istenir.
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Çevre ve Orman Bakanlığının taşra teşkilatlarından
yazı ile uygun görüşleri alınır.
- Olumlu görüşler doğrultusunda yapılacak taramadan çıkan kum ve diğer
malzemelerin bedeli aşağıdaki formül ile hesap edilir.
A=Barınakta tarama sonucu çıkarılacak malzemenin metreküp olarak toplam miktarı
B=Bir metreküp malzemenin ocak başı fiyatı
C=Bir metreküp malzemenin tarama yapılarak çıkarılmasının maliyeti (normal kar
dahil)
Toplam malzemenin kira bedeli aşağıdaki şekilde formüle edilir.
Kira bedeli: A x (B- C)
- Tarama işleri bu Yönergenin “Ortak hükümler” kısmının 23 üncü maddesinde
belirtildiği şekilde pazarlık usulüyle barınak işletmecisine, mümkün olmaması halinde diğer
gerçek ve tüzel kişilere açık veya kapalı teklif usulüyle ihalesi yapılır.
4- Geçici devri yapılan balıkçı barınakları
a) 6237 sayılı Kanun çerçevesinde yapımı gerçekleştirilen ve geçici olarak belediye,
köy tüzel kişiliği, il özel idaresi ve benzeri kuruluşlara devredilen barınakların kiralanması
için su ürünleri kooperatif veya birliklerinden talep gelmesi halinde, ilgili tarım
müdürlüğünce, geçici devir işlemleri tamamlanıp barınağın teslim almasından sonra, İdarece
kiraya verilmesinin istenilmesi halinde, kiralama işlemlerine başlanır ve bu maddenin birinci
fıkrasında belirtildiği şekilde kiraya verilir.
b) İlgili gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğünce, su ürünleri kooperatif veya
birliklerinden kiralama talebi gelmemesi nedeniyle barınağın İdarece kiralanmasının
istenilmesi durumunda barınak, bu maddenin birinci fıkrasının (ğ) bendinde belirtildiği
şekilde kiraya verilir.
66
5- Kesin devri yapılan balıkçı barınakları
Bakanlar Kurulu Kararı ile kamu kurum ve kuruluşlarına, il özel idarelerine,
belediyelere, köy tüzel kişiliklerine kesin olarak devredilen balıkçı barınakları, kiralamak için
su ürünleri kooperatif veya kooperatif birliklerinden talep gelmesi halinde, kesin devir
işlemleri kaldırılmasına müteakip ilgili tarım müdürlüğünce teslim almasından sonra, İdarece
kiraya verilmesinin istenilmesi halinde, kiralama işlemlerine başlanır ve bu maddenin birinci
fıkrasında belirtildiği şekilde kiraya verilir.
6- Balıkçı barınaklarının başka amaçla kullanımı
Mendirekler, rıhtımlar, iskeleler, çekek yeri, ağ bakım yeri, idari bina, depo ve bunun
gibi balıkçıların ihtiyacı dışındaki kısımların, kiralama talebi olması halinde ilgili tarım
müdürlüğünden olumlu görüşü ve belirleyeceği esaslar bir yazı ile sorulur ve alınacak cevaba
göre bu kısımda belirtildiği şekilde işlem yapılarak kiraya verilir.
7- Barınağın kira sözleşmesinin ve geçici veya kesin devir protokolünün iptali
Kiralanan balıkçı barınaklarının kira şartnamesine, Ulaştırma Bakanlığı tarafından
belirlenen teknik işletme kriterlerine ve Balıkçı Barınakları Yönetmeliği hükümlerine aykırı
olarak işletilmesinin ve idaresinin tespiti nedeniyle Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca
kira sözleşmesinin feshinin talep edilmesi halinde tek taraflı olarak yetki dahilinde İdarece
feshedilir, yetki verilmediği durumlarda ise talep Bakanlığa bildirilerek alınacak talimata göre
işlem yapılır.
Geçici iş ve hizmetler için kullanılacak yerlerin kiraya verilmesi
MADDE 92Hazine taşınmazları fuar, panayır, sergi, gezici tiyatro, sirk, lunapark, konser, şantiye
yerleri gibi geçici iş ve hizmetlerde kullanılmak üzere bu Yönergenin “Kiralama İşlemeleri”
kısmının 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 85 ve 86 ıncı maddelerinde belirtildiği şekilde ve bir
yıldan az süreler için kiraya verilir.
Hazine arazilerinin ağaçlandırılmak üzere kiraya verilmesi
MADDE 93Hazine taşınmazları ağaçlandırmak üzere gerçek veya tüzel kişilere kiraya verilmesi
işlemleri özel mevzuat hükümleri uyarınca gerçekleştirilecektir.
Hazinenin paylı veya elbirliği halinde sahip bulunduğu taşınmazların kiraya
verilmesi
MADDE 94- Hazinenin elbirliği veya paylı mülkiyetinde bulunan taşınmazların
kiraya verilmesine yönelik olarak aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
1- Hazinenin elbirliği veya paylı mülkiyetinde bulunan taşınmazların kiraya
verilmesine esas kıymet takdiri Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği
şekilde yapılır.
2- İdarece, hissedar veya hissedarlara kiraya verilmesi konusunda yazılı tebligat
yapılır ve yazıda aşağıdaki hususlar belirtilir.
a) Hazine ile hissedar olduğu taşınmazın yıllık kira bedeli belirtilmek suretiyle
kendisinin kiralamak isteyip istemediği,
b) Diğer hissedarlara veya üçüncü kişilere kiraya verilmesine muvafakat edip
etmeyeceği,
67
c) Muvafakat edilmemesi halinde kendisinin veya üçüncü kişilerin işgal veya tasarrufu
olmasa dahi bu taşınmazdaki Hazine hissesinin kiralanamamasından ötürü Hazinenin yoksun
kaldığı gelirin kendisinden talep edileceği,
ç) İdareye onbeş gün içerisinde yazılı cevap verilmemesinin bu duruma muvafakat
edildiği anlamını taşıyacağı.
3- Taşınmaz, biri Hazine olmak üzere iki kişiye ait ise idarenin kiralama önerisini
kabul etmesi halinde hissedarına bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 23 üncü
maddesinde belirtildiği şekilde pazarlıkla kiraya verilir. Eğer, hissedarın ikiden fazla olmasına
rağmen bir hissedara kiralama için yazılı muvafakat verilirse yine aynı şekilde işlem yapılır.
4- Hazinenin paylı mülkiyetinde bulunan ve ikiden fazla hissedarı olan taşınmazlar,
öteki hissedarların hisse oranı ve hissedar sayısı olarak yarıdan fazlasının hissedarı dışındaki
kişilere kiraya verilmesi hususunda yazılı muvafakatının alınabilmesi halinde ise, bu
Yönergenin “Kira İşlemleri” kısmının “Tanımlar ve Genel Hükümlere Göre Kiralama
İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde kiraya verilir.
5- Hazinenin elbirliği mülkiyetinde bulunan taşınmazlarda ise ancak tüm maliklerin
yazılı muvafakatı alınması durumunda kiralama işlemi yapılır.
6- Hissedar veya hissedarlardan yukarıda açıklanan biçimde ve tebligatta belirtilen
süre içerisinde muvafakat sağlanamadığı takdirde, muvafakat etmeyen hissedar veya
hissedarlardan Hazinenin bu taşınmazdaki hissesinin kiralanamamasından ötürü yoksun
kaldığı gelire tekabül edecek bir tazminat tutarı ecrimisil olarak tespit, takdir ve tahsil edilir.
Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli olup döner sermaye hizmetlerinde
kullanılan taşınmazların kiraya verilmesi
MADDE 95- Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli olup döner sermaye hizmetlerinde
kullanılan taşınmazların, Bakanlık ile adı geçen Bakanlık arasında düzenlenen protokol
çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı (Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü)
tarafından kiraya verilir ve kira geliri bu müdürlük tarafından tahsil edilir. Kültür ve Turizm
Bakanlığına tahsisli yerlere kiralama talebi gelmesi halinde;
1- Protokol kapsamında bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
2- Protokol kapsamında olması halinde talep, il kültür ve turizm müdürlüğüne yazı ile
gönderilir.
3- Ayrıca, durum talep sahibine de bildirilir.
4- Protokol kapsamında olmaması halinde; Yönergenin 88 inci maddesinde belirtildiği
şekilde işlem yapılır.
Kıyı Kanunu kapsamına giren yerlerin kiraya verilmesi
MADDE 96 –
1- Kıyı, sahil şeritleri ve dolgu alanlarının kiraya verilmesi
Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik ile onaylı imar planı hükümlerine
uygun olarak düzenleme yapılması amacıyla, bu alanların sınırı içinde bulunduğu belediyelere
veya mahalli idare birlikleri tarafından protokol talep edilmesi halinde, talep Bakanlığa yazı
68
ile iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır. Bakanlığa gönderilecek yazıda Yönergenin
79 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgelere ilave olarak aşağıdaki belgelerin birer örneği
de gönderilir.
a) Talep konusu taşınmaz kıyıda kalıyor ise ilgili belediye ya da mahalli idare birliği
tarafından taşınmazın üzerine yapılacak uygulamaları gösteren avan proje,
b) Taşınmazın sahil şeridi veya dolgu alanlarında kalması halinde ise ilgili belediye ya
da mahalli idare birliği tarafından yapılan onaylı imar planına uygun proje,
c) Söz konusu avan projenin 3621 sayılı Kanun ve 3194 sayılı Kanuna uygunluğu
hakkındaki defterdarlık görüşü,
ç) Proje kapsamında yapılması ve düzenlenmesi planlanan ticari faaliyete konu
edilecek (büfe, wc, vs.) alanlar için bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına göre
belirlenen kıymet takdir kararları.
2- Ahşap iskele yerlerinin kiraya verilmesi
Ahşap iskele kiralama talebi gelmesi halinde, aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) Çevre ve Şehircilik il müdürlüğüne talep yazı ile bildirilir, varsa protokol, izinler ve
görüşleri istenir.
b) Gelen görüşe istinaden bu yerler bu kısmın “Tanımlar ve Genel Hükümlerine Göre
Kiralama İşlemleri” bölümünde açıklandığı şekilde ve Yönergenin “Ortak Hükümler”
kısmının 23 üncü maddesinde belirtildiği şekilde pazarlık usulü ile en fazla beş yıl süreli
olarak defterdarlıkça kiraya verilir.
5258 sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkındaki Kanun kapsamında aile
hekimlerine yapılan kiralama işlemleri
MADDE 97- 5258 sayılı Kanun hükümleri gereği kiralama işlemleri özel mevzuat
hükümleri uyarınca gerçekleştirilecektir.
Diyanet İşleri Başkanlığına tahsisli cami ve müştemilatlarında kiralama işlemi
MADDE 98Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bulunan ve Diyanet İşleri Başkanlığına tahsis edilen
cami, mescit ve bunların müştemilatının baz istasyonu kurulması ve ticari faaliyetlerde
(dükkan, büro vb.) kullandırılması amacıyla işletilmesi veya işlettirilmesi işlemleri bu
işlemlere ilişkin özel mevzuat hükümleri uyarınca gerçekleştirilecektir.
BEŞİNCİ KISIM
İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tanımlar, Kullanma İzni ve İrtifak Hakkı İşlemleri
Tanımlar
MADDE 99– Bu kısımda geçen tanımlardan;
Avan proje: Asıl projeden önce, yapılacak projeye esas olmak üzere hazırlanan taslak
projeyi,
İrtifak hakkı: Bir taşınmaz üzerinde yararlanmaya ve kullanıma rıza göstermeyi veya
mülkiyete ilişkin bazı hakların kullanılmasından vazgeçmeyi kapsayan ve diğer bir taşınmaz
veya kişi lehine aynî hak olarak kurulan yükümlülüğü,
69
Jeotermal seracılık: Örtüaltı ısıtmasında yer kabuğunun derinliklerindeki ısının
oluşturduğu, sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferin ortalama sıcaklığının üzerinde olan
su, buhar ve gazların (jeotermal kaynak) kullanıldığı seracılık yöntemini,
Kullanma izni: Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde kişiler
lehine İdarece verilen izni,
Organik tarım: Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik ürün
veya girdi üretilmesi ya da yetiştirilmesi, üretim ve yetiştiricilikle birlikte doğal alan ve
kaynaklardan ürün toplanması, hasat, kesim, işleme, tasnif, paketleme, pazarlama ve
depolama yatırımlarını,
Organize hayvancılık: Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık
faaliyeti kapsamında, küçükbaş veya büyükbaş hayvan türlerinin beslenmesi, üretilmesi,
geliştirilmesi ve diğer her türlü faaliyetler ile ekonomik değere sahip hale getirilmesi amacıyla
yapılacak yatırımı,
Ön izin: İrtifak hakkı tesis edilmeden veya kullanma izni verilmeden önce; tescil,
ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması,
değiştirilmesi ya da uygulama projelerinin hazırlanması ve onaylatılması gibi işlemlerin
yerine getirilebilmesi için İdarece verilen izni,
Teknolojik seracılık: Bitkilerin ideal yaşama, beslenme ve gelişme ortamının (ışık,
nem, ısı, hava, sulama, gübreleme vs.) sağlanmasına ve kontrol altında tutulmasına elverişli
sera yapıları ile yetiştirme tekniklerinin kullanıldığı seracılık yöntemini,
Uygulama projesi: Taşınmazın üzerinde yapılacak olan yapı veya tesislerin inşaatına
esas olacak ayrıntıda düzenlenen, yatırım aşamalarını ve termin planını da içeren, inşa
edilecek bölümlerin biçimlerinin ve boyutlarının uygulamaya esas teşkil edecek şekilde açık
ve kesin olarak belirtildiği projeyi,
Yatırımcı: Hazine taşınmazları üzerinde yatırım yapacak gerçek veya tüzel kişiyi,
Genel hükümlere göre irtifak hakkı/kullanma izni işlemleri: 2886 sayılı Devlet İhale
Kanunu ve Yönetmeliğe göre ilan ve ihale yoluyla yapılan irtifak hakkı ve kullanma izni
işlemlerini,
Özel hükümlere göre irtifak hakkı/kullanma izni işlemleri: 2886 sayılı Devlet İhale
Kanunu ve özel kanun hükümlerine göre ihale yoluyla ya da doğrudan yapılan irtifak hakkı ve
kullanma izni işlemlerini,
Bölge: Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararıyla
gruplandırılan ve ekinde belirtilen Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler ve Bölgeler
Kapsamındaki İlleri kapsayan bölgeleri,
Vergi muafiyeti tanınan vakıf: Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar
Kurulunca, gelirlerinin en az üçte ikisini nev’i itibarıyla genel, katma ve özel bütçeli
idarelerin bütçeleri içinde yer alan bir hizmetin veya hizmetlerin yerine getirilmesini amaç
edinmek üzere kurulan vakıfları,
ifade eder.
Talebin alınması ve ön değerlendirme
MADDE 100–
1-Hazineye taşınmazları üzerinde irtifak hakkı tesisinin veya kullanma izni
verilmesinin talep edilmesi halinde öncelikle talep dilekçeleri evrak sistemine kaydedilir ve
MEOP’un “İrtifak Hakları” modülünün ilgili bölümüne işlenir.
2- MEOP kayıtlarındaki mevcut bilgilere göre irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni
verilmesi mümkün olmayan taşınmazlar için talep sahiplerine gerekçesi de belirtilerek bilgi
verilir.
70
3- İrtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi mümkün olabilecek taşınmazlar
için talep sahiplerine başvurularının değerlendirilmeye alındığı bildirilir.
İrtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmeyecek taşınmazların belirlenmesi
MADDE 101– Üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi talep edilen
taşınmazlara ilişkin yapılacak değerlendirmeye esas olmak üzere öncelikle Yönergenin 49
uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. Ayrıca;
1-İlgili tapu müdürlüğünden en son tapu (şerh ve beyanlara ilişkin bilgiler de dahil)
bilgileri istenilir.
2- Yatırımcılar tarafından, projeye dayalı organize hayvancılık, teknolojik veya
jeotermal seracılık ile organik tarım yatırımları amacıyla talepte bulunulmuş ise, taşınmazın
talep doğrultusunda kullanılmaya uygun olup olmadığına ilişkin ilgili tarım müdürlüğü ile
diğer kamu idarelerden de görüş sorulur.
3- Taşınmazın 189 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı, Milli Savunma
Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları Bölge Başkanlıklarından sorulur.
4- Taşınmazda paylı veya elbirliği halinde mülkiyet durumunun olup, olmadığı
araştırılır.
5- Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların başka bir özel mevzuat gereğince İrtifak
hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılır.
Yetki
MADDE 1021- Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesi işlemlerinde ihaleye
çıkılmadan önce Bakanlıktan izin alınır.
2- Ancak aşağıdaki işlemler Bakanlıktan izin alınmaksızın defterdarlıklarca
sonuçlandırılır.
a) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca lisans verilen tüzel kişiler lehine 4628 sayılı
Kanunun 15 inci, 5346 sayılı Kanunun 8 inci ve 4646 sayılı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca
verilecek kullanma izinleri ve tesis edilecek irtifak hakları,
b) Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar lehine 4737 sayılı Kanunun 4
üncü maddesi gereğince verilecek kullanma izni ile tesis edilecek irtifak haklarına ilişkin
işlemler
3- Hazine taşınmazları hakkında Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda yapılacak
kullanma izni veya irtifak hakkı ihaleleri sonrasında gerekli olması halinde ön izin verilmesi,
ön izin süresinin uzatılması (Yönetmeliğin değişiklik tarihi olan 14/03/2009 tarihinden önceki
ön izinler hariç) ve ön izin sözleşmesi düzenlenmesi işlemleri defterdarlıklarca
sonuçlandırılır.
4- Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde (Yönetmeliğin değişiklik
tarihi olan 14/03/2009 tarihinden önceki ön izinler hariç) kullanma izni sözleşmesi
düzenlenmesi ile irtifak hakkı tesisi işlemleri Bakanlıktan izin alınmaksızın defterdarlıklarca
yapılır.
5- Kullanma izni sözleşmelerinde veya irtifak hakkına ilişkin resmi senetlerde
değişiklik gerektiren işlemlerde Bakanlıktan izin alınır.
71
Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 103– Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Ayrıca taşınmaza ilişkin olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınan görüş yazılarının
bir örneği de eklenir.
Geçici teminat
MADDE 104– Kullanma izni ve irtifak hakkı ihalelerinde geçici teminat 4706 sayılı
Kanun hükümlerine göre belirlenen üst sınır üzerinden alınır.
Şartnamenin hazırlanması
MADDE 105- İdare, kullanma izni ihaleleri için “Kullanma İzni Şartnamesi”, irtifak
hakkı ihaleleri için ise “İrtifak Hakkı Şartnamesi” hazırlar. Taşınmazın niteliği dikkate
alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen şartlar ise “Özel Şartlar” bölümünde
gösterilir.
İhale işlemleri
MADDE 106- Kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmında belirtilen esaslara göre tespit edilir ve “Ortak Hükümler” kısmında
belirtildiği şekilde ihaleleri yapılır. Ayrıca, aşağıdaki hususlara da dikkat edilir.
1- Kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesine ilişkin ihale işlemleri bu
Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 23 üncü belirtildiği şekilde pazarlık usulüyle yapılır.
2- Ancak aşağıdaki durumlarda ilan yapılmaksızın ilgilisiyle doğrudan kullanma izni
veya irtifak hakkı tesisi ihalesi yapılır:
a) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca ilgili mevzuatı gereğince verilen lisansa
istinaden bu Kurumca uygun görülen taşınmazların üzerinde yatırım yapacak yatırımcılara,
b) 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre özelleştirme kapsam ve programına alınan
kurum ve kuruluşlara,
c) Projeye dayalı organize hayvancılık yatırımlarında toplam proje maliyet bedelinin
en az elli milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete
geçmesinden itibaren en az yüz kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden
yatırımcıya,
ç) Teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım yatırımlarında en az on milyon
ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden
itibaren en az on kişiye on yıl süreyle istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
d) Kıyı yatırımlarında en az yüzelli milyon ABD Doları karşılığı TL tutarında yatırım
yapmayı ve yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az ikiyüzelli kişiye on yıl süreyle
istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya,
e)Yatırımcı tarafından; dolgu, iskele, platform, boru hattı, dolfen, şamandıra, pompaj
istasyonu gibi tesisler yapılması amacıyla kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisinin
talep edilmesi halinde, talep konusu alanların geri sahasında talep sahibi yatırımcının
mülkiyetinde olan, yasal bir hakka istinaden fiilen kullanımında bulunan veya bu yatırımcıya
daha önce Bakanlıkça kiralanan veya kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilmiş
olan Hazine taşınmazı bulunması; bu alanların yapımı talep edilen kıyı tesisi ile plan ve proje
bütünlüğü taşıyor olması ve birlikte kullanılmasının zorunlu olduğunun tespit edilmesi
durumunda talep sahibi yatırımcıya,
f) Kamu yararına çalışan derneklere ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara, vakıflarca
kurulan yükseköğretim kurumlarına, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu
72
niteliğindeki meslek kuruluşlarına, kendi kuruluş kanunlarında, tüzük ve senetlerinde yer alan
asli faaliyetlerinde belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere,
3- İkinci fıkrada belirtilen koşulları taşıyan birden fazla istekli olması halinde ise; bu
istekliler arasında pazarlık usulü ile yapılacak ihale sonucunda en yüksek bedeli teklif eden
yatırımcıya kullanma izni verilir veya irtifak hakkı tesis edilir.
4- Yatırımcılar tarafından, ikinci fıkranın (c), (ç) ve (d) bentlerinden yararlanabilmek
için; taahhüt ettikleri yatırımın en az yüzde otuzunu (%30) karşılayacak miktarda net öz
kaynağa sahip olduklarının ve yatırımın finansmanını ne şekilde yapacaklarının
belgelendirilmesi, fizibilite raporu ile finansman tablosunun İdareye teslim edilmesi
zorunludur.
Kesin teminat
MADDE 107– Kesin teminat, yıllık kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli üzerinden
yüzde altı (% 6) oranında alınır. Ön izin verilmesi halinde kesin teminat yıllık kullanma izni
veya irtifak hakkı bedeli üzerinden alınır.
Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmenin düzenlenmesi
MADDE 108– Bu Yönergenin 26 ncı maddesinde belirtildiği şekilde müşteriye ihale
kararları bildirilir. Ayrıca aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Aşağıdaki sözleşmelerden gerekli olanların düzenlenerek, ön izin ve kullanma izni
sözleşmelerinin notere tasdik ettirilerek İdareye verilmesi sağlanır.
a) Ön izin verilmesi gereken hallerde ön izin için “Ön İzin Sözleşmesi”,
b) İrtifak hakkı için “İrtifak Hakkı Sözleşmesi”,
c) Kullanma izni için “Kullanma İzni Sözleşmesi”,
ç) Mecra irtifak hakkı için “Mecra İrtifak Hakkı Sözleşmesi”,
d) Mecra kullanma izni için “Mecra Kullanma İzni Sözleşmesi”,
2- İrtifak hakkı sözleşmelerinin, İdareye teslim tarihinden itibaren bir ay içerisinde
tapuya tescil edilmesi sağlanır.
3- Noterce tasdik edilmiş ön izin ve kullanma izni sözleşmeleri ile irtifak hakkına
ilişkin olarak tapuda düzenlenen resmi senedin bir örneği onbeş gün içerisinde Bakanlığa
gönderilir.
İlk yıl ve müteakip yıllar ön izin bedellerinin tespiti ve tahsil şekli
MADDE 1091- Ön izin bedeli, ihalenin onaylanıp müşteriye tebliğinden itibaren onbeş gün içinde,
peşin olarak ilgili muhasebe birimine yatırılması sağlanır.
2- Müteakip yıl ön izin bedelleri sözleşmelerin düzenlenme tarihleri esas alınarak her
yıl aynı tarihte peşin olarak tahsili için muhasebe işlem fişi düzenlenir ve tahsilinden sonra
MEOP’un irtifak hakları modülünün ilgili bölümüne işlenir.
73
3- Ön izin verilmesi gereken hallerde, ayrıca bedel takdiri yapılmaz ve ön izin bedeli,
irtifak hakkı veya kullanma izni ihalesi sonucu oluşacak bedelin yüzde yirmisi (% 20) olarak
belirlenir. Ancak, ön izin verilecek alanda hak sahibinin fiili kullanımının olması halinde ön
izin bedeli, irtifak hakkı veya kullanma izni ihale bedeli olarak belirlenir.
4- Ön izin sürenin uzatılmasının talep edilmesi halinde, yeniden bedel takdiri yoluna
gidilmeden ikinci ve müteakip yıl ön izin bedelleri, Türkiye İstatistik Kurumunca ilan edilen
Üretici Fiyatları Endeksinde (ÜFE) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın aynı ayına
göre yüzde değişim oranı) bir önceki yıl ön izin bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak
miktarın önceki yıl ön izin bedellerine ilavesi suretiyle arttırılarak belirlenir.
(Önceki yıl ön izin bedeli x ÜFE )+ Önceki yıl ön izin bedeli = Cari yıl ön izin bedeli
İlk yıl ve müteakip yıllar irtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinin tespiti ve
tahsil şekli
MADDE 1101- İlk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli ihale bedelidir (Ön izin verilmeyen
hallerde). İhalenin onaylanıp müşteriye tebliğinden itibaren onbeş gün içinde, peşin olarak
ilgili muhasebe birimine yatırılması sağlanır.
2-Müteakip yıl kullanma izni bedelleri sözleşmelerin düzenlenme tarihleri, irtifak
hakkı bedelleri ise; tapuya tescil tarihi esas alınarak her yıl peşin olarak tahsil edilmesi
sağlanır ve tahsilinden sonra MEOP’un irtifak hakları modülünün ilgili bölümüne işlenir.
3- Ön izin verilen hâllerde, kullanma izni veya irtifak hakkı tesis edilinceye kadar
(dört yılı geçmemek üzere) geçen süre dikkate alınarak ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı
bedeli; ihale bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi
(ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında arttırılması suretiyle aşağıda
belirtildiği şekilde tespit edilir:
Ön izin süresinin dört yıl süre ile uzatıldığı varsayılarak kullanma izni veya irtifak
hakkı bedeli hesap edilmesi:
İhale bedeli; kullanma izni veya irtifak hakkı ihalesinde oluşan bedeldir
(İhale bedeli x 1. yıl ÜFE oranı) + ihale bedeli = Ön izin süresinin 1. yılı sonunda
olması gereken bedel
(Ön izin süresinin 1. yılı sonunda olması gereken bedel x 2. yıl ÜFE oranı) + Ön izin
süresinin 1. yılı sonunda olması gereken bedel = Ön izin süresinin 2. yılı sonunda olması
gereken bedel.
(Ön izin süresinin 2. yılı sonunda olması gereken bedel x 3. yıl ÜFE oranı) + Ön izin
süresinin 2. yılı sonunda olması gereken bedel = Ön izin süresinin 3. yılı sonunda olması
gereken bedel.
(Ön izin süresinin 3. yılı sonunda olması gereken bedel x 4. yıl ÜFE oranı) + Ön izin
süresinin 3. yılı sonunda olması gereken bedel = Cari yıl kullanma izni ve irtifak hakkı bedeli
4- Vadesinde ödenmeyen bedellere, 6183 sayılı Kanunu 51 inci maddesi gereğince
belirlenen oranda gecikme zammı uygulanır.
5- İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılan ve
Hazine adına tescil edilen taşınmazların üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek
kullanma izinlerinden bedel alınmaz.
74
6- Gümrük Müsteşarlığı tarafından 3996 sayılı Kanun kapsamında gerçekleştirilen
veya gerçekleştirilecek olan gümrük kapılarının modernizasyonu ile gümrük idarelerine ait
bina ve alt yapı tesislerine ilişkin yatırımlar için Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan
taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan yerler üzerinde verilen kullanma izinlerinde irtifak hakkı veya kullanma izni bedelleri
alınmaz.
7- Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 3996 sayılı Kanun ile 3465 sayılı Kanun
kapsamında gerçekleştirilen veya gerçekleştirilecek karayolları yatırımları için Hazinenin özel
mülkiyetinde bulunan taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde verilen kullanma izinlerinde, irtifak hakkı veya
kullanma izni bedelleri alınmaz.
İlk yıl ve müteakip yıllar irtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinde yapılacak
indirimler
MADDE 1111- Kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, ilk yıl ihale bedeline, ikinci ve üçüncü
yıllar için ise sözleşmesine göre tespit edilecek bedele yüzde yetmiş (% 70) oranında indirim
uygulanmak suretiyle hesap edilir.
2-Tarım veya organize hayvancılık yapılmak üzere kullanma izni verilen veya irtifak
hakkı tesis edilen taşınmazların bedeli;
a) İlk yıl ihale bedeline, ikinci ve üçüncü yıllar için ise sözleşmesine göre tespit
edilecek bedele yüzde yetmiş (% 70) oranında indirim uygulanmak suretiyle,
b) Üçüncü yıldan sonraki bedeller için ise; sözleşmesine göre tespit edilecek bedele
yüzde elli (% 50) oranında indirim uygulanmak suretiyle,
hesaplanır.
3- Kullanma izni verildiği veya irtifak hakkı tesis edildiği tarihte taşınmazın üzerinde
yapı, tesis vb. muhdesatların bulunması ve esaslı nitelikte ilave yatırım gerekmemesi halinde;
yukarıda öngörülen yüzde yetmiş (% 70) indirim uygulanmaz. Bu durumda; tarım ve organize
hayvancılık yapılmak üzere kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlarla
sınırlı olmak üzere, ilk yıldan itibaren yüzde yetmiş (%70) yerine, sözleşme gereğince
alınması gereken bedelin yüzde ellisi (% 50) hesaplanarak tahsil edilir.
4- 3996 sayılı Kanun, 2634 sayılı Kanun ile 5346 sayılı Kanun gibi özel düzenlemeler
gereği verilen kullanma izni veya tesis edilen irtifak hakkı bedellerinde herhangi bir indirim
uygulanmaz.
Hasılat paylarının tahsili
MADDE 1121- Kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı üzerinde
yapılacak tesisin bizzat hak lehtarınca işletilmesi hâlinde, bu tesisin işletilmesinden elde
edilen toplam yıllık hasılatın yüzde biri (%1) oranında, tarım ve hayvancılık ile sanayi, enerji
ve tersane yatırımlarında bu oran binde bir (% 01) oranında hasılat payının tahsili sağlanır.
75
2- Aşağıdaki gerçek ve tüzel kişilere verilen kullanma izinleri ile tesis edilen irtifak
haklarından hâsılat payı alınmaz.
a) Kamu yararına çalışan dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara sağlık, eğitim
ve spor tesisleri yapılmak amacıyla verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
b) Vakıflarca kurulan yükseköğretim kurumlarına verilen kullanma izinleri ve tesis
edilen irtifak hakları,
c) 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak
hakları,
ç) İlgili kanunları gereğince bedeli yatırımcı tarafından ödenerek kamulaştırılarak
Hazine adına tescil edilen veya tapudan terkin edilen taşınmazların üzerinde verilen kullanma
izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
d) Mecra amaçlı verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
e) 5346 sayılı Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik
enerjisi üretim tesisleri için verilen kullanma izinleri ve tesis edilen irtifak hakları,
f) Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 3996 sayılı Kanun ile 3465 sayılı Kanun
kapsamında gerçekleştirilen veya gerçekleştirilecek karayolları yatırımları için Hazinenin özel
mülkiyetinde bulunan taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde verilen kullanma izinleri,
g) Gümrük Müsteşarlığı tarafından 3996 sayılı Kanun kapsamında gerçekleştirilen
veya gerçekleştirilecek olan gümrük kapılarının modernizasyonu ile gümrük idarelerine ait
bina ve alt yapı tesislerine ilişkin yatırımlar için Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan
taşınmazların üzerinde tesis edilen irtifak hakları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan yerler üzerinde verilen kullanma izinleri.
3- Hak lehdarı ile varsa alt kiracılarınca, yıllık hasılatını gösteren ve ilgili vergi
dairesine yıllık beyanname ekinde verilen gelir tabloları, 3568 sayılı Kanuna göre yeminli
malî müşavirlere tasdik ettirildikten sonra bir örneğinin İdareye verilmesi sağlanır.
4- Ödenmesi gereken hasılat paylarının her yılın yıllık beyanname verme dönemini
takip eden ay içinde ilgili muhasebe birimine yatırılması sağlanır ve muhasebe işlem fişi
düzenlenerek tahsilinden sonra MEOP’un irtifak hakları modülünün ilgili bölümüne işlenir.
5- Hazine taşınmazı üzerinde bulunan tesisin tamamının veya bir kısmının hak
lehtarınca üçüncü kişilere kiraya verilmesi hâlinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) Hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan kira sözleşmesinin bir örneği İdarece alınarak
dosyasına konulur.
b) Hak lehtarından brüt kira bedeli üzerinden sözleşmesinde belirtilen oranda pay
alınır.
c)Kiracıdan/kiracılardan, tesisin işletilmesinden elde edilecek toplam yıllık hasılattan
hak lehtarına ödenen kira bedeli düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden sözleşmesinde
belirtilen oranda pay alınır.
ç) Kira payları, hak lehtarı ile kiracı arasında yapılan sözleşmeye göre kira
bedellerinin hak lehtarına ödenmesi gereken ayı takip eden ayın yirminci günü mesai saati
bitimine kadar ilgili muhasebe birimine yatırılması sağlanır.
d) Kiracılardan alınamayan hasılat payları hak lehtarından alınır.
6- Hak lehtarı yatırımcılar tarafından, hakka konu taşınmazların veya üzerindeki
tesislerin bazı bölümlerinin baz istasyonu, bankamatik vb. amaçlarda kullanılmak üzere
üçüncü kişilere kiraya verilmesi ve sözleşmelerinde tesislerin kiracılarından ayrıca hasılat
veya kâr payı alınacağına ilişkin hüküm bulunmasına karşılık, kiracıların kiraladıkları yerler
76
üzerinde gösterdikleri faaliyetin niteliği gereği yıllık işletme hasılatlarının veya kârlarının
tespit edilememesi durumunda;
a) Kiracıların hak lehtarına ödediği bir yıllık kira bedelinin yüzde yirmisi (%20)
oranında kiracılardan ayrıca pay alınır.
b) Yıllık kira bedelinin tespit edilememesi durumunda ise; defterdarlıkça oluşturulacak
komisyon tarafından belirlenecek kira bedeli üzerinden yüzde yirmisi (%20) oranında
kiracılardan ayrıca pay alınır.
7- Vadesinde ödenmeyen hasılat paylarına 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi
gereğince belirlenen oranda gecikme zammı uygulanır.
Ön izin verilmesi
MADDE 1131- Gerekli olduğu takdirde üzerinde ihale kalan yatırımcıya, kullanma izni veya irtifak
hakkı ihalelerinin onayına müteakip, fiili kullanım olmaksızın,
-Taşınmazın tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması,
-İmar planının yaptırılması, değiştirilmesi,
-Uygulama projelerinin hazırlanması, onaylatılması,
-İlgili kamu idarelerinden gerekli izin ve ruhsatların alınması amacıyla,
defterdarlıkça bir yıl süreli ön izin verilir.
2- Yatırımcı ile İdare arasında “Ön İzin Sözleşmesi” düzenlenir.
3- Ön izin süresi gerekli hâllerde bedeli karşılığında uzatılır. Ancak, ön izin süresinin
toplamı dört yılı geçemez.
4-Uzatılan dönem için yeniden sözleşme yapılmaz.
Ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde kullanma izni ve irtifak
hakkı sözleşmelerinin düzenlenmesi
MADDE 1141- Ön izin verilen yatırımcılar tarafından ön izin sözleşmesinde belirtilen
yükümlülüklerin yerine getirilerek, kullanma izni verilmesinin veya irtifak hakkı tesisinin
talep edilmesi halinde, defterdarlıkça; aşağıdaki araştırmalar yapılarak, bu durumların tespiti
halinde Bakanlıktan izin alınmaksızın; “İrtifak Hakkı Sözleşmesi” veya “Kullanma İzni
Sözleşmesi” düzenlenir.
a) İlgili belediye başkanlığından veya ilgili kamu idaresinden imar palanları istenerek,
imar planları veya değişikliklerinin sözleşme amacı doğrultusunda yaptırılıp yaptırılmadığı,
planların onaylı olup olmadığı ve bu planlara uygun olarak imar uygulamasının yapılıp
yapılmadığı kontrol edilir.
b) Ön izin verilen yatırımcılardan uygulama projeleri istenerek imar planına uygun
olarak hazırlanıp hazırlanmadığı ve ilgili kamu idarelerine onaylattırılıp onaylattırılmadığı
kontrol edilir.
c) İlgili kamu idarelerinden alınması gerekli diğer izinlerin alınıp alınmadığı araştırılır.
ç) Ön izin sözleşmelerinde belirtilen diğer hususların yerine getirilip getirilmediği
araştırılır.
77
d) Taşınmaz üzerinde teknolojik veya jeotermal seracılık yatırımı yapılacak ise
kullanılacak jeotermal suya ilişkin olarak yetkili kamu idaresinden gerekli izinlerin alınıp
alınmadığı ve yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili kamu
idarelerinin yanı sıra ayrıca tarım il müdürlüğüne onaylattırılıp onaylattırılmadığı kontrol
edilir.
e) Organik tarım yatırımları amacıyla ön izin verilmiş ise 5262 sayılı Kanun ve
Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik kapsamında ilgili kamu
idareleri ve kuruluşlardan gerekli izinler alınıp alınmadığı kontrol edilir.
f) Projeye dayalı organize hayvancılık faaliyeti yapılmak amacıyla ön izin verilmiş ise
taşınmaz üzerinde yapılması planlanan yatırıma ilişkin uygulama projeleri yetkili kamu
idarelerinin yanı sıra ayrıca tarım il müdürlüğüne onaylattırılıp onaylattırılmadığı kontrol
edilir.
İrtifak hakkı ve kullanma izni süresinin dondurulması
MADDE 115- İrtifak hakkı veya kullanma izni sürelerinin dondurulmasının talep
edilmesi halinde aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
1- Hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumu nedeni ile en az otuz gün süreyle hakkın
tamamen kullanılıp kullanılmadığı ve işin yürütülüp yürütülmeği tespit edilir.
2- Engelleyici bir durumun tespiti halinde, engelin irtifak hakkı lehtarı veya kullanma
izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanıp kaynaklanmadığı araştırılır.
3- Engelleyici durumun mücbir sebeplerden ortaya çıkıp çıkmadığı araştırılır.
4- İdarece yukarıdaki şartların tespit edilmesi halinde durum Bakanlığa bildirilir ve
alınacak talimata göre işlem yapılır.
5- Dondurulan süre için bedel alınmaz.
6- İrtifak hakkı veya kullanma izni süresinin yeniden işlemeye başladığı tarihte
alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen oranda
artırılması suretiyle tespit edilir.
7- Dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet eden kısmı,
sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup edilir.
8- Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinin devri
MADDE 1161- Adlarına kullanma izni verilen veya lehlerine irtifak hakkı tesis edilen yatırımcılar
tarafından kullanma izninin veya irtifak hakkının üçüncü kişilere devrinin talep edilmesi
halinde aşağıdaki hususların varlığı araştırılarak işlemleri yapılır.
a) Yatırımcının İdareye herhangi bir borcunun bulunup bulunmadığı araştırılır,
borçları var ise gecikme zamları ile birlikte ödenmesi istenir.
b) İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşme hükümlerine aykırılığın olup olmadığı
araştırılır, aykırılık var ise İdarece verilen süre içersinde giderilmesi istenir.
c) İlgili muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığı ile MEOP kayıtlarından,
kullanma izninden veya irtifak hakkından dolayı İdare aleyhine açılmış herhangi bir dava olup
78
olmadığı araştırılır, açılmış davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız
feragat edilmesi, buna ilişkin belge aslının İdareye ibraz edilmesi istenir.
2- Yukarıdaki fıkrada belirtilen şartların yerine getirilmesi ve yeni sözleşme
hükümlerinin kabul edilmesi halinde, İdarece takdir edilen cari yıl irtifak hakkı bedeli ile
birlikte devir talebi Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
3- İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise devralan kişilerin tapudaki devir
tarihinden itibaren bir ay içinde İdareye müracaat etmeleri halinde, İdarece takdir edilen cari
yıl irtifak hakkı bedeli ile birlikte bu talep Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem
yapılır.
4- Ön izin sözleşmeleri devredilmez ve ortak alınmaz.
5- Hak lehtarının şirket olması halinde; kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis
edilen tarihteki ortaklık yapısına göre, daha sonra yapılacak ve şirket hisselerinin yüzde
ellisinden fazlasının devri sonucunu doğuracak işlemler sözleşmenin devri olarak kabul edilir
ve yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Ön izin sözleşmesinin sona ermesi ve feshi
MADDE 1171- Ön izin sözleşmesi sürenin bitimiyle sona erer. Bu durumda, ön izin süresi
içerisinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle irtifak hakkı tesis edilememesi
veya kullanma izni verilememesi hâlinde ise bir fesih işlemine gerek olmaksızın kesin teminat
Hazineye gelir kaydedilerek durum hak sahibine ve Bakanlığa bir yazı ile bildirilir.
2- Ön izin süresi içinde yükümlülüklerin ilgilinin kusuru dışında yerine getirilmesinin
mümkün olamayacağının anlaşılması hâlinde, İdareye yapılacak başvuru üzerine talep
Bakanlığa iletilir. Bakanlıkça talebin uygun görülmesi halinde sözleşme feshedilir ve kesin
teminat ile kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilir.
3- Ön izin sahibinin sözleşme süresi sona ermeden taahhüdünden vazgeçmesi hâlinde,
durum Bakanlığa iletilir. Bakanlıkça talebin uygun görülmesi halinde sözleşme feshedilerek
kesin teminat Hazineye gelir kaydedilir ve kalan süreye ilişkin ön izin bedeli iade edilmez.
İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi ve feshi
MADDE 1181- İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmeleri, sürenin bitimiyle sona erer.
2- Kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis edilen hak sahibi tarafından
sözleşmenin feshinin talep edilmesi halinde durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata
göre işlem tesis edilir.
3- Bakanlıkça talebin uygun görülmesi halinde sözleşme feshedilir ve irtifak hakkı
karşılıklı olarak tapudan terkin ettirilir.
4- 2886 sayılı Kanunun 62 nci maddesi ile Yönetmeliğin 52 ve 80 inci maddeleri
gereğince, yatırımcının irtifak hakkı ve kullanma izni sözleşme hükümlerine aykırı
79
davrandığının tespit edilmesi halinde, İdarece tespit edilen aykırılıklar bildirilerek bunların en
az on gün içerisinde giderilmesi hususunda bir ihtar yazısı yazılır.
5- Yapılan ihtira rağmen aykırılığın halen devam ettiğinin tespiti durumunda, durum
Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem tesis edilir.
6- Bakanlıkça sözleşmenin feshedilmesinin uygun görülmesi halinde öncelikle irtifak
hakkının rızaen tapudan terkini için hak sahibine bir yazı yazılır. Rızaen terkinin kabul
edilmesi halinde, ilgili tapu müdürlüğüne hakkın tapudan terkini ve varsa taşınmazın
üzerindeki tüm yapı ve tesislerin Hazineye intikali için bir yazı yazılır. Rızaen terkin
sağlanamaması halinde dava açılması için durum ilgili muhakemat müdürlüğüne veya Hazine
avukatlığına bir yazı ile bildirilir.
7- İrtifak hakkı ve kullanma izni sözleşmelerinin ikinci ve dördüncü fıkralarda
belirtilen nedenlerle feshedilmesi halinde, kesin teminatın Hazineye gelir kaydedilmesi için
muhasebe müdürlüğüne yazı yazılır. Ayrıca, izin sahibinden veya hak lehtarından cari yıl
kullanma izni veya irtifak hakkı bedeli tutarında tazminat alınmak kaydıyla sözleşme İdarece
feshedilir.
8- İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmesinin sona ermesi veya feshedilmesi
hâlinde; özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, Hazine taşınmazı üzerindeki tüm yapı ve
tesisler, tazminat veya bedel ödenmeksizin, sağlam ve işler durumda teslim alınır ve bir
tutanak düzenlenir. Bundan dolayı adına kullanma izni verilen ya da lehine irtifak hakkı tesis
edilen yatırımcı veya üçüncü kişiler tarafından ileri sürülen hak ve tazminat talepleri kabul
edilmez.
İKİNCİ BÖLÜM
Özellik arz eden irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni işlemleri
Turizm yatırımları
MADDE 119–
1- Yetki
Hazine taşınmazlarının üzerinde turizm yatırımı yapılmak amacıyla Kültür ve Turizm
Bakanlığınca adlarına kesin tahsis yapılan yatırımcılar lehine üst hakkı tesis edilmesine ilişkin
işlemler Bakanlıktan alınacak talimata göre gerçekleştirilir.
2- Ön izin bedelinin tahsili
Kültür ve Turizm Bakanlığınca tespit edilen ön izin bedelleri, yatırımcı tarafından
başvurulması halinde, Bakanlığın talimatı beklenilmeksizin;
- Kültür ve Turizm Bakanlığının ön izin yazısının yatırımcıya tebliğ tarihinden itibaren
otuz gün içinde gecikme faizsiz,
- Otuz gün geçtikten sonra ise 3095 sayılı Kanun hükümlerine göre ayrıca
hesaplanacak gecikme faiziyle birlikte,
İdarece muhasebe işlem fişi düzenlenerek tahsili sağlanır ve MEOP’un “İrtifak
Hakları” modülünün ilgili bölümüne işlenir.
80
3- İlk yıl üst hakkı bedelinin tahsili
Kültür ve Turizm Bakanlığınca tespit edilen ilk yıl üst hakkı bedeli, yatırımcı
tarafından başvurulması halinde, üst hakkı tesis edilmesine ilişkin Bakanlık talimatı
beklenilmeden;
- Kültür ve Turizm Bakanlığının kesin tahsis koşullarının yer aldığı yazısının
yatırımcıya tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde gecikme faizsiz,
- Otuz gün geçtikten sonra ise 3095 sayılı Kanun hükümlerine göre ayrıca
hesaplanacak gecikme faiziyle birlikte,
İdarece muhasebe işlem fişi düzenlenerek tahsili sağlanır ve MEOP’un “İrtifak
Hakları” modülünün ilgili bölümüne işlenir.
4- Kesin tahsisi yapılan taşınmazın tescil işlemleri ve Bakanlığa gönderilecek
belgeler
Kültür ve Turizm Bakanlığınca yatırımcı adına kesin tahsisi yapılan taşınmazın, onaylı
imar planına göre, gerekli ifraz, tevhit ihdas vb. işlemlerinin yapılması için ilgi tapu
müdürlüğüne yazı yazılır. Taşınmazların Hazine adına tescilinden sonra tapu senedi ile ölçekli
krokisinin bir örneği Bakanlığa gönderilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
5- Üst hakkının tescili ve resmi senet düzenlenmesine ilişkin işlemler
a) Kültür ve Turizm Bakanlığınca adına kesin tahsis yapılan yatırımcı lehine üst hakkı
tesis edilmesine ilişkin Bakanlığın izin yazısının alınmasını müteakip İdarece, ilk yıl üst hakkı
bedelinin ödenip ödenmediği ve yatırımcının kesin tahsisten dolayı Hazineye herhangi bir
borcunun bulunup bulunmadığı araştırılır.
b) Yatırımcının borcunun bulunmadığının tespiti halinde, Bakanlığın üst hakkı tesisine
ilişkin izin yazısının ekinde yer alan sözleşmede yer alan koşulları kapsayacak şekilde resmi
senet düzenlenmesi için ilgili tapu müdürlüğüne ve aynı zamanda resmi senedin imzalanması
amacıyla tapu müdürlüğüne başvuruda bulunulması için de yatırımcıya yazı yazılır.
c) Üst hakkının tapuya tescilinin sağlanmasını müteakip düzenlenen resmi senedin bir
örneği Bakanlığa gönderilir.
6- Müteakip yıllar üst hakkı bedelleri ile hasılat veya kâr paylarının tahsili
a) Müteakip yıllar üst hakkı bedelleri, resmi senette belirtilen şekilde tespit edilerek,
en geç kesin tahsis tarihine tekabül eden tarihte yatırılması için İdarece hak sahibine bir yazı
yazılır.
b) Hasılat veya kâr payları resmi senette belirtilen şekilde tespit edilir ve bilanço
dönemini takip eden mayıs ayı sonuna kadar yatırılması için İdarece hak sahibine bir yazı
yazılır.
c) İdarece muhasebe işlem fişi düzenlenerek müteakip yıllar üst hakkı bedelleri ile
hasılat veya kar paylarının tahsili sağlanır ve MEOP’un “İrtifak Hakları” modülünün ilgili
bölümüne işlenir.
ç) Süresi içerisinde ödenmeyen üst hakkı bedelleri ve hasılat payları, resmi senetlerde
belirtilen şekilde veya hüküm olmaması halinde genel hükümlere göre gecikme zammı veya
faizi uygulanarak tahsil edilir.
Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılacak yatırımlar
MADDE 1201- 3996 sayılı Kanun hükümlerine göre, Yüksek Planlama Kurulunca yetki verilen
hizmetin asli sahibi kurum ve kuruluşlar tarafından belirlenen yatırımcılar tarafından, Hazine
taşınmazları üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi
halinde;
a) Talepler evrak ve MEOP kayıtlarına işlenir,
81
b) Talebe konu taşınmazlar hakkında Yönergenin 103 üncü maddesinde belirtilen bilgi
ve belgeler Bakanlığa gönderilir.
2- Bakanlıktan alınacak talimata göre irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi
işlemleri sonuçlandırılır.
4046 sayılı Kanun kapsamındaki işlemler
MADDE 1211- 4046 sayılı Kanun uyarınca Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca Hazine taşınmazları
üzerinde irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde, talebe
konu taşınmazlar hakkında Yönergenin 103 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler
Bakanlığa gönderilir.
2- Bakanlıktan alınacak talimata göre irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni verilmesi
işlemleri sonuçlandırılır.
Enerji yatırımları
MADDE 1221- 4628 sayılı Kanun uyarınca irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi
işlemleri
a) Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Elektrik Üretim A.Ş.
(EÜAŞ) Genel Müdürlüğü ile elektrik dağıtımında görevlendirilen kamu tüzel kişileri
tarafından yürütülen faaliyetleri için Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı veya kullanma
izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
- Lisans sahibi adına bu kısımda belirtildiği şekilde irtifak hakkı tesis edilir veya
kullanma izni verilir.
- Bu amaçla tesis edilecek irtifak hakkı ve verilecek kullanma izinlerinden bedel ve
hasılat payı alınmaz.
b) Ancak, belirtilen kuruluşların yürüttükleri hizmetlerin özelleştirilmesi halinde,
işletme hakkını devralan yatırımcı tarafından devir tarihinden itibaren yapılacak ilave
yatırımlar için ihtiyaç duyulacak Hazine taşınmazları üzerinde irtifak hakkı veya kullanma
izni verilmesinin talep edilmesi halinde, işletme hakkı sahibi lehine işletme hakkının süresiyle
sınırlı olmak üzere bu kısımda belirtildiği şekilde irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni
verilir
c) Bu Kanun uyarınca, enerji yatırımları için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
tarafından lisans verilen diğer yatırımcılara lisans süresince ve Kurumca bildirilen taşınmazlar
üzerinde bu kısımda belirtildiği şekilde irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir
2- 5346 sayılı Kanuna göre yapılacak işlemler
Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu
Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde hidrolik, rüzgâr, güneş,
jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji
kaynakları kullanılarak elektrik enerjisi üretim tesisi kurulması veya bu tesislere bağlantı
sağlayan ulaşım yolları ile şebeke bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattının kurulması
amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yenilenebilir enerji üretimine yönelik kullanma izni ve irtifak hakkı tesisi işlemleri
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından verilen lisans esas alınarak lisans süresince ve
82
bedeli karşılığında bu kısımda belirtildiği şekilde İdarece irtifak hakkı tesis edilir veya
kullanma izni verilir.
b) Bu tesislerin 31/12/2015 tarihine kadar devreye alınması kaydıyla, yenilenebilir
enerji üretim tesisleri kurulması amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde
bedeller, sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren on yıl süreyle sözleşmesi gereği tahsil
edilmesi gereken bedele yüzde seksenbeş (% 85) oranında indirim uygulanarak tahsili
sağlanır.
c) Hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan Hazinenin taşınmazları
ile bedeli lisans sahibi tarafından ödenerek kamulaştırılan ve tapuda Hazine adına tescil edilen
taşınmazlar üzerinde tesis edilecek irtifak hakkı veya verilecek kullanma izinlerinden bedel
alınmaz.
3- 4646 sayılı Kanuna göre yapılacak işlemler
Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumunca düzenlenmiş üretim lisansına ve bu
Kurumun uygun görüşüne istinaden Hazine taşınmazları üzerinde doğal gazın iletimi,
dağıtımı, depolanması, pazarlanması amacıyla irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni
verilmesinin talep edilmesi halinde;
a) Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına göre takdir edilecek bedeli karşılığında
bu kısımda belirtildiği şekilde İdarece irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir.
b) BOTAŞ lehine doğalgaz boru hattı geçirilmek amacıyla tesis edilecek irtifak hakkı
ve kullanma izinlerinde aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
- Boru hattının hizmet süresi, irtifak hakkı veya kullanma izni süresi olarak belirlenir.
- İrtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, boru hattının geçmesi nedeniyle taşınmazın
değerinde meydana gelen azalma dikkate alınmak suretiyle Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde hesaplanır.
- İrtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, bir defaya mahsus olmak üzere tahsil edilir.
4- 4737 sayılı Kanuna göre yapılacak işlemler
Endüstri bölgesi ilan edilen alan içinde kalan Hazine taşınmazları üzerinde Sanayi ve
Ticaret Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar tarafından irtifak hakkı tesisinin talep edilmesi
halinde, Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmına göre takdir edilecek bedeli karşılığında
bu kısımda belirtildiği şekilde doğrudan yatırımcı lehine İdarece irtifak hakkı tesis edilir veya
kullanma izni verilir.
Kıyıda yapılacak yatırımlara ilişkin işlemler
MADDE 1231- Kıyıda yapılacak yatırıma ilişkin başvuru
Yatırımcı tarafından; kıyı ve sahil şeritleri ile doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan
araziler üzerinde yapacak yatırıma ilişkin olarak İdareye başvuru yapılması halinde;
- İdarece talep hakkında herhangi bir işlem yapılmaksızın, talep çevre ve şehircilik il
müdürlüğüne bir yazı ile iletilir.
- Talebin çevre ve şehircilik il müdürlüğüne iletildiği talep sahibine bir yazı ile
bildirilir.
83
2- Yatırım teklif dosyası
İdarece, bayındırlık ve iskan il müdürlüğünce gönderilen ve aşağıda sayılan belgelerin
tam olup olmadığı kontrol edilir ve şayet eksik belge gönderilmiş ise anılan idareden bir yazı
ile eksik olan belgelerin gönderilmesi istenilir.
- Kıyı ve sahil şeritleri ile doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan araziler üzerinde
yapılacak yatırıma ilişkin; memleket koordinat sistemine göre yatırımın yapılacağı yerin ve
alan sınırlarının koordinatlar ile belirlendiği 1/1.000, 1/5.000 ve 1/25.000 ölçekli halihazır
haritalar.
- Yatırımın yapılacağı alanın; 1/5.000 ölçekli veya 1/25.000 ölçekli veyahut da her iki
ölçekte halihazır paftalar üzerinde, var ise onaylı çevre düzeni plânı, nâzım imar plânı veya
uygulama imar plânı ile irtibatlandırılarak, yakın çevresine ilişkin mevcut durumu da
gösterecek şekilde hazırlanan analiz paftası.
- Teklif plân onama sınırları kapsamında kalan alanın, halihazır harita üzerine işlenmiş
kadastral durumunu gösteren harita kadastro mühendisi tarafından onaylı pafta ve son bir ay
içerisinde alınmış mülkiyet durumunu gösterir belge.
3- İdarece yapılacak işlemler
a) İdarece, bu aşamada herhangi bir kurumdan görüş alınmaksızın, teklif imar plan
onama sınırı kapsamında kalan alanın yüzölçümü ve fiili durumu mahallinde tespit edilir ve
buna ilişkin tespit tutanağı hazırlanır.
b) Yukarıdaki belgeler Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
c) Kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, bu Yönergenin “ Değerleme İşlemleri”
kısmında belirtilen esaslara göre tespit edilir ve “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”
düzenlenir.
ç) İlk yıl ve müteakip yıl kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri Yönergenin 110 uncu
maddesine göre hesaplanır ve 111 inci maddesine göre gerekli indirimler uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım ve Teşvik Kapsamında Tesis Edilecek
İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni İşlemleri
Yatırım ve teşvik kapsamında değerlendirilmeyecek taşınmazların tespiti
MADDE 124- Yatırım ve teşvik kapsamında talep edilen taşınmazlara ilişkin
yapılacak değerlendirmeye esas olmak üzere öncelikle bu Yönergenin “Satış İşlemleri”
kısmının 49 uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. Ayrıca;
1- Taşınmaz üzerinde irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiraya verilip verilmediği
MEOP kayıtlarından kontrol edilir.
2- Mülkiyetinin ihtilâflı olup olmadığı MEOP kayıtlarından, tapu kayıtlarından ve
ilgili muhakemat müdürlüğü ile Hazine avukatlığından araştırılır.
3- Karayolları Bölge Müdürlüğüne, taşınmazın il kara yolları ağında kalıp kalmadığı
bir yazı ile sorulur.
4- İl orman müdürlüğünden taşınmazın, 4915 sayılı Kanununun 4 üncü maddesi
gereğince, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Bakanlar Kurulunca tespit ve tefrik edilen yaban
hayatı koruma ve geliştirme sahalarında kalıp kalmadığı bir yazı ile sorulur.
84
5- Özel çevre koruma bölgesinde kalan taşınmazın, Özel Çevre Koruma Kurumu
Başkanlığınca bu amaçta kullanılmasının uygun olup olmayacağı sorulur.
6- 5403 sayılı Kanun kapsamında kalan taşınmazın bu amaçta kullanılmasının uygun
olup olmayacağı il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğünden sorulur.
7- Taşınmazın 5543 sayılı Kanunu kapsamında kalıp kalmadığı il çevre ve şehircilik
müdürlüğünden sorulur.
8- İlgili belediyesinden imar planının bir örneği istenilerek, taşınmazın talep edilen
amaca ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilir.
9- Yukarıda sayılanların dışında taşınmazların başka bir özel mevzuat gereğince İrtifak
hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılır.
10- Talep edilen taşınmazın bulunduğu mülkî sınırlar içinde organize sanayi veya
endüstri bölgesi bulunması hâlinde, bu bölgelerde yer alabilecek yatırımlar için tahsis
edilecek boş parsel bulunup bulunmadığı veya bu bölgelerde yapılması uygun görülmeyen
yatırımlardan olup olmadığı, organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi idaresinden
sorulur.
Teşvik kapsamında değerlendirilecek taşınmazların tespiti
MADDE 125- 14/07/2009 tarihli ve 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da belirlenen bölgelerdeki
yatırım türüne göre, yatırıma elverişli taşınmazlar, İdarece aşağıdaki şekilde tespit edilir.
1- Varsa organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi idaresinden ve diğer ilgili
kurum ve kuruluşlardan, usul ve esaslar kapsamında hangi tür yatırımlar için nerelerde, asgari
ne kadar büyüklükte taşınmaz tahsisinin uygun olacağı yazı ile sorulur.
2- Teşvik edilecek yatırım ve sektörlere göre, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından
tespit edilecek taşınmazların hangi yatırımlar için daha uygun olduğuna ilişkin görüşler
alınacaktır.
3- İdarece belirlenen taşınmazlar dışında kalan ancak yatırımcı tarafından talep edilen
taşınmazların da, İdarece teşvik kapsamında değerlendirilebileceğinin tespit edilmesi halinde
bu bölümde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Teşvik kapsamında değerlendirilecek taşınmazların kıymet takdiri yapılması
MADDE 1261- Teşvik kapsamında değerlendirilmesi İdarece öngörülen Hazine taşınmazlarının
rayiç bedelleri ile ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedelleri, bu Yönergenin “ Ortak
Hükümler” kısmında belirtilen bedel takdir komisyonunca, “ Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtilen esaslara göre tahmin edilen bedel tespit edilir.
2- İdarece taşınmazların, tahsis, satış, kiralama, irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni
verilmesi suretiyle alternatif değerlendirme şekillerinden hangisinin daha uygun olduğuna
ilişkin görüşler kararlaştırılır ve Bakanlığa yazılan yazıda belirtilir.
85
Bakanlıktan izin alma
MADDE
127İdarece;
Hazine
taşınmazlarından
teşvik
kapsamında
değerlendirilmesinin mümkün olduğu tespit edilenler hakkında aşağıdaki araştırmalar
yapılarak Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
1- İlgili belediye başkanlığından, taşınmazların belediye ve mücavir alan sınırları
içinde olup olmadığı ve kentin gelişme yönünde kalıp kalmadığı bir yazı ile sorulur.
2- Taşınmaz bilgileri MEOP ortamında güncellenmek suretiyle ilana çıkılmadan önce
ikişer aylık dönemler halinde toplu olarak bir yazıyla Bakanlığa bildirilerek izin alınacaktır.
3- Bakanlığa gönderilecek yazıya, söz konusu Hazine taşınmazları hakkında “İrtifak
Hakkı/Kullanma İzni İşlemi Bilgi Formu” ile bu taşınmazların satış bedeline ilişkin “Tahmin
Edilen Bedel Tespit Raporu” eklenir.
Teşvik kapsamında değerlendirilecek taşınmazların yatırımcılara duyurulması
MADDE 128– Bakanlıkça ilana çıkılması uygun görülen taşınmazlar İdarece
aşağıdaki şekilde duyurulur.
1- Taşınmazların bulundukları yerlerdeki ticaret, sanayi ve ziraat odalarına yazı ile
bildirilir.
2- Taşınmazların bir listesi en az iki aylık başvuru süresi verilerek dönemler halinde
ve başvuru tarihine kadar Milli Emlak Genel Müdürlüğü ile defterdarlık web sitelerinde
yayımlanması sağlanır.
3- İdarece; belirlenen taşınmazlar, Türkiye genelinde yayımlanan tirajı en yüksek ilk
on gazeteden Basın İlan Kurumunca belirlenecek birisinde bir defa yayınlanması için bu
kuruma İdarece yazı yazılarak son ilan tarihi ile komisyona müracaat tarihi arası otuz günden
az olmamak üzere ilan edilmesi sağlanır.
Yatırımcılar tarafından yapılan başvuruların kabul edilmesi
MADDE 129- İdarece yatırımcıdan;
1- Yatırım talep formu, listede belirtilen belgeler ve yatırım bilgi formu istenir.
2- Hazineye gelir kaydedilmek üzere; Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine
İlişkin Usul ve Esaslar’da belirlenen I ve II nci bölgelerde bulunan illerde üç bin, III üncü
bölgede bulunan illerde iki bin, IV üncü bölgede bulunan illerde ise bin Türk Lirasını ilgili
muhasebe birimine yatırıldığına ilişkin makbuz istenir ve bu makbuz olmaksızın başvurular
kabul edilmez.
Komisyonun kurulması ve çalışma esasları
MADDE 1301-Yatırımcıya tahsis edilecek taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesis edilmesi veya
kullanma izni verilmesiyle ilgili olarak vali veya görevlendireceği vali yardımcısının
başkanlığında, defterdar ile millî emlak müdürü, çevre ve şehircilik il müdürü, belediye ve
mücavir alan sınırları içindeki taşınmazlar için ayrıca ilgili belediye imar müdürü ve yatırımın
86
türüne göre ilgili bakanlığın il müdüründen oluşan bir komisyon kurulması için valilik
makamından bir onay alınır ve durum ilgililere bildirilir.
2- Komisyon, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 6 ncı maddesinde belirtilen
esaslara göre çalışır.
Komisyonca başvuruların değerlendirilmesi
MADDE 1311- Komisyonca, yatırımcılar tarafından başvuru esnasında verilen bilgi ve belgeleri
incelenerek aşağıdaki hususların olup olmadığı incelenir.
a) Hazine Müsteşarlığınca verilmiş yatırım teşvik belgesi veya yatırım teşvik
belgesinde esas olmak üzere Hazine Müsteşarlığınca firma adı, yatırımın konusu, kapasitesi
gibi yatırımın karakteristik değerlerini içerecek şekilde yatırım yeri tahsis edileceğine ilişkin
yazının olup olmadığı,
b) Kayıtlı ve ödenmiş sermayesi dâhil malî durumuna bakılarak, taahhüt edilen
yatırımın en az yüzde yirmisini (% 20 ) karşılayacak miktarda net özkaynağa sahip olup
olmadığı,
c) Yatırımın gruplandırılan iller ve teşvik edilecek sektörler arasında yer alıp
almadığını,
ç) Yatırımcı tarafından taahhüt edilen yatırım tutarının, maliki idarelerce taşınmaza
takdir edilen rayiç değerin, tarım ve hayvancılık yatırımları için bir, turizm yatırımları için iki,
diğer yatırımlar için üç katı olup olmadığını (Ancak, toplam sabit yatırım tutarı I ve II nci
bölgelerde bir milyon Türk Lirası, III ve IV üncü bölgelerde ise beşyüzbin Türk Lirasından az
olmayan),
d) Taahhüt edilen yatırımın finansman kaynaklarının yeterli olup olmadığını,
e) Talep edilen taşınmazın üzerinde avan projenin uygulanıp uygulanamayacağını,
uygulanacaksa avan projesine göre yapılacak yatırımdaki kapalı ve açık alanlar dikkate
alınarak ne kadar büyüklükte bir taşınmaza ihtiyaç duyulduğunu.
