2009 - ÇOMÜ - Fizik Bölümü - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Transkript

T.C.
ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ
ASTROFİZİK ARAŞTIRMA MERKEZİ
ve
ULUPINAR GÖZLEMEVİ(ÇAAM)
http://caam.comu.edu.tr/
2009 Etkinlik Raporu
ÇAAM T122 teleskopu ile çekilen derin uzay görüntüleri
ÇANAKKALE
2009
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Astrofizik Araştırma Merkezi ve Ulupınar Gözlemevi
http:// caam.comu.edu.tr/
1. İletişim
Yönetim kurulu ve üyeler:
Prof.Dr. Osman Demircan (Müdür), Prof.Dr. İhsan Yılmaz, Prof.Dr. Ahmet Erdem (Müdür Yardımcısı), Doç.Dr.
Faruk Soydugan (Müdür Yardımcısı), Doç.Dr. Caner Çiçek (Yönetim Kurulu Üyesi), Doç.Dr. Esin Soydugan
(Yönetim Kurulu Üyesi), Prof.Dr. Mehmet Emin Özel, Prof.Dr. Edwin Budding, Prof.Dr. Zeki Eker,
Prof.Dr.Uğur Camcı, Prof.Dr İsmail Tarhan, Prof.Dr. Hüsnü Baysal, Yrd.Doç.Dr. Volkan Bakış, Yrd.Doç.Dr.
Gülnur İkis Gün, Yrd.Doç.Dr. İbrahim Bulut, Yrd.Doç.Dr. Hicran Bakış, Yrd.Doç.Dr. Hüseyin Çavuş,
Yrd.Doç.Dr. Melis Aygün, Yrd.Doç.Dr. Sezgin Aygün, Arş.Gör. Burcu Özkardeş, Arş.Gör. Afşar Kabaş,
Arş.Gör. Derya Doğru, Arş.Gör. Burak Ulaş, Arş.Gör. Naci Erkan, Arş.Gör. Yasemin Kaçar, Arş.Gör. Çağlar
Püsküllü, Arş.Gör. Neriman Varlıklı, Uzman Ahmet Bulut, Uzman Mehmet Tüysüz, Uzman S.Serkan Doğru,
Okt. Levent Özçağ
Adres
: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ulupınar Astrofizik Gözlemevi, 17020 Radar Mevkii, Çanakkale
Telefon : +90 286 2132811 ,
Faks : +90 286 2180533 , e-posta : [email protected]
Konum : Boylam: 1sa 45dk 54s Doğu, Enlem: 40° 06' 01'' Kuzey, Yükseklik: 410m
2. Gözlem Aletleri
2.1 Teleskoplar
1) T122 Cassegrain-Nasmyth teleskobu (D = 122 cm, f/10, ASTELCO firmasından DPT bütçesi kullanılarak satın
alınmıştır.)
2) T40 16 inç Schmidt-Cassegrain teleskobu (D = 40cm, f/10, Optronik firmasından hibe alınmıştır.)
3) T30a 12 inç Schmidt-Cassegrain teleskobu (D = 30cm, f/10, ÇOMÜ BAP proje bütçeleri birleştirilerek satın
alınmıştır.)
4) T30b 12 inç Schmidt-Cassegrain teleskobu (D = 30cm, f/10, ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
5) T20 8 inç Schmidt-Cassegrain teleskobu (D = 20cm, f/10, ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
6) T12 4.5 inç Newtonian Teleskobu (D=12 cm, f/4.3, ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
7) T10 10 cm Newtonian Teleskobu (D = 10cm, ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
8) T04 1.6 inç SolarMax40 Güneş teleskobu (D=04 cm, f/10, TUBİTAK-TBAG 104T508 nolu proje bütçesinden
satın alınmıştır.)
İlk dört teleskop, ayrı dört kubbenin içinde olup bilimsel amaçlı proje gözlemlerinde kullanılmakta; diğer küçük
teleskoplar, taşınabilir olup eğitim amaçlı amatör ve halk günü gözlemleri için kullanılmaktadır.
2.2 Işıkölçerler (Detektörler)
1) Apogee U42 yüksek duyarlıklı ve geniş alanlı CCD kamera ve ona bağlı Bessell UBVR filtreleri (TUBİTAKTBAG 106T688 nolu proje kapsamında alınmıştır.)
2) Apogee U47 yüksek duyarlıklı ve geniş alanlı CCD kamera ve ona bağlı Bessell UBVRI filtreleri (ÇOMÜ BAP
proje bütçelerinden alınmıştır.)
3) SBIG STL-1001E yüksek duyarlıklı ve geniş alanlı CCD kamera ve ona bağlı Bessell UBVRI filtreleri
(TUBİTAK-TBAG 105T083 nolu proje bütçesinden satın alınmıştır.)
4) SBIG ST-10XME yüksek duyarlıklı ve dar alanlı CCD kamera ve ona bağlı Bessell UBVRI filtreleri (TUBİTAKTBAG 102T201 nolu proje bütçesinden satın alınmıştır.)
5) SBIG ST-237 CCD kamera ve IFW filtre tekeri (ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
6) SSP5 fotometri ve ona bağlı Johnson UBVRI filtreleri (ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
7) SSP5A fotometri ve ona bağlı Johnson UBVRI filtreleri (ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmıştır.)
Yukarıdaki verilen Apogee U42 ve U47, SBIG STL-1001E ve SBIG ST-237/SBIG ST 10XME kameralar ve
süzgeç setleri, bilimsel ve eğitim amaçlı proje gözlemlerinde dört büyük teleskopa (T122, T40, T30a ve T30b) takılarak
kullanılmaktadır.
2.3 Diğer Aletler
1) Ava Astrovid Stellaca EX CDD kamera (ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmış olup amatör çalışmalar ve
halk günlerinde eğitsel amaçlı kullanılmaktadır.)
2) GPS Garmin e-map (ÇOMÜ BAP proje bütçelerinden satın alınmış olup gözlem başlangıcında zaman düzeltmesi
yapmak için kullanılmaktadır.)
3) GPS Garmin 18 PC USB (TUBİTAK-TBAG 105T083 nolu proje bütçesinden satın alınmış olup gözlem sırasında
zaman düzeltmesini uyduyla eşzamanlı yapmak için kullanılmaktadır.)
4) Bu yılki bütçeden alımmış Davis marka meteoroloji istasyonu da Aralık ayı içinde gözlemevimize takılmış ve şu
anda istasyondaki hava şartlarına ilişkin veriler gözlemevi web adresinden yayınlanmaktadır.
3. Çalışma Grupları
3.1
Etkileşen Çift Yıldızlar
3.1.1
Soğuk Bileşenli Çift Yıldızlar
Prof.Dr. Edwin BUDDING
Prof.Dr. Ahmet ERDEM
Arş.Gör. Derya DOĞRU
Arş.Gör. Naci ERKAN
Uzm. Mehmet TÜYSÜZ
3.1.2
3.1.3
3.1.4
3.1.5
Sıcak Bileşenli Çift Yıldızlar
Prof. Dr. Osman DEMİRCAN
Doç.Dr. Faruk SOYDUGAN
Yrd.Doç.Dr. Hicran BAKIŞ
Yrd.Doç.Dr. Volkan BAKIŞ
Arş.Gör. Çağlar PÜSKÜLLÜ
Algoller
Prof.Dr. Osman DEMİRCAN
Doç.Dr. Caner ÇİCEK
Doç.Dr. Esin SOYDUGAN
Yrd.Doç.Dr. İbrahim BULUT
Uzm. S. Serkan DOĞRU
YL.Öğr. Çağdaş KANVERMEZ
W UMa Yıldızları
Doç.Dr. Caner ÇİÇEK
Arş.Gör. Naci ERKAN
Arş.Gör. Burcu ÖZKARDEŞ
Dönem Değişimi
3.1.6
Delta Scuti Bileşenli Çift Yıldızlar &
Zonklayan Yıldızlar
Arş.Gör. Yasemin KAÇAR
YL Öğr. Tunç ŞENYÜZ
YL.Öğr. Filiz KAHRAMAN
YL. Öğr. Çağdaş KANVERMEZ
YL.Öğr. Fahri ALAÇAVUŞ
3.2
Astreoidler ve Meteorlar
Prof.Dr. M. Emin ÖZEL
Arş.Gör. Afşar KABAŞ
3.3
Yüksek Enerji Astrofiziği
Prof.Dr. M. Emin ÖZEL
Yrd.Doç.Dr. Gülnur İKİS GÜN
Doktora Öğr. Ganim GEÇİM
Yrd.Doç.Dr. Hüseyin ÇAVUŞ
3.5
Tayf Analizi
3.6
Kozmoloji
Prof.Dr. İhsan YILMAZ
Doç.Dr. İsmail TARHAN
Doç.Dr. Hüsnü BAYSAL
Yrd.Doç.Dr. Melis AYGÜN
Yrd.Doç.Dr. Sezgin AYGÜN
Arş.Gör. Neriman VARLIKLI
Doktora Öğr. Kezban KANMAZ
4. 2009 Yılı Etkinlikler Raporu
Özet
a) Personel
Merkez Müdürü Prof.Dr. Osman DEMİRCAN, Üniversitemiz Rektör Yardımcılığı ve Güzel Sanatlar
Fakültesi Dekanlığı görevlerine, Merkez üyelerinden Prof.Dr. İhsan Yılmaz, Üniversitemiz Fen Edebiyat Fakültesi
Dekanlığı görevlerine devam etmekte olup Merkez Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet ERDEM 2009 yılı Ekim
ayından itibaren Üniversitemiz Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne atanmıştır. Bunun yanında merkez
üyelerimizden Prof. Dr. Zeki EKER ve Prof.Dr. Uğur CAMCI Üniversitemizden ayrılarak Akdeniz Üniversitesi’ne
geçerken, Prof.Dr. M. Emin ÖZEL ise emekli olarak üniversitemizden ayrılmış ve Çağ Üniversitesi’nde görev
yapmaya başlamıştır. Prof Dr Edwin Budding, Yeni Zellanda’dan aldığı iş teklifi nedeniyle Kasım ayında
Üniversitemizden ayrılmıştır. Üniversitemizden ayrılan merkez üyelerimizin üyelikleri, dolayısıyla merkezimizle
bilimsel işbirlikleri devam etmektedir.
