ulusal biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme projesi

Transkript

SUNUŞ
Küresel ölçekte, ülkelerin sahip olduğu biyolojik çeşitlilik, özellikle
genetik
kaynaklar
anlamında
büyük
bir
güç
ve
fırsat
kazandırmaktadır. Ülkemiz, gerek coğrafi yapısı, gerekse değişik
ekolojik koşulları nedeniyle, dünyanın çok önemli gen ya da orijin
merkezinin örtüştüğü bir konumdadır. Ülkemiz, Avrupa-Sibirya,
Akdeniz ve İran-Turan olarak isimlendirilen üç bitki coğrafyası
bölgesine sahip olması ve iki kıta arasında köprü görevi sağlaması
sebebiyle iklimsel ve coğrafik özelliklerin kısa aralıklarla değişmesi
sonucu orman, dağ, step, sulak alan, kıyı ve deniz ekosistemlerine, bu
ekosistemlerin farklı formlarına ve farklı kombinasyonlarıyla birlikte
zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olmuştur. “Ulusal Biyolojik
Çeşitlilik Envanter ve İzleme Projesi” öz kaynaklarla ve yerli
uzmanlarla gerçekleştirilmekte olup, illerin verileri Nuh’un Gemisi
Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri tabanı’na yüklenmektedir. 2013-2018
yılları arasında gerçekleştirilecek bu proje sonucunda 81 ilimizin
Biyolojik Çeşitlilik Verileri alınacak ve ülkemizin biyolojik çeşitlilik
haritası çıkarılmış olacaktır.
Nurettin TAŞ
Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürü
0
Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme Projesi.
Varsa Hayat Var
.
.
..
.
.
.
.
.
Orman Su
ANADOLU GELENGİSİ
Spermophilus xanthoprymnus
1
..
.
.
.
.
.
Orman Su Varsa Hayat Var
İçindekiler
GİRİŞ ...............................................................................................3
PROJENİN İÇERİĞİ ............................................................................4
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VERİLERİNDE ARTIŞ ......................................7
PROJE ÇIKTILARI .............................................................................9
KORUNAN ALANLARDA RAKAMLARLA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK .......16
ÜRETİLEN HARİTALAR ..................................................................19
26 İLİN İZLEME ÇALIŞMASI SONUÇLARI........................................20
TARİHSEL AÇIDAN UBENİS ? .........................................................25
UBENİS ÜLKEMİZ İÇİN NEDEN ÖNEMLİ? ......................................28
GELECEĞE YÖN VERECEK BİR PROJE “UBENİS” ............................33
2
..
.
.
.
.
.
ULUSAL BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK ENVANTER
VE İZLEME PROJESİ (UBENİS)
GİRİŞ
Sahip olduğumuz biyolojik zenginliğimizin ortaya konulması ve
korunması maksadıyla Orman ve Su İşleri Bakanlığı,
Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nce ‘’Ulusal Biyolojik
Çeşitlilik Envanter ve İzleme Projesi’’ hazırlanmış ve 2013 yılında
Kalkınma Bakanlığından onay almıştır. Bugüne kadar 54 ilde
çalışmalar başlatılmış olup, 26 ilde tamamlanmıştır. 2019 yılına
kadar 81 ilimizde bu çalışmalar tamamlanarak, ülkemizin Biyolojik
Çeşitlilik Haritası ortaya çıkarılması planlanmaktadır.
Proje kapsamında ülkemizin biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme
çalışmaları;
 Damarlı bitkiler,
 Memeli hayvanlar,
 Kuşlar,
 Balıklar,
 Sürüngenler,
 Çift yaşarlar için literatür ve arazi çalışılmaları yapılması,
 Tohumsuz bitkiler Omurgasız hayvanlar için de sadece
literatür çalışması yapılmaktadır.
3
..
.
.
.
.
.
Ayrıca her bir çalışma konusu için; taksonların ve bulunduğu
habitatın gidişatının izlenmesi açısından, izleme göstergeleri tespit
edilmektedir. Göstergelerin izlenmesi ile türün popülasyon
durumu, habitat durumu, bulunduğu ve temsil ettiği ekosistem
durumunun gidişatının izlenmesi yapılmaktadır.
Ülkemizin tüm illerinden gelecek biyolojik çeşitlilik verileri
Nuh’un Gemisi Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri tabanına girilerek
depolanmaktadır. Böylece ülkemizin biyolojik çeşitlilik verileri bir
veri
tabanı
aracılığıyla
tablo,
grafik
ve
harita
bazında
sorgulanabilecek olup, biyolojik çeşitliliğimizin korunması ve
sürdürülebilirliği
adına
meydana
gelecek
değişimler
izlenebilecektir.
DİKENLİ KELER
Stellagama stellio
4
..