2- Komisyon, yukarıdaki incelemeler sonucu veya teknik elemanlara incelettirerek
talepleri değerlendirilir. Gerekçelerini belirtmek suretiyle yatırımcıya ön izin ve kullanma izni
verilmesinin veya irtifak hakkı tesis edilmesinin uygun olup olmadığına karar verir.
3- Aynı taşınmaz hakkında ön izin ve kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesisi
talep eden birden fazla yatırımcı olması halinde komisyonca; yatırımcıların öz kaynakları,
taahhüt ettikleri istihdam sayıları ve yatırım tutarından en yükseği yüz puan üzerinden
değerlendirilerek, diğer yatırımcıların taahhüt ettikleri öz kaynak, istihdam ve yatırım
tutarından en yüksek öz kaynak, istihdam ve yatırım tutarı oranına göre puanlama yapılır. En
yüksek toplam puanı alacak yatırımcı tercih edilir. Yapılacak bu puanlamada da eşitlik olması
halinde, en fazla istihdam sağlayacak yatırımcı tercih edilir.
4- Komisyonca, ilan edilen taşınmazlar hakkındaki talepler Bakanlık ve İdarece
sonuçlandırılıncaya kadar tahsis, satış, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni verilmesi ve kiralama
gibi diğer talepler değerlendirilmez.
Bakanlıktan izin alınması
MADDE 132- İdarece, yatırım yapılacak taşınmaza ön izin ve/veya irtifak
hakkı/kullanma izni verilmesi için, komisyon kararıyla birlikte, yatırımcı tarafından
87
düzenlenen belgeler ile bu taşınmaza ilişkin bilgi ve belgelerin birer örneği Bakanlığa
gönderilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
Ön izin
MADDE 133- İrtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek taşınmazlardan
İdarece, imar plânı bulunmayanların, yatırımcı tarafından imar plânlarıyla imar
uygulamalarının ve yapılacak tesislere ilişkin uygulama projelerinin yapılması/yaptırılması,
gereken hallerde tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması/yaptırılması
amacıyla ön izin verilebilir.
1- Ön izin, fiili kullanım olmaksızın bedelsiz olarak bir yıl süreyle verilebilir ve bu
süre ihtiyaç duyulması halinde bir yıl uzatılabilir. Bu durumda İdare ile yatırımcı arasında ön
izin sözleşmesi düzenlenir.
2- Ön izin sözleşmesinin notere tasdiki zorunlu değildir. Ön izin devredilemez ve bu
süre içerisinde ortak alınamaz.
Sözleşme ve tescil
MADDE 134- Ön izin ve kullanma izni verilmesine veya irtifak hakkı tesis edilmesine
ilişkin karar idarece yatırımcıya, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 26 ncı
maddesinde belirildiği şekilde tebliğ edilir.
1- Tebliğ yazısında, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde;
a) Ön izin sözleşmesinin imzalanması,
b) Kullanma izni verildi ise bedelinin yatırılarak yer alan kullanma izni sözleşmesinin
imzalanması ve notere tasdik ettirilmesi,
c) İrtifak hakkı verildi ise bedelinin yatırılarak irtifak hakkı sözleşmesinin tapu
memuru huzurunda resmi senet düzenlenmek suretiyle bağımsız ve sürekli nitelikte irtifak
hakkı olarak tapuya tescil işleminin yapılması,
gerektiği belirtilir.
2- Sözleşme yapmaya yazılı olarak davet edilmesine rağmen, tebliğ tarihinden itibaren
onbeş gün içerisinde ilk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedelini yatırarak sözleşme
düzenlemeyen yatırımcı bu hakkından vazgeçmiş sayılır ve durum Bakanlığa bildirilir.
3- İdarece, kullanma iznine ilişkin sözleşme taraflarca imzalanarak noterce tasdik
edilmeden veya irtifak hakkı tapu siciline tescil edilmeden taşınmazlar yatırımcıya teslim
edilmez ve üzerinde herhangi bir inşaî faaliyete izin verilmez.
4- Yatırımcıya, Hazine Müsteşarlığınca yatırım teşvik belgesinde yapılan her türlü
revizyon işlemlerinde yatırımcı tarafından İdareye bilgi verilmesi gerektiği yazı ile bildirilir.
Bu durumda defterdarlıkça Bakanlığa bilgi verilir.
İrtifak hakkı veya kullanma izni bedellerinin hesap ve tahsil edilmesi
MADDE 1351- İlk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedeli, Yatırımlarda Devlet Yardımları
Hakkında Bakanlar Kurulu Kararıyla gruplandırılan;
a) I ve II nci bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin
yüzde üçü (% 3),
88
b) III üncü bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin
yüzde ikisi (% 2),
c) IV üncü bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin
yüzde biri (% 1),
üzerinden hesap edilir.
2- İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde, ilk yıl bedeli ile sözleşmeleri gereğince
artırılarak tespit edilen ikinci ve üçüncü yıl bedelleri, yüzde yetmiş (% 70) indirim
uygulanarak tahsil edilir.
3- İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde, ikinci ve müteakip yıllar kullanma izni ve
irtifak hakkı bedelleri, cari yıl bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici
Fiyatları Endeksi (ÜFE-bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında artırılması
suretiyle hesaplanır.
4- Ancak, emlak vergisi genel beyan dönemine denk gelen müteakip yıllar irtifak
hakkı veya kullanma izni bedelleri hesap edilirken aşağıdaki hususa dikkat edilir.
- İrtifak hakkı veya kullanma izni bedeli ÜFE oranında artırılması suretiyle hesaplanır.
- Ayrıca, yatırıma konu taşınmazın asgari metrekare birim değeri üzerinden bedeli
hesaplanır.
- Yukarıdaki hesaplamalar sonucu bulunacak bedeller arasında farklılığın olması
halinde fazla olan tercih edilerek tahsil edilir.
5- İlk yıl irtifak hakkı veya kullanma izni bedelleri sözleşme düzenlenmeden önce,
müteakip yıl bedelleri ise, kullanma izni sözleşmesinin düzenlendiği, irtifak hakkının tapuya
tescil edildiği tarihler esas alınarak her yıl aynı tarihte muhasebe işlem fişi düzenlenerek
tahsili sağlanır ve MEOP’un ilgili bölümüne işlenir.
6- Vadesinde ödenmeyen bedellere, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince
belirlenen oranda gecikme zammı uygulanır.
Devir
MADDE 136- Yatırımcı tarafından, irtifak hakkı veya kullanma izninin üçüncü
kişilere devir talebinde bulunması halinde, İdarece, devralacak yatırımcının Yönergenin
“Komisyonca Başvuruların Değerlendirilmesi” başlıklı maddesinde belirtilen şartları taşıyıp
taşımadığı araştırılarak sonucunda valilik görüşü ile birlikte Bakanlığa bilgi verilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır.
Yatırımcı tarafından mücbir sebepler nedeniyle süre uzatma taleplerinin
değerlendirilmesi
MADDE 137- Yatırımcı, irtifak hakkı veya kullanma izninin süresinin uzatılması
talebinde bulunamaz.
1- Ancak, yatırımcının kusuru dışında kamudan kaynaklanan, ancak hakkın tamamen
kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir
imkânsızlık durumunun ortaya çıkması veya Kamu Taşınmazlarının Yatırımcılara Tahsisine
İlişkin Usul ve Esaslar’da belirtilen mücbir sebeplerden birinin varlığı nedeniyle irtifak hakkı
ve kullanma izni süresinin dondurulması suretiyle uzatımı talebinde bulunması halinde,
yukarıdaki şartların varlığı araştırılarak bu durum belgeleri ve defterdarlık görüşü ile birlikte
Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
89
2- Dondurulan süre için bedel alınmaz.
3- Sürenin yeniden işlemeye başladığı tarihte alınacak bedel, dondurulan yıl bedelinin
geçen süre kadar sözleşmesinde belirtilen oranda artırılması suretiyle tespit edilir.
4- Ancak, dondurulan yıl için ödenmiş olan bedelin dondurulan süreye isabet eden
kısmı sözleşmesinde belirtilen oranda artırılmak suretiyle yeni tespit edilen bedelden mahsup
edilir.
5- Dondurulan süre sözleşme süresine eklenir.
İnşaat aşamasında ve işletme süresince yatırımcının denetlenmesi
MADDE 138- İdare, inşaat aşamasında ve işletme süresince gerekli gördüğü takdirde
taşınmazların üzerindeki bütün yapı ve tesislerin onaylı imar planı ve uygulama projesine
uygun olup olmadığını kontrol eder veya ettirir. Bu kontroller sırasında belirlenecek hata ve
eksikliklerin İdarece, belirlenen sürede ve şartlarla tamamlanması bir yazı ile yatırımcıdan
istenir.
İndirimlerin iptali
MADDE 1391- Yatırımcı tarafından, mücbir sebepler hariç öngörülen sürede yatırımın en az yüzde
ellisinin (% 50) gerçekleştirilmesine rağmen yatırımın tamamlanmadığının veya öngörülen
istihdam sayısına yüzde onu (% 10) aşan oranda uyulmadığının (istihdam edilecek işçi sayısı
beş yıllık ortalama üzerinden değerlendirilir.) İdarece tespiti hâlinde, durum Bakanlığa
iletilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
2- Eğer Kamu Taşınmazlarının Yatırımcılara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar’a göre
verilen irtifak hakkı veya kullanma izni iptal edilerek genel hükümlere göre irtifak hakkı veya
kullanma izni kurulması talimatı verilmiş ise bu kısmın “İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni
İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde işlemler yapılır.
3- İndirimsiz bedelle irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesi ve hâsılat
payının ödenmesine ilişkin kararın idarece yatırımcıya tebliği tarihinden itibaren altmış gün
içerisinde kabul edilmemesi veya gerekli işlemlerin yaptırılmaması hâlinde, Yönergenin 144
üncü maddesi hükümleri uygulanır.
İrtifak hakkı ve kullanma izninin iptali, tahliye ve geri alma
MADDE 140- Yatırımcının Kamu Taşınmazlarının Yatırımcılara Tahsisine İlişkin
Usul ve Esaslar’da ve sözleşmesinde yer alan hükümlere uymadığının veya mücbir sebepler
hariç öngörülen sürede yatırımın tamamlanmadığının tespiti halinde, herhangi bir yargı kararı
aranmaksızın irtifak hakkı veya kullanma izni iptali için durum Bakanlığa bildirilir.
1- Bakanlıkça irtifak hakkı veya kullanma izninin iptal edildiğinin bildirilmesi halinde,
İdare, ilgili tapu müdürlüğünden irtifak hakkının tapu kütüğünden resen terkin edilmesini bir
yazı ile ister.
2- İdarece, irtifak hakkı veya kullanma izninin iptal edildiği yatırımcıya bir yazı ile
bildirilir ve bu yazının tebliğ tarihinden itibaren taşınmazı otuz gün içinde tahliye etmesi
istenir.
90
3- Taşınmazın geri alımı sırasında, taşınmazın yatırımcıya korunarak kullanımı
şartıyla üzerindeki bina ve müştemilatıyla teslim edildiği hallerde, teslim edilen bina ve
müştemilatın korunarak kullanılmamasından doğan zararlar varsa İdarece teknik elemanlar
vasıtasıyla tespit ettirilir ve tazmin edilmesi için yatırımcıya bir yazı ile durum bildirilir.
Yatırımcının zararı tazmin etmemesi halinde ilgili muhakemat müdürlüğü veya Hazine
avukatlığına dava yoluyla tazmini konusunda bir yazı yazılır.
İrtifak hakkı ve kullanma izni süresinin sona ermesi
MADDE 1411- İrtifak hakkı ve kullanma izni, sözleşme süresi sonunda sona erer. Bu durumda;
makine, teçhizat ve demirbaşlar hariç diğer yapı ve tesisler taşınmaz Hazineye intikal
edeceğinden, İdarece taşınmaz ve üzerindeki yapı ve tesisler tespit edilerek bir tutanakta
belirtilir.
2- Ancak, yatırımcının talep etmesi halinde, genel hükümlere göre bedeli karşılığında
(üzerindeki yapı ve tesisler dikkate alınmak suretiyle) doğrudan irtifak hakkı tesis
edilebilmesi veya kullanma izni verilebilmesi için taşınmazın tespit tutanağı ile yatırımcının
talep dilekçesi Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
ALTINCI KISIM
Taşınmaz Edinim İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Tanımlar
MADDE 142– Yönergenin bu kısmında geçen deyimlerden;
Trampa: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların gerçek veya tüzel kişilerin
mülkiyetinde bulunan taşınmazlarla değiştirilmesi,
Satın alma: İlgili mevzuat hükümleri uyarınca taşınmaz mülkiyetinin satın alma yolu
ile sağlanmasını,
Kamulaştırma: Kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel
kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazların, belirli esas ve usuller çerçevesinde anlaşarak
ya da zorla alınmasını,
Arsa karşılığı inşaat: Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak yapı bedeline karşılık,
başka bir Hazine taşınmazının verilmesini,
Kat karşılığı inşaat: Hazine taşınmazı üzerinde yaptırılacak yapı veya yapıların
Hazineye bırakılacak kısmının ya da bağımsız bölümlerinin bedeline karşılık, Hazine
taşınmazından belirli bir arsa payının verilmesini,
Taşınmaz arsa veya kat karşılığı inşaat şartnamesi: İhale konusu taşınmazın arsa veya
kat karşılığı inşaat işleminin her türlü özelliğini gösteren belgeyi,
Teferruğ: Hazine alacağının tahsilinin sağlanması amacıyla ya da 6183 ve 2004 sayılı
Kanunlar veya Hazinenin hissedar bulunduğu taşınmazın ortaklığının giderilmesi yoluyla
yapılacak satışlarında Hazinenin ihaleye iştirak ederek, gerektiği takdirde taşınmaz ediniminin
sağlanmasını,
91
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları: Belli bir mesleğe mensup olanların
müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel
menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk
ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını
korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda
gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişiliklerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma
Kamulaştırmadan önce yapılacak işlemler
MADDE 143- Kamulaştırma işleminden önce aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler
hazırlanarak Bakanlığa gönderilir ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem yapılır.
1- İlgili tapu müdürlüğünden kamulaştırmaya konu taşınmazların şerh, beyan ve
hakları ile birlikte tapu kayıtları yazı ile istenir.
2- İdarece, kamulaştırmaya konu taşınmazların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini
gösterir ölçekli plan yapılır veya yaptırılır.
3- Kamulaştırılacak taşınmazın sahipleri, tapu kaydı yoksa zilyetleri ve bunların
adresleri, tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yapılacak araştırma ile
belgelere bağlamak suretiyle tespit edilir.
4- Taşınmazın vergi beyan ve değerleri, vergi beyanı bulunmadığı hallerde beyan
yerine geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde ilgili vergi dairesinden temin
edilir.
5- Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmazın mülkiyeti üzerinde ihtilaf olup
olmadığı, taşınmazın bulunduğu yerdeki tapu müdürlüğü ile hukuk mahkemelerinden
sorularak tespit edilir.
6- İlgili belediyesinden onaylı imar durum belgesi veya üzerinde kadastro yahut imar
parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar plan örneği yazı ile istenir.
7- Kamulaştırmaya konu taşınmazın Hazineden bedelsiz ve terke konu yerlerden olup
olmadığı MEOP kayıtlarından ve dosyasından araştırılır.
8- İdarece kamulaştırılması kararlaştırılan tapuda kayıtlı olmayan taşınmazın, 3402
sayılı Kanunun16 ncı maddesinde sayılan kamu mallarından olup olmadığı kadastro ve tapu
müdürlükleri ile mahallinde yapılacak tespitte araştırılır.
9- Taşınmazın mahallinde tespiti yapılarak, krokisi, işgal ve kullanım durumu ile
muhdesât ve benzeri fiili durumları konusunda aşağıdaki bilgileri ihtiva eden tutanak
düzenlenir.
a)Cins ve nevii,
b) Yüzölçümü.
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlar ve her unsurun ayrı ayrı değeri,
92
10- Taşınmazların kıymet takdirinin belirlenmesi için bu Yönergenin “Ortak
Hükümler Bölümü” nün 7 inci maddesinde bahsedilen komisyon oluşturulur ve bu komisyon;
düzenleyecekleri raporda aşağıdaki unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve
ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak
taşınmazın değerini tespit eder ve “Takdir Edilen Bedel Tespit Raporu” düzenler.
a) Komisyonca bu maddenin 9 uncu fıkrasında belirtildiği şekilde tespit yapılır.
b) Varsa kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdir kararları
edinilir.
c) Arazilerde, taşınmazın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu
gibi kullanılması halinde getireceği net gelir, Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde tespit edilir.
ç) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara
göre satış değeri belirlenir.
d) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesapları ve yıpranma payı hesap
ettirilir.
e) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüler belirtilir.
f) Taşınmaz malın değerinin tespitinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet
teşebbüsünün sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre
getireceği kâr dikkate alınmaz.
g) Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz
mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir ve bu kıymet
düşüklüğü kamulaştırma bedeli olarak esas alınır.
11- Kısmen kamulaştırılan taşınmazın değeri aşağıda anlatıldığı şekilde belirlenir.
a) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik
olmadığı takdirde, o malın yukarıda belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden
kamulaştırılan kısma düşen miktarı esas alınır.
b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme
meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın
yukarıda belirtildiği şekilde belirlenen kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle
bulunan miktar esas alınır.
c) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış
meydana geldiği takdirde ise, artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın yukarıda
belirtildiği şekilde belirlenen bedelinden artan değerin çıkarılmasıyla kamulaştırma bedeli
bulunur. Ancak yapılacak indirmenin, kamulaştırma bedelinin yüzde ellisinden (% 50) fazla
olmamasına dikkat edilir.
ç) Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elverişli
olduğu takdirde; kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı kanalları,
makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski nitelikleri dairesinde
kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken gider ve bedel belirlenerek
kamulaştırma bedeline ilave edilir.
d) Bir kısmı kamulaştırılan taşınmazdan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir
durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal
sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurusu
üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması yapılır.
e) Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz, evvelce paydaşlar arasında
fiilen bölünerek bir veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına bırakılmış ve yapılan
kısmi kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir kısmını kapsıyor ise, bu durumda
kamulaştırmaya ilişkin işlemler sadece bu paydaş veya paydaşlar hakkında yürütülerek
kamulaştırma bedeli payları oranında belirlenir.
93
12- İdare;
a) Tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için illerde vali
ilçelerde kaymakama yazı ile müracaat edilerek kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki
yedek olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesi ister.
b) Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişinin
bulunmasını sağlar.
c) Bu bilirkişiler marifetiyle mahallinde inceleme yaptırır, deliller toplanır ve bu
durumun bir tutanakta belirtilmesini sağlar. Bu tutanakta, taşınmazın yüzölçümü, zilyedin
kimliği, vergi kaydı, zilyetliğin başlangıç tarihi ve süresi, mülkiyeti kazanma şartlarının
gerçekleşip gerçekleşmediği belirtilir.
ç) Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere
çalıştıkları günler için mahkemece takdir edilecek ücretleri ile, tapu harçları ve bu Kanunun
gerektirdiği diğer giderler ödenir.
13- Taşınmaza hangi amaçla ihtiyaç duyulduğu belirtilir.
Tapu kaydına konulacak şerh
MADDE 144- İdarece, kamulaştırma kararı verildikten sonra kamulaştırmanın tapu
siciline şerh verilmesi, ilgili tapu müdürlüğünden istenir. İdare, şerhin tapu sicilinden
silinmemesi için şerh tarihinden itibaren altı ay içinde, kamulaştırma bedelinin tespiti ile
taşınmazın idare adına tescili isteğinde bulunulduğuna dair mahkemeden alınacak belgeyi
tapu müdürlüğüne verir.
Satın alma usulü
MADDE 145- Bakanlıkça kamulaştırmanın uygun görülmesi halinde, tapuda kayıtlı
olan taşınmazlar hakkında yapılacak kamulaştırmalarda satın alma usulü öncelikle uygulanır.
1- İdare, tahmin edilen bedel üzerinden pazarlıkla satın alma ve trampa işlemlerini
yürütmek ve sonuçlandırmak üzere kendi bünyesi içinden en az üç kişiden teşekkül eden bir
veya birden fazla uzlaşma komisyonunu görevlendirir.
2- İdare, tespit edilen tahmini bedeli belirtilmeksizin, kamulaştırılması kararlaştırılan
taşınmaz, kaynak veya bunların üzerindeki irtifak hakkını pazarlıkla satın almak veya İdareye
ait bir başka taşınmaz ile trampa yoluyla devralmak isteğini resmi taahhütlü bir yazıyla
malike bildirir.
3- Taşınmazın maliki veya yetkili temsilcisi tarafından, yukarıdaki fıkrada belirtilen
yazının tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde, İdareye başvurulması halinde; komisyonca
tayin edilen tarihte pazarlık görüşmeleri yapılır.
4- Tespit edilen tahmini değeri geçmemek üzere bedelde veya trampada anlaşmaya
varılması halinde, yapılan bu anlaşmaya ilişkin bir tutanak düzenlenir ve anlaşma konusu
taşınmazın tüm hukuki ve fiili vasıfları ile kamulaştırma bedelini içeren tutanak, malik veya
yetkili temsilcisi ve komisyon üyeleri tarafından imzalanır.
5- İdarece, anlaşma tutanağının tanzim tarihinden itibaren en geç kırkbeş gün içinde,
tutanakta belirtilen bedel ödenmeye hazır hale getirilerek, bu durum malike veya yetkili
temsilcisine yazıyla bildirilerek, belirtilen günde İdare adına tapuda ferağ vermesi istenilir.
94
6- Malik veya yetkili temsilcisi tarafından idare adına tapuda ferağ verilmesi halinde,
kamulaştırma bedeli kendilerine ödenir.
7- Anlaşma olmaması veya ferağ verilmemesi halinde Yönergenin 146 ncı maddesine
göre işlem yapılır.
Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmazın Hazine adına tescili
MADDE 146– Kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması halinde (tapu
kaydına konulan kamulaştırma şerhinin sicilden silinme süresi de dikkate alınarak) aşağıda
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- İdarece, bu Yönergenin 143 üncü maddesine göre toplanan bilgi ve belgeler ile
kıymet takdir kararları ile birlikte taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine
müracaat edilerek, taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin, peşin ödenmesi
karşılığında, Hazine adına tesciline karar verilmesi için durum muhakemat müdürlüğü veya
Hazine avukatlığına bildirilir.
2- Mahkemece belirlenecek günde yapılacak duruşmalarda, mahkemenin tarafları
taşınmazın bedeli konusunda anlaşmaya davet etmesi halinde, İdarece teklif edilecek bedel,
bu Yönergenin 143 üncü maddesi uyarınca takdir edilen bedelinden yüksek olamamasına
dikkat edilir.
3- Mahkemece görülecek dava sonucunda verilecek kararın İdareye tebliği üzerine,
tarafların anlaştığı veya tarafların anlaşamaması halinde hakim tarafından kamulaştırma
bedeli olarak tespit edilen miktar, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, tebliğde belirtilen
bankaya onbeş gün içerisinde yatırılır.
4- Hak sahibi tespit edilememiş ise ileride ortaya çıkacak hak sahibine verilmek üzere
tebliğde belirtilen bankaya onbeş gün içerisinde yatırılır.
5- Yatırıldığına dair makbuz mahkemeye ibraz edilmek üzere ilgili muhakemat
müdürlüğü veya Hazine avukatlığına gönderilir.
6- Gerektiği takdirde mahkemeden bu sürenin uzatılmasının talep edilmesi için ilgili
muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı yazılır.
7- Mahkemece Hazine adına tesciline karar verilen taşınmazın tapuda ferağ
işlemlerinin tamamlanması için mahkeme kararı ile birlikte ilgili tapu müdürlüğüne yazı
yazılır.
Mülkiyetin davalı olması
MADDE 1471- Yapılan araştırmalar sonucunda, taşınmazın tapuda kayıtlı olmakla birlikte
mülkiyetinin davalı veya kadastrosu yapılmasına rağmen kadastro mahkemesinde davalı
olduğunun tespit edilmesi halinde Yönergenin 143 üncü maddesi uyarınca hazırlanan
belgelerin tamamı, taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verilmek üzere
muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı ile gönderilir.
95
2- Bu yazıda, mahkemeden taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin
mülkiyet ihtilafıyla ilgili uyuşmazlığın sonucunda belli olacak hak sahibine peşin ödenmesi
karşılığında Hazine adına tesciline karar verilmesi de istenir.
3- Mahkemece görülecek dava sonucunda verilecek kararın tebliği üzerine, belirlenen
kamulaştırma bedeli, tebligatta belirtilen bankaya üçer aylık vadeli hesap şeklinde yatırılması
sağlanır.
4- Tesciline karar verilen taşınmazın tapuda ferağ işlemlerinin yapılması için
mahkeme ilamı ek yapılarak ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmazların tescili
MADDE 1481- Yönergenin 143 üncü maddede belirtilen araştırma sonucunda, kamulaştırılması
kararlaştırılan tapuda kayıtlı olmayan taşınmazın, 3402 sayılı 16 ncı maddesinde sayılan kamu
mallarından olmadığının, taşınmazın zilyedi mevcut olup da zilyetlikle iktisap iddiasında
bulunulduğunun tespiti halinde, Yönergenin 143 üncü maddesinin onikinci fıkrasında
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
2- Taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve Hazine adına tescili için Yönergenin
147 inci maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
Taşınmazın boşaltılması
MADDE 1491- Bakanlık veya idare adına yapılan kamulaştırmalarda, İdarece, Hazine adına tescil
edilen taşınmazın boşaltılması icra dairesinden yazı ile istenir.
2- Ancak, Bakanlık yetkili kılınarak yapılacak kamulaştırmalarda taşınmazın
boşaltılmasına ilişkin işlemler ilgili kamu idaresi tarafından yürütüleceğinden idarece bu
konuda herhangi bir işlem yapılmaz.
Kamulaştırmadan tek taraflı vazgeçme
MADDE 1501- Bakanlıkça izin verilen kamulaştırma işlemlerinde kamulaştırmadan vazgeçilmeden
önce gerekçesi de belirtilerek Bakanlıktan izin alınır.
2- Bakanlığa intikal etmeyen kamulaştırma işlemlerine yönelik tek taraflı vazgeçme
işlemleri idarece yapılır.
3- Bakanlığın yetkili olduğu kamulaştırmalarda ise vazgeçme konusunda Bakanlıktan
alınacak talimata göre işlem yapılır.
Tarafların anlaşması ile vazgeçme ve devir
MADDE 151- Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra taşınmazın
kamulaştırma amacına ihtiyaç kalmaması halinde;
96
1- Diğer kurumlara, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti
amacıyla kamulaştırılan taşınmaza ihtiyacının olup olmadığı yazıyla sorulur.
2- Konu Bakanlığa intikal ettirilerek, alınacak talimata göre işlem yapılır.
3- Bakanlığa gönderilecek yazıya, taşınmaza neden ihtiyaç kalmadığına ilişkin ilgili
idarenin görüşü belirtilir, başka bir kurumun ihtiyacı varsa talep yazısı ile bu kısmın 143 üncü
maddesinde belirtilen güncel bilgi ve belgeler, kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşme
tarihlerine ilişkin kararlar eklenir.
Mal sahibinin geri alma hakkı
MADDE 152– Mal sahibinin geri alma başvurusunda bulunması durumunda;
1- Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde,
kamulaştırma ve devir amacına uygun bir işlem veya tesisat yapılıp yapılmadığı mahallinde
tespit edilir.
2- Kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilip edilmediği MEOP kayıtlarından ve
mahallinde yapılacak tespit ile araştırılır.
3- Başvuru yapanın eski malik veya mirasçıları olup olmadığı kontrol edilir.
4- Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıllık sürenin dolup
dolmadığı ve başvurunun bu sürenin dolmasından itibaren bir yıl içinde yapılıp yapılmadığı
araştırılır.
5- Aşağıda belirtilen şartları taşımadığı anlaşılan başvurular, konu Bakanlığa
iletilmeden idarece doğrudan reddedilir.
a) 4 üncü fıkrada belirtilen sürelerde yapılmadığı anlaşılan başvurular.
b) Eski malik veya mirasçısı tarafından yapılmadığı anlaşılan başvurular.
c) Özel kanunlarında geri alma hakkının kullanılamayacağına ilişkin hüküm bulunan
başvurular.
ç) 1164 sayılı Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalara ilişkin başvurular.
6- Uygun görülen talepler Bakanlığa intikal ettirilerek, alınacak talimata göre işlem
yapılır.
7- Bakanlığa gönderilecek yazılara, Yönergenin 143 üncü maddesinde belirtilen
güncel bilgi ve belgeler, kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşme tarihlerine ilişkin kararlar
ile ilgilinin talep dilekçesi eklenir.
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
MADDE 153- Yönergenin 150 ve 151 inci maddeleri uyarınca kamulaştırılmasından
vazgeçilen veya geri alınması talep edilen taşınmaz üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili
dikili şeylerin yıkılması, sökülmesi veya harap olması ve eski maliki veya mirasçıları
tarafından da taşınmazın geri alınmasında kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkının,
iade edeceği kamulaştırma bedelinden düşülmesinin talep edilmesi halinde, bu fark tespit
ettirilerek, valilik görüşü ile birlikte Bakanlığa iletilir.
97
Trampa yolu ile kamulaştırma
MADDE 1541- Kamulaştırma bedelinin kısmen veya tamamen karşılayacak miktarının Hazine
taşınmazı ile ödenmesinin idarece veya kamulaştırmaya konu taşınmaz sahibi tarafından talep
edilmesi halinde Yönergenin “Trampa İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde işlemler
yapılır.
2- Bu talepler, Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır. Bakanlığa
gönderilecek yazıya aşağıdaki bilgi ve belgeler eklenir.
a) Yönergenin 143 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler,
b) Yönergenin 46 ıncı maddesi gereğince düzenlenecek “Tahmin Edilen Bedel Tespit
Raporu”
3- İdarenin vereceği taşınmazın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüzyirmisini
(%120) aşması halinde talep reddedilir.
Acele kamulaştırma
MADDE 155- 2942 sayılı Kanunun 27 nci maddesine göre yapılacak acele
kamulaştırmalarda Bakanlıktan gelecek talimata göre işlemlere başlanır.
1- Mahkeme tarafından tespit ettirilen değer, İdare tarafından mal sahibi adına ilanda
belirtilen bankaya yatırılır.
2- Diğer işlemler bu kısımda belirtildiği şekilde tamamlanır.
Kamulaştırılacak taşınmazın başka bir kamu idaresine ait olması
MADDE 156– Kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmazın genel bütçeli kamu
idareleri dışında başka bir kamu tüzel kişilerinin ve kurumlarının mülkiyetinde bulunması
halinde, bu taşınmazlar hakkında Yönergenin 143 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler
Bakanlığa gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
ÜÇÜNCÜBÖLÜM
Trampa İşlemleri
2886 sayılı Kanuna göre trampa
MADDE 1571- Taşınmazların trampasında bedele ve miktara bakılmaksızın Bakanlıktan önceden izin
alınır.
2- Trampaya konu Hazineye ait taşınmazlar ile gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlar
için Yönergenin 49 uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. Gerektiği takdirde
gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlar için ayrıca aşağıda belirtilen kurum ve kuruluşlardan
da görüş alınır.
a) Trampası talep edilen gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmaza genel bütçeli kamu
idarelerince ihtiyaç duyulup duyulmadığı araştırılır.
b) Trampası talep edilen gerçek ve tüzel kişilerine ait taşınmazın Hazineden bedelsiz
devir veya terke konu yerlerden olup olmadığı MEOP ve tapu kayıtlarından araştırılır.
c) İmar planlarında kamu hizmet alanlarına ayrılmış taşınmazları, miras ve ölüme
bağlı tasarruflar dışında 01/07/2007 tarihinden sonra edinip edinmediği, edinmiş ise trampası
98
talep edilen ve ihtiyaç bulunmayan Hazine taşınmazlarından imar planlarında aynı amaca
ayrılmış olup olmadığı araştırılır.
ç ) Taşınmazın 222 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı araştırılır.
3- Trampaya konu taşınmazlara, Yönergenin “Ortak Hükümler “ kısmının 7 inci
maddesine göre oluşturulacak komisyon tarafından, “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde bedel takdir edilir ve “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” düzenlenir.
4- Yukarıda belirtilen işlemler sonucunda trampasının mümkün olmadığı tespit
edilenler hakkında Bakanlığa herhangi bir bilgi ve belge gönderilmeyecek ve bu talepler
doğrudan reddedilecektir. Ancak, trampasında sakınca bulunmadığı tespit edilen taşınmazlar
hakkında Bakanlığa gönderilecek trampa talep yazılarına, trampaya konu her taşınmaz için
“Edinim İşlemleri Bilgi Formu” ile aşağıda yer alan belgeler eklenir.
a) Tapu kayıt örneği,
b) İmar planı içinde ise; belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde
kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar plan örneği,
c) Taşınmazların mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile
muhdesat ve benzeri fiili durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı,
ç) “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”
d) Taşınmazın üzerinde bina var ise binanın değerini gösteren teknik rapor ve yapı
kullanma izin belgesi.
5- Trampa ihalesi Yönergenin “Ortak Hükümler kısmının 23 üncü maddesinde
belirtildiği şekilde pazarlık usulü ile yapılır.
6- Trampa ihalesi sonucunda aşağıdaki işlemler yapılır.
a) Trampaya konu taşınmazlardan Hazineye ait olanların müşteri adına, gerçek veya
tüzel kişilere ait olanları ise Hazine adına tescili için, Yönergenin “Satış İşlemleri” kısmının
59 uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
b) İdarenin, ferağ işlemlerinden sonra taşınmazlar karşılıklı olarak devir ve teslim
alınır. Buna ilişkin yer teslim tutanakları düzenlenir. Düzenlenen tutanaklar dosyasında
muhafaza edilir.
c) Trampaya konu taşınmazların farklı illerde bulunması halinde, yukarıdaki işlemler
yetkili kılınan defterdarlıkça yapılır ve işlemlerin sonucunda diğer defterdarlığa da bilgi
verilir.
ç ) Yapılan işlemler sonucunda Bakanlığa bilgi verilir.
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 15 inci
maddesinin (f) bendi uyarınca trampa
MADDE 1581- Sit alanında kalan özel mülkiyete konu taşınmazların Hazine taşınmazları ile
trampasına ilişkin ilk başvurular kabul edilmeyerek bu talepler Kültür ve Turizm Bakanlığına
veya il kültür ve turizm müdürlüğüne yönlendirilir.
2- Sit alanında kalan ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca trampa için gerekli şartları
taşıdığı tespit edilerek Bakanlığa gönderilen, gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait
taşınmazlar ile Hazine taşınmazlarının trampasından önce Bakanlıktan izin alınır.
99
3- Sit alanında kalan ancak Hazine taşınmazları ile trampa edilmesi mümkün olmayan
taşınmazların belirlenmesi için;Yönergenin 49 uncu maddesinin 5, 6, 7, 8, 9, 11 ve 12 inci
fıkralarında belirtilen işlemlerin yanı sıra ayrıca aşağıdaki işlemler de yapılır.
a) Sit alanında kalan özel mülkiyete konu taşınmazların ilgili tapu müdürlüğünden
şerh beyanlarını gösteren tapu sicil kaydı istenir ve mülkiyet uyuşmazlığı olup olmadığı, sit
alanında kaldığına dair şerh dışında başka sınırlama bulunup bulunmadığı ile tapu
kütüklerinde halen 3573 sayılı Kanun kapsamında kaldığına dair şerh olup olmadığına bakılır.
b) İlgili tapu müdürlüğünden trampası talep edilen taşınmazın bulunduğu adada
bulunan bütün parsellerin tapu sicil kaydı ile şerh ve beyanları istenir.
c) Sit alanında kalan aynı ada içerisindeki bütün parsel maliklerinin başvuruda
bulunup bulunmadığı araştırılır.
ç) 3573 sayılı Kanun hükümleri gereğince Devletçe dağıtımı yapılan taşınmazlardan
olup olmadığı il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğünden sorulur.
d) 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun
Hükmünde Kararname hükümleri gereğince Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilen özel çevre
koruma bölgelerinde I. derece doğal sit alanı olarak belirlenip belirlenmediği Özel Çevre
Koruma Kurumu Başkanlığından sorulur.
e) Sit alanı olduğuna dair tapu kütüğüne şerh konulduktan sonra, miras ve ölüme bağlı
tasarruflar dışında sonradan edinilip edinilmediği tapu sicil kaydından araştırılır.
f) İlgili belediye başkanlığından onaylı imar planları istenerek, taşınmazın planda yol,
oto park, yeşil saha olarak ayrılıp ayrılmadığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının
görevleri kapsamında veya bakım ve onarımları ile sorumlu bulunduğu taşınmazlardan olup
olmadığı araştırılır.
g) İlgili belediye başkanlığından 1/1000 ölçekli uygulama imar planları istenerek,
taşınmazların kesin inşaat yasağı getirilen yerlerden olup olmadığı araştırılır.
4- Yukarıda belirtilen işlemler sonucunda, Yönergenin 166 ncı maddesine göre
yapılan araştırmalar sonucu trampasında sakınca bulunmadığı tespit edilen taşınmazlar
hakkında “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” ve “Değerleme İşlemleri” kısmına göre tespit
edilecek bedel tespit raporu Bakanlığa gönderilir.
5- Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazlara karşılık
trampaya konu olamayacak Hazine taşınmazlarının belirlenmesi için Yönergenin “Satış
İşlemleri “ kısmında 49 uncu maddesinde belirtildiği şekilde işlem yapılır.
6- Trampaya konu taşınmazlara, Yönergenin “Ortak Hükümler “ kısmının 7 inci
maddesine göre oluşturulacak komisyon tarafından, “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde bedel takdir edilir ve “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu” düzenlenir.
Ayrıca kıymet takdiri yapılırken aşağıdaki hususlar da dikkate alınır;
a) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazların
bedellerinin tespitinde, sit alanı ilan edilmeden önceki fiili ve hukuki durumları dikkate alınır.
b) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazların üzerinde
bina ve tesis bulunması halinde, malikinin başvurusu üzerine rayiç bedeli, 2942 sayılı
Kanunun 11 inci maddesi hükümlerine göre belirlenerek, Kültür ve Turizm Bakanlığı
tarafından ödenebilir.
c) Taşınmazın üzerinde sökülüp götürülebilecek sabit olmayan tesis ve yapılara,
ağaçlardaki meyvelere, tarladaki ürüne değer takdir edilmez. Trampa yapılsa dahi, Bakanlıkça
verilen süre içinde malik tarafından sabit olmayan tesis ve yapıların kaldırılmasına,
mevsiminde meyvelerin toplanmasına, ürünün hasadına bir defaya mahsus olmak üzere izin
verilir.
100
7-Bakanlıkça yapılacak değerlendirme sonucunda, trampa kapsamında önerilmesi
uygun görülen Hazine taşınmazları, bedeli de belirtilmek suretiyle yeri ve nitelikleri altı ay
süreyle defterdarlıkların web sitelerinde ve ilan panolarında duyurulur ve ayrıca bir yazı ile
trampa edilecek taşınmazın maliklerine de bildirilir.
a) İdare tarafından belirlenen bedele itiraz edilmediği takdirde, trampa işlemine
başlanılmadan önce maliklerce bedelin kabul edildiğine dair taahhütname verilmesi sağlanır.
b) Maliklerine bildirilen bedeline karşı yapılacak itirazlar, itiraz tarihinden itibaren en
geç otuz gün içinde taşınmaza kıymet takdirini yapan komisyon tarafından incelenerek karara
bağlanır.
c) Bakanlık veya defterdarlıklar tarafından gerektiğinde mahallinde inceleme
yaptırılmak suretiyle itirazlar incelettirilebilir. Bu durumda komisyon kararını, otuz günlük
süreye tabi olmaksızın ve yapılan inceleme sonucuna göre verir.
ç) Kararların sonucu, karar tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde İdare
tarafından istekliye tebliğ edilir. Tebliğ edilen yazının varsa ekleri ile bir örneği Bakanlığa
gönderilir.
8- Trampa ihalesi Yönergenin “Ortak Hükümler kısmının 23 üncü maddesinde
belirtildiği şekilde pazarlık usulü ile yapılır.
9- Trampaya konu taşınmazların tahmin edilen bedelleri arasında yüzde yirmiden
(%20) fazla fark olamaz.
10- Bakanlıkça trampanın uygun görülmesi halinde, işlem Yönergenin 59 uncu
maddesine göre sonuçlandırılır ve yapılan işlemler sonucundan Bakanlığa bilgi verilir.
4706 sayılı Kanunun Geçici 4 üncü maddesine göre trampa
MADDE 159 - Bu maddeye göre yapılacak trampada Bakanlığa aşağıda belirtilen
bilgi ve belgeler gönderilir.
1-“Edinim İşlemleri Bilgi Formu”
2-Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya mazbut vakıflar ile kamu kurum ve kuruluşlarına
ait olan taşınmazların üzerinde toplu yapılaşma bulunup bulunmadığına ilişkin tutanak.
3- Trampaya konu taşınmazlara 492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinin birinci
fıkrasına göre hesaplanacak değerlerinin yüzde yirmi (%20) fazlası esas alınarak, bedel tespit
edilerek düzenlenen “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”
4- Bakanlıkça trampanın uygun görülmesi halinde, işlem Yönergenin 59 uncu
maddesine göre sonuçlandırılır ve yapılan işlemler sonucundan Bakanlığa bilgi verilir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 26 ncı maddesine göre trampa
MADDE 160 – Bu Kanuna göre yapılacak trampa işlemleri Yönergenin 156 ve 161
inci maddelerinde belirtildiği şekilde yapılır.
101
Trampalarda yapılacak genel işlemler
MADDE 1611-Bakanlıkça trampa talimatı verilen taşınmazların trampasında Hazine taşınmazının
değerinin daha yüksek olması halinde aradaki farkın peşin ve nakden ödenmesi gerektiği
istekli/isteklilerine yazı ile bildirilir.
2- Trampadan istekli/isteklilerin vazgeçmesi halinde, bu isteklilerin başka trampa
talepleri kabul edilmez.
3- Aynı Hazine taşınmazı/taşınmazları için birden fazla istekli olduğunda, aynı yeri
isteyenler yazılı olarak çağrılır. Trampa yapmaya yetkili mahalli komisyon huzurunda çağrı
üzerine gelenlerin arasında yapılacak açık artırmada en fazla fark bedeli vermeyi önerenin
talebi kabul edilir.
4-Trampa işlemi nedeniyle istekli/isteklilere ait taşınmazlara ilişkin ödenmesi gereken
vergi, resim ve harç gibi her türlü giderlerin istekli/isteklilerce ödenmesi gerektiği bildirim
yazısında belirtilir.
5- Trampası düşünülen tescilli taşınmazların kadastro görmemiş yerlerde bulunması
durumunda; yüzölçümünde hata olup olmadığına ilişkin teknik rapor düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Satın Alma
4734 sayılı Kanun hükümlerine göre satın alma
MADDE 1621- Bakanlık veya idare adına ya da Bakanlık yetkili kılınarak yapılacak satın almalarda
bedele ve miktara bakılmaksızın Bakanlıktan önceden izin alınır.
2- Satın alınması talep edilen gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazlardan satın
alınamayacak olanlarının belirlenmesi için Yönergenin “Satış İşlemleri “ kısmında, 49 uncu
maddesinde belirtilen işlemlerden gerekli olanlar yapılır. Ayrıca tapu kayıtlarından aşağıdaki
araştırmalar da yapılır:
a) Satın alınması düşünülen gerçek ve tüzel kişilerine ait taşınmazın Hazineden
bedelsiz devir veya terke konu yerlerden olup olmadığı.
b) Üzerinde herhangi bir sınırlama bulunup bulunmadığı.
3- 4734 sayılı Kanunda belirtilen esas ve usullere göre bu Kanunun 6 ncı maddesi
uyarınca oluşturulan komisyonca bedel takdir edilir ve “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”
düzenlenir.
4- Satın alınmasında sakınca bulunmadığı tespit edilen taşınmazlar hakkında
Bakanlığa veya defterdarlığa gönderilecek satın alma yazılarına, “Edinim İşlemleri Bilgi
Formu ” ile aşağıda yer alan belgeler eklenir.
102
a) Sınırlamaları gösterir tapu kayıt örneği,
b) İmar planı içinde ise; belediyesince onaylı imar durum belgesi veya üzerinde
kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı imar plan örneği,
c) Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile
muhdesat ve benzeri fiili durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı,
ç) Taşınmazın üzerinde bina var ise binanın değerini gösteren teknik rapor,
d) Satın alınması düşünülen tescilli taşınmazın kadastro görmemiş yerlerde bulunması
durumunda; yüzölçümünde hata olup olmadığına ilişkin teknik rapor,
e) Yukarıdaki fıkrada belirtildiği şekilde takdir edilecek bedele ilişkin “Tahmin Edilen
Bedel Tespit Raporu”.
5- 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (e) bendine göre ihalesi yapılır.
6- Bakanlıkça satın alma işleminin uygun görülmesi halinde aşağıdaki işlemler yapılır;
a) Gerçek veya tüzel kişilere ait olanların Hazine adına tescili için MEOP’tan
yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
b) Taşınmazlarla ilgili olarak tapu sicilinde Hazine adına tescil ettirmeye, illerde
defterdar veya görevlendireceği memur, ilçelerde malmüdürleri yetkili olduğundan,
yetkilendirilen personelin ismi tescil yazısında veya genel bir yazı ile ilgili tapu müdürlüğüne
bildirilir.
c) Yetkili memur tarafından tescil işlemi sonuçlandırılır.
ç) İdarenin, tescil işleminden sonra taşınmazlar teslim alınır ve buna ilişkin yer teslim
tutanakları düzenlenir. Düzenlenen tutanaklar dosyasında muhafaza edilir.
d) Gerçek veya tüzel kişilere ait iken Hazineye geçen taşınmazın ise MEOP’a kaydı
yapılır. Ayrıca, onay alınarak taşınmazın dosyası arşive kaldırılarak muhafaza edilir.
e) Yapılan işlemler sonucundan Bakanlığa bilgi verilir.
6183 sayılı Kanunun Geçici 8 inci maddesine göre satın alma
MADDE 163- Taşınmazların satın alınmasında bedele ve miktara bakılmaksızın
Bakanlıktan önceden izin alınır.
1- Gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmazların, 6183 sayılı Kanun kapsamına giren
borçlarına karşılık olmak üzere, taşınmazın Hazinece satın alınmasına ilişkin ilgilinin başvuru
dilekçesi MEOP kayıtlarına girildikten sonra Bakanlığa iletilir.
2- 4734 sayılı Kanunda belirtilen esas ve usullere göre bedel takdir edilir ve “Tahmin
Edilen Bedel Tespit Raporu” düzenlenir.
3- 6183 sayılı Kanunda belirtilen süre içerisinde satın alınması önerilen
taşınmazlardan satın alınamayacak olanlarının belirlenmesi için Yönergenin “Satış İşlemleri”
kısmında, 49 uncu maddesinde belirtilen işlemlerden gerekli olanlar yapılır. Ayrıca aşağıdaki
araştırmalar da yapılır.
a) Taşınmaza genel bütçeli veya özel bütçeli kamu idarelerince ihtiyaç duyulup
duyulmadığı araştırılır.
b) İlgili belediye başkanlığından, satın alınacak taşınmazın imar planı istenerek,
planda satın alma amacına uygun olarak ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilir.
c) İlgili tapu müdürlüğünden şerh ve beyanları gösterir tapu sicil kaydı istenerek,
kısıtlama (vergi dairesince konulan şerh hariç) olup olmadığına bakılır.
103
ç) Taşınmazın ediniminin araştırılarak, Hazineden bedelsiz devir veya terke konu
yerlerden olup olmadığı belirlenir.
d) Talepte bulunanın güncel vergi borcuna ait yazı, ilgili vergi dairesinden alınır.
e) Gerçek veya özel hukuk tüzel kişiliğine ait mükellefler hakkında vergi tekniği
raporu (zor durum incelemesi) ilgili vergi dairesinden istenir.
4- Bakanlıkça satın alma işleminin uygun görülmesi halinde Yönergenin 161 inci
maddesinin 6 ncı fıkrasına göre işlemler yapılır. Ayrıca, tapuda tescil işlemi sağlandıktan
sonra, ilgili vergi dairesi müdürlüğüne yazı yazılarak, taşınmazın değeri ile Hazine adına
tescil edildiği tarih bildirilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Arsa/Kat Karşılığı İnşaat
Yetki
MADDE 164– Arsa veya kat karşılığı inşaat taleplerinde taşınmazların bedeline ve
miktara bakılmaksızın Bakanlıktan önceden izin alınır.
Talep
MADDE 165- Hazineye ait taşınmazlar re’sen ya da talep üzerine arsa veya kat
karşılığı inşaata konu edilebilir. Bu konuda gelen talepler MEOP kayıtlarına kaydedilir.
Değerlendirme
MADDE 166- Taşınmazların arsa veya kat karşılığı inşaata konu edilmeden önce
arsa/kat karşılığı verilemeyecek taşınmazların belirlenmesi için Yönergenin 49 uncu
maddesinde belirtilen işlemlerden gerekli olanlar yapılır.
Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 167- Bakanlığa gönderilecek trampa, arsa veya kat karşılığı inşaat talep
yazılarına “Edinim İşlemleri Bilgi Formu” ile aşağıda yer alan belgeler eklenir.
1- Taşınmazın mahallinde düzenlenmiş krokisi, işgal ve kullanım durumu ile
muhdesat ve benzeri fiili durumları konusunda bilgiler ihtiva eden tespit tutanağı,
2- İlgili tapu müdürlüğünden alınan şerhler ve beyanlar hanesini gösterir tapu kayıt
örneği,
3- Taşınmaza ait son tasdikli imar planı ve imar durumu belgesi,
4- Taşınmaz üzerinde muhdesata ilişkin onaylı mimari projelerinin, yapı kullanma izin
belgesinin veya yapım yıllarına ait diğer belgeler,
5- (Doğrudan sözleşme yapılacak durumlarda) İşin ihale ve sözleşme koşullarını
belirten il bayındırlık ve iskan müdürlüğüne düzenlettirilen sözleşme ve şartnameler veya
protokol taslağı,
6- Kullanım amacını belirten tahsis belgesi,
7- Taşınmaz üzerine yapılacak bina, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı bulunan
bina ve tesislerin yapımı için ise vaziyet planı, kat planları, en az bir kesit ve görüşü içeren
104
mimari avan projeleri ve inşaata ilişkin yapı yaklaşık maliyet bedellerinin hesap edildiği
teknik rapor,
8- Yine taşınmaz üzerine yapılacak bina, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı
bulunan bina ve tesislerin yapımı için ise, yaptırılacak binada yer alacak birimlere ait ilgili
birim amiri tarafından onaylanmış ön ihtiyaç programı.
Şartname hazırlanması
MADDE 168–
1- Arsa veya kat karşılığı inşaat ihalelerinde önce çevre ve şehircilik il müdürlüğünce
hazırlanan sözleşme ve şartnameler düzenlenir.
2- Taşınmazın niteliği dikkate alınarak şartnameye ayrıca ilave edilmesi istenilen
şartlar “özel şartlar” bölümünde gösterilir.
Arsa veya kat karşılığı inşaat ihalesi
MADDE 169- Arsa veya kat karşılığı inşaat ihalesi bu Yönergenin “Ortak Hükümler”
kısmının 23 üncü maddesinde anlatıldığı şekilde pazarlık usulü ile yapılır. Kamu kurum ve
kuruluşları ile meslek kuruluşlarının talepleri, doğrudan sözleşme yapılmak suretiyle
gerçekleştirilir.
Ferağ ve işlemleri
MADDE 170– Yönergenin 59 uncu maddesinde belirtildiği şekilde ferağ işlemi
yapılır.
ALTINCI BÖLÜM
Kanunlar ve Antlaşmalarla Mal Edinimi
2820 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacak işlemler
MADDE 171- 2820 sayılı Kanuna göre gerek Anayasa Mahkemesi tarafından
kapatılmasına karar verilen, gerekse büyük kongre kararına göre kapatılan siyasi partilerin
malvarlığının tasfiyesi hakkında, Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem yapılır.
1- Komisyonların oluşturulması ve çalışması
Kapatılan siyasi partilerin malvarlığının tasfiyesi konusunda talimat verilmesi halinde;
a) İl tespit komisyonu, valinin görevlendireceği kişi başkanlığında il millî emlâk
müdürlüğü, muhasebe müdürlüğü ve emniyet müdürlüğünden birer görevlinin; ilçe tespit
komisyonları ise kaymakam tarafından görevlendirilecek kişi başkanlığında malmüdürlüğü,
emniyet amirliği veya emniyet müdürlüğünden birer görevlinin katılımıyla oluşturulur.
b) İhtiyaç duyulan hallerde il ve ilçe genelinde görev yapmak üzere birden fazla tespit
komisyonu kurulur.
c) Tespit komisyonları; kapatılan partinin malvarlığını, her türlü defter ve belgelerini
tespit eder ve düzenlenecek rapor ve tutanaklarla birlikte illerde defterdarlığa, ilçelerde ise
malmüdürlüğüne teslim ederler. Genel merkezin bulunduğu ilde ise söz konusu tespit
işlemleri, il tespit komisyonu tarafından yetkili parti temsilcisi de hazır bulundurularak
yapılır. Düzenlenen tutanaklar parti temsilcisi ile birlikte imzalanır.
ç) Tespit komisyonlarınca belirlenen fiilî durumun kayıt ve belgelere uygunluğunu,
partinin tüm hesaplarını, alacak ve borç iddialarını incelemek, malvarlığına dahil edilmesi
105
gereken mal, hak ve alacaklarını araştırmak, değerlendirerek sonucunu rapora bağlamak üzere
il merkezinde bir inceleme grubu kurulur. Bu grup birer millî emlâk, muhasebe ve vergi
denetmeninden oluşur. Denetmen olmayan illerde yerine ilgili birimlerden birer elemanın
görevlendirilmesi suretiyle grup tamamlanır. İnceleme grubu il ve ilçe teşkilatlarının
hesaplarını ayrı ayrı inceler. Lüzum görülen illerde birden fazla inceleme grubu kurulur.
d) İnceleme grupları çalışmalarına tespit tarihinden itibaren başlar ve yirmi gün içinde
çalışmalarının sonucunu rapora bağlayarak defterdarlığa verir. Bu raporlar defterdarlık görüşü
ile birlikte bir hafta içinde Bakanlığa gönderilir.
2-Kapatılan siyasî partinin malvarlığının belirlenmesi
a) Tespit komisyonunca;
- Kapatılan siyasî partiye ait, çeşitleri Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde
sayılan menkul kıymetler cins, miktar ve değerini gösteren bir tutanakla ilgili muhasebe
müdürlüğü veya malmüdürlüğüne teslim edilir.
- Kapatılan parti adına kayıtlı her türlü kara, deniz ve hava nakil vasıtaları olup
olmadığı parti defterleri incelenmek ve ayrıca trafik, liman daireleri ve Ulaştırma
Bakanlığından sorulmak suretiyle belirlenir.
- Tespit edilen nakil vasıtaları cins, marka, model, plaka no, motor ve şasi numaraları
ile mevcut durumları ayrı ayrı belirtilmek suretiyle düzenlenen bir tutanakla teslim edilir.
- Parti binalarında bulunan veya bu yerlerde olmamakla beraber demirbaş eşya
defterlerinde kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın partiye ait her çeşit büro eşyası, mefruşat,
hesap, yazı, bilgisayar, fotokopi, teksir makineleri, ses alma cihazları, radyo, televizyon,
kitap, tablo, biblo ve bunlara benzer şeyler taşınır olarak tespit edilir.
b) İdarece;
- Partinin mal varlığından nakit olanlar derhal, diğerleri paraya çevrildikten sonra mal
sandıklarında parti adına açılacak emanet hesabına yatırılır.
- Tespit edilen ve el konulan çekler paraya çevrilerek söz konusu emanet hesabına
yatırılır.
- Kapatılan siyasî partinin bankalar ve finans kuruluşlarındaki tüm hesapları (kiralık
kasalar dahil) bloke edilir.
-Komisyonca değeri tespit olunamayanların Merkezi Yönetim Muhasebe
Yönetmeliğinde sayılan hükümlerine göre kıymet takdiri suretiyle değerleri tespit olunur.
Menkul kıymetler nakde çevrildikten sonra bedelleri belirtildiği şekilde emanet hesabına
kaydolunur.
- Demirbaş eşya defterinde kayıtlı olup yerinde bulunmayan eşyalar parti
sorumlularından aranıp takip edilir.
- Taşınırlar üzerinde istihkak iddiasında bulunanların bu talepleri ve ibraz edecekleri
belgeler iddia hakkında tereddüde mahal vermeyecek şekilde hakkı ispata yeterli ise idarece
hak sahibine teslim edilir.
- Kapatılan partinin özel mülkiyetinde bulunan binalardaki taşınırlar aynen muhafaza
edilir. Söz konusu taşınırlar için güvenlik önlemleri alınmak üzere ilgili emniyet müdürlüğüne
yazı yazılır.
- Kapatılan siyasî partinin kirada bulundukları binalardaki taşınırlar, mülkiyeti
Hazineye intikal eden binalara nakledilir. Bu şekilde nakli mümkün olmayan taşınırlar millî
emlâk müdürlükleri ve malmüdürlüklerince uygun görülecek yerlerde muhafaza altına alınır.
- Taşınırların kıymetleri “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde belirlenir.
- Kira ile oturulan taşınmazların en kısa zamanda tahliyeleri sağlanır. Tahliye sırasında
mal sahipleri ile birlikte bir teslim tutanağı düzenlenir.
106
- Teslim alınan nakil vasıtaları, varsa kendi otoparkında, yoksa emniyet müdürlüğü ya
da jandarma komutanlığının otoparklarında veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının
otoparklarında muhafaza altına alınır.
3-Taşınırların tasfiyesi
a) Taşınırlardan kullanılabilecek olanların listesi, tasfiyenin yapıldığı yerdeki resmi
dairelere yazı ile bildirilir. Talep edilenler, uygun bulunduğu takdirde bedeli karşılığında bu
dairelere verilir. Ancak bu dairelerin takdir edilen rayiç bedelleri kabul edip, karşılıklarını
bütçelerinde mevcut ödenekten ayırarak parti adına açılmış emanet hesabına yatırmaları
sağlanır.
b) Bunlar dışında kalan taşınırlar Yönergenin “Taşınır Mal İşlemleri” kısmı
hükümlerine göre derhal satılarak paraya çevrilir ve elde edilecek satış bedelleri parti adına
açılmış emanet hesabına intikal ettirilir.
c) Kitap, dergi, broşür ve sair yayınlardan; suç unsuru taşımayanlardan kütüphane vs.
kullanılabilecek durumda olanlar haricindekiler Yönergenin “Taşınır Mal İşlemleri”
hükümlerine göre satılarak tasfiye edilir. Bu şekilde tasfiye edilemeyenlerden kullanılacak
değerde olmayanlar ise ilgili emniyet müdürlüğüne yazı ile bildirilir ve görevlendirilen
memur ile birlikte imha edilerek sonuç, tutanağa bağlanıp dosyasında saklanır.
ç) Taşınırlar üzerinde partinin hüviyetini ifade eden bütün alamet ve işaretler, eşyaya
zarar vermeden bertaraf edilemeyecek ise satılmaz. Bunlar ile satılmasına imkân olmayacak
derecede hurda haline gelmiş eşya (perde, kırık dökük sandalye, masa, soba, vs.). cins ve
adetleri bir tutanakla belgelenmek suretiyle imha olunur ve imha tutanağı dosyasında saklanır.
d) Partiye ait mühür ve benzeri şeyler, lastikten üretilmiş ise imha edilir. Madenî
maddelerden olanlar, imhası için Darphane ve Damga Matbaasına yazı ile gönderilir.
e) Tespit edilen taşınırlar arasında tarihî veya sanatsal değeri olduğu görülen veya
tereddüt edilenlerin durumları ilgili yerdeki kültür ve turizm müdürlüğü elemanlarına
incelettirilerek alınacak raporla birlikte Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem
yapılır.
4-Taşınmazların tasfiyesi
a) Kapatılan partinin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar İdarece ilgili tapu
müdürlüğünden tespit edilir. Bu taşınmazlar, ilgili tapu müdürlüğüne 2820 sayılı Kanunun
107 nci maddesi ve Anayasa Mahkemesi kararı gerekçe gösterilerek yazılan yazı ile Hazine
adına tescili sağlanır.
b) Bu taşınmazlara Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmı hükümlerine göre bedel
tespit ve takdir ettirilir.
c) Bunlardan bir kamu hizmeti için kullanılabilecek durumda olanlar, tasfiyenin
yapıldığı yerdeki resmi dairelere yazı ile bildirilerek, bu taşınmazlara ihtiyaç olup olmadığı
sorulur. Talep olması halinde, takdir edilen bedeli de belirtilmek suretiyle taşınmazın o
hizmete tahsisi için Bakanlığa bildirilir. Gerekli olmayanların genel hükümlere göre
gerektiğinde tasfiyesi ve bedellerinin parti adına açılmış emanet hesabına aktarılması için
konu Bakanlığa bildirilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
ç ) Kapatılan partinin özel mülkiyetine konu olabilecek ancak henüz tapuda kayıtlı
olmayan ve bağış, vasiyet ve sair suretlerle kapatılan partilere bırakılmış taşınmazların da
noterler, özel idare ve vergi dairelerinden soruşturmak suretiyle tespit edilerek Hazine adına
tescil edilmesi için ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
5- Kapatılan siyasî partilerin alacak ve haklarının belirlenmesi ve tahsili
a) İnceleme komisyonunca, kapatılan siyasî partinin paraya çevrilmesi mümkün veya
kullanılması kabil veya devredilebilir bütün hak ve alacakları, parti defterleri ve belgeleri
107
incelenerek ve parti mensupları veya üçüncü şahıslar tarafından vaki olabilecek beyanlar da
değerlendirilerek, tapu ve icra müdürlükleri, mahkemeler ve ilgili diğer dairelerden
araştırılarak tespit edilir.
b) Komisyonca tespit olunan alacak ve haklardan paraya çevrilmesi mümkün olanların
İdarece derhal tahsili sağlanarak parti adına açılan emanet hesaplarına kaydettirilir. Ayrıca,
paraya çevrilemeyen hakların Hazine adına intikal ve tescilleri de sağlanır.
c) Tahsil edilmeyen alacak ve haklar Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre
işlem yapılır.
6-Kapatılan siyasî partinin borçlarının belirlenmesi ve ödenmesi
a) Kapatılan siyasî partilerden alacaklı olan gerçek ve tüzel kişilerin belgeleriyle
birlikte bir dilekçe ile en geç bir ay içinde başvurması gerektiğinden İdare öncelikle süresi
içerisinde başvurunun yapılıp yapılmadığını kontrol eder.
b) Başvurularda mahkeme ilamlarının asıl veya tasdikli örnekleri, kira kontratları,
faturalar, tesellüm makbuzları gibi belgelerin bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
c) Kapatılan siyasî partinin varsa kira borçlarının hesap edilmesinde, parti tarafından
kiralanan taşınmazların tahliye ve sahiplerine iadesine kadar işlemiş olan kira bedelleri ile
varsa kapatılma tarihi itibariyle kira borçları dikkate alınır. Siyasî partinin kiracı olarak
oturduğu taşınmazın kira bedeli partinin muhasebe kayıtlarında yazılı miktardır.
ç ) Taşınmaz sahibinin almadığını iddia ettiği ayların kirasının ödenmiş olup olmadığı
ve diğer alacak iddiaları parti ve banka kayıtları araştırılmak suretiyle tespit edilir ve bu
kayıtlar esas alınır.
d) Kapatılan parti adına açılmış telefon, elektrik, su, doğalgaz, kablolu TV ve internet
gibi tüm abonelikler öncelikle kapatılarak iptal edilir. Bunlara ilişkin borçlar alınacak talimata
kadar ödenmez.
e) Kapatılan parti teşkilatlarında çalışan sözleşmeli personele kapatma kararının
kesinleştiği tarihten sonra ücret ödenmesi söz konusu olamayacağından ancak bu tarihten
önceki döneme ait olanlar için ödeme yapılır.
f) Partinin borçlarının ödenmesine ilişkin başvurular, belgeleriyle birlikte Bakanlığa
intikal ettirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
7- Tespit ve tasfiye giderleri ile kullanılacak cetveller
a) Tespit komisyonları tarafından malvarlığının tespiti sırasında “Siyasi Parti Malları
Tasfiye Cetvelleri” düzenlenir. Mal mevcudu cinsleri itibariyle bu cetvellere geçirildikten
sonra sonuç tutanağına bağlanır. Cetveller tutanak ve mallarla birlikte İdareye teslim edilir.
b) Tasfiye işlemleri ilçede yürütülüyor ise malmüdürlükleri bu cetvellerin birer
örneğini dosyasında muhafaza eder. İkişer örneğini defterdarlıklara gönderir.
c) Tasfiye işlemleri ilde yürütülüyor ise defterdarlıklar il merkezinde düzenlenen ve
varsa ilçelerden gelen tutanaklar ile cetvellerin bir örneğini dosyasında muhafaza eder.