Merkez’de ve Gözlemevi’nde 19’u doktoralı toplam 31 akademik personel görev yapmaktadır.
Gözlemevi olanaklarıyla 2009 yılı içinde 2 doktora, 1 yüksek lisans tamamlanmış; 14 doktora ve 16 yüksek lisans tez
çalışmasına devam edilmiştir.
b) Altyapı
Araştırma Merkezi ve Gözlemevimizde 2009 yılında gerçekleştirilen alt yapı çalışmalarını aşağıdaki gibi
özetleyebiliriz:
•
Türkiye’nin en büyük teleskopu (T122) Ulupınar Gözlemevi’ne kuruldu.
2007 yılında pazarlıklar sonucu Alman ASTELCO firması tarafından yapımı üstlenen 122 cm ayna
çaplı teleskop, 27 Temmuz 2009 tarihinde Çanakkale’ye ulaştı.
o Teleskopun kubbe binasının yapımı Mayıs 2009 tarihinde tamamlandı.
o Kubbenin yapımı Çanakkale’nin Çan ilçesinde KALETEK firması tarafından Haziran 2009 tarihinde
tamamlandı ve aynı firma yetkilileri tarafından aynı tarihlerde yeni binaya montajı sağlandı.
T122 binası çevresi ve gözlemevinin bazı bölümlerinin çevre düzenlemesi yapıldı.
İnternet bağlantıları yenilendi ve T122 binası için yeni hat çekildi.
Yeni bir meteoroloji istasyonu alınarak kuruldu.
Daha önce kullanılmış olan bir kubbe Fen-Edebiyat Fakültesi yeni binasının çatısına kurulmak üzere
Terzioğlu yerleşkesine getirildi.
o
•
•
•
•
c) Gözlemler
Gözlemevinde kullanılmakta olan 3 teleskop (T122, T40 ve T30) ve onlara bağlı CCD kameralar ile 10 örten
çift yıldız, 1 kataklismik değişen ve 5 zonklayan değişen yıldızın ışık ölçümü tamamlanmış, 14 oEA türü sisteme
ilişkin tarama gözlemi yapılmış, 7 yıldızın ışık ölçümü kısmen tamamlanmış ve örten çift sistemlere ilişkin 126
minimum zamanı gözlenmiştir.
d) Projeler
2009 yılı içinde 2 TÜBİTAK projesi, 2 ÇOMÜ BAP projesi ve 1 AB gençlik projesi tamamlanmıştır. Aynı
dönemde 4 TÜBİTAK projesinin, 5 ÇOMÜ BAP projesinin ve 1 DPT projesinin çalışmalarına devam edilmiştir.
e) Yayınlar
Bu dönemde SCI tarafından taranan dergilerde 16 makale, SCI dışındaki indeksler tarafından taranan
dergilerde 2 makale, uluslararası toplantılarda sunulan tam metin basılan 18 makale ve ulusal toplantılarda sunulan
tam metin basılan 6 makale yayınlanmıştır.
4
f) Bilimsel Ziyaretler
Bu dönemde merkez üyeleri tarafından yurt dışı bilimsel kuruluşlara 4 ziyaret gerçekleştirilmiştir.
Merkezimizi 6 yabancı bilim adamı ziyaret etmiştir.
g) Eğitim ve Eleman Yetiştirme
2 doktora ve 1 yüksek lisans öğrencisi öğrenimlerini başarı ile tamamlamıştır. 13 doktora ve 17 yüksek lisans
öğrencisi eğitim-öğretime devam etmektedir. 7. yılını kutlayan Merkez ve Gözlemevi 29 Eylül 2009 tarihinde büyük
teleskopun (T122) açılışını “Türkiye’de Astronominin Geleceği Sempozyumu” ile yapmıştır. Teleskopun resmi açılışı
6 Ekim 2009 tarihinde Üniversite’nin açılışı ile birlikte yapılmıştır. 2009 Astronomi Yılı çerçevesinde çok sayıda
etkinlik düzenlenmiştir. Gözlemevini bu dönemde çok sayıda ilk ve orta öğretim öğrencisi, 300 kadar yetişkin ve
yüksek öğretim öğrencisi eğitim amaçlı ziyaret etmiştir.
4.1. Altyapı
Gözlemevinde T122, T40, T30a ve T30b teleskopları bilimsel araştırma; diğer teleskoplar ise eğitim amaçlı
kullanılmaktadır. Astelco (Almanya) firmasına ihale edilen 122 cm çaplı Türkiye'nin en büyük optik teleskobunun
yapımı Temmuz ayının başında tamamlanmış ve merkez üyelerimizden Prof.Dr. Osman Demircan, Doç.Dr. Faruk
Soydugan ve Yrd.Doç.Dr. Volkan Bakış’tan oluşan bir ekip 9-11 Temmuz 2009 tarihinden Almanya’da teleskobun
fabrika testlerinde bulunmuşlardır. Almanya’da paketlenen teleskop, 27 Temmuz günü Türkiye’ye ulaşmış ve
gümrükten aynı gün çıkarılarak gözlemevimize indirilmiştir. 2009’un Ağustos ayının ilk haftasında Ulupınar
Gözlemevi’nde 8 kişilik Alman grup ve merkez üyelerimizin bazıları ile birlikte kurulmuş ve ilk ışık 13 Ağustos 2009
gecesi alınmıştır. Aynı ayın devamında deneme gözlemlerine devam edilmiş ve Eylül 2009 tarihinden itibaren
bilimsel gözlemlere başlanmıştır. Teleskop 29 Eylül 2009 günü “Türkiye’de Astronominin Geleceği Sempozyumu”
ile Türk astronomlarına tanıtılmıştır. Teleskopun resmi açılışı 6 Ekim 2009 tarihinde yapılmıştır.
122cm’lik teleskobun optik ve mekanik tasarımı (iki Nasmyth odak) iki farklı gözlem aleti arasında kısa
zamanda geçiş yapabilecek bir özelliğe sahiptir. Bu özellik, teleskobun ikinci aynasından Cassegrain odağında
odaklanmak üzere yansıyan ışığın teleskobun birinci aynasına ulaşmadan üçüncü bir ayna ile ışığın çatal kollara
aktarılması ile kazanılmaktadır. Her iki Nasmyth odağında sürekli takılı kalacak CCD ve tayfçeker (Ocak 2010 içinde
Alman grup tarafından takılacaktır), gözlem zamanının verimli kullanılmasını sağlarken, aynı zamanda da teleskopta
sürekli ekipman değişimi ihtiyacını da ortadan kaldırmaktadır. Sistemin odak ayarı sıcaklık değişimlerine göre
kendini ±10 µm duyarlılıkla ayarlayan odaklayıcı ile sağlamaktadır.
T122 teleskobunda görüntüleme yapmak isteyen gözlemciler, şu anda kullanılmakta olan Apogee U42 CCD
kamera ile en fazla 7.5x7.5 açı dakika karelik bir gökyüzü alanını gözleyebilirler. Alt-Az modunda kurulan T122
teleskobu dinamik ve kompakt yapısı sayesinde ufkun 10 derece üstüne kadar yıldızların ± 0.3 açı saniyesi/90 saniye
hassaslıkta takibine olanak sağlamaktadır. Çatal kollarının her iki yanında bulunan senkronize yüksek dinamik tork
motorları sayesinde istenilen konuma maksimum 10 derece/saniye hızla ve hedefe 5 açı saniyesi duyarlılıkla
gidilebilmektir. Teleskobun takibi takip kamerası (Ocak 2010’da takılacaktır) ile 90 saniyede ± 0.25 açı saniyesi,
takip kamerası olmaksızın ise aynı sürede ± 0.3 açı saniyesi duyarlılıktadır.
Şu anda gözlemevimize ulaşmış olan fiber bağlantılı tayfçeker ise diğer odağa Ocak 2010 içinde takılıp
denemeleri yapılacak ve büyük olasılıkla Mart 2010’dan itibaren T122 teleskobu bir odağından görüntülemenin
yapılacağı Apogee U42 CCD kamera ve diğer odağında ise bir tayfçeker ile tam kapasite gözlemlerine devam
edecektir. Son durum, tüm astronomlara/astrofizikçilere duyurulacak ve isteyenler web sayfasına konacak bir başvuru
formu ile üniversitemiz dışından da gözlem zamanı talebinde bulunabileceklerdir.
