tasarruf mevduatı sigorta fonu

TASARRUF MEVDUATI SÝGORTA FONU
C
EKÝM 2009
TASARRUF MEVDUATI SÝGORTA FONU
Büyükdere Caddesi No:143 Esentepe/ÝSTANBUL
Tel.: (212) 340 22 00 Faks: (212) 288 53 35
www.tmsf.org.tr
Proje Ekibi
Proje Lideri: Ahmet MUTLU
Hazýrlayanlar: Raf Temizliði Proje Grubu
Editör: Yaþar ERDÝNÇ
Kapak ve Ýç Tasarým : GNG Tanýtým / www.gngtanitim.com
Dizgi : Karizma Yayýncýlýk / Oðuzhan KARA
Baský : Artus Basým
Ýkitelli Organize Sanayi Bölgesi Eskoop San. Sit.
B-1 Blok No: 63 Ýkitelli / ÝSTANBUL
Tel.: (212) 671 70 92
ISBN: 978-975-19-4626-3
ÝSTANBUL - EKÝM 2009
RAF TEMÝZLÝÐÝ KÝTAPLIÐI
1- EGEBANK
2- ÝNTERBANK
3- ÝKTÝSAT BANKASI
4- ETÝBANK
5- TOPRAKBANK
6- EGS BANK
7- YURTBANK
8- BANK EKSPRES
9- ESBANK
10- BANK KAPÝTAL
11- PAMUKBANK
12- DEMÝRBANK
ULUSAL BANK
13- TÜRK TÝCARET BANKASI
14- YAÞARBANK
SÝTEBANK
TARÝÞBANK
15- KENTBANK
16- SÜMERBANK
17- BAYINDIRBANK
18- MARMARA BANK
ÝMPEXBANK
KIBRIS KREDÝ BANKASI ÝSTANBUL ÞUBESÝ
TYT BANK
19- ÝMAR BANKASI
20- TMSF ÇÖZÜMLEME DENEYÝMÝ
Raf Temizliði Projesi kapsamýnda yer alan bu kitapta; Bankanýn çözümleme süreci, idari, mali, hukuki
ve denetsel yönlerden ayrý ayrý deðerlendirilmiþtir. Kitap, 30 Haziran 2009 tarihli veriler esas alýnarak
hazýrlanmýþ olmakla birlikte, bu tarihten sonra gerçekleþen önemli olay ve geliþmeleri de içermektedir.
Yayýnýn tüm içeriði www.raftemizligi.com adresinde yer almaktadýr.
Kamuoyunu bilgilendirme amacýyla hazýrlanmýþ olan bu yayýnda yer alan bilgilerin doðru ve eksiksiz
olmasý için gerekli özen gösterilmiþ olmakla birlikte bu yayýnda yer alan bilgilere dayanarak çýkarýlan
sonuçlardan TMSF sorumlu tutulamaz. Yayýnda yer alan bilgiler kaynak belirtilerek kullanýlabilir.
ÖNSÖZ
Batan bankalarýn kamuya olan maliyetini azaltma yolunda gösterdiði performansla
Türkiye'ye bir baþarý öyküsü armaðan eden TMSF, Raf Temizliði Kitaplarý ile yakýn
tarihimizde bankacýlýk sektöründe yaþanan sorunlarýn daha net görülmesine ve
anlaþýlmasýna katký saðlamayý amaçlamýþtýr.
Ýki yýlý aþkýn bir süredir, 25 kiþilik uzman bir ekibin yoðun bir tempo ile çalýþtýðý
TMSF'nin en önemli projelerinden biri olan Raf Temizliði Projesi, elinizde
tuttuðunuz bu kitaplarla hayata geçirilmiþ bulunmaktadýr.
Raf Temizliði Projesi kapsamýnda her banka için ayrý bir kitap hazýrlanmýþ ve
bankalarýn çözümleme süreçleri kronolojik olarak tüm detaylarýyla incelenmiþtir.
Kitaplarda ilk olarak bankalarýn Fona devir sebepleri ve kullanýlan istismar
yöntemleri anlatýlmýþ, sonrasýnda çözümleme ve geri kazaným faaliyetleri, mali
bünyelerini rehabilite etme, satýþ, devir ve birleþtirme gibi çözümleme adýmlarý ve
hukuki süreçleri ortaya konulmuþtur.
Batan bankalarla ilgili 40 bin sayfa evrak, 7 bin döküman ve çok sayýda banka
raporu satýr satýr incelenerek ortaya çýkarýlan 20 kitaplýk Raf Temizliði Projesinin,
bankacýlýk ve finans konularýnda gerek aktüel gerekse bilimsel çalýþma yapanlar
için yararlý olacaðýna inanýyorum.
Raf Temizliði Projesi kapsamýndaki kitaplar e-book olarak www.raftemizligi.com
adresinde de yer alacak ve uzman ekiplerimiz kitaplarla ilgili güncellemeleri
yapmaya devam edeceklerdir.
Bu projenin ve nihayetinde kitaplarýn ortaya çýkmasýnda ve tasarýmýnda önderlik
yapan, Kurumumuzdan ayrýlýncaya kadar projeyi yöneten eski Fon Baþkan
Yardýmcýsý Ferruh Tunç'a, uzun ve yorucu çalýþmalarla raporlarý kitap formatýna
getiren Raf Temizliði Projesi Grubunda yer alan bütün arkadaþlarýma ve deðerli
proje editörümüz Yaþar Erdinç'e ayrý ayrý teþekkür ediyorum.
Elinizdeki kitabýn yakýn tarihimizde yaþanan bankacýlýk krizlerinin nedenlerinin
ve sonuçlarýnýn iyi analiz edilmesi ve dersler çýkartýlmasýna vesile olmasýný
diliyorum.
TMSF BAÞKANI
Ahmet ERTÜRK
Kýsaltmalar Dizini 15
Þekiller Dizini 16
Tablolar Dizini 17
ÝÇÝNDEKÝLER
GÝRÝÞ............................................................................................................................ 19
1. FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEM .................................................................. 21
1.1. FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEME KISA BAKIÞ ..................................................... 22
1.2. TARÝHÇE ............................................................................................................... 23
1.3. KASIM 2000 VE ÞUBAT 2001 KRÝZLERÝ .............................................................. 24
1.3.1. Kasým 2000 Krizi ........................................................................................... 24
1.3.2. Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu Uyarýlarý ve Alýnan Önlemler ... 25
1.3.2.1. Sermaye Benzeri Kredi ..................................................................... 26
1.3.2.2. Ephesus Hisselerinin Devir Giriþimi ................................................ 27
1.3.3. Þubat 2001 Krizi ........................................................................................... 28
1.4. ULUSAL BANK'IN FONA DEVREDÝLMESÝ ..........................................................28
1.4.1. Fona Devir Kararý ..........................................................................................28
1.4.2. Ulusal Bank'ýn Fona Devir Nedenleri .............................................................. 29
2. FONA DEVÝR SONRASI DÖNEM ............................................................... 33
2.1. FONA DEVÝR SONRASI DÖNEME KISA BAKIÞ ................................................... 34
2.2. FONA DEVÝR SONRASINDA GERÇEKLEÞTÝRÝLEN FAALÝYETLER ................. 35
2.2.1. Banka Yönetim ve Denetim Kadrosunun Deðiþtirilmesi ...................................35
2.2.2. Banka Hisselerinin Fon Tarafýndan Devralýnmasý ............................................35
2.2.3. Hâkim Ortak ve Yöneticilerle Ýlgili Ýþlemler .....................................................35
2.3. MALÝ BÜNYEYE ÝLÝÞKÝN ÇALIÞMALAR .............................................................. 36
2.3.1. Fona Devir Sonrasý Gerçek Mali Durumun Tespiti ..........................................36
2.3.2. Mali Bünye Rehabilitasyonu ...........................................................................38
2.3.3. Rehabilitasyon Sonrasý Mali Bünye ................................................................. 38
2.4. FON TARAFINDAN ATANAN YÖNETÝCÝLERCE BANKADA
GERÇEKLEÞTÝRÝLEN FAALÝYETLER .................................................................. 39
2.5. ULUSAL BANK'IN SÜMERBANK BÜNYESÝNDE BÝRLEÞTÝRÝLMESÝ ................. 39
2.6. BÝRLEÞÝK SÜMERBANK'IN SATIÞI ...................................................................... 39
3. VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝ ........................................................................ 43
3.1. VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝNE KISA BAKIÞ ....................................................... 44
3.2. ÝÞTÝRAKLERÝN ÇÖZÜMLENMESÝ .......................................................................45
3.2.1. Ýþtiraklerin Fon Adýna Tescili ........................................................................45
3.2.2. Ýþtiraklerin Çözümleme Süreci .....................................................................46
3.2.3. Ýþtiraklerden Saðlanan Geri Kazanýmlar ......................................................... 46
3.3. TAHSÝLÝ GECÝKMÝÞ KURUMSAL ALACAKLARIN ÇÖZÜMLENMESÝ ............ 48
3.3.1. Kurumsal Alacaklarýn Fiili Devir Ýþlemleri .....................................................48
3.3.2. Kurumsal Alacaklarýn Çözümleme Uygulamalarý .......................................... 48
3.3.2.1. Çözümlenen Kurumsal Alacaklar .....................................................49
3.3.2.2. Çözümlemesi Devam Eden Kurumsal Alacaklar ............................... 49
3.4. GAYRÝNAKDÝ KREDÝLER ..................................................................................... 50
3.5. TAHSÝLÝ GECÝKMÝÞ BÝREYSEL ALACAKLARIN ÇÖZÜMLENMESÝ .................. 50
3.6. HÝSSE DEVÝR SÖZLEÞMESÝNDEN KAYNAKLANAN KREDÝ DIÞI TAZMÝN
ÖDEMELERÝ ......................................................................................................... 51
4. ÇÖZÜMLEMENÝN HUKUKÝ SÜRECÝ ....................................................... 53
4.1. YÜRÜTÜLEN DAVA VE TAKÝPLERE KISA BAKIÞ ............................................... 54
4.2. FON TARAFINDAN ÇÖZÜMLENEN VARLIKLARA ÝLÝÞKÝN DAVA VE TAKÝPLER 55
4.2.1. Ýþtiraklere Ýliþkin Dava ve Takipler ................................................................................55
4.2.2. Hâkim Ortaklardan Alacaklara Ýliþkin Dava ve Takipler .............................................. 55
4.2.3. Tahsili Gecikmiþ Kurumsal Alacaklara Ýliþkin Dava ve Takipler ..................................55
4.2.4. Tahsili Gecikmiþ Bireysel Alacaklara Ýliþkin Dava ve Takipler ...................................... 55
4.3. BANKANIN YÖNETSEL OPERASYONEL FAALÝYETLERÝ VE VARLIKLARI ÝLE
ÝLGÝLÝ DAVA VE TAKÝPLER ................................................................................................. 57
5. GENEL DEÐERLENDÝRME VE SONUÇ .............................................................. 59
TANIMLAR VE KAVRAMLAR ....................................................................................................... 63
KAYNAKÇA ...................................................................................................................................... 75
KISALTMALAR DÝZÝNÝ
ÞEKÝLLER DÝZÝNÝ
TABLOLAR DÝZÝNÝ
14
KISALTMALAR DÝZÝNÝ
2004 Sayýlý Ýcra Ýflas Kanunu
2004 Sayýlý Kanun
4389 Sayýlý Bankalar Kanunu
4389 Sayýlý Kanun
6183 Sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun
6183 Sayýlý Kanun
Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurulu
BDDK
Bankalar Yeminli Murakýplarý
BYM
Cýngýllýoðlu Holding A.Þ.
Cýngýllý Holding
Demirbank T.A.Þ.
Demirbank
Devlet Ýç Borçlanma Senetleri
DÝBS
Dinamicbank Offshore Limited
Dinamicbank
Ephesus Limited
Ephesus
Grant Thornton Fiduciaire Limited
Grant Thornton
Hisse Devir Sözleþmesi
HDS
ÝMKB Takas ve Saklama Bankasý A.Þ.
Takasbank
Ýstanbul Altýn Rafinerisi A.Þ.
Ýstanbul Altýn Rafinerisi
Ýstanbul Menkul Kýymetler Borsasý
ÝMKB
ING Bank A.Þ.
ING Bank
Kentbank A.Þ.
Kentbank
Ordu Yardýmlaþma Kurumu
OYAK
Oyakbank A.Þ.
Oyakbank
Sümerbank A.Þ.
Sümerbank
Sosyal Sigortalar Kurumu
SSK
Tasarruf Mevduatý Sigorta Fonu
TMSF/Fon
T.C. Baþbakanlýk Hazine Müsteþarlýðý
Hazine
T.C. Merkez Bankasý A.Þ.
TCMB
Ulusal Bank T.A.Þ.
Ulusal Bank/Banka
Ulusal Eðitim ve Danýþmanlýk Hizmetleri A.Þ.
Ulusal Eðitim
Ulusal Factoring A.Þ.
Ulusal Faktoring
Ulusal Finansal Kiralama A.Þ.
Ulusal Leasing
Ulusal Yatýrým Menkul Deðerler A.Þ.
Ulusal Yatýrým
KISALTMALAR DÝZÝNÝ 15
ÞEKÝLLER DÝZÝNÝ
Þekil 1: Fona Devir Öncesi Döneme Kýsa Bakýþ ....................................................22
Þekil 2: Fona Devir Sonrasý Döneme Kýsa Bakýþ ....................................................34
Þekil 3: Varlýk Çözümlemelerine Kýsa Bakýþ .........................................................44
Þekil 4: Yürütülen Dava ve Takiplere Kýsa Bakýþ ...................................................54
16 ÞEKÝLLER DÝZÝNÝ
TABLOLAR DÝZÝNÝ
Tablo 1: Ulusal Bank Ortaklýk Yapýsý ................................................................23
Tablo 2: Devralýnan Ýþtirakler ...........................................................................46
Tablo 3: Satýlan Ýþtirakler .................................................................................47
TABLOLAR DÝZÝNÝ 17
18
GÝRÝÞ
Ulusal Bank, merkezi Riyad'da bulunan Saudi American Bank tarafýndan yüzde 60
Arap, yüzde 40 Citibank ortaklýðý ile “Saudi American Bank” unvanýyla yabancý
sermayeli bir banka olarak 1985 yýlýnda kurulmuþtur. Banka, 1997 tarihinde
Halit Cýngýllýoðlu'nun hâkim ortaðý olduðu Malta'da kurulu Ephesus adlý þirkete
devredilmiþ ve unvaný “Ulusal Bank T.A.Þ.” olarak deðiþtirilmiþtir.