ç) İdarece tespit ve tasfiye ile ilgili giderler, Yönerge eki “Siyasi Parti Malları Tasfiye
Cetvelleri” nde belirtilen “Parti Malları Tasfiyesi İçin Yapılan Giderler Cetveli” ne işlenir ve
bir örneği Bakanlığa gönderilerek alınacak talimata göre işlem yapılır.
5018 sayılı Kanun hükümleri
MADDE 172- 5018 sayılı Kanunun 45 inci maddesi uyarınca yapılan talepler
hakkında düzenlenecek “Edinim İşlemleri Bilgi Formu”, Yönergenin “Değerleme İşlemleri”
bölümüne göre takdir ettirilecek bedel ve buna ilişkin “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”
ile bu Yönergenin ilgili bölümlerinde istenen bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilir ve
alınacak talimata göre işlem yapılır.
108
Diğer Kanun hükümleri
MADDE 173-Özel kanunlarında Hazineye devrine veya trampasına ilişkin hüküm
bulunan taşınmazlar hakkında düzenlenecek Edinim İşlemleri Bilgi Formu”, Yönergenin
“Değerleme İşlemleri” bölümüne göre takdir ettirilecek bedel ve buna ilişkin “Tahmin Edilen
Bedel Tespit Raporu” ile bu Yönergenin ilgili bölümlerinde istenen bilgi ve belgeler
Bakanlığa gönderilerek, alınacak talimata göre işlem yapılır.
Antlaşmalarla Hazinenin taşınmaz edinimi
MADDE 174- Lozan antlaşmasının imzalanmasından sonra Yunanistan, Fransa,
Rusya, Arnavutluk, Bulgaristan, İngiltere, Irak, Yugoslavya, Birleşik Amerika Devletleri ve
Mısır Hükümetiyle imzalanan birçok anlaşma kapsamında Hazineye devri gereken
taşınmazların edinimi İdarece sağlanır ve gerektiği takdirde Bakanlıktan görüş alınır.
Bağış yoluyla taşınmaz edinimi
MADDE 1751-İdarece,
a) Bağışlayanın gerçek kişi olması halinde, medenî haklarını kullanma ehliyetinin
(tam ehliyetli) olup olmadığı;
b) Özel hukuk tüzel kişilerinin yetkili organlarının bağış hakkında kararı olup
olmadığı,
c) Kamu kurum ve kuruluşlarının ise kuruluş ve görevleri ile ilgili kanunlarda bu
konuda yetki verilmiş olup olmadığı,
araştırılır.
2- Bağışta bulunmak isteyen kişilerin özellikle sağlık ve eğitim gibi kamu
hizmetlerinin yürütüldüğü hastane ve okul binalarına kendilerinin belirledikleri isimleri
vermek istemeleri halinde, İdarece bağışta bulunan kişinin vermek istediği isim kamu
hizmetini yürütecek kamu kurum ve kuruluşuna bildirilir. Uygun görüş alındıktan sonra
herhangi bir şart veya mükellefiyet şerhi düşülmeden bağış kabul edilir.
3- 1 inci ve 2 nci fıkraya göre yapılacak araştırma sonucunda Hazineye yapılacak şartlı
veya şartsız ya da mükellefiyetli veya mükellefiyetsiz taşınmaz bağışlarında defterdarlık,
taşınmazın Hazine adına bağışının kabulüne yetkilidir.
4- Taşınmazın bağış amacında kullanılamaması veya mükellefiyetin yerine
getirilememesi nedeniyle bağışlayana iadesi gereken taşınmazların iade işlemleri,
defterdarlıklar tarafından yürütülerek sonuçlandırılır.
5- Bağışı uygun görülen taşınmazlar hakkında Yönergenin bu kısmının 162 nci
maddesinin 4 üncü fıkrasına göre işlem yapılır.
109
YEDİNCİ KISIM
Bedelsiz Devir İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Tanımlar
MADDE 176– Bu kısımda geçen deyimlerden;
Yönetmelik: Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında
Yönetmelik,
Kamu idaresi: Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında
Yönetmelik ekindeki idarelerden, düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç, diğer idareleri,
Kamu idarelerinin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Taşınmazın tapu sicilinde kamu
idaresi adına tescilli olma durumunu,
Devir: Düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç kamu idarelerinin, görmekle
yükümlü olduğu kamu hizmetlerinde kullanılacağına ve amacına uygun kullanılmaması
hâlinde geri alınacağına dair tapu kütüğüne şerh konulması kaydıyla, taşınmazların
mülkiyetinin diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak devredilmesini,
Konut: Bir kişi veya ailenin müstakil yaşamasına elverişli bağımsız bölümünü,
Konut müştemilatı: Genellikle binanın odunluk, kömürlük, çamaşırlık gibi
hizmetlerine tahsis edilmiş ve ikamet edilemeyen mahaller ile kapıcı, kaloriferci, bahçıvan
gibi kimselerin ikametleri için ayrılan, köy ve mezraların yerleşik alanlarında aynı parsel
üzerinde bulunan, kümes, ahır, ağıl, samanlık, arabalık gibi köylünün tarım ve hayvancılıkla
ilgili uğraşlarına ait, mahalli özellik taşıyan yapı veya yapı bölümlerini,
Gecekondu: İmar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı
kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arsa veya araziler üzerinde yapılan yapıları,
Islah imar planı: Düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veya
yerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle, mevcut durumu da dikkate alınarak
dengeli, düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, halihazır haritalar üzerine yapılan ve
yapılanma şartlarını da belirleyen imar planını,
Mazbut vakıf: 5737 sayılı Kanun uyarınca Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilecek
ve temsil edilecek vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden
önce kurulmuş ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce
yönetilen vakıfları,
Yenileme alanı: Sit ve koruma alanı olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu
bölgelere ait koruma alanlarının içinde, sınırları yetkili idarenin teklifi üzerine Bakanlar
Kurulu’nca kabul edilerek belirlenen alanları,
ifade eder.
110
İKİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Devir İşlemleri
Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yönelik bedelsiz devir işlemleri
MADDE 1771- 1164 sayılı Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre yapılan
bedelsiz devir işlemleri
1164 sayılı Kanuna göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca yapılan bedelsiz devir
talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılarak talepler hakkında aşağıda
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
a) Arsa üretim alanı
1- İdarece, 1164 sayılı Kanuna göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından arsa
üretim alanı olarak belirlenmesi talep edilen bölgede kalan ve Bakanlıkça bildirilen
taşınmazların mahallindeki dosyaları üzerinde inceleme yapılır.
2- Bakanlık yazısının İdareye ulaşmasından itibaren iki iş günü içerisinde MEOP
kapsamında “Hazine Taşınmazlarının Toplu Konut İdaresine Devrine İlişkin Bilgi Formu”
doldurulur ve taşınmazın dosyasında bulunması gerekli bilgilerin MEOP kayıtlarında
güncellenmesi yapılır.
3- Arsa üretim alanı olarak belirlenmesi talep edilen bölgede kalan taşınmazların;
a) Bu maddenin “Devir işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler”
başlıklı (c) bendinde sayılan kanunlar kapsamında tahsis edilip edilmediği,
b) İrtifak hakkı veya kullanma izni verilip verilmediği,
c) Mülkiyeti ihtilaflı veya herhangi bir nedenle devrinde sakınca olup olmadığı,
MEOP bilgileri üzerinden yapılacak inceleme sonucunda belirlenir ve bu
taşınmazların, arsa üretim alanı dışında tutulması gerektiği Bakanlığa bildirilir.
b) Ön izin
Arsa üretim alanı olarak belirlenen alanda; imar planının yapılması, değiştirilmesi,
tescil, ifraz, tevhit ve benzeri işlemlerin yerine getirilebilmesi ve bu işlemlerin devir
işlemleriyle birlikte yürütülmesi amacıyla, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca ön izin talep
edilmesi halinde talep Bakanlığa iletilir.
c) Devir işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler
Arsa üretim alanı onayı İdareye gelmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Devredilecek taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık ile özellikle 2863 sayılı Kanun kapsamında
herhangi bir şerh/beyan olup olmadığı tespit edilir.
111
2- Devri talep edilen taşınmazlara ilişkin Yönergenin 49 uncu maddesinin 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 ve 16 ncı fıkralarında belirtildiği şekilde araştırma yapılır.
3- Taşınmazların 189 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı veya bedelsiz devrinde
sakınca olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından sorulur.
4- 2872 sayılı Kanun kapsamında özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilen alanda
kalıp kalmadığı il çevre ve orman müdürlüğünden sorulur.
Yukarıdaki işlemler sonucunda bedelsiz devrinin mümkün olmadığı tespit edilen
taşınmazlar Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yazı ile bildirilir.
ç) Devir işlemlerinin yürütülmesi
1- Yapılan işlemler sonucunda, devre konu taşınmazların;
a) Tapu kütüklerinde devre engel bir husus veya 2863 sayılı Kanun kapsamında
herhangi bir şerh veya beyan bulunduğunun,
b) İlgili kamu idarelerine tahsisli olup olmadığına bakılmaksızın, “Devir işlemlerinin
hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler” başlıklı (c) bendinin ikinci alt bendinde belirtilen
kanunlar kapsamında belirlenmiş alanlarda bulunduğunun,
c) Bu maddenin “Devir işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler”
başlıklı (c) bendi kapsamında olduğunun,
tespiti hallerinde, başkaca bir yazışma yapılmaksızın bu taşınmazlar devre konu
edilmez.
2- Devri talep edilen taşınmazların tapu kütüklerinde; 2863 sayılı Kanun kapsamında
herhangi bir şerh veya beyanın bulunmaması veya taşınmazların bulundukları bölgede “Devir
işlemlerinin hızlandırılması amacıyla yapılacak işlemler” başlıklı (c) bendinin ikinci alt
bendinde belirtilen kanunlar kapsamında belirlenmiş alanların olmaması halinde, ilgili kamu
idareleriyle yazışma yapılmaksızın devir işlemlerine devam edilir.
3- 1164 sayılı Kanun uyarınca arsa üretim alanı olarak belirlenen bölgede kalan tapuda
Hazine adına tescilli taşınmazlar hakkında arsa üretim alanı onayının İdareye iletildiği tarihten
itibaren;
a) Devir işlemleri en geç on iş günü içerisinde sonuçlandırılır.
b)Taşınmazların ilçe sınırları içinde bulunması halinde ise, devir işlemleri en geç
onbeş işgünü içerisinde sonuçlandırılır.
c)Devir işlemleri için ilgili kamu idarelerinden alınması gereken bilgilere ilişkin
yazılar, süre verilmek ve süresi içerisinde cevap verilmediği takdirde, sorumluluğun ilgili
kamu idaresine ait olmak üzere işlem tesis edileceği belirtilmek suretiyle elden veya faks
yoluyla gönderilir.
ç) Devir işlemlerinin belirtilen süreler içerisinde gerçekleştirilememesi halinde,
gerekçeleri ile birlikte Bakanlığa bilgi verilir.
4- Arsa üretim alanı sınırları içerisinde kalan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
tescil harici olan taşınmazların Hazine adına tapuya tescil işlemlerinin Toplu Konut İdaresi
Başkanlığı tarafından yapılması hususu adı geçen İdareye bildirilir.
112
d) Devir yetkisi
1- Devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların devrine defterdarlıklar yetkili
olup defterdarlıklar bu yetkisini devredemez.
2- Taşınmazların ilçe sınırları içinde bulunması halinde, malmüdürlüğünce bu
maddenin (c) ve (ç) bendinde belirtilen işlemler tamamlanır.
3- “Hazine Taşınmazlarının Toplu Konut İdaresine Devrine İlişkin Bilgi Formu”
hazırlanarak defterdarlık onayı için gönderilir ve devir işlemleri defterdarlık onayından sonra
gerçekleştirilir.
4- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin uygun görüş yazısı üzerine Toplu Konut
İdaresi Başkanlığı adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu
müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ işlemleri
tamamlanır.
5- Toplu Konut İdaresi Başkanlığına yapılan devirlerden sonra devredilen
taşınmazların ada, parsel ve yüzölçümleri ile birlikte Yönergenin “Değerleme İşlemleri”
kısmında belirtildiği şekilde takdir edilecek satışa esas bedelleri belirtilmek suretiyle bilgiler
MEOP kapsamında devir ile ilgili programa aktarılır.
e) Kamu hizmetlerine ayrılan yerler
1- Toplu Konut İdaresi Başkanlığına bedelsiz olarak devri uygun görülen
taşınmazların, 1164 sayılı Kanun gereğince tapu kütüğünün beyanlar hanesine; “Kamu
hizmetlerine ayrılan yerler ile Maliye Bakanlığınca değişik ihtiyaçlar için talep edilen
taşınmazlar bedelsiz olarak Hazineye iade edilir.” şeklinde şerh konularak adı geçen
Başkanlık adına tescil edilmesi hususunda ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
2- Arsa üretim alanında kalan ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığına devredilen
taşınmazların 1164 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilerek arsa üretimine konu edilmesi,
mevcut imar durumunun korunması veya herhangi bir imar planı değişikliğine tabi tutulmaları
sonucu kamu hizmetlerine ayrılan yerler ile Bakanlıkça değişik ihtiyaçlar için talep edilen
taşınmazların Hazineye bedelsiz olarak iade edilmesi halinde, devredilen taşınmazların tapu
kütüklerinde bulunan şerhler terkin edilir. Şerh terkinine ilişkin işlemler Bakanlıktan izin
alınmaksızın, defterdarlığın izni alındıktan sonra İdarece gerçekleştirilir.
2- 775 sayılı Kanuna göre yapılan bedelsiz devir işlemleri
775 sayılı Kanuna göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca yapılan bedelsiz devir
talepleri, MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır. Talep, Bakanlığa
gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
a) Devredilecek taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların devrine
engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık ile özellikle 2863 sayılı Kanun kapsamında
herhangi bir şerh/beyan olup olmadığı tespit edilir.
b) Taşınmazların 189 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı veya bedelsiz devrinde
sakınca olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları
Bölge Başkanlıklarından sorulur.
c) Herhangi bir kamu hizmetine tahsis edilmiş olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve
dosyasından araştırılır.
113
ç) Taşınmazların 189 sayılı Kanun kapsamında kalması, herhangi bir kamu hizmetine
tahsis edilmesi veya taşınmazların devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılığının
bulunması halinde, bedelsiz devrinin uygun olmayacağı Bakanlığa bildirilir.
d) Taşınmazların devredilebilecek taşınmazlardan olduğunun anlaşılması halinde,
aşağıdaki belgeler Bakanlığa gönderilir.
- Gecekondu önleme bölgesi içinde kaldığına ilişkin ilgili belediyesinden alınacak
imar planı örneği,
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığına (mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı) tahsisli
olduğuna ilişkin Bakanlıkla yazışma yapılmış ise yazının tarih ve sayısı, tahsis defterdarlıkça
yapılmış ise yazının bir örneği,
- Taşınmaz bilgi formu ve bedel tespit raporu,
- Fiili tespit ile diğer bilgi ve belgeler.
e) Bakanlıkça devri uygun görülen taşınmazların Toplu Konut İdaresi Başkanlığı adına
tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı
yazılır ve Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
f) Kamu hizmetlerine ayrılan yerler ile Bakanlığımızca değişik ihtiyaçlarla talep edilen
taşınmazların bedelsiz olarak Hazineye iade edilmesi gerektiğinden Hazineye devri hususu
İdarece Bakanlığa bildirilir.
4562 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 178– 4562 sayılı Kanuna göre organize sanayi bölgesi tüzel kişiliklerince
yapılan bedelsiz devir talepleri, MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır. Talep,
Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata
göre işlem sonuçlandırılır.
1- Taşınmazların 5084 sayılı Kanunun 2 nci maddesi kapsamındaki ellidört ilde
bulunan organize sanayi bölgeleri içerisinde kalıp kalmadığı tespit edilir.
2- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
3- 4562 sayılı Kanuna göre oluşturulan organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğince veya
müteşebbis heyetin tek iştirakçisinin bulunması durumunda yüzde yüz (% 100) iştirak payına
sahip tüzel kişilikçe bedelsiz devir talebinin yapılması gerektiğinden, müteşebbis heyet
kuruluş protokolü veya ana sözleşmesi istenerek gerekli araştırma yapılır.
4- Sanayi ve ticaret il müdürlüğünden “Organize Sanayi Bölgesi Yer Seçimi
Komisyonunca” kesinleşmiş yer seçimi raporu ile organize sanayi bölgesi sınırlarını belirten
planları istenir ve talep edilen taşınmazların bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı kontrol
edilir.
5- Bilim, sanayi ve teknoloji il müdürlüğünden organize sanayi bölgesi sınırlarını
belirten planların temin edilememesi halinde ilgili belediyesinden istenir ve talep edilen
taşınmazların bu sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı kontrol edilir.
6- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya aşağıdaki bilgi ve belgeler eklenir.
a) Yönergenin 53 üncü maddesinin 1, 3, 4 ve 5 inci fıkralarında belirtilen bilgi ve
belgeler,
114
b) İlgili kurumca onaylanmış organize sanayi bölgesinin sınırlarını gösteren ve
üzerinde talep konusu taşınmazların mülkiyet sınırları işaretlenmiş ve onaylanmış kroki, talep
yazısı ve ekleri,
c) Bu maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen planlar,
ç) Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliğince bedelsiz devir talebinin bulunulduğuna
ilişkin karar ve talep yazısı,
d) Taşınmazların organize sanayi bölgesi yeri olarak uygun görüldüğüne ilişkin Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının (Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel
Müdürlüğü) yazısı,
e) Organize Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliğinin kuruluş protokolü,
f) Organize Sanayi Bölgesi yer seçim komisyonunca düzenlenmiş Yer Seçim Raporu,
g) Defterdarlık görüşü.
7- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine,
organize sanayi bölgesi tüzel kişiliği adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan
yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve Yönergenin 59 uncu maddesine
göre ferağ işlemleri tamamlanır.
222 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 179- 222 sayılı Kanuna göre köy tüzel kişiliklerince veya il özel idarelerince
yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır. Bakanlığa
gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Taşınmazların Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli olan taşınmazlardan olup olmadığı
MEOP kayıtlarından ve taşınmazların dosyasından tespit edilir.
3- Taşınmazların mahallinde tespiti yapılır ve fiili kullanımına ilişkin tespit tutanağı
düzenlenir.
4- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler eklenir.
5- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili
köy tüzel kişiliği veya il özel idaresi adına tapuya tescili için İdarece MEOP’tan yararlanılarak
ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve taşınmazların tapu kütüğüne, “Bu taşınmaz mal
222 sayılı İlköğretim Kanununun 65 inci maddesi ve geçici 7 nci maddesinin 1 inci fıkrası
uyarınca bedelsiz devredilmiştir. İntifa hakkı Milli Eğitim Bakanlığına ait olup bu Bakanlığın
muvafakatı alınmadıkça satılamaz ve başka hizmetlere tahsis olunamaz.” şeklinde şerhin
konulması istenir.
6- Taşınmazların ferağ işlemleri Yönergenin 59 uncu maddesine göre tamamlanır.
442 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 180- 442 sayılı Kanuna göre köy tüzel kişiliklerince yapılan bedelsiz devir
talepleri, MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır. Talepler, Bakanlığa
115
gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Bedelsiz devri talep edilen taşınmazların, köy yerleşme veya gelişme planı sınırları
içerisinde kalıp kalmadığı hususu ilgili il/ilçe özel idaresi müdürlüğünden sorulur ve
aşağıdaki belgeler istenir;
a) Köy yerleşme alanı olarak belirlenmesi amacıyla alınacak köy yerleşim veya
gelişim alanı tespit komisyonu kararları (tescilsiz alanların tescilinden sonra, taşınmazların
ada ve parsel numaraları ile yüzölçümleri belirtilmek suretiyle),
b) Bu kararlar doğrultusunda hazırlanarak onaylanmış köy yerleşme planı
c) İl özel idareleri köy hizmetleri müdürlüklerinin talep yazılarının bir örneği.
3- Taşınmazların fiili ve hukuki durumları ile köy nüfusu da dikkate alınarak talep
edilen taşınmazlara ihtiyaç duyulup duyulmadığının ve kaç kişinin hak sahibi olabilme şartını
taşıdığı defterdarlıkça öncelikle kontrol edilir.
4- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler ile aşağıda belirtilen
belgeler eklenir:
a) Köy yerleşim alanı tespit komisyonu kararı,
b) Köy yerleşim planının bir örneği,
c) İl özel idaresinin talep yazısı,
ç) Dağıtım yapılacak şahısların ihtiyaç ve hak sahibi olduklarına ilişkin belgeler.
5- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine köy
tüzel kişiliği adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır.
5366 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 181- 5366 sayılı Kanuna göre il özel idarelerince veya belediye
başkanlıklarınca yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları
yapılır. Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak
talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Bedelsiz devri talep edilen Hazineye ait taşınmazların bulunduğu alanın yenileme
alanı olarak belirlendiğine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı ile yenileme alanı projesi ilgili il
özel idaresi veya belediye başkanlığından yazı ile istenir.
2- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
3- Taşınmazların sit alanı olarak tescil ve ilan edilip edilmediği ve projelerin Kültür ve
Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunca onaylanıp onaylanmadıkları ilgili bölge kurulundan yazı
ile sorulur.
116
4- Taşınmazların bir kamu hizmetine tahsisli olan, ön izin verilmiş veya üzerinde
irtifak hakkı tesis edilmiş taşınmazlardan olup olmadığı MEOP kayıtlarından ve taşınmazların
dosyasından tespit edilir.
5- Taşınmazların 2565 sayılı Kanun kapsamında bulunan yerler ile sivil ve askeri hava
alanları ve mania plânları kapsamında kalan yerlerden olup olmadığı Milli Savunma
Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları Bölge Başkanlıklarından sorulur.
6- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
7- Yenileme alanı ilan edilen yerlerde bulunan ve yenileme projesi kapsamında kalan
Hazineye ait taşınmazların satışının, kiraya verilmesinin veya tahsis edilmesinin talep
edilmesi halinde devir işlemleri sonuçlandırılıncaya kadar taleplerinin uygun görülmediği
hususu talep sahiplerine bildirilir.
8- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararıyla ilgili il özel
idaresi veya belediye başkanlığı adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu
maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
9- Devir işlemleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğundan Hazinece
herhangi bir bedel ödenmez.
10- Söz konusu taşınmazlardan elde edilecek gelirin, proje ve uygulama giderleri
düşüldükten sonra kalan kısmının yüzde ellisinin (%50) Hazineye aktarılması hususunda ilgili
il özel idaresine veya belediye başkanlığına yazı yazılır ve aktarılması sağlanır.
11- Taşınmazların devir tarihinden itibaren beş yıl içinde devir amacına uygun olarak
kullanılıp kullanılmadığı mahallinde tespit edilir. Devir amacında kullanılmadığı tespit edilen
taşınmazların bedelsiz olarak re’sen Hazine adına tescili için işlemlere başlanır ve tescili
sağlanır.
5737 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 182- 5737 sayılı Kanuna göre yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta
evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler
yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Bedelsiz devri talep edilen taşınmazların üzerindeki eserlerin vakıf yoluyla
meydana gelip gelmedikleri ve muhafazası gerekli tarihi ve mimari kıymeti haiz eski eser
olup olmadıklarının bildirilmesi ve buna ilişkin belgelerin gönderilmesi Vakıflar Bölge
Müdürlüklerine yazı yazılarak istenir
3- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
117
4- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine
mazbut vakıf adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır.
5104 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 183- 5104 sayılı Kanuna göre Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığınca
yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne kayıtları yapılır, Bakanlığa
gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Bedelsiz devri talep edilen taşınmazların proje kapsamında kalıp kalmadığına
ilişkin belgeler Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığından istenir ve taşınmazların bu
sınırlar içerisinde kalıp kalmadığı defterdarlıkça kontrol edilir.
3- Taşınmazların fiilen bir kamu hizmetinde kullanılıp kullanılmadığı ve üzerinde
kullanım amacına yönelik yapı bulunup bulunmadığı mahallinde incelenir ve tutanak
düzenlenir.
4- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
5- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu
maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
6- Proje alanı sınırları içinde yapılacak plânlarda, kamu tesislerine ayrılan veya
ayrılacak alanların, daha önce Belediyeye devredilen Hazineye ait arazi olması halinde, devir
miktarını aşmayacak kısmın bedelsiz olarak Hazineye iadesi hususunda Ankara Büyükşehir
Belediye Başkanlığına yazı yazılır ve taşınmazın Hazine adına tescili sağlanır.
5018 sayılı Kanuna göre kamu idareleri arasındaki bedelsiz devir işlemleri
MADDE 184- 5018 sayılı Kanuna göre kamu idarelerince (düzenleyici ve denetleyici
kurumlar hariç) yapılan bedelsiz devir taleplerinin MEOP’ta evrak ve devir modülüne
kayıtları yapılır. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve
Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Devir talebinde bulunması gerekli bilgi ve belgeler
Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu idarelerince
devredilmesi istenilen taşınmaza ilişkin başvurularda, aşağıda belirtilen bilgi ve belgelerin
bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
a) Devir talebinde bulunan kamu idaresinin, taşınmazı hangi kamu hizmetinde
kullanacağı,
b) Taşınmazın;
- Tapuda kayıtlı olduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü, mevkii, pafta, ada ve parsel
numarası veya cilt, sayfa ve sıra numarası, cinsi, yüzölçümü,
118
- Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya
köyü, mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli kroki,
- Tamamının mı, bir kısmının mı istendiği, bir kısmı isteniyorsa, miktarı ile paftası
üzerinde yeri işaretlenmiş basit krokisi,
- İmar planı içinde olması halinde, onaylı plan örneği, planda ayrıldığı amaç,
- Üzerinde inşaat yapılacak ise, avan projesi, yatırım programına alınıp alınmadığı,
alınmış ise proje numarası ve proje için gerekli arazi veya arsa miktarı.
2- Bedelsiz devredilemeyecek taşınmazların belirlenmesi
Taşınmazların bedelsiz devrinden önce gerektiği takdirde aşağıdaki kurum ve
kuruluşlardan görüş alınır ve araştırma yapılır.
a) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı ilgili tapu müdürlüğünden temin
edilir ve tapu kayıtlarında devredilemeyeceğine ilişkin şerh veya tedbir bulunup bulunmadığı
araştırılır.
b) Kadastro Mahkemesinde mülkiyetinin ihtilaflı olup olmadığı ilgili kadastro
müdürlüğünden sorulur.
c) İmar planı ve imar düzenleme işleminin davalı olup olmadığı ilgili belediye
başkanlığından sorulur.
ç) Hazine ile devredilecek kamu idaresi dışında üçüncü bir paydaşı bulunup
bulunmadığı MEOP ve tapu kayıtlarından araştırılır.
d) Taşınmazda elbirliği mülkiyeti bulunup bulunmadığı MEOP ve tapu kayıtlarından
araştırılır.
e) Taşınmazda tapu tahsis belgesi şerhi bulunup bulunmadığı MEOP ve tapu
kayıtlarından araştırılır.
f) Hazinece üzerinde irtifak hakkı tesis edilip edilmediği MEOP ve tapu kayıtlarından
araştırılır.
g) İmar planında hangi amaca ayrıldığı ilgili belediye başkanlığından sorulur, imar
planının bir örneği istenir ve imar planında öngörülen amaç dışındaki kullanımlar için talep
edilip edilmediği araştırılır.
ğ) İmar planlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve
terminal gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tapudan terkin edilecek olan ve başka kullanımlar
için talep edilen taşınmazlardan olup olmadığı araştırılır.
h) 3621 sayılı Kanuna göre kıyı tanımına giren ve tapu kayıtlarının, kıyı mevzuatına
göre terkini gereken taşınmazlardan olup olmadığı il bayındırlık ve iskan müdürlüğünden
sorulur.
ı) Özel kanunları gereğince, gerçek kişilerle kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine
tahsisi, devri, emirlerine ve kullanımlarına bırakılması, satışı, irtifak hakkı veya trampa
yoluyla verilmesi gereken taşınmazlardan olup olmadığı ilgili kurum ve kuruluşlardan
araştırılır.
i) Kullanımı, tahsisi, devri, tasarrufu ve benzeri işlemleri özel düzenlemelere veya
ilgili kurum ve kuruluşların iznine tabi olup olmadığı ilgili kurum ve kuruluşlardan araştırılır.
3- Devirde öncelik
Aynı taşınmaz hakkında birden fazla kamu idaresinin devir talebinde bulunması
halinde talepler, aşağıda belirtilen sıraya göre değerlendirilir.
a) Taşınmazın imar planı ile kullanım durumu belli ise, planda belirtilen kamu
hizmetini yapacak kamu idaresi,
b) Taşınmaz plansız alanda veya plandaki kullanım amacı "kamu hizmet alanı" olarak
belirlenip ayrıntılı bilgi verilmemiş ise, sırasıyla genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri,
özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları, belediyeler, il özel
idareleri, köy tüzel kişilikleri, belediyelere bağlı ve belediyelerin kurdukları veya üye
119
oldukları birlik ve idarelerin, il özel idarelerine bağlı ve il özel idarelerinin kurdukları ve üye
oldukları birlik ve kamu idareleri,
4- Defterdarlıkça Bakanlığa gönderilecek bilgi ve belgeler
Bedelsiz devri talep edilen taşınmazlar hakkında Bakanlığa yazılacak talep
yazılarında, taşınmazlarla ilgili aşağıdaki bilgilere yer verilir ve belgeler yazıya eklenir:
a) Taşınmazın;
1- Yönetmeliğin 20 nci maddesi gereğince, devrine engel bir durumunun olup
olmadığı, varsa neler olduğu,
2- İmar planı içinde kalıp kalmadığı, plan içinde ise, plan türünün (çevre düzeni planı,
nazım plan, uygulama imar planı gibi) ne olduğu, planda ne kadarının hangi amaca ayrıldığı
ve plan örneği,
3- 3621 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı, kalması halinde, kıyı kenar çizgisi
işlenmiş pafta örneği,
4- Hangi amaçlarda kullanılmak için istenildiği,
5- Herhangi bir kamu hizmetine tahsisli olup olmadığı,
6- Halen hangi amaçta ve ne şekilde kullanıldığı,
7- Üzerinde muhdesat varsa, cinsi ve kime ait olduğunu da belirleyen mahallinde
düzenlenmiş tespit tutanağı,
8- Üzerinde inşaat yapılacak ise, yatırım programına alınıp alınmadığı, alınmış ise
yatırım proje numarası,
9- Kısmen talep ediliyor ise, istenen kısmın ifrazının mümkün olup olmadığı,
10- Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında ise genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerine, diğer kamu idarelerine ait ise malik kamu idaresine gerekli
olup olmadığı,
11- Merkezde dosyasının olup olmadığı, varsa dosya numarası ile en son yapılan
yazışmanın tarih ve sayısı,
12- Tapuda kayıtlı olması halinde, en son durumu gösteren, beyanlar ve şerhleri de
içeren tapu kayıt örneği ile tapu senedi veya çaplı tasarruf vesikası,
13- Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya
köyü ve mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli krokisi,
14- Devrini talep eden kamu idaresinin mahallî biriminin görüşü ve merkez
biriminden alacağı uygun görüş yazısının örneği,
b) Taşınmazın devrine engel bir durum varsa, yukarıdaki bilgi ve belgeler yerine bunu
tespit eden bilgi ve belge yeterli olup diğer bilgi ve belgeler gönderilmez.
120
5- Tapu kütüğüne konulacak şerh ve periyodik kontrollerin yapılması
a) Bedelsiz devredilen taşınmazın tapu kütüğüne; "Bu taşınmazın mülkiyeti ………....
(bu boşluğa, devir eden kamu idaresinin ismi yazılır)’e/a ait iken, 5018 sayılı Kamu Malî
Yönetimi ve Kontrol Kanununun 45 inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince; ……….… (bu
boşluğa, taşınmazın hangi kamu hizmetinde kullanılacağı yazılır)’de/da kullanılmak kaydı ile
……….… (bu boşluğa, kendisine devir yapılan kamu idaresinin adı yazılır)’e/a bedelsiz
olarak devredilmiştir. Bu taşınmaz devir amacı dışında kullanılamaz ve aynı amaçla dahi olsa
üçüncü kişilere devredilemez. Devir amacına uygun olarak kullanılmadığının tespiti veya
üçüncü kişilere devredilmesi hâlinde, eski maliki kamu idaresinin talebi üzerine, devralan
kamu idaresinin muvafakatına veya her hangi bir hükme gerek olmaksızın tapu idaresince
devreden kamu idaresi adına resen tescil edilir." şeklinde şerh konulması için MEOP
kayıtlarından da yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne yazı yazılır.
b) Taşınmazların ferağ işlemleri Yönergenin 59 uncu maddesine göre tamamlanır.
c) Devredilen taşınmazların yılda bir kez tespitleri yapılır.
6- Devir değişikliğinde gönderilecek bilgi ve belgeler
a) Adına devredilen kamu idaresi tarafından devre konu taşınmazın devir amacının
değiştirilmesinin istenilmesi halinde, taşınmaz hakkında bu maddenin 4 üncü fıkrasının (2),
(4), (6), (8) ve (14) üncü bentlerinde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte, taşınmazın
özelliklerinde değişiklik olmuş ise buna ilişkin bilgi ve belgeler gönderilir.
b) Bir kamu idaresine devredilen bir taşınmazın başka bir kamu idaresi tarafından
devrinin talep edilmesi halinde ise, bu maddenin (1) ve (4) üncü fıkralarında belirtilen bilgi ve
belgeler yeniden gönderilir. Ayrıca, taşınmazın devir edilmiş bulunduğu kamu idaresinin,
değişiklik konusunda uygun görüşünün olup olmadığı bildirilir.
7- Devredilen taşınmazların geri alınması halinde gönderilecek bilgi ve belgeler
Devredilen taşınmazlar hakkında yapılacak periyodik kontrollerde, Yönetmeliğin 9 ve
12 nci maddelerinde belirtilen sebeplerle, devir edilen taşınmazların geri alınması gerektiğinin
tespit edilmesi halinde Bakanlığa yazılacak talep yazılarında, taşınmazlarla ilgili aşağıdaki
bilgilere yer verilir.
Taşınmazın;
a) Devir yazısının tarih ve sayısı,
b) Geri alınması talebinin gerekçesi ve en son kullanım durumu,
c) Geri alınmasına ilişkin yerel birimin görüşü.
8- Taşınmazın teslimi ve geri almanın sonuçları
a) Devredilen taşınmazın tapudaki devir işleminden sonra devralan kamu idaresine, bir
tutanak düzenlenmek suretiyle teslim edilir. Tutanakta; teslim tarihi, taşınmazın durumu,
varsa üzerindeki bina ve tesisler, özelliklerinin neler olduğu ayrıntılı biçimde belirtilir.
b) Geri alınan taşınmazın tapudaki geri alma işleminden sonra, bir tutanak
düzenlenmek suretiyle teslim alınır. Tutanakta, teslim alınma tarihi ile teslim tarihindeki
durumuna göre, noksanlıklar ve fazlalıklar ayrıntılı biçimde belirtilir.
c) Geri alınan taşınmazın üzerine devralan kamu idaresi tarafından yapılan bina ve
tesisler, bedelsiz olarak Hazineye geçeceğinden, muhdesat için malik kamu idaresince her
hangi bir bedel veya tazminat ödenmez.
4046 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 185- 4046 sayılı Kanuna göre Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca veya
özelleştirme kapsam ve programındaki kurum ve kuruluşlarca yapılan bedelsiz devir talepleri
121
MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki tescil harici olan ve Hazine adına tapuya
tescili mümkün olmayan taşınmazlardan olup olmadığı (özel mevzuatı gereğince tescili
mümkün olmayanlar hariç) ilgili kadastro müdürlüğünden sorulur.
3- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
4- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine
bedelsiz devir talebinde bulunan kurum ve kuruluşlar adına tapuya tescili için defterdarlıkça
MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazılır ve Yönergenin 59 uncu
maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
5- Devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların 4046 sayılı Kanun
kapsamında TEDAŞ’a yapılacak devir işlemlerine defterdarlıklar yetkili olup bu yetki
devredilemez.
4706 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 186- 4706 sayılı Kanuna göre Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)
Genel Müdürlüğünce yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne
işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan
alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüne tahsisli olup olmadığı veya
kullanımına bırakılıp bırakılmadığı MEOP kayıtlarından ve taşınmazların dosyasından tespit
edilir.
3- Taşınmazların Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünce kullanılıp
kullanılmadığı ve fiili durumları mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
4- 2863 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadıkları ilgili kültür ve turizm il
müdürlüğünden sorulur.
5- 4342 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadıkları ilgili tarım ve köyişleri il
müdürlüğünden sorulur.
6- Milli Savunma Bakanlığına tahsisli taşınmazların;
- Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde kayıtlı olup olmadığı Milli Savunma Bakanlığı
İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik Yatırımları Bölge Başkanlıklarından sorulur.
- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile ortak kullanılıp
kullanılmadığına ilişkin mahallinde tutanak düzenlenir.
122
7- Taşınmazın 6831 sayılı Kanun kapsamında kalıp kalmadığı ilgili orman işletme
müdürlüğünden, 2924 sayılı Kanun gereğince Çevre ve Orman Bakanlığı emrine geçen
taşınmazlardan olup olmadığı il çevre ve orman müdürlüğünden sorulur.
8- Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlardan meydan işletmeciliği
için Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından kullanılmakta olanların
Hazine adına tescil edilmesi ilgili kadastro müdürlüğünden yazı ile istenir.
9- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
10- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü adına tapuya tescili için defterdarlıkça
MEOP’tan yararlanılarak ilgili tapu müdürlüğüne ferağ yazısı yazılır ve tapu kaydına “Devlet
Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün kuruluş amaçları dışında kullanılamaz.”
şerhinin konulması istenir.
11- Taşınmazların ferağ işlemleri Yönergenin 59 uncu maddesine göre tamamlanır.
12- Yapılacak devir ve tescil işlemleri ile diğer işlemler için Hazinece vergi, resim ve
harç ödenmez.
5283 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 187- 5283 sayılı Kanuna göre Sağlık Bakanlığınca yapılan talepler evrak ve
MEOP kayıtlarına işlenir ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
5393 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 188- 5393 sayılı Kanuna göre belediye başkanlıklarınca yapılan talepler,
MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler
yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Talep edilen taşınmazların dolgu imar planı, ölçekli krokisi ve dolgunun belediye
tarafından yapıldığına ilişkin belgeler ilgili belediye başkanlığından yazı ile istenir.
2- Taşınmazların fiili ve kullanım durumları mahallinde tespit edilir ve tutanak
düzenlenir.
3- Taşınmazlara ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine, dolgu alanları mücavir
alan sınırları dikkate alınarak ilgili belediyelerin tasarrufuna geçer. Büyükşehir belediyesi
bulunan yerlerde ise dolgu alanları, hangi ilçe belediyesi sınırları içinde olduğuna
bakılmaksızın büyükşehir belediyelerinin tasarrufuna bırakılır ve yazı ile ilgili belediyelere
bildirilir.
4- Belediyelerin tasarrufuna bırakılan yerlerin, 3621 sayılı Kanun ile Uygulama
Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak kullanılıp kullanılmadığı yılda bir kez mahallinde
kontrol edilir ve tutanak düzenlenir.
123
5- Belediyelerin kullanım talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa
gönderilecek yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler eklenir.
6- Aşağıdaki durumların varlığı halinde talepler Bakanlığa gönderilmeden, taleplerin
sonra değerlendirilebileceği ilgili belediyelere İdarece yazı ile bildirilir.
a) Dolgu vasıflı olmakla birlikte bir kamu hizmetine tahsisli olan veya kiraya
verilenler ile üzerinde kullanım izni tesis edilen yerlerin sözleşmelerinde öngörülen süre
sonunda taleplerin değerlendirilebileceği,
b) Belediyelerin tasarrufuna bırakılması gereken ancak, Bakanlıkça gelirin paylaşımı
esasına dayalı olarak belediyelere kiraya verilen alanların kira sözleşmelerinin, bu alanlarla
sınırlı olmak üzere, talepleri halinde feshedildikten sonra taleplerinin değerlendirileceği.
2981 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 1892981 sayılı Kanuna göre il özel idaresi ve belediye başkanlıklarınca yapılan bedelsiz
devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir ve aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Başvuruda istenilecek belgeler
Belediye ve il özel idarelerince devri talep edilen taşınmazlara ilişkin olarak yapılan
başvurularda aşağıda belirtilen belgelerin olup olmadığı kontrol edilir.
a) 2981 sayılı Kanun kapsamında kalan Hazine taşınmazının devrinin talep edildiğine
ilişkin alınmış belediye encümen kararı,
b) Gecekonduların renkli olarak işaretlendiği, onaylı 1/1000 ölçekli ıslah imar planı
örneği,
c) Devri talep edilen taşınmazlara ait imar dağıtım cetvelleri,
ç) Yoğun ve çarpık yapılaşma nedeniyle mevcut imar planının uygulama kabiliyetinin
kalmamış olması halinde, bu planın ıslah imar planı olarak kabul edildiğine ilişkin belediye
meclis kararı,
d) Müracaat formu ve düzenlenmiş olması halinde tapu tahsis belgesi,
e) Taşınmaz üzerinde bu Kanun kapsamında bir yapı bulunup bulunmadığına ve
yapının 10/11/1985 tarihinden önce yapıldığına ilişkin belgeler,
f) Yapının üçüncü kişilere satılmış olması halinde satış sözleşmesi.
2- Taleplerin değerlendirilmesi
a) Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
b) Taşınmazın devrine engel bir hususun bulunup bulunmadığının tespiti için,
müracaatın 2981 sayılı Kanuna uygun olarak yapılıp yapılmadığı kontrol edilir.
c) Taşınmazların ıslah imar planı sonucu oluşup oluşmadığı veya mevcut imar
planının yoğun ve çarpık yapılaşmadan dolayı uygulanamıyor olması halinde, bu planın ıslah
imar planı olarak kabul edildiğine ilişkin belediye meclis kararı olup olmadığı kontrol edilir.
ç) Üzerinde 2981 sayılı Kanun kapsamında tapu tahsis belgesi almış veya almaya hak
kazanmış kişilere ait gecekondu bulunup bulunmadığı (müracaatın ait olduğu gecekondunun
mevcudiyetini koruyup korumadığı) taşınmazın mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
d) Kanunun öngördüğü planlarda (binaların azami yüksekliği 12.50 metreyi
geçmemek üzere) taşınmazların konut alanı olarak ayrılıp ayrılmadığı kontrol edilir.
124
e) 2981 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen yerler kapsamında kalıp
kalmadığı gerektiği takdirde ilgili kurumlardan yazı ile sorularak tespit edilir.
f) Müracaat tarihindeki taşınmazın imar durumu, yapının niteliği ve gecekondunun
müracaat tarihindeki konut ve müştemilat olarak işgal alanı, müracaatın kabulü esnasında
yeminli özel teknik bürolarca doldurulması zorunlu olan tespit formu eki röleve planı ve
röperli ölçü krokisi üzerinden tespit edilir.
g) Taşınmazın bulunduğu bölgede ıslah imar planı bulunup bulunmadığı, bu planda
yapının ayrıldığı amaç, kat adedi ve kullanım şekli kontrol edilir.
ğ) Taşınmaz üzerinde bulunan yapının 10/11/1985 tarihinden önce yapılıp
yapılmadığının, 2981 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 28 inci maddesinde belirtilen
belgelerden herhangi biri ile belgelendirilip belgelendirilemediği kontrol edilir.
3- Onay işlemleri
Yapılan değerlendirme sonucunda, devre engel bir durumu bulunmayan Hazineye ait
taşınmazların, ilgili idarece belirlenecek hak sahibine aşağıdaki şartlar dikkate alınarak tapusu
verilmek üzere ilgili idareye devri için defterdarlıkça MEOP’tan yararlanılarak onay alınır.
a) 2981 sayılı Kanuna göre müracaatta bulunulduğu tarihte gecekonduların konut ve
müştemilat olarak işgal alanı ve tapu tahsis belgelerindeki miktar üst sınır olarak dikkate
alınır.
b) Islah imar planında getirilen ölçülere uygun olması gerekir.
c) 2981 sayılı Kanunun öngördüğü 400 m²’den fazla olmaması gerekir.
ç) Belediye veya il özel idaresince hak sahibine arsa yahut hisse olarak tahsis
edilebilmesi için taşınmazların 2981 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin (b) bendi
kapsamında kalması gerekir.
4- 2981 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (d) bendi kapsamında kalan
köylerde yapılacak işlemler
a) 2981 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (d) bendi kapsamında kalan bir
köydeki Hazine taşınmazının, müracaat tarihinde konut ve müştemilat olarak işgal ettikleri
alan, müracaatın kabulü esnasında yeminli özel teknik bürolarca doldurulması zorunlu olan
tespit formu eki röleve planı ve röperli ölçü krokisi üzerinden tespit edilir.
b) Hak sahipliği araştırması, nüfus ve tapu idarelerinden de araştırılmak suretiyle
defterdarlıkça yapılır.
c) Arsa bedellerinin tespitinde hak sahiplerinin beyan edeceği değer esas alınır. Ancak
defterdarlıkça gerekli görüldüğü takdirde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa göre bedel
tespiti yaptırılır.
ç) Beyan edilen bedel, tespit edilen bedelin 2/3'ünden az değilse beyan edilen bedel;
şayet beyan edilen bedel, tespit edilen bedelin 2/3'ünden az ise tespit edilen bedel esas alınır.
d) Hak sahibinden tahsil edilen arsa bedeli bütçeye irat kaydedilir.
e) 2981 sayılı Kanunun tanıdığı 400 m² üst sınırı geçmemek üzere, defterdarlıkça
belirlenecek hak sahiplerine tam veya hisseli olarak tapularının verilmesi hususunda
MEOP’tan yararlanılarak onay alınır.
5- Diğer işlemler
Taşınmazlardan arta kalan kısımların; 2981 sayılı Kanun kapsamındaki
gecekondulardan, hak sahiplikleri daha sonra tespit edilen şahıslar ile gecekonduları
bulunduğu yerde korunamayan hak sahiplerine, aynı Kanunun 13 üncü maddesinin (b) bendi
ile Uygulama Yönetmeliğinin 25 inci maddesine göre yer gösterme amacında kullanılması ve
2981 sayılı Kanun amaçları dışında kullanılmaması gerektiğinden, aykırı bir kullanımın söz
125
konusu olması veya taşınmaz üzerinde hak sahibine ait bu Kanun kapsamında bir yapı
bulunmaması halinde, tapu kütüğünde yer alan şerhe istinaden Hazine adına tescil edilmesi
için İdarece gerekli işlemlere başlanır.
6- Devir yetkisi
Devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların devrine defterdarlıklar yetkili
olup bu yetki devredilemez.
7- Ferağ işlemleri
2981 sayılı Kanun kapsamında devri uygun görülen taşınmazlardan, hak sahipliği
araştırması ilgili belediyece yapıldıktan sonra belirlenen hak sahiplerine tapuları verilmek
üzere,
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler,
b) Dışında (mülga 6785 sayılı Kanunun ek 8 inci maddesi gereğince çıkarılan
Yönetmeliğin 1.03 maddesi kapsamı içinde) ise il özel idareleri,
adına tapuya tescili için defterdarlıkça Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır.
c) 2981 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (d) bendi kapsamında kalan
köylerdeki Hazine taşınmazları için de aynı şekilde işlem yapılır.
8- Taşınmazların tapu kaydına konulacak şerh
Devir esnasında ilgili tapu müdürlüğüne yazılan ferağ yazısında, taşınmazın tapu
kütüğüne “2981 sayılı Kanun ve söz konusu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak
kullanılmaması halinde, bedelsiz olarak tekrar Hazineye iade edilecektir” şeklinde şerhin
konulması istenir.
7269 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 190- 7269 sayılı Kanuna göre kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan
bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa
gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
1- Bedelsiz devri talep edilen Hazineye ait taşınmazlarına ilişkin Bakanlar Kurulu
Kararı ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından yazı ile istenir.
2- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
3- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
4- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili
kamu kurum ve kuruluşları adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu maddesine
göre ferağ işlemleri tamamlanır.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanuna göre yapılan işlemler
MADDE 191- 4628 sayılı Kanuna göre iletim lisansı sahibi kamu tüzel kişileri
tarafından yapılan devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler,
126
Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata
göre işlem sonuçlandırılır.
1- Kamulaştırma yapan kuruluşa ve talep sahibi kuruluşun niteliklerine ilişkin belgeler
ile kamulaştırma işlemine ilişkin belgeler ilgili kuruluşlardan yazı ile istenir.
2- Taşınmazların 03/03/2001 tarihi ile 09/07/2008 tarihleri arasında kamulaştırılıp
kamulaştırılmadığı ilgili kuruluş veya tapu müdürlüğünden kontrol edilir.
3- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
4- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
5- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili
kamu tüzel kişileri adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ
işlemleri tamamlanır.
3573 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 192- 3573 sayılı Kanuna göre kişilerce yapılan bedelsiz devir talepleri
MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
2- Taşınmazların fiili kullanım durumu mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
3- Taşınmazların beş yıl süre ile amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının ve
taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin görüşlerinin bildirilmesi ilgili il tarım müdürlüğünden
yazı ile istenir. Ayrıca, gerektiği takdirde İdarece de mahallinde tespit yaptırılır.
4- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
5- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine ilgili
kişiler adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin 59 uncu maddesine göre ferağ işlemleri
tamamlanır.
6- İlgili tapu müdürlüğüne yazılan ferağ yazısında, bu şekilde verilen taşınmazların hiç
bir şekilde veriliş amacı dışında kullanılamayacağı, bu taşınmazların; miras dahil hiç bir
şekilde bölünemeyeceği, veriliş tarihindeki yüzölçümünün hiç bir şekilde küçültülemeyeceği,
aksi takdirde Hazinece geri alınacağı hususlarında taşınmaz siciline gerekli şerh verilmesi
istenir.
127
5335 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 193- 5335 sayılı Kanuna göre Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel
Müdürlüğünce yapılan bedelsiz devir talepleri MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir.
Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak
talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden özelleştirme kapsam ve
programına alındıklarına dair Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı istenir.
2- Taşınmazların özelleştirme kapsam ve programına alınan liman işletmelerinin
kullanımında bulunup bulunmadığı, liman sahasında kalıp kalmadığı ve fiili durumları
mahallinde tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
3- Devri talep edilen taşınmazların güncel tapu kaydı temin edilir ve taşınmazların
devrine engel herhangi bir şerh, beyan veya kısıtlılık olup olmadığı tespit edilir.
4- Bedelsiz devir talepleri Bakanlıkça değerlendirildiğinden, Bakanlığa gönderilecek
yazıya yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler ile Yönergenin 53 üncü maddesinde belirtilen
belgeler eklenir.
5- Taşınmazların bedelsiz devrine ilişkin Bakanlığın uygun görüş yazısı üzerine
Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü adına tapuya tescili için İdarece Yönergenin
59 uncu maddesine göre ferağ işlemleri tamamlanır.
6- Özelleştirme programına alınan ve Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel
Müdürlüğünün kullanımında bulunan liman sahaları içerisinde yer alan, Hazinenin özel
mülkiyetindeki taşınmazların bedelsiz olarak devredilmesi işlemlerinde Bakanlıkça
defterdarlığa devredilen yetki çerçevesinde işlem yapılır.
6237 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemleri
MADDE 194- 6237 sayılı Kanuna göre işletme teşekküllerince, il özel idarelerince,
belediye başkanlıklarınca veya Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılan bedelsiz devir talepleri
MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem
sonuçlandırılır.
Yatırımların teşvik edilmesine ilişkin işlemler
MADDE 1954325 sayılı Kanunun mülga 8 ve 5084 sayılı Kanunun mülga 5 inci maddelerinin
mülga tarihlerinden önce yatırımların ve istihdamın arttırılması amacıyla gerçek veya tüzel
kişilere bedelsiz olarak devredilen arazi veya arsalar üzerinde gerçekleştirilmesi taahhüt
edilen yatırımlara ilişkin gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılan bedelsiz devir talepleri
MEOP’ta evrak ve devir modülüne işlenir. Talepler, Bakanlığa gönderilmeden önce aşağıdaki
işlemler yapılır ve Bakanlıktan alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
1- Süre uzatımı talebi
a) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin ek süre talebi üzerine mahallinde taşınmazın
fiili durumu tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
b) Dilekçe ve bu talebin gerekçelerine ilişkin bilgi ve belgeler yazı ekinde Bakanlığa
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
128
2- Bedeli karşılığında şerh terkini
a) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin şerh terkini talebi üzerine mahallinde
taşınmazın fiili durumu tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
b) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişiler tarafından taahhüt edilen ve devir sırasında
belirtilen koşullardan, toplam sabit yatırım tutarının yüzde ellisinin (% 50) tamamlanıp
tamamlanmadığının tespit edilmesine esas olmak üzere, devredilen yılın birim fiyatları
dikkate alınmak suretiyle, bayındırlık ve iskan ile sanayi ve ticaret il müdürlüklerinden teknik
rapor düzenlenmesi yazı ile istenir.
c) Devir bedeli, Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde tespit
edilir ve değer tespiti, “Tahmin Edilen Bedel Tespit Raporu”nun “Taşınmazın Değerini
Etkileyebilecek Diğer Hususlar” bölümünde gösterilir.
ç) Dilekçe ve bu talebin gerekçelerine ilişkin bilgi ve belgeler yazı ekinde Bakanlığa
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
3- Beş yıllık sürenin başlatılması
a) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin talebi üzerine mahallinde taşınmazın fiili
durumu tespit edilir ve tutanak düzenlenir.
b) Yatırımın 4325 ve 5084 sayılı Kanunlar, uygulama Yönetmeliği ve
taahhütnamedeki şartlara uygun olarak tamamlandığının tespit edilmesine esas olmak üzere,
devredilen yılın birim fiyatları dikkate alınmak suretiyle, çevre ve şehircilik ile bilim, sanayi
ve teknoloji il müdürlüklerinden teknik rapor düzenlenmesi yazı ile istenir.
c) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerden, istihdamın sağlandığına ilişkin Sosyal
Güvenlik Kurumu bildirgeleri istenir.
4- Beş yıllık sürenin tamamlanması halinde şerh terkini
a) Yatırımcı gerçek veya tüzel kişilerin talep dilekçesi ekinde, yatırımın 4325 ve 5084
sayılı Kanunlar, uygulama Yönetmeliği ve taahhütnamedeki şartlara uygun olarak
sürdürüldüğüne ilişkin bilgi ve belgelerin olup olmadığı kontrol edilir. Olmaması halinde
ilgili gerçek ve tüzel kişilerden yazı ile istenir.
b) Dilekçe ve bu talebin gerekçelerine ilişkin bilgi ve belgeler yazı ekinde Bakanlığa
gönderilir ve alınacak talimata göre işlem sonuçlandırılır.
5- Devir işleminin iptali
a) Yatırımın 4325 ve 5084 sayılı Kanunlar, uygulama Yönetmeliği ve
taahhütnamedeki şartlara uygun olarak yatırım teşvik belgesinde veya Bakanlığımızca uygun
görülen sürede tamamlanıp tamamlanmadığı İdarece mahallinde tespit edilir ve tutanak
düzenlenir.
b) Ayrıca, çevre ve şehircilik ile bilim, sanayi ve teknoloji il müdürlüklerinden teknik
rapor düzenlenmesi yazı ile istenir.
c) Yukarıda belirtilen bilgi ve belgeler yazı ekinde Bakanlığa gönderilir ve alınacak
talimata göre işlem sonuçlandırılır.
Bedelsiz devredilen ve devir amacında kullanılmayan taşınmazların geri
alınmasına ilişkin işlemler
MADDE 196- Yönergenin bu bölümünde belirtilen esaslara göre bedelsiz devredilen
taşınmazların, devir amacı dışında kullanıldığı yapılan tespitler sonucunda belirlenirse, bu
taşınmazların herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın tapu kaydına işlenen şerhe istinaden
öncelikle idari yoldan Hazine adına tescili ilgililerinden talep edilir. Talebi müteakip bir ay
içerisinde Hazine adına tesciline muvafakat verilmez ise ihtiyati tedbir talepli olarak tapu iptal
129
ve tescil davasının açılması muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığından .yazı ile
istenir.
SEKİZİNCİ KISIM
Mülkiyet Hakkı İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tanımlar, Kadastro ve Tapu İşlemleri
Tanımlar
MADDE 197– Bu kısmın uygulanmasında;
Hazine: Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet Tüzel Kişiliğinin
adını,
Daire amiri: İllerde defterdarı, ilçelerde malmüdürünü,
Kadastro: Tapu sicilinin oluşturulmasına esas olmak üzere, taşınmazların sınırlarının
arazi ve harita üzerinde belirtilerek hukuki durumlarının ve üzerindeki hakların tespit edilmesi
işlemini,
Kadastro bölgesi: Her ilin merkez ilçesi ile diğer ilçelerinin idari sınırları içinde kalan
yerleri,
Kadastro çalışma alanı: Kadastro bölgesindeki her köy ile belediye sınırları içinde
bulunan mahallelerin her birini,
Zabıt defteri: Kadastrosu yapılmamış yerlerdeki taşınmazların ilçe esasına göre
kaydedildiği ve üzerinde kurulacak hakların takip edildiği tapu müdürlüğünce tutulan defteri,
Terkin: Tapu kütüğünde kayıtlı bir hakkı sona erdirmek amacıyla ilgili kaydın üzerinin
kırmızı mürekkepli kalemle çizilerek, terkin tarih ve yevmiye numarasının yazılması işlemini,
Beyan: Üçüncü kişileri aydınlatmak, bilgilendirmek ve özellikle uyarmak amacıyla
tapu kütüğündeki özel sütununa işlenen taşınmazın hukuki durum ve akıbetini gösteren
belirtmeleri,
Cins tashihi (Vasıf değişikliği): Bir taşınmazın cinsinin yapısız iken yapılı veya yapılı
iken yapısız hale; bağ, bahçe ve benzeri iken arsa veya arazi ya da arsa, arazi iken bağ, bahçe
ve benzeri duruma dönüştürülmesi için kadastro paftasında ve tapu sicilinde yapılan işlemleri,
Tedavül: Taşınmazların satış, miras yoluyla intikal, kamulaştırma, trampa vb.
sebeplerle tapu sicilindeki maliklerinin değişmesini,
Tefviz: Eski hukukumuzda, tapu veya müzayede bedeli adıyla peşin para alınarak mirî
arazinin Devlet tarafından şahıslara ihale edilmesini,
Revizyon görmek: Tapuda kayıtlı bir taşınmazın kadastro sonrası ada ve parsel
numarası alarak bir veya birden fazla taşınmaza uygulanmasını,
Fuzuli şagil (işgalci): Kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının
zilyetliğini, yetkili İdarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa
olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişileri,
Aynen taksim: Paylı mülkiyete konu bir taşınmazın paydaşlar arasında payları
oranında bölünerek parsellere ayrılmasını,
Pey akçesi: İcra ve iflas hükümlerine göre açık artırma ihalelerine katılabilmek için
yatırılması gereken, muhammen bedelin yüzde yirmisi (%20) oranındaki tutarı,
Kayyım: Mahallin en büyük mal memurunu,
Mahallin en büyük mal memuru: İllerin merkez ilçeleri ile büyükşehir belediyesi olan
illerin büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe merkezlerinde (malmüdürlüğü bünyesinde
milli emlak servisi bulunan ilçelerde malmüdürü) defterdarı; diğer ilçelerde malmüdürünü,
Vesayet makamı: Sulh hukuk mahkemesini,
130
Denetim makamı: Asliye hukuk mahkemesini,
Gaiplik kararı: Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri
haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık bulunması hâlinde, hakları
bu ölüme bağlı olanların başvurusu veya uzun süredir bulunamayan, ikametgahı ve sağ olup
olmadığı bilinmeyen bir kimsenin malvarlığının veya ona düşen miras payının on yıl resmen
yönetilmesi ya da malvarlığı böyle yönetilenin yüz yaşını dolduracağı sürenin geçmesi
halinde Hazinenin istemi üzerine mahkemece gerekli ilanlar yapıldıktan sonra verilen bu
kişinin gaip olduğuna ilişkin kararı,
İhbar ikramiyesi: Kanunlar gereğince, Devlete intikali gerekirken gizli kalmış olan
taşınır ve taşınmazlar, vergiler, haklar, menfaatler ile Devletçe yapılmış fazla ödemeleri ihbar
edip bunların Devlete aidiyetini sağlayan kimselere, bunların değerleri veya kazançlarının
belli bir oranında verilen parayı,
ifade eder.
Kadastro öncesi hazırlık
MADDE 198- Kadastro çalışma alanlarında kadastro faaliyetlerine başlanılmadan
önce İdarece aşağıda belirtilen işlemler öncelikle yapılır.
1- Kadastro bölgesi ilan edilen yerlerde yapılacak işlemler
a) MEOP kayıtları ve dosyalar taranarak Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların
ve Hazine ile ilişikli taşınmazların listesi çıkartılır.
b) İl özel idaresinden Hazine ile ilgili ip kayıtları (Vergi kayıtları) varsa arazi tahsis
defterleri ve ilgili belediyesinden vergi defterlerindeki Hazine ile ilgili kayıtların listesi yazı
ile istenir.
c) (a) ve (b) bentlerinde oluşturulan listede belirtilen her bir taşınmaz için mevcut
işlem dosyasından ayrı bir dosya açılır ve dosyaya aşağıdaki belgeler konulur.
1- Bu taşınmazlara ait varsa dosyasından, yoksa; tapu müdürlüğünden temin edilecek
tapu senetlerinin veya çaplı tasarruf vesikalarının birer örneği,
2- Hazine hukukunu korumaya yarar tüm belgeler,
3- Taşınmazın planı veya krokisi,
4- Tapuda kayıtlı olmayan taşınmazlardan kira veya ecrimisil alınmak suretiyle idare
edilenler için, mahalli tespit tutanakları, ecrimisil tahsilat makbuzları, kira sözleşmeleri,
mahkeme ilâmları vb.,
5- İdari ve adli makamlarca verilen meni müdahale kararları gibi zilyetliği kesen her
türlü belge,
6- Tescil davaları sonucunda red ile sonuçlanmış mahkeme kararlarının muhakemat
müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından temin edilmiş bir örneği,
ç) Kadastro bölgesindeki her çalışma alanı için bir klasör açılarak (c) bendindeki
dosyalar bu klasörde toplanır.
d) Hazırlanan listede her taşınmaz ile ilgili belgelerin ne olduğu belirtilir ve
düzenlenen bu listeler kadastro tespitlerinden önce yazı ile kadastro müdürlüğüne gönderilir.
e) Kadastro çalışma alanlarının ilân edilmesi beklenmeksizin listedeki taşınmazların
belirtmeleri yapılarak tapu kayıtları ile vergi kayıtlarının zemine uygulanması sağlanır.
131
2- Gözlemci personel görevlendirilmesi
a) İdarece kadastro bölgelerinde gözlemci olarak çalışmak üzere varsa teknik eleman
yoksa milli emlaktaki görev süresi, mevzuat bilgisi, Hazine hukukunu korumaktaki tecrübesi
gibi konular dikkate alınarak bir millî emlâk uzmanı veya memuru görevlendirilir.
b) Kadastro bölgesinde birden fazla ekibin görev yapması halinde her ekip için bir
personel görevlendirilir.
c) Millî emlâk uzmanı veya memuru sayısının yetersizliği halinde gözlemci olarak
görev yapacak yeteri kadar memur diğer maliye memurları arasından ilde defterdar, ilçede
malmüdürü tarafından seçilerek görevlendirilir.
ç) Taşınmazların sınırlandırılması çalışmalarına gözlemci olarak katılması uygun
görülen personel veya personellerin isimleri yazı ile kadastro müdürlüğüne bildirilir.
d) Görevlendirilecek gözlemci memura, birinci fıkraya göre oluşturulan taşınmazlara
ilişkin belge ve bilgilerin yer aldığı klasör ve liste İdarece imza karşılığı verilir.