.
.
.
.
.
PROJENİN İÇERİĞİ
Proje envanter ve izleme olarak 2 ana temele dayanmaktadır.
 Envanter çalışmaları ile mevcut biyolojik çeşitliliğimiz hem
arazi çalışmalarıyla konumsal olarak hem de literatür olarak
tespit edilmektedir. Envanter sonucunda elde edilen veriler
doğa koruma politika ve programlarının oluşturulmasına ışık
tutacaktır.
 İzleme çalışmaları ile projede; Türler ve alanlar izleme planları
doğrultusunda izlenerek, biyolojik çeşitliliğin gidişatı tür ve
habitat düzeyinde takip edilerek olası değişimler ortaya
konulmaktadır.
YAĞLICA
Bellevalia forniculata
5
..
.
.
.
.
.
Envanter
İzleme
Damarlı Bitkiler (Arazi +
Literatür)
Tür / Populasyon İzleme
Memeliler (Arazi +
Literatür)
Ekosistem İzleme
Kuşlar (Arazi + Literatür)
Bölgesel İzleme
Sürüngenler (Arazi +
Literatür)
Çiftyaşamlılar (Arazi +
Literatür)
İç Su Balıkları (Arazi +
Literatür)
Tohumsuz Bitkiler
(Literatür)
Omurgasız Hayvanlar
(Literatür)
YANARDÖNER
Centaurea tchihatcheffii
6
..
.
.
.
.
.
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VERİLERİNDE ARTIŞ
 Proje kapsamında en önemli kısımlardan biri de bakanlığımız
tarafından 2007 yılında hizmete giren “Nuh’un Gemisi
Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı” ‘dır.
 “Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme Projesi” ile
flora, fauna, habitat ve özellikli alan envanterleri yoluyla, 26 il
tamamlanmış olmasına rağmen veri tabanındaki veri sayısı 2
katına çıkarılmış ve 1 milyonu aşmıştır.
Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı Nuh’un Gemisi veri
girişler adetleri
2007-2014 ( 7 yılda )
2014-2016 ( 2 yılda )
Toplam
518.642 adet veri girişi
487.917 adet veri girişi
1.006.559 adet veri
girişi
Proje kapsamında çalışılacak il sayıları
Yıllar
İl Sayıları
2013-2014
26 il (1)
2014-2016
7 il (2)
2015-2017
21 il (2)
2016-2018
27 il (3)
TOPLAM
81 il
Tamamlandı, (2) Devam ediyor, (3) Çalışması başlamadı.
(1)
7
..
.
.
.
.
.
Biyolojik Çeşitlilik Çalışması Tamamlanan İller
Adana
Ankara
Burdur
Bursa
Erzurum
Rize
Osmaniye
Uşak
Düzce
Yalova
Edirne
Ağrı
Nevşehir
Aydın
Trabzon
Van
Tokat
Afyonkarahisar
Sinop
Tekirdağ
Tunceli
Kırklareli
Sivas
Karabük
Samsun
Isparta
8
..
.
.
.
.
.
PROJE ÇIKTILARI
Envanter çalışmalarında 26 ilde
 Toplamda 223.745
1%
konumsal gözlem
22%
noktasının
 141.435 adeti fauna
 82.310 adeti ise flora
77%
noktasıdır.
 Toplamda 10.258 adet
Endemik
Endemik Değil
Lokal Endemik
takson tespiti yapılmıştır
 9.056 adet flora taksonu,
 1.202 adet de fauna taksonu tespit edilmiştir.
 71 lokal endemik,
 2.488 adet de endemik takson tespit edilmiştir.
 Endemizim oranı % 23,2 olmuştur.
Arazi
Literatür
Toplam
Flora
45.229
37.081
82.310
Flora
9.056
Fauna
84.336
57.099
141.435
Fauna
1.202
TOPLAM
129.565
94.180
223.745
TOPLAM
10.258
.
Takson Sayısı
9
..
.
.
.
.
Flora taksonlarının IUCN kategorilerine göre dağılımı
incelendiğinde;
 165 adetinin CR-Çok Tehlikede
 326 adetinin EN-Tehlikede
 695 adetinin de VU-Zarar görebilir statülerinde olduğu
görülmektedir.
Flora için IUCN kriterlerine taksonların dağılımı
1.600
1.350
1.400
CD- Koruma Önlemi Gerektiren
1.200
CR-Çok Tehlikede
DD-Veri Yetersiz
1.000
EN-Tehlikede
800
EX-Tükenmiş
695
LC- En Az Endişe Verici
600
LR-Az Tehdit Altında
432
400
200
NE-Değerlendirilmeyen
326
106
165
NT-Tehdit Altına Girebilir
VU-Zarar görebilir
113
107
3
2
0
Toplam
Nakkaşotu
Cymbalaria longipes
10
..
.
.
.
.
.
Fauna taksonlarının IUCN kategorilerine göre dağılımı
incelendiğinde;
 21 adeti CR-Çok Tehlikede
 41 adeti EN-Tehlikede
 57 adeti de VU-Zarar görebilir statüsündedir.
Fauna için IUCN kriterlerine taksonların dağılımı
1.000
866
900
800
CR-Çok Tehlikede
700
DD-Veri Yetersiz
EN-Tehlikede
600
EX-Tükenmiş
500
LC- En Az Endişe Verici
400
LR-Az Tehdit Altında
275
300
NE-Değerlendirilmeyen
NT-Tehdit Altına Girebilir
200
100
21
38
41
81
57
VU-Zarar görebilir
3
2
0
Toplam
İri yeşil kertenkele
Lacerta trilineata
11
..
.
.
.
.
.
Ülkemizde yapılan çalışmalarda ekonomik değere haiz türler
de belirlenmiş olup, en fazla 1157 taksonun yer aldığı Gıda
üretimi dikkat çekmektedir. Diğerleri;
 1036 türle tıp ve bitkisel ilaç
 982 türle genetik materyal
 764 türle süs eşyası