2000 yýlý Kasým ve Aralýk aylarýnda Banka mali bünyesinde yaþanan
olumsuzluklardan sonra Þubat 2001'de baþlayan süreçte Bankanýn zararý yüksek
meblaðlara ulaþmýþtýr. Banka, çek takasý yükümlülüðünü yerine getirememiþ
bunun üzerine EFT sistemi çýkýþlara kapatýlmýþtýr.
Bu geliþmeler sonrasýnda, zararý özkaynaklarýný aþan, yükümlülüklerini vadesinde
yerine getirmeyen, faaliyetine devamý, mali sistemin güven ve istikrarýný tehlikeye
düþüren Ulusal Bank'ýn temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve denetimi
BDDK'nýn 28 Þubat 2001 tarihli kararýyla Fona devredilmiþtir.
Ulusal Bank'ýn, Fona devrinden sonra hýzla mali bünyesinin rehabilitasyonu ve
sisteme geri kazandýrýlmasý çalýþmalarýna baþlanmýþtýr. Tasarruf sahiplerinin
haklarýný korumak, kârlýlýk ve verimlilik ilkelerine göre çalýþan, yeni saðlýklý bir
yapý içerisinde güçlendirerek ekonomiye kazandýrmak amacýyla, BDDK'nýn
17 Nisan 2001 tarihli kararýyla Ulusal Bank'ýn tüm aktif ve pasifiyle Sümerbank
bünyesinde devren birleþtirilmesi kararlaþtýrýlmýþ ve 8 Mayýs 2001 tarihinde
bankacýlýk iþlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kaldýrýlmýþtýr.
Fonun, yönetim ve denetimini devraldýðý bankalarla ilgili misyonu tasarruf
sahiplerinin hak ve menfaatlerini koruyarak devraldýðý bankalarý kamuya en az
maliyetle ve en kýsa sürede çözümlemektir. Bu kapsamda, Ulusal Bank'ýn Fona
devredilmesiyle baþlayýp Bankanýn mali bünyesinin rehabilite edilerek Sümerbank
çatýsý altýnda birleþtirilmesiyle sonlanan sürece iliþkin tüm detaylar bu kitapta yer
almaktadýr.
Kitap, beþ ana bölümden oluþmaktadýr. Ýlk bölümde Ulusal Bank'ýn Fona devir
öncesi dönemi ortaya konulmuþ ve devir nedenleri ayrýntýlý bir þekilde
sunulmuþtur. Ýkinci bölümde ise Bankanýn Fona devri sonrasýnda alýnan önlemler
ve yapýlan çalýþmalar ile bunlarýn sonuçlarýna yer verilmiþtir. Üçüncü bölümde,
Fon tarafýndan devralýnan varlýklarýn çözümlenmesi ve geri kazaným çalýþmalarý
anlatýlmýþtýr. Dördüncü bölümde çözümlemenin hukuki süreci, yürütülen dava ve
takipler detaylarýyla sunulmuþ olup son bölümde ise genel bir deðerlendirme
yapýlmýþtýr.
ULUSAL BANK 19
1.1. FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEME KISA BAKIÞ
Ulusal Bank'ýn 1985 yýlýnda kuruluþundan 28 Þubat 2001 tarihinde Banka
hisselerinin Fon tarafýndan devralýnmasýna kadar geçen süreçte yaþanan olaylar
kronolojik olarak Þekil 1'de sunulmuþtur.
ÞEKÝL 1: FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEME KISA BAKIÞ
1985
Kuruluþ - Saudi American Bank
1997
Halit Cýngýllýoðlu - Ulusal Bank
22 Kasým 2000
Kasým 2000 Krizi
6 Aralýk 2000
Demirbank'ýn Fona Devredilmesi
19 Þubat 2001
Þubat 2001 Krizi
28 ÞUBAT 2001 FONA DEV‹R
22 FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEM
1.2. TARÝHÇE
Merkezi Riyad'da bulunan Saudi American Bank tarafýndan yüzde 60 Arap,
yüzde 40 Citibank ortaklýðý ile “Saudi American Bank” unvanýyla yabancý
sermayeli bir banka olarak 1985 yýlýnda kurulmuþtur. Banka, Hazinenin
10 Ocak 1997 tarihli izniyle Halit Cýngýllýoðlu'nun hâkim ortaðý olduðu Malta'da
kurulu Ephesus adlý þirkete devredilmiþtir. 30 Ocak 1997 tarihinde yapýlan olaðan
genel kurulda Bankanýn unvaný “Ulusal Bank T.A.Þ.” olarak deðiþtirilmiþ olup
6 Þubat 1997 tarihli Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmiþtir.
Bankanýn 16 Aðustos 1999 tarihli olaðanüstü genel kurulunda, sermayenin
14 milyon YTL'den 54 milyon YTL'ye yükseltilmesi karara baðlanmýþ olup
Hazinenin 12 Kasým 1999 tarihli izniyle 15 milyon YTL'lik birinci apel ödemesi,
20 Haziran 2000 tarihli izniyle de 5 milyon YTL'lik ikinci apel ödemesi
tamamlanmýþtýr.
Fona devir öncesi Ulusal Bank'ýn ortaklýk yapýsý Tablo 1'de verilmiþtir.
TABLO 1: ULUSAL BANK ORTAKLIK YAPISI
ORTAKLAR
Ephesus
Diðer
TOPLAM
NOM‹NAL SERMAYE
(B‹N YTL)
PAY (%)
33.999.320
99,998
680
0,002
34.000.000
100,000
2000 yýlýnda portföyünde ortalama 1 milyar YTL civarýnda DÝBS taþýyan Banka,
ayný zamanda ÝMKB menkul kýymetler alým-satým ve repo-ters repo piyasalarýnda
iþlemlerin önemli bir bölümünün de tarafý olmuþ ve piyasada gerçekleþtirilen
iþlemlerin yaklaþýk yüzde 5'lik bir bölümü Ulusal Bank tarafýndan
gerçekleþtirilmiþtir.
Kamu kaðýtlarýnýn likiditesini artýrarak devletin ve dolayýsýyla vergi
mükelleflerinin fonlama maliyetini düþürmek amacýyla kamu borçlanmasý
ULUSAL BANK 23
alanýnda piyasa yapýcýlýðý sistemine 8 Mayýs 2000 tarihinde geçilmiþ ve Ulusal Bank
piyasa yapýcý 9 bankadan birisi olarak sistemde yerini almýþtýr.
Kamu finansmanýnda önemli bir konuma sahip olan Ulusal Bank tek baþýna kamu
iç borçlanmasýnýn yüzde 4'ünün finansmanýný saðlamýþtýr.
1.3. KASIM 2000 VE ÞUBAT 2001 KRÝZLERÝ
1.3.1. Kasým 2000 Krizi
Türkiye ve IMF arasýnda varýlan anlaþmayla 1999 yýlý sonlarýnda uygulamaya
konulan üç yýllýk orta vadeli istikrar programýna göre 2001 yýlýnýn Temmuz ayýna
kadar TCMB'nin para arzý döviz giriþine baðlanarak, yatýrýmcýlarýn Türk Lirasý ve
dövizli varlýklar arasýndaki geçiþlerini dengeleme rolü faiz oranlarýna býrakýlmýþtýr.
Bu program çerçevesinde, TCMB tarafýndan Türk Lirasý'nýn yabancý paralar
karþýsýndaki deðer kaybýnýn önceden kamuoyuna ilan edilmesi ile birlikte faiz
oranlarý 1999 yýlý sonundan itibaren mali piyasalarda çok hýzlý bir þekilde düþme
eðilimine girmiþtir. Buna karþýn, Kasým 2000'de yabancý yatýrýmcýlarýn Türkiye'ye
açtýklarý kredileri durdurarak geri çaðýrmalarý ile baþlayan kýsa vadeli sermaye
çýkýþýnýn, yurt içi bankalarýn mevsimsel olarak yýl sonlarýnda döviz pozisyonlarýný
kapatma çabalarýyla birleþmesi, dövize olan talebi artýrarak faizlerdeki azalma
eðiliminin tersine dönmesine yol açmýþtýr.
TCMB, döviz talebinin mali piyasalarda likiditeyi azaltmasýna, istikrar
programýnýn sadece döviz giriþi olmasý halinde para arzý yapýlmasý yönündeki
kuralýna baðlý kalmayarak, 22 Kasýmda APÝ yaparak piyasalara müdahale etmiþtir.
Ancak, piyasalara verilen Türk Lirasý'nýn dövize yönelmesi üzerine 30 Kasým 2000
tarihi itibarýyla ulaþýlan büyüklükler referans alýnmak suretiyle istikrar programý
uygulamasýna geri dönülmüþtür. Mali piyasalarda likiditenin yeniden azalmasý ise
faiz oranlarýnýn oldukça yüksek düzeylere çýkmasýna neden olmuþtur.
Ulusal Bank, portföyündeki DÝBS'i büyük ölçüde repo ile geri kalan kýsmýný da
bankalararasý mevduat ve yurt dýþýndan alýnan kredilerle fonlamýþtýr. Bankanýn
repo ile fonlamadýðý ve stoklarýnda bulundurduðu DÝBS'in önemli bir bölümü ise
yurt dýþýndan alýnan krediler ve bankalararasý para piyasalarýndan saðlanan
mevduatýn güvencesi olarak verilmiþtir. Böylece faiz deðiþimlerine son derece
duyarlý bir mali bünye ortaya çýkmýþtýr.
24 FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEM
Kasým 2000 sonrasýnda Bankanýn TCMB bünyesindeki piyasalarda faaliyet
gösterme izni, yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi gerekçe gösterilerek zaman
zaman iptal edilmiþ, TCMB APÝ repo ihalelerindeki teklifleri kabul edilmemiþtir.
Bu dönemde Banka hissedarlarýnca Bankaya 50 milyon USD tutarýnda kaynak
giriþi yapýlmýþtýr.
Bu krizin özkaynaklar üzerinde olumsuz etkisi ile birlikte, kriz sonrasý dönemde
alýnan önlemler sonucunda mali piyasalarda likidite yeniden saðlanarak faiz
oranlarý düþme eðilimine girmiþtir. Bu olumlu geliþmelere karþýn piyasalardaki fon
maliyetinin yine de DÝBS getirisinin üzerinde kalmasý nedeniyle 2001 yýlýnda da
zararýn artmasýnýn önüne geçilememiþtir.
1.3.2. Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu Uyarýlarý ve
Alýnan Önlemler
Banka, 2000 yýlýnýn Aralýk ayý ortasýna kadar yoðun olarak yaþanan mali krizde cari
faiz oranlarýna göre iç verimi düþük Devlet tahvili ve Hazine bonolarýný ÝMKB ve
TCMB'de yüksek faiz oranlarýndan fonlamak zorunda kalmýþtýr. Bu nedenle, krizle
birlikte Bankanýn zararý artarak 2000 yýlýnýn tamamýnda 184 milyon YTL olarak
gerçekleþmiþtir. Zarar, özkaynaklarýn 2000 yýlý sonunda negatif (-)
117 milyon YTL'ye gerilemesine yol açarak likidite sýkýntýsýný artýrmýþtýr.
BYM'nin 12 Aralýk 2000 tarihli mali bünye raporunda,
!
8 Aralýk 2000 tarihi itibarýyla aktif büyüklüðü 493 milyon YTL olan
Bankanýn ayný tarihte sahip olduðu DÝBS'in (repo dahil) nominal bedelinin
1,1 milyar YTL, maliyet bedelinin 929 milyon YTL olduðu, DÝBS
portföyünün tamamýna yakýnýnýn bankalar mevduatý ve repo ile fonlandýðý,
ortalama portföy getirisinin yüzde 34, fonlama maliyetinin ise yüzde 198
olduðu, Bankanýn ihtiyaç duyduðu asgari özkaynak tutarýnýn
143 milyon YTL olduðu,
!
Bankaca, döviz pozisyonunun yasal limitler dahilinde tutturulabilmesi
amacýyla fiktif vadeli döviz alým iþlemleri gerçekleþtirildiði,
!
Halit Cýngýllýoðlu'nun Banka sermayesinin dolaylý olarak yüzde 99,81'ine
sahip bulunduðu, ancak bu kiþinin Fona devredilmiþ olan Demirbank'ýn
devir tarihi itibarýyla dolaylý olarak yüzde 18,73'üne sahip olmasý
nedeniyle 4389 Sayýlý Kanunun 7. maddesinin 2. fýkrasýnýn (b) bendinin
ULUSAL BANK 25
(bb) alt bendi ve 8. maddesinin 2. fýkrasýnýn (b) bendi hükümleri
karþýsýnda Türkiye'de faaliyette bulunan bir bankada doðrudan ve dolaylý
olarak yüzde 10'un üzerinde hisse sahibi olmasýnýn yasal olarak mümkün
olmadýðý,
tespitlerinde bulunulmuþtur.
Bu geliþmeler ve yukarýda açýklanan BYM raporu üzerine, Bankacýlýk Düzenleme
ve Denetleme Kurumu 11 Ocak 2001 tarihinde Banka yönetiminden;
!
Ortaklýk yapýsýnýn 4389 Sayýlý Kanunun 8/2-b maddesine uygun hale
getirilmesi ve Bankaya yeni ortaklarýn bulunmasý,
!