Kadastro tespitleri sırasında yapılacak işlemler
MADDE 1991- Görevlendirilen personel tapulu taşınmazların sınırlandırılmasında aşağıda belirtilen
hususlara dikkat eder.
a) Hazine hukukunun korunması açısından Hazineye ait tapu kayıtlarının zemine
uygulanması hususunda azami gayret ve hassasiyetin gösterilip gösterilmediğine,
b) Şahıslara ait tapu kayıtları harita, plan ve krokiye dayanmakta ve bunların yerlerine
uygulanması mümkün bulunmakta ise bu sınırlara itibar edilip edilmediğine,
c) Şahıslara ait tapu kayıtları sınırları içinde kalan yerler hak sahibi tarafından
kullanılıyor ve harita, plân ve krokiye dayanmayan belgelerde ve tapu kaydında belirtilen
sınırlar zemine uygulanıyor ise bu kayıt ve belgelerde gösterilen sınırlara itibar edilip
edilmediğine,
ç) Diğer taraftan şahıslara ait tapu kayıtlarının, harita, plân ve krokiye dayanmayan
kayıt ve belgelerde belirtilen sınırları değişebilir ve genişletilmeye elverişli nitelikte ise sınıra
mı, yoksa bu kayıt ve belgelerde belirtilen miktara mı itibar edildiğine,
d) Mer'a, harman yeri, bataklık, hendek, dağ, tepe, bayır, firarî ve metegayyip eşhastan
kalan yerler, yaylak, kışlak, öz, şif (hendeğin genişi), cebel (dağ), azmak, bulak (çeşme),
kofalık, höyük, tump (iki taşınmaz arasındaki toprak yığıntısı), göl, akarsu, deniz kıyıları,
dere, çay, çalılık, büklük (akarsu kıyısındaki ağaçlık), çorak, orman, Hazine arazisi gibi
değişebilir ve genişletmeye elverişli yerlere sınır teşkil eden şahıslara ait yerlerin tespiti
sırasında Hazine hukukunun korunmasında gerekli dikkatin ve özenin gösterilip
gösterilmediğine,
e) Hazine tarafından özel kanun hükümlerine göre değişmez ve genişlemeye müsait
olmayan sınırlarla miktar üzerinden satılan, tefviz veya tahsis veya parasız dağıtılan
taşınmazlarda miktar fazlası var ancak, taşınmazla birlikte kullanılmıyorsa veya satış, tahsis
ve dağıtım tarihinden itibaren on yıllık süre geçmemiş ise miktar fazlasının Hazine adın tespit
edilip edilmediğine,
f) 3402 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine göre zilyetleri adına tespit gören taşınmazın,
Hazine adına tapu kütüğüne kaydedildiği tarihten önce taşınmazı çekişmesiz ve aralıksız en az
yirmi yıldan beri zilyetliğinde bulundurduğunu tanık, bilirkişi beyanı ya da belgelerle ispat
edip etmediğine,
g) Şahıslara ait tapuda kayıtlı taşınmazlara miras nedeniyle vaziyet edenlerin (El
koyan) gerçekten mirasçı olup olmadıklarının araştırılıp, tespit sırasında bu hususun dikkate
alınıp alınmadığına,
132
2- Görevlendirilen personel tapusuz taşınmazların sınırlandırılmasında aşağıda
belirtilen hususlara dikkat eder.
a) Zilyetlikle şahıslar adına tespit edilen taşınmazın; orta malları, hizmet malları,
orman ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup da bir kamu hizmetine tahsis edilen yerler
ile kanunları uyarınca Devlete kalan taşınmazlardan olup olmadığına,
b) Taşınmaz üzerindeki zilyedliğin Yönergenin 198 inci maddesinin birinci fıkrasının
(c) bendinin dört, beş ve altıncı alt bendlerinde belirtilen araştırmalar sonucunda;
-Zilyedliğin dava yoluyla kesildiği veya ara verildiği,
-En az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla sürdürülmediği
anlaşılıyor ise, bu durumların tesbit esnasında dikkate alınıp alınmadığına,
c) Aynı çalışma alanı içinde bir kişi adına; toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru
toprakta ise, 100 dönümden (40 ve 100 dönüm dahil) fazla taşınmaz tespit edilip
edilmediğine,
ç) Eğer aynı kişiye aynı çalışma alanı içerisinde bir üst bentte belirtilen miktarları aşan
kısımlar için tespit yapılmış ise, aşağıda belirtilen belgelerin ibraz edilip edilmediğine,
1- 31/12/1981 tarihine veya daha önceki tarihlere ait vergi kayıtları,
2- Tasdikli irade suretleri ile fermanlar,
3- Muteber mütevelli, sipahi, mültezim temessük veya senetleri,
4- Kayıtları bulunmayan tapu veya mülga hazinei hassa senetleri veya muvakkat
tasarruf ilmuhaberleri,
5- Tasdiksiz tapu yoklama kayıtları,
6- Mülkname, muhasebatı atika kalemi kayıtları,
7- Mubayaa, istihkâm ve ihbar hüccetleri,
8- Evkaf idarelerinden tapuya devredilmemiş tasarruf kayıtları.
d) 3402 sayılı Kanunun 17 nci maddesine göre zilyedi adına tespit edilemeyen
taşınmazların Hazine adına tespit edilip edilmediği,
3- Görevlendirilen personel kadastro çalışmaları sırasında, çalışma alanındaki Hazine
ve Hazine ile ilişkili taşınmazların ne şekilde tedavül gördüğünü, Hazineye ait zemine
uygulanamayan tapu kayıtlarını bir tutanakla tespit eder ve bu tutanağı, taşınmazla ilgili
dosyaya koyar ve İdareye bilgi verilir.
Kadastro tespitleri sırasında itiraz
MADDE 200- Kadastro tespitleri sırasında itirazlar, aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
1- Kadastro tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren kadastro ekibinin çalışma
alanında parsellerin sınırlandırma ve tespit işlerini bitirdiğine ve ölçülecek taşınmaz mal
kalmadığına ilişkin tutanağın düzenleneceği ana kadar, yukarıda belirtilen esaslara aykırı
olarak yapılan tespitlere gözlemci memurların bildirimi üzerine, İdare tarafından kadastro
teknisyenliğine veya kadastro müdürlüğüne itiraz edilir.
2- İtiraz yapılırken, itirazın sadece uygulanan belgelerin geçerliliği hakkında
yapılabileceği ve bir belgeye dayanmayan itirazların incelenmeyeceği hususu göz önünde
bulundurularak, itiraz yazısına, taşınmazın durumuna ve itirazın konusuna göre gerekli
belgeler eklenir.
3- Kadastro tespitleri sırasında Hazine taşınmazlarının ne şekilde tedavül gördüğü ile
hangi taşınmaz malların tespitine itiraz edildiğine ilişkin olarak gözlemci memur tarafından
133
düzenlenecek bir rapor, kadastro çalışma alanında işlerin bitimini izleyen üç gün içerisinde
İdareye verir.
4- İdarece bu rapor incelenir ve itiraz edilmesi gerektiği halde itiraz edilmeyen
taşınmazlar hakkında dava açmak üzere askı cetvellerinin ilan edilmesi beklenir.
İlan süresi içerisinde dava açılması
MADDE 201- Kadastro müdürlüğünce askıya çıkarılan ilan cetvelinin bir örneği
İdareye geldikten sonra ilan süresi içerisinde aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Öncelikle tespitlerine itiraz edilen taşınmazlar için kadastro komisyonunca
Hazinenin itirazı doğrultusunda tespit yapılıp yapılmadığına bakılır.
2- Hazinenin itirazı doğrultusunda tespit yapılmışsa bu durumda herhangi bir işlem
yapılmaz ve tespitin bu şekilde kesinleşmesi beklenir.
3- İdarece, ilanların incelenmesi sonucunda kadastro komisyonu tarafından Hazine
aleyhine tespiti yapılan taşınmazlar ile itiraz edilmesi gerektiği halde itiraz edilmediği
anlaşılan taşınmazlar belirlenir.
4- Otuz günlük askı ilan süresi içerisinde kadastro mahkemesinde “tespite itiraz
davası” açılması için muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı yazılır ve gerekli
bilgi ve belgeler bu yazıya eklenir.
Kadastro tutanaklarının kesinleşmesinden sonra yapılacak işlemler
MADDE 202- Askı ilan süresi içerisinde dava açılmayarak kadastro müdürü
tarafından onaylanarak kesinleşen tutanaklar ile kadastro mahkemesinin kesinleşmiş kararları
ile ilgili olarak İdarece aşağıdaki işlemler yapılır.
1-İlgili tapu müdürlüğünden kesinleşip tapu kütüğüne kaydedilen Hazine ile ilgili
taşınmazların tapularının bir örneği yazı ile istenir.
2- Tapu senedindeki bilgiler öncelikle MEOP taşınmaz modülüne işlenir ve taşınmaz
numarası alınarak her taşınmaz için açılacak dosyasına tapunun bir örneği takılır.
3- Askı ilanlarının kesinleşmesinden itibaren on yıllık zaman aşımı süresi dikkate
alınarak aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
a) 3402 sayılı Kanun ve diğer kanunlar gereğince Hazine adına tespit ve tescil
edilmesi gerekirken başka kişiler adına tespit ve tescil gören taşınmazların bir listesi
oluşturulur.
b) Bu listedeki taşınmazların değeri bu Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde hesaplanır.
c) Taşınmazın değeri ve gerekli diğer bilgi ve belgelerde eklenerek bir yazı ile
muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatlığından ilgili hukuk mahkemelerinde “tapu iptali
ve tescil davası” açılması istenir.
4- Yukarıdaki listede belirtilen taşınmazlar MEOP’ un taşınmaz modülüne ilişikli
taşınmaz olarak kaydedilir. Dava açıldıktan sonra MEOP “Adli davalar” modülüne de işlenir.
134
5- Hazine tarafından açılan veya Hazine aleyhine açılan tapu iptali ve tescil taşınmazın
mahalline gidilerek “İdari Tahkikat Tutanağı” tutularak muhakemat müdürlüğü veya Hazine
avukatlığına gönderilir ve bir örneği dosyasına konulur.
Uygulanamayan tapu kayıtları
MADDE 203- Kadastro tespitleri yapılırken Hazine adına kayıtlı olup da zemine
uygulanamayan tapu kayıtları hakkında aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Kadastro tespitleri sonrasında uygulanamayan tapu kayıtlarının listesi ve uygulama
yapılamamasının nedeni kadastro müdürlüğünden yazı ile istenir.
2- Kadastro müdürlüğünden, uygulanamayan tapu kaydının bulunduğu mevkideki
zilyetlikle iktisap edinilen ve sabit olmayan sınırları bulunan taşınmazların kadastro
tutanakları yazı ile istenir.
3- İdarece gerekiyorsa denetmenlerden de yararlanılarak kadastro tutanakları incelenir
ve mahallinde tespitler yapılarak Hazine aleyhine bir durumun olup olmadığı belirlenir.
4- Uygulanamayan bu kayıtların 3402 sayılı Kanunun 46 ncı maddesi kapsamında
kalması nedeniyle şahıslar adına tespit edilmiş yerlerden olup olmadığı araştırılır.
5- Dördüncü fıkrada belirlenen taşınmazlar hariç, uygulanması mümkün olup da
kadastro tespiti sırasında uygulanamayan veya uygulanmayan taşınmazlar belirlendikten
sonra, askı ilan süresi içerisinde durum belirlendiyse kadastro mahkemesinde, askı ilan
süresinden sonra belirlendiyse ilgili hukuk mahkemelerinde dava açılması için muhakemat
müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı yazılır. Bu yazıda aleyhine dava açılacak şahısların
isimleri ve taşınmazların bedelleri belirtilir ve ilgili bilgi ve belgeler eklenir.
6- Kısmen uygulanamayan veya uygulanmayan tapu kayıtları için de yukarıda
belirtilen işlemler yapılır.
7- Bu kayıtlardan yapılan araştırmalar sonucunda dava açılmasına gerek
görülmeyenlerin MEOP kayıtlarından terkini için Bakanlığa yazı yazılır ve alınacak talimata
göre işlem yapılır.
Hazine taşınmazlarıyla ilgili hataların düzeltilmesi
MADDE 204- İdarenin başvurusu üzerine veya kadastro müdürlüklerince re’sen
gerçekleştirilen ölçü, tersimat ve hesaplamalardan doğan hatalar nedeniyle, kadastro
müdürlüklerince alınan düzeltme kararlarının İdareye bildirilmesi veya düzeltme işlemine
muvafakat istenilmesi durumunda verilen yetki çerçevesince defterdarlıkça aşağıdaki işlemler
yapılır.
1- Düzeltme işlemlerine karşı süresi içerisinde dava açılıp açılmayacağının
belirlenmesi amacıyla yapılan düzeltme işlemi incelenir, gerektiğinde teknik eleman ve/veya
denetim elemanı görevlendirilmek suretiyle inceleme yapılır.
2- Düzeltme işlemine konu taşınmazın işlem sonrasında kadastro paftasında ilk tesis
kadastrosundaki sınırlarının değişmediğinin ve düzeltmeye konu hatanın ölçü (planimetre),
tersimat veya hesaplamadan kaynaklandığının ve bu düzeltme işlemi sonucunda komşu
taşınmazların yüzölçümünde Hazine taşınmazı aleyhine bir artış olmadığının yapılan
135
inceleme sonucunda anlaşılması durumunda, düzeltme işlemine muvafakat verildiği ilgili
kadastro müdürlüğüne yazı ile bildirilir ve bu işleme karşı dava açılmaz. Ayrıca düzeltme
işlemi kesinleştikten sonra MEOP kayıtları düzeltilir.
3- Düzeltmeye konu taşınmazın yapılan düzeltme işlemi sonrasında kadastro
paftasında ilk tesis kadastrosundaki sınırlarının değiştiğinin, bu taşınmaza komşu
taşınmazların yüzölçümlerinde Hazine taşınmazı aleyhine ve bu taşınmazlar lehine bir artış
olduğunun anlaşılması durumunda ise; düzeltme işlemine muvafakat verilmez ve süresi içinde
bu işleme karşı gerekli davanın açılması için muhakemat müdürlüğüne veya Hazine
avukatlığına yazı yazılır. Taşınmaz ilçede bulunması halinde dava açılması hususunda
defterdarlıktan izin alınır.
Hazine adına idari yoldan tesciller
MADDE 2051- Kadastrosu tamamlanmış yerlerde, kadastrodan (tapulama/kadastro) önce zabıt
defterinde Hazine adına kayıtlı olmasına rağmen, kadastro sırasında tespit dışı bırakılan
taşınmazların idari yoldan tescili için aşağıdaki işlemler yapılır.
a) İlgili tapu müdürlüğünden Hazine adına tescili istenilecek taşınmazın daha önce
Hazine adına zabıt kaydı ve varsa bu yere ait harita (tescil veya kamulaştırma haritası gibi)
veya krokinin birer örneğinin bulunup bulunmadığı yazı ile sorulur ve varsa birer örnekleri
istenir. Ayrıca, MEOP kayıtları da araştırılmak suretiyle tespit edilir.
b) Hazine adına zabıt kaydı bulunduğunun tespit edilmesi halinde, tescili istenilecek
yerle ilgili olarak kadastrodan sonra gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılmış tescil davası
ile Hazine ve şahıslar arasında sınır veya mülkiyet yönünden yargıya intikal etmiş ve halen
devam eden bir dava bulunup bulunmadığı MEOP kayıtları, muhakemat veya Hazine
avukatlığı ile hukuk mahkemelerinden yapılan araştırma ve yazışmalar sonunda tespit edilir.
c) Tescil talebinde bulunulacak taşınmazın davalı olmadığının anlaşılması durumunda;
zabıt kaydının ve varsa buna ilişkin tapu kaydının ve varsa bu yere ait harita (tescil veya
kamulaştırma haritası gibi) veya krokinin birer örneği ile hukuk mahkemelerinden alınan
yazıların örnekleri de eklenmek suretiyle ilgili kadastro müdürlüğüne yazılacak bir yazı ile
taşınmazın Hazine adına tescili talep edilir.
ç) Kadastro müdürlüğünce oluşturulan tespit ekibine katılmak üzere İdarece, varsa bir
teknik eleman yoksa tecrübeli bir personel görevlendirilir. Ekibin araziye gidişi ve dönüşü
için gerekli araç İdarece temin edilir.
2- Kadastrosu tamamlanmış çalışma alanlarında veya kadastrosuna başlanmamış köy
veya mahallelerde Hazinenin senetsiz olarak tasarrufunda bulunan ya da Devletin hüküm ve
tasarrufu altındaki sahipsiz yerlerdeki taşınmazların Hazine adına İdari yoldan tescil edilmesi
işlemlerinde;
a) Tescili istenilecek yerle ilgili olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılmış
tescil davası ile Hazine ve şahıslar arasında sınır veya mülkiyet yönünden yargıya intikal
etmiş ve halen devam eden bir dava bulunup bulunmadığı MEOP kayıtları, muhakemat veya
Hazine avukatlığı ile hukuk mahkemelerinden yapılan araştırma ve yazışmalar sonunda tespit
edilir.
b) İdarece tespit yapılacak köy veya mahalle muhtarlıklarına tespit tarihinden önce
birer yazı yazılır ve tespit programının bir örneği yazıya eklenir. Yazıda bilirkişi belirlenmesi
ve gelecek memurlara yardımcı olunması istenir.
c) Taşınmazın mahallinde köy/mahalle muhtarı ve bitişik taşınmaz maliklerinin
katılımıyla, tescili istenen taşınmaza yönelik gerçek ve tüzel kişilerce sınır ve mülkiyet
136
yönüyle yargıya intikal ettirilmiş ve halen devam eden bir dava bulunmadığı hususlarını
içeren bir tutanak düzenlenir.
ç) Tescili talep edilen yerin;
- Orman sayılan veya 6831 sayılı Kanunun 2 nci maddesi uyarınca orman sınırları
dışına çıkartılan yerlerden olup olmadığı ilgili orman işletme müdürlüğü veya orman işletme
şefliğinden,
- 3402 sayılı Kanunun 16/B maddesinde sayılan mera, yaylak, kışlak, çayır ve harman
yeri gibi kamu orta malı taşınmazlardan olup olmadığı ilgili il/ilçe gıda tarım ve hayvancılık
müdürlüğünden,
- Bulunduğu sahada, içme suyu temin edilen göl veya baraj varsa, bunların su toplama
havzası olarak belirlenen sahanın dışında kalıp kalmadığı devlet su işleri bölge müdürlüğü
veya ilgili belediyesinden,
- Nehir ve dere metrukâtı gibi yerlerde olup olmadığı, tescili istenen yerin suyun
akışına mani bir hal teşkil edip etmediği ve Hazine adına tescilinde bir sakınca bulunup
bulunmadığı devlet su işleri bölge müdürlüğünden,
- Su arkı olarak tespit dışı bırakılmışsa, bu özelliğini kaybettiğinden kapanmış olup
olmadığı ve Hazine adına tescilinde sakınca bulunup bulunmadığı devlet su işleri bölge
müdürlüğünden,
- Deniz, göl ve nehir gibi umuma ait sulara mücavir ise kıyı kenar çizgisi dışında (kara
yönünde) kalıp kalmadığı Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünden,
- Tarım reformu uygulama alanı veya bölgesi ilan edilen saha içinde ise, Hazine adına
tescilinde sakınca bulunup bulunmadığı ilgili tarım reformu bölge müdürlüğünden,
- Kapanmış Devlet karayolu olup, Hazine adına tescil edilmesi gereken taşınmaz ise,
tescilinde sakınca bulunup bulunmadığı ve tesciline muvafakat edilip edilmediğinin ilgili
karayolları bölge müdürlüğü veya Karayolları Genel Müdürlüğünden,
bir yazı ile istenilir.
d) Karakol yeri, sağlık ocağı, okul, ibadet yeri, afet nedeni ile seçilen yeni yerleşim
alanlarının tesciline yönelik sınırlandırma haritaların kadastro müdürlüğünce yapılması için
yazı yazılır. Bunların dışında kalan yerlerin haritası ise varsa İdarenin teknik elemanlarınca
yapılır, yoksa diğer kurumların teknik elemanlarına yaptırılması için valiliğe/kaymakamlığa
yazı yazılır.
e) Yukarıda edinilen bilgiler yazılacak yazıda açıkça belirtilmek suretiyle, taşınmazın
Hazine adına tescili ilgili kadastro müdürlüğünden istenir. Gerekiyorsa sınırlandırma haritası
üç nüsha olarak yazıya eklenir.
3- 3402 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 09/07/1987 tarihinden önce yapılan kadastro
çalışmalarında tespit dışı bırakılan tapuda kayıtlı taşınmazlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına
ait yerlerde ve çalışma alanı içinde orman olduğu gerekçesiyle tespit harici bırakılan
alanlarda, daha sonra kesinleşen orman kadastrosu sonucunda orman sınırı dışında kalan
tapulu ve tapusuz taşınmazların idari yoldan tescili yerine 3402 sayılı Kanun hükümleri
gereğince kadastrosunun yapılması için kadastro müdürlüğüne yazı yazılır.
4- Gerek idarece ve gerekse özel kanunlarında ve/veya kuruluş kanunlarında Hazine
adına tescil ettirme yetkisi tanınan kurum ve kuruluşlarca idari yoldan Hazine adına tescil
edilen taşınmazın tapusu alınarak taşınmaza ait açılan dosyasında muhafaza edilir. Taşınmaz
MEOP taşınmaz programına kaydedilir ve idare altına alınır.
137
İKİNCİ BÖLÜM
İzale-i Şüyû İşlemleri
İlk inceleme ve kıymet takdiri
MADDE 206- Hazinenin hissedar olduğu taşınmazlar hakkında izale-i şüyû
(hissedarlığın giderilmesi) davası açıldığının mahkeme tarafından İdareye veya muhakemat
müdürlüğüne/Hazine avukatlığına bildirilmesi halinde İdarece aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Dosyasında yok ise veya güncel değil ise ilgili tapu müdürlüğünden tapu kayıtları
temin edilerek şerh veya beyan bulunup bulunmadığına bakılır.
2- Taşınmazın mahallinde tespiti yapılarak fiili durumunu gösteren bir tutanak ya da
“İdari Tahkikat Tutanağı” düzenlenir.
3- Dava konusu taşınmazın belediye sınırları içerisinde olması halinde, ilgili
belediyesinden planlı alanda kalıp kalmadığı, plan var ise imar planının bir örneği istenerek
imar planında hangi amaca ayrıldığı belirlenir.
4- Elde edilen bilgi ve belgeler ilgili muhakemat müdürlüğüne veya Hazine
avukatlığına yazı ile bildirilir ve aynen taksimde Hazine yararının bulunması ve mümkün
olması durumunda, süresi içerisinde gerekli müdahalede bulunulması istenir.
5- Mahkemenin kıymet takdirine ilişkin bilirkişi raporuna bir hafta ve yine satış
memurunun (icra dairesinin) kıymet takdirine yedi gün içerisinde itiraz edilmesi
gerektiğinden, bu süre içerisinde taşınmaza Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında
belirtildiği şekilde zeminine ve varsa üzerindeki muhdesatlara (bina, ağaç vs.) ayrı ayrı
kıymet takdiri yapılır.
6- İdarece yapılan kıymet takdir bedeli, mahkemece veya satış memurluğunca
yaptırılan kıymet takdirinden yüksek ise rayice uygunluğunun sağlanması için muhakemat
müdürlüğü veya Hazine avukatlığına yazı yazılarak süresi içerisinde gerekli itirazın yapılması
istenir.
7- Bedel kesinleştikten sonra icra dairesince satış ilanının hazırlanması ve ilanın
muhakemat müdürlüğüne/Hazine avukatlığına veya İdareye tebliğini müteakiben birinci
ihalenin yapılacağı tarih de dikkate alınarak gerekli değerlendirme işlemlerine başlanır.
Satış ihalesine iştirak edilmesi gereken durumların belirlenmesi
MADDE 207- Mahkemece ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi
halinde aşağıda belirtilen durumlar İdarece araştırılır ve sonuç satış ihalesine girilip
girilmeyeceğine karar vermeye yetkili makama yazı ile bildirilir.
1- İdarece yapılan kıymet takdir bedeli, mahkemece veya satış memurluğunca
yaptırılan kıymet takdiri ile karşılaştırılarak Hazine hissesinin değerinin altında satılması
ihtimali söz konusu olup olmadığına bakılır.
2- Satılacak taşınmazın, imar planında genel bütçeli kamu kuruluşlarının hizmetine
ayrılmış olup olmadığı araştırılır.
138
3- Bu madde ile aşağıdaki madde birlikte değerlendirilerek ihaleye iştirak edilmesinin
Hazine lehine olup olmadığı araştırılır.
Satış ihalesine iştirak edilmemesi gerekenler durumların belirlenmesi
MADDE 208- Mahkemece ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi
halinde aşağıda nitelikleri belirtilen taşınmazların, icra dairelerince yapılan satış ihalesine
iştirak edilmeyeceği gibi konu Bakanlığa da intikal ettirilmez, sadece satış takip edilerek
Hazineye düşen bedelin tahsili sağlanır. Ancak, özel durumlar nedeniyle ihaleye girmede
Hazine yararı varsa, bu husus Yönergenin 209 uncu maddesinde açıklanan yetkili makam
tarafından değerlendirilir.
1- Hazine hissesi 1/10'dan az olan ve imar planında genel bütçeli kamu kuruluşlarının
hizmetine ayrılmayan taşınmazlar,
2- İmar planında genel bütçeli kamu kuruluşlarının hizmetine ayrılmamış olan ve
kayyımın idaresindeki hisse miktarına bakılmaksızın kayyımla idare edilen taşınmazlar,
İzale-i şüyû ihalesine iştirak yetkisi
MADDE 209- Açık artırma satış ilanının tebliğ edilmesinden sonra ihaleye girilip
girilmeyeceği konusunda karar verecek yetkili makam belirlenir. Bunun için ihalesi yapılacak
taşınmazın tamamına İdarece Yönergenin 206 ıncı maddenin beşinci fıkrasında belirtildiği
şekilde takdir edilen bedel esas alınır.
1- Taşınmaza İdarece takdir edilen bedel, yılı bütçe kanunun (İ) cetvelinde 2886 sayılı
Kanunun 76 ncı maddesine göre iller için belirlenen parasal sınırların iki katına kadar (bu
miktar dahil) ise ihaleye girip girmeme konusundaki karar defterdarlıklarca verilir.
2- Yukarıdaki fıkrada belirtilen parasal sınırı aşan miktarlarda ihaleye girilip
girilmeyeceği yetkisi Bakanlığa ait olduğundan, bu taşınmazlarla ilgili bilgiler Bakanlığa
bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
3-Malmüdürlüklerinin ihaleye katılıp katılmamaya karar verme hususunda yetkileri
bulunmadığından, ilçeden gelen talepler yetkisi dâhilinde defterdarlıklarca değerlendirilir.
4- Yetki isteme yazıları ilk ihale gönünden en az yirmi gün önce yetkili makamlara
onay için sunulur.
Yetki isteme yazılarında yer alacak belgeler
MADDE 210- Taşınmazlar hakkında aşağıdaki araştırmalar yapılarak, belgeler ilk
ihale gönünden en az yirmi gün önce defterdarlığa veya Bakanlığa gönderilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır.
1- Taşınmaz hakkında düzenlenen “İzale-i Şüyû Bilgi Formu”,
2- İmar planı içinde ise, belediyesince onaylı imar durumu belgesi veya üzerinde
kadastro yahut imar parseli işaretlenerek yeri belirlenmiş onaylı plan örneği; plan içinde değil
ise yerini belirleyen ölçekli ve koordinat değerli krokisi;
3- Aşağıdaki bilgileri içeren tespit tutanağı,
139
- Bulunduğu yerin, il veya ilçe merkezine tahminî uzaklığı ve elektrik, su,
kanalizasyon gibi alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı,
- Taşınmazın bitişiğinde, Hazineye ait taşınmaz bulunup bulunmadığı, varsa
birleştirilmesinin imar planı açısından mümkün olup olmadığı, mümkünse birleştirmenin
Hazine yararına olup olmadığı,
- Üzerinde muhdesat (bina, tesis, ağaç v.s.) varsa ne olduğu; muhdesat Hazineye ait
değilse kime ait olduğu; bina ise toplam inşaat yüzölçümü, binanın iskân izninin olup
olmadığı ve kaç yıldır kullanıldığı;
- En son kullanım şekli ve ne kadarının hangi amaçlarda kullanıldığı; boş olup
olmadığı;
4- Şerhler ile beyanları da içeren güncel tapu kayıt örneği,
5- Kıymet takdirine dair komisyon kararı, (Bu kararda; icra dairesi ile idarece
belirlenen bedeller arasında farklılıklar varsa gerekçeleri ayrıntılı şekilde açıklanır.)
6- Paydaşlığın satış yoluyla giderilmesi konusundaki mahkeme kararının; satış
memurluğunca düzenlenmiş satış şartnamesinin ve satış ihalesi ile ilgili ilanın örnekleri,
7- Hazinenin ihaleye girip girmemesi konusunda valilik görüşü ve bunun gerekçeleri,
İhaleye iştirak ve ödenek temini
MADDE 2111-İhaleye girilip girilmeyeceği kararını verme yetkisi defterdarlığa ait ise, İdarece açık
artırma satış ihalesine girilip girilmeyeceği, girilmesi düşünülüyor ise ne kadar pey sürüleceği
hakkında defterdarlık makamından olur alınır.
2- Onaydan sonra Bakanlığa yazı yazılarak taşınmazın satın alınması hâlinde yeterli
ödenek olup olmadığı sorulur ve ödenek mevcut ise bloke edilmesi istenir. Yeterli ödeneğin
belirlenmesinde; Hazine payı dışındaki hisseler için ödenecek katma değer vergisi de
hesaplamaya dâhil edilir.
3- Taşınmazdaki Hazine payının değeri, ihaleye katılabilmek için yatırılması gereken
pey akçesini (teminat bedelini) karşılamıyor ise, Bakanlıktan aradaki fark tutarındaki
ödeneğin birinci ihaleden önce gönderilmesi istenilir.
4- İhaleye girilip girilmeyeceği kararını verme yetkisi Bakanlığa ait ise, yukarıdaki 20
inci madde hükmüne göre işlem yapılır.
İhalenin takibi ve pey sürülmesi
MADDE 2121- İhaleye iştirak edilmemesine karar verilmesi durumunda ihale gün ve saatinde ilgili
icra müdürlüğünde/mahkeme satış memurluğunda gözlemci olarak hazır bulunması için
İdarece bir memur görevlendirilir.
2- İhaleye iştirak edilmesine karar verilmesi durumunda ise ihaleye katılmak ve
verilen yetkiye kadar pey sürmek üzere İdarece bir memur görevlendirilir ve memura;
140
-Hangi miktar veya orana kadar ihalelere iştirak edileceği, diğer hissedarlar ve ihaleye
iştirak edecekler tarafından bilinmemesi, taşınmazın Hazinece daha uygun şartlarla alınmasını
sağlayacağından, bu konudaki gizliliğe özen gösterilmesi gerektiği,
-İhaleye iştirak edilecek miktar ve oran azamî miktar olduğundan, ihale sırasında
mümkün olan en düşük teklifle ihaleye başlaması ve azar azar arttırması, mümkün olan en
uygun bedelle satın alınmaya çalışması ve verilen yetki limiti aşılmaması gerektiği,
-İhalelere hissedarlar da dahil olmak üzere, iştirak eden olmadığı takdirde ihaleye
girme yetkisi olsa da, ihalelere girmemesi veya pey sürülmemesi,
Talimatı verilir.
3- Taşınmazın birinci ihalesinde satılamaması durumunda ihale sonucu en kısa sürede
yetkili makama bildirilir ve ikinci ihaleye iştirak edilip edilmeyeceği hakkında yeniden olur
alınır.
4- Taşınmazın Hazinece satın alınması halinde icra müdürlüğünce/mahkeme satış
memurluğunca belirlenen süre içerisinde satış bedelinin yatırılabilmesi için, Bakanlıktan
ödenek talep edilerek satış bedeli, katma değer vergisi ve diğer masraflar yatırılıp alınacak
belge ek yapılarak tapu müdürlüğüne taşınmazın Hazine adına tescili için yazı yazılır.
Taşınmaz tescil edildikten sonra MEOP’a kaydedilir.
5- Taşınmazın Hazine dışında biri tarafından satın alınması halinde de, sonuç en kısa
sürede Bakanlığa bildirilir. Bloke edilmiş ödenek mevcut ise çözülmesi istenir.
6- İhale sonucunda satış bedeline ve masraflarına ilişkin paylaştırmanın paydaşlar
arasında ne şekilde yapıldığı incelenerek, Hazine aleyhine bir durum mevcut ise ilgili icra
müdürlüğünden/mahkeme satış memurluğundan düzeltilmesi istenilir.
7- Taşınmazın Hazine dışında biri tarafından satın alınması halinde satış bedelinden
Hazine hissesine düşen miktar muhasebe müdürlüğü/malmüdürlüğü veznesine yatırılır.
8- Bu durumda taşınmazın MEOP kaydı kapatılır ve dosyası arşive kaldırılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kayyımlık, Gaiplik ve Devletin Mirasçılığı
Araştırma ve inceleme
MADDE 2131- Yönetimi kimseye ait olmayan taşınmazlar üzerinde Hazine hak ve menfaatinin
bulunup bulunmadığının tespiti ve idare şeklinin belirlenmesi amacıyla, İdarece tapu
kütüklerindeki kayıtlar taranır.
2- Tapu kayıtlarının taranması sonucunda uzun süredir alım-satım gibi işlemlere konu
olmadığı ya da son işlem tarihi üzerinden uzun yıllar geçtiği anlaşılan taşınmazlar ile İdarece
yapılan işlemler sırasında bu durumda olduğu anlaşılan veya vatandaşlar tarafından İdareye
yapılan ihbar dilekçeleri ile Hazineye ait olması gerektiği iddia edilen taşınmazların malikleri
hakkında, gerektiğinde denetim elemanı görevlendirilmek suretiyle araştırma yapılır.
3- Yapılacak araştırmada yararlanılmak üzere, öncelikle uzun süredir tedavül
görmeyen taşınmazlar ile nüfus (soyadı ve baba adı gibi) bilgisi bulunmayan maliklere ait
141
taşınmazların tapu siciline esas oluşturan ilk tesis kadastro evrakları ile mahkeme kararı vs.
belgelerin örnekleri tapu müdürlüğünden yazı ile istenir. Gelen belgeler incelenerek
kayyımlıkla idare edilebilecek taşınmazların listesi çıkarılır.
4- Yukarıdaki fıkrada oluşturulan listedeki maliklerin ilgili nüfus müdürlüğünden
vukuatlı nüfus kayıt örnekleri istenir.
5- Nüfus müdürlüğünden gelen belgelerden maliklerin sağ olup olmadığı ve
mirasçılarının olup olmadığı araştırılır.
6- Taşınmazın mahallinde tespiti yaptırılarak boş olup olmadığı, kim veya kimler
tarafından, ne zamandan beri kullanıldığı, kullananların işgalci konumunda olup olmadıkları
ve herhangi bir akdi veya kanuni hakka dayanılarak kullanılıp kullanılmadığı belirlenir.
7- Üçüncü fıkrada oluşturulan listedeki maliklerin adrese dayalı nüfus kayıt
sisteminden son yerleşim yeri araştırılır veya il veya ilçe nüfus müdürlüğünden yazı ile
istenir.
8- Son yerleşim yerinin tespit edilmesi durumunda bu yerde kendisini tanıyanlar ile
mahalle muhtarından; doğum yeri, nereden geldiği, ne işle meşgul olduğu, mirasçısı olup
olmadığı gibi kişisel bilgileri soruşturulmak suretiyle malikin yaşayıp yaşamadığı,
mirasçısının olup olmadığı belirlenir.
9- Gerektiği takdirde emniyet veya jandarma birimlerinden belirlenen bu kişilerin sağ
olup olmadığı sorulur ve son yerleşim yerinin tespiti istenir.
10- Mirasçısız olarak öldüğü veya gaip olduğu tahmin edilen maliklerin mal varlıkları,
nüfus kaydı da göz önüne alınarak doğum yeri ile bulunduğu yer ve daha önce bulunmuş
olduğu ve ilişkili bulunduğu anlaşılan yerlerden, emlak/millî emlâk müdürlüğü veya
malmüdürlüğü kanalıyla, tapu müdürlükleri, bankalar, vergi daireleri, emniyet ve trafik
şubeleri ile gerektiğinde ticaret ve gemi sicili gibi yerlerden sorulmak suretiyle araştırılır.
Dava açılması
MADDE 214- Yapılacak araştırma sonucunda;
1- Taşınmazın malikinin yaşayıp yaşamadığı ve mirasçısının bulunup bulunmadığının
belirlenememesi durumunda, tüm bilgi ve belgeler de eklenmek suretiyle 4721 sayılı
Kanunun 427 nci maddesinin 1 inci bendi ve 3561 sayılı Kanunun 2 nci maddesi uyarınca,
mahallin en büyük mal memurunun kayyım tayin edilmesi amacıyla gerekli davanın açılması
muhakemat müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından yazı ile istenir.
2- Taşınmazın malikinin mirasçı bırakmaksızın ölmüş olduğu ve Devletten başka
mirasçısının bulunmadığının belirlenmesi durumunda, 4721 sayılı Kanunun 501 inci maddesi
uyarınca Hazine adına tescili için gerekli davanın açılması muhakemat müdürlüğünden veya
Hazine avukatlığından istenilir.
142
Kayyımlıkla idare ve intikal işlemleri
MADDE 2151- Mahkeme kararıyla yönetimi kayyıma verilen malvarlıkları 3561 sayılı Kanuna ve
Mal Memurlarının Kayyımlığı Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre idare edilir.
2- Kayyım tayinine ilişkin mahkeme kararının bir örneği tapu müdürlüğüne gönderilir.
3- Kayyımlıkla idare süresi dolan malvarlığının 4721 sayılı Kanunun 588 inci maddesi
uyarınca Hazineye intikali için gerekli davanın açılması, zaman geçirilmeksizin muhakemat
müdürlüğünden veya Hazine avukatlığından istenilir.
4- Yukarıdaki fıkra hükümlerince kayyımlıkla idare süresi sona eren malvarlığının
Hazineye intikaline dair mahkeme kararı, taşınmazların Hazine adına tescili için ilgili tapu
müdürlüğüne ve Hazine cari hesap numarası da belirtilmek suretiyle nakdi varlıklarının
Hazineye intikali banka şubelerine bildirilir. Taşınmazların Hazine adına tescil edilip
edilmediği, nakdi varlıkların ise Hazine hesaplarına aktarılıp aktarılmadığı takip ve kontrol
edilir.
5- Hazine adına tescil edilen taşınmaz MEOP’a kaydedilir ve idare altına alınır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İhbar İkramiyesi
Araştırma
MADDE 216- Hazinenin emrine ya da mülkiyetine geçmesi gerekirken gizli kalmış
taşınır ve taşınmazların İdareye ihbar edilerek ikramiye istenilmesi durumunda, öncelikle bu
taşınır ve taşınmazların ilgili mevzuatı uyarınca Hazineye intikallerinin gerekip gerekmediği
incelenir.
1- İnceleme sonucunda ihbar edilen malların Hazineye intikal etmesi gerektiği
kanaatine ulaşılması hâlinde, ilgili mevzuatı uyarınca bu malların Hazineye intikalini
sağlamak için gerekli idari ve hukuki süreç başlatılır.
2- Ayrıca, ihbar edilen mallarla aynı hukuki konumda bulunan ve Hazineye intikali
gereken başkaca taşınır ve taşınmaz bulunup bulunmadığı da araştırılır.
İkramiye miktarının belirlenmesi
MADDE 2171- İhbar edilen taşınır ve taşınmazların İdarece Hazineye intikalleri sağlandıktan sonra
denetim elemanları marifetiyle, ihbar edenin 26/12/1931 tarihli ve 1905 sayılı Kanun
hükümleri uyarınca ikramiye almaya hak kazanıp kazanmadığı, hak kazanmış ise Hazineye
intikal tarihi itibariyle taşınırların rayiç değerleri, taşınmazların ise emlak vergi değerleri esas
alınarak Kanunda belirtilen oranlar dâhilinde ikramiye miktarının ne kadar olacağı hesaplanır.
2- Bu işlemlerin tamamlanmasını müteakiben konuya ilişkin bilgi ve belgelerle
düzenlenen raporlar İdarenin görüşüyle birlikte Bakanlığa gönderilir ve alınacak cevaba göre
işlem yapılır.
143
BEŞİNCİ BÖLÜM
Define Arama İzni
Muvafakat ve personel görevlendirilmesi
MADDE 2181- Hazine taşınmazlarında define aramak isteyenlerin Define Arama Yönetmeliğinin 7
nci maddesi uyarınca arama işlemine muvafakat verilmesi talebiyle ilgilinin müracaatı veya
müze müdürlüğünün bu konudaki yazısı üzerine, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlığı olarak belirlenen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar dışında
kalan ve arama yapılmasında sakınca bulunmayan Hazine taşınmazları hakkında anılan
Yönetmelikte belirtilen izinlerin alınması ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydı ile
muvafakat verilir.
2- Define arama müracaatının müze müdürlüğünce uygun görülerek arama ruhsatı
verilmesi hâlinde, define aranacak yere en yakın müzeden görevlendirilecek ihtisas elemanı
başkanlığında, İçişleri Bakanlığının mahalli temsilcisi ile birlikte arama faaliyetinin
izlenmesinde görev yapmak üzere defterdarlık veya malmüdürlüğünden bir personel
görevlendirilir.
3- Arama faaliyetlerinin sona ermesini müteakiben kazı yapılan alanın define arayıcısı
tarafından eski hâline getirilmesi sağlanır.
DOKUZUNCU KISIM
İmar İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tanımlar ve İmar Plânlarının İzlenmesi ve Dava Edilmesi
Tanımlar
MADDE 219- Bu kısımda geçen deyimlerden;
Nazım imar planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş
olan, varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hazırlanan ve arazi parçalarının;
genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını,
gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile
ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve
uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte
düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan planı,
Uygulama imar planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu
işlenmiş olan ve nazım imar planına uygun olarak hazırlanan ve çeşitli bölgelerin yapı
adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama
programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve esaslarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile
gösteren ve 1/1000 ölçekte düzenlenen raporuyla bir bütün olan planı,
Revizyon planı: Her tür ve ölçekteki planın ihtiyaca cevap vermediği veya
uygulamasının mümkün olmadığı veya sorun yarattığı durumlar ile üst ölçek plan kararlarına
uygunluğun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir
kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen planı,
144
İlave plan: Yürürlükte bulunan planın ihtiyaca cevap vermediği durumlarda, mevcut
plana bitişik ve mevcut planın genel arazi kullanım kararları ile süreklilik, bütünlük ve uyum
sağlayacak biçimde hazırlanan planı,
Mevzii imar planı: Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz kalması veya yeni
yerleşim alanlarının kullanıma açılması gereğinin ve sınırlarının ilgili idarece belirlenmesi
halinde, bu Yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak üzere yapımı mümkün olan,
yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen konumdaki,
sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün olan
planı,
Plan değişikliği: Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal
donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu
yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemelerini,
Sosyal alt yapı: Sağlıklı bir çevre meydana getirmek amacı ile yapılması gereken
eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari yapılar ile park, çocuk bahçeleri gibi yeşil alanlara
verilen genel ismi,
Teknik alt yapı: Elektrik, havagazı, içme ve kullanma suyu, kanalizasyon ve her türlü
ulaştırma, haberleşme ve arıtım gibi servislerin temini için yapılan tesisler ile açık veya kapalı
otopark kullanışlarına verilen genel ismi,
Çevre düzeni planı: Konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentselkırsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma-kullanma dengesini
sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük
gösteren sınırlar içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan, idareler arası
koordinasyon esaslarını belirleyen, 1/25000, 1:50000, 1:100000, veya 1:200000 ölçekte
hazırlanan, plan notları ve raporuyla bir bütün olan planı,
İmar planı: Belde halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, sağlıklı ve
güvenli bir çevre oluşturmayı, yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla beldenin
ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve
verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler
oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları, örgütlenme ve
uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgeler çerçevesinde nazım imar
planı ve uygulama imar planı olarak iki aşamadan oluşan planı,
Koruma amaçlı imar plânı: 2863 numaralı Kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında,
alanın etkileşim-geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının
sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî,
demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan
araştırmasına dayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane
halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam
ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma
sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını,
açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinin tasarım esasları,
yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca
katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler
ile plânlama kararları, tutumları, plân notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve
uygulama imar plânlarının gerektirdiği ölçekteki plânları,
Islah imar planı: Düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veya
yerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle, mevcut durumu da dikkate alınarak
dengeli, düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, halihazır haritalar üzerine yapılan ve
yapılanma şartlarını da belirleyen imar planını,
İfraz: Tapu kütüğünde tek parsel halinde kayıtlı bulunan taşınmazın teknik metodlarla
birden fazla parsellere bölünmesini,
145
Tevhit: Tapu kütüğünde ayrı ayrı sayfalarda kayıtlı ve birbirine bitişik taşınmazların
tek parsel haline getirilmesi, parsellerin inşaata yapmaya imkân verecek şekilde
birleştirilmesini,
Terk: 3194 sayılı Kanunun 11 inci maddesi gereğince, imar plânlarında meydan, yol,
park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumî hizmetlere ayrılmış
yerlere rastlayan Hazine ve İl Özel İdaresine ait taşınmazların tapu kayıtlarının terkini,
Düzenleme ortaklı payı (DOP): Düzenleme Ortaklık Payı: Düzenlemeye tabi tutulan
yerlerin ihtiyacı olan yol, meydan, park, yeşil saha, genel otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan
ve tescile tâbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için kullanılmak üzere,
düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tâbi tutulan arazi
ve arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden % 40`a kadar düşülebilen miktar ve/veya
zorunlu hallerde malikin muvafakatı ile tesbit edilen karşılığı bedeli.
Düzenleme ortaklık payı oranı: Bir düzenleme sahasında tesbit edilen düzenleme ortaklık
payı miktarının bu saha içindeki kadastro veya imar parsellerinin toplam yüzölçüm miktarına
oranını,
Dağıtım cetveli: Her imar adası için ayrı olarak düzenlenen ve bu düzenleme sonucu
meydana gelen parsellerin, hangi kadastro veya imar parsellerinden, nasıl oluştuğunu, kadastro ve
imar parsellerinden alınan düzenleme ortaklık payını, gerektiğinde malikin muvafakatı ile terk
edilen alanları ve kamulaştırılan alanların miktarlarını gösteren cetveli,
ifade eder.
İmar planları, revizyon ve değişiklikleri ile arsa ve arazi düzenlemelerinin
izlenmesi
MADDE 220- 3194 sayılı Kanunun 8 ve 18 inci maddeleri gereğince yapılan arazi ve
arsa düzenlemeleri ile 2981 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (c) bendi ile ek 1 inci
maddesi çerçevesinde yapılan arazi ve arsa düzenlemelerine ilişkin aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Her türlü ölçekteki imar plânları ile bunların revizyonları ve değişikliklerinin
izlenmesi amacıyla, askıya çıkartılan plânların ilân yerleri, haftada en az bir defa, İdare
tarafından görevlendirilecek bir personel tarafından kontrol edilir ve ilgili kurum yetkilisinin
imzasının da bulunduğu bir tutanak düzenlenir ve ayrı bir dosyada saklanır.
2- Eğer imar planı, düzenlemeleri, değişiklikleri veya revizyonları var ise ilgili
belediye başkanlığından planı, plan notları, plan raporları, müellif raporu, düzenlemenin
parçası olan dağıtım, tahsis ve özet cetvelleri ile parselasyon planının birer örneği askı ilan
süresi dikkate alınarak yazı ile istenir.
3- Taslak veya parselasyon plânları aşağıdaki belgeler ile karşılaştırılarak uygunlukları
araştırılır.
- Plâna esas rapor,
- Plân notları,
- Gösterim anahtarı (lejand),
4- Planlama sahasında bulunan Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin hüküm ve
tasarrufu altındaki taşınmazlarının bir listesi çıkarılır.
5- İdarece (varsa bir teknik eleman tarafından) ilgili belediyeden elde edilen bilgiler
doğrultusunda aşağıdaki incelemeler yapılır.
146
a) Plân yapan idarenin, askıdaki plân türünde ve ölçeğinde plân yapma ve/veya
yaptırma yetkisinin bulunup bulunmadığı,
b) Askıya çıkarılan plân kapsamında bulunan Hazine taşınmazlarının üst ölçek
plânlarında ayrıldığı amaçlar ile askıdaki plânda ayrıldığı amacın aynı olup olmadığı,
c) Planlamaya tabi tutulan Hazine taşınmazlarının, vasıfları itibariyle ilgili mevzuatı
uyarınca planlamaya uygun olup olmadığı,
ç) Plan veya düzenleme sınırının Hazine taşınmazları aleyhine bir durum teşkil edip
etmediği,
d) 3194 sayılı Kanunun 18 inci maddesine göre düzenleme yapılmışsa, yapılan
düzenlemenin uygulama imar plânına uygun olarak yapılıp yapılmadığı,
e) Genel hizmetlere ayrılan taşınmazların daha önce terk işlemine konu edilip
edilmediği,
f) Düzenleme sahasında bulunan Hazine taşınmazlarından daha önce ilgili mevzuatı
gereği arsa ve arazi düzenlemesi işlemi nedeniyle düzenleme ortaklık payı (DOP) kesilip
kesilmediği,
g) Plan veya düzenleme sahasında bulunan Hazine taşınmazlarından kesilen
düzenleme ortaklık payı (DOP) oranının, Hazine taşınmazları aleyhine diğer taşınmazlar
lehine olup olmadığı,
ğ) Plân veya düzenleme yapılmadan önceki duruma göre; yapılaşma yoğunluğu,
kullanış amaçları, kamuya terk edilen yerler ve benzeri durumlar dikkate alınarak, Hazine
taşınmazları aleyhine diğer taşınmazlar lehine bir durumun bulunup bulunmadığı,
h) Hazine adına oluşacak imar parsellerinin, mümkün olduğunca düzenlemeye giren
taşınmazın bulunduğu yerden, bunun mümkün olmaması halinde yakınındaki bir yerden
plânda ayrıldığı amaç ve yapılaşma koşulları ile değer esası da dikkate alınarak Hazine
menfaatine uygun verilip verilmediği,
ı) Hazine taşınmazları düzenleme yapılırken, tam veya hisseli imar parseli olarak
düzenlenip düzenlenmediği ve bu durumun Hazine aleyhine olup olmadığı,
i) Düzenleme sahasında bulunan Hazineye ait ve korunmasında Hazine yararı tespit
edilen yapı ve tesislerin muhafaza edilip edilmediği ve müstakil bir imar parseline intibak
ettirilip ettirilmediği,
j) Plân yapımı sürecinde, İdare ile genel bütçeli kamu idareleri tarafından öneride
bulunulmuş ise, bunların plânlara yansıtılıp yansıtılmadığı,
k) Düzenlemede kat mülkiyeti esasına göre dağıtımı yapılan Hazine taşınmazları
bulunup bulunmadığı,
l) Düzenleme sahasında zemin durumu ve üzerindeki yapının özelliği itibarıyla,
düzenleme ortaklık payı (DOP) miktarı bedele dönüştürülen Hazine taşınmazının bulunup
bulunmadığı, bulunuyorsa düzenleme yapılmadan önce veya yapılması sırasında ilgili İdare
tarafından izin verilip verilmediği,
m) Plan veya düzenlemenin 3621 sayılı Kanuna ve Kıyı Kanununun Uygulanmasına
Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığı,
n) Hazine taşınmazlarından projesine uygun olarak ağaçlandırılan yerlerin, planda
ağaçlandırılma alanı olarak ayrılıp ayrılmadığına,
o) Hazine taşınmazlarını da kapsayan mevzi imar plânları yapılırken Bakanlık
tarafından muvafakat verilip verilmediği,
Plan ve düzenlemelere itiraz edilmesi ve dava açılması
MADDE 221- Yönergenin 220 nci maddesinde belirtilen hususlar yönünden ilgili plan
veya düzenlemelerin değerlendirilmesi sonrası Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin
hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar aleyhine bir durum ihtiva ettiğine veya mevzuata
aykırılık oluşturduğuna ilişkin hususlar tespit edilirse aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
147
1- Yukarıdaki tespitleri ve Hazine lehine yapılması istenilen talepleri içeren bilgi ve
belgeler ile birlikte yasal dayanakları da içeren gerekçeli rapor düzenlenir.
2- Askı ilan süresi içinde gerekçeli rapor ve tüm bilgi ve belgeler ilgili belediyeye bir
yazı ekinde gönderilerek itiraz edilir.
3- İlgili belediye meclisince onbeş gün içerisinde incelenerek kesin karara bağlanan
itirazın sonucu idareye bildirilmesi halinde yapılan itirazın talebi karşılayıp karşılamadığı
değerlendirilir.
4- Gerekçeli rapor ile belirlenen aykırılıklar ve İdarece talep edilen hususlar
giderilmemiş, kısmen giderilmiş, itiraz veya talep reddedilmiş ya da hiç cevap verilmemiş ise
askı ilan süresinin bitimini takip eden altmış gün içerisinde ilgili belediye aleyhine bu
Yönergenin ”İdari Dava İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde İdarece, gerektiği takdirde
yürütmeyi durdurma talepli dava açılır.
5- Askı ilan süresi içerisinde itiraz hakkı veya sonrasında dava açma hakkı süreleri
geçirilen ve Hazine kaybının söz konusu olduğu plân veya düzenlemelere ilişkin olarak ise;
ilgili belediyelerce yapılacak parselasyon planlarının uygulama aşamasına (inşaat ruhsatı,
parselâsyon plânı, imar durumu, terk, izale-i şuyu, kamulaştırma, tahsis, devir gibi) gelmesi
hâlinde, uygulamanın kendisine veya parselasyon plânına veyahut her ikisi aleyhine birden
doğrudan Yönergenin “İdari ve Adli Dava İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde İdarece,
gerektiği takdirde yürütmeyi durdurma talepli dava açılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Terk İşlemleri
Yetki
MADDE 222- Kesinleşmiş imar planlarında, 3194 sayılı İmar Kanununun 11 inci
maddesi gereğince yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi kamu
hizmetlerine ayrılmış yerlere rastlayan taşınmazların kamuya bedelsiz terk ve tapu kaydı
terkin edilmesi gerektiği durumlarda aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- Yönergenin 227 nci maddesinde belirtildiği şekilde konu Bakanlığa bildirilir ve
alınacak talimata göre sonuçlandırılır.
2- Ancak, aşağıda belirtilen durumlarda, taşınmazın tahsisli olduğu idareye bir yazı
yazılarak bağlı olduğu bakanlığın uygun görüşü istenir. Uygun görüş yazısı üzerine terk ve
terkin işlemi defterdarlıkça, taşınmaz ilçede ise defterdarlıktan izin alınmak sureti ile yapılır.
a) İmar planlarına göre, resmî kurum alanı olarak ayrılan ve ilgili kuruluşa tahsis
edilmesi üzerine yatırım programına alınarak, ödeneği ayrılmış (İmar mevzuatına uygun
olarak inşaata başlanmak üzere olan) taşınmazın belirli bir kısmının imar planında yol, yeşil
alan ve park olarak ayrılması,
b) Kamu hizmetine tahsisli ve üzerinde tahsis edildiği kuruluşa ait bina bulunan
taşınmazın, tahsis ve hizmetin aynı parselde devamı şartıyla sadece bir kısmının imar
planında yol, yeşil alan ve park olarak ayrılması,
148
3- 3621 sayılı Kanun ve Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik esasları
çerçevesinde, doldurma ve kurutma suretiyle oluşturulan taşınmazlar için terk ve terkin işlemi
Bakanlığa bildirilerek alınacak cevaba göre işlem yapılacaktır.
4- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne devredilen yetkiler dışında, Hazine adına
tescilli veya tescil edilecek taşınmazların tapudan terkini konusunda 4721 sayılı Kanunun 999
uncu maddesi gereğince, Hazine taşınmazlarından özel mülkiyete tâbi olmaktan çıkması ve
kamunun yararlanmasına ayrılması sebebiyle tapu kütüğünden terkini gerekenlerin tapudan
terkini işlemleri defterdarlıkça yapılır. İlgili tapu müdürlüğüne “Bu taşınmaz, ………..…
olarak kullanılmak üzere tapu kütüğünden terkin edilmiş olup, ileride özel mülkiyete konu
olabilecek hale geldiği takdirde, aynı şartlarla yeniden Hazine adına tescil edilir.” şeklinde
şerh konulması kaydıyla terkini için bir yazı yazılır.
Bakanlığa gönderilecek belge ve bilgiler
MADDE 223- İmar plânlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma
istasyonu ve terminal gibi umumî hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan taşınmazlar terk
işlemine konu edilirken Bakanlıktan izin alınması gerektiği takdirde aşağıdaki belge ve
bilgiler yazı ile gönderilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
1- Yazıya eklenecek belgeler;
a) Terk edilecek taşınmazın yüzölçümünü belirtir şekilde alınmış belediye encümeni
kararı veya il encümeni kararı,
b) Terki talep edilen taşınmazın terk edilecek kısmı üzerinde muhdesat (bina, tesis,
ağaç vb.) bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise cinsi, kime ait olduğu, etrafının duvarla çevrili
olup olmadığı ve benzeri fiilî durumları gösteren mahallinde düzenlenmiş tespit tutanağı,
c) Terki talep edilen taşınmazın üzerinde Hazineye ait muhdesat bulunuyor ise, arsa
hariç yalnız muhdesatın değeri Yönergenin “Değerleme İşlemleri” kısmında belirtildiği
şekilde hesaplanarak buna ilişkin düzenlenen rapor,
ç) Terki talep edilen taşınmazın civarında tapuda lehine terk yapılacak idare adına
kayıtlı taşınmaz bulunup bulunmadığı hususunda tapu müdürlüğünden alınan yazı ile
bulunuyorsa imar plânında hangi amaca ayrıldığına ilişkin belgeler,
d) Terki talep edilen taşınmazla ilgili olarak, Yönerge ekinde yer alan “Terk Edilecek
Taşınmaz Bilgi Formu” ,
e) Taşınmazın bir kısmının terki söz konusu ise, tescil bildirim beyannamesinin bir
örneği,
f) Taşınmazın terk edilecek kısmına ilişkin olarak emlâk vergi değerleri ile günün
koşullarına göre (bilirkişiye başvurmadan) hesap edilen rayiç değeri ve muhdesat var ise (c)
bendine göre belirlenen değerinin de yer aldığı kıymet takdir karar formu,
g) Yürürlükte bulunan ve taşınmazın çevre parsellerini de gösteren, üzerinde kadastro
sınırları ile terke konu kısımlarının renkli kalemle işaretlendiği onaylı uygulama imar plânı
örneği ve plân notları,
ğ) Terki talep edilen taşınmaz tahsisli ise, tahsis yazısının ve tahsisli idarenin terke
ilişkin muvafakat yazısının bir örneği,
h) Terki talep edilen taşınmazın üzerinde ön izin ve kullanma izni verilmiş veya irtifak
hakkı tesis edilmiş ise, izin sahibi veya hak lehtarının muvafakat yazısı,
ı) Terki edilecek taşınmazın en son durumunu belirtir şekilde (terk işlemi yapılmasına
engel olup olmadığına bakılmaksızın) şerhler ile beyanları da içeren tapu kayıt örneği,
i) Kıyıda yeşil alan, park ve çocuk bahçesi olarak kullanılmak amacıyla doldurma ve
kurutma yoluyla kazanılmış arazi ise, buna ilişkin uygulama imar planı kararının örneği,
149
2- Yazıya yazılacak bilgiler;
a) Taşınmazın terke engel bir durumunun olup olmadığı, varsa neler olduğu,
b) Terki talep edilen taşınmaz, Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerden ise hangi
yolla edinildiği, tapu kayıtlarında herhangi bir şerh veya beyan bulunup bulunmadığı,
c) Terki talep edilen taşınmazın tamamının ve terke konu kısımlarının boş olup
olmadığı, kullanılıyor ise hâlen ne şekilde ve ne kadarının hangi amaçlarda kullanıldığı,
ç) Terk konusunda valilik (defterdarlık) görüşü.
Terk edilmeyecek taşınmazlar
MADDE 224- Terk edilemeyecek taşınmazların belirlenmesi için aşağıdaki işlemler
yapılır.
1- İlgili tapu müdürlüğünden şerh ve beyanları gösteren tapu kütüğü yazı ile istenerek
taşınmazın devredilemeyeceğine ilişkin şerh veya tedbir bulunup bulunmadığına bakılır.
2- Muhakemat müdürlüğü/ Hazine avukatlığından taşınmazın mülkiyetinin ihtilaflı
olup olmadığı yazı ile sorulur.
3- MEOP kayıtlarından imar plânı veya düzenleme işleminin davalı olup olmadığı
araştırılır.
4- Gerektiğinde Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak ve NATO Güvenlik
Yatırımları Bölge Başkanlıklarından askerî yasak bölgeleri, güvenlik bölgeleri ve ülke
güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili Türk Silâhlı Kuvvetlerine ait harekât, eğitim ve savunma
amaçlı yerlerden olup olmadığı yazı ile sorulur.
5- Tapu kütüğünde 2863 sayılı Kanuna tabi olduğu yönünde bir şerh bulunması
halinde terkine izin verilip verilmeyeceği il kültür ve turizm müdürlüğünden yazı ile sorulur.
6- MEOP kayıtlarından taşınmazın teferruğ yolu ile edinilip, edinme tarihinden
itibaren bir yıl geçip geçmediği araştırılır.
7- Özel kanunları gereğince, tasarrufu diğer kamu idarelerine ait olup terkine izin
verilip verilmeyeceği ilgili kamu idaresine yazı ile sorulur.
Terk işlemleri ve tapu kaydına işlenecek şerh
MADDE 225- Terk işlemine onay vermeye Bakanlık yetkili ise Bakanlıktan gelen
yazıya göre, defterdarlık yetkisinde ise defterdarlık makamından alınacak onaya göre
aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Varsa taşınmaz üzerindeki binanın bedelinin peşin olarak tahsili için lehine terk
yapılacak idareye yazı yazılır ve gerektiğinde yetkili organ kararı istenir.
2- Kısmen terk edilecek taşınmaz üzerinde bahçe veya istinat duvarı olması ve bunun
yıkılıp yeniden yapılması gerektiği durumlarda, lehine terk yapılacak idareye yapılması için
yazı yazılır ve gerektiğinde yetkili organ kararı istenir.
3- Terk edilecek taşınmazın, vakıfla ilişiğinin olması durumunda taviz bedelinin
ödenerek tapu kaydındaki vakıf şerhinin kaldırılması hususunda lehine terk yapılacak idareye
yazı yazılır.
150
4- Yukarıdaki fıkralarda belirtilen hususların yerine getirilmesinden sonra ilgili tapu
müdürlüğüne terk işlemi için yazı yazılır ve yazıda “Bu taşınmazın, ... metre karelik
kısmı/tamamı onaylı imar plânında ... (İmar plânında ayrıldığı amaç yazılır) olarak ayrılması
nedeniyle, 3194 sayılı İmar Kanununun 11 inci maddesi uyarınca, kamunun ortak kullanımına
açık olmak üzere tapu sicilinden bedelsiz terki yapıldığından ... Belediyesince/İli Özel
İdaresince satılamaz ve başka bir amaçla kullanılamaz. İmar plânı değiştirilmek suretiyle bu
taşınmazların kullanılış şekli özel mülkiyete konu olabilecek hâle getirildiğinde veya imar
plânı değiştirilmeksizin terk edildiği amaç dışında kullanıldığı veya kullandırıldığı takdirde,
bedelsiz olarak ve … Defterdarlığının/Malmüdürlüğünün talebi üzerine, idarî yoldan Hazine
adına tescil edilir.”şeklinde şerhin işlenilmesi de istenir.
5- Yapılan terk işlemi sonucunda MEOP kayıtlarında gerekli düzeltmeler yapılır ve
Bakanlıkça onay verilmesi durumunda terk işlemi taşınmazın bir kısmına yönelik olarak
gerçekleştirilmiş ise Hazine uhdesinde kalan kısma ait tapu kaydının bir örneği de eklenerek
durum Bakanlığa bir yazı ile bildirilir.
Terk yükümlülüklerine uyulup uyulmadığının izlenmesi
MADDE 226- Terk edilen taşınmazların Yönergenin 225 inci maddesinin 4 üncü
fıkrasındaki şerhte belirtilen yükümlülüklere uyulup uyulmadığı, İdarece periyodik olarak
tespiti yapılarak tutanak düzenlenir ve dosyasında muhafaza edilir.
1- Yükümlülüklere uyulmadığının tespit edilmesi halinde tapu kaydına konulan şerhe
istinaden tapu müdürlüklerine terke konu taşınmazın terk amacına aykırı kullanıma ilişkin
gerekçeleri de belirtilmek suretiyle taşınmazın idari yoldan Hazine adına resen tescili için yazı
yazılır.
2- Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Bakanlığa da bir yazı ile bildirilir.
