aydın-germencik havzasına ait potansiyel alan verisinin

aydın-germencik havzasına ait potansiyel alan verisinin

t
HAVZASINAAiT
AYDIN-GERMENCII(
ALAN VERiSiNiN
POTANSiYEL
DEGERLENoininnesi
Arzu SEVINQ
( YtiksekLisansTezi )
JeofizikMtihendisli$iAnabilim Dah
1995
ANKARA
rirulvr,nslre,sl
nr,NslLli\4lr,nl
Elrsrlnisti
AYDIN- GERMENcIT
HRvznsINnnlr
pornruslyEL
ALANvr,nlslN|ruordr,ru-eruo|
nluvrxl
Arzu SEVING(AKTA$)
yursErc
ilsnxsrr.zl
r nnUH
r,Nolsr-ldl
arqnnl
llru onu
;eonlzl
gutez78Q91995 tarihindeagagrdaki
juri tarafrnctan
F.[ t S,]e\ t
not takdir edilerek Oybirli$i/OyEoklulu ile kabul edilmigtir.
eo*tn-
'--"c--/
Y r : d .D o g . D r : .A b d u l . l . a h A T B $ P r : o f . D r . I l r r a r r K A Y I RA I {
Danrqmar:
. D o g . D r . Z i i h e y r : KAMAC
6zrt
YtiksekLisansTezi
AYDIN-GERMENCII(
HAVZASINAAiT
POTANS
IYELALAN VERiSiNiNDEdERLENPINiMNCS|
Arzu SEVINC
Ankara Universitesi
Fen Bilimleri Enstittis0
JeofizikMUhendisli$i Anabilim Dah
Dantgman:Yrd. Dog. Dr. Abdullah ATE$
7995,Sayfa:62
Jtiri:Yrd. Dog. Dr. Abdullah ATE$
Prof. Dr. Turan KAYRAN
Yrd. Dog. Dr. Ztiheyr KAMACI
Gtineybail Anadolu'da yer alan Aydrn-Germencik Havzasrnrn havadan
manyetik anomalilerinin Ug boyutlu modellerive sahantn gravite anomalilerinin iki
boyutlu modelleri ters goz0m algoritmast kullanrlarak elde edilmigtir. Aynca
gravite ve manyetik anomali profillerinin birbirleriyle uyumlan aragilnlmrgfir.
Ug boyutlu y6ntemlercle aragfirma sonuglan, y0zeyclen olan derinlikleri
ortalama 1 km kaltnltklan 5-7.5 km arastndade$igen 2 ma$matik ktitlenin varh$rnr
ortaya koymugtur. Elde edilen mtknatrslanma giddetlerinden kuzeydeki bozucu
ktitlenin
alkali-bazaltik, gtineydekinin
de
bazaltik ttirde
olabilece$i
ortaya
gtkartlmtgttr.GUneycleMilas civanndaki havadan manyetik anomaliyi olugturan 0g
boyutlu manyetik model Batr l(uzeybatr-Do$u Gtineydo$u do$rultulu yay geklinde
bir yaptntn varlt$tnt ortaya gtkarmtgilr.
Gravite anomali profillerine iki boyutlu ters goztim algoritmasr kullanrlaralr
olugturulan modeller sonucunda, Btiytik Menderes Grabeninde en b0ytik gokel
derinli$in 4.6 km ve yan kayaca gore en kttgtik yo$unluk farkrnrn -0.2906 ve en
btrytik yo$unluk farktntn -0.279 Mg--t
araslnda, gtineydeki Kerme Crabenincle
4.37 l<rnve yo$unluk farkrnrn yaklagrk -0.125
ise en btlytik g6kel derinli$in
3
Mgm oldu$u belirlenmigtir. Bu aragilrma, grabenlerin yaklagrkDB do$ruttusunda
uzanan faylartn kontrolUnde olabilece$ini g6stermektedir. Aynca
manyetik
anomali profillerinin gravite anomali profilleriyle kargrlagilnlmasr sonucunda
anomalilerin birbiriyle uyum iginde olmadtklan belirlenmigtir. Buradan manyetik
anomalilere neden olan bozucu ktitlelerin gravite anomalilerine neden olan
bozucu ktitlelerden farkh oldu$u sonucunavanlmtgilr.
ANAHTAR KELIMELER: Aydrn - Germencik havzasr,Potansiyelalan verisi.
ABSTRAqT
Masters Thesis
INVESTIGATIONSINTO THE AYDIN - GERMENCIKREGION
USING POTENTIALFIELDDATA
Arzu SEVINC
Ankara Universi!
Graduate School of Natural ancl Applied Sciences
Department of Geophysical Engineering
Supervisor: Asst. Prof.Dr.Abdullah ATE$
1995, Page : 52
Jury: Asst. Prof. Dr. Abdullah ATE$
Prof. Dr. Turan KAYRAN
Asst. Prof. Dr. Ztiheyr KAMACI
Three dimensional inversion of aeromagnetic anomalies and two
dimensional inversion of gravig anomalies of Aydrn-Germencik Basin located in
Southwestern Anatolia have been carried out. At the same time correlation
between magnetic and gravi!
anomaly patterns of
same basin has been
searched.
The results of three dimensional methods have revealed two
anomalous
bodies located approximately 1 km deep from surface with thicknesses of one
being 1.5 km and the other being 7.5 km. From the magnetisation intensities
obtainecl as a result of three dimensional solution, the body in the north may have
alcali basaltic and the other body in the south may have basaltic nature. Three
dimensional
moclel studies have also releaved an arc shapped structure
elongating WNW - ESEdirection in the vicinig of Milas in the south.
The results of two dimensional inversion of gravit5l anomaly profiles have
shown that BUytik Menderes Graben has a maximum sediment thickness
of 4.6 km and its smallest densig contrast is -0.Z906 and biggestdensig
contrast is
-0.279 Mg--',
ancl the l(erme Graben in the south has a maximum
secliment thickness of 4.37 km and its densi! contrast is about -0.125 Mgm-3. It
can be seen from the two dimensional models that the grabens are uncler the
control of faults extending along almost EW direction. Additionaly, correlation
tv
between areomagnetic and gravig anomalies do not show any agreement. It
means that the bodies causing aeromagnetic anomalies are different fiom the
bodies causing gravi! anomalies.
KEYWORDS : Aydtn - Cermencik basin, Potential field data.
TE$EKI(UR
Bu Ealtgma, 1993-1995 yrllarr arastnda Ankara Universitesi, Jeofizik
MUhendisli$i BoltimU'nde ytir0tUlmUgtUr.
Oncelikle gahgmamda,bilimsel yardtmlannt esirgemeyen hocam, Saytn Yrd.
Dog. Abclullah ATE$'e galtgmalanmtn her agamastnda ilgi ve
g6rctti$0m l(adircan AI(TA$'a, Yasin AKDA6'a,
KORLMJCU' ya
desteklerini
Ka$an TEI(NLi'ye ve Murat
tegeld<0rederim. Aynca verinin temin edilmesinde MTA Genel
MUdtirlti$ti'ne tegekkiir ederim.
ICINDEI(LER
ozEl
I
ABSTRACT
iii
TE$EKKUR
igiNoercilrn
sinncrrnRoizixi
gerir-r-eR
oizixi
gizelcelenoiziNi
ciniS
vi
1.1.
1.2.
Amacr
Qahgmanrn
Tezinigerigi
1
z.
nOlcENiNGENEL
JEolojisive dNcr,rcignlqnnann
Z.l
BolgeninGenelJeolojisi
Z.Z
Onceki Qahgmalar
z
z
z
z
1.
2.2.7.
JeolojikQahgmalar
Z.Z.Z. JeofizikQaltgmalar
3.
VERI
JEoFizir(
3.1.
Havadan Manyetik Anomali Verisi
3.2.
Gravite Anomali Verisi
3.3.
SonclajVerisi
4.
4.1.
JEOFIZIKYONTEMLER
G0g SpektrumuYontemi ile Derinlik Hesaplamalarr
4.2.
PseudograviteAnomalilerinin Yatay Grac{ientlerinin
En Btiy0kYerleri
viii
ix
xii
1
1
4
9
9
9
9
15
15
4.3.
Havadan ManyetikAnomalilerin Ug Boyutlu Modellenmesi
16
77
4.4.
Gravite Anomalilerinin iki Boyutlu Ters Qoztimii
zo
4.5
Havadan Manyetihve Gravite Anomali Profillerinin
I(argtlagtrnlmasr
5.
ANALIZ VE YORUM
5.1.
Gtig Spektrumu Derinlik Hesaplamalarr
5.2.
HavaclanManyetik Anomalilerin Ug Boyutlu Moclellenmesi
5.3.
Gravite Anomalilerinin iki Boyutlu Ters Qdztimleri
5.3.1. Derinlik hesaplamalarr
5.3.2. iki boyutlu ters modelleme
z4
z5
25
25
39
39
44
vii
5.4.
PseudograviteAnomalilerinin Yatay Gradientlerinin
En B0ytikYerleri
5 .5 .
