Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü, 2011 Yılı 1

TÜRKİYE ELEKTRONİK HABERLEŞME SEKTÖRÜ
Üç Aylık Pazar Verileri Raporu
2011 Yılı 1. Çeyrek
Ocak-Şubat-Mart
Sektörel Araştırma ve Stratejiler
Dairesi Başkanlığı
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
Mayıs 2011, Ankara
İÇİNDEKİLER
1
2
GENEL PAZAR VERİLERİ ........................................................................................................... 1
1.1
YETKİLENDİRME VE HİZMET TÜRLERİNE GÖRE İŞLETMECİ SAYILARI .......................................................... 1
1.2
İŞLETMECİ GELİRLERİ VE KÂRLARI ..................................................................................................... 2
1.3
İŞLETMECİ YATIRIMLARI .................................................................................................................. 5
1.4
TOPLAM TRAFİK............................................................................................................................ 6
1.5
İSTİHDAM .................................................................................................................................. 10
SABİT PAZAR VERİLERİ .......................................................................................................... 12
2.1
ABONE SAYILARI ......................................................................................................................... 12
2.2
SABİT PAZARDA GELİRLER ............................................................................................................. 14
2.3
SABİTTEN ARAMA GELİRLERİ ......................................................................................................... 15
2.4
SABİT PAZARDA TRAFİK HACMİ ...................................................................................................... 18
2.5
KISA NUMARALAR ....................................................................................................................... 24
2.6
EN ÇOK TRAFİK GÖNDERİLEN VE ALINAN ÜLKELER............................................................................. 25
2.7
AYLIK KULLANIM MİKTARI (MOU) ................................................................................................. 25
2.8
ABONE BAŞINA ORTALAMA ÇAĞRI BAŞLATMA .................................................................................. 26
2.9
ABONE BAŞINA AYLIK GELİR (ARPU).............................................................................................. 27
2.10 SABİT NUMARA TAŞINABİLİRLİĞİ .................................................................................................... 27
2.11 SABİT PAZARDA YATIRIM .............................................................................................................. 27
3
İNTERNET VE GENİŞBANT VERİLERİ ....................................................................................... 29
4
MOBİL PAZAR VERİLERİ ......................................................................................................... 41
4.1. ABONE SAYISI VE PENETRASYON .................................................................................................... 41
4.2. MOBİL ABONE PROFİLİ ................................................................................................................ 45
4.3. MOBİL TRAFİK HACMİ.................................................................................................................. 52
4.4. EN ÇOK TRAFİK GÖNDERİLEN VE ALINAN ÜLKELER............................................................................. 55
4.5. KISA NUMARALAR ....................................................................................................................... 56
4.6. SMS VE MMS ........................................................................................................................... 57
4.7. MOBİL GELİR ............................................................................................................................. 59
4.8. ABONE BAŞINA AYLIK GELİR (ARPU).............................................................................................. 63
4.9. AYLIK KULLANIM MİKTARI (MOU) ................................................................................................. 65
4.10. MOBİL YATIRIM .......................................................................................................................... 66
i
5
DİĞER HİZMETLER ................................................................................................................. 68
5.1. ALTYAPI HİZMETLERİ.................................................................................................................... 68
5.2. KABLOLU YAYIN HİZMETLERİ ......................................................................................................... 69
5.3. UYDU HABERLEŞME HİZMETLERİ .................................................................................................... 70
5.4. UYDU PLATFORM HİZMETLERİ ....................................................................................................... 71
5.5. GMPCS HİZMETLERİ................................................................................................................... 72
5.6. REHBERLİK HİZMETLERİ ................................................................................................................ 72
5.7. OKTH HİZMETLERİ ..................................................................................................................... 73
6
SONUÇ .................................................................................................................................. 74
ii
ŞEKİLLER LİSTESİ
ŞEKİL 1-1 TOPLAM GELİRLERİN DAĞILIMI, 2010, MİLYAR TL .............................................................................. 3