Kıyıda kalan taşınmazların terki
MADDE 227- 4721 sayılı Kanunun 999 uncu maddesinin ikinci fıkrası ile 3621 sayılı
Kanun hükümlerine göre, kıyıya terk edilecek yerlerle ilgili olarak defterdarlık makamından
alınacak onaydan sonra İdarece aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
1- Kıyıda kalan yerlerde mahallî tespit yapılarak mevzuata aykırı yapılaşma olup
olmadığı tutanakla belirlenir.
2- Bu tespitte taşınmazın tamamının mı yoksa bir kısmının mı kıyıda kaldığı belirlenir
ve terkin edilecek yerin yüzölçümü tutanağa geçirilir.
3- Taşınmazın bir kısmı kıyıda kalıyorsa, ilgili tapu müdürlüğüne terke ilişkin yazı
yazılır ve ifraz ve tescil bildirim belgesi eklenir.
4- Terk edilecek yerlerde, kamu kurum ve kuruluşlarına tahsisli alan varsa bu
idarelerin terk işlemiyle ilgili görüşleri alınır.
5- Taşınmazın bir kısmı kıyıda kalıyorsa terk ve ifraz işlemleri sonucunda oluşan yeni
tapu bilgileri MEOP a kaydedilir. Eğer taşınmaz tamamıyla terkin edildiyse MEOP kaydı
kapatılır.
151
6- Mevzuata aykırı yapılar varsa yıkımları için Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve
Tahliye İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde işlem yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İfraz ve Tevhit İşlemleri
Plânlı yerlerde ifraz ve tevhit
MADDE 228- Planlı yerlerde terk/ifraz/tevhit işlemi 5403 sayılı Kanun hükümleri
dikkate alınarak İdarece aşağıdaki şekilde yapılır.
1- 3194 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre terk/ifraz ve tevhiti gerekmesi halinde;
a) Öncelikle taşınmazda 3194 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre terk edilecek
alanların olup olmadığına bakılır.
b) Taşınmazda terk işlemine konu edilecek bir alan var ise parselasyon planlarının
hazırlanıp hazırlanmadığı ilgili İdaresinden araştırılır.
c) İdarece değişiklik veya birleştirme beyannamesi hazırlatılır veya serbest
mühendislere düzenletilir.
ç) Taşınmazın bulunduğu yere göre belediye encümeni veya il idare kurulunun olumlu
kararı ilgili idareden yazı ile istenir.
d) İlgili kadastro müdürlüğüne istenilen işlemler yazı ile bildirilerek yukarıdaki
belgeler yazıya eklenir.
2- Parselasyon planları yapılmayan yerlerdeki ifraz ve tevhit talepleri Bakanlığa
iletilmeden İdarece red edilerek ilgililere yazı ile bildirilir.
Plânsız yerlerde kalan taşınmazların ifrazı
MADDE 229- İmar plânı bulunmayan yerlerdeki taşınmazların ifraz işlemleri, Plansız
Alanlar İmar Yönetmeliği ile 5403 sayılı Kanun hükümlerine göre ve Hazine hukuku
korunarak devredilen yetki çerçevesinde defterdarlıkça, taşınmaz ilçede ise defterdarlıktan
izin alınmak sureti ile mal müdürlüğünce bu bölümde belirtildiği şekilde sonuçlandırılır.
Kamusal ihtiyaç durumunda taşınmazların ifraz ve tevhidi
MADDE 230- Kamusal ihtiyaç durumunda, tamamı Hazineye ait taşınmazların ifraz
ve tevhit işlemleri Yönergenin 228 ve 229 uncu maddelerinde belirtildiği şekilde yapılır.
Ancak;
1- Özelleştirme programına alınan kuruluşlara devri gereken taşınmazlarda ve 3303
sayılı Kanuna göre yapılacak devirlerde 3194 sayılı Kanunundaki kısıtlamalar
uygulanmaksızın,
2- 4706 sayılı Kanununa göre Hazine taşınmazları değerlendirilmesi işlemlerinde,
imar mevzuatındaki kısıtlamalar uygulamaksızın ve herhangi bir ücret, bedel ve gider
ödenmeksizin,
5403 sayılı Kanun hükümleri ve Hazine yararı gözetilerek ifraz ve tevhit işlemleri
defterdarlıklarca değerlendirilerek sonuçlandırılır.
152
ONUNCU KISIM
Taşınmaz Tahsis İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tanımlar ve Tahsis İşlemleri
Tanımlar
MADDE 231- Bu kısımda geçen tanımlardan;
Hazine: Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin tüzel kişiliğinin adını, Hazineye
ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin tahsisi ile tahsisinin
kaldırılması açısından Millî Emlâk Genel Müdürlüğü ile defterdarlıklar ve malmüdürlüklerini,
Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu,
Kanun Hükmünde Kararname: 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyi,
Yönetmelik: Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında
Yönetmelik,
Kamu idaresi: Tahsis açısından, Yönetmelik ekindeki idareler ile kendilerine tahsis
yapılması açısından köy tüzel kişiliklerini,
Tahsis: Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin,
kamu idarelerinin kendi kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerinin yerine getirilebilmesi
amacıyla hizmetin devamı süresince kamu idarelerinin veya köy tüzel kişiliklerinin bedelsiz
olarak kullanımına bırakılmasını,
Konut: Mülkiyeti kamu idarelerine ait olan ve bu kamu idareleri tarafından yurt içinde
ve dışında inşa ettirilen, satın alınan, kiralama yoluyla temin edilen, kamu personelinin
ikametleri için tahsis edilmiş konutları(lojman),
Yetkili makam: Kamu kurum ve kuruluşlarının merkez teşkilatında bulunan en üst
amir veya organ ile yetki devrettiği makam veya rütbe sahibini,
Yetkili konut dağıtım komisyonu: Yurt içi ve yurt dışında, konutun bulunduğu ülke,
bölge, il veya ilçede Kamu Konutları Yönetmeliğine göre kurulan komisyonları,
ifade eder.
Tahsis talebi ve bilgi verme
MADDE 232- Hazine taşınmazlarının tahsis talepleri, ilgili kurumca taşınmazın
bulunduğu yerdeki İdareye ya da Bakanlığa yazı ile yapılır. İdareye gelen talep yazıları
MEOP’a kaydedilir ve aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Öncelikle tahsis taleplerinin köy tüzel kişiliklerinden veya Kanun eki aşağıdaki
listelerde belirtilen kurum veya kuruluşlardan olup olmadığı kontrol edilir.
- (I) Sayılı Cetvel Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri
- (II) Sayılı Cetvel Özel Bütçeli İdareler
- (III) Sayılı Cetvel Düzenleyici Ve Denetleyici Kurumlar
- (IV) Sayılı Cetvel Sosyal Güvenlik Kurumları
- (V) Sayılı Cetvel Mahallî İdareler
2- Tahsis amacının, tahsisi talep eden kuruluşun özel kanunlarında veya kuruluş
kanununda belirtilen görevleri arasında bulunup bulunmadığına bakılır.
153
3- Taşınmazın tahsisi mümkün olmayan yerlerden olup olmadığı MEOP kayıtlarındaki
mevcut bilgilerden ve gerekiyorsa Yönergenin 233 üncü maddesinde belirtilen araştırmalar da
yapılır.
4- Yukarıdaki araştırmalar sonucunda taşınmazın tahsis edilemeyecek yerlerden
olduğu belirlenmişse veya özel kanunlardaki hükümler hariç yukarıda belirtilen kurumların
dışındaki bir kurum tarafından tahsis talebinin olması halinde, gerekçesi de belirtilerek
tahsisin yapılamayacağı talepte bulunan idarelere yazı ile bildirilir.
5- MEOP kayıtlarındaki mevcut bilgilere göre tahsisi mümkün olabilecek talepler
evrak sistemine kaydedilir ve MEOP’un Tahsis modülü “Tahsis Talep Bilgileri” alt modülüne
işlenir. Ayrıca, talebin işleme alındığı ve değerlendirileceği talep sahibi kamu idaresine yazı
ile bildirilir.
Tahsis talebinde aranılacak bilgi ve belgeler
MADDE 233- Tahsis talebinde bulunan kamu idaresinin talep yazıları incelenerek
aşağıdaki bilgi ve belgelere bakılır, eksik varsa tamamlattırılır.
1- Taşınmazın
belirtilmediğine,
hangi
kamu
hizmetlerinde
kullanacağının
açıkça
belirtilip
2- Taşınmazın tapuda kayıtlı olduğu ili, ilçesi, mahallesi veya köyü, mevkii, pafta, ada,
parsel numarası veya cilt, sayfa ve sıra numarası, cinsi ve yüzölçümünün bulunup
bulunmadığına,
3- Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya
köyü, mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli krokisinin bulunup bulunmadığına,
4- Tamamının mı, bir kısmının mı istenildiği; bir kısmı isteniyorsa, miktarı ile paftası
üzerinde yeri işaretlenmiş basit krokisinin bulunup bulunmadığına,
5- İmar planı içinde olması halinde, onaylı plan örneği, planda ayrıldığı amacın
belirtilip belirtilmediğine,
6- Üzerinde inşaat yapılacak ise, avan projesi, yatırım programına alınıp alınmadığı,
alınmış ise proje numarası ve proje için gerekli arazi veya arsa miktarının belirtilip
belirtilmediğine.
Tahsisi yapılamayacak taşınmazların belirlenmesi
MADDE 234- Tahsisi talep edilen taşınmazların konumuna ve özelliğine göre
gerekiyorsa İdarece aşağıdaki işlemler yapılır ve belirtilen konulara bakılır.
1- İlgili tapu müdürlüğüne yazılan yazı ile taşınmazın şerhler ve beyanlar hanesini de
gösterir şekilde düzenlenmiş tapu kayıt örneğinin gönderilmesi istenir ve tapu kayıtlarından,
a) Kısıtlayıcı şerh veya tedbir,
b) Tapu tahsis belgesi şerhi,
c) Tahsis yapacak kamu idaresi ile tahsis yapılacak kamu idaresi dışında üçüncü bir
paydaşı,
ç) Kamu idarelerince üzerinde irtifak hakkı tesisi,
154
olup olmadığına bakılır.
2- Mülkiyetinin ihtilaflı olup olmadığı muhakemat müdürlüğü/Hazine avukatlığından
veya varsa kadastro mahkemesinden yazı ile sorulur.
3- İlgili belediyesinden imar planı ve imar düzenleme işleminin davalı olup olmadığı,
imar planında hangi amaca ayrıldığı sorularak planın bir örneğinin gönderilmesi istenir ve
taşınmazın,
a) İmar planında öngörülen amaç dışındaki kullanımlar için,
b) İmar planlarında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve
terminal gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tapudan terkin edilecek olan ve başka kullanımlar
için,
talep edilip edilmediği kontrol edilir.
4- Taşınmazın 3621 ve 775 sayılı Kanunlar kapsamında bulunup bulunmadığı, çevre
ve şehircilik müdürlüğü ile ilgili belediye başkanlığından yazı ile sorulur ve kıyı tanımına
giren ve tapu kayıtlarının, kıyı mevzuatına göre terkini gereken taşınmazlardan olup olmadığı
araştırılır.
5- Özel kanunları gereğince, gerçek kişilerle kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine
tahsisi, devri, emirlerine ve kullanımlarına bırakılması, satışı, irtifak hakkı veya trampa
yoluyla verilmesi gereken taşınmazlardan olup olmadığı araştırılır.
6- Kullanımı, tahsisi, devri, tasarrufu ve benzeri işlemleri özel düzenlemelere veya
ilgili kamu idarelerinin iznine tabi olan taşınmazlardan olup olmadığı MEOP kayıtları ile ilgili
kurumlardan araştırılır.
7- Taşınmazın fiili ve hukuki durumunun belirlenmesi için mahallinde detaylı bir
tespit yapılır ve halen hangi amaçta ve ne şekilde kullanıldığı, üzerinde muhdesat varsa, cinsi
ve kime ait olduğunu belirleyerek detaylı bir tutanak düzenlenir ve tahsisine engel bir
durumun olup olmadığı araştırılır.
Yukarıdaki işlemler sonucunda tahsisinin mümkün olmadığı tespit edilen taşınmazlar
için Yönergenin 232 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
Merkez birimlerine gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 235- Tahsisi talep edilen taşınmazın konumuna ve özelliğine göre
gerekiyorsa aşağıdaki araştırmalar ve incelemeler yapılır ve elde edilen bilgi ve belgeler yetki
durumuna göre malmüdürlüklerince defterdarlıklara, defterdarlıklarca da Bakanlığa
gönderilir.
1- Yapılan araştırma ve incelemelerden sonra İdarece, “Hazine Taşınmazlarının Kamu
İdarelerine Tahsis İşlemi Bilgi Formu” ile “Tahsisi Talep Edilen Taşınmazlara İlişkin Bilgi
Formu” düzenlenir ve aşağıdaki belgeler eklenir.
a) Yönergenin 234 üncü maddesinin yedinci fıkrasında düzenlenen tespit tutanağının
bir örneği,
b) Tapuda kayıtlı olması halinde, en son durumu gösteren, beyanlar ve şerhleri de
içeren tapu kayıt örneği ile tapu senedi veya çaplı tasarruf vesikası,
155
c) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer ise, bulunduğu ili, ilçesi, mahallesi veya
köyü ve mevkii, sınırlarını ve yüzölçümünü gösterir ölçekli krokisi,
ç) İmar planı içinde kalması halinde plan örneği,
d) 3621 sayılı Kanun kapsamında kalması halinde, kıyı kenar çizgisi işlenmiş pafta
örneği,
e) Tahsisini talep eden kamu idaresinin mahallî birimlerinin, merkez birimlerinden
alacağı uygun görüş yazısının örneği,
f) Yönergenin 230 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen araştırmaların
sonucunda mülkiyet ihtilafı var ise konu ile ilgili belgeler,
g) Mezarlıkların tahsis taleplerinde il sağlık ve il çevre ve şehircilik müdürlüğünün
görüşü,
ğ) Üzerinde inşaat yapılacak ise, avan projesi.
2- Yönergenin 234 üncü maddesinin beş ve altıncı fıkralarına göre yapılan
araştırmalar sonucunda elde edilen bilgi ve belgeler,
3- Taşınmazın tahsisine engel bir durum varsa, yukarıdaki bilgi ve belgeler yerine
bunu tespit eden bilgi ve belge yeterli olup diğer bilgi ve belgeler gönderilmez.
Tahsiste öncelik
MADDE 236- Aynı taşınmazla ilgili olarak birden fazla kamu idaresinin tahsis
talebinde bulunması halinde sırasıyla,
1- Taşınmazın imar planı ile kullanım durumu belli ise, planda belirtilen kamu
hizmetini yapacak kamu idaresinin,
2- Taşınmaz plansız alanda veya plandaki kullanım amacı "kamu hizmet alanı" olarak
belirlenip ayrıntılı bilgi verilmemiş ise,
- Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin,
- Özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin,
- Düzenleyici ve denetleyici kurumların,
- Sosyal güvenlik kurumlarının,
- Belediyelerin,
- İl özel idarelerinin,
- Köy tüzel kişiliklerinin,
- Belediyelere bağlı ve belediyelerin kurdukları veya üye oldukları birlik ve idarelerin,
- İl özel idarelerine bağlı ve il özel idarelerinin kurdukları ve üye oldukları birlik ve
idarelerin,
talepleri değerlendirilir.
Su tahsisi taleplerinde gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 237- Su tahsis taleplerinde yetki Bakanlığa ait olduğundan talepler
defterdarlıkça Bakanlığa yazılır ve alınacak cevaba göre işlem yapılır. Yazılacak yazıda,
Yönergenin 235 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler yerine, aşağıdaki bilgi ve belgeler
gönderilir.
1- Mahallinde düzenlenen tespit tutanağının bir örneği,
156
2- Devlet su işleri bölge müdürlükleri veya il özel idaresinden alınacak suyun
debisinin tespitine ilişkin teknik rapor,
3- Talep sahibi kamu idaresinin, su kaynağının ne kadar litre/saniye debilik kısmına
ihtiyacının olduğuna ilişkin ilgili kurumdan (il özel idaresi veya devlet su işleri veya iller
bankası) aldığı yazı,
4- Çevrede bulunan diğer yerleşim birimlerinin, tahsisi talep edilen su kaynağına
ihtiyacının bulunup bulunmadığı, ihtiyacı varsa ilgili kurumdan (il özel idaresi, devlet su
işleri, iller bankası ) alınacak litre/saniye olarak ihtiyaç miktarını gösteren yazı,
5- Büyükşehir belediyelerinin bulunduğu illerde büyükşehir belediyelerinin, diğer
illerde il özel idarelerinin ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün uygun görüş yazısı.
Ön ve kesin tahsis ile süresi
MADDE 238- Yapılan yazışmalar ve araştırmalar sonucunda tahsisinde bir engel
bulunmayan taşınmazlar için aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- Taşınmazın tahsisi Bakanlığın yetkisinde ise Yönergenin 235 veya 237 inci
maddesine göre düzenlenen bilgi ve belgeler defterdarlıkça Bakanlığa gönderilir.
2- Taşınmazın tahsisi defterdarlığın veya malmüdürlüğünün yetkisinde ise tahsisin
türü ile yetki durumuna göre İdarece aşağıda belirtilen hususlardan birine karar verilir ve
MEOP’ta onay belgesi hazırlanarak ita amirinin onayına sunulur.
a) Onay belgesinde, taşınmazın numarası, fiili durumu, ili, ilçesi, mahalle/köyü,
cadde/sokağı, yöresi, cinsi, yüzölçümü, Hazine hissesi, tapu tarihi, pafta/cilt no, ada/sahife no,
parsel/sıra no ile tahsis edilecek olan kamu idaresi ve ilgili birimi, tahsis amacı, tahsis süresi,
kaç m2 lik kısmının tahsis edileceği, tahsisin yasal dayanağı gibi bilgilere yer verilir.
b) İdare, üzerinde tesis yapılması plânlanan ve tahsis talebinde bulunulan
taşınmazların, tahsis amacına yönelik olarak yatırım projesinin hazırlanması, yatırım
programına alınması ve tesis/ bina inşaatına başlanması amacıyla iki yıla kadar ön tahsisini
yapar.
c) Adına ön tahsis yapılan kamu idaresi tarafından, ön tahsis süresi içerisinde yapılan
işlemlere ilişkin belgeler ile mahallinde düzenlenen tespit tutanağının gönderilerek talepte
bulunulması halinde ön tahsis, hizmetin devamı süresince olmak üzere kesin tahsise
dönüştürülür.
ç) Ön tahsis süresi sonunda tahsis yapılan kamu idaresi tarafından kesin tahsis için
herhangi bir müracaatta bulunulmadığının MEOP’un tahsis modulünden anlaşılması
durumunda, İdarece mahallinde tespit yapılarak tutanak düzenlenir. Tahsis amacına uygun
işlemlerin yapıldığı tespit edilirse ön tahsis kesin tahsise dönüştürülür, herhangi bir işlem
yapılmamışsa tahsis işlemi kendiliğinden kalkmış sayılır ve durum ilgili idareye yazı ile
bildirilir.
d) Ön tahsis yapılmasına gerek olmaması durumunda İdarece doğrudan kesin tahsis
işlemi yapılır.
3- Tahsisi uygun görülen kamu idaresine yazı yazılarak tahsisin uygun görüldüğü ve
yer teslimi için yetkili bir eleman görevlendirilerek belirtilen tarihte İdarede hazır bulunması
gerektiği bildirilir.
157
4- Taşınmaz MEOP’un “Tahsis” modülüne işlenir.
Paylı taşınmazların tahsisi
MADDE 239- Yukarıda yapılan araştırmalar sonucunda taşınmazın hisseli olduğunun
anlaşılması ve diğer hissedarın kamu idaresi olması durumunda tahsis işlemleri aşağıdaki
şekilde yapılır.
1- Hissedarın tahsis talebinde bulunan kamu idaresi olması ve başka hissedar
bulunmaması durumunda, tahsis işlemi Yönergenin 238 nci maddesine göre yapılır.
2- Tahsis talebinde bulunan kamu idaresinin, taşınmaza hissedar olmaması halinde,
diğer hissedarların ilgili idareye tahsisine ilişkin muvafakati aranır. Diğer paydaş veya
paydaşları tarafından tahsisine veya devrine muvafakat edilmeyen paylı taşınmazların tahsisi
yapılmaz.
Bakanlığımız hizmetleri için gerekli olan ve mülkiyeti diğer kamu idarelerine ait
olan taşınmazların tahsis işlemleri
MADDE 240- Mülkiyeti diğer kamu idarelerine ait olup Bakanlığımıza gerekli olan
taşınmazların tahsisi için aşağıdaki şekilde işlem yapılır.
1- İdarece ilgili kurumdan yazı ile tahsisi talep edilir.
2- Tahsis talebinin uygun görülmesi halinde, taşınmaz bir tutanak ile teslim alınır.
3- MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
4- Konu hakkında Bakanlığa bilgi verilir.
Taşınmazın teslimi ve tespiti
MADDE 2411- Tahsisi yapılan taşınmaz, Yönergenin 238 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre
bildirilen kamu idaresi yetkilisine, taşınmazın fiili durumunu da belirtir ayrıntılı bir tutanak
düzenlenmek suretiyle teslim edilir. İki nüsha düzenlenen tutanağın bir örneği tahsisi yapılan
kamu idaresi yetkilisine verilir, diğer nüshası dosyasında muhafaza edilir.
2- Ön tahsis süresi sonunda kesin tahsis talebinde bulunulmaması, süresiz tahsis edilen
taşınmazın iki yıl süre ile tahsis amacına uygun olarak kullanılmaması veya tahsis amacı
dışında kullanılması halinde, tahsis işleminin kaldırılması gerekeceğinden, taşınmazın zaman
zaman mahallinde tespitinin yapılarak, düzenlenen mahalli tespit tutanağı dosyasına konulur.
Tahsis değişikliği
MADDE 242- Tahsis değişikliğinde aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler yetki
durumuna göre malmüdürlüklerince defterdarlıklara, defterdarlıklarca da Bakanlığa
gönderilir.
1- Adına tahsis yapılan kamu idaresi tarafından tahsis amacının değiştirilmesinin
istenilmesi halinde, taşınmaz hakkında Yönergenin 235 inci maddesinin birinci fıkrasının (a),
(ç), (e) ve (ğ) bentlerinde belirtilen bilgi ve belgeler,
158
2- Bir kamu idaresine tahsis edilen bir taşınmazın başka bir kamu idaresi tarafından
tahsisinin talep edilmesi halinde, Yönergenin 235 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler
ile taşınmazın tahsisli olduğu kamu idaresinin değişiklik konusunda görüş yazısı,
3- Kaymakamlık veya valiliğin görüşü.
Tahsisin kaldırılması
MADDE 2431- Tahsis işlemi aşağıda belirtilen durumlarda tahsisli idarenin görüşü alınmaksızın
resen kaldırılır.
a) Kamu hizmetinin sona ermesi,
b) Taşınmazın tahsis amacı dışında kullanılması veya İdarenin izni olmaksızın üçüncü
kişilere kullandırılması,
c) Taşınmazın en az iki yıl boş bırakılması veya hiç kullanılmaması,
ç) Taşınmazın tahsis amacının değişmesi,
d) İmar plânıyla, taşınmazın başka bir amaca ayrılması,
e) Adına tahsis yapılan kamu idaresinin işgal ve tecavüzlere karşı her türlü tedbirleri
alma ve yasal yollara başvurma yükümlülüğünün yerine getirmemesi,
f) Tahsis amacının ortadan kalkması,
2- İmar plânıyla, taşınmazın başka bir amaca ayrılması halinde tahsisin kaldırılması
işlemlerinde, imar planının yapımı aşamasında tahsisli kamu idaresinin uygun görüşünün
alınmamış olması durumunda ilgili kamu idaresinin görüşü alınır.
3- Tahsis amacının ortadan kalkması halinde tahsisin kaldırılması işlemi, adına tahsis
yapılan idarenin isteği üzerine İdarece yapılır.
4- Özel kanunları uyarınca, amacı belirtilerek tahsis edilmiş sayılan taşınmazların
tahsis amacının ortadan kalkması veya amacı dışında kullanılması halinde, yetki durumuna
göre İdarece veya Bakanlıkça tahsisleri kaldırılır veya tahsis amacı değişikliği yapılır.
Tahsisin kaldırılması halinde gönderilecek bilgi ve belgeler
MADDE 244- Mevzuata göre tahsisin kalkması gereken hallerde taşınmazla ilgili
olarak yetki durumuna göre malmüdürlüğü tarafından defterdarlığa, defterdarlık tarafından
Bakanlığa aşağıdaki bilgiler yazı ile bildirilir.
1- Tahsis veya devir yazısının tarih ve sayısı,
2- Tahsisinin kaldırılması veya geri alınması talebinin gerekçesi ve en son kullanım
durumu,
3- Tahsisinin kaldırılmasına ilişkin İdarenin görüşü.
Tahsisin kaldırılmasının sonuçları
MADDE 2451- Tahsisi kaldırılan taşınmaz, tahsisin kaldırılması işleminden sonra, bir tutanak
düzenlenmek suretiyle İdarece teslim alınır. Tutanakta, teslim alınma tarihi ile teslim
tarihindeki durumuna göre, noksanlıklar ve fazlalıklar ayrıntılı biçimde belirtilir.
159
2- Tahsisi kaldırılan taşınmazın üzerine adına tahsis yapılan kamu idaresi tarafından
yapılan bina ve tesisler için herhangi bir bedel veya tazminat ödenmeksizin Hazineye
geçeceğinden, bu bina ve tesisler de teslim alınır.
3- Tahsisi kaldırılan taşınmazın MEOP tahsis modulündeki aktif olan kaydı pasif hale
getirilir ve idare altına alınır.
İzinsiz kullanımlarda bedel alınması
MADDE 246- Hazine taşınmazlarının tahsis işlemi yapılmadan genel bütçe
kapsamındaki kamu idareleri haricinde bir başka kamu idaresi tarafından kullanımı hâlinde,
İdarece Yönergenin “Tespit, Ecrimisil ve Tahliye İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde
ecrimisil alınır.
Tapu kayıtlarındaki intifa ve tahsis şerhleri
MADDE 247- Tahsisi yapılan taşınmazın tapu kaydına tahsis edildiğine dair şerh
düşülmesine ilişkin talepler yerine getirilmez. Tapu kayıtlarında mevcut olan şerhlerin
kaldırılması ilgili tapu müdürlüğünden yazı ile istenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Konutu Tahsisi İşlemleri
Kamu konutu edinilmesi ve Bakanlığa tahsisi
MADDE 248- İlk defa edinilen ve kamu konutu olarak tahsis edilecek taşınmazlar
hakkında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- Kiralanan, Hazinenin mülkiyetine geçen veya mülkiyetinde olan taşınmazların
kamu konutu olarak tahsisi için öncelikle Yönergenin 234, 235, 238, 241 ve 242 inci
maddelerinde belirtildiği şekilde işlem yapılır ve gerekli bilgi ve belgeler Bakanlığa
gönderilir.
2- İlk defa kamu konutu olarak tahsisi yapılan taşınmazların görev ünvan gruplarına
göre ne miktarda veya hangi oranda ayrım yapılacağı konusunda Bakanlığa yazılır ve alınacak
talimata göre işlem yapılır.
3- Bakanlıkça tahsisi ve ayrımı yapılan konutlar MEOP “Kamu Konutları” modülünün
“Bina ve Daire Bilgileri” alt modülüne işlenir.
4- Bakanlık tarafından ayrımları yapılmış olan kamu konutlarının türlerine veya görev
ve ünvan gruplarına göre ayrımında değişikliğe ihtiyaç duyulması halinde bu işlemler
defterdarlıkça yapılır.
5- Kamu konutlarının misafirhane, lokal, kreş vb. sosyal hizmetlere yönelik
ayrımından veya kapıcı, kaloriferci dairesi bulunmayan binalarda kapıcı ve kaloriferci için
hizmet tahsisli konut ayrımından önce Bakanlıktan izin alınır.
160
Konut tahsis talepleri
MADDE 2491- Her yılın sonunda, boş konutların listesi defterdarlık veya malmüdürlüğünün tüm
birimlerine İdarece bir yazı yazılarak bildirilir veya ilan edilerek sıra tahsisli konuttan
yararlanmak isteyen personelin belirtilen tarihe kadar çalıştığı birime müracaatları istenir.
2- İdareye gelen “Kamu Konutları Tahsis Talep Beyannamesi” incelenir.
3- Talepler evrak sistemine kaydedilerek MEOP “Kamu Konutları” modülünün
“Tahsis Talep Bilgileri” alt modülüne işlenir.
4- Konut tahsis talebinde bulunan personelin durumunda bir değişiklik olduğu takdirde
değişikliği gösteren belgeler ile birlikte ek bir beyanname ile ilgili amire bildirilir.
Sıra tahsisli konut taleplerinin değerlendirilmesi ve tahsis işlemleri
MADDE 250- Sıra tahsisli konut tahsis talepleri hakkında İdarece aşağıdaki işlemler
yapılır.
1- Konut tahsis talep beyannamesinde belirtilen bilgiler ile Mal Bildiriminde
Bulunulması Hakkında Yönetmelik uyarınca verilen mal bildirim beyannamesindeki bilgilerle
karşılaştırılması için defterdarlık personel müdürlüklerine yazı yazılır.
2- Karşılaştırma işlemi sonuçlandıktan sonra, beyannamedeki bilgilere göre “Sıra
Tahsisli Konutların Puanlama Cetveli”ndeki hizmet süresi, talepte bulunduğu ilde veya başka
ilde tamamı kendine ait ve oturmaya elverişli konutu bulunup bulunmadığı, daha önce kamu
konutlarından yararlanma durumu ve süresi, çocuklarının ve bakmakla mükellef olduğu aile
fertlerinin sayısı, aile fertlerinin gelir durumu, konuttan yararlanma için bekleme süresi, eşinin
de 2946 sayılı Kanun kapsamına giren kurum ve kuruluşlarda çalışan personel olması gibi
hususlar dikkate alınarak, her yıl Ocak ayı içinde bilgisayar ortamında puanlama yapılır ve
toplam puana göre sıra cetveli düzenlenir.
3- Puanlama cetveline göre oluşturulan puanlar bir yazı ile ilgili personele veya bu
personele duyurulmak üzere görev yaptığı birime bildirilir. Beyanname, sıra cetveli ve diğer
belgeler dosyasında saklanır.
4- Puan sıralaması yapılanlardan, kendisine konut tahsis edilmeden başka bir il veya
ilçeye atananlar, bulundukları son görev itibariyle, yeniden puanlamaya tabi tutulur ve o yılın
puan sıra cetvelinde gösterilir.
5- Göreve yeniden veya ilk defa atananların konut tahsis talepleri, ataması Ocak ayı
içinde yapılmış ise o yıl, aksi halde boş konut yok ise müteakip yılda değerlendirilir ve
puanlaması yapılır.
6- Ocak ayında talipli olmaması ve istisnai durumlarda kamu konutunun boş
kalmaması amacıyla bu maddeye göre yapılacak işlem sonucunda puanlama yılda birden fazla
yapılır.
7- Hak sahiplerinin puanlarının eşit olması halinde, hizmet süresi fazla olana, hizmet
süresi de eşit ise, yetkili komisyonca ad çekme yoluyla, konut tahsis edilir.
161
8- Yukarıda belirtilen fıkralar sonucunda konut talebi kabul edilen personele
Yönergenin 258 inci maddesindeki komisyonca sıra tahsisli konut tahsis edilir.
9- Sıra tahsisli konutlarda beş yıl veya daha fazla oturmuş olan personele konut tahsis
edilmez, ancak mevcut talepler karşılandıktan sonra boş kalan konut olursa yukarıdaki
esaslara göre tahsis yapılır.
10- Boşaltılan konutun diğer talep sahiplerine, konutun fiilen boşaltıldığı tarihten
itibaren en geç otuz gün içinde tahsisi yapılır.
11- Beyannameyi kasten noksan veya yanlış doldurduğu anlaşılanlar hakkında kanuni
kovuşturma yapılır ve bunlara konut tahsis edilemez.
Görev tahsisli konutlarda yapılacak işlemler
MADDE 251- Görev tahsisli konutlara talep gelmesi halinde aşağıdaki şekilde
işlemler yapılır.
1- Kamu Konutları Yönetmeliğine ekli (2) sayılı cetvelin II nci Grup başlıklı 6/B
bendinde belirtilenler ve Bakanlıkça belirlenenlerden talep gelmesi halinde Yönergenin 249
uncu maddesine göre (1 inci fıkra hariç) işlem yapılır ve 250 inci maddesinde belirtilen
puanlamaya tabi tutulmaksızın Yönergenin 254 üncü maddesindeki komisyonca görev tahsisli
konut tahsis edilir.
2- Yeteri kadar görev tahsisli konutun olmaması halinde konut tahsis talebinde
bulunanlar hakkında Yönergenin 250 inci maddesinde belirtildiği şekilde puanlama yapılarak
konut tahsis edilir.
3- Görev tahsisli konutta oturmakta iken görev unvanı değişen personelin yeni görevi,
bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen cetvelde gösterilmiş ise, tekrar tahsis kararı alınmaz.
4- Yönergenin 250 inci maddesinin dokuzuncu ve onuncu fıkralarında belirtilen
işlemler görev tahsisli konutlar için de yapılır. Ancak, önceden belli bir görev için ayrıldığı
halde, bu göreve atama yapılmadığından boş bulunan konutlar hakkında dokuzuncu fıkra
hükmü uygulanmaz.
Hizmet tahsisli konutlarda yapılacak işlemler
MADDE 252- 2946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendinde belirtilen
personele yetkili konut tahsis komisyonu tarafından hizmet tahsisli konut tahsis edilir. Yeteri
kadar hizmet tahsisli konutun olmaması halinde konut tahsis talebinde bulunanlar hakkında
Yönergenin 250 nci maddesinde belirtildiği şekilde puanlama yapılarak konut tahsis edilir.
Kamu konutlarından yararlanamayacaklar
MADDE 253- Kendisine konut tahsis edilen biriyle evli bulunanların, bu konutta
oturdukları sürece yaptıkları talepler reddedilir.
Konut tahsis komisyonlarının kurulması
MADDE 254- Konut tahsis komisyon üyeleri ve yedek üyeleri illerde ve ilçelerde
aşağıda belirtilen şekilde üç asil, iki yedek olmak üzere defterdarlık veya kaymakamlıktan
onay alınarak komisyon oluşturulur.
162
1- İllerde kurulacak konut tahsis komisyonu;
a) Milli Emlak Dairesi Başkanlığı kurulan İllerde, Defterdar, Milli Emlak Dairesi
Başkanı ve Emlak Müdüründen,
b) Diğer İllerde, Defterdar, Milli Emlak Müdürü ve Milli Emlak Müdür
Yardımcısından (bulunmayan yerlerde Milli Emlak Şefi)
kurulur.
c) Bu komisyonlarda Muhasebe Müdürü ile Milli Emlak Şefi’ yedek üye olarak
belirlenir.
2- İlçelerde kurulacak konut tahsis komisyonu; Malmüdürü, Vergi Dairesi Müdürü
(İlçede vergi dairesi yok ise Muhasebe Şefi) ve Milli Emlak Müdür Yardımcısından (Müdür
Yardımcısı yok ise Milli Emlak Şefi bu da yok ise hizmet süresi daha fazla olan Milli Emlak
Memurundan kurulur. Bu komisyonlarda, Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı (Müdür
Yardımcısı yok ise Muhasebe Şefi) ile Milli Emlak Şefi’nin (Milli Emlak Şefi yok ise hizmet
süresi daha fazla olan Milli Emlak Memuru) yedek üye olarak belirlenir.
Konut tahsis komisyonlarının toplanması ve çalışma esasları
MADDE 255- Konut tahsis komisyonları aşağıda belirtilen şekilde çalışır.
1- Komisyonlar üye tam sayısı ile toplanır.
2- Konut tahsis kararları, çoğunlukla verilir.
3- Komisyonca, konut tahsisine hak kazananlar için gerekçeli bir karar alınır ve bir
örneği konut tahsis dosyasında saklanır.
4- Konut tahsis komisyonunun yazışma işleri, milli emlak birimlerince yürütülür.
Konut tahsisinin bildirilmesi
MADDE 256- İlgili konut dağıtım komisyonunun konut tahsis kararı, tahsisin
yapıldığı tarihten itibaren en geç on gün içinde, İdare tarafından bir yazı ile konut tahsis
edilen personele tebliğ edilir.
Konutların teslimi ve konutlara giriş
MADDE 2571- Konutlar, konut tahsis edilen personele, "Kamu Konutları Giriş Tutanağı"
düzenlenerek İdarece teslim edilir.
2- Tutanağa, varsa konutta bulunan demirbaş eşya ve mefruşatın bir listesi eklenir.
3- Tutanağın aslı konut tahsis dosyasına konulur, bir örneği kira bedelinin maaşından
kesilmesi için tahakkukla ilgili birime gönderilir, diğer bir örneği ise personele verilir.
4- Giriş tarihi MEOP “Kamu Konutları” modülüne kaydedilir ve personelle ilgili
bilgiler daire bilgileri modülüne işlenir.
5- Konut tahsis edilmeden ve tahsis kararı tebliğ edilmeden, konutun anahtarı ile varsa
sayaçlara ait kartlar teslim edilmez, ikamet amaçlı konuta girilmesine müsaade edilmez.
163
6- Kendisine konut tahsis edilen personel, tahsis kararının tebliğ tarihinden itibaren,
meşru mazeret dışında, en geç onbeş gün içinde "Kamu Konutları Giriş Tutanağı" nı
imzalayıp konuta girmediği veya İdareye konuttan feragat ettiğine dair dilekçeyi vermediği
takdirde, konut tahsis kararı iptal edilir. Bu durumda, konutun boş kaldığı süre için tahakkuk
eden kira bedeli kendisinden tahsil edilmesi için ilgili tahakkuk birimine yazı yazılır.
Konutlarda oturma süreleri
MADDE 258- Kendisine kamu konutu tahsis yapılan personelin, aşağıda belirtilen
süreler kadar oturmasına dikkat edilir.
1- Görev ve hizmet tahsisli konutlarda, tahsise esas olan görev veya hizmetin sona
erme tarihi, sıra tahsisli konutlarda ise oturma süresi beş yıldır. Ancak;
a) Bu sürenin tamamlanmasından sonra, konuttan yararlanacak başka personelin
olmaması halinde, belli bir süre verilmeksizin ve şartlı olarak konutta oturmaya devam
edilmesi İdarece değerlendirilir.
b) Konuta girmek için sıra bekleyen bulunduğu takdirde, beş yıldan fazla oturma
süresi en fazla olandan başlamak üzere, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde konutun
boşaltılması için konutta oturan personele yazı yazılır.
c) Görevi gereği hizmet veya görev tahsisli konut tahsis edilenler, bu görevlerinden
ayrıldıkları takdirde, kendilerine yapılacak tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde konutun
boşaltılması Yönergenin 261 inci maddesine göre işlem yapılır.
2- Kurumlarından aylıksız veya aylıklı izinli olarak başka kurumlarda görevlendirilen
personelin, izinli oldukları kamu kurumu konutundan görev tahsisli veya sıra tahsisli olarak
yararlanmaları halinde, görevlendirildikleri kurumlarda görev yaptıkları süre içerisinde
puanları dondurulmak ve süre kaydı aranmaksızın bu konutlarda oturmalarına müsaade edilir.
Konuttan çıkma
MADDE 259- Yönergenin 258 inci maddesinde belirtilen süreler MEOP kayıtlarından
izlenir ve aşağıda belirtilen süreler içerisinde personelin konuttan çıkıp çıkmadığı kontrol
edilir.
1- Görev tahsisli veya hizmet tahsisli konutlarda oturanlar; tahsise esas görevin son
bulduğu tarihten itibaren iki ay; başka kurumda aynı veya eşdeğer bir göreve nakledilenler en
geç altı ay içerisinde,
2- Sıra tahsisli konutlarda oturanlar, beş yıllık oturma süresinin bitiminden onbeş gün
veya yararlanacak personel olmaması nedeniyle oturmaya devam edenler ise çıkması için
İdarece yapılan tebligat tarihinden itibaren bir ay içinde; emeklilik, istifa, başka bir yere nakil
ve her ne şekilde olursa olsun, memuriyet veya işçi sıfatı kalkanlar, ilişkilerinin kesildiği
tarihten itibaren iki ay içinde,
3- Konutlarda oturmakta iken ölenlerin aileleri, ölüm tarihinden itibaren iki ay içinde,
4- Konutta oturmakta iken bulunduğu il veya ilçe dışındaki bir sıkıyönetim savcılık
veya mahkemesine veya adli müşavirliğine veya sıkıyönetim komutanlıkları emrindeki
kadrolu askeri ceza ve tutukevi müdürlüklerine atananlar veya bu görevlerden başka bir
yerdeki aynı veya değişik bir göreve atananlar, ilişkilerinin kesildiği tarihten ve sıkıyönetimin
kalkması halinde, görevleri nedeniyle konut tahsis edilenler, sıkıyönetimle ilgili görevlerin
bittiği tarihten itibaren altı ay içinde,
164
5 Tahsis yapıldıktan sonra konutta oturma şartlarını haiz olmadıkları anlaşılanlar,
kendilerine yapılan tebligat tarihinden itibaren iki ay içinde,
6- Staj, kurs, tedavi amacıyla görevlerinden geçici olarak ayrılanların aileleri, normal
oturma süresini tamamladıkları tarihte,
7 Geçici veya sürekli olarak yurt içi veya yurt dışı göreve atananlardan, ailesini
beraberinde götürmesinde siyasi, askeri veya emniyet mülahazası ile sakınca görülenlerin
aileleri, görevlinin bu görevi sona erdiği tarihte.
Konutların teslim alınması
MADDE 260- Konutları süresi sonunda boşaltan personelden, konut teslim alınırken
aşağıdaki işlemler yapılır.
1- Teslim sırasında konutta bulunan demirbaş eşya ve mefruşat listesi İdarece kontrol
edilir, varsa eksiklikler tamamlattırılır.
2- Elektrik, su, gaz gibi aboneliğe bağlı durumlarda sayaçlar kontrol edilerek varsa
ilgili kuruluşlara borçları ödettirilir.
3- Konut geri alımı için, "Kamu Konutlarını Geri Alma Tutanağı" düzenlenir.
4- Konut boşaltılırken anahtarları ile varsa sayaç kartları İdarece teslim alınır.
5- Çıkış tarihi MEOP “Kamu Konutları” modülüne işlenir.
Konuttan çıkarılma
MADDE 2611- Konutlar, Yönergenin 258 ve 259 uncu maddelerinde belirtilen süreler sonunda
boşaltılmamış ise İdarece ilgili mülki amire bir hafta içerisinde boşaltılması için yazı
yazılarak tahliyesi sağlanır.
2- Konutun tahsisine yetkili makam tarafından kendilerine tahsis yapılmadan konutları
işgal edenler veya tahsis yapıldıktan sonra gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu anlaşılanlar ile
konut blok veya gruplarındaki diğer konut sakinlerinin huzur ve sükununu bozucu, genel
ahlak değerlerini zedeleyici tutum ve davranışlarda bulunan ve kendisine yapılan yazılı
uyarılara rağmen bu davranışlarında ısrar ettiği tespit edilenler hakkında da bu maddenin
birinci fıkrasına göre işlem yapılır.
3- Konut tahsis edilen personelin, aşağıda belirtilen davranışlarda bulunduğunun
bildirilmesi veya İdarece tespit edilmesi halinde ilgili personel yazı ile uyarılır.
a) Konut sakinlerinin huzur ve sükununu bozucu genel ahlak ve değerlerini zedeleyici
tutum ve davranışlarda bulunanlar,
b) Yönetici tarafından tespit edilen, konutların iyi kullanılması, korunması ve
tahribatının önlenmesi ile ilgili önlemlere uymayanlar,
c) Konutların tamamını veya bir bölümünü, başkalarına devredenler veya kiraya
verenler,
165
ç) Konutların mimari durumunda ve iç tesisatlarda, izin almaksızın değişiklik
yapanlar,
d) Konutun bir bölümünde veya bahçede kümes yapanlar ve ahır hayvanları ile köpek
besleyenler.
4- İlgilinin aykırı tutum ve davranışını değiştirmemekte ısrar ettiği tutanakla tespit
edilenlerin konut tahsis kararı iptal edilerek konuttan çıkartılır.
Aylık kira bedelinin tespit ve tahsili
MADDE 262- Aylık kira bedelleri aşağıda belirtildiği şekilde tespit ve tahsil edilir.
1- Konutların aylık kira bedeli, Bakanlıkça cari yıl için belirlenen aylık kira birim
bedelinin, konutun brüt inşaat alanı esas alınarak çarpılması suretiyle hesaplanır.
2- Brüt inşaat alanı belli değil ise bir kereye mahsus olmak üzere varsa projesi
üzerinden yok ise mahallen yapılacak ölçümlerle hesaplaması yapılır ve çıkan ölçüm
MEOP’un ilgili modülüne eklenir.
3- Brüt inşaat alanının hesaplamasında müstakil bir evin veya apartman dairesinin dış
duvarlar dahil olmak üzere, bu duvarlar içerisinde kalan m² cinsinden toplam alanın dikkate
alınması, ölçümlerin dıştan dışa yapılması, balkonların ½ sinin brüt inşaat alanına eklenmesi,
merdiven, asansör, havalandırma ve asansör boşluğu ile ortak kullanım alanları gibi yerlerin
ölçümlemeye dahil edilmemesi, m² kesirlerinin tama yuvarlanması gerekir.
4- Kira bedeli hesaplamasında;
a) Brüt inşaat alanının yüzyirmi metrekareden fazlası dikkate alınmaz.
b) Zemin kat altında bulunan bodrum katlarda oturanlardan, hesaplanan aylık kira
bedelinin yüzde ellisi (%50) indirilir. Ancak, zemin kat altında birden fazla bodrum kat varsa
indirim en alttaki bir kat için uygulanır.
c) Kira bedelleri, bu maddenin birinci ve dördüncü fıkrası (a) ve (b) bendleri dikkate
alınarak hesaplanan aylık kira bedelleri toplamından;
- İlgili tebliğde illere göre yüzde elli (% 50), yüzde kırkbeş (% 45),yüzde otuz (% 30),
- İlgili tebliğinde belirtilen illerden olup da son nüfus sayımında belirlenen nüfusu
10.000’den az olan yerleşim yerlerinde yüzde kırk (% 40),
- Meskun yerlerden uzak, ulaşım ve iskan imkanları kısıtlı olan yerlerde yüzde yetmiş
(% 70),
oranında indirim yapılır.
ç) Bu maddenin 4/c bendinde belirtilen indirimlerden sadece birisi uygulanır.
d) Yürürlükteki Milli Emlak Genel Tebliğleri ile belirlenen ilave kira bedelleri
indirime tabi değildir.
e) Kira bedeli konutun teslim tarihinden itibaren hesaplanır.
f) Konut tahsis edilen personele, konutun teslim tarihinden itibaren hesaplanacak kira
bedeli, müteakip ayın aylık veya ücretinden bu ayın kirası ile varsa ay kesirleri ile birlikte
bordro üzerinde gösterilmek suretiyle tahsil edilmesi için ilgili tahakkuk birimine yazı ile
bildirilir.
g) Tahakkuka yetkili birim tarafından, kendilerine konut tahsis edilen personelin adı
ve soyadı, görevi, aylığı veya ücreti ile aylık toplam kira miktarını gösteren cetvelin onaylı bir
örneği personelin maaşının ödendiği saymanlığa verilir.
ğ) Aylık kira bedelini kesmeyen tahakkuk memuru ve saymanlar, kesmedikleri kira
bedellerinden sorumludurlar.
166
h) Personelin aylık veya ücretinden aylık kira bedelini kesen saymanlar, tahsil ettiği
kira miktarını gösterir müfredatlı ve onaylı bir listeyi, müteakip ayın onuncu gününe kadar
milli emlak birimlerine vermek zorunda olduklarından, bu listelerde belirtilen kira bedelleri
(ilave kira bedelleri de dahil) MEOP’un “Kamu Konutları” modülünün daire bilgileri/kira
bedelleri tahsilat bölümüne işlenir.
ı) İdarece, genel bütçe dahilindeki kurumların aylık kira, ilave bedeller ve yakıt
bedellerinin bu maddeye uygun belirlenip belirlenmediği ve tahsil edilip edilmediği kontrol
edilir.
i) Hizmet tahsisli konutlardan aylık kira bedeli alınmaz.
Yakıt giderleri
MADDE 263- İdarece yakıt giderlerinin hesaplanması için aşağıdaki hususlar dikkate
alınarak işlem yapılır.
1- Tamamı kamu kurum ve kuruluşlarının (634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tabi
olanlar hariç) mülkiyetinde bulunan veya tamamı kiralanan konutların yakıtının idarelerince
temin edilmesi halinde, aylık yakıt bedeli Bakanlıkça cari yıl için belirlenen aylık birim yakıt
bedeli ile konutun brüt inşaat alanı çarpılması suretiyle hesaplanarak ilgili tahakkuk birimine
bildirilir.
2- Kurum tarafından karşılanması zorunlu yıllık yakıt miktarı, Kamu Konutları
Yönetmeliğinin 29 ve 30 uncu maddeleri ile bu Yönetmeliğe ekli yıllık yakıt miktarlarını
gösteren 9 ve 10 sayılı cetvellere göre hesaplanır. Ancak, bu miktar zorunlu nedenlerle ilgili
kamu idaresince azami yüzde yüz (% 100) arttırabilir.
3- Yukarıdaki fıkra hükmünce arttırılan bu miktarın bedeli, gerçek miktarı üzerinden
konutta oturanlardan, konut yüzölçümleri dikkate alınarak yılı temmuz ayından itibaren tahsil
edilir.
4- Kamu kurum ve kuruluşlarının tesisleri ile fabrika binalarından çıkan atık buhar,
sıcak su gibi diğer enerji kaynakları ile ısıtılan konutlarda yeni tesis kurulmaması ve maliyet
artırıcı herhangi bir harcama yapılmaması kaydıyla, bu konutlarda oturanlardan bu maddede
hesaplanan yakıt bedelinden yüzde elli (%50) indirimli olarak tahsil edilir.
5-Yakıt bedellerinin hesaplanmasında konutlardan toplam brüt inşaat alanının 120
metrekareden fazla olan kısmı dikkate alınmaz.
6- Konutların boş kaldığı süreler için yakıt giderleri İdarece karşılanır.
7- Yakıtı kurum ve kuruluşlarca karşılanan konutlarda ilgili idare, yakıt maliyetlerini
dikkate alarak gerekli gördükleri takdirde, Bakanlığın belirlediği aylık birim yakıt bedeli
üstünde yakıt bedelini oturan personelden tahsil edebilirler.
Yakıt ödeneği talebi
MADDE 2641- Yakıt bedeli İdarece karşılanan kamu konutlarında konut yönetiminin belirlediği
yıllık yakıt miktarı İdarece kontrol edilerek ödenek talebi için Bakanlığa yazı yazılır.
167
2- Boş olan konutlar için, konut yönetiminin belirlediği yakıt ve ortak giderler İdarece
kontrol edilir ve Bakanlığa yazılan ödenek talep yazılarına “Ödenek Talep Formu”
doldurularak eklenir.
3- Bakanlık tarafından boş kalan konutlar için gönderilen ödenek ilgili konut yönetim
hesabına aktarılır. Yakıtı malmüdürlüğü veya defterdarlık tarafından karşılanan konutların
yakıt ihtiyacı, 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre ilgili birim tarafından sağlanır.
Yönetim ve ortak giderlerin karşılanması
MADDE 265- Hizmet binalarındaki konutların elektrik, su, doğalgaz ve havagazı
sayaçlarının ayrılmasının mümkün olmaması halinde, tüketimin gerçek miktarı İdarece teknik
elemanlara hesaplattırılır ve tüketim bedelleri ilgililere tebliğ edilerek tahsili sağlanır.
Kamu konutlarının onarımları
MADDE 266- Kamu konutu olarak tahsis tarihinden itibaren; konutların tahsis
edilenlerce karşılanacak giderleri dışındaki mevzuatta belirtilen esaslı bakım ve onarımları,
Yönergenin “Bütçe, Onarım ve Yatırım İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde yapılır.
ONBİRİNCİ KISIM
Tespit, Ecrimisil ve Tahliye İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Tespit İşlemleri
Tanımlar
MADDE 267Fuzuli şagil (İşgalci): Kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının
zilyetliğini, yetkili İdarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa
olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişileri,
Ecrimisil: Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal
veya tasarruf edilmesi sebebiyle, İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin
kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, İdarece talep edilen tazminatı,
ifade eder.
Tespit işlemleri ve amacı
MADDE 268- Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar, Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bulunan yerler ile ilişikli taşınmazların, İdarece belirli bir program dâhilinde
mahallinde tespiti yapılır.
1- Tespitler ecrimisil tahakkuk zaman aşımı dikkate alınarak ve öncelikle bu süre
dolmak üzere olan taşınmazlardan başlanılarak bunların denetim ve idare altına alınması
amacıyla yapılır.
2- Taşınmazların tespitleri yılda en az bir defa yapılır, ancak tespit programlarının
süresi beş yıldan fazla olamaz. Bu tespitlerin yapılması konusunda İdarece gerekli
tedbirler alınır.
168
3- İdarece, Hazine taşınmazları ve ilişikli taşınmazları aşağıda belirtilen idari işlemler
yapılmadan önce hukuki ve fiili durumlarının belirlenmesi amacıyla mahallinde tespiti yapılır.
a) Taşınmazın mülkiyetine ilişkin olarak Hazine tarafından kişiler aleyhine veya
kişiler tarafından Hazine aleyhine açılan tapu iptal davaları, Hazine tarafından açılan tescil
davaları, yüzölçümü artım davaları, Hazine hasım gösterilerek 4721 sayılı Kanunun 713 üncü
maddesine göre açılan tescil davaları ve benzeri davalarda konu edilen taşınmazların tespiti
yapılır ve sonucunda “İdari Tahkikat Tutanağı” düzenlenir.
b) Kadastrosu yapılmış olup kadastro harici bırakılan yerlerde, kadastrosu yapılmamış
yerlerde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde, idari yoldan Hazine adına
tescil edilecek taşınmazların mahallinde tescil için tespit tutanağı düzenlenir.
c) İdarece kamulaştırılacak, satın alınacak veya trampa yoluyla edinilecek
taşınmazların tespitleri yapılarak mahallinde tutanak düzenlenir.
ç) Hazineye ait taşınmazların, satış, kira, irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni
verilmesi, trampa, terk, tahsis, bedelsiz devir gibi idari işlemlere konu edilmesi durumunda
işlemler yapılmadan önce mahallinde tespitleri yapılır.
4- Hazine taşınmazlarının veriliş veya kullanış amacına uygun olarak kullanılıp
kullanılmadığının denetimi amacıyla aşağıdaki tespitler yapılır.
a) Tahsisli taşınmazların tahsis amacında kullanılıp kullanılmadığı,
b) Kiraya verilen taşınmazların sözleşme hükümlerine uygun kullanılıp
kullanılmadığı,
c) Çeşitli Kanunlara göre doğrudan veya harca esas değer üzerinden satılan ve tapu
kayıtlarına şerh verilen taşınmazların satış amacında kullanılıp kullanılmadığı,
ç) Bedelli ve bedelsiz olarak devredilen ve tapu kayıtlarına şerh verilen taşınmazların
devir amacında kullanılıp kullanılmadığı,
d) Bedelli ve bedelsiz irtifak hakkı veya kullanma izni verilen taşınmazların amacında
kullanılıp kullanılmadığı,
e) Terk edilen taşınmazların terk amacı doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığı,
Tespitten önce yapılması gereken işlemler
MADDE 269- İdarece tespit yaptırılmadan önce aşağıdaki hazırlıklar yapılır.
1- Zaman programlaması yapılır.
a) İdare genel tespitlerde program hazırlarken hava şartlarını dikkate alır.
b) Tarım arazileri için ecrimisil alacaklarının, hasat sonu itibariyle tahakkuk ve tahsili
sağlanabileceğinden, tespit programı yapılırken bu hususa dikkat edilir.
2- Tespiti yapacak kişi ya da kişiler belirlenir.
a) Tespit yapacak ekipte görevlendirilecek personelin tecrübe, bilgi ve mevzuat
donanımı dikkate alınır ve var ise bir teknik eleman görevlendirilir.
b) İdarede teknik eleman bulunmaması halinde, gerektiği takdirde kadastro
müdürlüğünden teknik eleman görevlendirilmesi sağlanır.
c) İdare gerektiği takdirde birden fazla tespit ekibi oluşturur.
3- Tespiti yapılacak taşınmazın varsa dosyasından, yoksa kadastro müdürlüğünden
sınırlarını gösteren paftalar veya krokiler temin edilir. Bu pafta veya krokiler üzerinde gerekli
araştırmalar yapılarak, taşınmazın sınırları ve komşu parselleri ile malikleri belirlenir,
mümkünse teknik elemanlarca koordinatlar ve sayısal veriler optik alete yüklenir.
169
4- İdarece tespit yapılacak köy veya mahalle muhtarlıklarına tespit tarihinden önce
birer yazı yazılır ve tespit programının bir örneği yazıya eklenir. Yazıda bilirkişi belirlenmesi
ve gelecek memurlara yer belirleme konusunda yardımcı olunması istenir.
5- Tespit yapacak personelin ulaşımı için tespit programına göre araç görevlendirilir.
İdarede araç yok ise vali veya kaymakamlara konu bildirilerek diğer kurumlardan karşılanmak
suretiyle araç temin edilir.
Tespit yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar
MADDE 270- Taşınmaz tespitleri yapılırken ve tutanak tutulurken aşağıdaki
hususlara dikkat edilir.
1- Tespiti yapılacak taşınmazın mahalline mutlaka gidilir.
2- Tutanaktaki bilgiler açık ve anlaşılır bir şekilde yazılır.
3-Tespiti yapılacak taşınmazın nasıl bir konumda olduğu, fiziki durumunun ne olduğu,
engebeli düz vs. gibi hususlar belirlenir ve bu hususlar tutanağa yazılır.
4- Tutanakta, taşınmazın sınırları belirtilerek, tespiti yapılan taşınmazın yerleşim
yerlerine uzaklığı, çevresinde yapılaşma olup olmadığı, yakın zamanda yapılaşma
olunabilirliliği gibi değeri etkileyen tüm unsurlara yer verilir.
5- Bilgileri sağlanabiliyorsa bilirkişilerden tutanağa taşınmazın vasfı, hukuki durumu,
davalı olup olmadığı, davalı ise mahkemenin hangi aşamada olduğu yazılır.
6- Bilirkişilere anlaşılabilir ve sade sorular sorularak alınacak cevaplar tutanağa
yazılır.
7- İşgaller varsa, başlangıç tarihi, taşınmazın işgale veya kullanıma konu olan
yüzölçümü, işgalcileri, kullanım amacı, ecrimisil takdirinde yararlanılabilecek bilgiler ile
bilinmesinde yarar görülen diğer bilgilere yer verilir.
8- Krokisi yoksa basit şekilde çizilerek komşu parseller ve malikleri veya kullanıcıları
da belirtilir ve kroki üzerinde varsa işgaller işaretlenir.
9- Taşınmaz üzerinde Hazineye ait muhdesat var ise bu muhdesatların tespitinde
uzman personelin görüşleri alınır.
10- 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre 19/07/2003 tarihinden sonra Hazine
taşınmazları üzerinde yapılan yasal olmayan her türlü yapı ve tesisler (takılıp-sökülebilir
nitelikli olanlar hariç), başka bir işleme gerek kalmaksızın Hazineye intikal edeceğinden
aşağıdaki hususlar dikkate alınarak tespit yapılır.
a) İlgili belediyesine yazı yazılarak su aboneliğinin hangi tarihte yapıldığının, kaçak
yapı zaptı düzenlenip düzenlenmediğinin, düzenlendi ise bir örneği istenir.
b) Elektrik idaresine yazılan yazı ile elektrikle ilgili aboneliğin hangi tarihte yapıldığı
sorulur.
c)Taşınmaz köyde ise muhdesatın hangi tarihte yapıldığının ilgili köy muhtarlığına
veya bayındırlık ve iskân müdürlüğüne yazı yazılarak sorulur.
170
11- Tespitte emsal taşınmaz var ise emsal taşınmazın özellikleri tutanağa yazılır.
12- Tespiti yapan memur tutanakta kendi kanaatini belirtir.
13- Tespiti yapılan ve özellik arz eden taşınmazın fotoğrafları çekilir. Fotoğraf ya da
uydu fotoğrafı üzerinde gerekli belirtmeler yapılır ve fotoğrafın arka yüzü tespiti yapanlar
tarafından imzalanır. Gerekli görüldüğü takdirde taşınmazın tespitleri varsa kameraya
kaydedilir.
14- Tespiti yapılacak taşınmaz tapuda tescilli olsa dahi, satış, trampa ve gereken diğer
hallerde tespit anında taşınmazın alanı yeniden ölçülür, noksanlık veya fazlalık olup olmadığı
belirlenir.
15- “Taşınmaz Tespit Tutanağı” yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda
düzenlenir. Gerektiği hallerde bu tutanak haricinde daha ayrıntılı tutanak da düzenlenir.
16- Tespiti yapan personelin adı, soyadı, sicil no, tespitte görüşünden faydalanılan
muhtar, bilirkişi ya da kişilerin adı, soyadı, baba adı, doğum tarihi, adresi yazılarak tutanak
birlikte imzalanır.
17- Eğer işgalci veya işgalciler tespit esnasında hazır bulunuyorlarsa onlarında
imzaları alınır.
18- Tespit tutanakları her taşınmazın kendi dosyasında muhafaza edilir.
Tespit esnasında işgalcilerin adreslerinin tespit edilememesi
MADDE 271- Yapılan tespitlerde işgalcilerin adresleri tespit edilemediği takdirde,
işgalcinin muhtemel olarak en son adresindeki mahalle veya köy muhtarlıklarına, emniyet
veya jandarma birimlerine, elektrik idaresine, ilgili belediyelerin emlak ve su aboneliği
bulunan birimlerine, tapu ve nüfus müdürlüklerine yazı yazılmak veya bizzat araştırılmak
suretiyle tespit edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Ecrimisil İşlemleri
Ecrimisilin tespit ve takdiri
MADDE 272- Hazine taşınmazlarının işgale uğradığının tespit edildiği tarihten
itibaren onbeş gün içerisinde aşağıda belirtildiği şekilde ecrimisil tespit ve takdiri yapılır.
1- Hazine taşınmazlarının mahallinde, bu kısmın “Tespit İşlemleri” bölümünde
belirtildiği şekilde tespitleri yapılarak fiili durumları belirlenir ve “Taşınmaz Tespit Tutanağı”
düzenlenir.
2- İdare tarafından, ecrimisil bedelinin belirlenmesi için Yönergenin 7 nci maddesine
göre komisyon oluşturulur.
3- “Taşınmaz Tespit Tutanağı” nda belirtilen bilgiler ve Yönergenin “Değerleme
İşlemleri” kısmına göre yapılacak araştırmalar sonucunda elde edilen bilgiler esas alınmak
suretiyle ecrimisil takdir edilir.
171
4- Ecrimisil, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir
edilir.
5- Ecrimisil takdir edilirken, İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına, işgalcinin kusurlu
olup olmadığına bakılmaz.
6- Ecrimisil takdirinde, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki
durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal
nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin
kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası,
borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile
taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur.
7- Taşınmaz üzerinde Hazineye ait muhdesat (19/7/2003 tarihinden sonra yapılan
yasal olmayan her türlü yapı ve tesislerde dahil) var ise ecrimisil bedelinde zeminle birlikte
muhdesat da dikkate alınır.
Ecrimisil ihbarnamesinin tebliği
MADDE 273- Komisyonca belirlenen ecrimisiller, takdir tarihinden itibaren onbeş
gün içinde “Ecrimisil İhbarnamesi” düzenlenerek İdarece, işgalciye elden veya iadeli
taahhütlü mektupla tebliğ edilir.
1- Ecrimisil ihbarnamesinin iadeli taahhütlü mektupla tebliğ edilmesi durumunda
tebligat zarfının üzerine işgalcinin açık adresi, baba adı gibi ayırt edici özellikleri yazılır.
2- Ecrimisil ihbarnamesi postaya verilmesinden sonra, alındı belgesinin gelip
gelmediği kontrol edilir. Alındı belgesi gelmiş ise dosyasına takılır, gelmemiş ise
ihbarnamenin postaya verilmesini takip eden yedinci gün tebliğ tarihi sayılarak işlem yapılır.
3- Elden tebligat yapılabilmesi için öncelikle ita amirinden onay alınır. Tebliğ
memuru, ecrimisil ihbarnamesini ilgiliye elden tebliğ eder ve alındı belgesini, tebliğ tarihi de
belirtilerek ilgiliyle birlikte imzalar.
4- Kendisine tebligat yapılacak kimse adreste bulunmaz veya tebliğden kaçınırsa,
tebliğ memuru ihbarnameyi, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veya “zabıta
amir veya memurlarına” imza karşılığında teslim eder.
Ecrimisil işlemlerinde İdarece yapılacak düzeltme
MADDE 274- Ecrimisil işleminde İdarece maddi, kişide, işgal edilen alanda veya
yüzölçümde ya da benzer şekilde hata olduğunun belirlenmesi halinde, bu hata İdarece hangi
aşamada olursa olsun resen düzeltilir ve yeniden ecrimisil ihbarnamesi düzenlenerek
ilgililerine tebliğ edilir.