485 türle peyzaj bitkisi ve diğerleri
izlemektedir.
12
..
.
.
.
.
.
Ülkemizin Odun Dışı Bitkisel Ürün Dağılımına baktığımız
zaman en fazla bitkinin tümünden faydalınılan 1121 takson
dikkat çekmektedir. Diğerlerine bakıldığında;
 931 taksonun yaprağından,
 343 taksonun çiçeğinden,
 322 taksonun meyvesinden,
 296 taksonun yumrusundan,
 208 taksonun sürgününden,
 194 taksonun kökünden,
Sarı kuşyuvası
 140 taksonun tohumundan,
Monotropa hypopithys -
 128 taksonun kabuğundan faydalanılmaktadır.
ODUN DIŞI BİTKİSEL ÜRÜNLER DAĞILIMI
4.000
3.762
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.121
1.000
500
931
343
322
296
208
194
140
128
83
82
20
17
16
13
11
10
0
13
..
.
.
.
.
.
5
Odun dışı hayvansal ürünlere baktığımız zaman;
 199 taksonun canlının tümünün,
 123 taksonun etinin,
 34 taksonun postunun,
 17 taksonun gübresinin,
 16 taksonun zehrinin,
 10 taksonun derisinin,
Hemşin Yılanı
Natrix megalocephala
 7 taksonun dişinin,
 3 taksonun boynuzunun,