ŞEKİL 1-2 İŞLETMECİLERİN TOPLAM GELİRDEN ALDIĞI PAY, %.............................................................................. 3
ŞEKİL 1-3 TOPLAM YILLIK ARAMA TRAFİK MİKTARLARI, MİLYAR DAKİKA................................................................ 7
ŞEKİL 1-4 TOPLAM ÜÇ AYLIK ARAMA TRAFİK MİKTARLARI, MİLYAR DAKİKA .......................................................... 8
ŞEKİL 1-5 TRAFİK DAĞILIMI, % ...................................................................................................................... 9
ŞEKİL 1-6 TRAFİK DAĞILIMI, MİLYON DAKİKA ................................................................................................... 9
ŞEKİL 1-7 İSTİHDAM, 2011 1. ÇEYREK .......................................................................................................... 10
ŞEKİL 1-8 İSTİHDAM DEĞERLERİNİN DAĞILIMI, 2011 1. ÇEYREK, % .................................................................... 10
ŞEKİL 1-9 TOPLAM İSTİHDAMIN EĞİTİM DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI, 2011 1. ÇEYREK ......................................... 11
ŞEKİL 1-10 TOPLAM İSTİHDAMIN KADIN-ERKEK DAĞILIMI, 2011 1. ÇEYREK ........................................................ 11
ŞEKİL 2-1 SABİT ABONE SAYISI VE PENETRASYON ............................................................................................ 12
ŞEKİL 2-2 YILLIK SABİT GELİRLERİN DAĞILIMI, % ............................................................................................. 14
ŞEKİL 2-3 SABİT ÜÇ AYLIK GELİRLERİN DAĞILIMI, %......................................................................................... 15
ŞEKİL 2-4 TT SABİTTEN ARAMA GELİRLERİ, MİLYON TL .................................................................................... 16
ŞEKİL 2-5 STH-TT İLGİLİ HİZMET GELİRLERİNE GÖRE PAZAR PAYLARI, % ............................................................. 17
ŞEKİL 2-6 STH-TT TELEFON HİZMETLERİ GELİRLERİNE GÖRE PAZAR PAYLARI, % .................................................. 18
ŞEKİL 2-7 TÜRK TELEKOM TRAFİK DAĞILIMI, % ............................................................................................... 19
ŞEKİL 2-8 STH – TT ÇAĞRI BAŞLATMA (ŞEHİRİÇİ) TRAFİĞİ KIYASLAMASI, % ......................................................... 20
ŞEKİL 2-9 STH – TT ÇAĞRI BAŞLATMA (ŞEHİRLERARASI) TRAFİĞİ KIYASLAMASI, % ................................................ 21
ŞEKİL 2-10 STH – TT ÇAĞRI BAŞLATMA (MOBİLE DOĞRU) TRAFİĞİ KIYASLAMASI, % ............................................. 21
ŞEKİL 2-11 STH – TT ÇAĞRI BAŞLATMA (YURTDIŞINA DOĞRU) TRAFİĞİ KIYASLAMASI, % ....................................... 22
ŞEKİL 2-12 STH – TT SABİTTE SONLANDIRILAN ULUSLARARASI ÇAĞRI TRAFİĞİ KIYASLAMASI, % .............................. 23
ŞEKİL 2-13 STH – TT MOBİLDE SONLANDIRILAN ULUSLARARASI ÇAĞRI TRAFİĞİ KIYASLAMASI, % ............................ 23
ŞEKİL 2-14 STH-TT SABİTTEN BAŞLATILAN TOPLAM TRAFİKTEKİ PAYLARI, %........................................................ 24
ŞEKİL 2-15 SABİT MOU, DAKİKA ................................................................................................................. 26
ŞEKİL 2-16 SABİT ABONE BAŞINA ORTALAMA ÇAĞRI BAŞLATMA, DAKİKA ............................................................ 26
ŞEKİL 2-17 ARPU, 2011, TL...................................................................................................................... 27
ŞEKİL 2-18 TT’NİN YATIRIMLARI, MİLYON TL ................................................................................................. 28
ŞEKİL 2-19 ÜÇ AYLIK TT YATIRIM MİKTARI, MİLYON TL ................................................................................... 28
ŞEKİL 3-1 GENİŞBANT İNTERNET ABONE SAYISI ............................................................................................... 29
ŞEKİL 3-2 XDSL ABONE SAYISI ..................................................................................................................... 31
ŞEKİL 3-3 TÜRKİYE VE AB ÜYE ÜLKELERİN SABİT İNTERNET BAĞLANTI ÇEŞİDİ YÜZDELERİ, % .................................... 33
ŞEKİL 3-4 HIZLARA GÖRE SABİT GENİŞBANT İNTERNET ABONELERİN DAĞILIMI, 2011 1.ÇEYREK .............................. 34
ŞEKİL 3-5 AB ÜLKELERİ VE TÜRKİYE’DE HIZLARA GÖRE SABİT GENİŞBANT İNTERNET ABONELERİNİN DAĞILIMI, %........ 35
ŞEKİL 3-6 GENİŞBANT ABONELERİN İŞLETMECİ BAZINDA DAĞILIMI, % ................................................................. 36
ŞEKİL 3-7 BAZI AB ÜLKELERİ VE TÜRKİYE’DE PERAKENDE SABİT GENİŞBANT HİZMETLERİNDEKİ YERLEŞİK VE ALTERNATİF
İŞLETMECİ PAYLARI, % ...................................................................................................................... 37
ŞEKİL 3-8 TÜRKİYE VE BAZI AB ÜLKELERİNİN NÜFUSA GÖRE SABİT-MOBİL GENİŞBANT PENETRASYON ORANLARI, % ... 38
ŞEKİL 3-9 TÜRKİYE VE BAZI AB ÜLKELERİNİN HANEHALKINA GÖRE SABİT GENİŞBANT PENETRASYON ORANLARI, % ..... 38
ŞEKİL 3-10 “.TR” UZANTILI ALAN ADLARININ DAĞILIMI, 2011 1. ÇEYREK ........................................................... 39
ŞEKİL 3-11 ERİŞİM DURUMU....................................................................................................................... 39
ŞEKİL 3-12 IP ADRESİ ÜLKE BİLGİSİ .............................................................................................................. 40
ŞEKİL 4-1 MOBİL ABONE SAYISI VE TOPLAM NÜFUSA GÖRE PENETRASYON .......................................................... 41
ŞEKİL 4-2 MOBİL ABONE SAYISI VE 0-9 YAŞ HARİÇ NÜFUSA GÖRE PENETRASYON ................................................. 42
ŞEKİL 4-3 FATURALI-ÖN ÖDEMELİ MOBİL GENİŞBANT ABONE SAYILARI, 2011 1. ÇEYREK, BİN ............................... 43