Düzeltme talepleri ve taleplerinin komisyonca değerlendirilmesi
MADDE 275- Ecrimisil işlemine karşı düzeltme talepleri geldiği takdirde İdarece
aşağıdaki işlemler yapılır.
172
1- Düzeltme taleplerinin ecrimisil ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün
içerisinde verilip verilmediği kontrol edilir ve talep MEOP’un ilgili modülüne kaydedilir.
2- Düzeltme talepleri yukarıdaki fıkrada belirtildiği şekilde verildiği takdirde
Yönergenin 276 ıncı maddesinde belirtildiği şekilde düzeltme taleplerini inceleyecek
komisyon ita amiri onayı ile oluşturulur.
3- Bu komisyon, itiraz konusunu gerektiğinde mahallinde inceleme yapmak veya
yaptırmak suretiyle ayrıntılı bir şekilde inceleyerek talebin haklı olup olmadığını araştırır.
Ayrıca, ecrimisil işleminde İdarece yapılmış maddi hata, işgal eden kişide, işgal edilen alanda
veya yüzölçümünde ya da benzer şekilde hata olup olmadığını kontrol eder.
4- Düzeltme talepleri, komisyon tarafından talep tarihinden itibaren en geç otuz gün
içinde karara bağlanır.
5- Komisyon incelemesi sonucunda düzeltme talebinin haklı veya haksız bulunması ya
da ecrimisil işleminde İdarece yapılmış bir hata belirlendiği takdirde, komisyon kararı
tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde düzenlenecek “Ecrimisil Düzeltme İhbarnamesi”
ilgilisine tebliğ edilir.
Düzeltme taleplerini inceleyecek komisyonlar ve İdarece yapılacak işlemler
MADDE 276- Düzeltme taleplerini inceleyecek komisyonlar defterdarlık veya
kaymakamlık makamından onay alınarak aşağıda belirtilen görevde bulunanlar arasından
oluşturulur.
1- Defterdarlık bedel tespit komisyonu tarafından düzenlenen ve toplam tutarı 2886
sayılı Devlet İhale Kanununun 76 ncı maddesi gereğince yılı merkezî yönetim bütçe
kanununun (İ) cetvelinde taşınmazın bulunduğu il için belirlenen parasal sınırın;
a) Yüzde yirmisine (%20) kadar olan (yüzde yirmi dâhil) ecrimisil ihbarnamelerine
yapılacak düzeltme talepleri takdiri yapan komisyon tarafından,
b) Yüzde yüzüne (%100) kadar olan (yüzde yüz dâhil) ecrimisil ihbarnamelerine
yapılacak düzeltme talepleri; defterdar yardımcısının, milli emlak dairesi başkanlığı bulunan
illerde milli emlak dairesi başkanının başkanlığında milli emlak müdürü veya emlak müdürü
ile milli emlak müdür yardımcısı veya emlak müdür yardımcısından oluşan komisyon
tarafından,
c) Yüzde yüzünden (%100) fazla olan ecrimisil ihbarnamelerine yapılacak düzeltme
talepleri ise; defterdarın başkanlığında, defterdar yardımcısı veya milli emlak dairesi başkanı
ile milli emlak müdürü veya emlak müdüründen oluşan komisyon tarafından,
incelenir.
2- Malmüdürlüğü/Milli Emlak Müdürlüğü bedel tespit komisyonu tarafından
düzenlenen ve toplam tutarı 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 76 ncı maddesi gereğince
yılı merkezî yönetim bütçe kanununun (İ) cetvelinde diğer ilçeler için belirlenen parasal
sınırın;
a) Yüzde yirmisine (%20) kadar olan (yüzde yirmi dâhil) ecrimisil ihbarnamelerine
yapılacak düzeltme talepleri; takdiri yapan komisyonca,
b) Yüzde yüzüne (%100) kadar olan (yüzde yüz dâhil) ecrimisil ihbarnamelerine
yapılacak düzeltme talepleri; ilçenin idari sınırları içinde bulunduğu ilde oluşturulacak,
defterdar yardımcısının, milli emlak dairesi başkanlığı bulunan illerde milli emlak dairesi
173
başkanının başkanlığında milli emlak müdürü veya emlak müdürü ile milli emlak müdür
yardımcısı veya emlak müdür yardımcısından oluşan komisyon tarafından,
c) Yüzde yüzünden (%100) fazla olan ecrimisil ihbarnamelerine yapılacak düzeltme
talepleri ise; ilçenin idari sınırları içinde bulunduğu ilde oluşturulacak, defterdarın
başkanlığında, defterdar yardımcısı veya milli emlak dairesi başkanı ile milli emlak müdürü
veya emlak müdüründen oluşan komisyon tarafından,
incelenir.
3- Malmüdürlüğü/Milli Emlak Müdürlüğü bedel tespit komisyonu tarafından
düzenlenen ve inceleme yetkisi illerde oluşturulan komisyonlara ait olan itirazlarda,
malmüdürlüklerince en geç beş iş günü içinde taşınmazın dosyası, ecrimisil takdirine ilişkin
diğer belgeler ve itiraza ilişkin görüş ile birlikte yetkili komisyonca incelenmek üzere
defterdarlığa gönderilir.
4- Düzeltme komisyonca yapılan inceleme sonucunda verilen karar, ilgilisine süresi
içerisinde ecrimisil düzeltme ihbarnamesi ile tebliğ edilmek üzere ilgili malmüdürlüğüne
bildirilir.
Ecrimisilin kesinleşmesi ve tahsili
MADDE 277- Ecrimisil ihbarnamesinin, düzeltme talebinde bulunulmuş ise ecrimisil
düzeltme ihbarnamesinin ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde kesinleşeceği
dikkate alınarak Yönergenin 278, 279 ve 280 inci maddelerindeki indirimler uygulanmak
suretiyle aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- İlgilisince ecrimisil bedelinin peşin olarak rızaen ödenmesi durumunda muhasebe
işlem fişi düzenlenerek tahsili sağlanır.
2- Borçlusunun ödeme güçlüğü nedeniyle yazılı olarak taksitle ödeme talebinde
bulunması ve Yönergenin 281 inci maddesinde belirtilen parasal sınır dahilinde kalması
halinde aşağıdaki işlemler yapılır;
a) Ecrimisil bedelinin, muhasebe işlem fişi düzenlenerek en az yüzde yirmibeşi (% 25)
peşin olarak tahsil edilir.
b) Kalan kısmı ise İdarenin uygun göreceği taksit zamanlarında ve en fazla üç yıl
içinde taksitle tahsili için “Taksitle Ödenecek Ecrimisillere İlişkin Ödeme Planı” düzenlenir.
c) Bu ödeme planı birlikte imzalanarak bir örneği ilgiliye verilir, diğer örneği de
dosyasında saklanır.
ç) Ayrıca MEOP’un “Ecrimisil İşlemleri” modülüne kaydedilir.
3- Rızaen ödenmeyen ecrimisil bedelleri, dava açma süreleri bitiminden itibaren onbeş
gün içerisinde, İdarece 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilmek üzere
vergi dairelerine veya gelir servislerine yazı ile bildirilir.
4- İtiraz edilmemesi nedeni ile indirim yapılarak vergi dairelerine veya gelir
servislerine intikal ettirilen ecrimisiller hakkında sonradan dava açıldığının tespit edilmesi
halinde, indirilen tutarın takip ve tahsil edilmesi için konu önceki bildirimle ilişkilendirilerek
ilgili vergi dairesi veya gelir servislerine yazı ile bildirilir.
5- İşgalciler tarafından dava açılmış olması (yürütmeyi durdurma kararı alınmadıkça),
ecrimisilin takip ve tahsil edilmesi işlemini durdurmayacağından İdarece işlemlere devam
edilir.
174
Düzeltme talep edilmemesi halinde uygulanacak indirim
MADDE 2781- Ecrimisil ihbarnamesinin ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde
ecrimisile;
a) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmemesi veya itiraz edilmesine
rağmen aynı süre içerisinde itirazdan kayıtsız ve şartsız olarak vazgeçilmesi halinde (rızaen
peşin veya taksitle ödeme yapılmasa dahi) yüzde yirmi (%20) oranında,
b) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmeden peşin olarak ödenmesi
halinde, tebliğ edilen ecrimisil bedeli üzerinden toplam yüzde otuzbeş (%35) oranında,
c) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmeden taksitle ödenmesi halinde
sadece yüzde yirmi (%20) oranında,
ç) Düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmemekle birlikte süresinde
ödenmediği için tahsili için vergi dairelerine veya gelir servislerine intikal ettirilmesi halinde
de yüzde yirmi(%20) oranında,
indirim uygulanır.
2- Ecrimisil işlemine karşı düzeltme talebinde bulunulmak suretiyle itiraz edilmemesi
halinde uygulanacak olan yüzde yirmi (%20) indirimden yararlanabilmek için, ecrimisil
ihbarnamesinin iptali için dava açılmamış olması gerektiğinden, bu konuda açılmış dava olup
olmadığı araştırılır.
Düzeltme talep edilmesi halinde peşin ödeme indirimi
MADDE 279- Ecrimisil İhbarnamesinin, düzeltme talebinde bulunulmuş ise ecrimisil
düzeltme ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgilisince ecrimisilin
rızaen peşin ödenmesi durumunda yüzde onbeş (%15) oranında indirim uygulanarak,
Yönergenin 277 inci maddesinde belirtildiği şekilde tahsil edilir.
İdarece yapılan düzeltmelerde indirim
MADDE 280- Ecrimisil ihbarnamesine yapılan itiraz veya açılan dava ile ecrimisil
düzeltme ihbarnamesine açılan dava; İdarece yapılan ve resen düzeltilmesi gereken hatalara
ilişkin ve bu hata İdarece düzeltilir ise, bu durumda da varsa açılan davadan kayıtsız ve şartsız
olarak feragat edilmesi halinde yüzde yirmi (%20) indirim uygulanır.
Ecrimisilin taksitlendirilmesi
MADDE 2811- Ecrimisilin taksitle ödenmesi talep edilmesi durumunda aşağıdaki hususlar İdarece
araştırılır.
a) Ecrimisil ihbarnamesinin/ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin ilgilisine tebliğ
tarihinden itibaren otuz günlük sürenin geçip geçmediği (ecrimisilin kesinleşip
kesinleşmediği),
b) Taksitlendirmeye konu ecrimisil bedelinin, yılı merkezi yönetim bütçe kanununun
(İ) cetvelinde;
- Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde,
“Ankara, İstanbul ve İzmir il merkezleri” için tespit edilen bedelin,
- Diğer büyükşehir belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde, “diğer büyükşehir
belediyesi olan il merkezleri” için tespit edilen bedelin,
- Diğer belediye ve mücavir alan sınırları içinde, “diğer il merkezleri, büyükşehir
belediyesi sınırları içindeki ilçeler ve nüfusu 50.000’i geçen ilçeler” için tespit edilen bedelin,
175
yüzde ikisini (%2) geçip geçmediği,
c) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında olup, köy sınırları içinde ise, yılı merkezi
yönetim bütçe kanununun (İ) cetvelinde, “diğer ilçeler” için tespit edilen bedelin yüzde birini
(%1) geçip geçmediği.
2- Ecrimisil bedelinin yukarıda belirtilen oranı geçmesi durumunda taksitlendirme
yapılır, aksi takdirde taksit talebi reddedilerek peşin olarak tahsili sağlanır.
Ecrimisil bedellerinden pay aktarılması
MADDE 2821- Köy sınırları içerisinde yer alan Hazine taşınmazlarının işgalcilerinden tahsil edilen
ecrimisil bedellerinin yüzde beşi (%5), 442 sayılı Kanunda belirlenen görevlerde kullanılmak
kaydıyla, ilgili köy tüzel kişiliğinin emanet hesabına aktarılacağı için, düzenlenen saymanlık
işlem fişinin açıklama bölümünde bu köyün ismi de belirtilerek ilgili muhasebe birimine
gönderilir.
2- Süresinde ödenmemesi sebebi ile vergi dairesi veya gelir servisleri tarafından tahsil
edilmesi istenilen ecrimisillerden ilgili köy tüzel kişiliklerine pay verilmesi gerekenler, ait
oldukları köy tüzel kişilikleri belirtilerek vergi dairesi veya gelir servislerine intikal ettirilir.
İşgalin devamı halinde ecrimisil
MADDE 283- Aşağıda belirtilen durumların tespiti halinde aksi öngörülmemiş ise
ecrimisil alınır.
1- İşgal veya tasarruf edilen taşınmazın tahliyesinin herhangi bir nedenle
sağlanamamış olması,
2- Kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazların
sözleşmede belirtilen süreler dolduğu hâlde tahliye edilememesi.
Ecrimisil tespit, takdir ve tahsilinde özellik arz eden işlemler
MADDE 2841- 3621 sayılı Kanun kapsamında kalan yerlerde ecrimisil bedelinin tespiti aşağıdaki
şekilde yapılır.
a) 3621 sayılı Kanun ile Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik hükümleri
kapsamında ve kıyı kenar çizgisi içerisinde (kıyıda) kalan taşınmazların üzerine deniz, güneş
ve kumsaldan yararlanılması amacıyla şezlong, gölgelik, soyunma kabini ve duş konulması,
yeşil alan düzenlemesi yapılması, sportif ve eğlence aktivitelerinin yapılabileceği alanlar
oluşturulması, yiyecek ve içecek servisi yapılması amacıyla takılabilir, sökülebilir ve
taşınabilir elemanlarla basit nitelikte yapı (lokanta, çay bahçesi, kafetarya vb. tesisler hariç)
yapılması gibi izinsiz kullanımların tespit edilmesi halinde, bu taşınmazları izinsiz kullananlar
arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın ecrimisil bedeli; yılı içerisinde T.C. Kalkınma
Bankası A.Ş. tarafından belirlenen ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca yayımlanan Birim
Maliyetler Listesi’nin “Günübirlik Tesisi Açık Alan Düzenlemesi” için öngörülen metre kare
birim bedelinin kullanıma konu olan taşınmazın yüzölçümü ile çarpılması suretiyle bulunacak
rakamın yüzde yirmibeşi (%25) ile varsa bu taşınmazların, yoksa en yakın emsal taşınmazın
emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde birinin (%1) toplamından aşağı
olmamak üzere, Yönergenin 7 nci maddesinde belirtilen komisyon tarafından tespit ve takdir
edilir.
176
b) Kıyı ve sahil şeritleri ile dolgu alanlarında yukarıdaki belirtilen kullanımlar dışında
izinsiz kullanımın tespiti halinde; varsa bu taşınmazların, yoksa en yakın emsal taşınmazın
emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde beşinden (%5) az olmamak
kaydıyla ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı yapılır.
2- Hazinenin paydaşı olduğu taşınmazların işgali hâlinde, Hazine payına tekabül eden
miktar esas alınarak ecrimisil bedeli belirlenir.
3- 2863 sayılı Kanuna göre ilgililerince adlarına tescil talebinde bulunulan
taşınmazların tapuda ilgilileri adına ferağlarının verildiği tarihe kadar geçen süre için ecrimisil
tespit, takdir ve tahsilatı yapılır.
4- Orman kadastro komisyonlarınca Hazine adına orman dışına çıkarılan yerler
hakkındaki çıkarma işleminin kesinleştiği tarih esas alınarak ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı
yapılır. Ancak, bu yerlerden evveliyatı itibarıyla tapuda kişiler adına kayıtlı olan taşınmazlar
hakkında, bu yerlerin tapularının iptali ile Hazine adına tesciline ilişkin mahkeme kararlarının
kesinleştiği tarihten itibaren (bu kararların tapuda infaz edilerek bu taşınmazların tapuda
Hazine adına tescil edilip edilmediğine bakılmaksızın) ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı
yapılır.
5- 2924 sayılı Kanun gereğince hak sahipliği tespiti yapılan yerleri kullananlardan
ecrimisil alınmaz.
6- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü adına tapuya tescil veya bu
Genel Müdürlüğe tahsis edilecek taşınmazlar hakkında, 6/8/2008 tarihi itibariyle bu Genel
Müdürlük adına tahakkuk ettirilen ecrimisil bedellerinden henüz tahsil edilmemiş olanlar
hangi aşamada olursa olsun terkin edilir ve tahsil edilmiş ecrimisil bedelleri iade edilmez. Bu
taşınmazlardan adı geçen Genel Müdürlük tarafından üçüncü kişilere kiraya verilenler
hakkında, kullanımları nedeniyle kiracılar adına tahakkuk ettirilmiş ecrimisil bedellerinden
henüz tahsil edilmemiş olanlar ise, kira bedellerinin bu Genel Müdürlük tarafından tahsil
edilmiş olması kaydıyla, hangi safhada olursa olsun terkin edilir ve tahsil edilmiş ecrimisil
bedelleri iade edilmez.
7- 4046 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinin (B) bendi gereğince; Anayasanın 43, 168
ve 169 uncu maddeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla, özelleştirme programına alınan ve
yüzde elliden fazla kamu payı bulunan kuruluşlar tarafından kullanılan Hazinenin özel
mülkiyetindeki taşınmazlar ile özel mevzuatı gereğince tescili mümkün olmayanlar hariç
Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazların bu kuruluşlara devredildiği
ve/veya bu kuruluşlar lehine sınırlı ayni hak tesis edildiği ya da bu kuruluşlara kullanma izni
verildiği tarihe kadar hükmen kesinleşenler hariç, tahakkuk eden ecrimisil bedelleri talep
edilmez ve tahsil edilenler iade edilmez.
177
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tahliye İşlemleri
Tahliye
MADDE 285- İdarece, Hazine taşınmazlarının tahliyesinde sırası ile aşağıdaki
işlemler yapılır.
1- 2886 sayılı Kanunun 75 inci maddesine göre yapılacak işlemler
a) İdarece; işgal edilen taşınmazın tahliyesi için valilik veya kaymakamlığa yazı ile
müracaat edilir.
b) Mülki amirce en geç onbeş gün içinde tahliye ettirilen taşınmaz, İdarece
görevlendirilen bir personel tarafından mahallinde teslim alınır ve tutanak düzenlenir.
c) Vali veya kaymakam tarafından verilen tecavüzün engellenmesi ile ilgili kararların
uygulanması sırasındaki giderler İdarece karşılanır.
ç) Üzerinde 19/07/2003 tarihinden önce sabit tesis bulunan veya bu tarihten sonra
yapılıp ta imar yasasına aykırı olması nedeniyle yerinde muhafazasına imkan bulunmayan
taşınmazların tahliyesi ve teslim alınmasından sonra, eski kiracısı veya işgalcisine, bu tesisler
kendilerine ait ise, yıktırılıp enkazının en geç otuz gün içinde götürmesi, aksi hâlde masrafları
kendisinden tahsil edilmek üzere yıkım ve enkaz götürme işinin İdarece yapılacağı tebliğ
edilir.
d) Verilen sürede yıkım gerçekleştirilmez ise, bu işlem İdarece yapılarak masrafı
kiracı veya işgalciden tahsil edilir.
2- 3091 sayılı Kanuna göre yapılacak işlemler
a) Her ne şekilde olursa olsun işgal ve tecavüze uğrayan Hazinenin özel mülkiyetinde
bulunan taşınmazlar, müdahalenin oluşundan itibaren bir yıl içerisinde, tecavüz veya
müdahalenin yapıldığının İdarece öğrenildiği tarihten itibaren altmış günlük sürede, ilçelerde
kaymakamlığa, merkez ilçelerde ve illerde valiliğe yazı yazılarak işgalin sona erdirilmesi için
başvuruda bulunulur.
b) Tecavüz ve müdahalenin oluşundan itibaren bir yıl geçmesi nedeniyle bu Kanuna
göre işlem yapılamayacak durumlarda, aşağıda açıklanan diğer Kanunlara göre işgal sona
erdirilir.
c) Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle menfaati umuma ait olan
taşınmazlara yapılan tecavüz ve müdahalelerde süre aranmayacağından, tecavüz ve
müdahalenin yapıldığının öğrenildiği tarihte ilçelerde kaymakamlığa, merkez ilçelerde ve
illerde valiliğe yazı yazılarak işgalin sona erdirilmesi için başvuruda bulunulur.
ç) İşgalin sona erdirilmesi için yapılan başvuru sonrasında, yetkili makam tarafından
görevlendirilen soruşturma memuru, gerektiğinde teknik eleman veya yardımcı personelin
yollukları ile taşıtı yok ise ve sağlanamayacaksa taşıt ücretleri muhasebe/malmüdürlüğü
veznesine İdarece yatırılır. Makbuzu valilik veya kaymakamlık bürolarına gönderilir ve bir
örneği dosyasında saklanır. Eğer İdarenin taşıtı yok ise öncelikle diğer kamu kurum ve
kuruluşlarından karşılanması yoluna gidilir.
d) Soruşturma için yapılan tebligat üzerine soruşturmada İdareyi temsilen bir personel
görevlendirilir ve soruşturma tarihinde hazır bulundurulur.
e) Bu Kanuna göre soruşturma sonucunda verilen kararın esasına etkili olmayan açık
ve belirgin yazı ve hesap hataları gibi maddi hataların düzeltilmesi için kararı veren makama
yazı ile başvurulur. Bu kararlarda Hazine aleyhine bir durum olması halinde Yönergenin
“İdari Dava İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde dava açılır.
178
f) Tecavüz ve müdahale ile ilgili kararların ve infaz gününün İdareye bildirilmesi
üzerine yeri teslim almak için bir personel görevlendirilir.
g) İnfaz memuru tarafından mütecavizin taşınmaza tecavüz veya müdahalesinin men
edilmesinden sonra, İdarece görevlendirilen personel tarafından mahallinde mevcut haliyle
teslim alınır ve düzenlenen infaz tutanağının bir örneği alınarak dosyasında muhafaza edilir.
ğ) Kararın Hazine lehine sonuçlanması halinde kararda belirtilen ve İdarece yatırılan
ücretler işgalci tarafından rızaen yatırılmadığı takdirde icra kanalı ile tahsili muhakemat
müdürlüğü veya Hazine avukatlığından yazı ile talep edilir. Bu yazıya men kararı ve infaz
tutanağı da eklenir.
3- 775 sayılı Kanunun 18 inci maddesine göre yapılacak işlemler
01/03/1976 tarihinden sonra belediye sınırları içinde ve dışında Hazineye ait arazi ve
arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak bütün izinsiz
yapıların (özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak şartıyla), inşa sırasında olsun veya iskân
edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına gerek kalmaksızın yıkılması ilgili belediye veya
valilik/kaymakamlıktan yazı ile istenir.
4- Türk Medenî Kanununa göre yapılacak işlemler
Hazine taşınmazlarına yapılan işgal veya tecavüzlerin önlenmesi amacıyla, 4721 sayılı
Kanuna göre aşağıda belirtilen adli davaların açılması varsa muhakemat müdürlüğü veya
Hazine avukatlığından istenir, yoksa İdarece açılır.
a) 4721 sayılı Kanunun 683 üncü maddesine göre, taşınmazın haksız olarak elinde
bulunduran kimseye karşı istihkak davası veya her türlü haksız elatmanın önlenmesi davası
açılır.
b) Bu Kanunun 982 ve 983 üncü maddelerine göre, saldırının sona erdirilmesine,
sebebinin önlenmesine ve zararın giderilmesine yönelik olarak haksız elatmanın önlenmesi
(müdahalenin meni) davası açılır.
c) Taşınmazlara yapılan izinsiz inşaatların özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak
şartıyla, bu Kanunun 722 nci maddesinin son fıkrasına göre, rızası olmaksızın yapılan yapıda
kullanılan malzemenin, gideri yapıyı yaptırana ait olmak üzere sökülüp kaldırılması amacıyla
yıkım (kal) davası açılır.
ç) İşgal ve tecavüzden dolayı Hazine zararı doğmuş ise bu zarar tespit ettirilir ve
zararların tazmini için tazminat davası açılır.
d) Davalar tek tek açılabileceği gibi gerektiği takdirde hepsi birlikte açılır.
e) İdarece tahliye konusunda özel hükümlerin bulunması hâlinde bu hükümler, genel
hükümlere göre öncelikle uygulanır.
5- Türk Ceza Kanununa göre yapılacak işlemler
a) 5237 sayılı Kanunun 151 inci maddesine göre, Hazine taşınır veya taşınmazlarını
kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılmaz hale getiren veya
kirleten kişi veya kişiler İdarece tespit edilerek ilgili Cumhuriyet savcılığına yazı yazılarak
suç duyurusunda bulunulur.
b) Taşınır/taşınmazların niteliği ve suçun işlenme şeklinin, bu Kanunun 152 nci
maddesi kapsamında kaldığının belirlenmesi halinde bu durum tespit tutanağına ve ilgili
Cumhuriyet savcılığına yazılacak yazıda açıkça belirtilir.
c) 5237 sayılı Kanunun 154 üncü maddesine göre, Hazine taşınmazının herhangi bir
hakka dayanmadan kısmen veya tamamen işgali, sınırlarının değiştirilmesi veya bozulması
nedeniyle Hazinenin zarara uğraması halinde bu durum mahallinde tespit edilerek bir tutanak
179
düzenlenir ve işgalci hakkında ilgili Cumhuriyet savcılığına yazı yazılarak suç duyurusunda
bulunulur.
ç) Kamuya ait suların mecrasını değiştiren kimse hakkında da yukarıda belirtilen
işlemler yapılır.
Yıkımı yapılmayacak yapılar
MADDE 2861- 19/07/2003 tarihinden sonra İdarenin izni ve bilgisi dışında Hazineye ait
taşınmazlar üzerine inşa edilen sabit yapı ve tesislerden, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca
muhafazası ve Hazinece değerlendirilmesi mümkün olanlar hakkında yukarıdaki maddenin
fıkraları uygulanmaz. Bu yapı ve tesislerin cins tashihi yoluyla Hazineye intikali sağlanır; cins
tashihinin mümkün olmaması hâlinde, ilgili taşınmazın tapu kütüğünün beyanlar hanesine
“Üzerindeki muhdesat 4706 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin son fıkrası uyarınca Hazineye
intikal etmiştir.” şeklinde belirtme konulması tapu müdürlüğünden istenilir. Bu tarihten sonra
Hazineye ait taşınmazlar üzerinde yapılan sabit yapı ve tesislerden ilgili mevzuatı uyarınca
korunması mümkün olmayanların öncelikle idari yoldan, mümkün olmazsa dava yoluna
gidilerek yıkımları sağlanır.
2- 01/03/1976 tarihinden önce yapılmış olan yapılardan 775 sayılı Kanunun 25 inci
maddesinde belirtilen şartları taşıyan gecekondulardan konut olarak kullanılanlar yıkılmaz.
3- 2981 sayılı Kanun hükümlerine göre, gecekondu hak sahipliği belirlenen ve tapu
tahsis belgesi verilen yapılar yıkılmaz.
4- Yıkılması gereken ancak özel kanunlar gereğince yıkılması uygun görülmeyen veya
belirli şartlara bağlanan yapılar hakkında yukarıdaki madde hükümleri uygulanmaz.
Diğer hükümler
MADDE 287- İkinci ve müteakip defalar ecrimisil tahsil edilmiş olması halinde de,
Yönergenin bu kısmının “Tahliye İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde tahliyesi sağlanır.
ONİKİNCİ KISIM
İdari ve Adli Davalar
BİRİNCİ BÖLÜM
İdari Dava İşlemleri
Tanımlar
MADDE 288– Bu kısımda geçen tanımlardan;
Hazine davaları: Genel bütçeli kamu idarelerinin taşınır ve taşınmazları, hakları ve
borçları açısından İdarenin Devletin tüzel kişiliği adına davalı veya davacı olarak taraf olduğu
adli ve idari davaları,
İdari işlem: İdare tarafından kamu hukuku kuralları uyarınca tek taraflı olarak tesis
edilen ve tek başına uygulanabilir nitelikte olan hukuki tasarrufları,
Daire amiri: İllerde defterdarı, ancak milli emlak dairesi başkanlığı bulunan illerde
milli emlak dairesi başkanını, ilçelerde malmüdürünü,
180
İdari dava: İdarenin yaptığı eylem ve işlemlerden dolayı bir hak ve menfaatinin ihlal
edildiğine inanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından, İdare aleyhine idare ve vergi
mahkemelerinde açılan iptal veya tam yargı davalarını,
İptal davaları: İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden
biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından
açılan idari davaları,
Tam yargı davaları: İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan ihlâl
edilenler tarafından açılan idari davaları,
İdari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar:
Kamu hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar
arasında çıkan uyuşmazlıklara (tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden
doğan uyuşmazlıklar hariç) ilişkin olarak açılan idari davaları,
Çalışmaya ara verme süresi: Danıştay, bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri için her
yıl ağustos ayının birinden eylül ayının beşine kadar olan süreyi,
Olumlu görev uyuşmazlığı: Adli ve idari yargıya bağlı ayrı iki yargı merciine açılan ve
tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davalarda, bu yargı mercilerinin her ikisinin kendilerini
görevli sayan kararlar vermiş olması durumunu,
Olumsuz görev uyuşmazlığı: Adli ve idari yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları,
konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri
kararların kesin veya kesinleşmiş olması durumunu,
Bağlantılı davalar: Aynı maddi veya hukuki sebepten doğan ya da biri hakkında
verilecek hüküm, diğerini etkileyecek nitelikte olan davaları,
ifade eder.
İlgili idareye (makama) veya dava açmadan önce üst makama başvurulması
MADDE 2891- İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için ilgili idareye,
2- İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin tespiti halinde dava açmadan
önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması
için idari dava açma süresi içerisinde üst makama, üst makam yoksa işlemi yapan makama,
yazı ile başvurulur.
Zımni red
MADDE 290- Aşağıdaki durumlarda zımni reddin varlığı söz konusu olduğundan bu
hususlara dikkat edilir.
1- İlgili idareye (makama) başvurmada,
a) İdarenin başvuru tarihinden itibaren altmış gün içinde cevap vermediği durumda,
b) Altmış gün içinde İdarenin verdiği cevap kesin değilse;
- İlgililerce bu kesin olmayan cevabın varlığı durumunda,
- İlgilinin en fazla altı ay içinde kesin cevabın verilmesini beklediği durumlarda, bu
sürenin bitiminde ilgili idarece (makamca) kesin cevabın verilmediği durumda,
2- İdari dava açma süresi içinde; üst makama veya üst makam yoksa işlemi yapmış
olan makama başvurmada, bu makamlarca altmış gün içinde herhangi bir cevabın verilmediği
durumda,
3- Tam yargı davalarında idari eylemlerde idareye başvurmada (ön karar almada);
idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı
181
bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem
tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini
istemeleri durumunda, bu istemlerinin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki
işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istemlerine altmış gün içinde cevap verilmediği
durumda.
Dava açma süresi
MADDE 291- Altmış günlük (idare mahkemelerinde) ve otuz günlük (vergi
mahkemelerinde) dava açma süresinin hesap edilmesinde aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
1- İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin tespiti halinde dava açmadan
önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması
için üst makama, üst makam yoksa işlemi yapan makama başvurma durumunda;
a) Yapılan başvuru dava açma süresini durdurur.
b) Yapılan başvuruya gelen cevabın tebliğ tarihinden itibaren dava açma süresi tekrar
kaldığı yerden işlemeye başlar.
c) Yapılan başvuruya rağmen altmış gün içerisinde cevap verilmez ise istek
reddedilmiş sayılır ve bu sürenin sonunda dava açma süresi yeniden başlar.
2- İdare lehine olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için ilgili idareye
(makama) yapılan başvuru durumunda;
a) Yapılan başvuruya rağmen altmış günlük süre sonunda cevap verilmez ise bu
sürenin sonundan itibaren, talebin reddedilmesi durumunda tebliğ tarihinden itibaren altmış
gün içerisinde dava açılır.
b) Altmış günlük süre içinde ilgili idarece verilen cevap kesin değilse, İdare bu cevabı
isteminin reddi sayabilir veya kesin cevabı bekleyebilir. Bu durumda dava açma süresi
işlemez, ancak bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemez.
3- Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin
bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren
altmış gün içinde dava açılır.
4- Özel kanunlarında belirtilen dava açma süreleri ayrıca dikkate alınır.
5- Dava açma süresi idari işlemin tebliği, yayın veya ilan tarihini izleyen günden
itibaren işlemeye başlar. Tatil günü sürelere dahildir, ancak sürenin son günü tatil gününe
rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitiminde sona erer.
6- Bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezinde, dava açma süresi çalışmaya
ara verme zamanına rastlarsa, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün
uzamış sayılır.
7- Çözümlenmesi Danıştayın, idare ve vergi mahkemelerinin görevlerine girdiği halde
görevli olmayan yerlere başvurulmuşsa, adli ve askeri yargı yerlerine açılmış bulunan
davaların görev noktasından reddi halinde, bu husustaki kararların kesinleşmesini izleyen
günden itibaren otuz gün içinde görevli mahkemede dava açılır. Görevsiz yargı merciine
başvurma tarihi, Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine başvurma tarihi olarak kabul edilir.
182
8- Adli veya askeri yargı yerlerine açılan ve görevsizlik sebebiyle reddedilen
davalarda, görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra birinci fıkrada yazılı otuz günlük süre
geçirilmiş olsa dahi, idari dava açılması için öngörülen süre henüz dolmamış ise bu süre
içinde idari dava açılabilir.
9- Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla
bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan
tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.
İdari yargıda yetkili idare mahkemesi
MADDE 2921- İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, ruhsat ve iskan gibi taşınmazlarla ilgili mevzuatın
uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari
davalarda taşınmazların bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesine başvurulur.
2- Köy, belediye ve özel idareleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasına ilişkin
davalarla sınır uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme, mülki idari birimin, köy, belediye veya
mahallenin bulunduğu yahut yeni bağlandığı yerin yetkili idare mahkemesine başvurulur.
3- 2577 sayılı Kanunda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin
gösterilmemiş olması halinde (göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla); yetkili idare
mahkemesi, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin
bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesine başvurulur.
4- Taşınırlara ilişkin davalarda yetkili mahkeme, taşınırın bulunduğu yerin yetkili
idare mahkemesine başvurulur.
5- İdari sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında sırasıyla:
a) Zararı doğuran idari uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili idari mahkemesine
başvurulur.
b) Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmetten veya idarenin herhangi bir
eyleminden doğmuş ise, hizmetin görüldüğü veya eylemin yapıldığı yerin yetkili idare
mahkemesine başvurulur.
c) Diğer hallerde davacının ikametgahının bulunduğu yerin yetkili idare mahkemesine
başvurulur.
Vergi uyuşmazlıklarında yetkili vergi mahkemesi
MADDE 293- Uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh
ve tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen ve diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işlemi
yapan, dairenin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesine başvurulur.
İdari dava türleri
MADDE 2941- İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile
hukuka aykırı olduklarının tespiti halinde idari işlemin iptali için “iptal davası” açılır.
2- İdari eylem ve işlemlerden dolayı Hazine haklarının ihlal edilmesi durumunda “tam
yargı” (tazminat) davaları açılır.
183
3- Danıştay’a ve idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası
veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açılabileceği gibi ilk önce iptal davası açılarak bu
davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması
halinde ise verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı
icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açılır.
4- Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
hariç, kamu hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı
taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklarda idari dava açılır.
Dilekçeler hazırlanırken dikkat edilecek hususlar ve dilekçelerde bulunması
gereken unsurlar
MADDE 295- İdari davalar, Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi
başkanlıklarına hitaben yazılmış daire amiri tarafından imzalanan dilekçelerle açılır.
1- Her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki
yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile
dava açılır.
2- Dava konusu işlemin ve belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesine eklenir.
Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri, davacı/davacılar veya varsa vekil/vekillerinin
sayısından bir fazla olarak hazırlanır ve mahkemeye sunulur.
3- Dilekçelerde;
a) Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları
ve adresleri
b) Açık bir şekilde dava konusu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
c) Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi,
ç) Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin
davalarla tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktarı,
d) Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve
yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası,
gösterilir.
Dilekçelerin verileceği yerler ve evrakların teslimi sırasında dikkat edilmesi
gereken hususlar
MADDE 296–
1- Dilekçeler ile davalara ilişkin her türlü evrak, Danıştay veya ait olduğu mahkeme
başkanlıklarına veya bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi başkanlıklarına,
idare veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk hakimliklerine verilir.
2- Dilekçeler ile davalara ilişkin her türlü evrak teslim edilirken sürenin son günü ise
mağdur olmamak için, bu evraklar mutlaka duruma göre Danıştay’da Genel Sekreterliğe veya
idare ve vergi mahkemelerinde mahkeme başkanına veya hakime havale ettirilir.
3- İdarece ilgili yerlere verilen dilekçelerin harç ve posta ücretleri yatırılır. Dava bu
kaydın yapıldığı tarihte açılmış sayılır ve mahkeme kalemince verilen alındı kağıdı dosyasına
konulur.
184
4- Herhangi bir sebeple İdarece harcı veya posta ücreti yatırılmadan veya eksik harç
veya posta ücreti ile dava açılmış olması halinde, mahkemece yapılacak tebliğden itibaren
otuz gün içinde gereği yerine getirilir.
Delillerin tespitinin istenmesi
MADDE 297- Delillerin tespitinin istenilmesinde fayda görüldüğü ve/veya zorunluluk
bulunduğu durumlarda “delillerin tespiti”;
a) 1086 sayılı Kanunun 368 ile 374 üncü maddeleri hükmü uyarınca, dava
açılmasından önce veya dava esnasında,
b) 2577 sayılı Kanunun 58 inci maddesi hükmü uyarınca idari dava açıldıktan sonra,
ilgili mahkemeden talep edilir.
Mahkemece İdareye gönderilen evraklar üzerine yapılan işlemler
MADDE 2981- Mahkemelerce İdareye gönderilen evraklar (dava dilekçeleri, ara kararlar, kararlar,
müzekkereler vb.) tebliğ zarfının üzerine “tebligatın alındığı tarih” basılmak suretiyle tebliğ
alındıları karşılığında İdarece teslim alınır.
2- Gelen evraklar MEOP evrak modülüne kaydedilir ve MEOP’un idari davalar
modülündeki “Uygulamalar” butonundan ilgili bölümlere (dilekçeler, ara kararlar vb.) işlenir
ve kaydedilir.
3- Tebliğ zarfının üzerinde, “bu zarfta gönderilenler” kısmında yazılanlar ile bu zarfın
içinde gönderilen evrakların mahkemece tam ve doğru olarak gönderilip gönderilmediği
karşılaştırılarak kontrol edilir. Bu işlemin sonucunda;
a) Mahkemece gönderilen belgelerde; eksiklik varsa eksik olan belgeler (ve/veya
bilgiler), yanlışlık varsa bu yanlışlığın düzeltilmesi derhal ilgili mahkemeden istenir.
b) Mahkemece gönderilen belgelerde fazlalık veya yanlış tebliğ edilmiş belge varsa
bunlar da mahkemeye iade edilir.
c) Ayrıca, süreli işlerde sürenin; mahkemece eksik gönderilen belge/belgelerin İdareye
tam ve doğru olarak tebliğinden sonra başlatılması da ilgili mahkemeden istenir.
İdarece savunma dilekçesinin verilmesi esnasında dikkat edilecek hususlar
MADDE 299– Davalarda karşı cevaplar, etraflı ve gerekçeli olarak emsal nitelikte
mahkeme kararları ile Danıştay (gerekiyorsa Yargıtay) içtihatlarına da atıfta bulunmak
suretiyle hazırlanır ve aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilir.
1- Dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği davalıya, davalının vereceği savunma
davacıya veya vekiline tebliğ edileceğinden, İdarece savunma dilekçesi, davacı/davacılar veya
varsa vekil/vekillerinin sayısından bir fazla olarak hazırlanır ve mahkemeye sunulur.
2- Savunma dilekçeleri ile davalara ilişkin her türlü evrak, Danıştay veya ait olduğu
mahkeme başkanlıklarına veya bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi
başkanlıklarına, idare veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk
hakimliklerine verilir.
3- Savunma dilekçeleri ile davalara ilişkin her türlü evrak teslim edilirken sürenin son
günü ise mağdur olmamak için, bu evrakların mutlaka duruma göre Danıştay’da Genel
185
Sekreterliğe veya idare ve vergi mahkemelerinde mahkeme başkanına veya hakime havale
ettirilir.
Savunma dilekçesinin hazırlanması
MADDE 3001- Savunma dilekçesinde belirtilmesi gereken hususlar
Savunma dilekçelerinde aşağıdaki bilgiler mutlaka belirtilir
a) Tarafların ve varsa kanuni temsilci veya vekillerinin ad ve soyadları ile adresleri,
b) Açık bir şekilde dava konusu,
c) İdarenin iddiasının dayanağı olan bütün belgelerin sıra numarası altında açık
özetleri ve delillerinin nelerden ibaret olduğu,
ç) Hukuki sebeplerin özeti,
d) Açık bir şekilde iddia ve savunma,
e) Davacının veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası
2- Davanın usül yönünden reddinin talep edilmesi
a) İdari yargıda dava açılmadan önce, kanun ile öncelikle başvuru esası öngörülmüş
ise bu başvuru yerine getirilmeden (başvuru yolu tüketilmeden) veya idari bir işlemin/eylemin
yapılması, kaldırılması, değiştirilmesi, yeni bir işlemin yapılması için İdareye başvurulmadan
dava açılıp açılmadığı MEOP kayıtlarından araştırılır ve bu durumun varlığı halinde, idari
merci tecavüzü söz konusu olacağından, mahkemeden 2577 sayılı Kanunun 14 üncü
maddesinin üçüncü fıkrasının (b) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre
ilgili merciye tevdi talep edilir.
b) Ehliyet yönünden davanın ret gerekçesi yazılırken; dava konusu işlemin davacının
menfaatlerini ilgilendiren bir hususu içermediği durumlarda ve ayrıca, dava konusu işlem ile
davacı arasında güncel, meşru ve kişisel bir menfaat bağından söz edilemeyeceği durumlarda
konuya göre;
“2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2 nci maddesinde; iptal davalarının;
“idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı
olduklarından dolayı iptalleri için menfaati ihlal edilenler tarafından açılan davalar” olarak
tanımlandığı,
- İptal davalarında “subjektif ehliyet şartı” olarak bulunması gereken “menfaat
ihlali”nin; dava konusu işlemle davacı arasındaki ciddi ve makul bir alakayı ifade etmekte
olduğu ve bu menfaat bağının kişisel, meşru ve ciddi olması gerektiğinin gerek öğretide
gerekse yargı kararlarında kabul edilen bir husus olduğu,
- İptal davalarında “objektif ehliyet şartı” nın ise; davacı konumundaki hukuk
süjesinin (gerçek kişiler, özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri) kanun ve hukuka
dayanarak iptal davasına konu işlemle ilgili dava açma ehliyetinin ve yetkisinin bulunmasını
ifade ettiği”,
hususları savunma dilekçesinde belirtilerek, davacının dava açma ehliyeti
bulunmadığından, 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (c) ve 15 inci
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre davanın ehliyet yönünden reddedilmesi
gerektiği belirtilir.
c) Genel bütçeli kamu idareleri içinde yer alan kamu idarelerinin kendi menfaatlerini
ve görev ve yetki alanlarındaki kamu hizmetlerini ilgilendiren idari işlemlere karşı Devlet
tüzel kişiliği adı altında tek bir tüzel kişilik çatısında temsil edilmeleri nedeniyle, bu idarelerin
birbirlerine karşı objektif ehliyet şartı yönünden dava açma ehliyeti ve yetkisi
bulunmadığından bu fıkranın (b) bendi hükmüne göre işlem yapılır. Ayrıca, ilgili Danıştay
kararlarının örneği de savunma dilekçesine eklenir.
186
ç) İdari işlem icrai olmadığı halde iptal davası açılmışsa ortada idari davaya konu
olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmadığından 2577 sayılı Kanunun 14 üncü
maddesinin üçüncü fıkrasının (d) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre
öncelikle usül yönünden davanın reddi istenir.
d) 2577 sayılı Kanunun;
-7/2, 7/3 ve7/4 üncü maddesinde belirtilen süreleri,
- 10/2 maddesinde geçen altı aylık bekleme süresinin bitimini,
- 10, 11 ve 13 üncü maddelerindeki zımni ret durumunda (idari dava açma süresi
içerisinde üst makama veya üst makam yoksa işlemi yapan makama başvurmada süreyi
durduran haller hariç olmak üzere), bu durumun oluştuğu tarihi,
- 10 uncu maddesine göre ilgili idareye (makama) yapılan başvuru tarihinden itibaren
altmış gün içinde cevap verilmemesi durumunda Yönergenin 310 uncu maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendinde belirtilen davanın açılmaması veya davanın süreden reddi
durumlarında, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap
verilirse bu cevabın tebliğini,
- 13 üncü maddesinde geçen bir ve beş yıllık sürelerin bitimini,
izleyen günden itibaren altmış günlük dava açma süresi içerisinde açılması gerekirken
bu süre içerisinde açılmayan davaların, 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü
fıkrasının (e) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre süreaşımı yönünden
davanın reddi talep edilir.
e) Davada; husumetin başka idarelere yöneltilmesi, başka idarelerin de hasım
mevkiine alınması ve ayrıca, İdarenin hasım mevkiinden çıkartılarak (dava konusu işlemlerin
başka idarelerce yapıldığı ancak taşınmazların kuru mülkiyetinin Hazinede olduğu
durumlarda İdarenin hasım mevkiinden çıkartılması istenemez) davanın 2577 sayılı Kanunun
14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (f) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine
göre doğru hasıma yönlendirilmesi gerektiği belirtilir.
f) Dava dilekçelerinin 2577 sayılı Kanunun 3 ve 5 inci maddelere uygun olup
olmadıkları incelenerek; ehliyetli şahsın avukat olmayan vekili tarafından açılan davalarda
veya tek dilekçe ile dava açmanın şartları oluşmadığı halde dava bu şekilde açılmışsa veya
dava dilekçesi usulüne göre hazırlanmamışsa 2577 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin
üçüncü fıkrasının (g) ve 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre dava
dilekçesinin reddedilmesi gerektiği belirtilir.
3- Davanın esas yönünden reddinin talep edilmesi
a) Savunma dilekçesinde, dava konusu idari işlem ve eylemlerle ilgili olarak İdarenin
işlem dosyasında bulunan belge ve bilgilere göre İdarece yapılan işlemlerin neler olduğu tarih
sırasına göre açıklanarak, her açıklamanın sonuna gerekli belgelerin mahkemeye sunulması
için ek numarası verilir, daha sonra yapılan bu işlemlerin yasal dayanakları belirtilir,
açıklanan hususların dışında davacı tarafından iddia edilen hususlar varsa bunlara cevap
verilir ve hukuka açıkça aykırı, yasal dayanaktan yoksun, yersiz açılan davanın kabulünün
mümkün bulunmadığı ve esas yönünden reddinin gerektiği belirtilir.
b) Dilekçede dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulması istenilmişse; 2577
sayılı Kanunun 27 nci maddesinin ikinci bendinde; “Danıştay veya idari mahkemeler, idari
işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin
açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek
yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler.” hükmünün mevcut olduğu ve ayrıca,
yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için bu şartların birlikte gerçekleşmesi
gerektiği, yapılan işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu belirtilerek, öncelikle
187
davacının/vekilinin yürütmenin durdurulması talebinin reddedilmesi gerektiği savunma
dilekçesinde belirtilir.
4- Davanın ihbar edilmesi, davaların birleştirilmesi, bağlantı kararı verilmesi,
“kesin hükmün-kaziyei muhkemenin” varlığı durumlarında savunma dilekçesinin
hazırlanması
a) Savunma dilekçesinde, açılan dava sonucunda kişisel menfaatleri etkilenecek
olanlara 2577 sayılı Kanunun 31 inci maddesinin atıfta bulunduğu 1086 sayılı Kanunun 49 ila
52 nci maddeleri uyarınca davanın ihbar edilmesi ilgili mahkemeden istenir.
b) Savunma dilekçesinde, işlem konusu ve tarafları aynı olan söz konusu iki davanın,
2577 sayılı Kanunun 5 inci maddesi uyarınca birleştirilmesi veya aynı Kanunun 38 ila 42 nci
maddeleri uyarınca bağlantı kararı verilmesi ilgili mahkemeden istenir.
c) Kesin hükmün (kaziyei muhkemenin) varlığı halinde davanın ret gerekçesi
yazılırken; dava konusu işlemin daha önce kesin hüküm (kaziyei muhkeme) ile
çözümlenmemiş olmasının dava şartlarından olduğu belirtilerek, konusu, tarafları ve sebebi
aynı olan bir konuda daha önce dava açıldığı ve kesin hüküm verildiği gerekçesiyle
mahkemeden aynı uyuşmazlığın yeniden dava konusu yapılamayacağı, yapılmış ise ilgili
mahkemeden 1086 sayılı Kanunun 237 nci maddesi uyarınca “kesin hükmün-kaziyei
muhkemenin” varlığı nedeniyle, işin esasına girilmeden davanın reddedilmesi istenir.
5- Savunma dilekçesinde “İstem ve Sonuç” bölümünün yazılması
“İstem ve Sonuç:” başlığı altında, bu maddede belirtilen durumların varlığı halinde
davanın reddine, avukatlık ücreti (varsa) ile yargılama giderlerinin davacı üzerinde
bırakılmasına karar verilmesi arz ve talep edilir.
6- Savunma dilekçesinde “Ekler” bölümünün yazılması
Bu maddede belirtildiği şekilde hazırlanan savunma dilekçesinin alt kısmına “Ekler”
bölümü açılarak, dilekçede numara verilerek sayfa sayısı belirtilen belgeler, numara sırasına
göre tarih ve sayısı ile sayfa sayısı belirtilmek suretiyle bu bölüme yazılır.
Savunma hazırlanırken dikkat edilecek süreler
MADDE 301- Savunma vermek için genel süre otuz gün olduğundan savunma
hazırlanırken bu süre mutlaka dikkate alınır ve savunma için gerekli bilgi ve belgelerin temini
için gereken yazışmalar bu süre içerisinde yapılır. Ayrıca,
1- Ara kararla özel süre verilmişse öncelikle bu süre dikkate alınır.
2- Savunma için gerekli bilgi ve belgelerin temini için mahkemece verilen süre yeterli
görülmezse, ilgili mahkemeden savunma verme süresi içerisinde otuz günü geçmemek üzere
bir defaya mahsus olmak üzere süre uzatımı (ek süre) istenilir.
3- Karşı tarafın savunma dilekçemize cevap dilekçesi üzerine, bu cevap dilekçesinin
İdareye tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde,
a) Dava dilekçesinde belirtilen hususların dışında iddia edilen farklı hususlar varsa, bu
iddiaların belirtildiği,
b) Birinci savunma dilekçemize ilave olarak belirtilmesi gereken hususlar varsa, bu
hususların belirtildiği,
cevaba cevap (ikinci savunma) dilekçesi örneğe uygun şekilde hazırlanarak ilgili
mahkeme kalemine teslim edilir.
188
Yetki
MADDE 302İdari davaların açılması ve idare aleyhine açılan bu tür davaların takip ve savunması
daire amirlerine aittir.
Duruşma
MADDE 3031- Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve 2577 sayılı Kanunun 17
nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen ve aynı Kanunun ek 1 inci maddesinde açıklanan
şekilde artırılarak tespit edilen tutarı aşan tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve
harçlarla benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı aynı tutarı aşan vergi
davalarında, temyiz ve itirazlarda gerekiyorsa dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda
duruşma yapılması istenilir.
2- Duruşma davetiyesi, duruşma gününden otuz gün önce tebliğ edilmesi
gerektiğinden, bu süreden daha az süre kalacak şekilde İdareye tebliğ edilmişse, gerekli
görülüyorsa ilgili mahkemeye bu süreye itiraz dilekçesi verilir.
3- Duruşmalarda, İdareyi ve Hazineyi temsilen (itiraz ve temyiz hariç) Hazine
avukatları katılırlar, ancak İdarece, Hazine Avukatı ile birlikte duruşmaya iştirak etmesi için
bir memur görevlendirilir. Bakanlığın taraf olduğu durumlarda memur görevlendirilmesi
Bakanlık talimatına göre yapılır.
Yürütmenin durdurulması
MADDE 304- Danıştay’da veya idari mahkemelerde dava açılması, dava edilen idari
işlemin yürütülmesini durdurmayacağından, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç
veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının
birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek yürütmenin durdurulması talep edilir.
1- Yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararlara karşı, 306 ıncı maddede
belirtildiği şekilde kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus
olmak üzere itiraz edilir.
2- Yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararların icaplarına göre İdare, Yönergenin 305
inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtildiği şekilde işlem tesis eder.
3- Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh
edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava
konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Ancak, 2577 sayılı Kanunun 26 ncı
maddenin 3 üncü fıkrasına göre işlemden kaldırılan vergi davası dosyalarında tahsil işlemi
devam eder. Bu şekilde işlemden kaldırılan dosyanın yeniden işleme konulması ile ihtirazi
kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan
davalar, tahsil işlemini durdurmaz. Bunlar hakkında yürütmenin durdurulması istenebilir.
189
Kararların sonuçları ve uygulanması
MADDE 3051-Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar
yeterince açık değilse, yahut birbirine aykırı hüküm fıkralarını taşıyorsa, İdarece kararın
yerine getirilmesine kadar (kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde) açıklama (tavzih)
dilekçesi hazırlanır ve ilgili mahkemeden kararın açıklanması veya aykırılığın giderilmesi
istenir. Açıklama dilekçeleri karşı taraf sayısından bir fazla olarak düzenlenir.
2- İdare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; mahkeme kararlarını hiçbir suretle
değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.
3- Mahkemelerin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına
göre, gecikilmeksizin kararın tebliğinden başlayarak otuz gün içerisinde İdarece işlem tesis
edilir veya eylemde bulunulur. Ancak, haciz veya ihtiyati haciz uygulamaları ile ilgili
davalarda verilen kararlar hakkında, bu kararların kesinleşmesinden sonra İdarece işlem tesis
edilir.
4- Davacı olduğumuz ve lehimize sonuçlanan mahkeme kararlarına göre işlem tesis
edilmemesi, eylemde bulunulmaması veya mahkeme kararlarının otuz gün içinde kamu
görevlilerince kasten yerine getirilmemesi durumlarında; ilgili idareye (davalı idare)
mahkeme kararının yerine getirilmesi, aksi takdirde Danıştay ve ilgili idari mahkemede maddi
ve manevi tazminat davası açılacağı veya kararı yerine getirmeyen kamu görevlisi aleyhine
tazminat davası açılacağı İdarece yazı ile bildirilir.
5- Davalı olduğumuz ve aleyhimize sonuçlanan mahkeme kararlarına göre, İdarece
işlem tesis edilmemesi, eylemde bulunulmaması veya mahkeme kararlarının otuz gün içinde
kamu görevlilerince kasten yerine getirilmemesi durumlarında, tazminat veya gecikme faizi
ödenmesi söz konusu olacağı için kararların infazına ve uygulanma süresine dikkat edilir.
6- Tam yargı davaları hakkındaki kararlardan belli bir miktarı içerenler genel
hükümlere (2004 sayılı Kanuna) göre infaz ve icra olunur.
7- Temyiz veya itiraz yoluna başvurulmuş olması, hakim, mahkeme veya Danıştay
kararlarının yürütülmesini durdurmaz.
Kararlara karşı başvuru yolları
MADDE 306- Temyiz ve itiraz aşağıda belirtildiği şekilde yapılır ve hazırlanacak
dilekçelerde ayrıca, davanın esas numarası, karar numarası ve mahkeme kararının tarihi
belirtilir
1- İtirazlar
a) Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlara karşı; kararın
tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde (bu süre çalışmaya ara verme süresinden
etkilenmez) bir defaya mahsus olmak üzere dilekçe ile aşağıda belirtilen mahkemelere itiraz
edilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
- Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava
Daireleri Kurullarına,
- Bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine,
190
- İdare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge
idare mahkemesine,
- Çalışmaya ara verme süresi içinde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen
kararlara en yakın nöbetçi mahkemeye veya kararı veren hakimin katılmadığı nöbetçi
mahkemeye.
b) Mahkemece ilk inceleme üzerine; davalı İdarenin savunması ve ara kararın cevabı
alınıp ya da savunma ve ara kararına cevap verme süresi geçip yeni bir karar verilinceye kadar
dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına dair karar verilmiş ise verilen bu
yürütmeyi durdurma kararlarına karşı itiraz edilemez.
c) İdare ve vergi mahkemelerinin 2577 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde sayılan
hususlardan kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihaî kararlar ile tek hâkimle
verilen nihaî kararlara karşı (başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi), bu kararların
İdareye tebliğinden itibaren otuz gün içinde mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki
bölge idare mahkemesine itiraz edilir.
- İtiraz, aşağıda temyiz fıkrasında açıklanan şekil ve usullere göre yapılır.
- Bölge idare mahkemesinin kararları kesin olduğundan bu kararlara karşı temyiz
yoluna başvurulamaz, ancak, bu kararlara karşı gerek görülmesi halinde, bir defaya mahsus
olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde bölge idare mahkemesi nezdinde
bu maddenin 5 inci fıkrasında belirtildiği şekilde karar düzeltme isteminde bulunulur.
ç) Mahkemece seçilen bilirkişilere karşı, gerek görülmesi halinde buna ilişkin ara
kararın İdareye tebliğ tarihinden itibaren üç gün içerisinde ilgili mahkeme nezdinde itiraz
edilir.
d) Bilirkişi veya bilirkişi kurulu raporuna karşı, gerek görülmesi halinde bu raporun
İdareye tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde dilekçe ile ilgili mahkeme nezdinde itiraz
edilir.
e) Bağlantı isteminin reddi kararına karşı, gerek görülmesi halinde bu kararın İdareye
tebliğinden itibaren onbeş gün içerisinde aşağıdaki mercilere başvuruda bulunulur.
- Aynı yargı çevresindeki mahkemeler için o yer bölge idare mahkemesine,
- 2577 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarındaki durumlarla
ilgili davalar için Danıştay’a,
f) Görevlilik kararına karşı idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki
uyuşmazlıkları hakkında bölge idare mahkemesi nezdinde itiraz edilir.
2- Temyiz
a) Aşağıdaki durumlarda Danıştay’a temyiz için dilekçe ile başvurulur. Ancak, ilk
derece mahkemesi olarak Danıştay’da açılan davalarda verilen kararlar Danıştay İdari Dava
Daireleri Kurulunda temyiz edilir.
- Kararı veren mahkeme görev ve yetkisi dışında bir işe bakmış ise (görev ve yetki
yönünden), karar hukuka aykırı olarak karar verilmişse (esas yönünden) veya kararda usul
hükümlerine uyulmamışsa (usul yönünden) kararın bozulması istenir.
- Kararda maddi hata (yanlışlık) varsa, bu yanlışlığın düzeltilerek kararın onanması
istenir.
- İdare lehine verilen mahkeme kararlarında avukatlık ücreti ve yargılama giderlerine
hükmedilmemesi durumunda bu hususa yer verilmesi istenir.
b) Özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştay dava daireleri ile idare
ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi
bu kararların yürütülmesinin durdurulması istemli olarak tebliğ tarihini izleyen otuz gün
içinde temyiz edilir.
191
c) Kararı karşı taraf temyiz ediyorsa mahkemece karşı tarafın temyiz dilekçesinin
İdareye tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde İdarece temyize cevap dilekçesi hazırlanır Bu
dilekçeyle temyiz isteminde de bulunulur.
ç) Kararı İdare temyiz ediyorsa, kararın İdareye tebliğinden itibaren otuz gün
içerisinde İdarece temyiz dilekçesi hazırlanır.
d) İdarece hazırlanan temyiz dilekçesinin ve temyize cevap dilekçesinin “İstem ve
Sonuç” bölümünde; duruma göre kararın onanması, kısmen onanması, düzeltilerek onanması
veya bozulması istenir.
e) İdare ve vergi mahkemelerinin itiraz yolu açık olan kararları (tek hakimle verdiği
kararlar) temyiz edilmez.
f) Temyiz dilekçeleri, ilgisine göre kararı veren mahkemeye veya Yönergenin 300
üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen mercilere verilir.
g) İdarece temyiz dilekçesi verilirken, yargılama giderlerinin tamamının ödenmesi
gerektiğinden, Yönergenin 308 inci maddesine göre işlem yapılır.
ğ) Mahkemece verilen ısrar kararı; davanın konusuna göre Danıştay İdari veya Vergi
Dava Daireleri Kurulunda temyiz edilir.
h) Kararın bozulması, kararın yürütülmesini kendiliğinden durdurur.
3- Kanun yararına bozma
Bölge idare mahkemesi kararları ile idare ve vergi mahkemelerince ve Danıştayca ilk
derece mahkemesi olarak verilip temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan
kararlardan, niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler, İdarece
kanun yararına temyiz edilmek üzere Bakanlığa iletilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
4- Yargılamanın yenilenmesi
a) Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar hakkında,
aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenir.
- Zorlayıcı sebepler dolayısıyla veya lehine karar verilen tarafın eyleminden doğan bir
sebeple elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması,
- Karara esas olarak alınan belgenin, sahteliğine hükmedilmiş veya sahte olduğu
mahkeme veya resmi bir makam huzurunda ikrar olunmuş veya sahtelik hakkındaki hüküm
karardan evvel verilmiş olup da, İdarenin karar zamanında bundan haberi bulunmamış olması,
- Karara esas olarak alınan bir ilam hükmünün, kesinleşen bir mahkeme kararıyla
bozularak ortadan kalkması,
- Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkeme kararıyla
belirlenmesi,
- İdarenin aleyhine karar verilen durumda, lehine karar verilen tarafın karara etkisi
olan bir hile kullanmış olması,
- Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın görülüp karara bağlanmış
bulunması,
- Çekinmeye mecbur olan başkan, üye veya hakimin katılmasıyla karar verilmiş
olması,
- Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir
kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka
bir mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması,
- Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki
protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş
kararıyla tespit edilmiş olması.
b) Yargılamanın yenilenmesi istekleri, esas kararı vermiş olan mahkemeye yapılır.
192
c) Yargılamanın yenilenmesi istemi, bu fıkranın (a/8) bendinde yazılı sebep için on yıl,
(a/9) bendinde yazılı sebep için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği
tarihten itibaren bir yıl ve diğer sebepler için altmış gün içerisinde yapılır. Bu süreler,
dayanılan sebebin istemde bulunan yönünden gerçekleştiği tarihi izleyen günden başlatılarak
hesaplanır.
5- Kararların düzeltilmesi
a) Danıştay dava daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz
üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar
hakkında, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde;
- Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların, kararda karşılanmamış olması,
- Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması,
- Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması,
- Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekarlığın ortaya çıkmış olması,
hallerinde, esas kararı vermiş olan merciden kararın düzeltilmesi istenir.
b) Kararın düzeltme yoluna başvurulması halinde, kararın tebliğinden itibaren onbeş
gün içerisinde karar düzeltme dilekçesi hazırlanır
c) Karşı taraf karar düzeltme yoluna başvuruyorsa, mahkemece karşı tarafın karar
düzeltme dilekçesinin tebliğinden itibaren onbeş gün içerisinde karar düzeltmeye cevap
dilekçesi hazırlanır
Olumlu veya olumsuz görev uyuşmazlığı
MADDE 307–
1- Olumlu görev uyuşmazlığı olduğu takdirde, uyuşmazlığın giderilmesi için taraf
sayısından iki fazla düzenleyeceği dilekçe ile 2247 sayılı Kanununa göre ilgili başsavcılığa
başvurulur ve uyuşmazlık mahkemesinin kararına göre işlem yapılır.
2- Olumsuz görev uyuşmazlığı olduğu takdirde, uyuşmazlığın giderilmesi için taraf
sayısından iki fazla düzenleyeceği dilekçe ile 2247 sayılı Kanununa göre son görevsizlik
kararını veren yargı merciine başvurulur ve uyuşmazlık mahkemesinin kararına göre işlem
yapılır.
Yargılama harçları ve giderleri
MADDE 308- Davanın İdare aleyhine sonuçlanması halinde, mahkemece takdir
edilen yargılama giderleri İdarece muhakemat müdürlüğü veya Hazine avukatına yazı ile
bildirilerek mahkemeye ödenmesi sağlanır.
Kamu kurumları arasında tahkim
MADDE 309- 29/6/1938 tarih ve 3533 sayılı Kanun kapsamında İdareye intikal eden
ihtilafların çözümü için durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Adli Davalar
Dava açma yetkisi
MADDE 310 –
1- Hazinenin taraf olduğu adli davalarda Hazine avukatı bulunan yerlerde dava ve icra
işlemleri Hazine avukatlarınca yapılır.
193
2- Hazine avukatı bulunmayan yerlerde davalar daire amiri olan illerde defterdar,
ilçelerde malmüdürü yahut bunların bulunmadığı yerlerde, izinli oldukları zamanlarda kanunî
vekilleri veya bu kişilerin yetkili kılacağı memurlar tarafından açılır ve izlenir.