3 taksonun kılının kullanıldığını görmekteyiz.
ODUN DIŞI HAYVANSAL ÜRÜNLER
DAĞILIMI
250
200
150
100
50
199
123
78
34
17
15
10
7
3
0
3
1
14
..
.
.
.
.
.
Yapılan çalışmalarda ülkemizde tehdit sınıfları belirlenerek
oransal dağılımı ortaya konulmuş olup; en fazla %73 ile
insan faaliyetleri başı çekmektedir. Diğerleri aşağıdaki
grafikte gösterilmektedir;
TEHDİTLER
6.000
5.089
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
1.757
916
247
158
134
82
81
60
55
53
12
0
YEŞİL KERTENKELE
MISIR AKBABASI
Lacerta viridis
Neophron percnopterus
15
..
.
.
.
.
.
KORUNAN ALANLARDA RAKAMLARLA BİYOLOJİK
ÇEŞİTLİLİK
Ulusal
Biyolojik
Çeşitlilik
Envanter ve İzleme Projesi
kapsamında
çalışmalarının
yapılan
en
arazi
önemli
çıktılarından biri de ülkemizde
bulunan korunan alanların da
biyolojik
çeşitliliğinin
Saz Kedisi
çıkarılmasıdır. Çalışmalar il
Felis chaus
bazında ve paftalarda örnek alanlar ve gözlem noktaları alınarak
yapılmaktadır. Bu örnek alan ve gözlem noktalarının önemli bir
kısmı korunan alanlarımız içerisine düşmektedir.
Yapılan çalışmalarda korunan alanlarımızda (Tabiatı Koruma
Alanı, Gen Koruma Ormanı, Milli Park, YHGS, Tabiat Anıtı,
Tabiat Parkı, Sulak Alan, RAMSAR, Muhafaza Ormanı, Doğal Sit,
Kent Ormanı ve ÖÇK) toplamda 53.180 gözlem noktası noktası
bulunmaktadır. Bu noktalarda 7.338 adet takson varlığı tespit
edilmiştir. Flora ve fauna verisi olarak en çok gözlem noktası
29.646
nokta
ile
Yaban
Hayatı
Geliştirme
Sahalarında
bulunmaktadır. En az gözlem noktası ise 5 nokta ile Tabiat
Anıtı’nda bulunmaktadır. En çok tespit edilen takson sayısı ise
16
..
.
.
.
.
.
2.348 adet ile milli parklarda bulunmaktadır. En az tespit edilen tür
sayısı ise 5 takson ile Tabiat Anıtıdır.
FLORA
FAUNA
KORUNAN ALAN
Tabiatı Koruma Alanı
TAKSON
SAYISI
Flora
Fauna
Flora
Fauna
Flora
Fauna
Flora
Fauna
Fauna
Flora
Fauna
Fauna
Flora
Fauna
Flora
Flora
Fauna
Flora
Fauna
Fauna
Flora
Fauna
Flora
Gen Koruma Ormanı
Milli Park
YHGS
Tabiat Anıtı
Tabiat Parkı
Sulak Alan
Ramsar
Muhafaza Ormanı
Doğal Sit
Kent Ormanı
ÖÇK
298
274
55
39
1.815
533
575
546
5
366
263
204
204
333
98
176
168
703
419
34
1
117
112
7.338
Korunan Alanlarda Toplam
Gözlem Noktası
GÖZLEM
NOKTASI
SAYISI
6.186
540
62
50
3.463
2.448
28.162
1.484
5
515
472
559
224
4.271
105
363
197
2.798
844
36
1
260
135
53.180
Yapılan çalışmalarda korunan alanlarımızda tespit edilen endemik
ve lokal endemiklerin toplamda 771 gözlem noktası bulunmaktadır.
Bu noktalara göre 581 adet endemik ve lokal endemik takson varlığı
tespit edilmiştir. Flora ve fauna verisi olarak en çok endemik ve
lokal endemik takson 267 endemik ve 18 lokal endemik takson
sayısı ile Milli Parklardadır. Endemik ve lokal endemik türler
bakımından az takson ise 4’er takson ile Gen Koruma Ormanları ve
Ramsar alanlarıdır. Endemik ve lokal endemik verilerde gözlem
17
..
.
.
.
.
.
nokta sayısı bakımında en çok veri 347 nokta sayısı ile milli
parklarda bulunmaktadır. En az gözlem nokta sayısı ise 4’er nokta
ile gen koruma ormanları ve RAMSAR alanlarında bulunmaktadır.
ENDEMİK/
LOCAL
ENDEMİK
TAKSON
SAYISI
Endemik
Endemik
Endemik
Lokal Endemik
Endemik
Endemik
Endemik
Lokal Endemik
Endemik
Endemik
Endemik
Endemik
Lokal Endemik
102
4
267
18
15
15
3
1
18
34
34
68
2
581
KORUNAN ALAN
Doğal Sit
Gen Koruma Ormanı
Milli Park
Muhafaza ormanı
ÖÇK
Ramsar
Sulak Alan
Tabiat Parkı
Tabiatı Koruma Alanı
YHGS
Toplam
GÖZLEM
NOKTASI
SAYISI
133
4
329
18
20
19
3
1
19
40
53
110
22
771
Proje kapsamında çalışması tamamlanan il sayısı arttıkça korunan
alanlarımızdaki konumsal biyolojik çeşitlilik verileri de artacaktır.
Ayrıca sayısal olarak UDGP’ler, YHGS, Sulak Alan Biyolojik
Çeşitlilik Verileri ve diğer yönetim planlarındaki konumsal
biyolojik çeşitlilik verilerinin tek bir yerde toplanması ile korunan
alanlardaki biyolojik çeşitlilik verileri daha da fazla çıkacaktır. Bu
durum korunan alanlarımızın daha iyi yönetilmesinde ve altlık
verilerimizin daha kaliteli olmasına da katkı sağlayacaktır.
18
..
.
.
.
.
.
ÜRETİLEN HARİTALAR
19
..
.
.
.
.
.
26 İLİN İZLEME ÇALIŞMASI SONUÇLARI