1 Mart 2001 tarihine kadar, sermayenin özkaynak açýðýný giderecek
düzeyde nakden artýrýlmasý ve/veya sermaye benzeri kredi temin edilmesi,
!
Repo dahil sahip olunan DÝBS portföyünün makul bir seviyeye indirilmesi,
!
Dinamicbank ile yapýlan fiktif vadeli döviz alým iþlemlerine son verilmesi,
talep edilmiþtir.
1.3.2.1. Sermaye Benzeri Kredi
Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu gönderdiði 11 Ocak 2001 tarihli
yazýyla Bankadan, 1 Mart 2001 tarihine kadar sermayenin, özkaynak açýðýný
giderecek ölçüde nakden artýrýlmasýný ya da sermaye benzeri kredi saðlanmasýný ve
sahip olduðu DÝBS tutarýný makul seviyeye indirmesini istemiþtir.
Bankanýn 25 Ocak 2001 tarihi itibarýyla hesaplanan özkaynak ihtiyacý
37 milyon YTL olarak tespit edilmiþ olmakla birlikte Halit Cýngýllýoðlu,
Ali Cýngýllýoðlu ve Sema Cýngýllýoðlu adýna Banka geçici hesaplarýnda tutulan
39 milyon USD'nin ve Cýngýllý Holding mevduat hesaplarýnda bulunan
17 milyon USD'nin sermaye benzeri kredi olarak kullanýlmak amacýyla Banka
zararýna mahsup edilmesini koþulsuz olarak kabul ettiklerini gösterir taahhütname
28 Þubat 2001 tarihinde imzalanmýþtýr.
Alýnan taahhütname çerçevesinde Banka geçici hesaplarýnda ve mevduat
hesaplarýnda tutulan sermaye benzeri kredi, 28 Þubat 2001 tarihinde gelir
hesaplarýna aktarýlmak suretiyle zarardan mahsup edilmiþtir.
26 FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEM
1.3.2.2. Ephesus Hisselerinin Devir Giriþimi
Ephesus, 31 Ekim 1996 tarihinde Malta'da kurulmuþ bir þirkettir. Malta Ticaret
Sicili tarafýndan düzenlenen 14 Ocak 1997 tarihli belgede, Ephesus'un her biri
1 USD'lik 200 paya bölünmüþ sermayesinin tamamýna Grant Thornton'un sahip
olduðu ifade edilmektedir. Bu belgede Grant Thornton'un ortaklarýnýn Martin E.
Benello Cole, Mark A. Bugeja, Austin R. Demajo, Joseph P. Gauci ve Joseph A.
Pullicino olduðu da belirtilmektedir. Malta Ticaret Sicilinden alýnan 6 Ocak 1998
tarihli baþka bir yazýda ise, Ephesus'un her biri 100 bin USD tutarýndaki 200 adet
payýnýn 199 adedine Halit Cýngýllýoðlu'nun, bir adedine de Servet Bozdað'ýn sahip
olduðu bildirilmektedir.
Ephesus'un ortaklýk yapýsýna iliþkin tereddütleri gidermek amacý ile
Halit Cýngýllýoðlu'ndan, 21 Temmuz 1999 tarihinden itibaren Ephesus'un ortaklýk
yapýsýnýn deðiþmediði, sahip olduðu hisselerin izin alýnmadan devredilmesi
halinde izinsiz hisse sahibi olan kiþilerin Bankada temettü hariç ortaklýk
haklarýndan faydalanamayacaðý ve Hazine tarafýndan Bankanýn Ephesus'a devri
konusunda verilen iznin geçersiz olacaðý yönünde bir taahhütname alýnmýþtýr.
6 Aralýk 2000 tarihinde Fona devredilen Demirbank'ýn mevcut sermayesinin
yüzde 74,95'ine Cýngýllý Holding, Cýngýllý Holding'in yüzde 24,99'una da
Halit Cýngýllýoðlu sahip olup Halit Cýngýllýoðlu'nun Demirbank'taki dolaylý iþtirak
oraný yüzde 18,73'tür.
Fona devredilen Demirbank'ýn yüzde 10'dan fazla payýna sahip olan
Halit Cýngýllýoðlu'nun Ephesus üzerinden Ulusal Bank sermayesinde pay sahibi
olmasýnýn neden olduðu bankalar mevzuatýna aykýrýlýðý çözmek amacýyla
Ephesus'un sahip olduðu paylarýn tamamýnýn gerçek kiþilere devredilmesi
kararlaþtýrýlmýþtýr. Bu amaçla, Ulusal Bank'ýn 34 milyon YTL tutarýndaki ödenmiþ
sermayesinin 33.999.320 YTL'lik bölümüne sahip Ephesus, 11 Ocak 2001
tarihinde düzenlenen vekaletname ile sahip olduðu hisselerin tamamýnýn devrine
iliþkin tüm konularda Halit Cýngýllýoðlu'nu yasal vekil olarak atamýþtýr.
Ephesus'un yasal vekili sýfatýyla Halit Cýngýllýoðlu tarafýndan Bankacýlýk
Düzenleme ve Denetleme Kurumuna ayný tarihte gönderilen yazýda,
Ulusal Bank'ta Ephesus'un sahibi olduðu paylarýn tamamýnýn 12 gerçek kiþiye
devri konusunda izin istemiþtir.
ULUSAL BANK 27
Ephesus'un Bankada sahip olduðu hisselerinin devri hukuken tamamlanmadan
BDDK, 28 Þubat 2001 tarihli kararý ile Bankanýn temettü hariç ortaklýk haklarý ile
yönetim ve denetimini 4389 Sayýlý Kanunun 14/3 maddesine dayanarak Fona
devretmiþtir.
1.3.3. Þubat 2001 Krizi
19 Þubat 2001 tarihinde devalüasyon beklentisi içinde olan yatýrýmcýlarýn döviz
talebini týrmandýrdýðý yeni bir likidite krizi içine girilmiþtir. Ulusal Bank, faizlerin
hýzla yükseldiði bir ortamda repo iþlemleri nedeniyle ÝMKB ve TCMB'ye olan
teminat eksiklerini söz konusu menkul kýymetlerle gidermeye çalýþmýþtýr. Ancak
fonlama maliyetlerinin ulaþtýðý düzey, repolardan kaynaklanan faiz giderlerini
oldukça artýrdýðý için repo dönüþlerinde doðan anapara ve faiz ödemelerini
karþýlamak konusunda sýkýntýya düþmüþtür.
Yatýrýmcýlarýn dövize yönelmeleriyle 19 Þubat 2001 tarihinde baþlayan likidite
krizinden kurtulmanýn bir yolu olarak TCMB, 22 Þubat 2001 tarihinden itibaren
dalgalý kur sistemine geçmiþtir. Ancak belirsizlikler nedeniyle faiz oranlarýnda
beklenen ölçüde düþüþ olmamýþtýr.
1.4. ULUSAL BANK'IN FONA DEVREDÝLMESÝ
1.4.1. Fona Devir Kararý
4389 Sayýlý Kanunun 14. maddesinin 3 numaralý
fýkrasýna istinaden, zararý özkaynaklarýný aþan,
yükümlülüklerini
vadesinde yerine
getirmeyen, faaliyetine devamý mali sistemin güven
ve istikrarýný tehlikeye düþüren Ulusal Bank'ýn
temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve
denetimi BDDK'nýn 28 Þubat 2001 tarihli kararýyla
Fona devredilmiþtir.
28 FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEM
1.4.2. Ulusal Bank'ýn Fona Devir Nedenleri
1999 yýlý sonlarýndan itibaren uygulamaya konulan istikrar programý çerçevesinde
Hazine tarafýndan ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonosu faiz oranlarý yüzde
30-40 seviyelerine kadar gerilemiþtir.
Hazinenin ihraç ettiði DÝBS'lerde önemli bir payý olan Ulusal Bank, söz konusu
menkul kýymetleri büyük ölçüde repo ile geri kalan kýsmýný da bankalararasý
mevduat ve yurt dýþýndan alýnan kredilerle fonlamýþtýr. Nitekim, DÝBS
portföyünün nominal tutarý kriz dönemleri olan 20 Kasým 2000-27 Þubat 2001
tarihleri arasýnda ortalama olarak 1 milyar YTL civarýnda seyretmiþ olup yaklaþýk
yüzde 70'lik bölümü repo ile fonlanmýþtýr. Bankanýn repo ile fonlamadýðý ve
stoklarýnda bulundurduðu DÝBS'in önemli bir bölümü ise yurt dýþýndan alýnan
krediler ve bankalararasý para piyasalarýndan saðlanan mevduatýn güvencesi
olarak verilmiþ olup serbest kullanýmda olan DÝBS tutarý düþük düzeylerde
kalmýþtýr. DÝBS portföyünün çok kýsa vadeli fonlarla yönetilmesi mali bünyenin
faiz oranlarýna olan duyarlýlýðýný artýrmýþtýr.
Bankanýn düþük faiz oranlarýndan satýn aldýðý devlet tahvili ve hazine bonolarýný
2000 yýlýnýn Kasým ve Aralýk aylarý ile 2001 yýlýnýn Þubat ayýnda yüksek rakamlara
ulaþan faiz oranlarýndan fonlamak zorunda kalmasý, zararýn özkaynaklarý aþarak
mevduata sirayet etmesi ve yükümlülüklerin yerine getirilememesinin temel
nedeni olmuþtur. Bankanýn 2000 yýlý sonunda 184 milyon YTL olarak gerçekleþen
zararý büyüyerek 27 Þubat 2001 tarihinde 475 milyon YTL'ye ulaþmýþtýr.
Banka portföyündeki repoya konu menkul kýymetlerin satýþýnýn yapýlarak repo
yükümlülüklerinin kapatýlmasýna karþýn Bankada likidite sorunu son bulmamýþ,
olaylardan bir þekilde haberdar olan piyasalarýn olumsuz yaklaþýmýyla mudilerin
mevduat çekme talepleri karþýlanamamýþ ya da yüksek faiz oranlarý önerilmek
suretiyle durdurulabilmiþtir. Bir bankanýn 27 Þubat 2001 tarihinde Banka aleyhine
ihtiyati haciz kararý aldýrmasý üzerine TCMB kendi nezdinde saklamada tutulan
Bankanýn müþterilerine ait menkul kýymetlerine el koymuþtur. Bu tarihte
1 milyon YTL'lik çek takasý yükümlülüðünün yerine getirilememesi üzerine EFT
sistemi çýkýþlara kapatýlarak, müþteri ödemeleri de gerçekleþtirilememiþtir.
Bütün bu geliþmelerin sonucunda Banka Fona devrolmuþtur.
ULUSAL BANK 29
01 Mart 2001
30 FONA DEVÝR ÖNCESÝ DÖNEM
ULUSAL BANK 31
2.1. FONA DEVÝR SONRASI DÖNEME KISA BAKIÞ
Bu bölümde Ulusal Bank'ýn, 28 Þubat 2001 tarihinde temettü hariç ortaklýk haklarý
ile yönetim ve denetiminin Fona devredilmesinden sonra nasýl bir yol izlenerek
çözümlendiði ayrýntýlý bir þekilde anlatýlmýþtýr.
ÞEKÝL 2: FONA DEVÝR SONRASI DÖNEME KISA BAKIÞ
1
Fona Devir Sonras› ‹lk Faaliyetler
Yönetim ve denetim kadrosunun deðiþtirilmesi
Banka hisselerinin Fon tarafýndan devralýnmasý
2
Banka Mali Durumunun Tespiti ve
Mali Bünyenin Rehabilitasyonu
Fona devir tarihindeki gerçek mali durumun tespiti
Mali bünyenin rehabilitasyonuna yönelik çalýþmalar
3
Banka Hisselerinin Sat›þ›na Yönelik Çal›þmalar
Satýþa yönelik çalýþmalar
Sümerbank bünyesinde birleþtirilmesi
Birleþik Sümerbank'ýn satýþý
4
Bilanço Kalemlerinin Devri
34 FONA DEVÝR SONRASI DÖNEM
Birleþik Sümerbank'ýn alýcýsý OYAK tarafýndan
istenmeyen bilanço kalemlerinin Fon ile
Fon bankalarýna devri
2.2. FONA DEVÝR SONRASINDA GERÇEKLEÞTÝRÝLEN FAALÝYETLER
Ulusal Bank'ýn 28 Þubat 2001 tarihinde temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim
ve denetiminin Fona devredilmesinden sonra Bankanýn yönetim ve denetim
kadrosu deðiþtirilmiþ, Bankanýn hisseleri Fon tarafýndan devralýnmýþtýr.
Banka, 4389 Sayýlý Kanunun 14/3 maddesine istinaden Fona devrolduðundan
Banka hâkim ortaklarýna iliþkin bir iþlem yapýlmamýþtýr.
2.2.1.Banka Yönetim ve Denetim Kadrosunun Deðiþtirilmesi
Ulusal Bank yönetim kurulu üyeleri, Bankanýn yönetim ve denetiminin Fona
intikal etmesini müteakiben görevden alýnmýþlardýr. Fon Yönetim Kurulunun
28 Þubat 2001 tarihli kararý ile Ulusal Bank yönetim kuruluna, "Ortak Yönetim
Kurulu" atanmýþ ayrýca Banka denetim kuruluna atama yapýlmýþtýr.
2.2.2.Banka Hisselerinin Fon Tarafýndan Devralýnmasý
Fon Yönetim Kurulunun 28 Þubat 2001 tarihli kararý ile Ulusal Bank'ýn hisse
senetlerinin tamamýnýn, Bankanýn ödenmiþ sermayeye tekabül eden
34 milyon YTL tutarýndaki zararýnýn 4389 Sayýlý Kanunun 14. maddesinin
5 numaralý fýkrasýnýn (a) bendinin (ab) alt bendi uyarýnca söz konusu Bankaya
ödenmesi karþýlýðýnda, Fon tarafýndan devralýnmasýna ve hisse senetlerinin banka
pay defterine Fon adýna kaydedilmesine karar verilmiþtir.