50
Havadan Manyetik ve Gravite Anomali Profillerin i n
I(argtlagfinlmast
soNUQVETETCONIT
vOnUnn
I(AYNAI(LAR
50
56
58
vn1
SIMGELERDIZINI
H
Yer manyetik alanr
j
Mtknailslanma giddeti
p
Yo$unluk
k
Stiseptibilite
h
Ytzeyclen olan clerinlik
dg(k) Gozlemsel anomalilerle, hesaplanmlganomaliler arastndakifark
Fr (r) Tek bir prizmayt hesaplamakigin verilen denklem
Pk
Ctig spektrumu
Ak
Dalgaboyu ortamtnda amplitUd
2
Dalgaboyu
k
Dalga saylsl
AP
Delta arah$rnadtigen gtig spektrumu
AK
Delta aralt$tnadtigen dalgaboyu
U
Manyetik potansiyel
p
Manyetik kutbu giddeti
p
Gegirgenlik
r
Uzaldtk
V
Gravite potansiyeli
I
Mtknailslanma giddeti
i
Manyetik polarlanmantnyonti (indtikleyici alantn)
G
Uluslararasrgravite sabiti
HH
Hellenik Hendek
KG
l(erme Grabeni
BMG
BUyUkMenderes Grabeni
DES
Derin Elektrik Sondajt
lx
$Er(LLERDTZTNT
$ekil 1.1 . Bulduru haritast
5
$ekil 2.1. Qaltgmaalantntnsadelegtirilmiqjeolojik haritasr
6
$ekil 2.2. Mencleres Masifl'nin jeolojisi
7
$ekil 3.1 . Qaltgmaalantnaait havadan manyetik anomali haritast
10
$ekil 3.2. Qaltgmaalantna ait gravite anomali haritasr
77
$ekil 3.3. Qaltgmaalanrndagdsterilen sondajyerleri
1Z
$ekil 3.4. $ekil 3.3 de pencere agtlmtgbolgenin genigletilmig
gortintimti
13
$ekil 3.5. Qaltgmaalanrndakisondaj kuyulannrn log kesitleri
14
$ekil 4.1 . En btiy0k yerlerin test edilmesi igin kullantlan grid
araltklanntn geometrisi
17
$ekil 4.2. Ug boyutlu otomatik modellemenin gozUm algoritmasr
19
$ekil 4.3. Gravite anomali profillerine uygulanan jeofizik yontemleri
gosteren gozUm algoritmasr
Zl
$ekil 4.4. Gravite ve manyetik anomali korelasyonunu gosteren
gozi.im algoritmasr
27
$ekil 5.1. $ekil 3.1'de gosterilen b6lge 1'e ait havadanmanyetik
anomali haritast
26
$ekil 5.2. $ekil 3.1'cle gosterilenbolge 2'e ait havadanmanyetik
anomali haritasr
27
$ekil 5.3. Bolge-1'ye ait trendi altnmtg havadan manyetik
anomali haritast
za
$ekil 5.4. B6lge-2'ye ait trendi altnmtg havaclanmanyetik
anomali haritast
z9
$ekil 5.5. $ekil 5.3'de verilen havadan manyetik anomali
haritasrnrnbiittintine ve kesikli gizgryle gosterilen
b6lgeye uygulanan gtig spektrumu
30
$ekil 5.6. $ekil 5.4'de verilen havadan manyetik anomali
haritastnlnbtiti.iniineve kesikli gizgtyle gosterilen
bolgeye uygulanan giig spektrumu
31
$ekil 5.7. Bolge-1'ye ait pseudogravite anomali haritasr
33
$ekil 5.8. B6lge-2'ye ait pseudogravite anomali haritast
34
$ekil 5.9. Birinci bolgenin pseudogravite anomali haritastntn
tig boyutlu modeli
35
$ekil 5.1O. ikinci b6lgenin pseudogravite anomali haritastntn
tig boyutlu modeli
36
$ekil 5.11. $ekil 5.9'da verilen modelin yeniden olugturulan
manyetik anomalisi
37
$ekil 5.12. $ekil 5.1O'daverilen modelin yeniden olugturulan
manyetik anomalisi
38
$ekil 5.13. $ekil 3.2'de gosterilen Btiyiik Menderes bdlgesinin
gravite anomali haritast
40
$ekil 5.14. $ekil 3.2'de gosterilen l(erme graben bolgesinin
gravite anomali haritast
47
$ekil 5.15. Btiytik Menderes ve l(erme Crabenleri gravite anomali
profillerine uygulanan gtig spektrumu derinlik
hesaplamalan
42
$ekil 5.15. Btiytik Menderes ve Kerme Grabenleri gravite anomali
profillerine uygulanan gtig spektrumu derinlik
hesaplamalarl
43
45
$ekil 5.17. Btiytik Menderes B6lgesi ; Profil AA'. a.) G6zlemsel,
b.) Rejyonalve rezidtiel gravite anomali profilleri. c.) Model
46
$ekil 5.18. Btiytik Menderes Bolgesi ; Profil BB'. a.) G6zlemsel,
b.)Rejyonalve rezidUelgravite anomali profllleri. c.) Model
47
$ekil 5.19. Btiy0k Menderes B6lgesi ; Profil CC'. a.) Gozlemsel,
b.) Rejyonalve rezidtiel gravite anomali profilleri. c.) Model
48
$ekil 5.2O. Kerme Bolgesi ; Profil DD'. a.) G6zlemsel,
b.) Rezidiielve rejyonal gravite anomali profilleri. c.) Model
49
$ekil 5.21.I(erme Bolgesi; ProfilEE'.a.) Gozlemsel,
b.) Rezidtielve rejyonal gravite anomali profilleri. c.) Model
xi
$ekil 5.22. $ekil 5.3'deki havadan manyetik anomali haritasrndan
olugturulan pseudogravite anomali haritasrnrnyatay
gradientinin en bilytik oldu$u yerleri gosterir harita
51
$ekil 5.23. $ekil 5.4'deki havadan manyetik anomali haritasrndan
olugturulan pseudogravite anomali haritasrnrnyatay
gradientinin en bUyfik oldu$u yerleri gosterir harita
52
53
$ekil 5.24. Birinci gekildeki a.) trendi altnmrghavadan manyetik
(profil AA')ve aynl yere ait, b.) pseudogravite, c.) gravite
anomali profilleri
54
$ekil 5.25. Birinci gekildeki a.) trendi ahnmrghavadan manyetik
(profil BB')ve aynl yere ait, b.) pseudogravite, c.) gravite
anomali profilleri
55
$ekil 5.26. Birinci gekildeki a.) trendi ahnmrghavaclanmanyetik
(profil CC')ve aynl yere ait, b.) pseudogravite, c.) gravite
anomali profilleri
$ekil 6.1
Derin yaptsalmodel
57
DiziNi
eizELGELER
Qizelge 1. Btiy0k Menderes ve Kerme Grabenlerineait profillerin
yart de$er ve gilg spektrumu derinlik de$erleri
39
Qizelge 2. Bfiytik Menderes ve l(erme Grabeni tizerincle altnan
profillerin yo$unluk fark de$erleri
44
1.ciRis
1.1. QaltgmantnAmact
Bu galtgmada amag, Aydrn-Germencik arastnda kalan B0ytik Menderes
Graben'ine ait potansiyel alan verisinin Jeofizik y6ntemlerle analizini yapmaktrr.
Analiz sonuglannt yiizey jeolojisiyle korele ederek tektonik yaplnln agrkh$a
kavugturulmasl amaglanmaktadtr. Bolgenin derin jeolojisini inceleyebilmek igin
havadan manyetik anomalilerin tig boyutlu y6ntemlerle ve aynr sahada iki boyutlu
gravite anomalilerinin ters gdztim yontemiyle modellenmesi amaglanmaktadrr.Ug
boyutlu model ve onun mtknafislanma giddetinden, bozucu kUtlenin hangi
tektonik aktiviteye ba$h olugtu$unun aragilrtlmasr amaglanmaktadrr. iki boyutlu
ters g6zUm y6ntemi kullantlarakyo$unluk farktntn bulunmasryla bozucu ktitleler ve
onlan gevreleyen kayaglar haklcnda bilgi edinilmig olunur. Aynca 6nemli gdrUlen
b6lgelerden
segilen
havadan
manyetik
ve
gravite
anomali
profillerinin
kargtlagilnlmaslnl yapmakla manyetik anomalilere sebep olan yaprnrn gravite
anomalileriyle iligkisinin olup olmadr$rnrnaragtrnlmasramaglanmrgtrr.
l.2.Tezin igerigi
Bu tez alfi bolUmden olugmaktadtr. Birinci bdliimde Tezin amaq ve igeri$i
verilmektedir. ikinci bolilmde aragtrrma bolgesinin genel jeolojisi ve daha 6nce
yaptlan jeolojik ve jeofizik Ealtgmalarverilmektedir. Ugtncil b6ltimcte gravite,
havadan ntanyetik ve sondaj verisi verilmekte ve onlann ozellikleri anlaillmaktadrr.
B6lUm 4'de potansiyel alan verisini de$erlendirmede kullanrlanjeofizik yontemler
belirlenmigtir. Bolilm 5'de potansiyel alan verisinin dordUncU b6l0mde belirlenen
jeofizik y6ntemler kullantlarak analiz ve yorumlannr agrklamaktadlr. Bu boliimde
potansiyel alan verisinin iglenmesi sonucu elde edilen bulgular yUzey jeolojisi ve
sondaj verisiyle korele edilmigtir. B6ltim 6'da yaprlan aragilrmanrn sonuglan ve
bolgenin tektoni$inin agrklanmaslnagetirilen katkrlar6zetlenmigtir.
z. BOLcENIN
cENErEnr,pmalan
leolo;isi ve ONcerci
2.1. B6lgenin Genel Jeolojisi
Bdlgenin jeolojisi $ekil 2.1' deki sadelegtirilmig jeoloji haritasrnda
verilmektedir. Geniglemeli tektonik rejim etkisinde kalan b6lgede yaygln olarak
gokellegme gortilmektedir.
BUyUk Menderes
ve
Kerme
Graben'leri
gdkel
havzalardtr. Metamorfik birimler yaygrn olarak gor0lmekte ve olugumlan hakkncla
de$igik gortigler vardtr. $ekil 2.2 bolgenin metamorfizma gegirmig kayaglannr
gostermektedir. Bugtin Ege' nin battya do$ru kaydr$r jeodetik ve GKS (Global
Konumlama Sistemi) olgUmleriyle saptanmtgilr. Bu kayma sonucu b6lgede
faylanmalarda ol ugmugtur.
BtiyUk Menderes grabeni bolgesel faylar ile gokmUgttir. Metamorfitlerde 2
egik olugmugtur. Biri Ortaklar'da, giiney Miosenin kuzeye gegmesine, iki ayrr
Pliyosen litolit tipinin depolanmaslna yol agmrgtrr.ikincisi, Aydrn-Ortaklar arasrnda
DB uzantmlt gnays geridi, stirekli y0kselmig, kuzeyde kalan kesimde ikincil bir
graben olugmugtur.
Faylar D-8, I(D-GB ve IG-CD gibi degigik y6nltidtirler; her formasyonu
krmtglardtr; genellikle kontak
sistemine uygundur. IGG geng
ilgi
geker
faylardrr (Metamorfik Neojen). D-B Ege krnk
faylardrr; do$rultu
atlmh
faylann
goklu$u
(Ekingen, 1978).
Z.Z.bnceki Qahgmalar
Qahgmaalanrnda,gok sayrdajeolojikve jeofizik gahgmalaryaprlmrgtrr.
2.2.1 . jeolojik galtgmalar
B6lgede jeolojik galtgmalar Canet ve Jaoul (1946) tarafindan baglatrlarak
Kretase'de ikinci kez metamorfizma gegirmig rijid bir Hersiyen k0tlesinin varh$r
tizerine Eahpmalaryaprlmrgilr.
Schuilling ve $anker (1962) ise Btiytik Menderes Nehri'nin gUneyincleki
ttim sahalann 1:1OO.OOO
6lgeldi jeoloji haritalannt yapmrglar ve magmatizmanrn
yagrnln Hersinyen oldu$unu belirtmiglerdir.
Becker-Platen (1970), Bering (1971) tarafindan yaprlan stratigrafik ve
grabenlegme geg
paleoco$rafik gahgmalara gore, Gtineytbail Anadolu'daki
Miyosen-erken Pliyosen'de baglamaktadtr.
Becker-Platen (1970), Dumant ve dig. (1979) Efes ve S6ke'de erken
Miyosen,
geg
Pliyosen bastng tektoni$iyle
olugan fay
gizgilerini kesen,
grabenlegmeye ait normal faylann gizgileri bulunmaktadtr. Pliyosen boyunca ve
6zellikle Pliyosen sonunda Batr Anadolu'da ve Ege'de grabenlegme devam
etmigtir.