Aşağıdaki Şekil 1'de T122'nin optik ve mekanik tasarımı gösterilmektedir. Şekil 2'de ise T122’nin kubbe
içinden alınan iki fotoğrafıyla birlikte teleskop binasının genel görünümü yer almaktadır.
5
Şekil 1. T122 Teleskobunun optik ve mekanik tasarımı ile kubbe içinden alınmış görüntüleri.
6
Şekil 2. T122 teleskobunun teleskop binasının açılış gününde alınmış görüntüsü.
T122’nin satın alma ve teleskop ve binasının yapım aşamaları
•
•
•
•
•
•
•
DPT başvurusu 2007
İhale tarihi Mayıs 2007
2008 yılının sonunda bina yapımına başlanmış, Şubat 2009’da kaba inşaatı bitirilmiştir.
Binanın iç mekan düzenlemesi Haziran 2009’da tamamlanmış, çevre düzenlemesi Ağustos ayı içinde
yapılmıştır.
Teleskopun fabrika testleri : 9-11 Temmuz 2009
Teleskopun paketlenmesi ve gönderilmesi : 16-25 Temmuz 2009
Gümrüğe ve gözlemevimize ulaşması: 27 Temmuz 2009
T122’nin kurulumu
•
•
•
•
Teleskop 27 Temmuz 2009 tarihinde Çanakkale Liman Gümrüğü’ne gelmiş; aynı gün işlemleri
tamamlanarak gözlemevine çıkarılmıştır.
ASTELCO’dan gelen dört kişilik öncü ekip, teleskopun yerleştirilmesi, kurulumunu ve mekanik testlerini
yaparken dört gün sonra teleskopun kontrolünden sorumlu üç yazılımcı ve firmanın mali işlerinden sorumlu
ortağı da onlara katılmıştır. 1 hafta süren kurulumdan sonra yönlendirme denemelerine başlanmış ve
teleskop, 13 Ağustos 2009 tarihinde ilk ışığın alınması ile birlikte ÇAAM’a teslim edilmiştir.
Teleskopun kurulum aşamaları kamerayla kayıt altına alınmış; tanıtım filmi hazırlanmıştır.
Hizmet binası ve tüm kubbelere 122 cm lik teleskop binasından dağıtımı yapılan fiber optik internet
bağlantısı kurulmuştur.
T122’nin resmi açılışı
•
•
T122 Telekopu, ülkemizdeki astronom/astrofizikçilere 29 Eylül 2009 tarihinde yapılan “Türkiye’de
Astronomi’nin Geleceği” Sempozyumu ile birlikte tanıtılmıştır.
Teleskopun resmi açılışı, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım tarafından 06 Ekim 2009 tarihinde, Çanakkale
Valisi Abdülkadir Atalık, Üniversitemiz rektörü Prof.Dr. Ali Akdemir, Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür
Gökhan, ÇAAM üyeleri ve üniversitemiz öğretim üye ve elemanlarının katılımıyla yapılmıştır.
7
Teleskop binasının yapısı
Bina, T40 teleskop binası örnek alınarak tasarlandı. Gözlemevinin arsası içinde T40 teleskop binasının
Ulupınar Köyü’ne bakan tarafında Atikhisar Barajı’na inen yamacın dibine, vadiden gelen ilk rüzgarı alacak konumda
kurulan binanın inşaat işleri, üniversitenin Yapı İşleri birimi tarafından yürütüldü. Üç kattan oluşan binanın en üst
katı, kubbe ile birlikte tayfçeker odasını içeriyor; ayrıca oldukça geniş bir balkondan oluşuyor. Orta kat aynı zamanda
giriş katı olduğundan mutfak ve tuvaletle birlikte teleskop kontrol odası ve teleskop kontrol kabininin yer aldığı odayı
içeriyor. Zemin (bodrum) katta teleskobun hareket sistemi için kullanılan hidrolik yağ pompa sistemi bulunmaktadır.
Altyapıya ilişkin diğer gelişmeler
Gözlemevi T122 teleskopunun kurulmasıyla tam bir komplekse dönüşmüş; dolayısıyla altyapının bu
dönemde daha da güçlendirilmesi gerekmiştir. Bahçenin sulanabilmesi amacıyla Ulupınar Köyü’nde yer alan su
kaynağındaki su pompası yenilenmiştir. Hizmet binası önünde yer alan tarlayı sulamayı kolaylaştırmak amacıyla, tarla
çevresine boru döşenmiş, depoyla bağlantısı yapılmıştır. Bozuk olan ısıtma kazanının tamiri sağlanmıştır. Hizmet
binasına fax cihazı alınmıştır. Ayrıca Aralık ayı içinde Davis firmasından bir Meteoroloji istasyonu alınarak
gözlemevimize kurulmuş ve çalıştırılmıştır.
Atıl durumda bulunan T30’un eski kubbesi Fen-Edebiyat Fakültesi yeni ek binası çatısına kurulmak üzere
Terzioğlu Kampüsü’ne getirilmiştir.
4.2 Ulusal ve Uluslararası Etkinlikler
Erasmus Anlaşmaları
Araştırma merkezimiz üyelerinin büyük bir bölümünün görev yaptığı Üniversitemiz Fen-Edebiyat Fakültesi,
Fizik Bölümü olarak astrofizik alanında, ERASMUS kapsamında anlaşma yapılan ve/veya anlaşmaları 2009 yılı
içinde devam eden üniversiteler şunlardır:
Bonn University – Almanya
Masaryk Üniversity – Çek Cumhuriyeti
Silesian University – Çek Cumhuriyeti
Jagiellonian University – Polonya
Padagogical University of Crakow - Polanya
National and Kapodistrian University of Athens – Yunanistan
University of Laşi - Romanya
Ulusal ve Uluslararası Bilimsel Hareketlilik
Erasmus kapsamında ve ikili işbirliği çerçevesinde merkez üyelerimiz ve dışarıdan gelen öğretim
üyesi/öğrenciler ile ilgili bilimsel hareketlilik aşağıdaki tabloda verilmektedir:
8
2009 YILI Ulusal ve Uluslararası Bilimsel Hareketlilik
No
1
2
3
4
Ziyaretçi
Prof. Zdeněk Mikulášek
Dr. Miloslav ZEJDA
Prof. Staszek ZOLA
Robert Klement
(Lisans öğrencisi)
Dr. Zach LOANNAS, Spyros
A. KANOURAS ve Aris
VALGARİS
5
6
7
Tunç ŞENYÜZ
(Yüksek Lisans öğrencisi)
8
9
10
11
12
Uzm. Ahmet BULUT
13
Çağlar PÜSKÜLLÜ
14
Çağdaş KANVERMEZ
15
Filiz Kahraman
16
17
Prof.Dr.Osman DEMİRCAN
18
Geldiği veya Gittiği Yer
Masaryk Üniversitesi
Brno - Çek Cumhuriyeti (Erasmus)
Jagiellonian Universitesi
Krakov – Polonya (İkili işbirliği)
Masaryk Üniversitesi (Erasmus)
Brno - Çek Cumhuriyeti
Selanik Aristo Üniversitesi'nden bilim adamları bilimsel
işbirliği amacıyla merkezimizde bulundular.
Masaryk Üniversitesi
Brno - Çek Cumhuriyeti (Erasmus)
Ortak araştırma amaçlı Yeni Zelanda Mt.John Gözlemevi’nde
bulundu.
Doç.Dr. Faruk Soydugan ve Doç.Dr. Esin Soydugan
tarafından gözlem projesi olarak sunulan ve kabul edilen
çalışma kapsamında Italya’daki Catania ve Asiago
Gözlemevleri’nde tayfsal gözlemler yapmıştır.
Israel Hebrew Universitesi’nde yapılan “Frontiers in High
Energy Astrophysics” isimli workshop “High Energy Process
in Cool Stars” isimli çalışması ile katıldı.
26. TFD Uluslararası Fizik Kongresi Bilim Kurulu’na seçildi.
26. TFD Uluslar arası Fizik Kongresi’nde, “Yıldızlarda Açısal
Momentum Evrimi” başlıklı çağrılı konuşmayı yapmıştır.
26. TFD Uluslar arası Fizik Kongresi’nde, “Eksen Dönmesi
Gösteren Örten Değişen Çift Yıldızlar V477 Cyg ve V451
Oph’un Dönem Analizi” adlı konuşmayı yapmıştır.
26. TFD Uluslar arası Fizik Kongresi’nde, “Eksen Dönmesi
Gösteren Çift Yıldız Sistemleri DR Vul ve V821 Cas’ın
Dönem Analizi” adlı konuşmayı yapmıştır.
26. TFD Uluslar arası Fizik Kongresi’nde, “O, B ve A Türü
Yıldızlarda Rüzgar-Dönme Hızı İlişkisi” adlı konuşmayı
yapmıştır.