1)Tür/Popülasyon Düzeyinde İzleme Sonuçları;
Bitkiler ve hayvanlar özellikle bolluk, nadirlik, tehlike durumu
gibi koruma kriterleri kullanılarak değerlendirilmiş, izlemeye
alınacak bitki ve hayvan türleri tespit edilmiştir. Her bir türün
nasıl izleneceğine ilişkin izleme planı ve metodu oluşturulmuştur.
20
..
.
.
.
.
.
İzlemeye konu olan tür ve tür altı taksonlar dikkate alındığında;
- 293 damarlı bitki,
- 49 memeli,
- 102 kuş,
- 88 iç su balığı,
- 42 sürüngen
- 21 çift yaşamlı tür ve tür altı taksonun izlenmesi
öngörülmüştür.
2) Habitat/Ekosistem Düzeyinde İzleme Sonuçları;
Proje kapsamında çalışılan 26 il dâhilinde;
- 703 özellikli alan tespit edilmiş,
-Toplamda 27523,553 km2 lik alanı kapsamaktadır.
Bu alanlar potansiyel hassas alanlar olarak izleme çalışmalarının
yürütüleceği alanlardır.
Her bir özellikli alanın izlenmesine
yönelik izleme metodu ve izleme planı oluşturulmuştur.
21
..
.
.
.
.
.
3)Bölgesel Düzeyde İzleme Sonuçları;
Bölgesel düzeyde izlemede; Habitat sınıflarındaki değişim alansal
istatistik programı ve çeşitlilik indeksleri kullanılarak izleme
süreci yürütülmektedir.
Avrupa Birliği habitat sınıflarından (EUNIS habitat sınıfları)
temel çalışma altlığı olarak ele alınmıştır.
22
..
.
.
.
.
.
Bu bağlamda, 26 ilin proje çalışması sonucunda;
- 11 temel EUNIS habitat tipi,
- 48 farklı habitat tipi,
- 259 habitat kaydı (2. Seviye) tespit edilmiştir.
Uludağ çiğdemi
Crocus gargaricus ssp. Herbertii
23
..
.
.
.
.
.
Tablo 4. Yıllar itibariyle çalışmaların bitirildiği ve planlanan İller tablosu
Aydın
2013-2015
Düzce
2014-2016
Çanakkale
2015-2017
Bolu
İstanbul
Bingöl
Adıyaman
Mersin
Kırklareli
Ankara
Giresun
Niğde
Bursa
Karabük
Bitlis
Zonguldak Eskişehir
Elazığ
Yozgat
Yalova
Van
Bilecik
Bartın
Antalya
Batman
Ordu
Edirne
Sinop
Çorum
Kırıkkale
Hatay
Mardin
Iğdır
Burdur
Trabzon
Gümüşhane
Kırşehir
Erzincan
Malatya
Ardahan
Osmaniye
Rize
Artvin
Amasya
Gaziantep
Sakarya
Kars
Adana
Tunceli
Aksaray
İzmir
Muş
Nevşehir
Sivas
Kütahya
Muğla
Siirt
Tekirdağ
Tokat
Karaman
Denizli
Şırnak
Isparta
Erzurum
Bayburt
Diyarbakır
Kahramanmaraş
Afyonkarahisar Ağrı
Çankırı
Şanlıurfa
Kilis
Uşak
Kastamonu
Manisa
Hakkâri
Samsun
Kocaeli
Konya
26 il
7 il
Balıkesir
2016-2018
Kayseri
21 il
24
..
.
.
.
.
.
27 il
TARİHSEL AÇIDAN UBENİS ?
Ülkemizin zengin biyolojik çeşitliliği yüz yıllardır bir cazibe
merkezi olmuş ve pek çok yabancı araştırmacıyı kendine çekmiştir.
Tarihsel sürece bakıldığında ülkemizde yapılan ilk envanter
çalışmaları yabancı bilim adamları tarafından yapılmıştır. Örneğin
Kanuni Sultan Süleyman döneminde elçi olarak Osmanlı
topraklarına gelen Pierre Belon 1546-1549 yılları Yunanistan, Ege
adaları, Trakya, Mısır, Filistin, Batı Suriye ve Anadolu’yu gezmiş
ve çok sayıda bitki toplayarak floristik yönden incelemiş ve
ülkemizdeki ilk floristik çalışmalara imza atmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman ve o dönem elçi olarak gelen Pierre Belon.
Evliya Çelebi bitkilerle ciddi manada ilgilenen belki de ilk Türk’tür.
Evliya Çelebi gezilerine 1630 yılında başlamış ve ömrünü Anadolu
ve çevre ülkelerinde geçirmiştir. Yazdığı Seyehatname’sinde
birçok yöremizin bitkilerinden de bahsetmiştir. Yakın tarihe
bakıldığında P.H. Davis, 1938 yılında 20 yaşındayken bitki
örnekleri toplamak amacıyla Doğu Akdeniz ülkelerini dolaşırken,
25
..
.
.
.
.
.
Batı Anadolu’ya da uğramıştır.
Ülkemizdeki bitki zenginliğinin
etkisinde kalarak, Anadolu’nun
bitki
yönünden
araştırılmamış
henüz
yörelerini
dolaşıp bitki toplamaya karar
Bukalemun
Chamaeleo chamaeleon
vermiş ve bu kararını 1947’den
itibaren gerçekleştirmeye başlamıştır. Zamanla bir Türkiye Florası
yazmak amacıyla bir proje geliştirmiş ve bir bilimsel kuruluştan
maddi destek ve asistan sağlayarak çalışmaya başlamıştır.
Edinburgh’da yürüttüğü “Flora of Turkey” projesini tamamlayarak
“Flora of Turkey and the East Aegean Island” adını verdiği eserini
1965- 1988 yılları arasında 10 cilt halinde yayınlamıştır. Bu temel
eserin yayınlanmasından sonra Türkiye bitkileri ile ilgili floristik ve