ŞEKİL 4-4 TÜRKİYE VE BAZI AVRUPA ÜLKELERİNİN MOBİL PENETRASYON ORANLARI, % .......................................... 44
ŞEKİL 4-5 YILLARA GÖRE TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİ MOBİL PENETRASYON ORANLARI, % ........................................ 44
ŞEKİL 4-6 ÖN ÖDEMELİ VE FATURALI MOBİL ABONE ORANLARI, % .................................................................... 45
ŞEKİL 4-7 BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE ÖN ÖDEMELİ/FATURALI ABONELERİN DAĞILIMI, %...................................... 46
ŞEKİL 4-8 3G ÖN ÖDEMELİ VE FATURALI MOBİL ABONE ORANLARI, (%) ............................................................. 46
ŞEKİL 4-9 BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE 2G-3G ABONELERİN DAĞILIMI, % ............................................................ 47
ŞEKİL 4-10 İŞLETMECİ BAZINDA TOPLAM ABONE SAYILARI, MİLYON.................................................................. 48
iii
ŞEKİL 4-11 TOPLAM TAŞINAN NUMARA SAYILARI............................................................................................ 48
ŞEKİL 4-12 MOBİL İŞLETMECİLERİN ABONE SAYISINA GÖRE PAZAR PAYLARI, %..................................................... 49
ŞEKİL 4-13 MOBİL İŞLETMECİLERİN ABONE KAYIP ORANLARI (CHURN RATE), % ................................................... 50
ŞEKİL 4-14 İŞLETMECİ BAZINDA ÖN ÖDEMELİ / FATURALI ABONELERİN DAĞILIMI, % ............................................. 50
ŞEKİL 4-15 ÖN ÖDEMELİ ABONELERİN DAĞILIMI, % ........................................................................................ 51
ŞEKİL 4-16 FATURALI ABONELERİN DAĞILIMI, % ............................................................................................. 52
ŞEKİL 4-17 MOBİL İŞLETMECİLERİN DÖNEMLERE GÖRE TOPLAM TRAFİK MİKTARLARI, ........................................... 53
ŞEKİL 4-18 MOBİL İŞLETMECİLERİN TRAFİĞE GÖRE PAZAR PAYLARI, % ................................................................ 54
ŞEKİL 4-19 MOBİL TRAFİK DAĞILIMI, % ........................................................................................................ 54
ŞEKİL 4-20 MOBİL TRAFİK DAĞILIMI, MİLYON DAKİKA ..................................................................................... 55
ŞEKİL 4-21 DÖNEMLERE GÖRE MOBİL SMS VE MMS MİKTARI, MİLYON ADET ................................................... 58
ŞEKİL 4-22 İŞLETMECİ BAZINDA SMS SAYISI, MİLYAR ADET .............................................................................. 58
ŞEKİL 4-23 İŞLETMECİ BAZINDA MMS SAYISI, MİLYON ADET ............................................................................ 59
ŞEKİL 4-24 YILLAR İTİBARİYLE MOBİL TELEKOMÜNİKASYON HİZMETLERİNDEN ELDE EDİLEN GELİR, MİLYAR TL............ 59
ŞEKİL 4-25 MOBİL TELEKOMÜNİKASYON HİZMETLERİNDEN ELDE EDİLEN ÜÇ AYLIK GELİRLER, MİLYAR TL .................. 60
ŞEKİL 4-26 MOBİL İŞLETMECİLERİN GELİRE GÖRE PAZAR PAYLARI, %.................................................................. 61
ŞEKİL 4-27 MOBİL İŞLETMECİLERİN GELİR DAĞILIMI, % .................................................................................... 62
ŞEKİL 4-28 MOBİL İŞLETMECİLERİN İŞLETMECİ BAZINDA GELİR DAĞILIMI, 2011 1. ÇEYREK, % ................................ 62
ŞEKİL 4-29 MOBİL ARPU, TL ..................................................................................................................... 63
ŞEKİL 4-30 ÖN ÖDEMELİ MOBİL ARPU, TL ................................................................................................... 64
ŞEKİL 4-31 FATURALI MOBİL ARPU, TL........................................................................................................ 64
ŞEKİL 4-32 YILLIK MOBİL YATIRIM, MİLYON TL .............................................................................................. 66
ŞEKİL 4-33 İŞLETMECİ BAZINDA YILLIK MOBİL YATIRIM, MİLYON TL ................................................................... 67
ŞEKİL 4-34 ÜÇ AYLIK MOBİL YATIRIM, MİLYON TL .......................................................................................... 67
ŞEKİL 5-1 KABLO İNTERNET ABONE SAYISI ..................................................................................................... 70
iv
ÇİZELGELER LİSTESİ
ÇİZELGE 1-1 YETKİLENDİRME VE HİZMET TÜRLERİNE GÖRE İŞLETMECİ SAYILARI....................................................... 1
ÇİZELGE 1-2 TÜRK TELEKOM VE MOBİL İŞLETMECİLERİN YILLIK NET SATIŞ GELİRLERİ ................................................ 2
ÇİZELGE 1-3 TÜRK TELEKOM VE MOBİL İŞLETMECİLERİN ÜÇ AYLIK NET SATIŞ GELİRLERİ ........................................... 3
ÇİZELGE 1-4 DİĞER İŞLETMECİLERİN GELİR BİLGİLERİ, 2011 1. ÇEYREK, TL ............................................................ 4
ÇİZELGE 1-5 NET KÂR ................................................................................................................................. 4
ÇİZELGE 1-6 TOPLAM YILLIK YATIRIM .............................................................................................................. 5
ÇİZELGE 1-7 TOPLAM ÜÇ AYLIK YATIRIM ......................................................................................................... 5
ÇİZELGE 1-8 DİĞER İŞLETMECİLERİN YATIRIM BİLGİLERİ, TL ................................................................................. 6
ÇİZELGE 1-9 TÜRK TELEKOM VE MOBİL İŞLETMECİLERİN 2011 1. ÇEYREK FİNANSAL GÖSTERGELERİ ........................... 6
ÇİZELGE 2-1 STH İŞLETMECİLERİNİN KULLANICI SAYILARI, 2011 1. ÇEYREK.......................................................... 13
ÇİZELGE 2-2 STH İŞLETMECİLERİNİN KULLANICI SAYISINA GÖRE PAZAR PAYLARI, 2011 1. ÇEYREK ........................... 13
ÇİZELGE 2-3 STH İŞLETMECİLERİNİN KART SATIŞI SAYISINA GÖRE PAZAR PAYLARI, ................................................ 14