26. TFD Uluslar arası Fizik Kongresi’nde, “Algol Türü Çift
Sistemler IO UMa ve AT Peg’in Tayfsal Analizi” başlıklı
konuşmayı yaptı.
26. TFD Uluslar arası Fizik Kongresi’nde, “Bir Çift Yıldız
Sistemi BG Peg’de Yeni Keşfedilmiş Sismolojik Kanıtlar”
başlıklı konuşmayı yaptı.
Araştırma merkezimizin organize ettiği ve tüm üyelerimizin
bulunduğu “Türkiye’de Astronominin Geleceği” isimli
sempozyumda açılış konuşması yapmıştır.
İstanbul Üniversite Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünün
organize ettiği, “2009 Astronomi Yılında Türkiye’deki
Astronomi Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi”
Sempozyumunda “Türkiye’de Astronominin Geleceği Üzerine
Öneriler” başlıklı konuşmayı yapmıştır. Bu sempozyuma
ayrıca, Doç.Dr. Caner Çiçek, Doç.Dr. Faruk Soydugan,
Yrd.Doç.Dr. Gülnur İkis, Yrd.Doç.Dr. Volkan Bakış ile
lisansüstü öğrenciler katılmıştır.
Ege Ünivesitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
tarafından organize edilen “Gökbilim Terimlerinde Dil Birliği”
isimli sempozyuma katılmış ve “Astronomi Eğitiminin
Gelceği ve Bologna Süreci” isimli tebliğ sunmuştur.
Tarihler
15-30 Eylül 2009
16-21 Ekim 2009
2008-2009 Bahar
Dönemi
21-24 Ekim 2009
08-14 Haziran 2009
20 Kasım 2008 –
20 Ocak 2009
01 Ağustos –
1 Ekim 2009
27 Aralık 2009 –
5 Ocak 2010
24-27 Eylül 2009
24-27 Eylül 2009
24-27 Eylül 2009
24-27 Eylül 2009
24-27 Eylül 2009
24-27 Eylül 2009
24-27 Eylül 2009
29 Eylül 2009
20 Kasım 2009
4 Aralık 2009
9
4.3 Gözlemler
Gözlemsel ışık eğrileri tamamlanan yıldızlar:
Örten Çift Yıldızlar: GSC 4019 3345, IU Per, EG Cep, EW Boo, BO Her, V335 Ser, EM Boo, AT Peg, AE Aqr
(Uluslararası kampanya), HH UMa, V1191 Cyg
Zonklayan Değişenler: TV Lyn, EF Her (sadece zonklama kaynaklı değişimleri), GSC 2673-1583, TYC 45892725, NSV 13054
oEA aday taramaları: V2365 Oph, V456 Oph, V345 Cyg, TX Her, FN Her, V466 Cyg, RX Dra, EG Cep, GSC
4589-2999, IO UMa, CP And, RZ Dra, V1149 Tau, AB Per
Aşağıda bazı örten çiftlere ilişkin ışık eğrileri gösterilmektedir.
Şekil 3. EW Boo’nun T40 teleskobu ve ona bağlı Apogee U42 kamera ile B ve V süzgeçlerinde elde edilmiş ışık eğrisi
Şekil 4. BO Her’in T30 teleskobu ve ona bağlı Apogee U47 kamera ile B ve V süzgeçlerinde elde edilmiş ışık eğrisi
10
EM Boo
-2.3
-2.1
B
dm
-1.9
V
-1.7
R
-1.5
-1.3
Ev re
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
Şekil 5. EM Boo’nun T40 teleskobu ve ona bağlı Apogee U42 kamera ile BVR süzgeçlerinde elde edilmiş ışık eğrileri
Şekil 6. GSC 4019 3345’inn T122 teleskobu ve ona bağlı STL 1001E kamera ile UBVRI süzgeçlerinde elde edilmiş ışık
eğrileri
Şekil 7. DQ Her türü kataklismik değişen AE Aqr’nın uluslar arası kampanya çerçevesinde T122 teleskopunda elde
edilen bir gecelik ışık eğrisi (http://darc.physics.udel.edu/wet/aeaqr/aeaqr_db/edpage-date.php)
11
Şekil 8. Zonklayan yıldız bileşenli örten çift sistem HD 62571’in T122 teleskopu ve ona bağlı STL 1001E kamera ile
V süzgecinde elde edilmiş ışık eğrisi
Şekil 9. HH UMa örten çift sisteminin T40 teleskobu ve ona bağlı STL1001E kamera ile BVR süzgeçlerinde elde
edilen ışık eğrileri
12
Şekil 10. V1191 Cyg örten çift sisteminin T40 teleskobu ve ona bağlı STL1001E kamera ile BVR süzgeçlerinde elde
edilen ışık eğrileri
2) Gözlem ve İndirgemeleri Devam Eden veya Işık Eğrisi Tamamlanamayan Yıldızlar:
HD 62571, AB Cas, LR Gem, TV Lyn, V2107 Cyg, DN Cas, Cam OB1 ve AUR OB1 bölgelerindeki çift
sistemler, FM CMa
3) Örten Çift Yıldızların Minimum Zamanı Gözlemleri:
Gözlemevimizde düzenli olarak örten çift yıldızların minimum gözlemleri yapılmakta olup 2009 yılı içinde
örten çift sistemlere ilişkin 126 minimum zamanı elde edilmiştir.
4.4. Lisansüstü Öğretim
4.4.1 Fizik Anabilim Dalı’nda Astrofizik Konusunda Tamamlanmış Olan Lisansüstü Tez Çalışmaları
1) Burak ULAŞ: Zonklayan Bileşenli Algollerde Bozulmanın Zonklama Dönemine Etkisi
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Osman DEMİRCAN)
2) İkbal BOZKAN: Abell 576 ve Abell 3532 Galaktik Kümelerinin XMM-Newton Veri Analizi
(Yüksek Lisans - Tez Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Gülnur İKİS GÜN)
3) Necdet YÜCEL: Uzay-Zamanların Madde ve Eğrilik Simetrileri Arasındaki İlişkiler
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Uğur CAMCI)
4.4.2 Fizik Anabilim Dalı’nda Astrofizik Konusunda Devam Eden Lisansüstü Tez Çalışmaları
S. Serkan DOĞRU: Algol Türü Çift Yıldız Sistemlerinde Dönem Değişimleri
2) Afşar KABAŞ: Asteroidlerin Fotometrik Gözlemlerinin Analizi
4) Mehmet TÜYSÜZ: Aktif Kromosferli Çift Yıldızların Kinematik, Dinamik ve Dönme Özelliklerinin
İncelenmesi
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Zeki EKER)
5) Burcu ÖZKARDEŞ: Güney Yarımkürede Seçilen Bazı W UMa Türü Çift Yıldızların Tayfsal ve Fotometrik
İncelenmesi
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Ahmet ERDEM)
1)
13
6) Derya DOĞRU: Bazı CAB Adayı Çift Yıldızların Fotometrik Analizi
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Ahmet ERDEM)
7) Kezban KANMAZ: Skaler Alan Kozmolojilerde Manyetik Alan Kaynaklı Bazı Kozmolojik Modeller
(Doktora - Tez Danışmanı: Doç.Dr. İsmail TARHAN)
8) Neriman VARLIKLI: Kozmik Nötrino Kaynaklı Bazı Kozmolojik Modeller
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. İsmail TARHAN)
9) Naci ERKAN: Seçilmiş Aktif Yıldızların Çoklu Dalgaboyundaki Gözlemleri ve Analizleri
(Doktora - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Edwin BUDDING)
10) Yasemin KAÇAR: Bazı Tek ve Çift Üyesi Delta Scuti Türü Zonklama Gösteren Yıldızların Fotometrik
Özellikleri
(Doktora - Tez Danışmanı: Doç.Dr. Esin SOYDUGAN)
11) Ganim GEÇİM
(Doktora - Danışmanı: Prof.Dr. M. Emin ÖZEL)
12) Yusuf KÜÇÜKAKÇA
(Doktora - Danışmanı: Prof.Dr. Uğur CAMCI)
13) Mevlüt BAŞER: Bazı Uzay-Zamanların Eğrilik Simetrileri
(Yüksek Lisans - Tez Danışmanı: Prof.Dr. Uğur CAMCI)
14) İbrahim ŞENER: Modifiye Edilmiş Garvitasyon Teorileri
(Yüksek Lisans - Tez Danışmanı: Prof.Dr. İhsan YILMAZ)
15) Levent ÖZÇAĞ – Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ulupınar Gözlemevi’nde Atmosferik
Sönümlemenin Yıllık Değişimi
(Yüksek Lisans - Danışmanı: Prof.Dr.Osman DEMİRCAN)
16) Tülin BEDEL – Örten Çift sistemlerde üçüncü cisim etkisi ve birkaç örnek analiz
(Yüksek Lisans - Tez Danışmanı: Doç.Dr. Caner ÇİÇEK)
17) Murat DEMİRTAŞ: Bazı Madde Formlarının Lyra Geometride İncelenmesi
(Yüksek Lisans - Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Melis Ulu)