Ege'nin
sismotektonik
yararlanarak, Mckenzie
haritasr, odak
mekanizmasl
goztimlerinden
(1972) tarafindan yaprlmtgilr. Bu haritada yamulma
do$rultularr ve onlan olugturan etkenleri; i. Yunan makaslama zonu, ii. Hellen
Hende$i, iii. daha kuzeyde yeralan ve hende$e paralel olan volkanik zincir olarak
tantmlamtgttr.
Boray ve di$.,1973; Qa$layanve di$., 1980; I(onak ve di$., 1987'e gore
Menderes Masifi metamorfik kayalardan meydana gelmigtir ve alt boltimlerinde
gnays ve mikagistler ile Ust boli.imlerinde kahn bir karbonat istifi bulunmaktadtr. Bu
gevresindeki
ozellikleriyle
yagl
ve
Milas
Mu$la
istifinin
karbonat
Permokarbonifer'den baglarve alt di.izeylerindemermer-gist ardalanmastylatemsil
edilir. Orta ve Ust dtizeyleri ise Triyas'tan tist l(ratase'ye kadar devamlt bir
kiregtagr istifinden olugmugtur. Menderes Masifi'nin ana metamorfizmastntn orta
ve geg Eosen strastndageligmig oldu$u 6ne stirtilmtigtiir.
Bagarrr(1975) Qine gtineyindeki galtgmastnda,Menderes Masifi'ncle ilk kez
bulunan ve "Hornfels benzeri kayalar" olarak adlandtrdt$t kayalann doku ve
mineral bilegimlerinin, masifte o tarihe kadar varlt$r bilinen metamorfitlerden
oldukga farklt oldu$unu belirtir.
Tapponnier (1977) Ege'deki grabenlegmenin stktgilrma y6ntine paralel
oldu$u g6rtigtinti 6ne siirmUgtUr. Yazara gore bolge Paleozoik, Neojen ve
I(uvaterner oluguklannasahiptir.
Dewey ve $engor (1979) Gonvana'ntn Avrasya'ya yaklagmastylaolugan
do$u-batr srkrgilrmasrnrnKuzey-Giiney y6nli.i gerilmeye neden oldu$unu one
sfirmUgttir.
Anadolu'yu
igeren jeolojik kesitinde Ege'nin
$engor (1982) Bail
geligimini gortinttilemigtir. Buna gore
neoma$matik
neotektoni$ini ve
ma$matik
aktivite
Orta-Neojen'den
baglayarak gtintimtize
kadar devam
etmektedir.
Dora ve di$. {f,992) bugtine kadar yapttklan ti.im galtgmalan derleyerek
Menderes Masifi'nin ilk metamorfizmaslnln Kambriyen-Ordovisiyen slnlnnda,
ikinci ve ana metamorfizmanln ise Paleosen-gegEosen'de, Izmir-Ankara zonuna
ait okyanusal ofiyolit naplanntn gi.ineye do$ru masifin iistiinden gegmesi ile
olugtu$unu ve Menderes Masifi temel birimlerinin gtintimtiz Afrikast'nrn yerindeki
Eburnian Kratonu'nun pargalan olduklannt, aynca masifln altlnda granitikgranodiyoritik ktitlenin varh$rnr ve masifi DB do$rultuda ktran graben sisteminin
Orta Miyosen'den sonra gahgtr$rsonuglanna varmtglardtr. $ekil.Z.Z' de Dora ve
di$erleri tarafindan yaptlan bolgeye ait jeoloji haritast verilecektir.
Seyitoglu ve Scott (1991) batr Ttirkiye'de kuzey-gUney yontindeki kabukta
gortilen gerilmenin ve bununla iligkili gdkel havza olugumunun erken Miyosen'de
bagladr$lnr one sUrmtigtiir. Gerilmeye Paleosen zamanrndaki stktgtrrma sonucu
kahnlagan kabu$un neden oldu$una inantlmtgttr. Gerilme, stktgilrma fazlntn
durmasryrlabaglamtgttr. Seyito$lu ve Scott (1992) Biiyiik Menderes Grabeninin
yaglnln daha once dtig0ntilenden claha erken oldu$unu one stirm0gttir, buda
kuzey-g0ney y6nlU geniglemenin Paleosen srkrgfirma faztnt takip eden erken
Miyosen'de olugtu$u yontindeki gortiglerini desteklemektedir. Ma$matik
aktivite
geg Oligosen-erken Miyosen'den gUnUmUzekadar devam etmektedir (Seyito$lu
ve
Scott
1992).
Bu
ma$matik
aktivite
Hellenik
dalma
batma
ile
iligkilendirilememektedir. Hellenik dalma batma ile ilgili volkanizma geg Miyosen
veya daha geng olabilir. Dalma batmantn yagrnrn 5Ma, 13Ma ve 26Ma oldu$u
hakknda Ug ayn gortig bulunmaktadrr (Seyito$lu sozlti gortigme).
Z.Z.Z. Jeofizik Ealtgmalar
OztUrk (1970) ve Ekingen (1978), b6lgede ilk rejyonal gravite Eahgmalan
sonunda KB-GB do$rultulu ana graben faylan belirlemig ve graben yaprslnl ortaya
gtkarmtglardtr.
G0lay (1982) tarafindan yaptlan etildler sonunda jeotermal akrgkanrnana
gelig yolu olan ve yaklagrkDo$u-Batr do$rultulu Omerbeyli fay zonunun di$er tali
faylarla bozulmadt$rna igaret edilmigtir. Sonugta jeolojik olarak tesbit edilen DB
uzantmlt Omerbeyli fay zonunun derin ve DB yontinde kilometrelerce devam eden
jeotermal agdan onemli oldu$u fikri desteklenmigtir.
Stiltin ve diS. 1986 tarafindan neojen havzastntn taban topo$rafuasrnrn
belirlenmesi, aynlabilen neojen birimlerin konumlan, Neojen serilerinin ve iligkili
yan kayaglartn ozdirenglerini belirlemek igin Schlumberger elektrot dizilimi
I
AI.IXARA
4q
t
z
l4J
o
$ e k i l 1 .L B u l c l u r uh a r i t a s r
7
"))a','(,
s l | ( , : lr K
t,€
x'e,
/ ) f l I A t < nl t i
a
r\
\-
l(.rrgnI )nst /
',"l,
:
r!
, '-J
z
€ -y'
LU
':
-\
t111
.t\
.2
os6
a'
-r
G l t ? M tI ' l ( ] [ <
lifvll.lRl I I
A'fl )lN
,'
't'"t'
)
/
'-\ /r
('.
/
Ll-l
t
1
inrr'.r,r"i
fl n ( ) A l ) n s t \
lr
,/
\
-
/
\
- \
|
|
Z
l,,nl A (;( )t I t
/\/
/. 1
'
LU
,
\
tl
\t.2
l1 ,t
l/'//
\
/
t\zr,
I x ) ( ; A f J t l tV
(r)
\rt
r,
, ,nt',',
o
\
r :,1
|
-
x n l l f ' rt l t t l
/l
I
,
/'lrr,"','r\
/
|
.
'
|
1
\
/
/,
I
I
. (r tvtll AS
.,r rrikrtv
Tl l.rr\'''
r
i P -. ,---'
.
-
N/.
\-1
Knll()\'/n
l]( )l )llt ttvt
n
LI
E3
E
l(uvaterner
20Km
Volkanikkryaglar
Permiycn
v e D.rhaCeng
kayaglar
Nletarnorfik
P a l e o z o ivk' edalr.r;,.rglt
Kuyu
jeolojil<haritasr
$ekil Z.l. Qalrgmaalanrnrnsaclelegtirilmig
.farAn^
fiillTln Scdhnontoryf5fl
s
H
U
?
lznir-Ankoro
Fl
Zort
:-
I
Gneiss(pqrq)
Augrrrgncbt
Ftgi13_y!
tTrrxilff-"
lFuYwctc
Tltu
-r^-Jl-\}.-l4t-
6
- f
-
!n .. dr -
dn
-
/i-r?rtf
r^
*
-
Ji_
n-f-f-4-6-O-n-
il:-:1r
I
0
Somprccilce
2s
!''l
50km
I
$ e k i l Z . Z . M e n d e r e sM a s i f i ' n i ni e o l o j i s (i S a t r r v e c l i $ . , 1 9 8 6 ' c t a n ) .
kullantlarak DES (Derin Elektrik Sondaj) 6lgiimleri yaprlmrgilr. Etiid sonucunda,
Paleozoyik birimler ile Neojen birimler birbirinden aynlmrg, ahnan profiller Neojen
taban topo$rafuastnt ortaya gtkarmtgtrr.
Alpar ve Eres (1984) tarafindanAydtn-Germencik sahasrndasismik yansrma
yontemi ilk defa denenmig olup olumlu sonuglar elde edilmigtir. Aydrn-Germencik
jeotermal sahastnda sismik ve di$er jeofizik verilerin tgt$rnda Neojen-Paleozoyik
dokuna$r kuzeyden gUneye doSru takriben 40" e$imle derinlegmekte olup
saytda ktigtik atmlt
gok
faylar bulunmaktadtr. Temeli olugturan Paleozoyik yagh
metamorfiklerin tist y0zeyini simgeleyen sismik yansrmalann bazr krsrmlannda
yanslma genli$i artmtg ve frekans hafifge azalmtgttr. Paleozoyik yagh gist ve
metamorfikler iginde yeralan gnays, gegitli gist ve mermerler arasrnclasismik aynm
yaptlamamtgilr. Bunun nedeni olarak bu birimler arastndayeterli akustik empedans
fark (htz ve yo$unluk) bulunmamasl g6sterilmigtir.
IGvlako$lu (1985) manyetik olarak sakin olan Menderes Graben'inde Soke
ile Germencik arastnda btiyiik bir manyetik anomalinin varlt$r belirlenmig ve bu
anomalinin muhtemel gomUlU bir tstttctyla ilgili olabilece$i sonucu ortaya
gtkanlmtgttr.Manyetik sonuclaragore beslenme havzasr,meteorik suyu muhtemel
tstttctya tagtyan b0y0k Fpta fay zonlan belirlenmigtir. Gravite ettidleri sonucuna
g6re de yaptsal olarak temelin G-GD y6nUnde bir e$imle dalcL$r ve Omerbeyli
gtineyinde lokal bir yilkselimin varlt$t g6zlenmigtir.
Paton (1992) grabenlerin simetrik
olugturuldu$unu ileri stirmtigttir.
olmadr$rnl ve
faylar tarafindan
3. JEOFTZTKVERT
3. 1. Havadan Manyetik Veri
Jeolojik haritayt kapsayan alantn manyetik anomali verileri M.T.A Genel
Mtidtirlti$ti Jeofizik Ettidleri Daire Bagkanh$rndan temin edilmigtir. Havadan
manyetik olg0mler 6OO m (2OOO ft) yUkseklikten ve 3 km profil arahldarryzla
yaptlmtgttr. Havadan manyetik anomali verileri Z km arahklarla gridlenerek
verilmigtir.