ÇİZELGE 2-4 STH HİZMETLERİ, 2011 1. ÇEYREK ............................................................................................. 16
ÇİZELGE 2-5 TÜRK TELEKOM’A AİT FİNANSAL GÖSTERGELER ............................................................................. 18
ÇİZELGE 2-6 TÜRK TELEKOM TRAFİK DAĞILIMI, MİLYON DAKİKA ....................................................................... 19
ÇİZELGE 2-7 SABİT TELEFONLARDAN EN ÇOK ARANAN KISA NUMARALAR, 2011 1. ÇEYREK.................................... 25
ÇİZELGE 2-8 EN ÇOK TRAFİK GÖNDERİLEN VE ALINAN ÜLKELER ......................................................................... 25
ÇİZELGE 3-1 İNTERNET ABONE SAYILARI ........................................................................................................ 30
ÇİZELGE 3-2 YÖNTEMLER BAZINDA DİĞER İNTERNET ABONE SAYILARI ................................................................. 30
ÇİZELGE 3-3 İSS PAZAR PAYLARI, 2011 1. ÇEYREK.......................................................................................... 32
ÇİZELGE 3-4 İSS HİZMETLERİ, 2011 1. ÇEYREK .............................................................................................. 32
ÇİZELGE 4-1 3G HİZMETİ KULLANICI VERİLERİ ................................................................................................ 42
ÇİZELGE 4-2 EN FAZLA TRAFİK GÖNDERİLEN VE ALINAN ÜLKELER, 2011 1. ÇEYREK ............................................. 56
ÇİZELGE 4-3 AVEA, EN ÇOK TRAFİK GİDEN KISA NUMARALAR, 2011 1. ÇEYREK .................................................. 56
ÇİZELGE 4-4 VODAFONE, EN ÇOK TRAFİK GİDEN KISA NUMARALAR, 2011 1.ÇEYREK......................................... 57
ÇİZELGE 4-5 TURKCELL, EN ÇOK TRAFİK GİDEN KISA NUMARALAR, 2011 1.ÇEYREK ........................................... 57
ÇİZELGE 4-6 MOBİL İŞLETMECİLERİN FİNANSAL GÖSTERGELERİ, 2011 1. ÇEYREK .................................................. 60
ÇİZELGE 4-7 MOBİL İŞLETMECİLERİN MOU DEĞERLERİ, DAKİKA ......................................................................... 65
ÇİZELGE 4-8 AB MOU KIYASLAMASI ............................................................................................................. 65
ÇİZELGE 5-1 ALTERNATİF İŞLETMECİLERİN FİBER UZUNLUKLARI, 2011 1. ÇEYREK .................................................. 68
ÇİZELGE 5-2 ALTYAPI İŞLETMECİLERİNİN ABONE SAYILARINA GÖRE PAZAR PAYLARI, .............................................. 69
ÇİZELGE 5-3 ALTYAPI HİZMETLERİ, 2011 1.ÇEYREK ......................................................................................... 69
ÇİZELGE 5-4 KABLOLU YAYIN HİZMETLERİ, 2011 1. ÇEYREK.............................................................................. 70
ÇİZELGE 5-5 UYDU HABERLEŞME HİZMETLERİ, 2011 1.ÇEYREK ......................................................................... 71
ÇİZELGE 5-6 ABONE SAYISINA GÖRE PAZAR PAYLARI, 2011 1.ÇEYREK ................................................................ 71
ÇİZELGE 5-7 UYDU PLATFORM HİZMETLERİ, 2011 1.ÇEYREK ............................................................................ 71
ÇİZELGE 5-8 ABONE SAYISINA GÖRE PAZAR PAYLARI, 2011 1.ÇEYREK ................................................................ 72
ÇİZELGE 5-9 GMPCS HİZMETLERİ, 2011 1.ÇEYREK ........................................................................................ 72
ÇİZELGE 5-10 REHBERLİK HİZMETLERİ, 2011 1. ÇEYREK .................................................................................. 73
ÇİZELGE 5-11 ÇAĞRI SAYISINA GÖRE PAZAR PAYLARI, 2011 1. ÇEYREK .............................................................. 73
ÇİZELGE 5-12 OKTH HİZMETLERİ, 2011 1. ÇEYREK ........................................................................................ 73
v
1
Genel Pazar Verileri
Bu rapor, Türkiye elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren
işletmecilerin Kurumumuza belirli dönemlerde göndermiş oldukları veriler
esas alınarak hazırlanmıştır. Raporda 2011 yılı birinci üç aylık dönemine
(Ocak-Şubat-Mart) ait veriler önceki dönemler ile kıyaslamalı olarak
incelenmektedir.
1.1 Yetkilendirme ve Hizmet Türlerine Göre İşletmeci Sayıları
18 Mayıs 2011 itibariyle elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren
işletmecilere
verilen
yetkilendirme
sayısı
489’dur.
Çizelge
1-1’de
yetkilendirilmiş işletmecilerin sunulan hizmetlere göre dağılımına yer
verilmektedir.
Çizelge 1-1 Yetkilendirme ve Hizmet Türlerine Göre İşletmeci Sayıları
Yetkilendirme Türü
Hizmetler
Görev Sözleşmesi
Uydu ve Kablo TV Hizmetleri
İşletmeci
Sayısı
1
GSM PAN Avrupa Mobil Telefon Sisteminin
Kurulması ve İşletilmesi
3
IMT-2000/UMTS Altyapılarının Kurulması ve
İşletilmesi ile Hizmetlerinin Sunulması
3
Çeşitli Telekomünikasyon Hizmetleri
1
Uydu Haberleşme Hizmeti
Uydu Platform Hizmeti
Altyapı İşletmeciliği Hizmeti
İnternet Servis Sağlayıcılığı Hizmeti
21
3
67
128
Sabit Telefon Hizmeti
107
Kablolu Yayın Hizmeti
GMPCS Mobil Telefon Hizmeti
13
4
Sanal Mobil Şebeke Hizmeti
30
İmtiyaz Sözleşmesi
Bildirim Kapsamında
Hizmet Veren
İşletmeciler
GMPCS Mobil Telefon Hizmeti
Kullanım Hakkı
Kapsamında Hizmet
Veren İşletmeciler
TOPLAM
Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti
Altyapı İşletmeciliği Hizmeti
Sabit Telefon Hizmeti
Rehberlik Hizmeti
Sanal Mobil Şebeke Hizmeti
2
62
7
24
12
1
489
1
1.2 İşletmeci Gelirleri ve Kârları
Telekomünikasyon sektöründe toplam gelirlerin yıllar itibariyle gelişimine
bakıldığında özellikle mobil telekomünikasyon hizmetlerinden elde edilen
gelirler başta olmak üzere artış yaşandığı görülmektedir. Çizelge 1-2’de Türk
Telekom ve mobil işletmecilerin 2006 yılından itibaren kesinleşmiş yıllık net
satış gelir bilgilerine yer verilmektedir. 2010 yılında 21,2 milyar TL’ye
yaklaşan toplam net satış gelirleri 2009 yılına göre %2,23 oranında artmıştır.