18) M. Metehan Türkoğlu - Enerji-Momentum Tanımları ve Bazı Uzay Zamanların Enerji Momentumları
(Yüksek Lisans - Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Melis Ulu)
19) Emre Mustafa BEKTÖRE: CMa OB1 Yıldız Oymağındaki Erken Tür Çift Sistemlerin Fotometrik
Verilerinin Analizi
(Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Volkan BAKIŞ)
20) Ahmet BULUT – Doktora yeterlilik aşamasında
(Danışmanı Doç.Dr. Caner ÇİÇEK)
21) Ebru Şengül
(Doktora - Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Melis ULU)
22) Emre ÇIĞRIKÇI
(Yüksek Lisans - Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. Hüseyin ÇAVUŞ)
23) Emre Yıldı (Ders aşaması)
(Yüksek Lisans Tez Danışmanı: DoçDr. Faruk SOYDUGAN)
4.4.3 Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Anabilim Dalı’nda Devam Eden Yüksek Lisans Öğrencileri
1) Tunç ŞENYÜZ: Seçilmiş Bazı Delta Scuti Bileşenli Örten Çift Sistemlerin Işıkölçümü
(Danışmanı: Doç.Dr. Esin SOYDUGAN)
2) Çağlar Püsküllü: O, B ve A Yıldızlarında P Cygni Profilleri
(Danışmanı: Doç.Dr. Faruk SOYDUGAN)
3) Tuna AYYILDIZ (Ders aşaması)
(Danışmanı: Prof.Dr. Osman DEMİRCAN)
4) Yusuf Mete ELKIRAN Tez Konusu: “Ulupınar Astrofizik Gözlemevinde Astronomik Görüş İstatistiği”
(Danışmanı: Yrd.Doç.Dr. İbrahim BULUT)
5) Filiz KAHRAMAN – Tez Konusu: Seçilmiş Bazı Beta Cephei Yıldızlarının Frekans Analizi
(Danışmanı: Doç.Dr. Esin SOYDUGAN)
6) Çağdaş Kanvermez (Ders Aşaması)
(Danışmanı: Doç.Dr. Faruk SOYDUGAN)
7) Arif Solmaz, “Exoplanets: A Review and Observations of Selected Objects”
(Danışmanı: Prof.Dr.Mehmet Emin ÖZEL)
8) Mümin GÜNEŞ, Tez Konusu: “Eksantrik Yörüngeli Örten Çift Yıldızların İzokron Yaşları”,
9) Sedat KESKİN, Tez Konusu: “Macellan Bulutsularında Eksantrik Yörüngeli Örten Çift Yıldızlar”,
14
4.5 Yayınlar
4.5.1 SCI tarafından taranan uluslararası dergilerde yayınlanan makaleler
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Erdem, A.; Budding, E.; Soydugan, E.; Bakış, H.; Doğru, D.; Doğru, S. S.; Tüysüz, M.; Kaçar, Y.;
Dönmez, A.; Soydugan, F., “The 2006/2007 photometric activity of three chromospherically active stars:
V2075 Cyg, FG UMa and BM CVn”, New Astronomy, Volume 14, Issue 6, p. 545-555 (2009)
Budding, E.; Erdem, A.; Innis, J. L.; Oláh, K.; Slee, O. B., “Recent observations of AB Dor and
interpretation”, Astronomische Nachrichten, Vol.330, Issue 4, p.358-365 (2009)
Doğru, D., Erdem, A., Doğru, S. S., “The CCD photometric study of the newly identified RS CVn binary star
V1034 Hercules”, New Astronomy, Volume 14, Issue 8, p. 711-715 (2009)
Özkardeş, B., Erdem, A., Bakış, V., “A W UMa type system from Southern Hemisphere: CN Hydri”, New
Astronomy, Volume 14, Issue 5, p. 461-466 (2009)
Erdem, A., Özkardeş, B., “Photometric analysis of the contact binary star V842 Hercules on the basis of
seasonal light curves”, New Astronomy, Volume 14, Issue 3, p. 321-329 (2009)
Erdem, A., Özkardeş, B., “Photometric analysis of the contact binary star V842 Hercules on the
basis of seasonal light curves”, NewA 14, 321
Doğru, D.; Erdem, A.; Doğru, S. S.; Zola, S., “The chromospherically active binary CF Tuc revisited”,
Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Volume 397, Issue 3, pp. 1647-1660 (2009)
Erdem, A., Budding, E., Soydugan, E., Soydugan, F., Dogru, S.S., Dogru, D., Tuysuz, M., Donmez, A.,
Bakış, H., Kaçar, Y., Çiçek, C., Eker, Z. ve Demircan, O., “Photometry of three chromospherically active
stars: V340 Gem, SAO 62042 and FI Cnc”, New Astronomy, 14, 109-120, (2009)
Gök F., Gün, G.I., Aktekin E., Sezer M., Altan M., 2009, ‘Optical CCD Photometry and Rosat X-Ray
Spectral Analysis of the Shortest period CV EI Psc (1 RXS J232953.9 +062814)’, New Astronomy, 14, 160165.
Çavus H., 2009, “Modelling the magnetic field and differential rotation effects for the vicinity of the base of
convection zone in the Sun”, New Astronomy, 14, pp349-355.
Çavus H., 2009, “A magnetohydrodynamic model applied to the lower convective region in the Sun
including the radial components of magnetic field and flow”, New Astronomy, 14, pp700-707.
Bulut, İ. "Apsidal motion elements of three eccentric eclipsing binaries: V397 Cep, V493 Car and BW Aqr",
2009, New Astronomy, 14, 604-606.
Özkardeş, B.; Erdem, A.; Bakış, V., A W UMa type system from Southern Hemisphere: CN Hydri, 2009,
NewA, 14, 461.
Valtonen, M. J.; Nilsson, K.; Villforth, C.; Lehto, H. J.; Takalo, L. O.; Lindfors, E.; Sillanpää, A.;
Hentunen, V.-P.; Mikkola, S.; Zola, S.; Drozdz, M.; Koziel, D.; Ogloza, W.; Kurpinska-Winiarska, M.;
Siwak, M.; Winiarski, M.; Heidt, J.; Kidger, M.; Pursimo, T.; Wu, J.-H.; Zhou, X.; Sadakane, K.;
Marchev, D.; Nissinen, M.; Niarchos, P.; Liakos, A.; Gazeas, K.; Dogru, S.; Poyner, G.; Dietrich, M.;
Assef, R.; Atlee, D.; Bird, J.; DePoy, D.; Eastman, J.; Peeples, M.; Prieto, J.; Watson, L.; Yee, J.;
Mattingly, A.; Ohlert, J., “Tidally Induced Outbursts in OJ 287 during 2005-2008”, 2009, ApJ 698, 781.
Eker, Z., Bilir S., Yaz E., Demircan O., Helvacı M., “New Absolute Magnitude Calibrations for W Ursa
Majoris Type Binaries”, Astronomische Nachrichten, 2009, 330, 68-76.
Budding E., Inlek G., Demircan O., “absolute Parameters of Young Stars-1. U Ophiuci”, Montly Notices of
the Royal astronomical Society, 2009, 393, 501-510.
4.5.2 SCI dışındaki indeks ve özler tarafından taranan uluslararası dergilerde yayınlanan makaleler
1.
2.
Dogru, S. S.; Erdem, A.; Donmez, A.; Bulut, A.; Akin, T.; Dogru, D.; Cicek, C.; Soydugan, F., “New Times
of Minima of Some Eclipsing Binary Stars”, Information Bulletin on Variable Stars, 5893, 1 (2009)
Soydugan, E., Soydugan, F., Senyüz, T., Püsküllü, Ç., Tüysüz, M., Bakış, V., Bilir, S. and Demircan, O.,
“Discovery of delta Scuti type oscillations in two Algol-type binaries: DY Aqr and BG Peg”, Information
Bulletin on Variable Stars, 5902, 1 (2009)
4.5.3 Uluslararası bilimsel toplantılarda sunularak, toplantı bildiri kitabında tam metin olarak
yayınlanan sözlü bildiriler ve posterler
1.
Soydugan, F., Kaçar, Y., Soydugan, E., et al.,2008, “Orbital period analysis of some classical Algols with
pulsating component” 23-27 June 2008, Wroclaw HELAS Workhop, Wroclaw, Poland, CoAst 157, 332.
15
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Soydugan, E., Tüysüz, M., Bakiş, V. et al., “The preliminary results of the eclipsing binary system EW Boo
with δ Scuti component” 23-27 June 2008, Wroclaw HELAS Workhop , Wroclaw, Poland, CoAst 157, 379.