2.2.3.Hâkim Ortak ve Yöneticilerle Ýlgili Ýþlemler
Ulusal Bank, 4389 Sayýlý Kanunun 14/3 maddesi kapsamýnda devralýnmýþtýr. Bu
nedenle Fon tarafýndan açýlan bir iade ve tazmin davasý bulunmadýðý gibi Banka
hâkim ortaðý ve yöneticilerine yönelik mal beyaný talebi ve tespit edilen mal
varlýklarý üzerinde muhafaza tedbirleri tesis edilmesi ile yurt dýþý çýkýþ yasaðý
uygulamalarýna da baþvurulmamýþtýr.
ULUSAL BANK 35
2.3. MALÝ BÜNYEYE ÝLÝÞKÝN ÇALIÞMALAR
Fona devrin akabinde, Ulusal Bank'ýn gerçek mali durumunun ortaya çýkarýlmasý
ve Bankanýn yaþatýlmasý için gerekli kaynaðýn tespit edilmesi amacýyla BYM
tarafýndan çalýþmalar yürütülmüþtür.
Fona intikal eden bir bankanýn gerekli müdahaleler ile süratli ve etkin bir þekilde
rehabilite edilerek sisteme kazandýrýlmasý amacýyla 4389 Sayýlý Kanun Fona çeþitli
yetkiler vermiþtir.
Bu kapsamda, Bankanýn içinde bulunduðu likidite sýkýntýsýnýn çözümüne katký
saðlamak ve diðer mali sorunlarýn da çözümü amacýyla muhtelif rehabilitasyon
tedbirleri alýnmýþtýr.
2.3.1. Fona Devir Sonrasý Gerçek Mali Durumun Tespiti
Özkaynaklar: Bankanýn özkaynaklarý, 31 Aralýk 2000 tarihi itibarýyla negatif (-)
117 milyon YTL, 27 Þubat 2001 tarihi itibarýyla ise negatif (-) 408 milyon YTL'dir.
Ayný tarih itibarýyla Bankanýn birikmiþ zararý ise 475 milyon YTL'ye ulaþmýþtýr. Bu
tarih itibarýyla asgari yüzde 8 seviyesinde tesis edilmesi gereken sermaye yeterliliði
standart rasyosu negatif (-) yüzde 657 gibi yetersiz bir düzeyde gerçekleþmiþtir.
Likidite: Yaþanan krizle birlikte Bankanýn likidite durumu bozulmuþ ve rasyolar
yetersiz düzeylerde oluþmuþtur. Bankalar, faiz oranlarýnýn yükselmesi karþýsýnda
vadesi gelen repolarý faizleri ile birlikte yenilemek istedikleri taktirde, menkul
kýymetlerin deðerlerindeki düþüþ nedeniyle ilave menkul kýymet saðlamak
zorundadýrlar. Bu nedenle, kriz dönemlerinde likidite gereksinimi yalnýzca vadesi
gelen yabancý kaynaklar deðil, vadesi gelen repolar nedeniyle de önemli ölçüde
yükselmektedir. Likidite krizinde Bankanýn karþý karþýya kaldýðý çýkmazýn nedeni
de budur. Banka, krizle birlikte yükselen faiz ortamýnda repolarý yenileyebilmek
için ek kaynak bulamayarak ÝMKB ve TCMB'ye olan yükümlülüklerini de yerine
getirememiþtir.
Kaynak Yapýsý: Banka, sermaye desteðinin yetersiz kalmasý nedeniyle, önemli
bölümü zarardan oluþan aktifini 2001 yýlýnýn baþýndan itibaren sürekli olarak
mevduatý artýrmak suretiyle finanse etmeye çalýþmýþtýr. Ancak, 19 Þubat 2001
tarihinde baþlayan likidite kriziyle birlikte zararýn hýzla büyümesi, yeni mevduat
saðlama konusundaki baskýlarýn daha da artmasýna yol açmýþtýr. Bankanýn
mevduatý, 2000 yýlý sonuna göre yaklaþýk yüzde 57 oranýnda artarak
27 Þubat 2001 tarihinde 323 milyon YTL'ye yükselmiþtir.
36 FONA DEVÝR SONRASI DÖNEM
Bankada mevduat büyük ölçüde kýsa vadelerde yoðunlaþmýþ durumdadýr.
27 Þubat 2001 tarihi itibarýyla bankalar mevduatý dýþýnda kalan mevduatýn yüzde
90,3'ü bir ay ve daha kýsa, yüzde 9,7'si ise üç ay ve daha kýsa vadeye sahiptir.
Döviz Yönetimi: Banka, 2000 yýlýnda TCMB tarafýndan uygulanan para programý
çerçevesinde kur artýþýnýn öngörülebilir, Türk Lirasý faizlerinin de hala yüksek
olduðu bir finansal ortamda döviz pozisyonunu bir önceki yýla göre oldukça
açmýþtýr. Bankanýn 2000 yýlýnda yüksek faiz/düþük kur marjýndan yararlanarak
kârlýlýðýný artýrmak amacýyla açtýðý döviz pozisyonu, 2001 yýlýnda bu kez
yatýrýmcýlarýn devalüasyon beklentisi içinde dövize dönmek istemelerinin
baskýsýyla daha da açýlmýþtýr.
27 Þubat 2001 tarihi itibarýyla 2000 yýlý sonuna göre döviz varlýklarý
84 milyon USD'den 41 milyon USD'ye, döviz yükümlülükleri ise
291 milyon USD'den 262 milyon USD'ye gerilemesine karþýn döviz varlýklarýnýn
döviz yükümlülüklerine göre daha hýzlý gerilemesinin bir sonucu olarak ayný
dönemler itibarýyla açýk döviz pozisyonu 207 milyon USD'den 221 milyon USD'ye
yükselmiþtir.
Bankanýn, 2000 yýlýnda yüksek döviz pozisyon açýklarý ile faaliyet göstermesine
raðmen yabancý para net genel pozisyon oranýný Bank 2000 ve Dinamicbank ile
yapýlan fiktif vadeli döviz alým yükümlülükleriyle yasal sýnýrlar içinde tuttuðu
gözlenmiþtir. Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumunun 11 Ocak 2001
tarihinde fiktif vadeli döviz alým iþlemlerine son verilmesi yönündeki uyarýlarý
Bankaca dikkate alýnmýþtýr.
Aktifin Niteliði: 27 Þubat 2001 tarihi itibarýyla toplam zarar 475 milyon YTL ile
aktifin yüzde 80'ine ulaþýrken, bankalar, menkul deðerler cüzdaný ve krediler gibi
nakde dönüþmesi kolay varlýklarýn aktif içindeki payý yüzde 10'un altýnda
kalmýþtýr.
Bilânço Dýþý Yükümlülükler: Bankanýn 27 Þubat 2001 tarihinde 120 milyon YTL
tutarýndaki gayrinakdi kredilerinin 102 milyon YTL'si teminat mektuplarý,
16 milyon YTL'si diðer garanti ve kefaletler, 2,5 milyon YTL'si akreditif taahhütleri
ve 175 bin YTL'si kabul kredilerinden oluþmaktadýr.
ULUSAL BANK 37
2.3.2. Mali Bünye Rehabilitasyonu
Temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve denetimi Fona devredilen Bankada
Fon tarafýndan öncelikli olarak gerçekleþtirilen faaliyetlerden bir kýsmý da,
Bankanýn normal bankacýlýk faaliyetlerini emin bir þekilde devam ettirmesinin
saðlanmasý amacýyla yürütülen mali bünye rehabilitasyon faaliyetleridir. Bankanýn
34 milyon YTL'lik ödenmiþ sermayesine karþýlýk gelen zararý Fon tarafýndan
devralýnmak suretiyle Banka hisselerinin tamamýna sahip olunmasýnýn ardýndan,
BYM tarafýndan gerçekleþtirilen durulaþtýrma iþlemleri sonucunda belirlenen
kaynak ihtiyacý doðrultusunda Fon tarafýndan Bankaya çeþitli kaynak
aktarýmlarýnda bulunulmuþ, ayný amaçla Bankanýn TCMB'ye olan bir kýsým
yükümlülüklerine de muafiyet getirilmiþtir.
TCMB Yükümlülüklerinin Kaldýrýlmasý: Fon Yönetim Kurulunun
28 Þubat 2001 tarihli kararý ile yönetim ve denetimi, hisse senetlerinin mülkiyeti
Fona intikal eden Ulusal Bank'ýn kanuni karþýlýk yükümlülükleri sýfýra
düþürülmüþ, doðmuþ ve doðacak cezai faizleri kaldýrýlmýþ, karþýlýksýz kalan tutarlar
Bankaya iade edilmiþtir.
Ýhtiyat Aktarýmý: Fona devirden sonra, Bankanýn gerçekleþtirdiði mevduat
ödemeleri ve operasyonel giderlerin karþýlanmasý zorlaþmýþtýr. Ortaya çýkan
likidite ihtiyacý, Fon Yönetim Kurulunun 2 Mart 2001 ve 22 Mart 2001 tarihli
kararlarýyla Fon tarafýndan Hazineden borçlanýlan DÝBS'in, Bankaya olaðanüstü
yedek akçe olarak aktarýlmasýyla giderilmeye çalýþýlmýþtýr.
Bu kapsamda, Fon Yönetim Kurulunun 2 Mart 2001, 22 Mart 2001 tarihli kararlarý
ile toplam 417,8 milyon YTL'lik DÝBS Ulusal Bank'a aktarýlmýþ olup, Bankanýn
Sümerbank bünyesinde birleþtirildiði 17 Nisan 2001 tarihinden sonra da,
Sümerbank'a 1.045 milyon YTL, 676 milyon USD ve 886 milyon EUR tutarýnda
Türk Lirasý, USD endeksli, EUR endeksli DÝBS aktarýlmýþtýr.
2.3.3.Rehabilitasyon Sonrasý Mali Bünye
Ulusal Bank'ýn temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve denetiminin Fon
tarafýndan devralýndýðý 28 Þubat 2001 tarihinden, Sümerbank ile birleþtiði
15 Mayýs 2001 tarihine kadar geçen yaklaþýk 3 aylýk süre zarfýnda, mevduat
kayýplarýna raðmen likidite durumunun belirgin bir þekilde düzelmiþtir. Bu
düzelme, Fon tarafýndan uygulanan rehabilitasyon tedbirlerinin bir sonucudur.
38 FONA DEVÝR SONRASI DÖNEM
2.4. FON TARAFINDAN ATANAN YÖNETÝCÝLERCE BANKADA
GERÇEKLEÞTÝRÝLEN FAALÝYETLER
Fona devir tarihi itibarýyla 7 þubesi ve 251 personeli bulunan Ulusal Bank'ýn Fona
devrinin akabinde Fon tarafýndan atanan yönetim kurulu; Bankada
gerçekleþtirdiði tedbir ve muhafaza çalýþmalarýnýn yaný sýra Bankanýn daha fazla
zarar üretmesinin engellenmesi ve Banka bilançosundaki varlýklarýn etkin þekilde
nakde çevrilerek Banka mevduatýnýn korunmasýna yönelik çözümleme
faaliyetlerine de giriþmiþtir.
2.5. ULUSAL BANK'IN SÜMERBANK BÜNYESÝNDE BÝRLEÞTÝRÝLMESÝ
Fon Yönetim Kurulunun 18 Nisan 2001 tarihli kararýnda, tasarruf sahiplerinin
haklarýný korumak, kârlýlýk ve verimlilik ilkelerine göre çalýþan, yeni, saðlýklý bir
yapý içerisinde güçlendirerek ekonomiye kazandýrmak amacýyla, BDDK'nýn
17 Nisan 2001 tarihli kararýyla Ulusal Bank'ýn tüm aktif ve pasifiyle Sümerbank
bünyesinde devren birleþtirilmesi kararlaþtýrýlmýþtýr.
Bankanýn Birleþme Öncesi Mali Durumu: Ulusal Bank'ýn Sümerbank
bünyesinde birleþtirilmesi 4 Mayýs 2001 tarihli bilançolar üzerinden
gerçekleþtirilmiþtir. Ulusal Bank'ýn 4 Mayýs 2001 tarihli bilânçosu itibarýyla aktif
büyüklüðü 532 milyon YTL, özkaynaklarý 307 milyon YTL'dir. Aktifin yüzde
77'sini menkul deðerler, pasifin yüzde 84'ünü yedek akçeler oluþturmaktadýr.
Birleþme Süreci: Fon Yönetim Kurulunun 18 Nisan 2001 tarihli kararýyla
Sümerbank bünyesinde devren birleþtirilmesine karar verilen Ulusal Bank'ýn
bankacýlýk iþlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni, BDDK'nýn 8 Mayýs 2001
tarihli kararý ile kaldýrýlmýþtýr.
2.6. BÝRLEÞÝK SÜMERBANK'IN SATIÞI
Tüm aktif ve pasifiyle Sümerbank çatýsý altýnda birleþtirilen bankalarýn
Sümerbank'a fiili devir iþlemlerinin tamamlanmasýný müteakip, Fon Yönetim
Kurulunca alýnan 28 Mayýs 2001 tarihli kararla, birleþik Sümerbank hisselerinin
satýþa çýkarýlmasýna karar verilmiþ ve gerekli çalýþmalar baþlatýlmýþtýr. Satýþ süreci,
birleþik Sümerbank hisselerinin 10 Aðustos 2001 tarihinde OYAK'a devriyle
sonuçlanmýþtýr. Sümerbank'ýn satýþ bedeli 50 bin YTL olarak tespit edilmiþtir.