Çizelge 1-2 Türk Telekom ve Mobil İşletmecilerin Yıllık Net Satış Gelirleri
Net satış
(TL)
2006
2007
2008
2009
2010
T.Telekom
7.103.207.243
7.524.286.818
7.734.891.747
7.700.260.858
7.340.362.030
Turkcell
6.417.661.108
7.483.035.848 7.875.874.606
8.025.025.237
7.991.150.227
Vodafone
1.380.263.980
2.614.000.000 2.778.218.000
2.584.989.000
3.349.822.000
Avea
1.239.577.125
1.655.490.115
2.406.805.292
2.497.421.759
1.973.025.289
TOPLAM 16.140.709.456 19.276.812.781 20.362.009.642 20.717.080.387 21.178.756.016
*İşletmecilerin Kurumumuza gönderdiği kesinleşmiş yıllık gelir tabloları dikkate alınarak
hazırlanmıştır.
Şekil 1-1’de 2010 yılı sonu itibariyle toplam telekomünikasyon hizmet
gelirlerinin dağılımı gösterilmektedir. Pazarda Türk Telekom ve mobil
işletmeciler haricindeki işletmecilerin net satış gelirleri toplamı 4,4 milyar TL
olarak gerçekleşmiştir. Şekil 1-2’de ise bu gelirlerin yüzdesel dağılımına yer
verilmektedir. 2010 yılında toplam telekomünikasyon hizmet gelirlerinin
%31,24’ünü Turkcell, %28,70’ini Türk Telekom, %13,10’unu Vodafone,
%9,76’sını Avea ve 17,20’sini diğer işletmeciler almıştır.
2
Şekil 1-1 Toplam Gelirlerin Dağılımı, 2010, Milyar TL
10.00
8.00
6.00
4.00
7.34
7.99
2.00
4.40
3.35
2.50
Vodafone
Avea
0.00
Türk Telekom
Turkcell
Diğer
*İşletmecilerin Kurumumuza gönderdiği kesinleşmiş yıllık gelir tabloları dikkate alınarak
hazırlanmıştır.
Şekil 1-2 İşletmecilerin Toplam Gelirden Aldığı Pay, %
35.00
30.00
25.00
20.00
15.00
28.70
31.24
10.00
13.10
5.00
17.20
9.76
0.00
Türk Telekom
Turkcell
Vodafone
Avea
Diğer
Çizelge 1-3’te Türk Telekom ve mobil işletmecilerin üç aylık net satış
gelirlerine yer verilmektedir. 2011 yılı birinci üç aylık dönemde Türk Telekom
ve mobil işletmecilerinin net satış gelirleri yaklaşık 5,34 milyar TL olarak
gerçekleşmiştir.
Çizelge 1-3 Türk Telekom ve Mobil İşletmecilerin Üç Aylık Net Satış Gelirleri
Net satış
(TL)
T.Telekom
Turkcell
Vodafone
Avea
TOPLAM
2011-1
1.847.782.224
1.839.762.745
947.287.000
702.832.512
5.337.664.481
3
Çizelge 1-4’te Türk Telekom ve mobil işletmeciler haricindeki alternatif
işletmecilerin 2011 yılı birinci çeyrek itibariyle gelir bilgileri verilmektedir.
Birden fazla lisansı olan ve gelir kırılımını veremeyen işletmecilerin gelir
bilgileri ana faaliyet alanında yer almaktadır. Diğer işletmecilerin yaklaşık 1,1
milyar TL düzeyindeki net satış gelirleriyle birlikte toplam telekomünikasyon
hizmet gelirleri 2011 1. çeyrek için yaklaşık 6,4 milyar TL olarak
gerçekleşmiştir.
Çizelge 1-4 Diğer İşletmecilerin Gelir Bilgileri, 2011 1. Çeyrek, TL
İşletmeci Türü
Gelir
İSS
754.223.296
STH
94.533.735
ALTYAPI
112.844.109
UYDU PLATFORM
29.572.111
UYDU TELEKOM
34.284.631
REHBERLİK
19.536.410
KABLO YAYIN
28.651.254
GMPCS
3.589.657
OKTH
1.529.389
TOPLAM
1.078.764.592
Çizelge 1-5’te ise Türk Telekom ve mobil işletmecilerin 2006-2010 yılları
arasında elde ettikleri net kâr rakamlarına yer verilmektedir. Türk Telekom ve
mobil işletmecilerin 2010 yılı toplam net kârı yaklaşık 3,91 milyar TL olarak
gerçekleşmiştir. Sektör genelinde net kar toplamı ise yaklaşık 3,98 milyar TL
olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 1-5 Net Kâr
Net kâr
(TL)
2006
2007
2008
2009
2010
T.Telekom
2.977.494.813 3.158.384.702 2.610.791.956
2.746.613.306 2.956.000.797
Turkcell
1.857.157.839 1.901.863.845 2.777.908.000
2.237.697.000 2.154.605.000
Vodafone
-371.613.230 -559.548.560 -582.206.309 -1.397.657.291
-239.277.770
Avea
-732.172.622
-51.644.380 -514.343.382 -1.240.086.183
-962.938.607
TOPLAM
3.730.866.800 4.449.055.607 4.292.150.265
2.346.566.832 3.908.389.420
*Net kâr rakamları işletmecilerin yıllık olarak gönderdikleri kesinleşmiş gelir tabloları dikkate
alınarak hazırlanmıştır.
4
1.3
İşletmeci Yatırımları
Çizelge 1-6’da ve Çizelge 1-7’de sırasıyla Türk Telekom ve mobil
işletmecilerin 2005-2010 yılları arasındaki toplam yıllık yatırım miktarlarına ve
2011 yılı ilk çeyreğindeki üç aylık yatırım bilgilerine yer verilmektedir. Toplam
yıllık yatırım bilgilerine bakıldığında 2010 yılı sonunda bir önceki yıla kıyasla
Türk Telekom’un yatırımında %9,51 oranında bir azalma görülmektedir. 2010
yılında mobil işletmecilerin yatırımlarında da azalma sözkonusu olup,
Turkcell yatırımları %57,25, Vodafone yatırımları %32,99, Avea yatırımları ise
%30,61 oranında azalmıştır.