Soydugan, E.; Soydugan, F.; Senyuz, T. et al., 2009, “New Discovered Pulsational Components in Algol
Type Binaries and their Positions on the plane of Porb-Ppuls”, Binaries-key to comprehension of the
Universe, Brno
Demircan O., “Yıldızlarda Açısal Momentum Evrimi”, 26 th. International Physics Congress 24-27
September 2009 Bodrum (çağrılı konuşma)
Kanvermez, Ç., Soydugan, F., Soydugan, E., “Algol Türü Çift Sistemler IO UMa ve AT Peg’in Tayfsal
Analizi”, 26 th. International Physics Congress 24-27 September 2009 Bodrum
Püsküllü, Ç, Soydugan, F., “O, B ve A Türü Yıldızlarda Rüzgar-Dönme Hızı İlişkisi”, 26 th. International
Physics Congress 24-27 September 2009 Bodrum
Kahraman, F., Soydugan, E., “Bir Çift Yıldız Sistemi BG Peg’de Yeni Keşfedilmiş Sismolojik Kanıtlar”, 26
th. International Physics Congress 24-27 September 2009 Bodrum
Çiçek, C., Erdem, A., Soydugan, F., Dogru, D., Özkardeş, B., Budding, E., "Cool Active Binaries recently
Studied in the CAAM Stellar Programme" International Conference Binaries key to comprehension of the
Universe June 8-12 2009 Bruno Czech Republic
Çiçek,C., Bulut,A.; Erdem,A.; Bulut,I.;"Eksen Dönmesi Gösteren Örten Değişen Çift Sistemler V477 Cyg ve
V451 Oph' ın Dönem Analizi " 26 th. International Physics Congress 24-27 September 2009 BODRUM
Bulut,A.; Çiçek,C.;Bulut,A.; Erdem,A.; Bulut,I.;"Eksen Dönmesi Gösteren DR Vul ve V821 Cas ın Dönem
Analizi" 26 th. International Physics Congress 24-27 September 2009 BODRUM
Çiçek, C., Bulut, A., Erdem, A., Bulut, İ., “Eksen Dönmesi Gösteren Örten Değişen Çift Sistemler V477 Cyg
ve V451 Oph’ in Dönem Analizi”. Türk Fizik Derneği 26. Uluslararası Fizik Kongresi, Bodrum (Türkiye),
24-27 Eylül 2009. (Baskıda)
Bulut, A., Çiçek, C., Bulut, İ., Erdem, A., “Eksen Dönmesi Gösteren DR Vul ve V821 Cas’ ın Dönem
Analizi”. Türk Fizik Derneği 26. Uluslararası Fizik Kongresi, Bodrum (Türkiye), 24-27 Eylül 2009.
(Baskıda)
Özel M.E., “Eclipses in Human History: May 28, 585BC Event”, UNESCO Year of Astronomy Meeting:
Role of Astronomy in Human Culture, Paris, January 2009 (to be published as Proceedings).
Ulu, M., Türkoğlu, M.M., “Energy of wrapped black string”, 26. Uluslar arası Fizik Kongresi, 24-27 Eylül
2009- Bodrum/Türkiye
Ulu, M., Türkoğlu, M.M., “Energy of 5-dimensional Schwarzschild black hole”, 26. Uluslar arası Fizik
Kongresi, 24-27 Eylül 2009- Bodrum/Türkiye
Türkoğlu, M.M., Ulu, M., “Energy and Momentums of Gödel-type wormholes”,26. Uluslar arası Fizik
Kongresi, 24-27 Eylül 2009- Bodrum/Türkiye
Ulaş, B., ‘Musical scale estimation for some multiperiodic pulsating stars’, CoAst, 159, 131U (2009)
Edwin Budding, Roland Idaczyk, Naci Erkan, Dr Osman Demircan, ‘Absolute Parameters of Young Stars:
V831 Centauri’, “Studying Southern Variables” Colloquium RASZN Conference, Wellington, 22 May 2009
4.5.4 Ulusal bilimsel toplantılarda sunularak, toplantı bildiri kitabında tam metin olarak yayınlanan
sözlü bildiriler:
1. Demircan, O., Akdemir, A.: “Toplum Değerlerini Belirlemede Etkin Bir Yöntem”, VII. Mantık, Matematik
ve Felsefe Ulusal Sempozyumu, 08-11 Eylül 2009 Foça/İzmir
2. Demircan, O.: “Türkiye’de Astronomi’nin Geleceği Önerileri”, 2009 Dünya Astronomi Yılındaki Astronomi
Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, 20 Kasım 2009, İstanbul Üniversitesi.
3. Demircan, O.: “Üniversitelerimizde Astronomi Eğitiminin Geleceği ve Bologna Süreci”, Gökbilim
Terimlerinde Dil Birliği Sempozyumu, 04 Aralık 2009, Ege Üniversitesi.
4.5.5 Ulusal bilimsel toplantılarda sunularak, toplantı bildiri kitabında tam metin olarak yayımlanan
poster bildiriler
1.
2.
3.
Kabaş, A., Demircan, O., Bayındır, A.: “Astronomi ve Astrofiziğin Bilim Eğitimindeki Yeri ve Bir Proje
Örneği “, I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi (Eğitim Araştırmaları Birliği Derneği), 1-3
Mayıs 2009, Çanakkale
Aktan-Özel, L., Demircan, O., Özel, ME : “ÇOMÜ T122 Teleskop Binası Tezyinatı Olarak Takiyüddin
Rasathanesi Minyatürünün Çini Olarak Yeniden Oluşturulması”, İstanbul Üniv. DAY 2009 Etkinlikleri
Değerlendirme Toplantısı Sunumları: 4-12-2009, İÜ Astronomi Bölümü- Beyazıt-İstanbul
Erkan, N., Demircan, O., ‘17/P Holmes’, ÇOMÜ 2. Öğrenci Bilim Şenliği, 22 Mayıs 2009
16
4.6 Tamamlanan Projeler
Sıra
No
1
2
3
4
5
PROJE
YÜRÜTÜCÜSÜ
PROJE ADI
DESTEKLEYEN
KURULUŞ
Prof.Dr. Osman DEMİRCAN Uzay Atölyesi-II (Space Studio-II)
RS CVn Çift Yıldızlarında Işık Kürenin ve Renk
Kürenin Aktivitesi
AB Gençlik Projesi
TÜBİTAK Projesi
105T083
TÜBİTAK,
Öğr.Gör. Arzu BAYINDIR
İlköğretim Öğrencileri İçin Yaz Bilim Okulu
Bilim – Toplum Projesi
ÇOMÜ - BAP
RS CVn Türü Yıldızlar Kataloğu
2006/12
İhmal Edilmiş Eksantrik Yörüngeli Örten Çift
ÇOMÜ – BAP
Yıldız V959 Cyg’nin Fotometrik Çalışması
2007/57
4.7 Yürütülen Projeler
Sıra
No
PROJE
YÜRÜTÜCÜSÜ
1
2
3
4
5
Doç.Dr. Selçuk BİLİR
6
7
8
9
10 Yrd.Doç.Dr. Melis ULU
PROJE ADI
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gözlemevi
Büyük Teleskop Projesi
Klasik Algollerde Yörünge Dönemi Değişimlerinin
Çok Yönlü İncelenmesi
Delta Scuti Bileşenli Örten Çift Sistemlerinin
Zonklama Özelliklerinin Belirlenmesi
Çift Ve Çoklu Yıldız Sistemlerinin Çok Yönlü
Analizlerinden İçinde Bulundukları Yıldız Oluşum
Bölgelerinin Özelliklerinin Belirlenmesi,
Ayrık Örten Çift Yıldızların Kinematiği ve Yörünge
Evrimleri
Güney Yarımkürede Seçilen Bazı W UMa Türü Çift
Yıldızların Tayfsal ve Fotometrik İncelenmesi
Bazı CAP Adayı Çift Yıldızların Fotometrik Analizi
Delta Scuti Bileşenli Örten Çift Sistemlerin Frekans
Analizi
O, B ve A Türü Yıldızlarda P Cyg Profilleri
Enerji-Momentum Tanımları ve Bazı Uzay
Zamanların Uzay Zaman Momentumları
DESTEKLEYEN
KURULUŞ
DPT Projesi
2007K120660
TÜBİTAK Projesi
108T714
TÜBİTAK Kariyer
Projesi, 107T634
TÜBİTAKEVRENA Projesi
109T449
TÜBİTAK Projesi
106T688
ÇOMÜ – BAP
2007/56
ÇOMÜ – BAP
2007/55
ÇOMÜ-BAP
2008/92
ÇOMÜ – BAP
2009/5
ÇOMÜ - BAP
4.8 Uluslararası Destekli Projeler
UZAY ATÖLYESİ II – SPACE STUDIO II
Geçtiğimiz yıl ilki düzenlenen “Space Studio Uzay Atölyesi” başlıklı AB Gençlik Programı eğitim projesinin
ikincisi, ÇAAM’da 26 Eylül - 1 Ekim 2009 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Eylem 4.3 Eğitim ve Ağ Kurma Projesi
kapsamında Avrupa’nın çeşitli ülkelerindeki gençlik kuruluşlarından astronomiye ilgi duyan gençlere ve gençlik
çalışanlarına amatör astronomi eğitimi verildi. ÇOMÜ Fizik ve Astronomi Topluluğu’nun, ÇOMÜ AB Gençlik
Programları Ofisi koordinatörlüğünde yürüttüğü proje kapsamında üniversite öğrencilerinin farklı kültürleri tanıması,
yabancı dil becerilerinin gelişmesi, kültür projeleri döngüsü ve yönetimi konusunda tecrübe kazanmaları hedeflendi.
Romanya, Fransa, Polonya, Estonya, Macaristan, İspanya, Slovakya ve Türkiye’den toplam 24 katılımcı, Türkiye’nin
en büyük teleskopu olan T122’nin açılış etkinliklerine de katıldı.