ULUSAL BANK 39
17 Mayýs 2001
40 FONA DEVÝR SONRASI DÖNEM
Alýcý Tarafýndan Ýstenmeyen Bilanço Kalemlerinin Devri: Sümerbank'ýn
satýþýna iliþkin olarak OYAK ile Fon arasýnda imzalanan 9 Aðustos 2001 tarihli
HDS kapsamýnda, OYAK birleþik Sümerbank bilançosunun yüzde 32'sine tekabül
eden 2 milyar YTL'lik kýsmýný almayý kabul etmiþtir. Fon Yönetim Kurulunun
8 Aðustos 2001 tarihli kararýyla, OYAK tarafýndan istenmeyen bilanço
kalemlerinin bir kýsmý Fona, bir kýsmý ise Etibank ve Kentbank'a devredilmiþtir.
ULUSAL BANK 41
3.1. VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝNE KISA BAKIÞ
Fon tarafýndan devralýnan Ulusal Bank'a ait varlýklarýn devir iþlemlerinin
tamamlanmasýný müteakip hýzlý bir çözümleme sürecine girilmiþ olup iþtiraklerin
satýþý, tahsili gecikmiþ alacaklarýn ise tahsili iþlemlerine baþlanmýþtýr.
ÞEKÝL 3: VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝNE KISA BAKIÞ
‹ÞT‹RAKLER‹N ÇÖZÜMLENMES‹
4 iþtirakin tümü satýlmýþ ve çözümleme faaliyetleri sonucu toplam 2,8 milyon USD gelir elde edilmilþtir.
TAHS‹L‹ GEC‹KM‹Þ KURUMSAL ALACAKLARIN ÇÖZÜMLENMES‹
5 firmadan tahsili gecikmiþ kurumsal alacaklarýn çözümleme faaliyetleri sonucu, 1'i tasfiye edilmiþ, 4'ü alacak satýþ ihaleleri
kapsamýnda varlýk yönetim þirketlerine satýlmýþtýr.
TAHS‹L‹ GEC‹KM‹Þ B‹REYSEL ALACAKLARIN ÇÖZÜMLENMES‹
2 adet tahsili gecikmiþ bireysel alacaktan çözümleme faaliyetleri sonucunda 6 bin USD tahsil edilmiþtir.
44 VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝ
3.2. ÝÞTÝRAKLERÝN ÇÖZÜMLENMESÝ
Fon tarafýndan devralýnan iþtiraklerin çözümlenmesi amacýyla muhtelif yöntemler
uygulanmýþtýr.
Ýþtiraklerin Fona devir ve çözümleme faaliyetlerine aþaðýda yer verilmiþtir.
3.2.1. Ýþtiraklerin Fon Adýna Tescili
BDDK'nýn 17 Nisan 2001 ve Fon Yönetim Kurulunun 18 Nisan 2001 tarihli
kararlarýyla Ulusal Bank'ýn tüm aktif ve pasifiyle Sümerbank bünyesinde devren
birleþtirilmesine, bankacýlýk iþlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin
kaldýrýlmasýna karar verilmiþtir.
Birleþik Sümerbank, Fon Yönetim Kurulunun 31 Temmuz 2001 tarihli kararýyla
OYAK'a satýlmýþtýr. Sümerbank'ýn satýþýnda satýþ/devir harici varlýklar arasýnda
bulunan Ulusal Bank kaynaklý iþtirakler Fon tarafýndan devralýnmýþtýr.
Birleþik Sümerbank'ýn satýþ/devir harici aktif ve pasifinin Fon ve diðer Fon
bankalarýna devri, Fon Yönetim Kurulunun 8 Aðustos 2001 tarihli kararýyla
düzenlenmiþtir. Buna göre birleþik Sümerbank iþtiraklerinin Fona devredilmesi
gerekmekle birlikte birleþik Sümerbank'ýn OYAK'a fiili devir tarihi olan
10 Aðustos 2001 tarihinde henüz Fon bünyesinde Ýþtirakler Dairesinin
kurulmamýþ olmasý nedeniyle iþtirak devirleri 10 Aðustos 2001 tarihinde geçici
olarak Kentbank'a yapýlmýþtýr.
Ýþtirakler Dairesinin kuruluþunu müteakip, 30 Ekim 2001 tarihli Fon Yönetim
Kurulu kararýyla, Fonun Sümerbank'taki hisselerinin OYAK'a devri aþamasýnda,
alýcý tarafýndan kabul edilmeyen ve Kentbank'a devredilen iþtiraklerin bu kez Fon
aktifine alýnmasý kabul edilmiþtir.
Devralýnan Ulusal Bank kaynaklý 4 iþtirak, toplam 1,7 milyon YTL kayýtlý deðer
üzerinden 30 Ekim 2001 tarihinde Fon aktifine alýnmýþtýr.
ULUSAL BANK 45
TABLO 2: DEVRALINAN ÝÞTÝRAKLER
ÝÞTÝRAK ADI
FONUN HÝSSE
ORANI (%)
ÖDENMÝÞ
SERMAYE (YTL)
FONA DEVÝR
TARÝHÝ
Ulusal Eðitim
99,98
5.000
30.10.2001
Ulusal Faktoring
99,96
1.000.000
30.10.2001
Ulusal Leasing
99,96
100.000
30.10.2001
Ulusal Yatýrým
99,99
2.000.000
30.10.2001
TOPLAM
FON KAYITLARINDAKÝ
DEÐERÝ (YTL)
1.697.359
Ulusal Bank kaynaklý 4 iþtirakin çoðunluk hisseleri Fon tarafýndan devralýnmýþ
olup iþtiraklerin 1'i eðitim ve danýþmanlýk, 3'ü finans sektöründe faaliyet
göstermektedir.
3.2.2. Ýþtiraklerin Çözümleme Süreci
Ýþtiraklerin Fon aktifine devrini müteakip, yönetim ve denetimlerinin
oluþturulmasý ve deðer tespiti aþamasýna geçilmiþ ve çözümleme sürecinin saðlýklý
olarak yürütülmesi yönünde gerekli ilk tedbirler alýnmýþtýr.
Bu kapsamda, iþtiraklerin genel kurullarý icra edilmiþ, yönetim ve denetim
kurullarýna Fonu temsilen görev yapmak üzere üyeler seçilmiþ ve bu üyeler eliyle
mali, hukuki, idari iþlem ve kayýtlarýna nüfuz edilerek gerçek durumlarý ortaya
çýkarýlmaya çalýþýlmýþtýr. Ardýndan rehabilitasyon ve kayýtlarýn mevzuata uygun
hale getirilmesi çalýþmalarýna baþlanmýþtýr.
3.2.3. Ýþtiraklerden Saðlanan Geri Kazanýmlar
Ýþtiraklere iliþkin sürdürülen muhafaza ve tedbir çalýþmalarýnýn yaný sýra, bir
taraftan da satýþa çýkarýlmasý uygun bulunan iþtirakler için deðer tespiti ve benzeri
hazýrlýk çalýþmalarý tamamlanarak Fon Yönetim Kurulunun onayýna sunulmuþtur.
Ýþtirak satýþlarý, kapalý teklif isteme ve açýk artýrma yöntemi ile davet ve pazarlýk
yöntemleri uygulanarak gerçekleþtirilmiþtir.
46 VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝ
Satýþ için resmi mercilerden gerekli izinlerin alýnmasýnýn ardýndan, satýþ bedelinin
yatýrýlmasý, devre konu hisselerin yeni alýcý adýna pay defterine iþlenmesi, gerekli
tescil iþlemleri ile diðer prosedürlerin tamamlanmasýyla hisse devir iþlemleri
sonuçlandýrýlmýþ ve söz konusu iþtirak hisselerinin Fon aktifinden çýkýþý
gerçekleþtirilmiþtir.
Ulusal Bank kaynaklý iþtiraklerin tamamý toplam 4,1 milyon YTL bedelle
satýlmýþtýr.
TABLO 3: SATILAN ÝÞTÝRAKLER
FON AKTÝFÝNDEN FON KAYITLARINDAKÝ
ÇIKIÞ TARÝHÝ
DEÐERÝ (YTL)
ÝÞTÝRAK ADI
FONUN HÝSSE
ORANI (%)
Ulusal Eðitim
99,98
12.07.2002
36.500
Ulusal Faktoring
99,96
26.09.2001
1.145.317
Ulusal Leasing
99,96
09.08.2002
433.214
Ulusal Yatýrým
99,99
18.01.2002
2.461.781
TOPLAM
1.697.359
SATIÞ BEDELÝ
(YTL)
4.076.812
ULUSAL BANK 47
3.3. TAHSÝLÝ GECÝKMÝÞ KURUMSAL ALACAKLARIN ÇÖZÜMLENMESÝ
Fon tarafýndan devralýnan tahsili gecikmiþ alacaklar arasýnda Banka hâkim
ortaklarýna iliþkin alacak bulunmamaktadýr. Devralýnan tahsili gecikmiþ kurumsal
alacaklarýn çözümlenmesine iliþkin olarak çeþitli idari geri kazaným yöntemleri ve
2004 Sayýlý Kanun kapsamýnda yasal takipler uygulanmýþtýr.
Kurumsal alacaklarýn Fona devir ve çözümleme faaliyetlerine aþaðýda yer
verilmiþtir.
3.3.1. Kurumsal Alacaklarýn Fiili Devir Ýþlemleri
Fon Yönetim Kurulunun 13 Haziran 2001 tarihli kararý ile Sümerbank'ýn
(Sümerbank, Yaþarbank, Egebank, Yurtbank, Bank Kapital, Ulusal Bank) tahsili
gecikmiþ kredi, dava ve takip dosyasý muhteviyatý Banka alacaklarýnýn bilanço net
defter deðeri üzerinden Fon tarafýndan devralýnmasýna karar verilmiþtir.
Sümerbank hisselerinin Oyak Grubuna satýþ ve devrine iliþkin sözleþme
10 Aðustos 2001 tarihinde imzalanmýþ, Oyak Grubu tarafýndan kabul edilmeyen
nakit krediler Kentbank'a, takipteki alacaklar ise Fona devredilmiþtir.
Ulusal Bank'ýn 5 adet firmadan tahsili gecikmiþ kurumsal alacaðý Fon tarafýndan
devralýnmýþtýr. Alacaklarýn anapara muhasebe devir bakiyesi 1,8 milyon YTL'dir.
Ulusal Bank'tan devralýnan tahsili gecikmiþ kurumsal alacaklar, anapara muhasebe
devir bakiyesi itibarýyla Fon aktifinde yer alan tahsili gecikmiþ kurumsal
alacaklarýn yüzde 0,09'unu oluþturmaktadýr.
3.3.2. Kurumsal Alacaklarýn Çözümleme Uygulamalarý
Ulusal Bank kaynaklý 5 tahsili gecikmiþ kurumsal firma alacaðýna iliþkin
çözümleme faaliyetleri sonucunda;
!
1'i tasfiye edilmiþ,
!
4'ü ise ikinci alacak satýþý kapsamýnda varlýk yönetim þirketine satýlmýþtýr.
48 VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝ
Bahse konu alacaklar için uygulanan çözümleme yöntemlerine aþaðýda yer
verilmiþtir.
3.3.2.1. Çözümlenen Kurumsal Alacaklar
Tamamý Tahsil Edilen Alacaklar: Kurumsal alacak dosyalarýnýn tahsil ve
tasfiyesinin hýzlandýrýlmasýnýn yaný sýra uygulamada karþýlaþýlan sorunlarý ve
ihtiyaçlarý gidermek için Fon alacaklarýnýn takip ve tahsilinde kullanýlacak
yetkilere iliþkin usul ve esaslarýn belirlendiði Fon Yönetim Kurulunun
30 Temmuz 2003 tarihli ve revize 25 Mayýs 2004 tarihli kararlarý ile iþlem
yönergesi çerçevesinde tahsilatlar yapýlmýþtýr.
Ulusal Bank'tan devir alýnan tahsili gecikmiþ kurumsal alacaklarýn 1'i Fon
bünyesinde tahsil edilerek kapatýlmýþtýr. Söz konusu kredinin anapara muhasebe
devir bakiyesi 20 YTL'dir.
Varlýk Yönetim Þirketlerine Satýlan Alacaklar: Yasal takip yolu ile alacaklarýn
tahsil ve tasfiyesinin gerçekleþtirilmesine devam edilmesinin zaman ve maliyet
açýsýndan dezavantajlarýn bulunmasý, portföydeki alacak dosyalarýnýn takip
süresinin uzun olmasý gibi nedenlerle tahsil kabiliyetinin yitirilebileceði hususlarý
dikkate alýnarak; alacak satýþ uygulanmasýna karar verilmiþtir. Bu yöntemle
kurumsal kredi alacaklarý, en kýsa zamanda ve en yüksek tahsilatý saðlayacak
þekilde çözümlenecektir. Bu kapsamda bugüne kadar iki uygulama
gerçekleþtirilmiþtir.
Ulusal Bank'tan devir alýnan tahsili gecikmiþ kurumsal kredi alacaklarýnýn 4'ü
ikinci alacak satýþý kapsamýnda varlýk yönetim þirketine satýlmýþ olup bu
alacaklarýn toplam anapara muhasebe devir bakiyesi 1,8 milyon YTL'dir.
3.3.2.2. Çözümlemesi Devam Eden Kurumsal Alacaklar
Fon bünyesinde takip edilen alacaklar içinde Ulusal Bank'tan devir alýnan
kurumsal alacak dosyasý bulunmamaktadýr.
ULUSAL BANK 49
3.4. GAYRÝNAKDÝ KREDÝLER
Fon tarafýndan Sümerbank'tan devir alýnarak çözümleme çalýþmasý yapýlan Ulusal
Bank tahsili gecikmiþ alacaklarý dýþýnda çözümlemesi yapýlan bir diðer kredi
kalemi de Ulusal Bank'a ait gayrinakdi kredilerdir.
Sümerbank'ýn OYAK'a satýþýnda imzalanan HDS'de gayrinakdi krediler Fon
tarafýndan garanti edilmiþtir. HDS gereðince gayrinakdi kredilerin operasyonel
iþlemleri Oyakbank (ING Bank) þube ve personeli aracýlýðý ile yapýlmaktadýr.