Çizelge 1-6 Toplam Yıllık Yatırım
Yatırım (TL)
T.Telekom
Turkcell
Vodafone
Avea
TOPLAM
2006
2007
2008
554.475.627 1.033.192.969 1.375.310.179
812.968.000
904.261.000
587.380.000
502.452.516
380.979.959
446.725.928
593.302.533
160.257.254
958.236.891
2.463.198.676 2.478.691.182 3.367.652.998
2009
2010
1.214.950.018 1.099.376.770
1.823.087.000
779.323.342
1.556.997.971 1.043.320.000
1.208.795.929
838.780.574
5.803.830.918 3.760.800.686
Çizelge 1-7’de yer alan üç aylık yatırım bilgilerine bakıldığında; 2011 yılı
birinci üç aylık dönemde Türk Telekom ve mobil işletmecilerin toplam yatırım
miktarının yaklaşık 746 milyon TL olarak gerçekleştiği görülmektedir.
Çizelge 1-7 Toplam Üç Aylık Yatırım
Yatırım (TL)
2011-1
T.Telekom
Turkcell
Vodafone
Avea
TOPLAM
112.541.139
94.361.622
359.089.000
179.769.169
745.760.930
Çizelge 1-8’de pazarda faaliyet gösteren diğer işletmecilerin 2011 yılı birinci
çeyrek itibariyle yatırım bilgileri verilmektedir. Diğer işletmeciler tarafından
2011 yılı ilk çeyrekte yaklaşık 999 milyon TL yatırım gerçekleştirilmiştir. Diğer
işletmecilerin 2011 ilk çeyrekte yatırım/gelir oranı %92,6’dır.
5
Çizelge 1-8 Diğer İşletmecilerin Yatırım Bilgileri, TL
2011-1
Diğer İşletmeciler
999.052.277
Çizelge 1-9’da Türk Telekom ve mobil işletmecilerin 2011 yılı birinci çeyreği
itibariyle bazı finansal göstergelerine1 yer verilmektedir. 2011 yılı birinci
çeyrekte EBITDA marjı bütün işletmeciler için pozitif değerde gerçekleşmiştir.
Çizelge 1-9 Türk Telekom ve Mobil İşletmecilerin 2011 1. Çeyrek Finansal Göstergeleri
Türk
Telekom
Avea
Vodafone
Turkcell
EBITDA Marjı-% (aşınma payı,
amortisman, vergi ve faiz öncesi kar /
53,5
9,91
10,15
29,35
faaliyet gelirleri)
EBIT Marjı-% (vergi ve faiz öncesi
42,7
-12,93
-5,35
19,58
gelirler / faaliyet gelirleri)
*Çizelge’de yer alan değerler SPK finansal raporlama standartlarına göre hesaplanmıştır.
Vodafone’un talebi üzerine Vodafone International tarafından EBITDA değerleri altı ayda bir
yayımlandığından, EBITDA değerleri 6 ayda bir yayımlanacaktır. ROCE değeri bir kez yıllık
olarak yayımlanacaktır.
1.4 Toplam Trafik
Şekil 1-3’de ve Şekil 1-4’de Türkiye elektronik haberleşme pazarında sabit ve
mobil işletmecilerin oluşturduğu toplam trafik miktarına ve dağılımına yer
verilmektedir. Şekil 1-3’de 2004 yılından itibaren yıllık trafik miktarlarına
bakıldığında, toplam trafiğin durağan bir eğilim izlediği, ancak 2008 yılında
artışa geçtiği görülmektedir. Diğer taraftan, toplam trafiğin dağılımına
bakıldığında yıllar itibariyle mobil arama trafik miktarı artarken sabit arama
Bağlanan sermayenin getirisi anlamına gelen ROCE, faiz ve vergi öncesi kârın toplam stok
tutarına oranlanması sonucunda elde edilmektedir. ROCE sürekli olarak piyasadaki
borçlanma maliyetleri ile karşılaştırılmalıdır. ROCE’si borçlanma faizinin iki katından fazla
gerçekleşen firmaların sermayelerini verimli kullandıkları ifade edilmektedir. Diğer yandan
ROCE’nin yıllar içerisindeki değişiminin izlenmesi sermaye kullanımının eğilimini
göstereceği için önem taşımaktadır. EBIT, faiz ve vergi öncesi kâr anlamına gelmektedir.
Şirketin yaptığı işlerden kâr edebilme gücünün ölçümü olan bu gösterge, faiz ve vergi
kesintileri haricindeki geliri ifade etmektedir. EBITDA ise işletmenin, faiz, vergi ve
amortismanlar öncesi kârını ifade etmektedir. Bu gösterge işletmecinin gelir bildirisine dayalı
olarak işletmenin yaklaşık nakit girdilerini ölçmektedir. EBITDA, sektörün finansal yapısının
sağlıklı olup olmadığı konusunda da bilgi vermektedir. Uygulamada telekom operatörleri için
EBITDA değerlerinin %30-50 arasında değişmesi beklenmektedir (Cullen International,
2007, Supply of Services in Monitoring of South East Europe – Telecommunications
Services Sector and Related Aspects.)
1
6
trafik miktarının düştüğü görülmektedir. 2010 yılında, bir önceki yıla göre
toplam trafik miktarı % 12,9 artarak 149,4 milyar dakikayı geçerken, bu trafik
miktarının yaklaşık %84’ünü mobil trafik oluşturmaktadır.
Şekil 1-3 Toplam Yıllık Arama Trafik Miktarları, Milyar Dakika
160
149.4
140
132.2
120
100
103.7
85.5
90.4
86.6
80
60
53.1
38.5
28.8
33.2
125.8
108.2
40
20.3
23.9
90.9
65.2
20
23.6
37.3
48.1
57.7
74.9
0
2004
2005
2006
Mobil
2007
Sabit
2008
2009
2010
Toplam
Şekil 1-4’de 2009 yılı sonundan itibaren üçer aylık dönemler halinde sabit ve
mobil toplam trafik miktarları verilmektedir. 2011 yılı ilk çeyrekte toplam mobil
trafik miktarı 33,95 milyar dakika olurken, sabit trafik miktarı ise 5,47 milyar
dakika olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki üç aylık döneme göre mobil arama
trafik miktarı yaklaşık %2,94 oranında artarken, sabit arama trafik miktarı ise
yaklaşık %5,69 oranında azalmıştır. 2010 yılı son çeyrekte yaklaşık 38,78
milyar dakika olan toplam trafik miktarı, 2011 yılı birinci çeyrekte yaklaşık
39,42 milyar dakika olarak gerçekleşmiştir.