Havadan manyetik veriler gUnlUk de$igim, yon hatasr dUzeltmesine tabi
tutulmug ve Ekim 1982 de$erine indirgenmig ve manyetik de$erlerden 45OOO
Gamma grkanlmrgttr($ekil.3.1). Anomalilere MTA tarafrndan enleme ve boylama
ba$ll dtizeltme (IGRF)yaptlmamtgfir. $ekil 3.1' de havadan manyetik anomali
haritast verilmektedir.
Germencik-Soke araslna dtigen bolge ile Milas civarrncla manyetik
anomaliler gortilmektedir. YUzey jeolojisinden bu anomalilere neden olabilecek
herhangi bir kayag veya kayag toplulu$u gozlenememektedir.
3.2. Gravite Verisi
Jeolojik haritayt kapsayan alantn gravite anomali verileri M.T.A Genel
M0dfirlti$ti jeofizik Ettidleri Daire Bagkanh$rndan temin edilmigtir. Gravite
anomali verileri 2 km arahldarlagridlenerek verilmigtir.
$ekil 3.2' de bolgeye ait gravite anomali haritasr verilmigtir. Gravite
anomalileri kuzeyde Aydtn-Germencik civannda B0yUk Menderes Graben'i,
giineyde de Milas civanndaki Kerme Graben'i ile iyi korele edilebilmektedirler.
Gravite anomali haritastnda$ekil 3.2' deki 1 ve 2 nolu b6lgelere aynlan manyetik
anomalilere ait herhangi bir belirti gdzlenememektedir.
3.3. Sondaj Verisi
1982 yrhnda Aydrn-Germenciky6resinde en derin arama kuyusu 6g-Z
olup Paleozoik temele olan derinli$i 549 mve sondaj derinli$i 2398 metredir.
I(uyulann yerleri gekil.3.3 ve
3.4'
deki gravite anomali haritasrna
igaretlenmig ve $ekil 3.4'deki yer bulduru haritasrnda g6sterilmigtir. Kuyularrn
genel stratigrafileri $ekil.3. 5' de verilmigtir.
l0
' L*,b
t/---f\<-h
\r.l(v I
;./t-SllY?B3l
{ i\t
u-?2o
$a:
/pa
$
20Km
bile;en havadatrmanyetil<
$ekil 3. | . Qalr$maalanrnaait toplarn
I
anomaliharitast.Kontur arah$r= 1OnT' Bolgeler
gosterilmelcteclir'
ve Z ral<amlarryla
il
u// /.-..
.\)F
t.
o
\
/-\
il\
20Km
$ekil 3.2. Qaltgmaalanrnaait gravite anomali haritasr.
Kontur arah$r: 2 mgal. Bolgeler 1 ve 2
rakamlarrylagosterilmel<tedir.
l2
q
i
I
',I
lo@
z./-/
/ /rt':--'
:-
w
r\i,?(1.-=
. -^{ \
\
\
\---=-:
)
t/
(
,t'u---_--.----,.
,\Y-^\
\
\
\<\J-^:
--
,(
1 0K m .
$el<il3.3. Qaltgmaalanrndagosterilensonclajyerleri.
Kare iginclel<i
siyah nol<talarsonclajyerlerirri
gostermel<tedir.
l3
CERMENCIK
ltilil
0
1
2
$el<il3.4. gekil 3.3'clekare ile gosterirenbolgeningenigletilmig
gorUnUrnti. Daireler sonclajyerlerin i gostermel<tedi r.
O . B : O m e r b e y l i1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 ,vge 9 s o r r c l a i l a r r c l l r .
3Km.
t{
Os-r
n
[]
On-z
Ona
On-c
_fL
-i-tl
-;E
tt
*t*
+
l-t
-"f-
-r-r
f '*,"
I
-.-+-,
ll
tl
tl
+
[i'.J s"n"zoytk
lqrl
friJ
Paleozcayik
log kesitleri.DS : Deniz
sondajl<uyulartntn
$el<il3.5. Qahgmaalantndal<i
Seviyesi
l5
vowreiulen
4. JEoFiziK
4.1. Gi.igSpektrumu Analizi ile Derinlik Hesaplamalart
Potansiyel
alanlann
uymasl
Laplace denklemine
nedeniyle
gravite
anomalileri dalgaboyu ortamrnda analiz edilebilmektedirler. Ara ytizey derinlik
hesaplamalannda veya bozucu ktitlelerin 0st ytizeylerinin ortalama derinliklerinin
bulunmasrnda gtig spektrumu yontemi bir gok yazar tarafindan kullantlmtgilr.
Dalga saylsr k aga$rdal<igibi her iki gekilde de tantmlanabilir.
: 2=n l
t
l,
(4.1)
veya,
feofizikteki uygulamalardagenettikleT<= l?u
olarak tantmlanmtstlr.
n veri noktastna sahip iki boyutlu bir anomalinin Laplace denklemi,
g(x,,2; = fArct'
';kxi.!2nk
(4.2)
j=o
olarak verilebilir. Buradan
n-1
At = I'g(*,,r).-t'&
"tz&'"
j=o
(4.3)
y azabiliriz. z:O Uzerinden
--1
(Ak)o = Ig{*,, z)s!ztu"'
(4.4)
Ak = (Ak)o e+2nk
(4.s)
J=u
olur. Bu ytizden;
dir.
Gtig Spektrumu
Po aga$tdaki gibi tantmlantr.
(4.6)
Po = (Ao)2
-A-i-
Pr = (Pr)oera'*
(4.7)
log" Po = 1og"(Po)o+ 4f[kz
(4.8)
yazabiliriz. k yatay eksene, 1og"Po'de dUgey eksene ba$lt olacak gekilde grafik
gizilecek olursa, bu e$ri ara ytizeyin derinli$inin bulunmastnda kullantlabilir.
Yukandaki sonug denklemi basitge yeniden dtizenlenerek,
16
-AP
4nLK
ll--
(4.e)
elde edilir.
Spector ve Grant (1970) havadan manyetik anomalileri istatistiksel bir
y6ntemle gtig spektrumu kullanarakmodellemiglerdir.
4.2. PseudograviteAnomalilerinin Yatay Gradientlerinin En Btiytik Yerleri
Blakely ve Simpson (1986) tarafindan geligtirilen otomatik bir ydntem;
havadan manyetik anomalilerin pseudogravite anomalilerinin yatay gradientinin
maksimumlan aga$tdaki basamaklar izlenerek hesaplamaktadrr.
i. Pseudograviteanomalilerin olugturulmasr,
ii. Pseudograviteanomalilerinin yatay gradientin hesaplanmasr,
iii. Yatay gradientin maksimum oldu$u yerlerin belirlenmesi.
Cordell ve Grauch (1985; 1982) yatay gradientin btiytikli.iklerini hrzlt bir
gekilde yorumlayabilmek igin konturlama yontemini segmiglerdir. Yatay gradient
verisi konturlama igleminden 6nce saysal clurumda dikdortgen grid arah$rnda
haztrlanmtgilr. Blakely ve Simpson (1986)'da yukandaki Corclell-Grauch iglemini
otomatik bir yontem kullanarakhzlandtrmtglardtr. Bu y6ntemin temeli grid verisini
en yaktntndaki ile kargtlagtrrarakkendisinden btiyUk olup olmadr$tnt aramaya
'deki
gibi test edilmektedir.
dayantr ($ekil 4. 1). Aga$tdaki egitsizliklergekil 4. 1
g.
.10..\o.
.
D l - l - J \ o l . J / c ' l + l , Jr
o.
- lo. .\o.
ol-J-l \Dr,J/or,J-l)
8i*t,1-t(8i,j)Bi-r,j*r
8i-r,;-r (8i,j)Bi*r,j*r
(4.10)
( 4 .11)
(4.12)
(4.13)
e$er aga$rdaki durum gergeklegmigse;
.to..\o.
oD l - l , J \ D r , J/ D r + 1 , - l
o zaman.
(4.14)
t7
'^max
bd
2a
(4 15)
I
a = ;(gi-r..; -29i,:+ gi*r,i)
2'"
(4.16)
( 417)
,b = t ,
-Bi-r)
t(gi+r.j
d+
iki grid noktast arastndaki mesafe,
X-u"
de$erinde maksimum yatay gradient aga$rdakigibi verilebilir.
g,,,ur= axiru* *bx-u'
( 4.18)
*gr.,
i . l , i .l
8i.t,1.t
t,?.,\,'){t'
r
fE
i ' t.i 't
$ekil 4.1. En bUyUk yerlerin test edilmesi igin kullanrlan grid arahklannrn
geometrisi. Konturlar gravite veya manyetik anomalilerin yatay gradient
de$erleridir.
En btiytik yerler sr$ ve diigeye yaktn kontaldann hemen hemen tizerini
gosterir. Dtigey olmayan kontaklar daha az duyarhhktasrnrn belirler.
4.3. Havadan Manyetik Anomalilerin 3 Boyutlu Modellenmesi
Kearey (1991) havadan manyetik anomalileri tig boyutlu yeni bir yontemle
modellemigtir. itt< olarak Blakely ve Simpson (1986)'un algoritmalannrn ilk
basama$t olan pseudogravite anomalileri Cordell ve
Henderson (1968)'un
deneyigimli
bilgisayar
tig
modellenmigtir.
boyutlu
gravite
anomali
modeli
yazrhmryrla
18
Yaprlan iglem strastgdyledir:
i. Pseudograviteanomalileri, mrknailslanma giddetinin (j) yo$unlu$u (p)
oranl
Ilp =t
altnarakolugturulur.
ii. Pseudograviteanomalilerinin Cordell ve Henderson(1968)'un algoritmasr
kullantlarak (p = 1) modeli olugturulur. Bu model pseudogravite
anomalisinin modeli olup tabant dUzve 3 boyutludur.
iii. Cordel ve Henderson(1958)'in 3B'lu modelleme programr kenar
etkilerini olugturaca$tndanmodellerin kenarlartntnstfirlanmasriglemi
yaptltr.
iv. Bu modelin Ug boyutlu manyetik anomalisi Kearey (1977) tarafindan
yazrlan Goodacre (1973)'tn algoritmaslnr kullanan bir programla
( J: l altnarak) tekrar olugturulur.
v. Elde edilen anomali haritastndaki maksimum ve minimum
de$erleri
arastndakifark orjinal haritadaki deSerlere yaklagtrnlmaya gahgrlrr.
$ekil.4.2' deki diyagramda yukanda verilen basamaklargosterilmektedir.
$ekil 4.2' de verilen goztm algoritmastncla,iig boyutlu havadan manyetik
verilere yermanyetik alantntn ve yapr mrknailslanmalannrn inklinasyon,
denkfinasyon agtlan ve
oranr verilerek pseudogravite d6ntigtimi.i
J/p=1
yaptlmaktadtr. Gravite anomalilerinin yorumu genellikle manyetik anomalilerden
daha kolay yaptlabilmektedir. Poisson ba$tnilstna g6re manyetik anomaliler
gravite anomalilerine dontigtUriilebilmektedir. Dontigtim sonucu ortaya grkan yeni
anomali
ortamrn
yo$unlu$undan
ba$lmszdrr.