ING Bank nezdinde izlenen gayrinakdi kredilerin komisyon gelirleri yüzde 85'i
Fona, yüzde 15'i ING Bank'a kalacak þekilde paylaþýlmaktadýr.
Ulusal Bank'ýn Fona devir tarihi itibarýyla toplam 104,6 milyon YTL tutarýnda
gayrinakdi kredisi mevcuttur. 30 Haziran 2009 tarihi itibarýyla toplam
2 milyon YTL tutarýnda gayrinakdi kredi nakde dönmüþ olup 1,2 milyon YTL
tutarýndaki gayrinakdi kredi devam etmektedir. Bu süreç içerisinde nakde
dönüþmüþ gayrinakdi kredi bulunmamaktadýr.
3.5. TAHSÝLÝ GECÝKMÝÞ BÝREYSEL ALACAKLARIN ÇÖZÜMLENMESÝ
Fon Yönetim Kurulunun 13 Haziran 2001 tarihli kararý ile birleþik Sümerbank'ýn
(Sümerbank, Yaþarbank, Egebank, Yurtbank, Bank Kapital, Ulusal Bank) kredi,
takip ve dava dosyasý muhteviyatý banka alacaklarýnýn, takipteki bireysel krediler
ve kredi kartlarý hesaplarýnda oluþan banka alacaklarýnýn ve her türlü alacak dava
dosyasýnýn bilânço net defter deðeri üzerinden Fon tarafýndan devralýnmasýna
karar verilmiþtir.
Karar kapsamýnda birleþik Sümerbank'tan 10 Aðustos 2001 tarihinde
2 Ulusal Bank kaynaklý tahsili gecikmiþ bireysel kredi dosyasý devralýnmýþtýr. Söz
konusu alacaklarýn toplam anapara muhasebe devir bakiyesi 7.511 YTL, ayrýlan
karþýlýk tutarý 412 YTL, net defter deðeri 7.099 YTL'dir.
Bahse konu tahsili gecikmiþ bireysel alacaklar anapara muhasebe devir bakiyesi
itibarýyla Fon aktifinde yer alan tahsili gecikmiþ bireysel alacaklarýn onbinde 5'ini
oluþturmaktadýr. Yapýlan çözümleme faaliyetleri ve hukuki takipler sonucu,
30 Haziran 2009 itibarýyla Ulusal Bank'tan devralýnan tahsili gecikmiþ bireysel
kredi alacaklarý ile ilgili olarak 6 bin USD tahsil edilmiþtir.
50 VARLIK ÇÖZÜMLEMELERÝ
3.6. HÝSSE DEVÝR SÖZLEÞMESÝNDEN KAYNAKLANAN KREDÝ DIÞI
TAZMÝN ÖDEMELERÝ
OYAK'la Fon arasýnda akdedilen HDS kapsamýnda tazmin ve masraflar birleþik
Sümerbank hisselerinin OYAK'a devrinden önceki dönemlere ait operasyonel
iþlemlerden ve hisse devir tarihi olan 10 Aðustos 2001 tarihinden önce doðmuþ
ancak devir bilançosuna yansýtýlmamýþ iþlemlerden kaynaklanmakta olup
personele ödenen fazla mesai, kýdem ve ihbar tazminatlarý, SSK ödemeleri, ayrýca
operasyonel iþlemlere iliþkin vergiler, gecikme cezalarý, trafik cezalarý, harç ve
beyanname masraflarý, faiz farklarý, çek ödemesi ve bunun gibi çok çeþitli
konulardadýr. Fon tarafýndan ödeme yapýldýktan sonra, sorumlularý tespit edilen
iþlemler için Fon nezdinde rücu iþlemleri baþlatýlarak oluþan maliyetlerden geri
kazaným saðlanmaya çalýþýlmaktadýr.
10 Aðustos 2001-30 Haziran 2009 döneminde birleþik Sümerbank'la ilgili olarak
yapýlan HDS kaynaklý kredi dýþý tazminlerden 17 adette toplam 485 bin YTL'si
Ulusal Bank ile ilgili olup bu tutarýn 436 bin YTL'lik kýsmýnýn geri kazanýmý için
Fon tarafýndan sorumlu tespiti yapýlarak rücu iþlemlerine baþlanmýþtýr. Kalan
49 bin YTL'lik kýsým operasyonel gider olduðundan Fon gider hesaplarýna intikal
ettirilmiþtir.
ÝMKB tahvil ve bono piyasasýnda 20-21-22 Þubat 2001 tarihlerinde yaþanan
þiddetli ekonomik dalgalanmalar sebebiyle repo nakit iþlem yükümlülüklerini
gecikmeli olarak yerine getiren Demirbank, Ulusal Bank, Esbank ve
Sümerbank'tan temerrüt faizine ilave olarak ayný piyasada oluþan ortalama faiz
oraný üzerinden “fazla kullaným faizi” olarak 148 milyon YTL tahsil edilmiþ ve
tahsil edilen tutardan 147 milyon YTL'nin alacaklý kurumlara ödenmesi
sonrasýnda kalan 1,2 milyon YTL'lik bakiye kýsmý Takasbank nezdinde
nemalandýrýlmýþtýr.
Bu çerçevede ÝMKB ile yapýlan görüþmeler sonrasýnda Takasbank bünyesinde
bulunan 1,2 milyon YTL'lik bakiye, 2006 yýlýnda 12,1 milyon YTL olarak Fona
iade edilmiþtir. Fazla kullaným faiz iadelerinden Ulusal Bank'a iliþkin olarak Fonun
görev zararý ve elden çýkarýlan banka gelir ve kârlarý hesaplarýna kaydedilen tutar
500 bin YTL'dir.
ULUSAL BANK 51
4.1. YÜRÜTÜLEN DAVA VE TAKÝPLERE KISA BAKIÞ
Ulusal Bank'ýn
!
Devralýnan varlýklarýnýn çözümlenmesi,
!
Yönetsel, operasyonel faaliyetleri
ile ilgili olarak Fon tarafýndan takip edilmekte olan ve aþaðýdaki bölümlerde yer
verilen muhtelif dava ve takipler bulunmaktadýr.
ÞEKÝL 4: YÜRÜTÜLEN DAVA VE TAKÝPLERE KISA BAKIÞ
FONA DEV‹R SONRASI
YÜRÜTÜLEN DAVA VE
TAK‹PLER
VARLIKLARIN
ÇÖZÜMLENMES‹YLE
‹LG‹L‹ DAVA VE
TAK‹PLER
ÝÞTÝRAKLER
HÂK‹M
ORTAKLARDAN
OLAN ALACAKLAR
TAHS‹L‹ GEC‹KM‹Þ
KURUMSAL
ALACAKLAR
TAHS‹L‹ GEC‹KM‹Þ
B‹REYSEL
ALACAKLAR
54 ÇÖZÜMLEMENÝN HUKUKÝ SÜRECÝ
BANKANIN
YÖNETSEL,
OPERASYONEL
FAAL‹YETLER‹
VE VARLIKLARI
‹LE ‹LG‹L‹ DAVA
VE TAK‹PLER
4.2. FON TARAFINDAN ÇÖZÜMLENEN VARLIKLARA ÝLÝÞKÝN DAVA VE
TAKÝPLER
4.2.1. Ýþtiraklere Ýliþkin Dava ve Takipler
Fon tarafýndan devralýnarak çözümlenen Ulusal Bank iþtiraklerine iliþkin olarak
1 istirdat davasý açýlmýþtýr. Mahkeme, davanýn reddine karar vermiþ ve bu karar
Yargýtay tarafýndan onanarak kesinleþmiþtir.
4.2.2. Hâkim Ortaklardan Alacaklara Ýliþkin Dava ve Takipler
Banka hâkim ortaklarýndan Sema Cýngýllýoðlu tarafýndan, Ulusal Bank Merkez
Þubesindeki mevduat hesabýnda bulunan ve Bankanýn zararlarýna mahsup edilen
13 milyon USD'lik tutarýn kendisine ait olduðu iddiasýyla alacak davasý açýlmýþtýr.
Davada yargýlama süreci devam ederken Cýngýllý Grubu ile Fon arasýnda
11 Mayýs 2007 tarihinde imzalanan Ek Sözleþme gereðince Sema Cýngýllýoðlu
davasýndan feragat etmiþ, Mahkeme feragat nedeniyle davanýn reddine karar
vermiþ ve karar kesinleþmiþtir.
4.2.3. Tahsili Gecikmiþ Kurumsal Alacaklara Ýliþkin Dava ve Takipler
Kurumsal kredi alacaklarý ile ilgili olarak Ulusal Bank'tan 11 icra dosyasý ile 4 dava
dosyasý temlik alýnarak takip edilmeye baþlanmýþtýr.
Fonun devraldýðý kurumsal alacaklarýn çözümlenmesi kapsamýnda birinci ve
ikinci alacak satýþ ihaleleri yapýlmýþ, dosyalar varlýk yönetim þirketlerine devir ve
temlik edilmiþtir. Dosya konusu alacaklarýn temlik iþlemlerinin tamamlanmasýný
takiben hukuki takipler de varlýk yönetim þirketleri tarafýndan yürütülmeye
baþlanmýþtýr.
4.2.4. Tahsili Gecikmiþ Bireysel Alacaklara Ýliþkin Dava ve Takipler
Ulusal Bank ile ilgili olarak 2 bireysel icra takip dosyasý devir ve temlik alýnmýþtýr.
Bu icra takiplerinden 1'i tahsil edilerek kapanmýþ, diðeri hakkýnda ise yasal takip
iþlemlerine devam edilmektedir.
ULUSAL BANK 55
1 Haziran 2006
56 ÇÖZÜMLEMENÝN HUKUKÝ SÜRECÝ
4.3. BANKANIN YÖNETSEL OPERASYONEL FAALÝYETLERÝ VE VARLIKLARI
ÝLE ÝLGÝLÝ DAVA VE TAKÝPLER
Fon tarafýndan; Ulusal Bank'tan devir ve temlik alýnan; þikayet, alacak, itirazýn
kaldýrýlmasý, itirazýn iptali, istirdat, iptal davasý ve benzeri konularda olmak üzere
toplam 81 adet dava ve 1 adet icra takibi bulunmaktadýr.
ULUSAL BANK 57
Merkezi Riyad'da bulunan Saudi American Bank tarafýndan yüzde 60 Arap,
yüzde 40 Citibank ortaklýðý ile “Saudi American Bank” unvanýyla yabancý
sermayeli bir banka olarak 1985 yýlýnda kurulmuþtur. Banka, Ocak 1997'de
Halit Cýngýllýoðlu'nun hâkim ortaðý olduðu Malta'da kurulu Ephesus adlý þirkete
devredilmiþ ve unvaný “Ulusal Bank T.A.Þ.” olarak deðiþtirilmiþtir.
Ulusal Bank, yoðun bir þekilde yatýrým bankacýlýðýna aðýrlýk vermek suretiyle kâr
stratejisini tamamen devlet kaðýtlarýnýn getirisi ile bu kaðýtlarýn fonlama maliyetleri
(mevduat, repo faizleri ile kur maliyeti) arasýndaki olumlu farka dayandýrarak
kurmuþtur. Banka, doðrudan ihale ile Hazineden veya ikincil piyasadan aldýðý
devlet kaðýtlarýný aðýrlýklý olarak repo ile fonlama yoluna gitmiþtir. Banka,
22 Kasým 2000 tarihine gelinceye kadar geçen süreçte fonlama faiz oranlarýnýn,
devlet kaðýtlarý faiz oranlarýnýn altýnda kalmasý nedeniyle net kar marjý ile
çalýþmýþtýr.
Para piyasalarýnda Ekim 2000-Þubat 2001 döneminde yaþanan olumsuz
geliþmeler neticesinde, bankacýlýk stratejisi aðýrlýklý olarak DÝBS'e dayanan ve
elindeki kaðýt stoðunu günlük fonlayan Ulusal Bank'ýn faiz yükseliþiyle beraber
borçlanmada kullandýðý kaðýt stok deðeri düþmüþ, bunun sonucunda borçlanma
yeteneði azalmýþ ve ciddi bir likidite sýkýntýsý içerisine girmiþtir.
2000 yýlý sonunda 184 milyon YTL olarak gerçekleþen Banka zararý büyüyerek
27 Þubat 2001 tarihinde 475 milyon YTL'ye ulaþmýþtýr. Likidite sýkýntýsýný artýran
bir diðer unsur da Banka hakkýnda yayýlan spekülasyonlar nedeniyle yaþanan
mevduat çekiliþleri olmuþtur. 27 Þubat 2001 tarihinde Ulusal Bank çek takasý
yükümlülüðünü yerine getirimemiþ, bunun üzerine EFT sistemi çýkýþlara
kapatýlmýþtýr.
Bu geliþmeler sonrasýnda, 4389 Sayýlý Kanunun 14. maddesinin 3 numaralý
fýkrasýna istinaden, zararý özkaynaklarýný aþan, yükümlülüklerini vadesinde yerine
getirmeyen, faaliyetine devamý mali sistemin güven ve istikrarýný tehlikeye
düþüren Ulusal Bank'ýn temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve denetimi
BDDK'nýn 28 Þubat 2001 tarihli kararýyla Fona devredilmiþtir.
Bankanýn özkaynaklarý, 31 Aralýk 2000 tarihi itibarýyla negatif (-) 117 milyon YTL,
27 Þubat 2001 tarihi itibarýyla ise negatif (-) 408 milyon YTL'dir. Ayný tarih
itibarýyla Bankanýn birikmiþ zararý ise 475 milyon YTL'ye ulaþmýþtýr.
27 Þubat 2001 tarihi itibarýyla asgari yüzde 8 seviyesinde tesis edilmesi gereken
sermaye yeterliliði standart rasyosu negatif (-) yüzde 657 olarak gerçekleþmiþtir.