17
Katılımcılara eğitmenleri tarafından verilen, Güneş sisteminden evrenin derinliklerine yolculuk, teleskopların
tanıtımı, gökyüzü ve takımyıldızlar içerikli derslerin yanı sıra T122 gözlemlerine izleyici olarak katılmaları sağlandı
ve 2009 Dünya Astronomi Yılı’nın önemi açıklandı. Katılımcı ülkelerin kültürlerinin aktarılması amacı ile ÇAAM
Köy Evi’nde kültürel gece ve Troya’nın tanıtılması için gezi organize edildi ve katılımcılara birer sertifika verildi.
4.9 DAY2009 Etkinlikleri
2009 Astronomi Yılı nedeniyle, Araştırma Merkezimizde ve/veya merkez üyelerimiz tarafından başka kurum
ve kuruluşlarda yapılan etkinliklerin listesi aşağıda ay ay verilmektedir.
Ocak
-
Dünya Astronomi Yılı 2009 (DAY2009) bilgilendirme seminerleri gerçekleştirildi. Faaliyet planları
anlatıldı.
Planlanan etkinlikler Türk Astronomi Derneği (TAD) DAY2009 internet sitesine kaydedildi.
DAY2009 internet sitesi kuruldu.
Uzay Bilimleri ve Teknolojileri ABD yüksek lisans öğrencisi Arif Solmaz DAY2009 ÇAAM Koordinatörü
görevine getirildi.
TAD, Arif Solmaz'ı Çanakkale ve çevresi için bölge sorumlusu olarak seçti.
Şubat
-
Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) DAY2009 ana sayfasındaki eğitim içerikli sunumların Türkçe'ye
çevirisi yapıldı ve IAU'ya gönderildi. Bu kapsamda yapılan çevirilerin başlıkları, “Astronomi Nedir?” ve
“Teleskopun Gerçek Kaşifi”.
-
ÇAAM DAY2009 çalışmaları Ege Üniversitesi Astronomi Topluluğu aktivitesi Astro Haber bülteninde yer
aldı.
DAY2009 Köşetaşı Projelerinden 100 Saat Astronomi etkinliği hazırlıkları tamamlandı.
TAD, DAY2009 etkinliklerinde kullanılmak üzere ÇAAM'a beş adet Galileoskop hibe etti.
Arif Solmaz DAY2009 Köşetaşı Projelerinden, bir astronomun hayatını anlatan Cosmic Diary (Evrensel
Günce) projesine Türkiye'den yazar olarak katılan üçüncü kişi oldu.
Mart
-
Nisan
-
2-5 Nisan tarihlerinde Dünya genelinde 140 ülke ile eş zamanlı 100 Saat Astronomi etkiniği
gerçekleştirildi. Program kapsamında ÇAAM Dünya Astronomi Yılı 2009 (DAY) koordinatörü Arif
Solmaz katılımcılara 2009 yılı boyunca dünyada ve Türkiye’de gerçekleştirilecek “DAY2009
″ etkinlikleri
hakkında bilgiler verirken, ÇOMÜ Fizik Bölümü öğretim üyelerinden Gözlemevi Müdürümüz Prof. Dr.
Osman Demircan ise “Astronominin Tarihi Gelişimi”, Doç. Dr. Faruk Soydugan ve Uzm. Mehmet Tüysüz
“ÇAAM ve Ulupınar Gözlemevi çalışmaları”, Arş. Gör. Naci Erkan“Teleskopun Gerçek Kaşifi”, Arif
Solmaz “Astronomi Nedir?, 2009 Yılında Astronomi’deki Gelişmeler” başlıklı sunumları gerçekleştirdi.
18
-
-
-
Arş. Gör. Afşar Kabaş ise katılımcılara “Stellarium” adlı gökyüzü simülasyon programını tanıttı. Etkinlik
süresince havanın da açık olması sayesinde katılımcılar gözlemevinde bulunan Galileoskoplar (Galileo
Teleskopu) ile Ay ve Satürn gezegenini topluluk üyeleri rehberliğinde gözlemledi. DAY2009
′a özel olarak
uluslararası Astronomi Birliği tarafından hazırlanan “Gökyüzünü İzleyen Gözler” isimli belgesel filmin
gösteriminin de gerçekleştirildiği etkinliğe katılan vatandaşlar Gözlemevi yetkililerine teşekkür ettiler.
Skymaps.com tarafından hazırlanan Geceleyin Gökyüzü Haritası Arif Solmaz tarafından Türkçe'ye
çevirildi. TUG BİTOM sayfası ve çeşitli Türkçe astronomi sitelerinde kaynak olarak her ay
yayınlanmaktadır.
IAU DAY2009 Köşetaşı Projesi Evren Portalı (Portal to the Universe) internet sitesi açıldı. Arif Solmaz
editörlerden biri olarak seçildi.
Arş.Gör. Naci Erkan, Arş.Gör. Burak Ulaş ve Okutman Levent Özçağ, Çan Şehit Engin Eker İlköğretim
Okulu’nda; teleskoplar, Güneş sistemi ve Stellarium programı ile gökyüzünü tanıma konularında seminer
verdiler.
23 Nisan 2009 tarihinde ÇAAM ve FİZAST üyeleri, Lüleburgaz Çocuk Şenliği’nde astronomi etkinliği
organize etti.
Mayıs
-
-
Fizik Bölümü öğretim üyeleri Doç Dr. Faruk Soydugan ve Doç Dr. Esin Soydugan'ın ÇOMÜ Çocuklar
Evi'nde gerçekleştirilen Çocukların Penceresinden Evren etkinliği, Evreni Anlayalım (UNAWE)
DAY2009 Köşetaşı Projesi internet sayfasında Türkiye sayfasına eklendi.
19 Mayıs 2009 tarihinde Gözlemevi'nin 7. Kuruluş Yıldönümü etkinliği gerçekleştirildi. Etkinlik
kapsamında Türkiye'de Astronomi’nin Geleceği konulu bir panel düzenlendi. Panelde ÇAAM üyelerinden
Prof. Dr. Osman Demircan ve Doç. Dr. Faruk Soydugan konuşma yaptılar, ve Prof. Dr. Edwin Budding ise
katılımcılara Astronomi'nin Geleceği konulu semineri verdi.
Ağustos
-
ÇAAM 100 Saat Astronomi Etkinliği'nde ÇOMÜ FİZAST üyesi Figen YILMAZ tarafından çekilen
fotoğraflardan bir tanesi Sky&Telescope Dergisi'nin Ağustos 2009 sayısında yayınlandı.
17-22 Ağustos tarihleri arasında 5. Astronomi Yaz Kampı gerçekleştirildi.
17-22 Ağustos 2009 tarihleri arasında Çanakkale Astrofizik Araştırma Merkezi ve Ulupınar Gözlemevi’nde
5. Astronomi Yaz Kampı düzenlendi. Katılımcılar çeşitli yaş gruplarından ve farklı illerdendi. Altı gün
boyunca merkez üyesi profesyonel astronomlar ile Fizik ve Astronomi Topluluğundan öğrenciler astronomi
konularını popülerleştirerek dersleri gerçekleştirdiler.
Eylül
-
BM Eğitim ve Kültür Organizasyonu ÇAAM'a DAY2009 etkinlikleri için ekonomik katkı sağladı.
ÇOMÜ T122 Teleskopu Açılışı ve “Türkiye’de Astronomi’nin Geleceği” sempozyumu gerçekleştirildi.
Gözlemevinde katılımcılarla deneme gözlemi gerçekleştirildi. Sempozyumda profesyonel astronomlar
Türkiye’de astronominin geleceğini tartıştı. Gözlemevi’nin internet sayfasından naklen yayımlanan
sempozyum kayda alınmış oldu. Yeni T122 teleskobunun kullanımına yol göstericilik görevi de yapan
sempozyum sonrasında T122 teleskobunun yerinde tanıtımı yapıldı. Merkez üyesi astronomlar
katılımcılarla beraber deneme gözlemleri gerçekleştirdiler.
-
26 Eylül - 1 Ekim 2009 tarihleri arasında Uluslararası Amatör Astronomi Eğitimi kursu AB Gençlik Projesi
Uzay Atölyesi – II (Space Studio – II) gerçekleştirildi. Etkinlik, uluslararası astronomi kulübü Sidewalk
Astronomers - Kaldırım Astronomları bülteninde haber olarak yayınlandı.
FİZAST ve ÇOMÜ AB Gençlik programları ofisi koordinatörlüğünde yürütülen proje kapsamında
üniversite öğrencilerinin farklı kültürleri tanıması, yabancı dil becerilerinin gelişmesi, kültür projeleri
döngüsü ve yönetimi konusunda tecrübe kazanmaları hedeflendi. Program kapsamında Türkiye’nin en
büyük teleskopu olan T122’nin açılış etkinliklerine katılan gençler profesyonel astronomlarla tanışma
fırsatı da buldular. Litvanya, Romanya, Fransa, Polonya, Estonya, Macaristan, İspanya, Slovakya ve
Türkiye’den toplam 25 katılımcının yer aldığı proje 1 Ekim tarihinde sona erdi.
T122 teleskopu ile ilgili haber IAU DAY2009 sitesinde flaş haber olarak ana sayfadan duyuruldu.