Ortamrn
yo$unlu$unun
bilinememesi nedeniyle ortama gtkan bu gravite anomalisi pseudogravite
anomalisi olarak isimlendirilir.
P giddetindeki bir manyetik kutbun r uzakh$rndaolugturaca$l potansiyel;
[J =--
IP
u"r
olarak verilir.
(4.re)
l9
3-B Manyetil(
Anomali
Yerrnanyeti l<.rl.rntttttr
ve yapr mrl<natrslanrnalartntn inl<linasyonve
clel<linasyolraqtlart
{
Pseuclogravite
transformu
=J
rll'Alll,fiilA
l
p : lMgnr
Gravite
Mocleli
J=1Am
Hesaplanmtg
3 boyutlu
matryetil<anomali
I lesaplanrnt5nranyetlk
$ekil 4.2. Ug boyutlu otomatil<moclellemeninEozUmalgoritmast
20
Poissonba$tnilsrnagore;
U-
IdV
(4.2.O)
Gp di
yazlabilmektedir. Burada;
!=gravite potansiyeli
i=manyetik polarlanmantn (indtikleyici alantn ) yonti
I:mtknattslanma giddeti
p =yo$unluk
G=Uluslararasrgravite sabiti.
Manyetik alantn yatay ve dtigey bilegenleri igin gerekli ba$rntrlargunlardtr:
r a rav)
AU =cpa"(.t.,l
H*=
lI-__-------
"
dx
(4.21)
AU I d2V
0z Gp dz'
(4.22)
P = I Mg--'
Cravite modeline ulagmak igin,
gemastndan da gor0ldUgi.i gibi ($ekil 4.2) hesaplanmrg tig
cle$eri verilir. Akrg
boyutlu
manyetik
anomaliyi elde etmek igin ise J=l Am-l olarakverilir. Elcleeclilen bu anomalinin,
baglanggtaki manyetik anomaliye ayarlama iglemi yaprlmaktadrr.
4.4. Gravite Anomalilerinin ZB'lu Ters Coztimti
Ters Qoztmtin amacl do$rudan do$ruya de$igken saptama veya
kestirimidir. iti boyutlu basen geklindeki yaprlann gravite anomalilerinin ters
gozUmfinde,
yan yana ctizilmig dUgey prizmalartn hesaplanmrg anomalilerinin
gozlemsel anomalilere uygunlu$u sonucu bir modele ulagrhnrr. Buradaki amag
objektif fonksiyonun en ktigtik yaprlmrg olmastdtr. 6nce taban derinli$ine olasr bir
baglangg de$eri verilerek anomali hesaplantr.Taban derinli$i her bir prizma igin
kUgUk de$erlerde
artilrtlarak
gozlemsel
de$erlere
yaklagrlmaya gahgrhnrr.
Gozlemsel de$erlerle hesaplanan de$erlerin kareleri arasrndaki farkrn en kUgtik
olmastyla iki boyutlu en do$ru modele ulagrlmrgolur.
2l
Z B Gravite
Veri
Giizlemsel Gravit'e
Anomalisi
p(MsmJ
-_J\
ReziduelAnomali
.A.)
(Cbz.A.-Rcf
4,
/L--
\r-
RelyonalAnorrnli
h(Km)
Ters q"oziim
Z Boyutlu
Hesaplanmrs
Model
yontemleri
profillerineuygulananieofizil<
$el<il4.3. Graviteanomali
gosterett goz0rn algoritmast
22
PseudoCravite
transformu
ve gravite
anomalikorelasyonu
-----
--'.--
Anomalilerc
rrcden olan yapr
farklr
t
Anomalilere.
neden olan yapr
aynt
gosteren
$el<il4.4. Graviteve manyetil<anornalil<orelasyonunu
goztm algoritmasr
ZJ
G6zlemsel anomalilerle, hesaplanmtg anomaliler arasrndaki fark d-(k)
olarak verilmigtir.
N-l
z
i=2
zT(i)
dg(k)= I[Po(r)]
+dA"o+dB
4 = {'[u"tan((xk + dx / 2) t ")]]
fr(z)
(4.23)
(4.24)
tek bir prizmayt hesaplamak igin verilen denklemdir.
Fo@)ir<,>,
i'den N'ye kadar toplam prizmalan hesaplamak igin verilebilir.
A ve B rejyonal anomaliye ait sabitler olarak verilirse, dA ve dB' ler Aj ve
Bj' lere verilen arflglar olmaktadtr.
Yukarrdaki denklemde dr(k) Marquart (1963)'rn optimizasyon yontemi
kullantlaraken ktigtik yaptlmak istenmektedir.
2;=,a,{t)'
(4.2s)
Bu Ealtgmada basen geklindeki yaptlartn gravite anomalilerinin Marquart
(1953)'tn algoritmasrnagore ters g6ztim yoluyla modelleyen Murg ve Rao (1989)
tarafindan yaztlan bir bilgisayar programt kullantlmrgtlr. $ekil 4.3'deki diyagram
verinin ters gdzUm y6ntemiyle modelinin olugturulmasr igin gereken basamaklarr
gostermektedir. Modele ulagmak igin aga$rdakiiglemler yapllmaktadrr.
i. Gravite verilerinden profiller ahnrr.
ii. G6zlemsel gravite anomali de$erlerinden, gozle yaprlan aytnm
sonucunda rejyonal de$erler uzaldagfirrlrr.
iii. Gozlemsel anomali de$erlerinden, rejyonal anomali de$erlerinin
gtkanlmasrylarezidUel anomali de$erleri elde edilir.
iv. Ters Qoztim iglemiyaprlrr.
v. Sonugta iki boyutlu hesaplanmrgmodele ulagrhnrr.
24
4. 5 Havadan Manyetik ve Gravite Anomali Profillerinin Kargtlagtrrtlmast
Havadan manyetik ve gravite anomali profillerinin kargrlagtrrma iglemi
'deki
akg diyagramtnda verilmigtir. Buna gore;
$ekil 4.4
i. Havadan manyetikverilerden, uygun gortilen yerlerden profiller ahnrrve
yalanct gravite dontigtimti yaptltr.
ii. Gravite anomali haritastndanda aynt yerlerden profiller ahnrr.
iii. Havadan manyetik ve
gravite anomali haritastndan ahnan
profiller kargtlagilrtlrr.E$er uyum varsa anomalilere neden olan yapr ayn.,
uyum yoksa anomalilere neden olan yapt farkhdlr denilebilir.
25
s.ANALIZ VE YORUM
5.1. Gi.igSpektrumu Derinlik Hesaplamalarr
Menderes Grabeninin tizerinde Germencik-Soke arastnda bulunan anomali
ve Milas civanndaki anomaliler 6nemli gortildti$ti igin bu bolgeler gekil 3.1'de
kare geklinde d0z gizgilerle belirlenerek Kuzey ve GUney olmak iizere 2 boltime
aynlmrgtrr(Sekil5.1 ve 5.2 ).
M.T.A
Genel Mtidtirlti$ti
tarafindan sa$lanan gridlenmig
anomali
de$erlerine yer manyetik alantn yere ba$lt (enlem ve boylam) de$igimini gideren
d0zeltme uygulanmamasl nedeniyle rejyonal etki igerdi$inden 1 ve Z No'lu
bolgelerden en kilgilk kareler yontemine g6re lineer trend ahnmrgilr (Dobrin ve
Savit 1988). Lineer trendleri altnan havadan manyetik anomaliler gekil 5.3 ve 5.4'
de verilmektedir.
$ekil 5.3' de verilen havadan manyetik anomali haritasrnda, haritanrn
tamamtna (alan i) ve kesikli gizgi ile gosterilen alana (alan ii) gUg spektrumu
uygulanmtgttr. Haritantn tamamrna uygulanan gtig spektrumundan elde edilen
derinlik de$eri 2.1 km (gekil5.5.a), ii No'lu alan igin ise 1.14 km clegerleri elde
edilmigtir (gekil5.5.b).
$ekil 5.4'de Milas civanna ait havadan manyetik anomali haritasr
verilmektedir. Bu haritada da haritantn tamamtna (alan i) ve kesikli gizgiyle
g6sterilen alana (alan ii) uygulanan gUg spektrumundan elde
edilen
derinlik
de$erleri ise gekil 5.6.a ve b.'de verilmektedir. Alan i igin 1.94 km ve alan ii igin
ise 1.07 km derinlik cle$erleri elde eclilmigtir.
5.2. Havadan Manyetik Anomalilerin Ug Boyutlu OtomatikYdntemle
Modellenmesi
Bu gahgmada bolUm 4.3' de bahsedilen Kearey y6ntemi
gekil 5.4' de verilen Aydrn-Germencik ve Milas
gekil 5.3 ve
gevresi havadan
manyetik
anomalilerine uygulanmtgilr. Bolgelere ait trendleri ahnmrg havadan manyetik
anomaliler Z1x2l=441 veri matrisi olugturulacak gekilde hazrrlanmtgtrr. Orjinal
verinin grid araltldan 2 km oldu$undan her iki b6lgenin boyutlan 4Ox4O km dir.
I(earey y6ntemine
gore gergeklegtirilen, bu gahgmada kuzey ve gtineydeki
anomalilere uygulanan tig boyutlu modellemenin ttim agamalan gekil 4.1' cleki
diyagramda g6sterilmektedir. $ekil 5.3 ve 5.4' de verinin manyetik anomalilerinin
pseudogravite d6niig0m0 altntr. Pseudograviteanomalileri Cordellve Henderson
2(t
(-f
h)
o
titro
(t
-l
o
^1o
,'
0
160
GfR,ffsK
I
oQO
2Bo
270
0
'cle
gosterilenbolge 1'e ait havadanmanyetir<
$ekil 5.l. gel<il3.1
anomali haritasr.Konturarah$r: 10 nT.
z7
2eo
2to
2oo
rt \/ o
4]
/>o
-o
'"o
(n
o
./n
uo
7A
"o
l0 KE
$el<il5.2. gel<il3.1'clegosterilenbolge z'ye ait havadanmanvetil<
anomali haritasr.Konturarall$r= lO nT.
2ti
.-{
| -r/
,___/-__--:-\
\o/
\
G8I[}GK
tl
o
*,*-V)
q-:\--",-/
.|3"f\
_
U=--- zo-,
U
$ekil 5.3. Bolge-t'e ait trendi altnmtghavadanmanyetil<
anomali haritasr.Konturaralr$r: lO nT.
29
G
'o
0
$el<il5.4. Bolge-z'yeait tre'cli ahnmrghavaclanmanvetik
anomali haritasr.l(ontur aralr$r: 1OnT.
l0 Ku.
30
'l
I
tal
I
I
T
N
2
+t \\
l-r
t'\
Logo P
o
I
lr\
ll...