60 GENEL DEÐERLENDÝRME VE SONUÇ
19 Þubat 2001 tarihinde baþlayan likidite kriziyle birlikte zararýn hýzla büyümesi,
yeni mevduat saðlama konusundaki baskýlarýn daha da artmasýna yol açmýþtýr.
Bankanýn mevduatý, 2000 yýlý sonuna göre yaklaþýk yüzde 57 oranýnda artarak
27 Þubat 2001 tarihinde 323 milyon YTL'ye yükselmiþtir.
Ulusal Bank, Fona devir sonrasýnda rehabilitasyon faaliyetlerine tabi tutulmuþ ve
Bankanýn sisteme geri kazandýrýlmasý çalýþmalarýna baþlanmýþtýr. Fon Yönetim
Kurulunun 18 Nisan 2001 tarihli kararýnda, tasarruf sahiplerinin haklarýný
korumak, kârlýlýk ve verimlilik ilkelerine göre çalýþan, yeni, saðlýklý bir yapý
içerisinde güçlendirerek ekonomiye kazandýrmak amacýyla, BDDK'nýn
17 Nisan 2001 tarihli kararýyla Ulusal Bank'ýn tüm aktif ve pasifiyle Sümerbank
bünyesinde devren birleþtirilmesi kararlaþtýrýlmýþtýr. Ulusal Bank'ýn bankacýlýk
iþlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni, BDDK'nýn 8 Mayýs 2001 tarihli kararý
ile kaldýrýlmýþ ve 15 Mayýs 2001 tarihinde Bankanýn fiili birleþme iþlemleri
tamamlanmýþtýr.
Fiili devir iþlemlerinin tamamlanmasýnýn hemen sonrasýnda varlýklarýn etkin ve
verimli bir þekilde çözümlenmesi için Fon tarafýndan çok yönlü geri kazaným
faaliyetleri gerçekleþtirilmiþtir. Bu kapsamda, iþtiraklerin satýþýna, tahsili gecikmiþ
alacaklarýn ise tahsili iþlemlerine baþlanmýþtýr.
Devralýnan Ulusal Bank kaynaklý 4 iþtirakin tümü satýlmýþ ve çözümleme
faaliyetleri sonucunda toplam 4,1 milyon YTL gelir elde edilmiþtir.
Fon tarafýndan Ulusal Bank'a ait tahsili gecikmiþ kurumsal alacaklarýn geri
kazanýmý için gerçekleþtirilen faaliyetler neticesinde, devralýnan 5 adet firmadan
tahsili gecikmiþ alacaklarýn 1'i tasfiye edilmiþ, 4'ü alacak satýþ ihaleleri kapsamýnda
varlýk yönetim þirketlerine satýlmýþtýr.
Ulusal Bank'tan 2 adet tahsili gecikmiþ bireysel kredi alacaðý devralýnmýþtýr.
Yapýlan çözümleme faaliyetleri ve hukuki takipler sonucu, Ulusal Bank'tan
devralýnan tahsili gecikmiþ bireysel kredi alacaklarý ile ilgili 6 bin USD tahsil
edilmiþtir.
Fonun, yönetim ve denetimini devraldýðý bankalarla ilgili misyonu, tasarruf
sahiplerinin hak ve menfaatlerini koruyarak kamuya en az maliyetle ve en kýsa
sürede bu bankalarý çözümlemektir.
ULUSAL BANK 61
Ulusal Bank'ýn çözümleme süreci Fona devredilmesiyle baþlamýþ Bankanýn mali
bünyesinin rehabilite edilmeye çalýþýlmasýyla devam etmiþ ve Sümerbank çatýsý
altýnda birleþmesiyle sonlandýrýlmýþtýr.
62
TANIMLAR VE KAVRAMLAR
4389 Sayýlý Kanun ile Fona Verilen Yetkiler: 23 Haziran 1999 tarih ve
23734 sayýlý Resmi Gazete'de yayýnlanarak yürürlüðe giren Bankalar Kanunudur.
4389 Sayýlý Kanun ile Fona tanýnan temel yetkiler sýnýrlayýcý olmamak kaydýyla
aþaðýda belirtilmiþtir.
1. Kendisine devredilen bankalar ile ilgili;
a. Hisselerini devralma,
b. Mali bünyesini güçlendirme ve yeniden yapýlandýrma,
c. Satýþý, devri ve baþka bir banka ile birleþtirme,
d. Devraldýðý alacaklarý paraya çevirme,
e. Devraldýðý varlýklarýný çözümleme.
2. Banka kaynaklarýnýn istismarý durumunda;
a. Banka hâkim ortaklarýndan lehlerine kullandýklarý banka kaynaklarýnýn
iade ve tazminini isteme,
b. Kanunda sayýlan kiþilerden mal beyaný talep etme,
c. Bu kiþiler hakkýnda ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz ve yurtdýþýna çýkýþ
yasaðý uygulanmasýný talep etme.
3. Kendisine devredilen bankadan devraldýðý ya da Kanundan
kaynaklanan alacaklarýnýn tahsiline iliþkin;
a. 6183 Sayýlý Kanun hükümlerini uygulama yetkisi baþta olmak
üzere, Kanunda belirtilen özel nitelikte yetkileri kullanma,
b. Kanunda belirtilen kiþilerin hissedarý olduðu þirketlerin temettü
hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve denetimlerini devralma, bu þirket
varlýklarýnýn satýþý baþta olmak üzere, Kanunda belirtilen yetkileri
kullanma,
c. Banka kaynaðýnýn dolanlý kullanýmý durumunda, bundan
kaynaklanan Fon alacaklarýný Kanunda belirtilen özel nitelikli
yetkileri de kullanarak tahsil etme,
64 TANIMLAR VE KAVRAMLAR
4. Bankalar nezdindeki tasarruf mevduatýný sigortalama, sigorta primlerini
tahsil etme ve risk gerçekleþtiðinde bu türden mevduatý hak sahiplerine
ödeme,
5. Bankacýlýk iþlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kaldýrýlan
bankalarýn iflasýný talep etme, iflas kararý verilmesi halinde Kanunda
belirtilen özel nitelikte yetkileri de kullanarak bankanýn iflas tasfiyesini
yürütme.
4389 Sayýlý Kanunun 14/3 Maddesi: Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme
Kurumunun, bir bankanýn;
a. 4389 Sayýlý Kanunun 14. maddesinin 2 numaralý fýkrasý kapsamýnda
alýnmasý istenen tedbirleri kýsmen ya da tamamen almadýðýný, bu
tedbirlerin kýsmen veya tamamen alýnmýþ olmasýna raðmen mali
bünyesinin güçlendirilmesine imkan bulunmadýðýný ya da mali
bünyesinin bu tedbirler alýnsa dahi güçlendirilemeyecek derecede
zayýflamýþ olduðunu,
b. Yükümlülüklerini vadesinde yerine getiremediðini,
c. Bu madde hükümlerinin uygulanmasýnda BDDK tarafýndan belirlenecek
deðerleme esaslarý çerçevesinde yükümlülüklerinin toplam deðerinin
varlýklarýnýn toplam deðerini aþtýðýný,
d. Faaliyetine devamýnýn mevduat sahiplerinin haklarý ve mali sistemin
güven ve istikrarý bakýmýndan tehlike arzettiðini
tespit ettiði takdirde, BDDK'nýn en az beþ üyesinin ayný yöndeki oyuyla alýnan
kararla temettü hariç ortaklýk haklarý ile bankanýn yönetim ve denetimini Fona
devretme veya bankacýlýk iþlemleri yapma ve/veya mevduat kabul etme iznini
kaldýrma yetkisini içermektedir.
6183 Sayýlý Kanun Uygulamasý: 6183 Sayýlý Kanun esasen, devlete, il özel
idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait
mahkeme masrafý, vergi cezasý, para cezasý gibi asli, gecikme zammý, faiz gibi fer'i
kamu alacaklarý ve ayný idarelerin akitten, haksýz fiil ve haksýz iktisaptan doðanlar
dýþýnda kalan ve kamu hizmetleri icrasýndan doðan diðer alacaklarý ile bunlarýn
takip masraflarý hakkýnda uygulanan bir kanundur.
ULUSAL BANK 65
Anýlan Kanun, belirtilen alacaklarýn tahsiline iliþkin özel takip usulleri ve özel
yetkiler içermektedir. Bu Kanunda düzenlenen en önemli yetki ise, kamu
kuruluþunun takip iþlemlerini icra dairesi aracýlýðýyla deðil doðrudan kendisinin
yürütmesidir. 6183 Sayýlý Kanunda, kamu kuruluþlarýna, Kanun kapsamýndaki
alacaklarýnýn tahsiline iliþkin, borçlunun mallarý üzerine ihtiyati haciz uygulama,
haczetme ve nihai olarak da satarak alacaðýný tahsil etme imkâný tanýnmýþtýr. Diðer
bir ifadeyle, 6183 Sayýlý Kanun, kamu kuruluþlarýna tahsil sürecini hýzlandýrýcý ve
etkinleþtirici bir takým yetkiler tanýmaktadýr.
6183 Sayýlý Kanunda, Fon alacaklarý Kanun kapsamýnda sayýlmamýþ olmakla
birlikte, 4389 Sayýlý Kanun ve 5411 Sayýlý Kanunda, Fonun bir kýsým alacaklarýnýn
tahsili amacýyla Fona 6183 Sayýlý Kanun hükümlerini uygulama yetkisi verilmiþtir.
Fon bu yetkiye istinaden, anýlan Kanun kapsamýnda yer alan alacaklarýnýn
tahsiline yönelik doðrudan takip baþlatabilmekte, anýlan Kanunda belirtilen,
ihtiyati haciz, haciz, satýþ gibi yetkileri kullanarak alacaðýný daha etkin bir þekilde
tahsil etmeyi amaçlamaktadýr.
Açýk Piyasa Ýþlemleri (APÝ): Para politikasý uygulamasý çerçevesinde, merkez
bankalarý bünyesinde para miktarýnýn artýrýlýp azaltýlmasý amacýyla, hazine
kaðýtlarýnýn alým ve satýmýnýn (kesin alým, kesin satým, geri satým vaadiyle alým, geri
alým vaadiyle satým) yapýlmasý iþlemleridir. Bankalararasý para piyasasý iþlemleri de
açýk piyasa iþlemleri kapsamý içerisindedir. TCMB bünyesinde bu tür iþlemler,
Açýk Piyasa Ýþlemleri ve Para Piyasasý Müdürlükleri tarafýndan yürütülmektedir.
Alacaðýn Temliki: Alacaðýn temliki, bir alacaðýn alacaklý tarafýndan baþka bir
kimseye devredilmesidir. Bu devir iþlemi ile eski alacaklýnýn (temlik edenin) yerini
yeni alacaklý (temellük eden) almakta, böylece temlik edilen alacak eski alacaklýnýn
mamelekinden çýkarak yeni alacaklýnýn mamelekine dahil olmakta, alacaðý talep
etmek hakký da yeni alacaklýya intikal etmektedir.
Alacak Satýþý: Temettü hariç ortaklýk haklarý ile yönetim ve denetimi Fona
devredilen bankalardan devralýnan tahsili gecikmiþ alacaklarýn ihale yoluyla satýþa
çýkarýlmasý ve satýþ iþleminin gerçekleþtirilmesi sürecidir.
Kesin Satýþ Yöntemiyle Alacak Satýþý: Alýcý (varlýk yönetim þirketi) ile satýcý
(Fon) arasýnda imzalanan bir sözleþme kapsamýnda, satýcý tarafýndan satýþ
portföyünü oluþturan kredi alacaklarýnýn, her türlü faiz ve fer'ileri (komisyon,
masraf vb.) ile birlikte bir satýþ bedeli mukabili alýcýya devir ve temlik edildiði bir
66 TANIMLAR VE KAVRAMLAR
satýþ yöntemidir. Bu yöntemde, alýcýnýn satýn aldýðý portföyden elde edeceði
tahsilatýn satýcý ile paylaþýmý sözkonusu olmayýp, sadece sözleþme kapsamýnda
alýcýnýn belirlenen koþullar dahilinde satýn aldýðý bazý alacak kalemlerini süresi
içinde iade etme hakký olabilir.
Hasýlat Paylaþým Yöntemiyle Alacak Satýþý: Alýcý (varlýk yönetim þirketi) ile satýcý
(Fon) arasýnda imzalanan bir sözleþme kapsamýnda, satýcý tarafýndan satýþ
portföyünü oluþturan kredi alacaklarýnýn, her türlü faiz ve fer'ileri (komisyon,
masraf vb.) ile birlikte bir bedel karþýlýðýnda alýcýya devir ve temlik edildiði ve
alýcýnýn satýþ portföyündeki alacaklardan elde edeceði tahsilatýn (gider ve masraflar
tahsilat tutarýndan düþülmeksizin) alýcý ile satýcý arasýnda paylaþýldýðý bir satýþ
yöntemidir.
Apel: Ödeme çaðrýsý demektir. Anonim ortaklýklarda pay sahibinin tek borcu
vardýr, o da taahhüt edilen pay bedelini ödemektir. Kuruluþta ya da sermaye
artýrýmýnda nakdi sermaye taahhüt olunmuþsa, esas sözleþmeyle ya da genel kurul
kararýyla daha yüksek bir oran saptanmadýðý takdirde, pay bedelinin dörtte birinin
hemen ödenmesi gerekir. TTK'nýn 406. maddesi uyarýnca, esas sözleþmede baþka
bir hüküm bulunmadýkça paylarýn bedeli pay sahiplerinden ilan yoluyla istenir.
Pay bedelinin taksitle ödenmesinin söz konusu olduðu böylesi durumlarda
yönetim kurulu tarafýndan yapýlacak olan bu ödeme çaðrýsýna "apel" denir.