sistematik çalışmalar daha da artmış, Türkiye Florası’nı kapsayan
birçok derleme, bölgesel bitki listeleri, orijinal çalışmalar
yayınlanmış, Türkiye Florası’na yeni türler, yeni yayılışlar ilave
edilmiş, bilim dünyası için yeni olan bitki türleri ortaya çıkmıştır.
Ülkemizdeki bilimsel gelişmeler ışığında yerli bilim adamlarımız
da Türkiye’nin dört bir yanında araştırma ve envanter çalışmalarına
başlamış olup günümüz için çok iyi bir noktaya getirmişlerdir.
Ancak yapılan akademik çalışmalarda toplanan örnekler ve
teşhislerde
kullanılan
koleksiyonların
ortadan
kaybolması,
26
..
.
.
.
.
.
çalışmaların koordinat bazlı olarak derli toplu olmaması gibi
nedenlerden dolayı ülkemizde toplu bir biyolojik çeşitlilik
envanteri yapılamadığı gibi veriler bir havuzda depolanamamıştır.
Bu durum özellikle ülkemizin biyolojik çeşitlilik konusunda karar
alma mekanizmalarına altlık sağlanamamasına ve ülkemizin doğa
koruma politikalarının eksik kalmasına neden olmuştur. Bu nedenle
biyolojik çeşitlilik gibi doğal bir kaynaktan verimli ve sürekli
olarak
faydalanabilmek
potansiyellerin
için,
onların
belirlenmesi
atılacak
iyi
ilk
tanınması
adım
ve
olduğu
düşünülmüştür. Yapılan tüm akademik çalışma ve araştırmalar
temelinde ülkemizdeki biyolojik çeşitlilik envanterindeki boşluklar
göz önüne alınarak 2013 yılında Kalkınma Bakanlığı’na “Ulusal
Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme Projesi” teklif edilmiş ve bu
proje kabul görmüştür. Proje, 2013-2018 yılları arasında
yürütülecektir.
Evliya Çelebi ve En Önemli Eseri “Seyahatname”
27
..
.
.
.
.
.
UBENİS ÜLKEMİZ İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?
 Ülkemizde P.H. Davis tarafından yapılan çalışmayla elde
edilen Flora of Turkey eserinden bu yana ülke çapında alan ve
nokta bazlı bu denli bir flora (bitki varlığı) tespit çalışması
yapılmamıştır.
 Ülkemizde damarlı bitkiler, kuşlar, iç su balıkları, memeliler,
sürüngenler ve iki yaşamlılar canlı gruplarında ülke bazında
arazi ve literatür çalışmalarının birlikte yapıldığı tek
çalışmadır.
 İlk defa ülke çapında EUNIS (Avrupa Doğa Koruma Sistemi)
Habitat Tipleri kullanılarak ülkemiz Avrupa Habitat sınıflama
sistemine entegre edilebilecektir. Avrupa Birliği’ne giriş
sürecinde entegre habitat tipleri büyük önem arz etmektedir.
 Ülkemizdeki damarlı bitkiler,
kuşlar,
iç
su
balıkları,
memeliler, sürüngenler ve iki
yaşamlılar canlı gruplarının tür
listelerinin
tamamı
elde
edilecektir.
Uzunkanatlı Yarasa
Miniopterus schreibersii
28
..
.
.
.
.
.
 Envanter
çalışmaları
sonrasında
yapılacak
izleme çalışmaları ile
risk
altında
olan
izlemeye konu türler
sürekli
takip
altında
olacaktır.
Pürtüklü semender
 Nuh’un Gemisi Veri
Triturus karelinii
tabanı ile nokta, alan,
bölge ve il bazında biyolojik çeşitliliğin sorgulanmasına imkan
sağlanacaktır.
 Nuh’un Gemisi Veri tabanı ile tür, habitat ve ekosistem
düzeyinde sorgulamaya biyolojik çeşitliliğin sorgulanmasına
imkan sağlanacaktır.
 Tamamlanan
biyolojik
çeşitlilik
envanter
çalışmaları
neticesinde sistemli olarak izleme çalışmaları daha verimli
olacak, tür ve popülasyon, ekosistem ve bölgesel düzeyde
izleme çalışmaları ile biyolojik çeşitlilik daha etkin korunacak
olup karar verme süreçlerinde etkili olacaktır.
 Bu proje ile biyolojik çeşitlilik hem veri tabanı hem de arazi
bazlı takip edilecektir. Bu sayede biyokaçakçılık, türlerin
neslinin tehlikeye girmesi, habitat tahribatları, doğaya olan
baskının etkileri gibi risklerin önüne geçilebilecektir.
29
..
.
.
.
.
.
 Ülkemizin bütün biyolojik çeşitlilik çalışmaları Nuh’un
Gemisi Veri tabanı’nda depo edilecek ve böylece ülkemizin
biyolojik çeşitlilik verileri bir veri tabanı aracılığıyla tablo,
grafik
ve
harita
bazında
sorgulanabilecek
olup,
biyoçeşitliliğimizin korunması ve sürdürülebilirliği adına
önemli bir mesafe kat edilmiş olunacaktır. Ayrıca ülkemizin
koordinatlı tüm biyolojik çeşitlilik verileri tek bir merkezden
yönetilecektir.
 Bu proje ile elde edilecek veriler tüm kamu kurumlarının bu
çalışmaları ve verileri altlık olarak kullanmasına hizmet
edecektir.