3- Ancak işlerin yoğun olduğu hallerde davaların takibi ve temyizi işlemlerinin önemi
göz önünde tutularak, dava açmasını ve izlemesini bilenler arasından memur görevlendirilir.
Bu seçimi yapan defterdar veya malmüdürü, davaların süresinde açılması, savunulması ve
kararın kesinleşmesine kadar takibinde, yetkili kıldığı memurlarla birlikte her türlü
sorumluluğu müştereken taşıdığını bilerek hareket eder ve gereken denetimleri yapar.
4- Dava ve icra işlerinde temsil yetkisini haiz olanların bir listesi muhakemat
müdürleri, olmayan yerlerde ise defterdar ve malmüdürleri tarafından o yerin Cumhuriyet
Başsavcılığına (veya savcılığına) verilir.
Davaların açılması ve takibi
MADDE 311- Davaların açılması ve takibi veya Hazine aleyhine açılan davaların
takibi aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
1- İdarenin talebi üzerine muhakemat müdürlüğü veya temsil yetkisi bulunan Hazine
avukatının, Hazine avukatı olmayan yerlerde daire amirinin dava dilekçesini görevli ve yetkili
mahkemeye vermesiyle dava açılır ve yargılama süreci başlar.
2- Dava açılmadan ve icra takibi başlatılmadan önce gerektiğinde muhakemat
müdürünün, muhakemat müdürünün bulunmadığı yerlerde ise Hazine avukatının görüşü
alınır.
3- Dava dilekçelerinde;
- Tarafların ve varsa kanuni temsilcileri ve vekillerinin ad ve soyadları,
- Tebligat adresleri,
- Davanın konusu,
- Davanın açılma nedenini oluşturan maddi deliller,
- Hazine aleyhine açılan davalarda savunma için toplanan maddi deliller,
- Maddi deliller sonucu ortaya konulan iddia ve talepler,
- Hukuki dayanaklar
yazılır ve belgeler eklenerek defterdar/malmüdürü veya kanuni vekilince imzalanır.
4- Adli yargıda Hazine adına dava açılması gereken hallerde veya Hazineye karşı
açılan davalarda, İdarece davaya konu olayla ilgili bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen
hususlar eksiksiz olarak temin edilerek maddi deliller muhakemat müdürlüğü veya Hazine
avukatlığına yazı ile gönderilir.
5- Hazinece taşınmazların aynına yönelik olarak dava açılırken, dava sonucu Hazine
lehine verilebilecek kararların uygulanabilirliğini teminen mahkemeden ihtiyati tedbir
talebinde bulunulur.
6- Olağanüstü kazandırıcı zamanaşımı hükümlerine dayanılarak Hazine aleyhine
açılan tescil davalarında İdari Tahkikat Tutanakları titizlikle düzenlenir.
194
7- Hazine aleyhine açılan davalarda gerek mahallinde gerekse her türlü kayıtlarda
araştırma yapılarak savunmada esas olacak bilgi ve belgeler toplanarak savunma dilekçesine
ek yapılır.
8- Bu nitelikteki davalarda mahkemeden davanın reddi istenilirken, dava konusu
taşınmazın tescile tabi olan yerlerden olması hâlinde, aynı zamanda Hazine adına tescili de
talep edilir.
9- Tamamen veya kısmen Devlet aleyhine sonuçlanan davalarla icra takipleri hakkında
vazgeçme ya da sulh olmadıkça kanun yollarına başvurulması zorunlu olduğundan, Hazine
avukatı bulunmayan yerlerde daire amirlerince tamamen veya kısmen Hazine aleyhine verilen
kararlar ile icra takipleri hakkında kanun yollarına başvuru sürelerinin (temyiz süresi dahil)
geçirilmemesine dikkat edilir.
Mahkeme ilamlarının infazı
MADDE 3121- Hazine lehine sonuçlanan davalarda mahkemelerce (kadastro mahkemesince verilen
kararlar hariç) taşınmazlar hakkında verilen tescil, değişiklik veya terkine ilişkin ilamların
tapu sicilinde infazı tapu müdürlüğünden yazılı olarak istenir.
2- Hazine lehine verilen “el atmanın önlenmesi ve kal” gibi icra yoluyla infazı gereken
kararların icra takipleri muhakemat müdürlüğünce/Hazine avukatlığınca yapılır. Ancak,
tahliyeye ve yıkıma ilişkin kararların icra aşamasında, infazı takip etmek ve taşınmazı
mahallinde düzenlenecek tutanakla boş olarak teslim almak üzere İdarece bir memur
görevlendirilir.
3- Dava sonucu hükmen Hazine adına karar verilerek kesinleşen taşınmazlara ait tapu
senetleri alınır ve açılacak dosyaya konulur. MEOP taşınmaz programına tescilli taşınmaz
olarak kaydedilir. İlişikli kaydı ile adli davalar kaydı kapatılır.
Davaya veya icraya intikal etmiş ve etmemiş ihtilaflar
MADDE 313- Adli mahkemelerde, hakeme veya icraya intikal etmiş veya etmemiş
olan işlerin sulh yoluyla halledilmesinde fayda görülenler veya maddi ve hukuki sebeplerle
dava açılmasında ve icra takibinde fayda bulunmayan işlerde muhakemat müdürleri ve
olmayan yerlerde Hazine avukatları, Hazine avukatlığı teşkilatı olmayan yerlerde de daire
amirleri tarafından gerekçeli sebepleri gösterilerek, verilecek mütalaa derhal Bakanlığa
bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
Davadan vazgeçme
MADDE 314- Muhakemat müdürlüğü veya hazine avukatlığı bulunmayan yerlerde
Hazine tarafından açılmış bazı davalarla takibine başlanmış icra işlerinin sürdürülmesi veya
Devlet aleyhine sonuçlanmış bir dava için kanun yollarına (temyiz yoluna) başvurulmasında
maddi ve hukuki nedenlerle fayda olmayan hallerde 4353 sayılı Kanunun 27, 28 ve 29 uncu
maddeleri hükümlerine göre davadan vazgeçme işlemleri merkezi bütçe kanunlarında
belirtilen parasal sınırlardaki yetki çerçevesinde gerektiğinde Başhukuk Müşavirliği ve
Muhakemat Genel Müdürlüğünden görüş alınarak yerine getirilir.
195
ONÜÇÜNCÜ KISIM
Uluslararası Emlak İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Kanunlara Göre Yapılan Tasfiye İşlemleri
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre Türk vatandaşlığı iptal edilen
kişilerin mallarının tespiti ve tasfiyesi işlemlerinin yapılması
MADDE 315- 5901 sayılı Kanuna göre, Türk vatandaşlığı iptal edilen ve iptal
kararında mallarının tasfiyesine ilişkin hüküm bulunan kişiler, nüfus idaresi tarafından
İdareye bildirilmesi halinde gelen yazı ek yapılarak durum Bakanlığa bildirilir ve alınacak
talimata göre işlem yapılır.
1- İdare, Bakanlıktan aldığı talimata göre Türk vatandaşlığı iptal edilen kişilere
Türkiye’deki mallarını en geç bir yıl içinde tasfiye etmesi ve sonucundan bilgi verilmesi
gerektiği, aksi halde tasfiyenin İdarece yapılacağı ve bedelinin masraflar düşüldükten sonra
tutarın adlarına açılacak banka hesabına yatırılacağı belirtilerek yazı yazılır.
2- Bu kişilerin süre sonunda mallarını tasfiye etmediği belirlenirse veya tasfiye ettiğine
dair ilgili tarafından bilgi verilmez ise detaylı olarak mal varlığı araştırılması yapılır.
3- Bu kişilere ait tasfiye edilmemiş mal varlığının tespit edilmesi halinde bu
Yönergedeki hükümlere göre malların İdarece satışı yapılır.
4- Anılan şahıslar tarafından iptal kararı aleyhine yargı yoluna başvurulduğu takdirde
mallarının tasfiyesi dava sonuna bırakılır.
5- Tasfiye bedelleri, masraflar düşüldükten sonra bir kamu bankasında bu kişiler adına
açılacak hesaba yatırılır.
2644 sayılı Kanunun 35 ve 36 ncı maddeleri hükmü uyarınca tasfiye işlemleri
MADDE 316- 2644 sayılı Kanunun 35 ve 36 ncı maddelerine aykırı edinilen veya
kanuni zorunluluk dışında edinim amacına aykırı kullanıldığı tespit edilen taşınmazlar ile
sınırlı ayni hakların belirlendiğine ilişkin, tapu idaresince İdareye gelen yazı üzerine durum
Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
1- İdarece bu kişilere, Bakanlık talimatında belirtilen süre içerisinde kanuna aykırı
edinilen veya kullanılan mallarını tasfiye etmesi ve sonucundan bilgi verilmesi gerektiği, aksi
halde tasfiyenin İdarece yapılacağı ve bedelinin masraflar düşüldükten sonra tutarın adlarına
açılacak banka hesabına yatırılacağı belirtilerek yazı yazılır.
2- Tapu idaresince bildirilen mallardan süre sonuna kadar ilgilisince tasfiye edilmemiş
olanların bu Yönergedeki hükümlere göre İdarece satışı yapılır.
3- Tasfiye bedelleri, masraflar düşüldükten sonra bir kamu bankasında bu kişiler adına
açılacak hesaba yatırılır.
196
4- Tasfiye işlemi sonucunda Bakanlığa bilgi verilir.
Mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesine yapılan başvurular hakkında bilgi ve belgelerin temin edilmesi
MADDE 317- Mülkiyet hakkının ihlali gerekçesiyle AİHM’ye yapılan başvurulara
konu taşınmazlar hakkında Dışişleri Bakanlığı tarafından Bakanlığa iletilen ve Bakanlık
tarafından incelenmesi istenilen hususlar İdare tarafından araştırılır ve istenilen bilgi ve
belgeler Bakanlığa iletilir. Bu araştırma için gerektiği takdirde defterdarlık tarafından Milli
Emlak Denetmeni görevlendirilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Suriye Uyrukluların Mal Varlığına İlişkin İşlemler
Türk vatandaşlığına alınmayı isteyen Suriye uyruklulara ilişkin mal varlığı
araştırması
MADDE 318- Bakanlıkça gelen talimat gereği Suriye uyruklu olup, Türk
vatandaşlığına alınmayı isteyen kişilere ait veya kendilerine miras yoluyla intikal edebilecek
mal varlıklarının araştırılması işlemleri aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
1- Bu kişilerin ve murislerinin, taşınmaz ve taşınır (para dışındaki) mal varlığının
bulunup bulunmadığı; tapu müdürlükleri, belediyeler, il özel idareleri, vergi daireleri, emniyet
ve trafik şubeleri ile ticaret ve gemi sicili gibi yerlerden yazı ile sorulur.
2- Araştırma sonucu elde edilen bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilir.
Suriye uyruklulara ait taşınmazların idaresine ilişkin işlemler
MADDE 319- Suriye uyruklulara ait taşınmazların idaresine ilişkin işlemler aşağıda
belirtildiği şekilde yapılır.
1- Kira İşlemleri
a) Suriye uyruklu kişilere ait olup vasfı tarım arazisi olan taşınmazlardan kiraya
verilmesi mümkün olanlar, parasal limitlere uyulmaksızın bu Yönergenin “Kira İşlemleri”
kısmında belirtildiği şekilde İdarece kiraya verilir.
b) Suriye uyruklu kişilerin tarım arazisi dışında kalan taşınmazlar, parasal limitlere
uyulmaksızın bu Yönergenin “Kira İşlemleri” kısmında belirtildiği şekilde kapalı veya açık
teklif usulü ile (pazarlık usulü hariç) İdarece kiraya verilir.
c) Bir yıldan fazla süreli kiralama işlemlerinde Bakanlıktan izin alınır.
ç) İdarece, elde edilen gelirlerin, masraflar düşüldükten sonra Suriye uyruklu kişi
adına "Suriye uyruklu özel ve tüzel kişilere ait mallar" adlı emanet hesabına yatırılır. Ayrıca,
Suriye Uyruklu Gerçek ve Tüzel Kişilerin Hazinece El Konulan Mallarının İdaresi Hakkında
Yönetmeliğin 38 inci maddesi gereğince tutulan deftere ve MEOP’un uluslararası emlak
ilişkileri modülüne kaydedilir.
2- Ecrimisil işlemleri
a) Suriye uyruklulara ait taşınmazların gerçek ya da tüzel kişiliklerce işgali halinde, bu
Yönergenin “Kira İşlemleri” kısmının ecrimisil işlemleri bölümüne göre işlemler yapılır.
b) Bu gelirler bu maddenin 1 inci fıkrasının (ç) bendine göre kayıtları yapılır.
c) Suriye uyruklulara ait taşınmazların ecrimisil işlemlerinde 6009 sayılı Kanunda
belirtilen indirimler uygulanmaz.
197
3- İzale-i Şüyu İşlemleri
a) Suriye uyruklu kişilerin hissedar oldukları taşınmazların mahkemelerce verilecek
hissedarlığın giderilmesi kararları gereğince yapılacak izale-i şüyu işlemleri Yönergenin
“Mülkiyet İşlemleri” kısmının “İzale-i Şüyu İşlemleri” bölümünde belirtildiği şekilde yapılır.
Ancak, İdarenin ihaleye girilip girilmeyeceği hususunda yetkisi bulunmadığından,
Bakanlıktan önceden izin alınır.
b) Satış bedelleri bu maddenin 1 inci fıkrasının (ç) bendine göre kayıtları yapılır.
ONDÖRDÜNCÜ KISIM
Bütçe, Ödenek, Onarım ve Yatırım İşlemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bütçe ve Ödenek İşlemleri
Amaç
MADDE 320- Hazinenin özel mülkiyetinde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan taşınmazlar ve taşınır malların; edinimi, yönetimi ve elden çıkarılması ile ilgili
yürütülen çalışmalar için gerekli gider bütçesinin hazırlanması; her yıl bütçe kanunları ile
Bakanlık görev alanına giren hizmetlerin yürütülmesi için tefrik edilen tertiplerdeki
ödeneklerin, etkin, ekonomik ve verimli olarak dağılımının yapılabilmesidir.
Tanımlar
MADDE 321- Bu kısımda geçen tanımlardan;
Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına
ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi,
Harcama: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri,
personel giderleri, sosyal güvenlik katkı payları ile diğer giderleri,
Harcama birimi: Genel Müdürlük bütçesinden ödenek tahsis edilen ve gönderilen
ödeneği harcama yetkisi bulunan Genel Müdürlük Taşra birimini,
Kanun: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununu,
Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme,
muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik,
yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî
eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile
yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer
hizmetleri,
Yapım: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü,
tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı,
baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi
her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük
onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile
benzeri yapım işlerini,
Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekliyi,
İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi,
hizmet sunucusu veya yapım müteahhidini,
İhale yetkilisi: İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi
veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlilerini,
198
İhale: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet
alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren
ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri,
Teklif: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye
sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgileri,
Açık ihale usulü: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre bütün isteklilerin teklif
verebildiği usulü,
Doğrudan temin: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda belirtilen hallerde ihtiyaçların,
idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin
edilebildiği usulü,
Sözleşme: 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre, mal
veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmayı,
Yaklaşık maliyet: İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat
araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve
dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedelini,
Keşif özeti: Yapılacak onarım işinin yaklaşık maliyetinin tespiti işini,
Mahal listesi: Onarım işinin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı
yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden listelerini,
Gerekçe raporu: Önerilen işin öncelikle yapılmasını zorunlu kılan nedenleri ve
sağlayacağı faydaları belirten raporunu,
Zeyilname: Daha önce yayınlanmış sözleşme belgeleri üzerinde ekleme, düzeltme ve
açıklama yapmak amacıyla, fiyat teklifi almadan önce çıkarılan ihale belgesi ekini,
ifade eder.
Bütçenin hazırlanması
MADDE 322- Bütçe hazırlık sürecinde; Bakanlıkça istenilen bilgiler bağlı milli emlak
servislerinden de temin edilmek suretiyle defterdarlıkça eksiksiz, doğru ve zamanında
gönderilir.
Ödenek ihtiyacının belirlenmesi
MADDE 323- İdarece; aşağıdaki hususlar dikkate alınarak ödenek ihtiyaçları
belirlenir.
1- Geçmiş dönemlerde gönderilen ödeneklerin kullanım ve tenkis oranları,
2- Gelecek yıla ait planlar ve ödenek ihtiyacı olacak dönemlerin belirlenmesi,
3- İhtiyaçların, bütçe sınıflandırmasına ilişkin rehberlere uygun olması,
4- Ödenek konusu işlemin Genel Müdürlük görev alanına girmesi.
Ödenek ve ek ödenek talebi
MADDE 324- Ödenek talepleri ve ek ödenek talepleri aşağıda belirtildiği şekilde
yapılır.
1- Harcama birimleri; yürürlükteki mevzuata ve Bakanlık talimatına uygun olarak
yukarıdaki maddede açıklandığı şekilde tespit edilen ödeneklerin gönderilmesini talep eder.
2- Dağıtımı yapılan tutar dışında veya öngörülemeyen bir ödenek ihtiyacı olduğunda,
Bakanlıkça uygun görülen talimatlara göre açıklayıcı bir yazı ile Bakanlıktan talep edilir.
199
Harcama işlemleri
MADDE 325- Harcama birimi; Bakanlıkça yapılan değerlendirme sonucunda
gönderilen ödenekleri, ödenek tutarı çerçevesinde, yürürlükteki mevzuat hükümlerine ve
ödeneğin gönderildiği amaca uygun olarak kullanır.
Sorumluluk
MADDE 326- Harcama birimleri,
1- Bakanlık görev alanına girmeyen konularda veya Bakanlık bütçesinde yer almayan
bir tertipten harcama yapamaz.
2- Gönderilen ödeneğin, ilgili dönemlerde kullanılmasından, arta kalan bir tutarın
olması veya kullanılmayacağının anlaşılması halinde tenkisinin sağlanması için Bakanlığa
yazılı bilgi verir.
Kullanılmayan, kullanılmayacak olan ödeneklerin tenkisi
MADDE 327- Bakanlıkça gönderilen ödeneklerin ilgili dönemlerde kullanılmaması ve
konu hakkında herhangi bir yazılı bilgi verilmemesi halinde resen tenkis işlemi yapıldığından;
özellikle mal alımına ilişkin harcamaların yılsonuna bırakılmamasına, faturaya bağlı
ödemelerin herhangi bir Hazine zararına neden olunmaması açısından zamanında yapılmasına
dikkat edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşınmaz Onarım Ödenek İşlemleri
Ödenek taleplerinde dikkat edilecek genel hususlar
MADDE 328- Taşınmaz onarım ödenek taleplerinde aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
1- Bakanlık hizmet binalarının onarımı
a) Bakanlık hizmetlerinde kullanılmak üzere kiralanan binalara ilişkin onarım
taleplerinde, Borçlar Kanunun 258 inci maddesi hükmü dikkate alınır.
b) Eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane kreş, spor tesisi ve benzeri sosyal tesislerin
giderlerine merkezi yönetim bütçesinden herhangi bir katkıda bulunulmaması esas
olduğundan, ödenek taleplerinde bu hususa uyulur.
c) Bütçe kanunlarıyla ayrılan ödeneklerin etkin ve verimli kullanılması esas
olduğundan, Bakanlığımız diğer birimlerince kullanılan binalara ilişkin onarım talepleri,
bütçelerinde onarım ödenekleri bulunması halinde öncelikle kendi birimlerine gönderilir.
2- Kamu Konutlarının Onarımı
a) Aynı ana yapı içinde Hazine dışında özel mülkiyet bulunması halinde, ana yapının
ortak yerlerine ilişkin onarımların 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yönetim kurulunca
yaptırılması gerekli olduğundan, bu yapılarda yaptırılacak onarımlardan dolayı Maliye
Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı hariç) hissesine düşen miktarlara ilişkin talepler, tahsisli
bağımsız bölümlerin arsa payları oranında yapılır.
b) 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tabi olmayan bir taşınmaz üzerinde bulunan ve
Bakanlığımızla birlikte bir veya birden çok kamu kurumu veya kuruluşuna tahsisli kamu
konutu binalarının onarım taleplerinde, Kamu Konutları Yönetmeliğinin değişik 35 inci
maddesi hükmü gereğince talepte bulunulur.
200
Ödenek taleplerinin tespitinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 329- Taşınmaz onarım ödenek taleplerinin hazırlanmasında aşağıdaki
hususlara dikkat edilir.
1- Onarılması gerekli binalar, milli emlak taşra birimlerince görevlendirilecek
memurlarca yerinde gezilip görülür, aynı mali yıl içinde birden fazla onarım talebinde
bulunulmaması için giderilmesi gereken eksiklikler bir bütün olarak belirlenir ve bu
doğrultuda ayrıntılı mahal listeleri hazırlanır.
2- Onarım konusu bina için on yıl içinde gönderilen; on yıldan daha uzun süre
geçmesi halinde en son gönderilen ödeneğin yılı, tutarı ve gönderilen ödenekler ile hangi
işlerin yaptırıldığına ilişkin liste talep yazısına eklenir.
3- Daha önce, gönderilen ödenekle yapımı uygun görülen imalatların yeniden talep
edilmesi zorunluluğunun ortaya çıkması durumunda, önceki ihale 2886 sayılı Kanuna tabi
olarak yapılmışsa, bahsedilen Kanunun 87 nci maddesi, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara tabi
olarak yapılmış ise, 4735 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi hükümleri dikkate alınarak, daha
önce yapılan onarım işinde müteahhit kusuru olup olmadığı İdarece varsa teknik elemanlara
yoksa il bayındırlık ve iskan müdürlüğünce tespit ettirilir.
4- Onarım ihtiyaçları tespit edilirken aşağıdaki açıklamalara uyulur.
a) Kamu konutlarının onarımlarına ilişkin mevzuat hükümlerine dikkat edilir.
b) Kamu konutlarının onarımına ilişkin taleplerde binanın kaç yıllık olduğu ve onarımı
istenilen işin, Bakanlıkça belirlenen kullanım ömrünü doldurup doldurmadığı araştırılarak
liste düzenlenir. Bu sürelere uygun olmayan talepler Bakanlığa gönderilmez.
c) Onarım malzemesinin, binanın ilk veya bir önceki inşaatında kullanılan malzeme
türüne uygunluğu aranır ve değişiklikler buna göre yapılır.
5- Yapılması istenilen onarımlara ilişkin yaklaşık maliyetin doğru tespit edilebilmesi
için İdarenin teknik elemanı olması halinde bu elemanlara, yoksa il bayındırlık ve iskan
müdürlüğüne yazı yazılarak, özel ve lüks nitelikli imalatlara yer verilmeden ihtiyaçların tam
ve ayrıntılı olarak tespit ettirilmesi ve hazırlanacak mahal listeleri, keşif raporu ile gerekçe
raporunun İdareye gönderilmesi istenir. Gerektiğinde piyasa araştırması yapılarak yaklaşık
maliyet tespit edilir.
Ödenek taleplerinin Bakanlığımıza gönderilmesinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 330- Bakanlığımıza tahsisli hizmet binaları ve lojmanların onarım işleri
yukarıda yapılan açıklamalara uygun şekilde yıllık olarak planlanır ve aşağıdaki hususlara
uyulur.
1- Mevsim şartları ve ihale süreci dikkate alınarak talepte bulunulması,
2- Olağanüstü durumlar dışında bir bina için aynı mali yıl içinde birden fazla onarım
talebinde bulunulmaması,
3- Her bir bina onarımı için ayrı ayrı talepte bulunulması, birden fazla bina için
topluca talepte bulunulmaması,
4- Binada aynı tür onarımlar gerektiğinde tüm daireler için toplu talepte bulunulması,
sadece tek daire için talepte bulunulmaması,
201
5- Daha önce ödenek gönderilmiş ya da yazışma yapılmış ise yazılara ait tarih ve sayı
ile dosya numarasının da ilgide belirtilmesi,
6- Kamu konutlarının açık adreslerinin bildirilmesi, özellikle kamu konutu onarım
taleplerinde adreslerde isim değişikliği meydana gelmiş ise, bunun açık olarak ifade edilmesi,
7- 634 sayılı Kanuna tabi binaların ortak kullanım alanlarının onarımdan dolayı
Hazine hissesi taleplerinde, tahsis belgesine ilave olarak, apartman kat malikleri ve yönetim
kurulu kararlarının, Bakanlığımıza düşen Hazine hissesinin tespit edilebilmesi için kat
malikleri arsa payını gösterir listenin onaylı örneklerinin gönderilmesi,
8- Uzun süredir boş kalması nedeniyle onarımına ihtiyaç duyulan kamu konutlarına
ilişkin taleplerde, kamu konutuna ait son giriş-çıkış tutanaklarının onaylı örneklerinin
gönderilmesi,
9- Onarım konusu talep için, daha önce ödenek gönderilmesine rağmen yeniden talep
edilmesi zorunluluğunun ortaya çıkması durumunda, daha önce yapılan onarım işinde
müteahhit kusuru olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla, il bayındırlık ve iskan
müdürlüğü teknik elemanlarınca hazırlanacak gerekçeli rapor ile tespit tutanaklarının onaylı
birer örneklerinin gönderilmesi,
Onarım amacıyla tahsis edilen, gönderilen ödeneklerin kullanımı veya iptalleri
MADDE 331- Onarım amacıyla tahsis edilen veya gönderilen ödeneklerin kanunlar
ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre kullanılmasına dikkat edilir.
1- Onarımın yapılmasının uygun görüldüğü ve ödeneğin tahsis edildiğine dair
Bakanlık yazısı alınmadan ihale işlemlerine başlanılmaz.
2- Onarım ihaleleri, Bakanlık ihale talimatında yetkili kılınan daire tarafından yapılır,
zorunlu hallerde yetki değişikliği için Bakanlıktan izin alınır.
3- Bakanlıkça tahsis edilen ödenekler, ihale talimatında belirlenen iş dâhilinde
kullanılır ve tahsis edilen ödenekle başka bir iş yapılmaz.
4- Bakanlıkça onarımları uygun görülerek ödenek tahsis edilen binalarda, Bayındırlık
ve İskan Bakanlığınca yapılan deprem tespit çalışması varsa il bayındırlık ve iskan
müdürlüğünden sorulur ve söz konusu onarımların deprem tespitinden önce yapılmasında
sakınca bulunup bulunmadığı hususunda görüşleri istenir.
5- İşe başlama ve bitiş tarihleri belirlenirken, bu tarihlerin inşaat mevsimi içerisinde
olmasına dikkat edilir.
6- Talep edilen ödenekten daha düşük bir ödeneğin tahsis edilmesi durumunda,
yeniden yaklaşık maliyet belirlenir.
7- Bakanlığın ihale talimatı tarihinden itibaren, ihalenin en geç üç ay içinde yapılarak
sözleşme imzalanmaması durumunda Bakanlıkça ödenek tahsisi resen iptal edileceğinden bu
süreye dikkat edilir.
202
8- İhalenin üç aylık süre içinde yapılamayacağının anlaşılması halinde ise gerekçeleri
belirtilerek ek süre için Bakanlıktan izin alınır.
9- İhalenin tamamen yapılamayacağının anlaşılması halinde gerekçeleri ile birlikte
tahsis edilen ödeneğin iptal edilmesi Bakanlıktan talep edilir.
10- Tekliflerin tahsis edilen ödenekten fazla olması durumunda, gerekçesi belirtilerek
Bakanlıktan ek ödenek talep edilir veya ihale iptal edilir.
11- Bütçenin yıllık olması prensibi uyarınca Bakanlıkça ödenek tahsis edilerek ihale
talimatı verilen onarım işleri bütçe yılı içerisinde bitirilir.
12- Yukarıda belirtilen maddeler talep edilen ödeneğin doğrudan gönderilmesi
durumunda da uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Taşınmaz Onarım İhale İşlemleri
İhalelerde temel ilkeler
Madde 332- İdare, Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit
muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve
zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlar ve aşağıdaki hususlara
dikkat eder.
1- Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet
alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilmez.
2- Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
kısımlara bölünmez.
3- Bu Kanuna göre yapılacak onarım ihalelerinde açık ihale usulü temel usuldür. Diğer
ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılır.
4- Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılmaz.
5- Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadıkça, Kanunun 21 inci maddesinin (f)
bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limitler dahilinde yapılacak
harcamaların yıllık toplamı, İdarenin bütçesine onarım işleri için konulacak ödeneklerin
yüzde onunu (%10) aşamaz. İdare, anılan parasal limitler dahilinde gerçekleştirecekleri
onarım işleri için ayrılan ve yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate
alır.
6- İlgili mevzuatı gereğince çevresel etki değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan
işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak,
doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.
203
7- Ön ilan yapılacak hallerde, mali yılın başlangıcından itibaren mümkün olan en kısa
sürede bu ilanın yapılabilmesini teminen işin yaklaşık maliyeti hesaplanır ve ihale onay
belgesi düzenlenerek onay alınır.
Teknik şartnamenin hazırlanması
MADDE 3331- İdare tarafından teknik elemanı varsa elemanlarına yoksa il bayındırlık ve iskan
müdürlüğüne yazı yazılarak teknik kriterlerinin ve özelliklerinin belirtildiği teknik ve idari
şartname hazırlattırılır.
2- Teknik şartnamede, düzenlemeler açık bir şekilde yapılır ve onarıma ilişkin yetkili
kurum düzenlemeleri var ise bu düzenlemeler de dikkate alınır.
Yaklaşık maliyetin hesaplanması
MADDE 334- İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce mevzuatta
belirlenen esas ve usullere göre ihale konusu onarımın, KDV hariç olmak üzere yaklaşık
maliyeti hesaplanır ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.
1- Yaklaşık maliyetin hesaplanmasında kullanılan her tür bilgi ve belgeye hesap
cetveli ekinde yer verilir. Değerlendirmeye alınmayan fiyat bildirimleri ile proforma
faturaların değerlendirmeye alınmama gerekçeleri de hesap cetvelinde belirtilir.
2- Eğer ön ilan yayımlanacak ise tahmini miktar esas alınarak yaklaşık maliyet
hesaplanır.
3- Ön ilanın yayımlanması sırasında tahmini miktar esas alınarak hesaplanan yaklaşık
maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi miktar ve diğer hususlar göz önünde
bulundurularak yeniden hesaplanır.
4- Özel imalat süreci gerektiren ihalelerde; varsa İdarenin teknik elemanlarından yoksa
il bayındırlık ve iskan müdürlüğünden özel imalata ilişkin analiz raporu ile birlikte işçilik,
malzeme ve alımla ilgili bütün hususlar dikkate alınarak yaklaşık maliyetin hesaplanması ve
bunlara ilişkin belgelerin gönderilmesi istenir.
5- İdare yaklaşık maliyetin hesaplanmasında; ihale konusu malın niteliğini, miktarını,
teslim süresini, nakliyesini, sigortasını ve diğer özel şartlarını belirterek KDV hariç bu işle
iştigal eden firmalardan fiyat bildirilmesini ister. Ancak, İdare, gerçek piyasa fiyatlarını
yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat
bildirimlerini ve proforma faturaları değerlendirmeye almaz.
6- İdare, piyasa koşullarını göz önünde bulundurmak suretiyle, aşağıdaki (a), (b) ve (c)
bentleri çerçevesinde elde ettiği fiyatların birini, birkaçını veya tamamını kullanmak suretiyle
yaklaşık maliyeti hesaplar.
a) Onarım işinin özelliğine göre kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarından fiyat istenerek yaklaşık maliyeti hesaplanır.
b) Gerçek veya tüzel kişilerden de fiyat bildirimi veya proforma fatura istenerek
yaklaşık maliyeti hesaplanır.
c) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının
internet sayfalarında yayımlanan fiyatlar da dikkate alınır.
204
7- İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatlarıyla birlikte açıklanır.
Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleriyle birlikte
açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.
8- İhale komisyonu, yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe
uğradığını belirlemesi durumunda, değişikliğin gerekçelerini belirtmek suretiyle güncellediği
yaklaşık maliyeti dikkate alır.
İhale usulleri
MADDE 335- İdare tarafından Kanunun 18, 19 ve 21 inci maddelerindeki hükümler
doğrultusunda, uygulanacak ihale usulü belirlenir. Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık
ihale usulü temel usuldür. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.
1- Açık ihale usulü
Açık ihale usulü, bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür. Tekliflerin alınması ve
değerlendirilmesini müteakip, idari ve teknik şartname gereklerini karşılayan istekliler ile
ihale dokümanında belirtilen şartlar doğrultusunda fiyat üzerinde görüşme yapılarak ihale
sonuçlandırılır. Ancak onay belgesi ve idari şartnamede belirtilmesi kaydıyla fiyat üzerinde
görüşme yapılmayabilir.
2- Pazarlık Usulü
a) İdare tarafından aşağıda belirtilen durumlarda pazarlık usulü ile ihale yapılır. Ayrıca
ikinci, üçüncü ve altıncı bentlerinde belirtilen hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. İlan
yapılmayan hallerde en az üç istekli davet edilerek, yeterlik belgelerini ve fiyat tekliflerini
birlikte vermeleri istenir.
- Açık ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması,
- Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve
beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine
ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması,
- Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi
olarak yapılmasının zorunlu olması,
- İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu
olmayan nitelikte olması,
- İhale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî
özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi,
- Yaklaşık maliyeti Kamu İhale Kurumunun yılı içerisinde belirlediği miktara kadar
olan ihaleler.
Doğrudan temin
MADDE 336- Aşağıda belirtilen hallerde onarımlar ilân yapılmaksızın ve teminat
alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurularak yapılır.
1- Onarımın, sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından yapılabileceğinin tespit
edilmesi.
2- Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.
3- Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek
ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden
alınması.
205
4- Kamu İhale Kurumu tarafından her yıl belirlenen miktarı aşmayan ihtiyaçlara
ilişkin onarımlar.
5- İdare; gerektiği takdirde varsa teknik elemanlarından yoksa il bayındırlık ve iskan
müdürlüğünden işin teknik özellikleri ile ilgili şartname, mahal listesi gibi bilgi ve belgeleri
temin eder.
6-Yapım gerektiren ve belirli bir süreyi kapsayan işlerde sözleşme düzenlenmesi
zorunludur.
7- İdarece görevlendirilen personel tarafından piyasa araştırması yapılmak suretiyle
yaklaşık maliyet hesap cetveli düzenlenir.
8- Onarıma ilişkin belirlenen ödenek harcama biriminin bütçesinde yoksa veya yeterli
değilse Bakanlıktan temin edilir.
9- İhale yetkilisinden, komisyon oluşturulması veya görevlendirilecek en az bir
personel tarafından onarım işleri için piyasa fiyat araştırması yapmak ve yürütmek üzere onay
alınır. Yaklaşık maliyet cetveli bu onay belgesine eklenir.
10- Onay alındıktan sonra, yazılı veya sözlü teklifler alınmak suretiyle yüklenici
belirlenir ve araştırma sonucunda düzenlenen piyasa fiyat araştırma tutanağı ihale yetkilisine
onaylattırılır.
11- İş bitiminde İdarece Yönergenin 351 ve 352 nci maddelerinde belirtildiği şekilde
işlem yapılır.
12- Onarımla ilgili yapılan iş ve işlemlerde mevzuatlardan kaynaklanan(fatura, onay,
taşınır işlem fişi, piyasa fiyat araştırma tutanağı, standart formlar) zorunluluklar yerine
getirilir.
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının hazırlanması
MADDE 337İdarece, Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan standart ihale ve/veya ön yeterlik
dokümanı esas alınarak hazırlanır.
1- İhale ve/veya ön yeterlik dokümanının her sayfası onaylanır ve asıl nüshası, ihale
işlem dosyasında muhafaza edilir.
2- İhale ve/veya ön yeterlik dokümanının hazırlanmasında, 4735 sayılı Kanun ile
uygulama yönetmelikleri ekinde yer alan tip şartnameler, standart formlar, tip sözleşme ve
Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan diğer mevzuat esas alınır.
3- İhale dokümanı aşağıdaki belgelerden oluşur.
a) İdari Şartname/Ön Yeterlik Şartnamesi,
b) Teknik Şartname,
c) Sözleşme Tasarısı,
ç) Standart formlar,
d) İdarece ihale dokümanı kapsamında verilecek diğer belgeler.
206
4- İdare, ihale dokümanını, ilan yapılacak hallerde ilk ilan tarihine, davet yapılacak
hallerde ise davet tarihine kadar hazırlar.
5- İhale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemeler birbirine aykırı olamaz.
İhale onayının alınması
MADDE 338- İhale konusu işe ilişkin yaklaşık maliyet hesap cetveli, şartnameler,
sözleşme tasarısı, teknik şartname ve diğer doküman ihale onay belgesine eklenir ve bu belge
ihale yetkilisinin onayına sunulur.
1- Ön ilan yapılması durumunda bu ilandan önce ihale onay belgesi ihale yetkilisinin
onayına sunulur. Bu belgeye sadece yaklaşık maliyet hesap cetvelinin eklenmesi yeterlidir.
2- İhale veya ön yeterlik ilanı yayımlanmadan önce, yeniden ihale onay belgesi
hazırlanarak ihale yetkilisinin onayına sunulur.
3- Ön ilan, ihale ilanı veya ön yeterlik ilanı yayımlanmadan, ilan yapılmaksızın
gerçekleştirilen ihalelerde ise davet yazısı gönderilmeden önce Kamu İhale Kurumunun
internet sitesinden ihale kayıt numarası alınır.
4- İhale kayıt numarası, ön ilan yapılan haller dahil, her ihale için bir kez alınır.
İhale komisyonunun kurulması ve çalışma esasları
MADDE 339- İhale komisyonu, tek sayıda olmak üzere başkan dâhil en az beş kişiden
oluşur. Üyelerden en az ikisinin ihale konusu işin uzmanı ve diğer bir üyenin muhasebe veya
mali işlerden sorumlu personel olması zorunludur.
1- İhale komisyonunun görevlendirilmesi sırasında komisyonun eksiksiz toplanacağı
dikkate alınarak, asıl üyeler ile bu üyelerin yerine geçecek aynı niteliklere sahip yeterli sayıda
yedek üyenin isimleri ve bu üyelerin komisyonda hangi sıfatla yer alacakları belirtilir.
2- Bir makamdaki görevi nedeniyle ihale komisyonunda görevlendirilen kişinin o
görevinden herhangi bir şekilde ayrılması sonucu komisyon üyeliğinden de ayrılmak zorunda
kalması halinde ayrılan personelin yerine atanan kişi değil, o asıl üyenin yedeği ile ihaleye
devam edilmesi ve herhangi bir nedenle asıl üyenin yerine geçen yedek üyenin geçerli
mazeret durumları hariç ihale sonuçlanıncaya kadar komisyon üyeliğine devam etmesi
gerekmektedir.
3- İhale komisyonunun İdarenin personelinden oluşturulması esastır. Ancak, onarım
işlerinde, işin ehli veya uzmanı görevli yok ise il bayındırlık ve iskan müdürlüğünden o işin
ehli veya uzmanı gerekli sayıda teknik eleman, teknik ve kontrollük hizmetlerinin yürütülmesi
amacıyla, kurulacak ihale komisyonuna üye olarak istenilmelidir.
4- İhale sürecindeki değerlendirmeleri yapmak üzere oluşturulan ihale komisyonu
dışında başka adlar altında komisyonlar kurulamaz.
5- İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır ve kararlar çoğunlukla alınır. Komisyon
üyeleri, kararlarda çekimser kalamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından
sorumlu olup, karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçelerini komisyon kararına yazmak
ve imzalamak zorundadır.
207
6- İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve
üyelerinin adları ve soyadları, unvanları ve komisyondaki sıfatları belirtilerek imzalanır.
7- İhale komisyonu, teklif veya başvuru kapsamında yer alan belgelerin doğruluğunu
teyit için gerekli gördüğü belge ve bilgileri isteyebilir. Komisyon tarafından bu doğrultuda
yapılan talepler, ilgililerce ivedilikle yerine getirilir.
İhale ve ön yeterlik ilanı
MADDE 340- İhalelere katılacak isteklilere davet niteliğinde olan ilânlarda gerekli
bilgilerin edinilmesine olanak sağlamak amacıyla, ihale konusu işi tanımlayacak hususlar ile
isteklilerin yeterliğinin tespiti için istenilen belgelere ilişkin bilgiler belirtilir. İlanlarda
aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
1-İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz.
2- İlân sürelerinin hesaplanmasında, ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır; ihale günü
ve son başvuru günü ise dikkate alınmaz.
3- Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân
yapılmasına kadar geçecek süre de göz önüne alınarak, ilân yapılacak yerlere yeterli süre
öncesinde ilân metinlerinin gönderilmesi zorunludur.
4- İlanların, elektronik araçlar ile hazırlanması ve gönderilmesi halinde, yaklaşık
maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihalelerde ilan süresi yedi (7) gün
kısaltılabilir.
5- Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre yapılan her ihale için ayrı ilan
düzenlenmesi esas olup birden fazla ihalenin bir ilan başlığı altında birleştirilerek
yayımlanmaz.
6- İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemeyeceği hüküm
altına alındığından, ihale ilân metinleri, İdarece hazırlanmış olan ihale dokümanı ve ihale
konusu işin idari şartnamesi esas alınarak düzenlenir.
7- Kamu İhale Bülteninde (Bülten) veya Kamu Satınalma Platformunda (Kanunun 13
üncü maddesinin (b) bendinin (1) nolu alt bendine göre düzenlenen ilanlar) yayımlanacak
ilanların Kamu İhale Kurumu tarafından hazırlanan ve internet üzerinden uygulamaya
konulan “İlan Hazırlama ve Gönderme Programı” kullanılarak hazırlanır ve internet aracılığı
ile bu Kuruma gönderilir.
8- İlanlar haftada en fazla beş (5) iş günü yayımlanır.
İhale ve ön yeterlik dokümanlarının görülmesi ve satın alınması
MADDE 341- İdare tarafından hazırlanan ve her sayfası onaylanan ön yeterlik
dokümanı ile ihale dokümanının birer örnekleri ön yeterliğe veya ihaleye katılmak
isteyenlere, İdarece basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek bir bedel
üzerinden satılır.
208
İhale ve ön yeterlik dokümanında değişiklik veya açıklama yapılması
MADDE 342- İlan yapıldıktan sonra ihale ve ön yeterlik dokümanında değişiklik
yapılmaması esastır. Değişiklik yapılması zorunlu olursa aşağıda belirtildiği şekilde işlem
yapılır.
1- Değişikliği gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek önceki
ilanlar geçersiz sayılır ve ihale yeniden aynı şekilde ilan edilir.
2- Teklif veya başvuruların hazırlanmasını etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar
veya eksikliklerin İdarece tespit edilmesi ya da İdareye yazılı olarak bildirilmesi halinde,
zeyilname düzenlenmek suretiyle dokümanda değişiklik yapılır. Yapılan bu değişikliklere
ilişkin zeyilname, ihale veya son başvuru tarihinden en az on (10) gün öncesinde bilgi sahibi
olmalarını temin edecek şekilde doküman alanların tamamına gönderilir veya imza karşılığı
elden tebliğ edilir.
3- Ancak, belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin ilanda da
bulunması halinde ise ihale sürecine devam edilebilmesi için düzeltme ilanı yapılır.
4- Yapılan değişiklik nedeniyle tekliflerin veya başvuruların hazırlanabilmesi için ek
süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale veya son başvuru tarihi bir defaya mahsus olmak
üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir.
5- Zeyilname düzenlenmesi halinde; tekliflerini vermiş veya başvurularını yapmış olan
istekli veya adaylara teklif veya başvurularını geri çekerek, yeniden teklif verme veya başvuru
yapma imkanı tanınır.
6- Ön yeterlik başvurusu veya teklif verme aşamasında, ihale veya ön yeterlik
dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duyulan hususlarla ilgili olarak, ihale veya son başvuru
tarihinden yirmi gün öncesine kadar yazılı olarak açıklama talep edilir. Bu tarihten sonra
yapılacak açıklama talepleri değerlendirmeye alınmaz.
7- Açıklama talebinin İdarece uygun görülmesi halinde yapılacak açıklama, bu tarihe
kadar doküman alanların tamamına gönderilir veya imza karşılığı elden tebliğ edilir.
8- İdarenin bu yazılı açıklaması, ihale veya son başvuru tarihinden en az on gün önce
tüm istekli olabilecekler, adaylar veya isteklilerin bilgi sahibi olmalarını sağlayacak şekilde
yapılır. Açıklamada, sorular ve İdarenin ayrıntılı cevapları yer alır; ancak açıklama talebinde
bulunanın kimliği belirtilmez. Yapılan yazılı açıklamalar, açıklama yapıldıktan sonra ihale
veya ön yeterlik dokümanı alanlara, bu doküman ile birlikte verilir.
İhale dışı bırakılacak olanlar
MADDE 343- İhale komisyonu tarafından, aşağıdaki durumda olan isteklilerin tespit
edilmesi halinde ihale dışı bırakılır.
1- İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkemece yürütülen, konkordato ilan eden,
işini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuata göre benzer durumda olan,
2- İflası ilan edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, borçlarından dolayı mahkeme
idaresinde bulunan veya ülkesindeki mevzuata göre benzer bir durumda olan,
209
3- Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükmü uyarınca, kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borcu olan,
4- Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi
borcu olan,
5- İhaleden önceki 5 yıl içinde, mesleki faaliyetinden dolayı yargı kararıyla hüküm
giyen,
6- İhale tarihinden önceki 5 yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş
veya meslek ahlakına aykırı faaliyette bulunduğu idare tarafından ispat edilen,
7- İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki
faaliyetten men edilmiş olan,
8- Kanunda belirtilen bilgi/belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge
verdiği tespit edilen,
9- İhaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan,
10- Yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.
İhaleye katılamayacak olanlar
MADDE 344- Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak,
kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihaleye katılamayacaklarından, bu konuda
araştırma yapılır.
1- Geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olanlarla TMK
kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir
ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar,
2- İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler,
3- İhale yetkilisi ile bu yetkiye sahip kurul görevlileri,
4- İhale konusu işle ilgili ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve
onaylamakla görevliler,
5- İhale yetkilisi, bu yetkiye sahip kurul görevlileri ile ihale konusu işle ilgili ihale
işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevlilerin; eşleri,
3.dereceye kadar kan hısımları, 2.dereceye kadar kayın hısımları, evlatlıkları ve evlat
edinenleri,
6- Üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkrada belirtilenlerin ortakları ile şirketleri;
7- Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici
teminatları gelir kaydedilir.
210
8- Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi
nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal
edilir.
Başvuruların veya tekliflerin alınması ve değerlendirilmesi ile ihalenin karara
bağlanması
MADDE 345- İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet, teklif fiyatları ile birlikte,
pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanır. Teklif
zarflarının incelenmesinin ardından, teklif zarfları açılmadan önce yaklaşık maliyet açıklanır.
Ancak, isteklilerce sunulan teklif zarflarının hiçbirinin Kanunun 30 uncu maddesinin birinci
fıkrasına uygun olmadığının anlaşılması halinde yaklaşık maliyet açıklanmaz.
1- Tekliflerin alınması ve açılması
a) İhale komisyonunca idari şartnamede belirtilen ihale saatinde ihaleye başlanır ve bu
saate kadar kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara
duyurulur.
b) İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. Bu incelemede, zarfın
üzerinde isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe
ait olduğu, ihaleyi yapan idarenin açık adresi ve zarfın yapıştırılan yerinin istekli tarafından
imzalanıp mühürlenmesi veya kaşelenmesi hususlarına bakılır. Bu hususlara uygun olmayan
zarflar bir tutanakla belirlenerek değerlendirmeye alınmaz.
c) Başvuru ya da teklif zarfının Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun
olmadığının anlaşılması halinde, söz konusu zarfın ön ve arka yüzünün fotokopisi çekildikten
sonra başvuru veya teklif zarfı açılmaksızın iade edilir. Başvuru veya teklif zarfının fotokopisi
ise İdare tarafından ihale işlem dosyasında muhafaza edilir.
ç) Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.
d) İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici
teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik olan veya teklif
mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler
ve teklif bedelleri ile işin yaklaşık maliyeti açıklanarak tutanağa bağlanır. Düzenlenen bu
tutanaklar ihale komisyonunca imzalanır ve ihale komisyon başkanı tarafından onaylanmış bir
sureti isteyenlere imza karşılığı verilir.
e) İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığına ilişkin kontrol, her bir belge için ayrı
ayrı yapılır ve tutanakta da her bir belge ayrı ayrı gösterilir.
f) İhale komisyonu tarafından başvuru veya teklif zarflarının Kanunun 30 uncu
maddesinin birinci fıkrasına uygun olup olmadığı incelenecek ve yapılan bu inceleme
sonucunda başvuru veya teklif zarfı açılan aday veya isteklilerin doküman satın alıp
almadıkları, İdare tarafından düzenlenen ve bir nüshası İdarede bulunan ön yeterlik/ihale
dokümanının satın alındığına ilişkin formlardan kontrol edilerek doküman satın almadığı
halde başvuruda bulunduğu veya teklif verdiği anlaşılanların başvuru veya teklifleri
değerlendirme dışı bırakılır.
g) İlk oturumda hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez. Teklifi oluşturan
belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler değerlendirilmek üzere ilk oturum
kapatılır.
2- Tekliflerin değerlendirilmesi
a) Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif
mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı ilk oturumda tespit edilen isteklilerin
tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir.
211
b) Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen
yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı
ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun
olmadığı belirlenen teklifler ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler
değerlendirme dışı bırakılır.
c) Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda
aritmetik hata olduğu kabul edilir ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılır.
3- İdarelerce belgelerdeki eksik bilgilerin tamamlatılması
a) İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler ve
bu belgelere, ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden herhangi birinin,
aday veya isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik belgeler ve ekleri İdarece tamamlatılır.
b) Ayrıca,
- Geçici teminat ve teklif mektuplarında taşıması zorunlu hususlar hariç olmak üzere,
sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmayan bilgi
eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,
- Aday ve isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce düzenlenen
belgelerde, belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, belgenin içeriğine ilişkin tereddüt
yaratacak nitelikte olan ve belgeyi düzenleyen kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan
bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,
İdarece tamamlatılır.
c) Bu çerçevede, bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler, İdarece ilgili
kurum veya kuruluştan re’sen istenebilir. Söz konusu belgelerin aday veya istekliler
tarafından tamamlatılmasının istenilmesi halinde ise bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin
belgelerin niteliği dikkate alınarak İdarece aday veya isteklilere iki iş gününden az olmamak
üzere makul bir tamamlama süresi verilir.
ç) İdarece bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre içinde aday
veya isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya ihale tarihinden sonraki bir tarihte
düzenlenmesi halinde, bu belgeler, aday veya isteklinin başvuru veya ihale tarihi itibarıyla
ihaleye katılım şartlarını sağladığını tevsik etmesi halinde kabul edilir.
d) Bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin belgelerin yazılı olarak istenilmesi ve
aday ve isteklilerce bir dilekçe ekinde sunulması gerekmektedir. İdarece belirlenen sürede
eksik bilgileri tamamlamayan aday ve isteklilerin başvuruları veya teklifleri değerlendirme
dışı bırakılır ve isteklilerin geçici teminatları gelir kaydedilir.
e) İlgili mevzuatına göre ihaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken belge veya
bilgilerin İdarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında tespit
edildiği hallerde, İdarece bu tür belge veya bilgiler başvuruların ya da tekliflerin
değerlendirilmesi aşamasında aday veya isteklilerden talep edilemez ve tamamlatılamaz.
f) Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile
geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine
geçilir.
4- İsteklilerden tekliflerine açıklık getirilmesinin istenmesi
a) İhale komisyonunun talebi üzerine İdare, tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve
değerlendirmesinde yararlanmak üzere açık olmayan hususlarla ilgili isteklilerden açıklama
ister.
b) Bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale
dokümanında öngörülen kriterlere uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla
istenilemez ve bu sonucu doğuracak şekilde kullanılamaz.
c) İdarenin yazılı açıklama talebine, istekli tarafından yazılı olarak cevap verilir.
212
5- Aşırı düşük teklifler
a) İhale komisyonu, verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya
yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder.
b) Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden, teklifte
önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
c) İhale komisyonu tarafından;
- Onarım işinin ekonomik olması,
- Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin onarım işinin yerine getirilmesinde
kullanacağı avantajlı koşullar,
- Teklif edilen onarım işinin özgünlüğü,
hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak,
aşırı düşük teklifler değerlendirilir.
ç) Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı
açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
d) İhale komisyonu tarafından, aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve
ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde, sınır değer veya sorgulama kriterleri ya
da ortalamalara ilişkin olarak Kamu İhale Kurumu tarafından düzenleme yapılmış ise bu
düzenlemelerde yer alan kriterler esas alınır.
6-Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler
a) İhale komisyonu;
- Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup
olmadığını,
- Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp
yapılmadığını,
- Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve tahsis edilen
veya gönderilen ödenekler de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması
halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirler veya verilen teklif
fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar verir.
b) Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte
görülmesi halinde İdarenin yeterli ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği
ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de
dikkate alınarak kabul edilir. Bu durumda sorumluluk komisyona aittir.
7- Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi
a) İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek
ihaleyi iptal etmekte serbesttir.
b) İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına
girmez.
c) Bütün teklifler reddedilerek ihalenin iptaline karar verilmesi halinde, tekliflerin
reddedilme gerekçelerine de ihale komisyonu kararında yer verilir
ç) İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte
derhal bildirilir.
8- Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi ve ihalenin karara
bağlanması
a) Yapılan değerlendirme sonucunda ihale komisyonu tarafından ihale, ekonomik
açıdan en avantajlı teklifi veren istekli üzerinde bırakılır.
213
b) İhale komisyonu, yapacağı değerlendirme sonucunda gerekçeli bir karar alarak
(İhale Komisyonu Kararı Standart Form) ihale yetkilisinin onayına sunar.
c) Kararda, ihale komisyonunun çalışmasının başından itibaren yapılan işlemler ile
kararın gerekçesi ayrıntılı bir şekilde açıklanır.
ç) Karara karşı oy kullanan üye bulunması halinde karşı oyun gerekçesi kararda
belirtilir. Teklifi değerlendirme dışı bırakılan istekli bulunuyor ise değerlendirme dışı
bırakılma gerekçeleri de belirtilir.
9- İhale kararının onaylanması veya iptali
a) İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce, ihale üzerinde bırakılan istekli ile
varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı
olup olmadığı Kamu İhale Kurumundan teyit edilerek buna ilişkin belge ihale kararına
eklenir.
b) Yapılan teyit işlemi sonucunda, her iki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda
ihale iptal edilir.
c) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş (5) iş günü içinde ihale kararını
onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
ç) İhale onayı, İhale Komisyonu Kararı Standart Formu kullanılarak veya MEOP un
ilgili modülündeki onay belgesi düzenlenerek alınır.
d) İhale; kararın ihale yetkilisince onaylanması halinde geçerlidir.
İhale kararının bildirilmesi ve sözleşmenin imzalanması ve kesin teminat
alınması
MADDE 3461- İhale kararının bildirilmesi
a) Kesinleşen ihale kararı Kesinleşen İhale Kararının Bildirilmesi Standart Form
kullanılarak isteklilere bildirilir.
b) İhale yetkilisi tarafından ihalenin iptal edilmesi durumunda bu husus İhale İptal
Kararlarının Bildirilmesi Formu kullanılarak, bütün başvuruların reddedilmesi sebebi ile
ihalenin iptalinde ise Bütün Başvuruların ve Tekliflerin Reddedilmesi Sebebi ile İhalenin
İptali Formu kullanılarak bildirilir.
c) İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en
geç üç (3) gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dâhil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere
bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun
bulunmama gerekçelerine de yer verilir.
ç) İhale; kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere
gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.
d) İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; Kanunun 21 inci
maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün
geçmedikçe sözleşme imzalanmaz.
2- Sözleşmeye davet ve imzalanması
a) Sözleşmeye davet, “Üzerine İhale Yapılan İsteklinin Sözleşmeye Davet Edilmesine
İlişkin Form Standart Form kullanılarak yapılır.
b) Kanunun 41 inci maddesinde belirtilen sürenin bitimini, ön mali kontrol yapılması
gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde,
ihale üzerinde bırakılan istekli sözleşmeye davet edilir. Bu davet yazısında, tebliğ tarihini
izleyen on gün içinde yasal yükümlüklerini yerine getirmek suretiyle sözleşmeyi imzalaması
hususu bildirilir.
214
c) İsteklinin, bu davet yazısının bildirim tarihini izleyen on gün içinde yasal
yükümlülüklerini yerine getirerek sözleşmeyi imzalaması İdarece sağlanır.
ç) Sözleşme imzalandıktan sonra geçici teminat iade edilir.
d) Mücbir sebep halleri dışında ihale üzerinde bırakılan isteklinin, sözleşmeyi
imzalamaması durumunda, geçici teminatı gelir kaydedilmesi için ilgili muhasebe birimine
yazı yazılır ve hakkında Kanunun 58 inci maddesi hükümleri uygulanması için Bakanlığa
durum bildirilir.
3- Kesin teminat
İhale üzerinde bırakılan istekliden, sözleşme imzalanmadan önce, ihale bedelinin
yüzde altısı (% 6) oranında kesin teminat alınır.
4- Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine bildirim
İhale üzerinde bırakılan istekliyle sözleşmenin imzalanamaması durumunda,
ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi
kaydıyla, bu teklif sahibi istekliyle sözleşme imzalanabilir.
5- İhalenin sözleşmeye bağlanması
a) Sözleşme bedelinin Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin (1) numaralı alt
bendi gereğince Kamu İhale Kurumunca belirlenen tutarı aşması durumunda, bu bedelin
onbinde beşi (% 005) oranındaki tutar, sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından
sözleşme imzalanmadan önce Kamu İhale Kurumu hesabına yatırılır.
b) Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri sözleşme imzalanmadan
önce Kamu İhale Kurumuna gönderilmek suretiyle, sözleşme imzalanacak isteklinin ihalelere
katılmaktan yasaklı olup olmadığı teyit edilir.
c) İdare tarafından ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olarak hazırlanan
sözleşme, ihale yetkilisi ve yüklenici tarafından imzalanır ve sözleşmenin İdarece onaylı bir
örneği yükleniciye verilir. Yüklenici tarafından sözleşmenin birden fazla nüsha olarak
düzenlenmesi talep edilirse, talep edilen sayı kadar sözleşme nüshası düzenlenir.
ç) İhale dokümanında sözleşmenin notere tescil ve onayına yönelik düzenleme
yapılmış ise düzenleme çerçevesinde işlem gerçekleştirilir.
d) Yüklenicinin iş ortaklığı veya konsorsiyum olması halinde, hazırlanan sözleşme
bütün ortaklar tarafından imzalanır ve sözleşmenin İdarece onaylı birer örneği ortaklara
verilir. Ortaklar tarafından sözleşmenin birden fazla nüsha olarak düzenlenmesi talep edilirse,
talep edilen sayı kadar sözleşme nüshası düzenlenir.
e) Sözleşmenin imzalanmasına ilişkin her türlü vergi, resim ve harçlar ile diğer
sözleşme giderleri yükleniciden tahsil için ilgili muhasebe birimine yazı yazılır.
f) Sözleşme bedelinin Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin (1) numaralı alt bendi
gereğince Kamu İhale Kurumunca belirlenen tutarı aşması durumunda, bu bedelin onbinde
beşi (% 005) oranındaki tutar, sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından sözleşme
imzalanmadan önce Kamu İhale Kurumu hesabına yatırılır.
İhale sonuçlarının bildirilmesi
MADDE 347- İhale sözleşmenin taraflarca imzalanmasından sonra hazırlanacak İhale
Sonuç Formu en geç onbeş gün içinde Kamu İhale Kurumuna internet üzerinden gönderilir.
Sözleşme düzenlenmeyen hallerde de İhale Sonuç Formunun ilgili kısımları yapılan ihalenin
özelliğine göre doldurulur.
215
İhale sonucu idarece yapılacak işlemler
MADDE 3481- İdarece sözleşme imzalandıktan sonra yükleniciye tutanakla yer teslimi yapılarak
taraflarca tutanak imzalanır.
2- İhale yapılarak sözleşme imzalandıktan sonra tahsis edilen ödenek bedelinden ihale
tutarının gönderilmesi için Bakanlığa yazı yazılarak “İhale Bedeli Talep Formu” yazıya
eklenir.
3- İhale bedelinin İdareye aktarılması üzerine, işin bittimi beklenip, ilgili yükleniciden
onarım işinin bittiğine dair yazı (iş bitirme dilekçesi) alınır.
4- İşin bitirildiğine dair yazının verilmesi üzerine yetkili teknik ekip işi kontrol eder ve
hak ediş düzenlenir.
5- Hak ediş miktarının sözleşmede belirtildiği şekilde yükleniciye ödenmesi için
ödeme emri belgesi düzenlenir ve gerekli belgeler eklenerek ilgili muhasebe birimine
gönderilir.
İş artışının olması durumu
MADDE 3491- Onarım sırasında öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması
halinde, sözleşmeye esas proje içinde kalması ve İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten
ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması şartlarıyla, anahtar teslimi
götürü bedel ihale edilen onarım işlerinde sözleşme bedelinin yüzde onuna (% 10), birim fiyat
teklif almak suretiyle ihale edilen onarım işleri sözleşmelerinde ise yüzde yirmisine (% 20)
kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde
aynı yükleniciye yaptırılır.
2- İş artışına gidilecekse mukayeseli keşif yaptırılarak gerekçe raporu ile birlikte
Bakanlığa gönderilir ve uygun görüş alınıp ödenek temin edildikten sonra onarım işi
yaptırılır.
3- İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış
yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının
ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi sağlanır.
Sözleşme bedelinin yüzde sekseninden (% 80) daha düşük bedelle tamamlanması
MADDE 350- Sözleşme bedelinin yüzde sekseninden (% 80) daha düşük bedelle
tamamlanacağı anlaşılan işlerde, yüklenicinin işi bitirmesi zorunlu olduğundan, yükleniciye
yapmış olduğu gerçek giderleri ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin yüzde
sekseni (% 80) ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının yüzde beşi
(% 5) geçici kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden ödenir.
216
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım-İnşaat İşlemleri
Yatırım projesi teklifinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 351- Yatırım projelerinde aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
1- Yatırım projesi tekliflerinde bulunulurken, ülkemizin idari yapısındaki değişiklikler
de göz önünde bulundurularak, ihtiyaç gerçekçi nedenlere dayandırılır ve kaynakların daha
etkin kullanılması amacıyla gereksiz taleplerde bulunulmaz.
2- Bakanlığımız hizmet binalarının yapım projelerine ait teklifler gerekçeli rapor ile
birlikte, yatırım programı hazırlıklarında değerlendirilmek üzere Haziran ayı sonuna kadar,
Bakanlığa yazı ile gönderilir.
Yatırım teklifinde bulunulan projenin yatırım programına alınmasından önce
yapılacak işlemler
MADDE 352- Yatırım programına alınması teklif edilen projelerin arsaları, programa
alınmadan önce temin edilir ve programa alındığı yıl itibari ile ihale edilerek başlanmasına
imkan verecek şekilde aşağıda belirtilen niteliklerde olmasına dikkat edilir.
1- Uygun olması durumunda mülkiyeti Hazineye ait arsalara öncelik verilir.
2- Arsanın il/ilçe merkezinde veya gelişme durumuna göre merkezi sayılabilecek
bölgesinde olmasına dikkat edilir.
3- Arazi veya arsa, imar planında “ resmi kurum alanı” olarak ayrılmış olmalıdır.
“resmi kurum alanı” olarak ayrılmamışsa imar planında gerekli değişikliklerin yapılması
sağlanır.
4- Bağış yoluyla temin edilecek arazi veya arsalarda, bağış işlemlerinin düzenlendiği
Millî Emlak Genel Tebliği hükümlerine uyulur.
5- Maliyet artışına sebebiyet verilmemesi ve arsa değişikliklerine gidilmemesi için
temin edilecek arsanın veya arazinin Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca belirlenen kriterler
çerçevesinde, aşağıdaki hususların il bayındırlık ve iskan müdürlüğü vasıtası ile belirlenmesi
sağlanır.
a) Dere yataklarında olmaması ve su baskınına maruz kalmaması,
b) Heyelan ve bataklık bölgesinde bulunmaması,
c) Eğiminin yüzde beşi (% 5) geçmemesine dikkat edilmesi,
ç) Zemin sual fişinin hazırlattırılarak yeraltı suyunun tespit edilmesi ve buna göre
projenin uygulanması için arsanın uygun olup olmadığının araştırılması,
d) Arsada projenin uygulanmasına mani olacak şekilde, enerji nakil hattı, dere,
korunması gereken bina, ağaç bulunup bulunmadığının tetkik edilmesi,
e) İmar planında seçilen arsanın amacına uygun şekilde yeterli alana sahip olması,
Arsa veya arazi temininden sonra Bakanlığa gönderilecek belgeler
MADDE 353- Yatırım programına alınması istenilen projelerle ilgili talep yazılarına
aşağıdaki belgeler temin edilerek eklenir.
217
1- Hazineye ait taşınmazın şerh ve beyanlarını da gösteren son tapu örneği ilgili tapu
müdürlüğünden yazı ile istenir.