Ir\
lt
|
l--*--1--1
\._2
| Km
\ .' \ '
\'t
i
lc
'
,
t2
t
K
manyetil(anomali
$ekil 5.5. $ekil 5.3'cteverilen havadan
gizgiyle
ve
l<esil<li
haritaslnlnb0tiintine
gosterilerrbolgeye uygulanangUg spel<trumu'
3l
\
\
---lt4Xrn
\<\x
\X
\X
\X
\
$ekil 5.6. $ekil 5.4'cleverilen havadanmanyetil(anomali
haritaslnrnbirtiin0neve kesil<li
gizgiylegosterilen
bolgeye uygulanangirg spektrumu
32
(1968)' un tig boyutlu deneyigimli model programl kullanrlarakmodellenir. Model
pseudogravite anomalisinin modeli olup tabant dtiz ve Ug boyutludur. Olugturulan
modeller gekil 5.9 ve gekil 5.10' da verilmektedir. Bozucu yaprlar igin dtiz tabanh
modellerin segimi tercih edilmigtir. Bunun nedeni olarak 6lgfimlere ktitlelerin tist
ktstmlanndan gelen etkilerin daha fazla olaca$r ve derinlere do$ru etkinin
azalaca$t gosterilebilir. Manyetik modelin tist ktsmtntn yUzeyden olan derinli$i,
do$rusal trend altnarak uzaldagfirtlmtg havadan manyetik anomalilere uygulanan
g0g spektrumundan hesaplanan derinlik de$erine ulagana kadar modelin taban
derinliSi
de$igtirilerek bulunur. Cordell ve Henderson (1968)'un tig boyutlu
modelleme programt kenar etkilerini olugturdu$undan modellerin kenarlanndan
2.5 km'lik alantn anomali de$eri srfirlanmtgtrr. Daha sonra bu modellerin tig
boyutlu manyetik anomalisi I(earey (1977) tarafindan yazrlan Goodacre (1973)'m
algoritmastnt kullanan bir bilgisayar programla tekrar olugturulmugtur. Bu
programda yapr mrknatslanma aglan, inklinasyon 55o, denldinasyon 3o, verinin
grid aralt$t ve J=1 de$eri verilmigtir. Modeli olugtururken verilen taban derinli$i
cle$erinin burada da aynl verilmesi gerekmektedir. Anomali haritasrndaki
maksimum ve minimum de$erleri arastndaki fark orijinal haritadaki ($ekil 5.3 ve
5.4 ) de$erlere yaklagilrtlmaya galtgtltr.Bu yolla elde edilen manyetik anomaliler
gekil 5.11 ve 5.72' de verilmektedir. Elde edilen ayarlama sonucu do$rudan
manyetik yaptlann mtknailslanma giddetleri bulunur. Mrknatrslanma giddetini
bilmekle de yaptnrn fiziksel 6zelli$i hakkrnda bilgi edinilmig olur.
J=kxH
(s.1)
Buracla;
J:Yaptntn mtknattslanmagiddeti
k:SUseptibilite
H:Yermanyetik alantn Am-1 cinsinden cle$eri olarak verilir.
$ekil 5.9' da verilen Germencik-Soke arastnda manyetik anomaliye neden
olan bozucu yaplnln taban derinli$i ytizeyden 2.5 km ve mrknailslanma giddeti
0.60 Am-1 olarak hesaplanmrgtrr.$ekil 5.1O' da verilen Milas civanndaki manyetik
anomaliye neden olan bozucu yaplnln taban derinli$i 8.5 km ve mrknailslanma
gidcleti 1 Am-1 olarak hesaplanmrgilr.
Qahgmabolgesinde yermanyetik alanrnln ( H ) Am-1 cinsinclencle$eri
yaklagrkolarak 35.6 Am-1 allnarak gekil 5.3 ve 5.4'deki bozucu yaprlarrn
s0septibilitedegerleriLTxlO-3 (Sl ) ve 16x103 (SI ) bulunmugtur.
-t -l
a\
,
o
l0 Kn
$el<il5.7' Bolge-I'e ait pseucrograviteanomari haritasr.
I(onturaralr$r=Zgu.
31
\
\\)
N-a-----/
fr
u
ON
o
I
t ..)
0
$ekil 5.8. Bolge-Z'yeait pseudograviteanomaliharitast.
l(onturaralr$t:2gu.
c)
l0 K!'
)
35
r
-\\
v
-.o\16\.
v
7N..
/ v\\\/',^\\
ry
(
\
)t{liT\
l0 K!,
$ekil 5'9'
Birincibolgeninpseuclogravite
anomaliharitasrnclan
olusturulan
tig boyuilu moclel. I(ontur arah$r: O.Z l(m.
l6
(
I
l0 KE
$ e k i l 5 . l O . l k i n c il :
nc,ano,usruru,
an
u,,",ll lfil [H:,l:;iJ:::::; I :TiiJ :,itas,
,l
tl
tt
I
{1
\\
l2
\o
S,cu*
\\
\/
\./
I
ri/
I
l
I
I
I
/
1
I
t
II
-o
/l
\
)
o
.--\
\
0
$ekil5' I l ' gekir5'9'craverirenmocrerin
yenicren
orugtururan
manyetil<
anomalisi.
l(onturarall$r= tO nt..
l0 Kla
38
\
I
0
$ e ki l5 .1 2 . g e ki r5 . ro' cr aver ir enmoder inyenicr en
or uEtur ur an
manyetil<
anomalisi.
I(onturarah$r= | O ni.
lOK!.
39
5.3. Gravite Anomalilerinin Iki Boyutlu Ters Q6ziimleri
Qahgrnasahasrnrngravite anomali haritastgekil 3.2' cle verilmigtir. Kuzeyde
Aydrn-Germencik civannda B0y0k Menderes Grabeni, giineyde Milas civartnda
I(erme Grabeni olmak iizere iki bolgeye ayrtlarakEahgmalaryaptlmtgilr. $ekil 5.13
ve 5.14' de Biiytik Menderes ve I(erme Grabenlerine ait gravite anomalileri
verilmekteclir. Ters Qdziim aEamasrndamoclel parametrelerini azaltmak amactyla
gtig spektrumu clerinlik hesaplamalanndanyararlantlmtgilr. Profiller boyunca giig
spektrumundan
bozucu
kiitlelerin
taban derinlikleri
hesaplanarak, model
olugturma agamasrncla,modeli srntrlaytcrparametre olarak kullantlmtgtlr. Gravite
gekil 4.3'deki
anomalilerinin delerlendirilmelerinde
diyagramda
g6sterilen
basamaklaruygulanmtgilr.
5.3. 1. Derinlik hesaplamalart
$ekil 5.13 ve 5.14' de verilen b6lgeler iginde gegitli profiller altnmtgilr.
Kuzey bolgesinde AA', BB', CC' dolrultulannda 3 adet, giiney bdlgesinde DD've
EE' dolrultularrnda
2 adet olmak 0zere toplam 5 adet profil segilmigtir. Birttin
profiller igin grict arahlr 2 km altnmtgilr. Altnan ttim profillerden gozlemsel gravite
clelerleri grafiklenmigtir($ekil 5.17.a,5.18.a, 5.19.a, 5.20.a, 5.21.a). Gdzlemsel
gravite anomalisi tizerine q/gun olarak gizilen rejyonal cleferler, gozlemsel gravite
anomali clelerlerinden gtkanlarak rezid0el anomali clelerleri elcle eclilmig ve bu
delerlere g0g spektrumu r4rgulanarakderinlik delerleri bulunmuqtur ($ekil 5.15
ve 5.16). Elde edilen derinlik clelerleri Qizelge 1'de verilmigtir.
Qizelge 1. Btryiik Menderes ve l(erme Grabenlerineait profillerin gtig spektrumu
derinlik deferleri
i. Btiytik Menderes Grabeni
pRoFiL
peniNI-idi(r<m)
GuespEI<rRuMu
AA
4.5
BB
4.58
cc
4.6
ii. Kerme Grabeni
pRoFiL
pr,nixr-i6i(r<m)
cuc spEKTRuMu
DD
4.37
EE
4
.l( )
),'l):
7J'*i
e ll,
i
\//
/^\
-{'^ffi\--',.-x J.\,
X
Kwatemer
Permlyenve dahageng
Metamorfikkayaglar
gekil5.13. $ekil3.2'degosterilenBtiyiikMenderesbolgesinin
Konturaralt$t: 2 mgal.
graviteanomaliharitast.
r.
ig jeolojigosterilmektecli
Genellegtirilm
4l
Kuvatemer
ve dahagenq
Permlyen
Paleozolkve daha Yaglt
$ekil 5.14. $el<il3.2'clegosterilenKerme graben bolgesinin
gravite anomali haritasr.Kontur arah$r: Z mgal.
jeolojigosterilmel<teclir.
Cenelle5tirilmig
12
lo -!
''-l
1
8-\
^ i\
D-.
8
t\
-
-?
-{
-{-1
3
J
I
" I
0-1
l
_. r l_ t
!
o-
e
-l
t\
-r-i
"ttl
0.00
-6
0.00
(b)
\
t ' \+r h =
{.i8
\..'
\,
-
\.
\
*
\
..-- \-
0 .l 0
knl
{).?0
;+
0.30
K
l0
6
to
-2
*-l
-b
0.00
0.10
0.30
0.30
$ekil 5.15. Btrytl<Mencleresve Kerme Grabenlerigravite anomali
profillerine
hesaplamalarr.
.uygulanan gtig spel<trumuclerirrlil<
a.) ProfilAA, b.) profitBBI c.) profitCCI
13
l0
lo
8
6
6
_l
-l
J
U
to
J
2
0
-2
-2
-.t
-.1
-6
---r+
t"
0.00
0.10
0.20
0.30
K
-o
.l ---r--
0.00
o.10
0.20
0.30
$el<il5. 16. Biiy0k Mencleresve Kerme Grabenleri gravite anomali
profillerineyygulanangtg spektrumuclerinlil<
hesaplamalart
a.) ProfilDD, b.) ProfilEE.
44
Giig spektrumundan elde edilen derinlik delerleri kargrlagtrrrldtltncla,bu
delerlerin AA', BB', CC' profillerincle birbirine gok yakrn oldulu fakat DD' ve EE'
profillerinde ise farldroldulu gozlenmigtir.
5.3.2. iki boyutlu ters modelleme
Boliim 4.4'de anlatrldrlr gibi, iki boyutlu modellerin olugturulmasragalrdaki
agamalarlagergeklegtirilmigtir.
$ekil 5.77.b ,5.18.b, 5.19.b, 5.2.O.bve 5.21.b' de
verilen rezidtiel anomali profillerindeki g6kel kaltnltk giig spektrumu yoluyla
anomaliye neden olan yaprlarrn taban clerinlikleri bulunmugtur. Taban derinlili
hesaplanan anomali profillerinin Marquart'rn ters goz0m algoritmastna gore ikiboyutlu modellerinin olugturulmast igin taban derinliklerinin, gtig spektrumu
clerinlik hesaplartndan bulunan delerlere yaldagana kadar Ap yolunluk farkt
clelerleri defigtirilmigtir. Yolunluk farkr deleri segerken yaplnln taban derinlilini
gtig spektrumundan bulunan derinlile yaklagtrrtlarakbir segim yaprlmasr gerekir.