Ülkemizin
dört
bir yanından gelecek
biyolojik
çeşitlilik
verileri
biyokaçakçılığın
önlenmesi,
ekonomik
Lekeli Semender
Salamandra infraimmaculata
değerlendirilme
çalışmaların
canlıların
özelliklerinin
olanağının
önünün
doğması,
açılması,
biyolojik
biyoteknolojik
çeşitlilikten
sürdürülebilir faydalanmanın planlanmasının sağlanması,
doğa eğitimleri ile ilgi gruplarının biyolojik çeşitlilik hakkında
30
..
.
.
.
.
.
farkındalık oluşturulması,
biyoteknolojik çalışmalar
ve ıslah çalışmalarıyla bazı
yabani
bitkilerin
yetiştirilmesi,
ürün
çeşitliliğinin arttırılması ve
daha
pek çok
faydayı Keten Kuşu
Carduelis cannabina
ülkemize sunacaktır.
 İl düzeyinde canlı grupları için daha önce tespit edilen ve bu
çalışmayla tespit edilen tür listeleri birleştirilerek güncel tür
listeleri oluşturulacaktır.
 Ülkemizin kendi öz kaynaklarıyla yapılmış bir proje olması
nedeniyle önemlidir.
 Biyolojik çeşitlilik açısından izleme öncelikli ve önemli
alanlar belirlenecektir (Nadir, endemik ve nesli tehlike altında
bulunan türlerin yer aldığı önemli alanların belirlenmesi).
 Tıbbi ve aromatik bitkiler açısından ekonomik değeri yüksek
olan türlerin ülkemizdeki yayılışları tespit edilebilecektir.
 Daha önce envanter çalışması yapılmamış alanlarda çalışma
yapılmış olacaktır.
 İlk kez yerel izleme planları tür, habitat ve bölgesel düzeyde
oluşturulmuştur.
31
..
.
.
.
.
.
 İzlemeye konu türler, habitatlar öncelik sırasına göre ilk kez
belirlenmiş izlemeye alınması öngörülmüştür.
 İzleme çalışmaları koruma çalışmalarının daha verimli ve
etkin olmasını sağlayacak, tür ve popülasyon, ekosistem ve
bölgesel düzeyde izleme çalışmaları ile biyolojik çeşitlilikle
ilgili strateji, plan ve programların oluşturulması ve karar
verme süreçlerine ışık tutacaktır.
 İzlenecek türlere ve izlemeye alınacak özellikli
alanlara(habitatlar) yönelik izleme yöntemi belirlenmiş,
izleme planları her biri için oluşturulmuştur.
 Ülke kavramına ilk kez biyolojik çeşitliliği izleme sistemli
kavram olarak girmiş, izleme sürecinin orta ve uzun vadede
yerelden ulusal baza taşınması hedeflenmiştir.
 Biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkı sağlayacak olan
geleneksel kullanım yöntemlerinin destek çalışmalarına katkı
sağlanacaktır.
 Korunan
alanların
dışındaki
biyolojik
çeşitliliğin
tespiti
çalışmaları
açısından
önemlidir.
 Doğal
Çan Çiçeği yönetimi
Campanula tridentata kullanım
kaynak
ve
arazi
planlarının
32
..
.
.
.
.
.
yapılmasında
geliştirilecek
yönlendirilmesi
ve
yatırım
seçeneklerin
projelerinin
oluşturulmasına
katkı
sağlanacaktır.
GELECEĞE YÖN VERECEK BİR PROJE “UBENİS”
Ulusal Biyolojik Çeşitlilik
Envanter ve İzleme Projesi
kapsamında 2013 yılında
başlamış ve 26 ilde bu
çalışmalar tamamlanmıştır.
2019 yılına kadar da 81
ilimizin biyolojik çeşitlilik
envanter
ve
TÜRK KELERİ
Hemidactlus turcicus
izleme
çalışması tamamlanacaktır. Bu proje tamamlandığın gelen bütün
veriler Nuh’un Gemisi Veri tabanı’na aktarılacak ve gelecek süreçte
yapılacak bütün biyolojik çeşitlilik çalışmaları bu veri tabanında
tutulacaktır. Böylece ülkemizin koordinatlı biyolojik çeşitlilik