2- İlgili belediye başkanlığından, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının, resmi kurum
alanını gösteren ilgili imar paftası orijinal kopyası (iki adet) ve son bir yıl içerisinde tasdik
edilmiş imar durumu belgesi (kat sayısı, inşaat yaklaşma mesafeleri, TAKS, KAKS ve diğer
yapılaşma koşullarını gösteren) yazı ile istenir.
3- Resmi kurum alanı olarak ayrılan parsele ait kadastrol çapı, kadastro
müdürlüğünden yazı ile istenir.
4- Hizmet binası içinde yer alacak birimlerin, mevcut ve geleceğe yönelik gelişme
eğilimi de göz önünde bulundurularak düzenlenecek ve defterdar tarafından onaylı, birim
adını, oda sayısını, kullanım amacını, her odada görev yapacak kişi sayısını gösteren ayrıntılı
ön ihtiyaç programı,
5- Taşınmazın Bakanlık adına alınan tahsis kararı.
Yatırım programında yer alan projelere ait bilgi ve belgelerin gönderilmesi
MADDE 354- İlgili yıl yatırım programına alınan her bir proje için defterdarlıkça,
yatırımların uygulama durumları, etkinliğin artırılmasına ve karşılaşılan güçlüklerin
giderilmesine yönelik görüşleri de eklenmek suretiyle hazırlanacak yıllık raporlar ve yıl
içerisinde ödenen son hakedişe ait kapak sayfalarının onaylı örnekleri izleyen yılın ocak ayı
içerisinde il bayındırlık ve iskan müdürlüğünden yazı ile istenerek Bakanlığa gönderilir.
ONBEŞİNCİ KISIM
Taşınır İşlemleri
BİRİNCİ B ÖLÜM
Amaç, Kapsam, Yasal Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 355- Bu kısmın amacı, milli emlak taşra birimlerindeki taşınırların kaydı,
muhafazası ve kullanımı ile yönetim hesabının verilmesi, taşınır yönetim sorumlularıyla
bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesi ve kamu idareleri arasında taşınırların
bedelsiz devri ile tahsisine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 356- Bu Yönerge; kaynağına ve edinme yöntemine bakılmaksızın il
defterdarlıkları millî emlâk dairesi başkanlıkları, millî emlâk müdürlükleri ve malmüdürlüğü
millî emlâk servislerindeki taşınırlar ile çeşitli kanunlara göre Hazineye intikal eden taşınırları
kapsar.
Yasal dayanak
MADDE 357– Bu Yönerge; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun
44, 45, 46 ve 48 inci maddeleri ile 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 39 uncu maddesine dayanılarak düzenlenmiştir.
218
Tanımlar
MADDE 358- Bu Kısımda geçen tanımlardan;
Kanun: 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununu,
Yönetmelik: Taşınır Mal Yönetmeliğini,
Harcama Birimi: Bakanlık bütçesinden ödenek tahsis edilen ve gönderilen ödeneği
harcama yetkisi bulunan taşra birimini,
Harcama yetkilisi: İlçelerde kaymakam ve illerde defterdarı,
Üst yönetici: Bakanlık müsteşarını,
Taşınır: Çeşitleri ile kod numaraları Yönetmeliğe ekli Taşınır Kod Listesinin (A) ve
(B) bölümlerinde gösterilen taşınırları,
Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi: Harcama yetkilisi tarafından belirlenen ve harcama
yetkilisi adına taşınırları teslim alan, koruyan, kullanım yerlerine teslim eden, bu
Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre kayıtları tutan ve bunlara ilişkin belge ve
cetvelleri düzenleyen ve bu hususlarda hesap verme sorumluluğu çerçevesinde harcama
yetkilisine karşı sorumlu olan görevlileri,
Taşınır konsolide görevlisi: İdarenin taşınır kayıt ve kontrol yetkililerinden aldığı
harcama birimi taşınır hesaplarını konsolide ederek taşınır hesap cetvellerini hazırlamak ve
biriminin bir üst teşkilattaki taşınır konsolide görevlisine vermekle sorumlu olan görevlileri,
Ambar: Kamu idarelerine ait taşınırların kullanıma verilinceye kadar veya
kullanımdan iade edildiğinde muhafaza edildiği yeri,
Tüketim malzemeleri: Belirli bir hizmetin üretilmesinde kullanılan, kullanımı
sonucunda tükenen veya bir süre kullanıldıktan sonra ilk özelliklerini kısmen veya tamamen
kaybederek bir daha kullanılamayacak duruma gelen, çeşitleri ile kod numaraları Yönetmeliğe
ekli Taşınır Kod Listesinin (A) bölümü 150 hesap detayında yer alan malzemeleri,
Dayanıklı taşınırlar: Yönetmeliğe ekli Taşınır Kod Listesinin (B) bölümünde
gösterilen makine ve cihazlar ile taşıtlar ve demirbaşları,
Demirbaşlar: Belirli bir hizmete tahsis amacıyla edinilen, belli bir süreye tâbi
olmaksızın uzun süre kullanılabilen ve kullanılmakla yok olmayan, çeşitleri ile kod
numaraları Yönetmeliğe ekli Taşınır Kod Listesinin (B) bölümü 255 hesap detayında yer alan
taşınırları,
Taşıtlar: Yolcu ve yük taşımacılığında kullanılanlar ile özel amaçlı kullanımlar için
muhtelif cihazlarla donatılmış bulunan ve çeşitleri ile kod numaraları Yönetmeliğe ekli
Taşınır Kod Listesinin (B) bölümü 254 hesap detayında gösterilen taşıtları,
Makine ve cihazlar: Çeşitleri ile kod numaraları Yönetmeliğe ekli Taşınır Kod
Listesinin (B) bölümü 253 hesap detayında yer alan, üretim ve hizmet amacıyla kullanılan her
türlü makine, cihaz ve aletleri,
Taşınır I inci düzey detay kodu: Yönetmeliğe ekli Taşınır Kod Listesinde gösterilen
taşınır hesap kodundan sonra gelen iki haneli detay kodunu,
Taşınır II nci düzey detay kodu: Yönetmeliğe ekli Taşınır Kod Listesinin gösterilen taşınır I
inci düzey detay kodundan sonra gelen iki haneli detay kodunu,
Taşınır hesap kodu: 3/5/2005 tarihli ve 2005/8844 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği çerçeve hesap planında yer alan ve
taşınırın kaydedildiği ilgili hesap kodunu,
Taşınır kodu: Taşınırın kayıtlarda detaylı izlendiği, taşınır hesap kodu ile taşınır I ve II
nci düzey detay kodu ve sonraki düzey detay kodlarının birleşiminden oluşan kodu,
Hurda: Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve
fiziki nedenlerle alınış amaçları doğrultusunda kullanılması imkânı kalmayan veya tamiri
mümkün veya ekonomik olmayan arızalar nedeniyle kullanılmasında yarar görülmeyerek
hizmet dışı bırakılan taşınırlar ile üretim sırasında elde edilen kırpıntı, döküntü ve artık
parçaları,
ifade eder.
219
İKİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Görevliler ile Kullanılan Defter ve Belgeler
Sorumluluk
MADDE 3591- Taşınırların muhafazası ile görevli olan veya kendilerine kullanılmak üzere taşınır
teslim edilen görevliler;
- Bu taşınırları en iyi şekilde muhafaza etmekle,
- Gerekli bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmakla,
- Veriliş amacına uygun bir şekilde kullanmakla,
- Görevin sona ermesi veya görevden ayrılma halinde iade etmekle,
sorumludur.
2- Zimmetle teslim edilen dayanıklı taşınırlar, kullanıcıları tarafından başkasına
devredilemez.
3- Kullanıcılarının görevden ayrılması halinde söz konusu taşınırların ambara iade
edilmesi zorunludur. Bu şekilde teslim yapılmadan personelin kurumla ilişiği kesilmez.
4- Taşınırların muhafazasından ve yönetilmesinden sorumlu olanların, gerekli
tedbirleri almaması veya özeni göstermemesi nedeniyle taşınırın kullanılmaz hale gelmesi
veya yok olması durumunda, 27/9/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile yürürlüğe konulan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik hükümlerine göre işlem yapılır.
5- Kullanılmak üzere kendilerine taşınır teslim edilen görevlilerin kasıt, kusur, ihmal
veya tedbirsizlik ya da dikkatsizlikleri nedeniyle oluşan kamu zararı, değer tespit komisyonu
tarafından tespit edilecek rayiç bedeli üzerinden, ilgili mevzuat hükümleri uygulanmak
suretiyle tahsil edilir.
Harcama yetkilisi
MADDE 360- Harcama yetkilisi, taşınır işlemlerinin aşağıda belirtildiği şekilde
yapılmasından sorumludur.
1- Taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden,
kullanılmasından, kontrolünden, kayıtlarının Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre
saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasını sağlamaktan ve taşınır yönetim hesabını ilgili
mercilere göndermekten,
2- Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri aracılığıyla, taşınır kayıtlarının Yönetmelik
hükümlerine uygun olarak tutulması, taşınır yönetim hesabının ilgili mercilere gönderilmesi,
taşınırlara ilişkin işlem ve kayıtların usulüne uygun olarak yapılması veya yaptırılmasından;
kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırların ilgililerden tazmini
için gerekli işlemlerin yapılmasından veya taşınır kayıt kontrol yetkilileri aracılığı ile
yaptırılmasından.
220
Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi
MADDE 361- Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri, harcama yetkililerince, memuriyet
veya çalışma unvanına bağlı kalmaksızın, taşınır kayıt ve işlemlerini yapabilecek bilgi ve
niteliklere sahip personel arasından görevlendirilir. Taşınır işlemleri yoğun olan harcama
birimlerinde birden fazla taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi görevlendirilebilir. Taşınır kayıt ve
kontrol yetkilileri aşağıda belirtilen işleri yapar.
1- Harcama birimince edinilen taşınırlardan muayene ve kabulü yapılanları cins ve
niteliklerine göre sayarak, tartarak, ölçerek teslim alır, doğrudan tüketilmeyen ve kullanıma
verilmeyen taşınırları sorumluluğundaki ambarlarda muhafaza eder
2- Muayene ve kabul işlemi hemen yapılamayan taşınırları kontrol ederek teslim alır
ve bunların kesin kabulü yapılmadan kullanıma verilmesini önler.
3- Taşınırların giriş ve çıkışına ilişkin kayıtları tutar, bunlara ilişkin belge ve cetvelleri
düzenler ve taşınır yönetim hesap cetvellerini konsolide görevlisine gönderir.
4- Tüketime veya kullanıma verilmesi uygun görülen taşınırları ilgililere teslim eder.
5- Taşınırların yangına, ıslanmaya, bozulmaya, çalınmaya ve benzeri tehlikelere karşı
korunması için gerekli tedbirleri alır ve alınmasını sağlar.
6- Ambarda çalınma veya olağanüstü nedenlerden dolayı meydana gelen azalmaları
harcama yetkilisine bildirir.
7- Ambar sayımını ve stok kontrolünü yapar, harcama yetkilisince belirlenen asgarî
stok seviyesinin altına düşen taşınırları harcama yetkilisine bildirir.
8- Kullanımda bulunan dayanıklı taşınırları bulundukları yerde kontrol eder,
sayımlarını yapar ve yaptırır.
9- Harcama biriminin malzeme ihtiyaç planlamasının yapılmasına yardımcı olur.
10- Kayıtlarını tuttuğu taşınırların yönetim hesabını hazırlar ve harcama yetkilisine
sunar.
11- Ambarlarda kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlikleri nedeniyle meydana gelen
kayıp ve noksanlıklardan sorumlu olup, sorumluluklarında bulunan ambarları devir ve teslim
etmeden görevlerinden ayrılamaz.
Taşınır konsolide görevlisi
MADDE 362- Taşınır konsolide görevlisi, ilçede malmüdürü, ilde defterdar tarafından
belirlenir.
Defter, belge ve cetveller
MADDE 363- Taşınır işlemlerinde, işlem türüne göre, Bakanlık Strateji Geliştirme
Başkanlığı web sitesindeki Maliye SGB.net sitemine giriş yapılarak “Taşınır Mal ve Harcama
Giriş” modülü üzerinden aşağıda belirtilen defter, belge ve cetveller düzenlenir. Programı
kullanabilmek için ilgili görevlilere Strateji Geliştirme Başkanlığından yazı ile şifre istenir.
221
1- Taşınır Kod Listesinin (A) bölümünde yer alan tüketim malzemelerinin giriş ve
çıkış kayıtları için Tüketim Malzemeleri Defteri,
2- Taşınır Kod Listesinin (B) bölümünde yer alan her bir dayanıklı taşınıra ait giriş ve
çıkış kayıtları Dayanıklı Taşınırlar Defteri,
3- Taşınır İşlem Fişi,
4- Zimmet Fişi,
5- Taşınır İstek Belgesi,
6- Dayanıklı Taşınırlar Listesi,
7- Taşınır Geçici Alındısı ,
8- Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı,
9- Ambar Devir ve Teslim Tutanağı,
10- Sayım Tutanağı,
11- Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli,
12- Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli,
13- Taşınır Hesap Cetveli,
14- Taşınır Kesin Hesap Cetveli,
15- Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetveli,
16- Ambar Devir ve Teslim Tutanağı,
17- Sayım Tutanağı,
18- Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli,
19- Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli,
20- Taşınır Hesap Cetveli,
21- Taşınır Kesin Hesap Cetveli,
22- Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetveli.
222
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Taşınır Kayıt İşlemleri
Taşınırların kaydı
MADDE 364- İdarece bütün taşınırlar ve bunlara ilişkin işlemler, Yönergenin 364
üncü maddesinde belirtildiği şekilde Maliye SGB.net sistemi kullanılarak yapılır.
1- Taşınır kayıtlarının, yönetim hesabı verilmesine esas olacak şekilde tutulması ve her
bir kaydın belgeye dayanması esas olduğundan bu hususa dikkat edilir.
2- Bu çerçevede;
a) Önceki yıldan devren gelen taşınırlar ile içinde bulunulan yılda herhangi bir şekilde
edinilen veya elden çıkarılan taşınırlar,
b) Taşınırlardaki kayıp, fire, yıpranma ve benzeri nedenlerle meydana gelen azalmalar,
c) Sayım sonucunda ortaya çıkan fazlalar,
miktar ve değer olarak kayıtlara alınarak takip edilir.
Kayıt zamanı ve kayıt değeri
MADDE 3651- Taşınırlar, edinme şekline bakılmaksızın kamu idaresince kullanılmak üzere teslim
alındığında giriş kaydedilir.
2- Taşınırlar;
- Tüketime verildiğinde,
- Satıldığında,
- Başka harcama birimlerine devredildiğinde,
- Çeşitli nedenlerle kullanılamaz hale geldiğinde,
- Hurdaya ayrıldığında veya kaybolma, çalınma, canlı taşınırın ölümü gibi yok olma
hallerinde,
çıkış kaydedilir.
3- Giriş ve çıkış kayıtları taşınır işlem fişine dayanılarak yapılır. Giriş ve çıkış
kayıtları;
a) Satın alma suretiyle edinme ve değer artırıcı değişiklik hallerinde maliyet bedeli,
b) Bedelsiz devir, kullanılamaz hale gelme, yok olma ve hurdaya ayrılma hallerinde
kayıtlı değeri,
c) Bağış, yardım ve hediye yoluyla edinilen taşınırlarda; bağış ve yardımda bulunan
tarafından ispat edici bir belge ile değeri belirtilmiş ise bu değer, belli bir değeri yoksa değer
tespit komisyonunca belirlenen değer,
esas alınarak yapılır.
Değer tespit komisyonu
MADDE 3661- Değer tespit komisyonu harcama yetkilisinin onayı ile,
- Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi,
- İşin uzmanı,
- Görevlendirilecek başka bir üye,
dahil en az üç kişiden kurulur.
223
2- Komisyon değer tespitinde ticaret odası, sanayi odası, borsa, meslek kuruluşları,
ilgili diğer kuruluşlardan veya aynı nitelikteki taşınırı satın alan idarelerden ve fiyat
araştırması sonuçlarından yararlanır.
3- Satın alma suretiyle edinilen taşınırların maliyet bedelinin tespitinde, Genel
Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uygulanır.
4- Faturada çeşitli taşınırlar için topluca gösterilmiş giderler olması durumunda,
giderler taşınırların alış bedelleri ile orantılı olarak paylaştırılır. Taşınırlar faturada kayıtlara
esas olacak şekilde çeşitleri itibarıyla ayrı ayrı gösterilir.
Dayanıklı taşınırlarda değer artışı
MADDE 3671- Kullanım devamlılığının sağlanması için yapılan bakım ve onarım harcamaları hariç
olmak üzere dayanıklı taşınırların; niteliğini, kullanım şeklini değiştiren, hizmet kalitesini ve
taşınırlardan sağlanan faydayı artıran ve benzeri amaçlarla yapılan değer artırıcı harcamalar,
taşınırın kayıtlı maliyet değerine, ilgili taşınır kayıt kontrol yetkilisi tarafından taşınır işlem
fişi düzenlenmek suretiyle ilave edilir.
2- Bu şekilde maliyetlere ilave edilecek değer artırıcı harcamalar nitelik, tür ve tutar
itibarıyla Bakanlıkça belirlenebildiğinden bu hususa ayrıca dikkat edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Taşınır Edinimi
Taşınırların öncelikle diğer idarelerden karşılanması
MADDE 368- İdarece ihtiyaç duyulan taşınırların öncelikle diğer idarelerdeki ihtiyaç
fazlası taşınırlardan karşılamak suretiyle temin etmeleri esas olduğundan öncelikle Muhasebat
Genel Müdürlüğünün “www.kbs.gov.tr/IhtiyacFazlasi/gen/anaRapor.htm” linkinden taşınırlar
kontrol edilir. İhtiyaç duyulan taşınırların bu şekilde karşılanması halinde, satın alma yoluna
gidilmez ve bu ihtiyaçlar için ödenek veya kaynak ayrılması talebinde bulunulmaz.
Taşınır satın alınması, giriş işlemleri ve ödeme işlemleri
MADDE 369- İdarece, ihtiyaç duyduğu taşınırların satın alma, giriş ve ödeme
işlemleri 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar kapsamında Maliye SGB.net sisteminde bulunan
harcama modülünden süreç oluşturmak suretiyle yapılır. Ayrıca aşağıdaki hususlara da dikkat
edilir.
1- Satın alınan taşınırlar için, teslim alındıktan sonra, Yönetmeliğe ekli taşınır kod
listesindeki hesap kodları itibarıyla üçer nüsha taşınır işlem fişi düzenlenerek bu maddenin
üçüncü fıkrasında belirtildiği şekilde işlem yapılır.
2- Alımı Bakanlıktan veya defterdarlıktan yapılarak birden fazla birime doğrudan
teslim edilen taşınırlar için, taşınırın teslim edildiği birimlerce taşınır işlem fişi düzenlenir ve
bir nüshası alımı yapan birime gönderilir. Alımı yapan birim, gelen fişlere dayanarak,
ödemeye ve kendi giriş kayıtlarına esas olmak üzere taşınır işlem fişi düzenler. Diğer
birimlerden alınan fişler, düzenlenen bu fişin idarede kalan nüshasına bağlanır. Alımı yapan
224
birimce giriş kayıtları yapıldıktan sonra düzenlenecek taşınır işlem fişiyle de ilgili diğer
birimler adına çıkış kaydedilir.
3- Farklı hesaplara kaydı gereken taşınırların aynı faturada yer alması halinde,
faturadaki taşınırların kaydedileceği hesap sayısınca fatura fotokopileri çıkarılır ve üzerine her
hesap için düzenlenen taşınır işlem fişinin numarası yazılır. Fişin birinci nüshası ödeme emri
belgesine, ikinci nüshası ise ödeme emri belgesinin harcama biriminde kalan nüshasına
bağlanır. Üçüncü nüshası, muayene ve kabul komisyon tutanağı veya idare yetkilisince
düzenlenmiş kabul belgesi ile birlikte, sıralı olarak dosyalanır.
4- Satın alınan dergi ve gazete gibi süreli yayınların bedellerinin ödenmesi sırasında
taşınır işlem fişi düzenlenmez. Söz konusu yayınlardan cilt birliği sağlananlar, ciltletildikten
sonra taşınır işlem fişi düzenlenerek kayıtlara alınır.
Bağış, yardım ve hediye yoluyla edinilen taşınırların girişi
MADDE 370- Harcama yetkilisinden alınan onay doğrultusunda, bağış, yardım ve
hediye olarak edinilen taşınırlar teslim alındığında, taşınır kayıt kontrol yetkilisi tarafından
taşınır işlem fişi düzenlenerek kayıtlara alınır. Fişin birinci nüshası bağış, yardım ve hediye
edene, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da dosyasında saklanır.
Sayım fazlası taşınırların girişi
MADDE 371- Yapılan sayım sonucunda fazla bulunan taşınırlar, taşınır işlem fişi
düzenlenerek kayıtlara alınır. Düzenlenen taşınır işlem fişinin bir nüshası muhasebe birimine
gönderilir. Sayım fazlası taşınırların giriş kaydedilmesinde; söz konusu taşınırla aynı nitelikte
son bir yıl içinde girişi yapılan taşınır varsa bu değer, aksi halde bu kısımda belirtilen değer
tespit komisyonu tarafından belirlenecek değer esas alınır.
İade edilen taşınırların girişi
MADDE 3721- Kullanıma verilen tüketim malzemelerinden herhangi bir nedenle iade edilenler,
iadeyi yapan birim yetkilisinin onayını taşıyan ve iade edilen malzemenin cins ve miktarını
belirten belge karşılığında teslim alınır. ve taşınır işlem fişi düzenlenerek tekrar giriş
kaydedilir. Fişin birinci nüshası taşınırları iade edene verilir. Bir nüshası da muhasebe
birimine gönderilir.
2- Yönetmelik eki taşınır kod listesinde tüketim malzemesi olarak sınıflandırılan
taşınırlardan, üzerine kayıt yapmak veya yeniden formatlanmak ya da doldurulmak suretiyle
tekrar kullanılması mümkün olanların, görevin tamamlanmasını takiben ambara iadesi
zorunludur. Bu şekilde iade edilen taşınırlar hakkında birinci fıkraya göre işlem yapılır.
3- Dayanıklı taşınırların kullanıma verilmesinde zimmet verme fişi, geri alınmasında
zimmetten düşme fişi düzenlenir. Söz konusu zimmet fişlerinde taşınır işlem fişi
düzenlenmez.
Devir alınan taşınırların girişi
MADDE 373–
1- İdare tarafından, kamu idarelerinden bedelsiz olarak devir alınan taşınırlar,
devreden idarenin taşınır işlem fişinde gösterilen değer esas alınarak düzenlenecek taşınır
işlem fişi ile giriş kaydedilir. Taşınır işlem fişi üç nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası yedi
225
gün içerisinde devreden idarenin çıkış kaydına esas taşınır işlem fişine bağlanmak üzere
devreden idareye, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir. Bir nüshası da dosyasında
saklanır. Devralan idarenin yapmış olduğu taşıma giderleri taşınırın değeri ile
ilişkilendirilmez.
2- İdarenin muhtelif harcama birimlerinin ambarları arasında devredilen taşınırların
alınmasında da üç nüsha taşınır işlem fişi düzenlenir ve fişin bir nüshası ilgili harcama
birimine, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da dosyasında saklanır.
3- Aynı harcama biriminin ambarları arasındaki taşınır devirlerinde düzenlenen taşınır
işlem fişi muhasebe birimine gönderilmez.
Tasfiye idaresinden edinilen taşınırların girişi
MADDE 374- 24/11/2000 tarihli ve 2000/1724 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Tasfiye Tüzüğü hükümlerine göre tasfiye idaresince kamu idarelerine
bedelli veya bedelsiz devredilen taşınırlar karşılığında üç nüsha taşınır işlem fişi düzenlenir ve
fişin bir nüshası taşınırı teslim eden idareye, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir
nüshası da dosyasında saklanır.
İç imkanlarla üretilen taşınırların giriş işlemleri
MADDE 375–
1- İdarenin kendi kullanımları için iç imkanlarıyla ürettikleri taşınırların, değer tespit
komisyonu tarafından belirlenecek rayiç bedeli üzerinden taşınır işlem fişi düzenlenerek giriş
kaydı yapılır. İki nüsha olarak düzenlenen taşınır işlem fişinin bir nüshası muhasebe birimine
bir nüshası da dosyasında saklanır.
2- İdarelerinin mülkiyetindeki arazilerde yetiştirilen ağaçlardan üretilen ekonomik
değere sahip kereste, odun, meyve gibi ürünler hakkında da birinci fıkra hükmü uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Taşınır Çıkışı
Tüketim suretiyle çıkış
MADDE 376– Tüketim suretiyle çıkış işlemleri aşağıda belirtildiği şekilde yapılır.
1- Tüketim malzemeleri, taşınır istek belgesi karşılığında düzenlenecek taşınır işlem
fişi ile çıkış kaydedilir.
2- İdarenin iç imkanlarıyla kendi kullanımları için üretecekleri dayanıklı taşınırların
üretiminde kullanılan taşınırlar için de birinci fıkra hükmü uygulanır.
3- Taşınır işlem fişi düzenlenmeden hiçbir şekilde tüketim malzemesi çıkışı yapılmaz.
4- Tüketim malzemelerinin çıkış kayıtları, ambarlara girişlerindeki öncelik sırası
dikkate alınarak "ilk giren-ilk çıkar" esasına göre ve giriş bedelleri üzerinden yapılır.
5- "150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı"nda izlenen tüketim malzemelerinin
muhasebe kayıtlarından çıkışları için, “Taşınır Mal Modülü” nün raporlar bölümünden II nci
226
düzey detay kodu bazında üç aylık dönemler itibarıyla “Tüketim malzemeleri çıkış raporu”
alınır ve harcama yetkilisi tarafından onaylanır. Rapor, en geç ilgili dönemin son iş günü
mesai bitimine kadar muhasebe birimine yazı ile gönderilir.
Kullanım suretiyle çıkış
MADDE 377–
1- Taşıt ve iş makineleri haricindeki dayanıklı taşınırlar, taşınır istek belgesi
düzenlenmek suretiyle talep edilir. Talep edilen dayanıklı taşınırlar zimmet fişi düzenlenerek
kullanıma verilir.
2- Kara taşıt ve iş makinelerinin yetkili makamın onayına istinaden yönetiminden
sorumlu görevliye veya kullanıcısına verilmesinde ise zimmet fişi düzenlenir.
3- Zimmet fişinin birinci nüshası dosyasında saklanır. İkinci nüshası zimmetle taşınır
teslim edilen görevlilere verilir.
4- Oda, büro, bölüm, geçit, salon, atölye, garaj ve servis gibi ortak kullanım
alanlarında kullanılmak üzere verilen taşınırlar için dayanıklı taşınırlar listesi düzenlenir ve
taşınırlar ortak kullanım alanının sorumlusu veya yöneticisine imzası alınarak teslim edilir.
Listenin bir örneği oda, büro, bölüm, geçit, salon, atölye, garaj ve servis gibi ortak kullanım
alanının görülebilen uygun bir yerine asılır.
Kamu idareleri arasında bedelsiz devir
MADDE 3781- İhtiyaç fazlası taşınırlar ve bedelsiz devre ilişkin genel esaslar
a) Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili
olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli olarak elde edilmesinden ve kullanılmasından
sorumlu ve bu hususlarda yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olmaları
nedeniyle, İdare, ihtiyaç fazlası taşınır oluşmaması için gerekli tedbirleri alır.
b) Zorunlu veya öngörülemeyen sebeplerle ortaya çıkan ve yapılan araştırma ve
değerlendirmeler sonucunda kullanım imkanı olmadığı anlaşılan taşınırlar ihtiyaç fazlası
taşınır olarak kabul edilir ve diğer kamu idarelerine bu kısımda belirtilen usûl ve esaslara göre
bedelsiz olarak devredilir.
c) İdare, tespit edilen ihtiyaç fazlası kullanılabilecek taşınırların girişlerini,
“www.kbs.gov.tr/IhtiyacFazlasi/gen/anaRapor.htm” web adresi üzerinden gerçekleştirir.
2- Bedelsiz devre ilişkin şartlar
İhtiyaç fazlası olduğu tespit edilen taşınırların diğer kamu idarelerine bedelsiz
devredilmesinde aşağıdaki şartların varlığı aranır.
a) Taşınırlar, kayıtlara alınış tarihi itibarıyla beş yılını tamamlamış olmalıdır. Ancak,
aşağıda belirtilen durumlarda beş yıl şartı aranmaz.
- Kamu idarelerince araştırma ve geliştirme amacıyla yürütülen veya desteklenen
projelerin gerçekleştirilmesi için edinilen ve proje çalışmalarının tamamlanmasından sonra
sözleşme hükümlerine dayanılarak İdareye devredilen taşınırlardan, İdarece kullanılmasına
ihtiyaç duyulmayanlar.
227
- Uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesi için yapılan toplantı, konferans,
tanıtım, spor, yarışma, gösteri, sergi ve benzeri faaliyetler için alınmış olan taşınırlardan söz
konusu faaliyetler tamamlandıktan sonra İdarece kullanılmasına ihtiyaç duyulmayanlar.
- İdarece kullanım imkanı bulunmadığı gibi diğer idarelere devredilmediği takdirde
çürüme, bozulma veya kullanım süresinin dolması gibi nedenlerle bir daha kullanılamayacak
olan ya da diğer zorunlu sebeplerle devredilmesi gereken tüketim malzemeleri.
b) Devralacak idarece ihtiyaç duyulan ve bakım, onarım ve taşıma giderleri yönünden
malî külfetler getirmeyen ihtiyaç fazlası taşınırlar devredilir.
c) Beş yılını tamamladığı halde devralmak isteyen idare açısından bakım, onarım ve
taşıma giderleri nedeniyle devri ekonomik olmayan ve kullanılmasında fayda görülmeyen
taşınırlar devredilmez. Bu tür taşınırlar, mevzuat hükümlerine göre satılmak veya imha
edilmek suretiyle tasfiye edilir.
ç) Devredilecek taşınırların taşıma işlemleri devralacak idare tarafından yapılır.
Ancak; zorunlu durumlarda İdare tarafından da taşıtılır.
d) İdarenin yapmış olduğu taşıma giderleri taşınırın değerine ilave edilmez.
e) Taşınır devirleri, Muhasebat Genel Müdürlüğünce, yıllar itibarıyla yayımlanan
“Parasal Sınırlar ve Oranlar Hakkındaki Genel Tebliği” nde belirlenen limitler dikkate
alınarak harcama yetkilisi veya üst yöneticinin onayı ile yapılır.
f) Devrine karar verilen taşınır için iki nüsha “Taşınır Devrine İlişkin Protokol”
düzenlenir ve bu kısımda belirtilen işlemler yapıldıktan sonra devredilir.
3- Devredilemeyecek taşınırlar
a) Taşıtların devri yapılmaz. Ancak, İdarece ihtiyaç duyulmadığından diğer idarelere
bedelsiz devredilmesinde yarar görülenler Bakanlığa bildirilir ve alınacak talimata göre işlem
yapılır.
b) İdarece araştırma ve geliştirme amacıyla yürütülen veya desteklenen projelerin
gerçekleştirilmesi için edinilen ve proje çalışmalarının tamamlanmasından sonra sözleşme
hükümlerine dayanılarak İdareye devredilen taşıtların diğer kamu idarelerine devrinde de bu
maddeye göre işlem yapılır.
c) Taşınır devirlerinde aşağıdaki işlemler yapılır.
- Bedelsiz olarak devredilen taşınırların çıkışı taşınır işlem fişi düzenlenerek yapılır.
Fişin bir nüshası taşınırın devredildiği idareye, bir nüshası muhasebe birimine gönderilir.
Devir alan idareden alınan fiş, düzenlenen fişin ekine bağlanır.
- İdarenin muhtelif harcama birimlerinin ambarları arasında devredilen taşınırlar için
de taşınır işlem fişi düzenlenir ve fişin bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası
devredilen harcama birimine, bir nüshası da dosyasında saklanır.
- İdaresinin aynı harcama biriminin ambarları arasındaki taşınır devirlerinde de taşınır
işlem fişi düzenlenir, ancak bu fişler muhasebe birimine gönderilmez.
Geçici olarak tahsis edilecek taşınırlar
MADDE 379- İdarelere ait taşınırların geçici olarak tahsisinde aşağıda belirtilen
hususlara dikkat edilir.
1- Bilgisayar, sunum ve gösteri cihazları, kesintisiz güç kaynakları, jeneratör veya bu
tür makine ve cihazlarla donanımlı alanlar, seyyar kulübe, kabin, konteynır gibi dayanıklı
taşınırlar ile taşıt ve iş makineleri,
a) Önceden düşünülmeyen, ancak yapılmasında zorunluluk bulunan seminer, eğitim,
toplantı, konferans, gezi ve benzeri nedenlerle,
b) İlgili mevzuat gereğince belirli makam ve görevlilerin hizmetine verilmiş taşıtların
tamir, bakım-onarım ve benzeri nedenlerle kullanılamadığı durumlarda,
228
c) Yangın, sel baskını, deprem gibi doğal afet halleri ile kamu hizmetinin gerektirdiği
ivedi ve zorunlu hallerde,
ortaya çıkan ihtiyaçları için idarelere geçici olarak tahsis edilebilir.
2- İdarenin dönemsel veya mevsimsel olarak kullanmayacağı tespit edilen taşıt ve iş
makineleri, bunlara ihtiyaç duyan idarelere, mülki idare amiri tarafından, gerekli görülmesi
halinde, koordinasyon sağlanmak suretiyle, geçici olarak tahsis edilebilir.
3- Ancak, belirli bir hizmetin üretilmesinde kullanılan ve kullanımı sonucunda tükenen
veya ilk özelliklerini kısmen veya tamamen kaybederek bir daha kullanılmayacak hale gelen
tüketim madde ve malzemeleri geçici tahsise konu edilmez.
Geçici tahsis yetkisi ve tahsis şartları
MADDE 3801- Üst yönetici tarafından ayrıca bir düzenleme yapılmadığı sürece taşınırın
yönetiminden ve hesabını vermekten sorumlu harcama yetkilisi taşınırların diğer kamu
idarelerine geçici olarak tahsisine yetkilidir.
2- İdareler arasındaki taşınır tahsisinde aşağıdaki sürelere dikkat edilir.
a) Tahsis, idarenin geçici olarak ortaya çıkan ihtiyaçları için ve sadece ihtiyaç süresiyle
sınırlı olarak yapılır.
b) Dozer, vinç, grayder, kepçe, asfaltlama ve betonlama makineleri, kaya kamyonları,
yükleyiciler, transpalet, beko-loder, traktör, çöp kamyonu, arazöz ve itfaiye aracı gibi iş
makineleri, sondaj makineleri ve bunların ekipmanları altı ay süre ile,
- Yukarıda sayılanlar dışında kalan diğer dayanıklı taşınırlar ise ihtiyaç süresi
aşılmamak koşuluyla üç ay süre ile,
- 237 sayılı Kanuna bağlı I ve II sayılı cetvelde sayılan makamlara ait mevcut taşıtların
herhangi bir nedenle geçici olarak kullanılamaması durumlarında kullanılabilir hale gelinceye
kadar; kullanımının imkânsız olduğu durumlarda ise yeni taşıt temin edilinceye kadar,
geçici tahsis yapılır.
c) Bu süreler, zorunlu hallerde aynı sürelerle sınırlı ve bir kereye mahsus olmak üzere
uzatılabilir.
3- Genel bütçeli idarelerin merkez birimlerince yapılan tahsisler hariç olmak üzere
geçici tahsis; mahalli idarelerde hizmet vermekle yetkili oldukları coğrafi alanla, diğer kamu
idarelerinde ise bulundukları ilin idari (ilçeler dahil) alanı ile sınırlı olarak yapılabilir.
4- Taşınır, ihtiyacın ortadan kalktığı günü takip eden günden itibaren en geç yedi iş
günü içinde, tahsisi yapan idareye iade edilir.
5- Tahsis edilen taşınırlar için tutanak düzenlenmesi zorunludur. Ancak, taşıt ve iş
makineleri için idareler arasında protokol düzenlenir. Düzenlenen tutanak veya protokolde;
- Tahsis edilen taşınırın cinsi, adedi ve tahsis amacı ile tahsis süresi,
- Taşınırın tahsis süresindeki zorunlu bakım, onarım ve işletme masrafları ile
kullanılacak tüketim madde ve malzemelerin, tahsis edilen idarece karşılanacağı,
- Taşınırın tesliminden itibaren kullanımı süresince idareye veya diğer kamu idarelerine
ya da özel kişilere verilecek zararların tazminine ilişkin sorumluluğun, tahsis edilen idareye
ait olduğu,
- İdarelerce gerekli görülecek diğer hususlar,
belirtilir.
229
Tahsis edilen taşınırların takibi ve idarelerin sorumluluğu
MADDE 3811- Taşınır İdare tarafından tahsis edildiği takdirde kayıtlarda, Dayanıklı Taşınırlar
Defterinin “Nereye Verildiği” sütununda veya bu amaçla ayrıca tutulacak kayıtlarda tahsis
edilen idare, tahsis süresi ve teslim edilen yetkili bilgilerine yer verilmek suretiyle takip edilir.
2- Tahsis edilen taşınırlar için kullanıcı idare tarafından yapılan değer artırıcı
harcamalardan 10/01/2008 tarihli ve 26752 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Genel
Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliğinde belirlenen tutarı aşanlar, varlığın kayıtlı
değerine eklenmek üzere harcamaya ilişkin faturanın bir örneği gönderilmek suretiyle tahsisi
yapan idareye bildirilir.
3- Tahsis edilen taşınırlar için, tahsisi yapan harcama biriminin görevlendireceği birim
yetkilisi tarafından, tahsisi isteyen idare talebine uygun olarak taşınır istek belgesi düzenlenir.
4- Tahsis edilen taşınırlar bu belgeye dayanılarak ilgisine göre, zimmet fişi ile
öncelikle taşınır istek belgesinde gösterilen birim yetkilisine zimmetlenir, birim yetkilisince
düzenlenecek tutanakla da tahsis edilen idarenin yetkilisine imzası alınmak suretiyle teslim
edilir.
5- Taşınırın teslim anındaki durumu, düzenlenecek tutanakta veya protokolde ayrıntılı
olarak gösterilir.
Hurdaya ayırma
MADDE 3821- Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki
nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği ilgililer veya
özel mevzuatı çerçevesinde oluşturulan komisyon tarafından bildirilen taşınırlar, harcama
yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirilir.
2- Komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılması uygun
görülmeyen taşınırlar hakkındaki gerekçeli karar harcama yetkilisine bildirilir.
3- Komisyonca hurdaya ayrılmasına karar verilenler için ise “Kayıttan Düşme Teklif
ve Onay Tutanağı” üç nüsha olarak düzenlenir ve Muhasebat Genel Müdürlüğünce
yayımlanan Parasal Sınırlar ve Oranlar Hakkındaki Genel Tebliğinde belirlenen limitler
dikkate alınarak, harcama yetkilisi veya üst yöneticinin onayına sunulur. Bu limitler taşınır
bazında değil işlem bazında uygulanır.
4- Harcama yetkilisi veya üst yönetici tarafından onaylanan “Kayıttan Düşme Teklif
ve Onay Tutanağı” na istinaden taşınır mal modülünden taşınır işlem fişi (Hurda Çıkış)
düzenlenmek suretiyle kayıtlardan çıkış işlemi yapılır. Düzenlenen tutanağın ve taşınır işlem
fişinin birer nüshası muhasebe birimine gönderilir.
5- Komisyon tarafından ekonomik değerinin olmadığı veya teknik, sağlık, güvenlik ve
benzeri nedenlerle imha edilmesinin şart olduğuna karar verilen taşınırlar, harcama
yetkilisinin onayı ile imha edilir. İmha, komisyon veya komisyonun gözetiminde uzman
230
kişiler tarafından yapılır. Bu işleme ilişkin ayrıca bir imha tutanağı düzenlenir. İmha
işleminde özel mevzuat hükümleri öncelikle dikkate alınır.
6- Hurdaya ayrılan veya imha edilen taşınırlar, taşınır işlem fişi düzenlenerek
kayıtlardan çıkarılır. Fişin ekine “Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı” nın bir nüshası
da bağlanır.
7- Hurdaya ayrılan ve çeşitli nedenlerle Devlete intikal eden taşınırlar ile genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerinin hizmet dışı kalan taşınırların (3212 sayılı Kanun ile 4645
sayılı Kanun kapsamında olanlar hariç) satış işlemleri, devredilen yetki kapsamında İdarece
yapılır.
8- Çeşitli kanunlarla Devlete intikal eden taşınırların eski maliklerinin taahhütlerinden
ve borçlarından dolayı Devletin sorumluluğu bulunduğundan ve Devletin de bu sorumluluğu
intikal eden mal varlığı ile sınırlı olduğundan, Devlete bu suretle intikal eden taşınırların
tasfiye işlemlerinde bu hususlar göz önünde bulundurulur. Hak ileri süren üçüncü kişiler
çıktığı takdirde, hakkın geçerliliği araştırılır, geçerli bir alacak hakkı ile karşılaşıldığı takdirde
elde edilen tasfiye bedeli ile sınırlı olarak alacak hakkı ödenir.
9- Devlete intikal eden taşınırlar ile genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin
hizmet dışı kalan taşınırlarından maden aksamlı hurda malzemeler, 20/3/1971 gün ve 7/2156
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, satışı yapılmak üzere Makine ve Kimya Endüstrisi
Kurumu Genel Müdürlüğüne gönderilir.
10- Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğünce süresi içerisinde
devralınmayan ve ekonomik açıdan bir değeri bulunan hurdalar İdarece yetki kapsamında
satılır.
Taşıt satışı
MADDE 383- Taşıt satışları hakkında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- Taşıtın ekonomik ömrünü doldurduğuna dair, karayolları veya devlet su işleri
idaresinden bir makine uzmanı, trafik teşkilatından bir uzman ve kurumun yetkilisi bir
personelin katılımı ile oluşan komisyon tarafından, "Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu"
düzenlenir.
2- Aracın sahibi olan kuruluşun bağlı olduğu bakanlık tarafından bu raporun
onaylanması sağlanır.
3- Bu iki şart birlikte gerçekleşmeden taşıtlar satışa çıkarılmaz.
4- Genel bütçeli kuruluşlarca bağış yoluyla edinilmiş yerli taşıtlar ile bütçe kanununa
konulmuş ödeneklerle satın alınmış taşıtlardan, satılması için İdareye bildirilenlerin satışı
hususunda aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu" ile bu raporun onaylandığına dair ilgili
bakanlık onayı olmayanlardan bu belgelerin tamamlanması istenir.
b) İdare birimlerinde kullanması uygun görülmeyen ve "Taşıt Muayene ve Kontrol
Raporu" ile bakanlık onayı bulunan taşıtlar, mevzuat hükümlerine göre belirlenecek kıymet
231
üzerinden, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” bölümünde belirtildiği şekilde açık ya da kapalı
teklif usulüyle satılır. Taşıt satışlarında, pazarlık usulü uygulanmaz.
c) İki defa satışa çıkarılıp da satışı yapılmayan taşıtlar, 20/3/1971 tarih ve 7/2156 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, hurda olarak satılmak üzere Makine ve Kimya Endüstrisi
Kurumuna teslim edilir.
5- Gümrük vergisi ödenmemiş veya bağış yoluyla edinilen taşıtların satışı hususunda
aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Dördüncü fıkranın (a) bendinde belirtilen iki belge temin edilir.
b) Taşıtın yaşına bakılmaksızın, bağış veya gümrük idaresinden temin edilip tahsis
edildiği tarihten itibaren; treyler çekicileri, treylerler ve otobüsler için beş yıl, diğer taşıtlar
için on yıl geçmemiş ise, bunların satışında gümrük vergisi alınması gerektiğinden ve bu
idareler tarafından satışları yapılacağından gümrük idarelerine teslim edilir.
c) Bağış veya tahsis tarihinden itibaren; treyler çekicileri, treylerler ve otobüsler için
beş yıl ve diğer taşıtlar için on yıl geçmiş ise, taşıtların satışında gümrük vergisi
alınmadığından satışları, dördüncü fıkranın (b) bendinde belirtildiği şekilde yapılır.
6- Mahkemelerce müsaderesine karar verilip Hazineye intikal eden taşıtların satışı
hususunda aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Taşıt için "Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu" düzenlenir.
b) Kullanılması uygun görülmeyen taşıtlar, dördüncü fıkranın (b) bendinde belirtilen
usullere göre satılarak tasfiye edilir.
7- Gümrük vergisi ödenmeden sağlananlar dışında, yurt dışındaki çeşitli kaynaklardan
temin edilen taşıtların satışı hususunda aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Yurt dışında bulunan çeşitli fonlardan ve ihtiyaç fazlası programlardan temin edilen
taşıtların satışı için, önceden Bakanlıktan izin alınır.
b) Bu izin talep yazılarında, “Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu" eklenir ve taşıtın
nereden, ne zaman ve hangi yolla temin edildiği belirtilir.
8- İhale onayında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilir.
a) Taşıt satışlarına ait komisyon kararlarından, ihale bedeli, 2886 sayılı Kanunun 76
ncı maddesi gereğince, yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile tespit edilen parasal sınırın
altında olanlar, devredilen yetki kapsamında ilçede kaymakam, ilde defterdarın onayı ile
kesinleşir.
b) Bu sınırı aşan ihale kararları, onay için telefax ile Bakanlığa bildirilir. İlçelerde, bu
tür yazılar valilik araya girmeksizin doğrudan Bakanlığa yazılır.
c) Bakanlıkla yapılan yazışmalarda, gönderilen fotokopi ve örneklerin mutlaka
onaylanmış olmasına dikkat edilir.
ç) İhale kararının onayı için yazılan yazılarda, şu bilgilere yer verilir.
- Taşıtla ilgili olarak Bakanlıkla yapılan yazışmalardan sonuncusunun tarih ve sayısı,
- Taşıtın nereden, ne şekilde ve hangi tarihte temin edildiği,
- Taşıtın modeli, markası, şase ve motor numarası,
- Tahmin edilen bedeli,
- İhaleye kaç kişinin katıldığı,
- İhale tarihi ve ihale usulü,
- Satış bedeli ve ihalenin kimin üzerinde kaldığı.
9- Satılan taşınırlar, taşınır işlem fişi düzenlenerek çıkış kaydedilir. Satışa ilişkin karar
veya onayın bir nüshası fişin birinci nüshasına bağlanır.
232
10- İdarece, taşıtı teslim eden kamu idaresine satış sonucunda yazı ile bilgi verilir.
Ağaçların ve ahşap hurdalarının satışı
MADDE 384- İdareye tasfiye için teslim edilen ağaç ve ahşap hurdalar bu Yönergenin
“Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde satılır.
Röntgen banyo sularının satışı
MADDE 3851- Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin EK-7 Tehlikeli Atık Listesinde
fotoğrafçılık atıklarının saha içi arıtılmasından oluşan ve gümüş içeren atıklar adı ile yer alan
atıkların geri kazanımı veya bertarafının lisanslı işletmelerce yapılması mecburi olduğundan,
ihaleye çıkarılacak röntgen banyo sularının ihale şartnamelerinin özel şartlar bölümüne
“İhaleye Çevre ve Orman Bakanlığınca lisans verilen özel ve tüzel kişiler katılabilecektir.”
şartı eklenir.
2- Satış işlemleri, bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde
yapılır.
3- İhale sonucunda üzerine ihale yapılan yükleniciye röntgen banyo suları teslim
edilir.
4- İdarece, satış sonucundan ilgili kamu idaresine yazı ile bilgi verilir.
Bıçak ve silahların satışı
MADDE 386- Müsaderesine karar verilen veya kolluk kuvvetlerince İdareye teslim
edilen bıçak ve silahlar hakkında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılır.
1- Kuru sıkı tabancalar emniyet görevlisinin de bulunduğu bir komisyonca imha edilir
ve tutanak tutulur veya Makine Kimya Endüstrisi Kurumuna teslim edilir.
2- Yivsiz av tüfekleri bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde
satılır.
3- Bıçaklar öncelikle Milli Savunma Bakanlığı taşra birimine yazı ile teslim edilir.
Teslim alınmaması halinde İdarece bu Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği
şekilde satılır veya imha edilerek tutanak düzenlenir.
4- İdareye teslim edilen bıçaklardan veya silahlardan tarihi değeri olanlar müze
müdürlüğüne teslim edilir.
Kullanılmaz hale gelme, yok olma veya sayım noksanı nedeniyle çıkış
MADDE 3871- Tüketim malzemelerinin özelliklerinde, ağırlıklarında veya miktarlarında meydana
gelen değişmeler nedeniyle oluşan fireler, sayımda noksan çıkan taşınırlar, çalınma, kaybolma
gibi nedenlerle yok olan taşınırlar ya da yıpranma, kırılma veya bozulma gibi nedenlerle
kullanılamaz hale gelen taşınırlar ile canlı taşınırın ölmesi halinde, Kayıttan Düşme Teklif ve
Onay Tutanağı düzenlenir ve yetki kapsamında onay alınır.
233
2- Onay alınmasından sonra taşınır işlem fişi düzenlenerek kayıtlardan çıkarılır.
Düzenlenen taşınır işlem fişinin bir nüshası muhasebe birimine gönderilir, bir nüshası da
dosyasında saklanır.
3- Eskimiş, solmuş, yırtılmış ve kullanılamayacak duruma gelmiş olan bayraklar
ilçelerde kaymakamlığa, illerde valiliğe teslim edilir. Bayrakların ilgili yerlere teslim
edilmesinde de birinci ve ikinci fıkra hükmü uygulanır.
4- Birinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen hallerde kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlik
olup olmadığı araştırılarak sonuçları ayrı bir tutanakta belirtilir ve bu kısmın 5 inci maddesine
göre işlem yapılır.
Bölünen, birleşen veya kaldırılan harcama birimlerine ait taşınırlar hakkında
yapılacak işlemler
MADDE 3881- İdarenin yeniden yapılanması sonucu teşkilat yapısında meydana gelen değişiklikler
nedeniyle bölünmesine, birleşmesine veya kaldırılmasına karar verilmesi halinde taşınırlar;
a) Bölünerek ayrı bir harcama birimi haline gelen birimin kullanımına terk edilmesi
halinde, bölünen harcama biriminin kayıtlarına çıkış, yeni oluşan harcama biriminin
kayıtlarına giriş,
b) Başka bir harcama birimi ile birleşme sonucunda kaldırılan birimin kayıtlarına
çıkış, bünyesinde birleşilen birimin kayıtlarına giriş,
c) Kaldırılma halinde, kaldırılan harcama biriminin kayıtlarına çıkış, devredilmesi
kararlaştırılan harcama biriminin kayıtlarına giriş,
kaydedilir.
2- Giriş ve çıkış kayıtları taşınır işlem fişi ile yapılır. Düzenlenen fişlerin birer
nüshası, muhasebe birimine gönderilir.
Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi
MADDE 389–
1- Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri tarafından, idarenin muhasebe kayıtlarında ilgili
stok ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırlardan; satın alma suretiyle
edinilenlerin giriş işlemleri ile değer artırıcı harcamalar için düzenlenen taşınır işlem fişlerinin
bir nüshası ödeme emri belgesi ekinde, muhasebe birimine gönderilir. Diğer şekillerde
edinilen taşınırların girişleri ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırların çıkışları
için düzenlenen taşınır işlem fişlerinin birer nüshasının, düzenleme tarihini takip eden en geç
on gün içinde ve her durumda malî yıl sona ermeden önce muhasebe birimine gönderilmesi
zorunludur.
2- Muhasebe kayıtlarında "150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı"nda izlenen tüketim
malzemelerinin çıkışları için düzenlenen taşınır işlem fişleri muhasebe birimine gönderilmez.
Bunların yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde üç aylık dönemler itibarıyla,
diğer idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede
kullanılmış tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı
bir listesi, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine
gönderilir.
234
Taşıtların tahsisi
MADDE 390- Kullanımı uygun olan taşıtların Bakanlık birimlerine tahsisi aşağıdaki
şekilde yapılır.
1- "Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu" ile bakanlık onayı bulunan taşıtların Bakanlık
birimlerinde kullanılmasının uygun olup olmayacağı ve tamirinin ekonomik olup olmadığı
araştırılır.
2- İdareye intikal eden taşıtlardan kullanımı uygun görülenlerin Bakanlık ilgili
birimine tahsisi istenir.
3-Tahsis talep yazısında, hangi hizmetler için hangi sebeplerle gerekli olduğu belirtilir
ve yazıya "Taşıt Muayene ve Kontrol Raporu" nun onaylı bir örneği eklenir.
4-Bakanlık tarafından tahsisi uygun görülen taşıtların kayıtları ve ilgililere teslimi bu
kısımda belirtilen hükümlere göre yapılır.
Batıkların çıkarılması işlemleri
MADDE 391- Limanlar, karasuları ve göller içerisinde muhtelif tarihlerde batmış
olan, Devlete ait veya sahipleri tarafından çıkarılmayarak terk olunan ve uzun zaman
geçmesiyle sahipsiz mal durumuna giren ve daha önce çıkarılma işi Hazinece başkalarına
verilmemiş veya verilmiş olup da tamamen çıkarılmayarak bırakılmış olan, isimleri bilinen
veya bilinmeyen batık gemiler ile denize düşmüş diğer (zincir, kablo, demir vb. gibi) şeylerin
çıkarılması talepleri MEOP’un evrak modülüne kaydedilir ve aşağıda belirtildiği şekilde işlem
yapılır.
1- Tespit ve gözetim komisyonu
a) İdare, gümrük ve liman idareleri ile il kültür ve turizm müdürlüğünden ve gerekli
görülmesi durumunda da askerî teşkilâttan birer elemanın gözetim komisyonuna katılmak
üzere görevlendirmesini yazı ile talep eder.
b) Görevlendirme sonucunda ita amirinden onay alınarak komisyon oluşturulur.
c) Komisyona, İdareden katılan üye başkanlık eder.
ç) Komisyon, batık gemi veya eşyanın kesin yerini, cinsini, miktarını, batığın
bulunduğu yerin sahile olan uzaklığını, kaç metre derinlikte olduğunu, batığın mahiyetini,
diğer şeylerin neler olduğunu, batığın çıkarılmasının mümkün olup olmadığını, çıkarma işinin
ne kadar zamanda bitebileceğini belirleyen bir rapor hazırlar. Bu rapora, batık gemi ve
eşyanın bulunduğu yerin bir haritası eklenir ve haritada, batık gemi ve eşyanın yeri gösterilir.
Yapılan bu çalışmalarda, gerekli görülmesi halinde dalgıç veya diğer teknik personelden de
yararlanılır.
d) Komisyon üyelerinin gündelikleri ile diğer masrafları, batığı çıkarmak isteyen
müşteri tarafından karşılanır. Müşterinin, bu tutarın tahminî miktarını önceden saymanlıkta
emanet hesabına yatırması sağlanır. Sözleşme altı aydan uzun süreli ise, ödenecek
gündeliklerin ilk altı aylığının peşin, diğer kısımlarının ise altışar aylık dilimler halinde
yatırılması istenir.
2- Batık gemiler hakkında yapılacak işlemler
a) İdarece, çıkarılması talep edilen geminin sahipsiz mal durumuna gelip gelmediği
araştırılır.
b) Sahipsiz mal durumuna geldiği anlaşıldığı takdirde gemi üzerinde hak iddia eden
kimseler var ise, tayin edilen süre zarfında müracaatları, aksi takdirde gemi üzerindeki tüm
235
haklarından feragat etmiş olacakları ve ileride gerek enkaz, gerekse enkaz bedeli üzerinde
herhangi bir hak iddia edemeyecekleri hususları bir defa da gazete ile ilân edilir. Batmış olan
gemi ve eşyası Devlete ait ise, ilân yapılmaz.
c) Limanlar dahilinde seyir ve seferin selametine engel olabilecek şekilde batan gemi
ve eşyanın çıkarılması veya çıkarttırılması, 618 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde belirtilen
usul ve şekle göre, liman idarelerince yapılır ve bu idarelerce satışı yapılmak üzere İdareye
teslim edilir.
3- Şartname, sözleşme ve ihale ile ilgili genel hususlar
a) İhalelerde şartname ve sözleşme düzenlenir ve İdarece gerekli görülen özel
hükümler şartname ve sözleşmeye ilâve edilir.
b) Geçici teminat, işin önemi, özelliği, yaklaşık değerler de dikkate alınarak, 2886
sayılı Kanunun 76 ncı maddesi uyarınca, yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile ilçeler için
tespit edilen parasal sınırın yarısından az olmamak üzere İdarece belirlenir. Kesin teminat ise,
geçici teminatın iki katı olarak belirlenir.
c) İhale ilânları, İdarece Yönergenin 13 üncü maddesine göre hazırlanarak, ihale
tarihinden otuz gün önce, 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtildiği
şekilde yapılır. İdarece, gerek görülmesi halinde, aynı ilân, bir defa da İstanbul'da çıkan tirajı
yüksek gazetelerin birinde yayımlatılır.
ç) Batık gemi ve eşyanın muhammen bedeli, önceden belli olmadığından; ihale
Hazineye verilecek aynî hisse üzerinden yapılır. Bu hisse yüzde otuzdan (%30) az olmamak
üzere İdarece belirlenir.
d) Batık gemi ve eşyanın çıkarılması işinin üç yıldan fazla olmamak üzere ne kadar
sürede yapılabileceği İdarece önceden belirlenir ve şartname ve sözleşmede gösterilir.
e) Batık gemi ve eşyanın çıkarılması ve satışı ihaleleri, 2886 sayılı Kanunun 51 inci
maddesinin (o) fıkrası da dikkate alınarak, Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmının 23 üncü
maddesine göre pazarlıkla yapılır. İhaleye katılanlardan, Hazineye en çok aynî hisse vermek
isteyen tercih edilerek, bu isteklinin teklifi uygun bedel olarak kabul edilir.
4- İhale onayı ve Bakanlığa gönderilecek bilgiler
a) Batık gemi ve eşya çıkarma ve satış ihaleleri ile ilgili komisyon kararları; Bakanlığa
bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır.
b) Bakanlığa yazılacak onay istek yazılarında; Bakanlıkla aynı konuda yazışma
yapılmışsa, o yazı ilgi gösterilerek aşağıdaki bilgilere yer verilir.
- Batık gemi ve eşyanın bulunduğu yer, cinsi, niteliği, tahminî miktarı,
- İhale tarihi,
- Alınan geçici teminat miktarı,
- İhaleye kaç kişinin katıldığı,
- İhalede, en yüksek oranda teklifin kim tarafından yapıldığı;,
- Geçici ihalenin kimin üzerine yapıldığı ve bu kişinin neden tercih edildiği,
- Çıkarma işinin ne kadar zamanda sonuçlanacağı.
5- Sözleşme yapılması ve diğer işlemler
a) Bakanlıkça ihalenin onaylandığının bildirilmesinden sonra İdarece, Yönergenin 26
ncı maddesine göre müşteriye tebliğ edilir.
b) Yapılacak olan tebligatta, Yönergenin 26 ncı maddesinde belirtilen süre içinde
geçici teminatı kesin teminata çevirmesi ve sözleşmeyi notere tescil ettirerek İdareye vermesi
gerektiği ile bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya
gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve geçici teminatın Hazineye gelir kaydedileceği
bildirilir.
236
c) Bu hususların yerine getirilmesinden sonra tutanak düzenlenerek yer teslimi yapılır
ve batık gemi veya eşyanın çıkarılma işi, bu maddeye göre kurulan komisyonun gözetim ve
denetimi altında yapılır.
ç) Bu işlem sonucunda çıkarılıp Hazine hissesine ayrılan enkaz ve eşyanın satışı,
İdarece Yönergenin “Ortak Hükümler” kısmında belirtildiği şekilde yapılır ve bedelleri (batık
sahiplerinin hakları baki kalmak kaydıyla) Hazineye irad kaydedilir.
ALTINCI BÖLÜM
Sayım ve Devir İşlemleri
Sayım ve sayım sonrası yapılacak işlemler
MADDE 3921- Kamu idarelerine ait taşınırların, taşınır kayıt kontrol yetkililerinin görevlerinden
ayrılmalarında, yıl sonlarında ve harcama yetkilisinin gerekli gördüğü durum ve zamanlarda
sayımı yapılır.
2- Taşınır sayımları,
- Harcama yetkilisince, kendisinin veya görevlendireceği bir kişinin başkanlığında,
- Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin de katılımıyla, en az üç kişiden oluşturulan,
sayım kurulu tarafından yapılır.
3- Kayıtların sayım sonuçlarıyla uygunluğu sağlandıktan sonra sayım kurulu
tarafından taşınır sayım ve döküm cetveli düzenlenir. Cetvel, sayım kurulu ile taşınır kayıt ve
kontrol yetkilisi tarafından imzalanır. Bu cetvel ve eki sayım tutanağı ile sayım sonuçlarına
göre düzenlenen giriş ve çıkış belgeleri, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin yıl sonu hesabını
oluşturur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Taşınır Yönetim Hesabı ve Taşınır Kesin Hesabı
Taşınır yönetim hesabı
MADDE 3931- Harcama yetkilileri tarafından Sayıştay’a verilecek taşınır yönetim hesabı; önceki
yıldan devreden taşınırlar ile yılı içinde girenleri, yılı içinde çıkışı yapılan taşınırlar ile ertesi
yıla devredilenleri ve yıl sonunda yapılan sayım sonucu bulunan fazla ve noksanları gösterir
şekilde düzenlenir.
2- Taşınır yönetim hesabı aşağıdaki cetvellerden oluşur.
a) Yılsonu sayımına ilişkin sayım tutanağı,
b) Taşınır sayım ve döküm cetveli,
c) Harcama birimi taşınır yönetim hesabı cetveli,
ç) Yılsonu itibarıyla en son düzenlenen taşınır işlem fişinin sıra numarasını gösterir
tutanak.
3- Taşınır yönetim hesabı aşağıda açıklandığı şekilde hazırlanır ve ilgili yerlere
gönderilir:
237
a) Taşınır kayıt ve kontrol yetkililerince, sayım kurulu tarafından onaylanan taşınır
sayım ve döküm cetveline dayanılarak ilgisine göre üç nüsha “Harcama Birimi Taşınır
Yönetim Hesabı Cetveli” düzenlenir.
b) (a) bendine göre düzenlenecek cetvelin ekine taşınır sayım ve döküm cetveli eklenir
ve harcama yetkilisinin onayına sunulur. Harcama yetkilisince, cetvelin taşınır sayım ve
döküm cetveline uygunluğu kontrol edilerek muhasebe yetkilisine gönderilir.
c) Muhasebe yetkilisince, cetvellerdeki kayıtlar muhasebe kayıtlarıyla karşılaştırıp
uygunluğu onaylandıktan sonra harcama yetkilisine geri gönderir.
ç) Harcama yetkilisi, muhasebe yetkilisince onaylanmış cetvellerin bir nüshasını,
Sayıştayca belirlenecek sürelerde,
- Yıl sonu sayım tutanağı,
- Sayım ve döküm cetveli,
- Yıl sonu itibarıyla en son düzenlenen taşınır işlem fişinin sıra numarasını gösterir
tutanak,
- Sayıştay’a, bir nüshasını ise malî yılı takip eden ay sonuna kadar ilgili taşınır
konsolide görevlisine gönderir.
- Cetvellerin birer nüshası da harcama biriminde muhafaza edilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Numaralandırma ve Kod Sistemi
Dayanıklı taşınırların numaralanması
MADDE 394- Maliye SGB.net üzerinden giriş kaydı yapılarak alınan sicil numaraları
kazıma, damga vurma ve etiket yapıştırma suretiyle taşınırın üzerinde kalıcı olacak şekilde
belirtilir ve fiziki veya kullanım özellikleri nedeniyle numaralandırılması mümkün olmayan
taşınırlara bu işlem uygulanmaz.
Harcama birimi ve ambarların kodlanması ve Sayıştaya bildirilmesi
MADDE 3951- İdareye bağlı ambarlara harcama yetkililerince bir düzeyli ve iki karakterden oluşan
kod verilir. Bu kod aynı harcama birimine bağlı ambarların sayısını gösterir. Ambar, bağlı
olduğu harcama birimi koduyla birlikte tanımlanır.
2- Bu kodlar taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri ile taşınır konsolide görevlilerince
yapılan taşınır işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen belge ve cetvellerde kullanılır.
3- İdare; her malî yılbaşından önce, harcama birimlerini ve bunlara bağlı ambarların
açık adreslerini ve bu ambarlardan sorumlu taşınır kayıt ve kontrol yetkililerinin ad, soyad ve
unvanlarını gösteren listeleri Sayıştay’a gönderir. Yıl içinde yapılan değişiklikler de,
değişiklik tarihinden itibaren en geç bir ay içinde Sayıştay’a bildirir.
ONALTINCI KISIM
Son Hükümler
Uygulama
MADDE 396– Bu Yönergede atıfta bulunulan yasal düzenlemelerde değişiklik
yapıldığı takdirde yeni düzenleme hükümlerine göre uygulamaya yön verilir. Tereddüt
halinde Bakanlık talimatlarına göre işlem yapılır.
238