AFET YÖNETİMİNDE YENİDEN YAPILANMA: FEMA

AFET YÖNETİMİNDE YENİDEN YAPILANMA: FEMA

66.Türkiye Jeoloji Kurultayı
1-5 Nisan/April 2013
66th Geological Congress of Turkey
AFET YÖNETİMİNDE YENİDEN YAPILANMA: FEMA-ABD
ve AFAD-TÜRKİYE KARŞILAŞTIRMASI
Ali Tolga Özdena, Bülent Özmenb
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi
Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi
([email protected])
a
b
ÖZ
Ülkelerin ve toplulukların afetlerin artan etkilerine karşı mücadele etme yaklaşımlarında
ortaya çıkan yetersizlikler son yıllarda bir takım kurumsal yeniden yapılanma stratejileri
gözlenmesine neden olmuştur. Özellikle geniş bir etki alanına sahip ve yol açtığı kayıplar
açısından geleneksel afet yönetimi politika ve stratejileri ile baş edilemeyen afet olaylarından
sonra bu daha da ön plana çıkmaktadır. 1990´lı yıllar itibari ile afetlerle mücadele de
uluslararası politikalarda önemli kaymalar yaşandığı görülmektedir. Başta Birleşmiş Milletler
olmak üzere bir çok uluslararası organizasyon “geleneksel afet yönetimi” politikalarından
“afet risk yönetimi” politikalarına doğru bir değişimi tartışmakta ve teşvik etmektedir.
Türkiye´de yaşanan 1999 Doğu Marmara Depremleri (17 Ağustos ve 12 Kasım) sonrasında
ve ABD´de yaşanan Katrina Kasırgası (29 Ağustos 2005) sonrasında ortaya çıkan gelişmeler
her iki ülkenin afet yönetimlerinde bir yeniden yapılanma politika ve stratejisi oluşmasında
önemli etkiler meydana getirmiştir. ABD´nin afet yönetiminde ki en etkin ve öncü kurumu
olan Federal Emergency Management Agency (FEMA) bu süreç içerisinde hem yönetimsel
hem de mevzuat anlamında önemli değişimler geçirmiştir. Bu noktada, ABD´nin en önemli
afet kanunu olarak değerlendirilebilecek olan “Stafford Yasası - 1988” (orjinal adı: Robert T.
Stafford Disaster Relief and Emergency Assistance Act) hem afet öncesi hem de afet sonrası
çalışmaları bütünleştiren ve “afet risk azaltımı” ile “sakınım planlaması”na ağırlık veren yeni
bir hukuksal ve yönetimsel yapıya kavuşturulmuştur. Türkiye´de ise 1999 depremlerinden
sonra eleştiri ve önerilerin sıklıkla yoğunlaştığı afet yönetimindeki çok başlılık sorunsalı
karşısında, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)´nın 2009 da kurulması ile bu
anlamdaki eksiklikler giderilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte Türkiye´de afet mevzuatının
temelini oluşturan “Afet Kanunu – 1959” (Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle
Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun) ise yaşanan değişim sürecinde
önemli bir değişikliğe uğramadan yerini aynı şekilde korumaya devam etmiştir.
Bu çalışma da uluslararası alanda afet yönetimi politika ve stratejilerinde son yıllarda
yaşanan değişim ve dönüşümler kısaca anlatılmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda, hem ABD ve
Türkiye´de ki 21. Yüzyılın başında afet yönetiminde yaşanan kırılma noktaları analiz edilerek
kurumsal değişimler karşılaştırmalı olarak aktarılacak hem de bu dönüşüme eşlik eden ya da
etmesi gereken (beklenen) her iki ülke afet mevzuatlarının bu süreç içerisinde yaşadıkları
değişimin analizi ve karşılaştırması yapılmaya çalışılacaktır. Bu analiz ve karşılaştırmalar
sonucunda da ülkemizde ki süregelen afet yönetim yaklaşımının etkililiği analiz edilmeye
çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Afet, Afet Yönetimi, Afet Mevzuatı, FEMA, AFAD
302
66.Türkiye Jeoloji Kurultayı
1-5 Nisan/April 2013
66th Geological Congress of Turkey
REORGANIZATION IN DISASTER MANAGEMENT: FEMAUSA and AFAD-TURKEY COMPARISON
Ali Tolga Özdena, Bülent Özmenb
Middle East Technical University Faculty of Architecture
Gazi Üniversity Earthquake Engineering Application and Research Center
([email protected])
a
b
ABSTRACT
Institutional reorganization strategies have been emerged in recent years due to the increasing
adverse affects of disasters which have revealed insufficient coping capacities of countries
and communities. The demand to shift of institutional organizations have become more
prominent particularly following wide scale disasters which cause high level of losses and
cannot be coped with traditional disaster management policy and strategies. It is obvious
that by the 1990´s, important shifts has been observed related to disaster coping approaches
among the international policies. A considerable amount of international organizations such
as United Nations have been discussing and encouraging a shift from traditional disaster
management policies to disaster risk management policies.
The results and impacts of East Marmara Earthquakes experienced in Turkey (on Agust
17 and November 12, 1999) and Hurricane Katrina experienced in the US (on Agust 29,
2005) have important effects on the reorganization policy and strategy developments of both
countries´ disaster management systems. The most effective and leading disaster management
institution of the US, Federal Emergency Management Agency (FEMA), has experienced
important alterations in terms of both administrative and legal. In addition, the foremost legal
document of the US related to disaster concept, the Stafford Act (which is originally titled
as Robert T. Stafford Disaster Relief and Emergency Assistance Act), has been transformed
to a new administrative and legal structure in this period which integrates both pre- and
post-disaster efforts, and particularly concentrates on “disaster risk reduction”, as well as
“mitigation planning”. In Turkey, among the other problematic issues, multi-headed view
of Turkish disaster management system was criticized more explicitly following the 1999
earthquakes. In order to produce effective and reliable solutions for this problematic issue, a
new institutional organization has been developed in 2009 under the name of Turkey Disaster
and Emergency Management Presidency (AFAD, in Turkish; Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı). On the other hand, the basic disaster law of Turkey, Disaster Law (Number
7269) which has been put into effect in 1959 (originaly titled as Umumi Hayata Müessir
Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun) has not been
touched or enhanced in accordance with the developments in institutional and administrative
areas in this period.
In this study, disaster coping policy and strategy shift among the international agenda in
recent years is discussed and clarified briefly. In this sense, the milestones observed in
disaster management systems of Turkey and the US by the beginning of 21st Century is
analyzed and compared along with the analysis of developments experienced (or expected
to be experienced) within the disaster legal system of both countries in this period. The
effectiveness of ongoing disaster management system in Turkey is analyzed by means of the
results of comparisons between Turkish and the US disaster maangement system contexts.
Keywords: Disaster, Disaster Management, Disaster Regulation, FEMA, AFAD
303