verileri tek bir merkezden yönetilecektir. Ayrıca tamamlanan
envanter çalışmaları neticesinde sistemli ve sürdürülebilir olarak
izleme
çalışmaları
yürütülecek,
tür
ve
popülasyon,
habitat/ekosistem ve bölgesel düzeyde izleme çalışmaları ile
biyolojik
çeşitliliğin
etkin
yönetimi
sağlanacaktır.
Özetle
33
..
.
.
.
.
.
Türkiye’nin biyolojik çeşitlilik envanterinin çıkarılması elindeki
hazineyi bilen, planlarını, projelerini ve politikalarını bu bilgi
ışığında gerçekleştiren Türkiye’yi hem ulusal hem de uluslararası
arenada daha güçlü hale getirecektir. İzlediğimiz ve gidişatı
hakkında
fikir
sahibi
olduğumuz
biyolojik
zenginliğimiz
konusunda uluslararası alanda söz sahibi olunmasını sağlayacak
olup yürütülen tüm koruma ve yönetim çalışmalarının etkinliğinin
takibini izleme süreci ile gerçekleştirilecektir.
Boynuzlu Engerek
Vipera ammodytes
34
..
.
.
.
.
.
ILADI
Canlı
Grubu
Adana
Adana
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Ağrı
Ağrı
Ankara
Ankara
Aydın
Aydın
Burdur
Burdur
Bursa
Bursa
Düzce
Düzce
Edirne
Edirne
Erzurum
Erzurum
Isparta
Isparta
Karabük
Karabük
Kırklareli
Kırklareli
Nevşehir
Nevşehir
Osmaniye
Osmaniye
Rize
Rize
Samsun
Samsun
Sinop
Sinop
Tekirdağ
Tekirdağ
Tokat
Tokat
Trabzon
Trabzon
Tunceli
Tunceli
Uşak
Uşak
Van
Van
Yalova
Yalova
Sivas
Sivas
TOPLAM
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
FLORA
FAUNA
PROJE
ONCESİ
PROJEDE
EKLENEN
2046
487
1099
422
943
164
2300
445
1586
275
1545
394
1023
417
1163
234
530
282
2209
412
1814
375
954
242
892
314
1329
217
574
354
1550
349
1264
397
486
217
1037
443
1088
166
1357
412
1190
270
939
234
2552
321
621
291
1367
287
42658
TOPLAM
0
2
890
11
391
33
26
1
0
2
0
3
779
30
94
60
202
11
0
0
0
1
39
11
0
3
0
4
480
9
0
0
520
28
1187
161
9
24
0
90
0
1
310
36
133
1
19
3
0
27
666
33
6906
2046
489
1989
433
1334
197
2326
446
1586
277
1545
397
1802
447
1257
294
732
293
2209
412
1814
376
993
253
892
317
1329
221
1054
363
1550
349
1784
425
1673
378
1046
467
1088
256
1357
413
1500
306
1072
235
2571
324
621
318
2033
320
49564
PROJE
ÖNCESİ
ENDEMİK
340
14
211
19
57
1
382
11
105
8
313
18
10
11
62
1
10
0
341
1
348
26
60
6
27
1
200
4
78
0
91
1
38
2
138
1
5
0
119
0
90
4
246
4
100
12
295
5
22
0
391
2
4265
PROJEDE EKLENEN
ENDEMİK
0
0
132
1
83
4
0
0
0
2
0
1
155
0
0
0
8
0
0
0
0
0
25
0
0
0
0
4
90
9
0
0
100
2
2
1
9
0
0
1
0
1
10
1
9
0
19
2
0
2
31
0
783
TOPLAM
ENDEMİK
340
14
343
20
140
5
382
11
105
10
313
19
165
11
62
1
18
0
341
1
348
26
85
6
27
1
200
8
168
9
91
1
138
4
140
2
14
0
119
1
90
5
256
5
109
12
314
7
22
2
422
2
5048
35
..
.
.
.
.
.
T.C.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
Biyolojik Çeşitlilik Daire Başkanlığı
www.milliparklar.gov.tr/envanter
[email protected]
36
..
.
.
.
.
.

ulusal biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme projesi

Transkript

Benzer belgeler

Nuh`un Gemisi BÇ Veritabanı

smartpack

Présentation Corporate FR | 2013

Biyolojik Yasalar

biyolojik çöp

Hedef 2

indikatör kullanma talimatı merkezi sterilizasyon ünitesi

Ekte - TİAK

ulusal biyolojik çeşitlilik izleme raporu – 2011