Bankalararasý Para Piyasasý: Bankalar arasýnda kýsa vadeli fonlarýn alýnýp satýldýðý
piyasalardýr. TCMB bünyesinde ayný adla iþlem gören piyasada bankalar
kendilerine tanýnan limitler çerçevesinde, önceden belirlenen vadelerde TL
alým-satým iþlemi gerçekleþtirmektedirler. Bu piyasada, TCMB aracý konumu
üstlenmekte olup (blind broker) alým-satýmý gerçekleþtiren taraflar birbirlerini
bilmeden TCMB üzerinden (TCMB'yi taraf kabul ederek) iþlemlerini
gerçekleþtirmektedirler. Para politikasý uygulamasýnda önemli bir fonksiyona
sahip olan bu piyasada TCMB doðrudan faiz belirleyerek kýsa vadeli faizleri
yönlendirebilmekte ve son kredi mercii fonksiyonunu yerine getirmektedir.
TCMB dýþýnda, bankalarýn kendi aralarýnda bu tür iþlemleri gerçekleþtirdikleri
ikincil piyasalar da mevcuttur.
Davadan Feragat: Davacýnýn, dava dilekçesinde istemiþ bulunduðu haktan
tamamen veya kýsmen vazgeçmesidir. Feragat halinde davalýnýn rýzasýna gerek
bulunmamaktadýr.
ULUSAL BANK 67
Depo: Bir bankanýn diðer bir banka nezdindeki mevduatýna “depo” denilmektedir.
Durulaþtýrma: Fona devredilen bankalarýn devir tarihindeki gerçek mali
durumunun ortaya çýkarýlmasý amacýyla, bilanço kalemleri üzerinde yapýlan
çalýþma neticesinde, aktif ve pasif kalemlerin deðerinin doðru olarak belirlenmesi
ve mali tablolarýn buna göre yeniden düzenlenmesi iþlemidir.
Fon Yönetim Kurulu: Fonun BDDK tarafýndan temsil edildiði 31 Aðustos 2000
29 Ocak 2004 döneminde, Fon adýna karar alma yetkisine sahip organdýr.
Fon Kurulu: 5020 Sayýlý Bankalar Kanunu ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik
Yapýlmasýna Ýliþkin Kanunla baðýmsýz bir kurul olarak kurularak 29 Ocak 2004
tarihinde göreve baþlayan ve 5411 Sayýlý Kanunda da bu özelliðini devam ettiren
Fonun en üst karar alma organýdýr.
Geri Kazaným Faaliyetleri: Fonun, kendisine devredilen bankalara aktardýðý
kamu kaynaðýný, bankalardan devir ve temlik aldýðý tahsili gecikmiþ alacaklarý ve
5411 Sayýlý Kanundan kaynaklanan diðer alacaklarýný tahsil edebilmek ve nakde
çevirebilmek amacýyla yürütülen dava, takip, satýþ, yönetim ve denetim devralma,
indirim kampanyasý düzenleme, sulh vb. faaliyetlerin bütününe geri kazaným
faaliyetleri denilmektedir.
Hâkim Ortak: Bir bankanýn yönetim ve denetimini doðrudan veya dolaylý olarak
tek baþýna veya birlikte elinde bulunduran, diðer bir deyiþle bankanýn yönetimi
üzerinde esas söz sahibi olan ve banka yönetimini yönlendiren gerçek ve tüzel
kiþilerdir.
Ýade ve Tazmin:
Mülga 4389 Sayýlý Kanunda: Bir bankanýn hâkim ortaklarýnýn, bankanýn emin
þekilde çalýþmasýný tehlikeye düþürecek biçimde doðrudan veya dolaylý olarak
kendi lehlerine kullandýklarý banka kaynaklarýndan veya bankayý bu suretle
uðrattýklarý zarardan sorumlu tutulmalarý müessesesidir.
5411 Sayýlý Kanunda: Türk bankacýlýk mevzuatýnda, bir bankanýn hâkim
ortaklarýnýn ve yöneticilerinin, bankanýn kaynaklarýný, bankanýn emin bir þekilde
çalýþmasýný tehlikeye düþürecek þekilde doðrudan, dolaylý veya dolanlý bir þekilde
kendi lehine kullanmasý veya dolanlý olarak üçüncü kiþilere kullandýrmasý veya
bankayý bu þekilde zarara uðratmasý ve bu surette bankanýn Fona devrine sebebiyet
68 TANIMLAR VE KAVRAMLAR
vermesi halinde, kullandýklarý veya kullandýrdýklarý banka kaynaklarýný ve
bankanýn bu nedenle uðradýðý zararý Fona ödemekle sorumlu tutulmalarý
müessesesine “iade ve tazmin” denilmektedir.
Diðer bir ifadeyle, bankanýn hâkim ortak ve yöneticileri, banka kaynaklarýný kendi
menfaatlerine ve üçüncü kiþilerin menfaatine kullanmalarý halinde, bu kaynaklarý
Fona iade etme ve bankanýn bu nedenle uðradýðý zararý da tazmin etmekle
mükelleftirler.
Likidite: Döviz, menkul kýymet, gayrimenkul gibi herhangi bir aktifi kýsa sürede
ve sorunsuz bir þekilde (deðer kaybýna uðramadan) nakde çevirebilme gücünü
ifade eder.
Likidite Rasyosu: Bir bankanýn yabancý kaynaklarýný likit varlýklarýyla karþýlama
gücünü ölçen bir orandýr.
• Birinci Derece Likidite Rasyosu = (Emre Hazýr Deðerler - Emre Hazýr Deðer
Alýnan Mevduat Munzam Karþýlýklarý) / Vadesiz Yabancý Kaynaklar
• Ýkinci Derece Likidite Rasyosu = Emre Hazýr Deðerler / Vadesiz Yabancý
Kaynaklar
• Üçüncü Derece Likidite Rasyosu = Emre Hazýr Deðerler ve Kýsa Vadeli
Deðerler / Vadesiz ve Kýsa Vadeli Yabancý Kaynaklar
Off-Shore Bankacýlýk (Kýyý Bankacýlýðý): Off-shore ya da kýyý bankacýlýðý, serbest
bölgelerde faaliyet gösteren ve ulusal bankacýlýk sisteminin dýþýnda tutularak bazý
muafiyetler tanýnan uluslarüstü bir bankacýlýk türüdür.
Off-shore bankalar; yerel para birimi dýþýndaki bir para birimi cinsinden
kurulduklarý ülkede yerleþik olmayan kiþi ve kurumlarla iþlem yapar, yurt içi
bankalarýn tabi olduðu sýnýrlama ve kontrollerin çoðundan muaftýrlar. Ayrýca bu
bankalarda çok sýký bir biçimde sýr saklama ilkesi uygulanýr.
Off-shore bankalarda açýlan mevduat hesaplarý, kanuni karþýlýða ve vergiye tabi
olmadýklarýndan yüksek getiri saðlarlar. Ancak tasarruf mevduatýnýn bütün
niteliklerini taþýmalarýna raðmen yurt dýþýnda kurulu bir bankada
bulunduklarýndan mevduat güvencesi dýþýnda kalýrlar.
ULUSAL BANK 69
Özkaynak Açýðý: Bankanýn özkaynaklarýnýn mevcut kriter ve düzenlemelerde
öngörülen özkaynak gereðini karþýlayamadýðý kýsmýdýr. Özkaynak açýðý aþaðýdaki
þekilde hesaplanýr:
Özkaynak Açýðý = Özkaynak Gereði - (Ana Sermaye + Katký Sermaye Sermayeden Ýndirilecek Deðerler)
Piyasa Yapýcýlýðý Sistemi (Primary Dealer): Birincil piyasa iþlemlerinde etkinliði
artýrmak, ikincil piyasalarýn iþleyiþini kolaylaþtýrmak amacý ile, hazine veya merkez
bankalarýnýn, borçlanma senedi ihracý (ihale), döviz müdahalesi türü iþlemlerinde
sadece belli kriterlere göre seçtiði banka ve diðer bazý kuruluþlarý taraf kabul ettiði
bir sistemdir. Piyasa yapýcýsý adý altýnda seçilen kuruluþlar, ikincil piyasalarda
aralýksýz iþlem yapmak, kotasyon vermek, bir ihracýn belli bir miktarýný satýn almak
gibi yükümlülüklere sahiptir.
Piyasa Yapýcý Banka: Piyasa yapýcýlýðý sisteminde, sistemin iþleyiþi için hazine
veya merkez bankasý tarafýndan seçilen bankalardýr.
Repo: Bir kýymetin belli bir tarihte, belli bir orandan geri satým vaadi ile alýmýný
ifade eder. Ýþleme konu olan kýymet, ödünç verilen para için teminat
niteliðindedir. TCMB açýsýndan repo iþlemi açýk piyasa iþlemleri çerçevesinde,
piyasaya, iþlem vadesi süresince, repoya tabi kýymetler karþýlýðýnda geçici olarak
para verilmesini ifade eder.
ÝMKB Repo Piyasasý: Bankalar ve diðer aracý kurumlar repo iþlemlerini ÝMKB
bünyesindeki organize piyasada yapabildikleri gibi kendi aralarýnda da hiçbir
sýnýrlamaya tabi olmaksýzýn gerçekleþtirebiliyor. Bu piyasadaki tek sýnýrlamayý
miktar oluþturuyor. Bankalar ve diðer aracý kurumlar birbirlerine tanýdýklarý limit
kadar iþlem yapýlabiliyor.
Sermaye Benzeri Kredi: Vadesine en az beþ yýl kalan, þirketin iflasý ya da tasfiyesi
halinde hisse senetlerinden bir önce diðer tüm borçlardan sonra ödenmesi kredi
verenlerce kabul edilen, defaten kullandýrýlan ve herhangi bir þekil ve surette
doðrudan ya da dolaylý olarak teminata baðlanmamýþ, hiç bir türev iþlem ve
sözleþmeyle iliþkilendirilmemiþ, baþka iþlere temlik edilemeyeceði yazýlý olarak
belirlenmiþ, þirketin doðrudan ve dolaylý iþtirakleri dýþýnda kalan kiþilerden
saðlanan kredilerdir.
70 TANIMLAR VE KAVRAMLAR
Sermayeden Ýndirilen Deðerler: BDDK tarafýndan düzenlenen ve 1 Kasým 2006
tarihinde Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe giren “Bankalarýn
Özkaynaklarýna Ýliþkin Yönetmelik” hükümlerine göre sermayeden indirilen
deðerleri;
a. Sermayesinin yüzde on ve daha fazlasýna sahip olunan bankalar ile
finansal kuruluþlardan (yurt içi, yurt dýþý) konsolide edilmeyenlerdeki
ortaklýk paylarý,
b. Sermayesinin yüzde onundan azýna sahip olunan bankalar ile finansal
kuruluþlardaki (yurt içi, yurt dýþý) bankanýn ana sermaye ve katký
sermaye toplamýnýn yüzde on ve daha fazlasýný aþan tutardaki ortaklýk
paylarý toplamý,
c. Bankalara, finansal kuruluþlara (yurt içi, yurt dýþý) veya nitelikli pay
sahiplerine kullandýrýlan ikincil sermaye benzeri borç niteliðini haiz
krediler ile bunlardan satýn alýnan birincil veya ikincil sermaye benzeri
borç niteliðini haiz borçlanma araçlarý,
d. Kanunun 50 ve 51. madde hükümlerine aykýrý olarak kullandýrýlan
krediler,
e. Bankalarýn, gayrimenkullerinin net defter deðerleri toplamýnýn
özkaynaklarýnýn yüzde ellisini aþan kýsmý ile alacaklarýndan dolayý
edinmek zorunda kaldýklarý ve Kanunun 57. maddesi uyarýnca elden
çýkarýlmasý gereken emtia ve gayrimenkullerden edinim tarihinden
itibaren beþ yýl geçmesine raðmen elden çýkarýlamayanlarýn net defter
deðerleri,
f. Kurulca belirlenecek diðer hesaplar
oluþturur.
Sermaye Yeterliliði Standart Rasyosu: Konsolide olmayan bazda hesaplanan
“özkaynak/ (kredi riskine esas tutar + piyasa riskine esas tutar + operasyonel riske
esas tutar)” standart oranýný ifade eder.
ULUSAL BANK 71
Yönetici:
5411 Sayýlý Kanunda: Yönetim kurulu baþkan ve üyeleri, denetim komitesi
baþkan ve üyeleri, kredi komitesi baþkan ve üyeleri, genel müdür, genel müdür
yardýmcýlarý, bölge müdürleri, þube müdürleri, genel müdürlük merkez
teþkilatýnda yer alan bölüm, kýsým, grup ve bunlara eþdeðer isimler altýnda faaliyet
gösteren birimlerin yöneticileridir.
Mülga 4389 Sayýlý Kanunda: Bir bankanýn yönetim kurulu ve kredi komitesi
baþkan ve üyeleri ile genel müdür, genel müdür yardýmcýlarý ve imzalarý bankayý
ilzam eden memurlarýdýr.
72 TANIMLAR VE KAVRAMLAR
ULUSAL BANK 73
74
KAYNAKÇA
76
!
Baðýmsýz Denetim Firmalarýnýn Raporlarý
!
Bakanlar Kurulu Kararlarý
!
Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararlarý
!
Bankalar Yeminli Murakýp Raporlarý
!
Banka Yönetim Kurulu Kararlarý
!
Banka Teftiþ Kurulu Baþkanlýðý Raporlarý
!
Bilirkiþi Raporlarý
!
Fon Baþkanlýk Makamý Olurlarý / Onaylarý
!
Fon Denetim Daire Baþkanlýðý Raporlarý
!
Fonun, Üçüncü Kiþiler / Mahkemeler / Ýcra Daireleri / Resmi Kurum ve
Kuruluþlar ile Yaptýðý Yazýþmalar
!
Mahkeme Kararlarý
!
Fon Kurulu / Fon Yönetim Kurulu Kararlarý
!
T.C. Cumhurbaþkanlýðý Devlet Denetleme Kurulu Raporlarý
ULUSAL BANK 77
78
79
80