7
Şekil 1-4 Toplam Üç Aylık Arama Trafik Miktarları, Milyar Dakika
45.0
40.0
35.0
30.0
34.57
38.87
37.31
34.50
6.31
38.78
39.42
5.70
5.80
5.47
5.52
5.82
29.05
28.67
31.00
33.17
32.98
33.95
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
Mobil
Sabit
Toplam
Şekil 1-5 ve Şekil 1-6’da Türkiye telekomünikasyon pazarında sabit ve mobil
işletmecilerin oluşturduğu trafiğin yönlere göre dağılımı üçer aylık dönemler
halinde kıyaslanmaktadır. Şekilde görüleceği üzere, trafiğin büyük bir kısmını
(%79,2) mobilden mobile giden trafik oluşturmaktadır. Söz konusu trafik
mobil işletmecilerin kendi şebekelerinde gerçekleşen ve aynı zamanda diğer
mobil şebekelere doğru yapılan aramalardan oluşmaktadır. Toplam arama
trafiği üçer aylık dönemler itibariyle kıyaslandığında, 2011 yılı birinci
döneminde bir önceki döneme göre mobilden mobile arama trafik payı
azalırken, mobilden diğer işletmecilere doğru trafiğin toplam içindeki payının
arttığı görülmektedir.
8
Şekil 1-5 Trafik Dağılımı, %
2011-1
79.2
7.0
12.1 1.8
2010-4
79.7
5.3
12.7 2.2
2010-3
80.0
5.4
12.2 2.4
2010-2
77.7
5.4
14.4
2.5
2010-1
77.7
5.4
14.7
2.2
2009-4
78.7
13.8
2.2
0%
20%
Mobil-mobil
40%
Mobil-diğer
5.3
60%
Sabit-sabit
80%
Sabit-diğer
100%
2011 yılı birinci üç aylık dönemde mobilden mobile trafik miktarı bir önceki
yılın aynı dönemine göre yaklaşık %16,41 artarken, sabitten sabite arama
trafik miktarı yaklaşık %5,82 oranında azalış göstermiştir. Bir önceki dönemle
kıyaslandığında ise mobilden mobile trafik miktarı %0,95 oranında artarken,
sabitten sabite trafik miktarı %3,3 oranında azalmıştır.
Şekil 1-6 Trafik Dağılımı, Milyon Dakika
2011-1
31,209
2,743
4,772 693
2010-4
30,916
2,062
4,936 865
2010-3
31,079
2,090
4,753 945
2010-2
28,972
2,028
5,382 925
2010-1
26,809
1,863
5,067
2009-4
27,199
1,847
4,760 761
0%
20%
mobil-mobil
40%
mobil-diğer
60%
sabit-sabit
80%
sabit-diğer
757
100%
9
1.5 İstihdam
Şekil 1-7’de 2011 ilk çeyrek dönem itibariyle Türk Telekom, mobil
işletmecileri ve sektördeki diğer işletmecilerin istihdam ettiği çalışan
sayılarına yer verilmektedir. Türk Telekom’un çalışan sayısı 25.582, mobil
işletmecilerin toplam çalışan sayısı 7452 ve diğer işletmecilerin çalışan sayısı
4.643 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 1-7 İstihdam, 2011 1. Çeyrek
37,677
40000
35000
30000
25,582
25000
20000
15000
10000
7,452
4,643
5000
0
Mobil
Türk Telekom
Diğer
Toplam
Şekil 1-8’de sektördeki toplam istihdam değerlerinin yüzdesel dağılımına yer
verilmektedir. Sektör çalışanlarının %67,90’ı, Türk Telekom’da, %19,78’i
mobil sektörde ve %12,32’si diğer hizmet alanlarında çalışmaktadır.
Şekil 1-8 İstihdam Değerlerinin Dağılımı, 2011 1. Çeyrek, %
Diğer, 12.32
Mobil, 19.78
Türk Telekom,
67.90
10
Şekil 1-9’da sektördeki toplam çalışan sayısının 2011 yılı birinci çeyrek
itibariyle eğitim durumuna göre dağılımı verilmektedir. Buna göre sektörde en
fazla lisans seviyesinde çalışan bulunmakta (%31,9), bunu lise seviyesindeki
çalışanlar izlemektedir.
Şekil 1-9 Toplam İstihdamın Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, 2011 1. Çeyrek
Diğer , 21.0
Y.Lisans;
4,2
Lisans, 31.9
Lise, 22.8
Yüksek Okul,
20.2
Şekil 1-10’da sektördeki toplam çalışan sayısının kadın erkek dağılımı
verilmektedir. Buna göre 2011 yılı birinci çeyrek itibariyle sektörde toplam
çalışanların %76,9’unu erkek, %23,1’ini ise kadın çalışanlar oluşturmaktadır.
Şekil 1-10 Toplam İstihdamın Kadın-Erkek Dağılımı, 2011 1. Çeyrek
Erkek, 76.9
Kadın
Erkek
Kadın, 23.1
11
2
Sabit Pazar Verileri
2.1 Abone Sayıları
Sabit hat penetrasyonu, mobil telefon kullanımındaki artışın da etkisiyle
düşme eğilimindedir. 2011 yılı Mart sonu itibariyle 15,96 milyon sabit telefon
abonesi bulunan Türkiye’de penetrasyon oranı yaklaşık %21,6 seviyelerine
düşmüştür (Şekil 2-1). Bununla birlikte; Türkiye’de ortalama hanehalkı
büyüklüğünün 3,97 olduğu göz önünde bulundurulduğunda, sabit telefon
hizmetleri pazarında Türkiye’nin önemli bir kesimine ulaşıldığını söylemek
mümkündür.