Buna g6re hesaplanan yolunluk
farkr de$erleri gizelge Z'de
5.77.c, 5.18.c, 5.79.c, 5.20.c ve 5.27.c' de
verilmigtir. $ekil
Biiyiik Menderes ve l(erme
grabenlerinin yukartda anlatrldrfr gibi modelleri olugturulmugtur. Gravite anomali
profillerinin giig spektrumlanndan elde edilen taban derinlikleriyle tryum igincle
olan yolunluk farkr deferlerinin, bu yolla bulunmasl iki boyutlu basen Eeklincleki
mocleller ve onlan gevreleyenyan kayag hakktnda bilgi vermigtir (Qizelge Z).
Qizelge 2. Biiytik Menderes ve l(erme Grabeni iizerincle ahnan profillerin
yolunluk farkrdelerleri
i. Btiyiik Menderes Grabeni
Ap(tvtgmr)
pROFiL
AA
-0.279
BB
-0.2900
cc
-0.2906
ii. Kerme Grabeni
PRoFiL
&(tvtgm*)
DD
- 0.1205
EE
-0.1257
45
Rejyonal
30
anomatl
f
20
i)-r-.ur
grauite
anornqlis:i.
10
N
o
b)
Ca
\
-10
-20
-30
-40
?
(-)
-t
I0
-
rl*
l___-_\.......,\+_
'
!
|
. J
(c)
20
gK.
Jrli
l0
+=:=*--:*=l-*
r,'i'l'
\...7
\' 7
I
5p = -t) 179\lgnr
h=4.5 l(111
$ekll 5.17. Biiyiik MencleresBolgesi ; ProfilAA'. a.) Gdzlemsel,
rejyonal,b.) rezlcliielgravite anomali profilleri,c.) Moclel
.16
{
d
b)
aJ
F
F
B
B
lu
0
J
:
o
lO Krn
20
3Ll
6 *f-*--* -*-:":+ :--{.:--ffi |
|
ri -J
-'
|
a0Km
j i_l
1(r
l)
.:::.-.,.*/
(c)
'-+"
40
|
aP:
I
--0.2e'o uq;s
h *- 4.58 km
Bdlgesi ; ProfilBB'. a.) Gdzlemsel,
$ekil 5.18. B0ytrkMenderes
rejyonal b.) rezlclilelgravlte anomall profilleri,c.) Model
41
'or
I
t"l
I
2 0 -l
ftr,jryunul,
or tozr tali
o----'-=+*
*-*---+--1-*-+--**
,| -lF*{ o'',.
o
'^l
-f*-.
d
u,
a.)
F
I
-'o-l
- r.,1
Lw'
''
--;
**
*
I
----'f---'**-.*
\
rol
,
-
:-l->r
--Ft
' '..''*-^
Gtjzletrtsel
grlu.Lfe
o.rzorrroldsi
,\
t*--
*
|
-30--l
\",
*-".
|
|
/
/ .-**-**
r.
l
$
-r*-**-,'"*
\
i
/le s idiie t.
ortornuli
\ t'*
-\+-/.+-'
I
I
*4o*l-0
C
r--_----*"r
l|
L \--l
r)
r --
t,r*'
l OK m
.,+OKM
C
0
t
U
:)
$ekil 5.19. Biiy0k Menderes Bdlgesi ; ProfilCC'. a.) G6zlemsel,
rejyonal, b.) rezid0el gravite anomali profilleri,c.) Moclel
48
40
30
^\
UOZLCNLSCL
\)
d
b,
p
20
b'-
10
g7'auite
anomalisi
a
r'' R e z i d u e L
- 10
/,,,
,-.---)'
attontali
-20
,lO
$ekll 5.20. Kerme B6lgesi ; profil DD'. a.) Gozlemsel,rejyonal
b.) rezicl0elgravite anomali profilleri.c.) Moclel
49
,ReiuonoL
aioinati
f
820
GozLemseL
grauite
anornalisi
b,
,\
aJ
t-
1t <
a)
\
'?ezidtiet
anontaL,L
4OKn
E
J
x
t,
h=4 krn
(c)
$ekil 5.21. Kerme Bolgesi ; ProfilEE'.a.) G6zlemsel,rejyonal
b.) rezidiiel gravite anomali profilleri.c.) Moclel
50
5.4. PseudograviteAnomalilerinin Yatay Gradientlerinin En BUyUkYerleri
BolUm 4.2'de verildi$i gibi, havadan manyetik anomaliler inklinasyon ve
denldinasyon agrlannr ve
grid
aralt$t de$erleri belirlenerek pseudogravite
anomalileri olugturulur. Bolgenin inldinasyon agtst 55", denklinasyon aglsl ise 3o
verilmigtir. Pseudograviteanomalileri gekil 5.7 ve gekil 5.8' de verilmigtir.
Yatay gradientin maksimumlarr ise gekil 5.ZZ ve
gosterilmigtir.
Burada gemberlerin bUyUklfikleri gradientin
gekil 5.23
'de
magnittid0
ile
oranilltdtr. Bu y6ntem do$rudan anomaliye neden olan yaprlann srnrrlartnt
vermektedir.
5. 5. Havadan Manyetik ve Gravite Anomali Profillerinin Kargrlagtrnlmasr
Onemli gorUlen bazt yerlerdeki havadan manyetik anomalileri gravite
anomalileriyle kargtlagbrmak amacryrlagekil 3.1' de verilen havadan manyetik
anomali haritastndan AA', BB', CC' olmak tizere uygun gortilen yerlerden 3 adet
profil altnarak lineer trend uzaklagilrtlmrgtrr.Biiti.in profiller igin e$im aglst 55o
mtknailslanma gidcletij = 1 Am-1 altnmtgtlr.Azimut agtlanAA' profili igin 32o, BB'
profili igin O" ve CC' profili igin 25' olarak belirlenerek havadan manyetik anomali
profillerinin pseudogravite d6nUgtimleri gekil 4.3' de verilen diyagramdaki gibi
olugturulmugtur. AA' ve BB' profilleri igin azimut agrsr 360o -cc oldu$unclan bu
de$erlerde -32o ve -25o altnmtgttr. Burada o manyetik kuzeyle olan agdrr. Aynr
profiller $ekil 3.Z'de verilen gravite anomali haritasrndanda ahnmrgilr.AA', BB' ve
CC' do$rultularlndaki pseudogravite ve
gravite anomalileri birbiriyle korele
edilemeyecekleri g6rtilmtigtUr ($ekil 5.?A, 5.25, 5.26 ). Buradan da gravite
anomalileri ile manyetik anomalileri olugturan yaprlann farkh olduklarr ortaya
grkanlmrgflr.
5l
1 0K m .
$ekil 5.22. $ekil 5.3'cleki havadanmanyetik anomali haritastnclan
olugturulanpseudograviteanomali haritastntnyatay
graclientinin en b0y0k otclulu yerleri gdsterir harita
52
tr
t
f,t
I
{
It
t1
i
I
Mllas
-aI
t
.t
t
t
10Km
$ekil 5.23. $ekil 5.4'clel<ihavaclanmanyetik anomali haritasrndan
ol ugturulanpseuclogravite anomali haritasrnl
n yatay
graclientinin en btiy0r<orcru$u yerrerig6sterir harita
53
BO
60
40
20
F
A
o
C
-20
-40
-60
-aa
50 Km
6A
40
c)
o)
E
20
g
-r
- -au)
-40
-60
5A Km
40
a
3A
o
0)
('
c
20
10
-E,
r)(>
aY)
?(A
Km
a.) trenclialtnmtghavaclanmanyetil<
$ekil 5.24. Birincigel<ilcleki
(profil AA') ve aynt yere ait b.) pseuclogravitec.) gravite
anomali r:rofilleri
54
B
t
B,
BO
60
40
2A
o
F
C
-20
-40
-6@
-BA
b)
60
4Q
a
o
o)
E
20
@
-20
-40
-60
4Q
_34
o
P2a
tr
1@
o1020304vbv
$' e k i | 5 . 2 5 . B i r i n c i 5 e l < i l c | e k i a . ) t r e n c l i a l t n m t g h a v a d a nc')
m agravite
nyetik
(profil BB') ve aynl yere ait b') pseudogravite
anomali Profilleri
Km
5-s
tBA
60
40
20
I
o
t
tC
-20
-40
-6@
-t,0
50 Km
60
40
o
o)
E
20
a
-20
-40
-60
Sg Km
30
20
a
o
o)
E
10
o
-1A
-20
-30
so Km
$ekil 5.26. Birincigekilclekia.) trencliahnmrghavaclanmanyetik
(profil CC')ve aynl yere ait b.) pseudogravitec.) gravite
anomali profilleri
56
5. SONUC VE TETCONIKYORUM
Havadan manyetik anomalilerden olugturulan iig boyutlu moclellerden
segilen her iki b6lgede de bozucu ktitlelerin tist derinliklerinin ytizeyden yaklagrk
'da
1 km oldu$u belirlenmigtir. $ekil 5.9
verilen Germencik-Soke arasrna ait tig
boyutlu modelin taban derinli$i 2.5 km, aynl modelin yapr mrknatrslanmasrda
'da
0.6 Am-1 olarak hesaplanmrgtrr.$ekil 5.1O
verilen Milas civanna ait tig boyutlu
modelin taban derinli$i 8.5 km ve yapr mtknailslanmaslnln gicldeti de 1 Am-1
olarak hesaplanmtgttr.
Aydtn-Germencik ve Gevresineait gravite anomali profillerinin iki boyutlu
modelleri olugturulmu; ve anomali profillerinin modellenmesinde Marquart'ln
(1968) ters goztim algoritmast kullantlarak yo$unluk farkr de$erleri, gtig spektrumu
ve yan de$er agtklt$tndan elde edilen derinlik de$erlerinin fonksiyonu olarak
hesaplanmtgtrr (Qizelgel ve
Qizelge Z). it<i boyutlu gravite modellerinin
incefenmesinde, grabenlerin Paton'un (1992) one sUrclii$ti gibi simetrik olmayan
faylartn kontroliinde olabilece$i g6riilmektedir. Aynca 32", O" ve 25o azimut
agtlarryla gravite
ve
havadan
manyetik
haritalardan ahnan
profilerin
kargtlagttnlmaslsonucunda manyetik anomalilere neclen olan bozucu k0tlelerin,
gravite anomalilerine neden olan bozucu klitlelerle aynr olmadrklan anlagrlmlgtrr.
Milas civartna ait Ug boyutlu model incelendi$incle bozucu yaplnln bir yay
gibi Kuzeybattya do$ru uzandt$t g6zlenmigtir. Bu Afoika levhasrnrn Anadolu
Ievhastntn alilna l(uzey-Do$u yontinde daltgt sonucu olugan aclalayl niteli$inde
bir yaptntn varh$rnr ortaya koymaktadlr, McKenzie (1972).