Arif Solmaz NASA JPL Cassini Takımı'nın düzenlediği "Bir Günlüğüne Cassini Bilimcisi Olmak (Cassini
Scientist for a Day)" konulu DAY2009 Özel Köşetaşı Projesinin Türkiye temsilciliğini ve değerlendirme
jürisi üyeliğini üstlendi.
Ekim
-
19
-
-
-
Kasım
-
-
-
Halkla İlişkiler Topluluğu 18 Ekim 2009 tarihinde Ulupınar Gözlemevi'ne ziyarette bulundu. Topluluk
üyeleri burada Gözlemevi Müdürü Prof. Dr. Osman DEMİRCAN'dan astrofizik hakkında bilgi alarak
Türkiye'nin en büyük teleskobunu inceleme fırsatı yakaladı.
Selanik Aristo Üniversitesi'nden Yunan astronomlar Dr. Zach LOANNAS, Spyros A. KANOURAS ve Aris
VALGARİS, 21 Ekim günü Doç.Dr.Caner ÇİÇEK ve Arş.Gör.Çağlar PÜSKÜLLÜ eşliğinde araştırma
merkezimizi ziyaret ettiler. Aynı günün gecesi ÇAAM T122 teleskobuyla Arş. Gör. Naci ERKAN ve Dr.
Staszek ZOLA’nın tarafından yapılan gözleme katıldılar.
Üniversitemizin Araştırma ve Uygulama Hastanesi personeli ve bazı öğretim üyeleri gözlemevimizi ziyaret
etti.
VI. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi katılımcıları gözlemevimizi ziyaret etti.
2009 Dünya Astronomi Yılı'nın (DAY2009) son köşetaşı projelerinden birisi olan "Galileo Geceleri"
ÇAAM ve Ulupınar Gözlemevi'nde ÇOMÜ Fizik ve Astronomi Topluluğu (FİZAST) tarafından 22-23
Ekim tarihlerinde gerçekleştirildi. Etkinlikte gökyüzü meraklılarının teleskoplarını gökyüzüne çevirmeleri
ve Galileo’nun 400 yıl önce gördüğü gizemleri görmeleri amaçlandı. İki gece süren programda
olabildiğince çok insanın teleskoplarını gece gökyüzüne çevirmeleri beklendi. Gözlenen nesnelerin başında
Galieo’nun 400 yıl önce gözlediği Jupiter, Venüs ve Ay vardı. Bu ve benzer pratik astronomi etkinlikleri
süresince amatör ve profesyonel gökbilimciler bilgi ve heyecanlarını katılımcılarla paylaşacaklaştılar.
İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nün organize ettiği DAY2009’da Türkiye'deki
Astronomi Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu'na Prof. Dr. Osman Demircan “Türkiye’de
Astronominin Geleceği Üzerine Öneriler” başlıklı bildirisi ile Arif Solmaz ve Figen Yılmaz ise “ÇAAM’da
DAY2009 Etkinlikleri" konulu poster bildiri ile katkı sağlanmıştır.
T122 teleskopu ile ilgili "Ulupınar Gözlemevi - Çanakkale'den Uzaya Açılan Pencere" başlıklı makale
TÜBİTAK Bilim ve Teknik dergisi Aralık 2009 sayısında yayınlandı.
Avrupa Birliği Kültürlerarası Diyalog Projesi çerçevesinde Danimarkalı araştırmacılar gözlemevini ziyaret
etti.
17 Kasım 2009 tarihinde Leonid göktaşı yağmuru halk günü etkinliği gerçekleştirildi. Dünya Astronomi
Yılı etkinlikleri kapsamında 17 Kasım 2009 akşamı düzenlenen Halk Günü Etkinliğinde, Gözlemevi
Müdürü Prof. Dr. Osman Demircan misafirlere gözlemevi hakkında genel bir bilgi verdi ve popüler
astronomi konularına değindi. UFO'lar, evrende yaşam gibi konular hakkındaki sohbetin ardından, Arş.
Gör. Afşar Kabaş Sky Globe programı, meteorların oluşumu ve kuyruklu yıldızlar hakkında bir sunum
gerçekleştirdi. Sunumların ardından T122 teleskopu incelendi. Daha sonra meteor yağmuru gözlemi ile
birlikte takımyıldızlar incelendi.
Galileo oyununu sahneye koyma çalışmalarını yürüten Güzel Sanatlar Fakültesi Oyunculuk Bölümü
öğretim elemanları ve öğrencileri Ulupınar Gözlemevi’ni ziyaret edip Gözlemevi Müdürü’nden bilgi
aldılar. Gözlemevi teleskoplarını, çalışma ortamını ve olanaklarını yerinde incelediler.
Aralık
-
-
“Galileo Öğretmenler Eğitimi” kapsamında Eğitim Fakültesi öğrencileri 17 Kasım 2009, 25 ve 26 Aralık
2009 ve 08 Ocak 2010 tarihlerinde 20 şer kişilik gruplar halinde Ulupınar Gözlemevi’nde 17 saatlik eğitim
çalışmasına katıldılar. Bu etkinlikte, öğrenciler, Prof.Dr. Osman Demircan, Doç.Dr.Faruk Soydugan,
Yrd.Doç.Dr. Volkan Bakış, Arş.Gör. Afşar Kabaş ve Arş. Gör. Çağlar Püsküllü tarafından verilen beş
saatlik dersleri dinledikten sonra, merkez üyesi öğretim elemanları ve lisansüstü öğrenciler ile birlikte
teleskoplar başında bilgiler aldılar ve geceyi gözlemevinde geçirdiler. Öğrencilere popüler astronomi
konularını içeren ders notları, gökyüzü simulasyonunu içeren bir CD ve etkinlik sonunda katılım belgeleri
verildi.
Galileo oyunu sahneye kondu: Restorasyonu tamamlanan ve Üniversitemizin Sahne Sanatları Bölümü'nün
hizmetine sunulan Tarihi Ermeni Kilisesi’ndeki “Deneme Sahnesi”nin açılışı Güzel Sanatlar Fakültesi
Dekanı ve Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Osman DEMİRCAN’ın proje danışmanlığında, Yrd. Doç. Dr.
Selçuk GÖLDERE’nin yönetmenliğinde ve Sahne ve Görüntü Sanatları Bölümü Oyunculuk Ana Sanat Dalı
öğretim kadrosu ve öğrencilerin katılımıyla Bertolt BRECHT'in yazdığı, çevirisini Ahmet CEMAL'in
yaptığı Galilei'nin Yaşamı (Galileo) adlı oyun 29 Aralık 2009’da sergilendi. Beğeniyle karşılanan oyunun,
2010 yılı içinde turne kapsamında Türkiye’de farklı noktalarda sergilenmesi planlamaktadır.
20
4.10 Basında ÇAAM
•
•
•
•
•
•
Türkiye'nin en büyük teleskopu geliyor... (CNN Türk), 20 Şubat 2009
T122 Haber (Haber 7), 16 Ağustos 2009
Türkiye'nin En Büyük Teleskopu (Hürriyet), 16 Ağustos 2009
Space Studio II (Yerel Gazeteler), 20 Ekim 2009
Çanakkale’den Uzaya açılan pencere Ulupınar Gözlemevi, Prof. Dr. Osman Demircan - Bilim ve Teknik
Kasım 2009
Yerel gazete ve televizyonlarda Gözlemevimizde yapılan çok sayıda etkinliğe ilişkin haberler.
5. Sonuç ve Değerlendirme
2009 yılında, ÇOMÜ Astrofizik Araştırma Merkezi ve Ulupınar Gözlemevi yürüttüğü bilimsel ve eğitsel
amaçlı proje çalışmaları ile bilimsel üretimini sürdürmüş, gözlemsel veri alma ve indirgemede teknik alt yapısını
geliştirmiş, bilimsel ve eğitsel etkinlikler düzenlemiş ve lisansüstü tez çalışmalarıyla eleman yetiştirmeye devam
etmiştir. Merkez, DPT destekli büyük teleskop projesi bünyesinde T122 teleskopunun bu yıl içinde Gözlemevine
kurulumunu gerçekleştirmiştir. Yeni teleskop binası ve altyapısı modern bir şekilde tasarlanmış ve kurulan T122
teleskopu 29 Eylül 2009 tarihinde “Türkiye’de Astronominin Geleceği Sempozyumu” ile tüm astronom ve
astrofizikçilere tanıtılmış ve hizmetine açılmıştır. Ulusal ve uluslar arası bilimsel işbirliği konusunda bu yıl da önemli
adımlar atılmıştır. Özellikle 2009 Astronomi Yılı kapsamında çok sayıda etkinlik düzenlenmiş ve bu sayede bilimin
paylaşılmasında ve yayılmasında önemli katkılar sağlanmıştır (http://physics.comu.edu.tr/caam/).
21

2009 - ÇOMÜ - Fizik Bölümü - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Transkript

Benzer belgeler

SANAYİ VE TEKNOLOJİ TEZLERİ YARIŞMASI

2004 - ÇOMÜ - Fizik Bölümü - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Güvenlik Akademisi Programı

1. DUYURU

Antik Astronomi