Eg" Denizi'nde
volkanik zincirin varh$r Dewey ve $eng6r (1979) ve $engor (1982)' de yer
almakta olup bu yayln kta igindeki olast devamrna ait bir bilgi verilmemektedir.
$ekil 5.1O'un incelenmesi sonucu Ege denizindeki volkanik zincirin Menderes
Grabeninin gtineyinden (yaldagrk 50 km) Milas'a kadar devam etti$i
gorillmektedir. Yaptntn hesaplanan stiseptibilite de$eri onun bazaltik ozellikte
olabilece$ini ortaya grkarmaktadrr (Telford ve di$. , 7990). Kuzeydeki 1'nolu
modelin
s0septibilite de$erinin diigtik olmasr nedeniyle daha gok asidik
olabilece$i ortaya konulmugtur (Telford ve di$. , 7990). Bu durum Barber 09eZ);
I(earey ve Brooks (1991)'un 6ne stirdUkleri birbirlerine yaklagan levhalar modeline
uymaktadtr. Bu modelin sonuglart Ug boyutlu manyetik modellerclen elde edilen
sonuglarlakargtlagilrtlarak$ekil 5.1'de verilen derin yaprsal model onerilmigtir.
57
G
KG
I
Ll
I
6.1 Derinyaplsalmodel
K
BMG
t,
/
58
I(AYNAI(LAR
ALPAR B. ve EREZ,K., 1984, Aydtn-GermencikSahastJeotermal Enerji
Aramalan Sismik EtUdti Raporu. 19a4 M.T.A Gn. Md.
BARBER A. J., 198?. Interpretations of the tectonic environment of
southwest of Japan, Proceeding of Geological Association 93,
p. l3l-145.
BASARIR E.,7975, Qine gtineyindeki metamorfitlerin petrografisi ve
bilimsel indeks minerallerin doku igerisindeki geligimleri:
Dogentliktezi, E.U.F.F.izmir, s. 85 (yaylnlanmamrg).
BLAIGLY, RJ. and SIMPSON, R\M., 7986, Approximating eclges of source
bodies from magnetic or gravi$ anomalies, Geophysics 51,
p.7494-1498.
BECKERPLATEN,.I.
D ., 797O, Lithostratigraphische,Untersuchungen im
I(anozoikum Stidwest Anatoliens (Turkei): Bundesants.
Bodenforsch.Geol. jahrb., Beih., 97, p.A3.
BERING,D., 1977, Lithostratigraphie,Tektonische Entwicklung und
Seegeschichteder neogenen und quatdran intramontanen
Becken der PisidischenSeenregion
(Stidanatolian),Beih. Geol. Jb 97, p. 244.
BORAY,A., AI(AT, U., A|(DEN|Z, N., AKCoREN, Z'., QA6LAYAN,A.,
GUNEY,E., I(ORI(MAZER 8., 6ZTURK, E. M. ve SAV, H.,
1973, Menderes Masifi'nin gUney kenan boyunca bazr
onemli sorunlar ve bunlann goztimleri: Cumhuriyetin 5O yrh
Yerbilimleri Kongresi Tebli$leri, Maden Tetkik ve Arama
Enst.Ankara s. 1 | -ZQ.
CAdLAYAN,M.A., 6zr{.iru<,E.M.,6ztuRK, 2., sAV,H. ve AI(AT,u.,
1980, Menderes Masifi g0neyine ait bulgular ve yaprsal
yorum: JeolojiMilhendisli$i Derg., s. 9 - 17.
CANET,J. ve JAOUL, P., 7946, Manisa'Aydrn-Kula-Gordes B6lgesinin
Jeolojisi Hakknda Rapor: MTA. Derleme Rap. No: 206A
(yayrnlanmamrg).
CORDELL,L., and GRAUCH,V.j.S., 7982, Mapping basement
magnetization zones from aeromagnetic data in the San juan
Basin. New Mexico: Presentedat the 52 nd Ann. Internat.
Mtg., Explor. Geophys., Dallas; abstractsand biographies,
o. A6-247.
59
CORDELL,L., and GRAUCH,V.J.S.,1985, Mapping basement
magnetization zones from aeromagnetic data in the San
juan Basin,New Mexico, in Hinze, W. J., ed., The utilifz of
regional gravig and magnetic anomaly maps: Tulsa,
Oklahoma, Socieg of Exploration Geophysics, p. 181-197.
CORDELL,L.,and HENDERSON,RG., 1968, Iterative three-dimensional
polution of gravigl anomaly data using a digital computer.
Geophysics33, p. 596-601.
DEWEY,J. F.ve $ENGOR A.M.C., 7979, Aegean and surrounding regions:
complex multiplate and coninuum tectonic in a convergent
zone: Geol. Soc. Amer. Bull. 90, p. 84-9?-.
DOBRIN,M.B., and SAVIT,C.H., 1988, Introduction to Geophysical
Prospecting, Fourth Eclition,McGrawHill Book Company.
DORA, 6.0., KUN, N. ve CANDAN, O., lggL, MencleresMasifi'nin
Metamorfi k Tarihgesive Jeotektonik l(onumu: Tilrkiye jeo.
Btllt. 35/1 , s. 1-74.
DUMANT, J. F, UYSAL,$. $iM$EI(, S., KARAMANDERESi,I.H ve
LETOUZEY
, 1., 7979, Giineybatr Anaclolu'daki grabenlerin
olugumu, MTA clergisi, No: 92, s. 7_17.
EI(NGEN, A. 7979,.feotermik Enerji Aramalan Germencik - Soke(Aydrn)
B6lgesi Gravite Ettidti. MTA Derleme Rap No:6474.
GOODACRE,A.l(, 1973, Some comments on the calculation of the
gravitational and magnetic attraction of a homogeneous
rectangular prism, Geophysical Prospecting 21, No: 1,
s.66-69.
GULAY, O., 798Z,.feotermal enerji aramalan,Aydrn-Germencik gravite
ettidU, MTA yayrnr,Rap.No : 7258/1258.
I(AVLAKO6LU, S,. 1985 M.T.A Gn. Md. 50.y1 Simpo4yumu Bildirileri.
s.269-271.
I(EAREY,P., ve BROOKS.M., 1991 Ceophysical Exploration, Second
Edition, Blackwell Scientific publication.
KEAREY,P., 7991, A possible source of the South-Central England
magnetic anomaly: Basalticrocks beneath the London
Platform,Journal of the Geol. Soc. Lonclon 148, p. 775-78A.
I(EAREY,P., 1977, Computer program 'prism' to compute gravigr ancl
magnetic anomalies of right rectangular prism, Universi$ of
Bristol,England (unpublished).
60
KONAI(, N., AKDENIZ, N. ve 6ztum, E. M., 1987, Geology of South of
Menderes Masift Guide Book for the field ExcursionAlong
Western Anatolia, Turkey, General Directorate of Mineral
Researcand Exploration of Turkey, Ankara, p. 42 - 53.
MARQUART, D.W., 1963. An algorithm for least-squares-estimationof
non-linearparameters,Jour,Soc. Indust. Appl. Math. 11,
No: Z, p.431-441.
Mc|GNZIE, D.P., 7972, Active tectonics of the Mecliterraneanregion,
Geophys.Jour.Roy. Astron. Soc. 30, p. 109-185.
MUKIY, I.V.Rand RAO, S.j, 1989, A fortran-77 program for inverting
gravi$l anomalies of two-dimensional basement structures,
Computersand Geosciences15, p. 1149-1156.
dzTtjRrc, L. 7970, Aycln - S6ke B6lgesi ikinciTtirev Haritasr.MTA Argiv
No: 4479 Ankara
PATON, 5., 7992, Active normal faulting, drainage patterns and
sedimentation in southwestern Turkey, Journal of the
GeologicalSocieg, London 149, p. 1037-7044.
SATIR M., FRIEDRICHSEN,
H., 7986, The origin and evolution of the
Menderes Massif, W;Turkey, A rubidium/strontium and
o4/gen izotop stucly. Geologische Rundschau, 7 5f 3,
p. 7O3 - 714, Stuttgart.
SEYITOGLU,G., ve SCOTT,8.C., 7997, Late Cenozoic crustal extension ancl
basin formation in westTurkey, Geological Magazine 128,
p. 155-166.
SEYiTOGLU,G., ve SCOTT,8.C., 1992, Late Cenozoicvolcanic evolution of
northeasternAegean region, journal of Volcanology and
Geothermal Research54, p. 157-176.
SEYITO6LU,G., SCOTT,B.C.,ve RUNDLE,C.C., 7992, Timing of Cenozoic
extensional tectonics in west Turkey, Journal of the
GeologicalSocie!, London 149, p.533-538.
SCHULLING,RD. ve $ANKEK 1962, Ti.irkiye'ninG0ney Batrsrndaki
Menderes Migmatit Kompleksinin Petrolojisi,Yagrve Yaprsr
Hakknda Agldamalar: Maden Tetkikve Arama Enst.
Derg No: 58, s. 71-84.
$ENGOR"A.M.C., 7982, Ege'nin neotektonik evrimini yoneten etkenler,
Bafl Anadolu'nun geng tektoni$ive volkanizmasl paneli,
Tilrkiye Jeol.l(urultayr,s. 59-7 1.
61
SULUN, S., I(AYA, C. ve DUVARCI,E, 1986, Rejyonaljeoelektrik haritalarr
projesi Aydrn'S6ke-Kugadasr-SelimiyeNeojen Alanlan
RezistiviteEtUdfi. MIA Derleme No :7872. Ankara.
SPECIOR A. ve GRANT, F.S., 1970, Statisticalmodels for interpreting
aeromagnetic data. Geophysics 35, p. 293-302.
TAPPONNIER P., 1977, Evolution tectonique du systeme Alpin en
Mediterranee, Bull. Soc. Geo. France(7) 19, p. 437-460.
TELFORD,Q,.M.,GELDAKI, L.P.ve SHRIFF,RE., 1990, Applied
Geophysics,Second Edition, Cambridge Universig Press.
62
6zcEqnnig
1965 yrhnda istanbul'da do$du. ilk dgrenimini istanbul'da, orta 6$renimini
I(tbns'da, lise 6$renimini ise istanbul'da tamamladr. 1984 yrhnda girdigi yldrz
Universitesi Kocaeli MUhendislik Faktiltesi
Jeofizik Bolumti'nden 19gg yrhnda
Jeofizik Milhendisi olarak mezun oldu.
19481993
yrllarl arastnda Maden Tetkik ve Arama Genel Mgcltirlti$U
Jeofizik Ettidleri Daire Bagkanh$r, Havadan Prospeksiyon Servisinde Jeofizik
Mtihenclisi olarak gorev yaptr. 1993 yrtrndan buya aynr kurumun, Maden
EtUd ve
Arama Daire Bagkanh$r Jeofizik MUhendisi olarak gorev yapmaktadrr.