Şekil 2-1 Sabit Abone Sayısı ve Penetrasyon
26.3
27.0
25.8
27
25.8
18
25
24.5
23
22.3
16.20
16.53
14
17.49
18.20
18.83
18.98
19.13
Milyon
15
18.92
22.8
16
21.6
15.96
17
21
19
13
17
12
15
2003
2004
2005
2006
Abone Sayısı
2007
2008
2009
2010
Yüzde,(%)
26.7
19
2011-1
Penetrasyon
Sabit telefon hizmetleri sunan STH işletmecilerinin 2011 yılı ilk çeyrek
itibariyle kullanıcı bilgilerine Çizelge 2-1’de yer verilmektedir. Söz konusu
dönemde taşıyıcı seçimi kullanıcı sayısı 557.424, taşıyıcı ön seçimi kullanıcı
sayısı ise 178.339 olarak gerçekleşmiştir. Diğer yöntemlerle bu işletmecileri
kullanarak arama yapan kullanıcı sayısı ise 265.911 kişidir.
12
Çizelge 2-1 STH İşletmecilerinin Kullanıcı Sayıları, 2011 1. Çeyrek
Yöntem
Kullanıcı Sayısı
Taşıyıcı Ön Seçimi
178.339
Arama Bazında Taşıyıcı Seçimi
557.424
Diğer Erişim Yöntemleri
265.911
TOPLAM
1.001.674
Çizelge 2-2’de tüm yöntemlerle ulaşılan kullanıcı sayısı açısından STH
işletmecilerinin kendi aralarındaki pazar paylarına yer verilmektedir. Buna
göre kullanıcı sayısına göre Millenicom ilk sırada yer almakta, onu Turknet,
Superonline, Koçnet ve Vodafone Alternatif izlemektedir.
Çizelge 2-2 STH İşletmecilerinin Kullanıcı Sayısına Göre Pazar Payları, 2011 1. Çeyrek
İşletmeci
Pazar Payı (%)
Millenicom Telekomünikasyon
43,80
Turknet İletişim
22,84
Tellcom (Superonline)
16,95
Koç.Net
14,37
Borusan (Vodafone Alternatif)
0,86
Mega Uluslararası
0,35
Gisad Telekom
0,31
TTnet
0,16
Doğan İletişim
0,09
Fırat Telekom
0,08
Diğer
0,20
Sabit telefon hizmeti sunan işletmeciler ön ödemeli kartlar ile de kullanıcıların
arama hizmetleri sunmaktadır. 2011 ilk çeyrekte toplam satılan ön ödemeli
kart adedi 3.238.215 olup, kart satışı adedine göre işletmecilerin pazar
payları Çizelge 2-3’de verilmektedir.
13
Çizelge 2-3 STH İşletmecilerinin Kart Satışı Sayısına Göre Pazar Payları,
2011 1. Çeyrek
İşletmeci
Pazar Payı (%)
Koç.Net
27,48
Mega Uluslararası
17,40
Millenicom Telekomünikasyon
16,22
Global İletişim
14,69
İkon İletişim
13,01
İpc Telekom
Diğerleri
10,87
0,33
2.2 Sabit Pazarda Gelirler
Şekil 2-2’de sabit pazarda Türk Telekom’un yıllık gelirlerinin dağılımına yer
verilmektedir. 2005 yılında toplam gelirlerin %80,1’ini oluşturan PSTN
gelirlerinin, 2010 yılında toplam gelirlerdeki payı % 60,5’e düşmüştür. Erişim
gelirleri 2005 yılında toplam gelirin %6,7’sini oluştururken, 2010 yılında
toplam gelirlerdeki payı %27,1’e çıkmıştır. 2010 yılında kiralık devre gelirleri,
toplam sabit gelirlerin %6,9’u iken, arabağlantı, yerel ağ paylaşımı, yurtdışı
hesaplaşma ve teleks-teleteks gelirlerinin oluşturduğu diğer gelirler toplam
sabit gelirlerin %5,5’ini oluşturmaktadır.
Şekil 2-2 Yıllık Sabit Gelirlerin Dağılımı, %
2010
60.5
27.1
2009
61.4
24.3
2008
66.2
2007
74.2
2005
80.1
0%
20%
PSTN
7.6
21.2
71.9
2006
6.9 5.5
40%
Erişim
6.8
7.0 5.6
16.3
6.7 5.1
13.1
6.7 5.9
6.7 6.1 7.1
60%
Kiralık Devre
80%
100%
Diğer
14
2009 yılı son çeyrekten itibaren üçer aylık dönemler halinde sabit gelirlerin
dağılımına yer verilen Şekil 2-3’te görüleceği üzere, bir önceki yılın aynı
döneminde toplam gelirin %59,4’ünü oluşturan PSTN gelirleri, 2011 yılı birinci
üç aylık dönemde toplam gelirin %61’ini teşkil etmektedir. Bir diğer önemli
gelir kalemi olan erişim gelirleri 2010 yılı birinci üç aylık dönemde toplam
gelirlerin %27,1’ini oluştururken, bu oran 2011 yılı birinci üç aylık dönemde
%26,9 olarak gerçekleşmiştir. Son üç aylık dönemde toplam gelirin %6,7’sini
kiralık devre gelirleri,%3,5’ini arabağlantı gelirleri teşkil etmiştir.
Şekil 2-3 Sabit Üç Aylık Gelirlerin Dağılımı, %
2011-1
61.0
26.9
6.7 3.5 1.9
2010-4
59.9
27.9
6.6 3.4 2.1
2010-3
61.4
26.7
6.5 3.4 2.1
2010-2
61.3
26.8
6.7 3.3 2.0
2010-1
59.4
2009-4
58.3
0%
20%
PSTN
27.1
26.2
40%
Erişim
7.9 3.5 2.1
Kiralık Devre
60%
8.0 3.8 3.6
80%
Arabağlantı
100%
Diğer
2.3 Sabitten Arama Gelirleri
2011 yılı birinci üç aylık dönem itibariyle Türk Telekom’un sabitten arama
gelirleri (brüt) 1344 milyon TL olarak gerçekleşmiş olup, geçen senenin aynı
dönemine göre %14,2 oranında bir önceki döneme göre ise %2,9 oranında
artmıştır. (Şekil 2-4)
15
Şekil 2-4 TT Sabitten Arama Gelirleri, Milyon TL
1600
1400
1200
1335
1306
1344
400
1177
600
1068
800
1336
1000
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
200
0
2009-4
2010-1
Çizelge 2-4’te 2011 ilk çeyrek itibariyle STH işletmecilerinin bu hizmetlerden
elde ettikleri gelirlere ve kullanıcı sayılarına yer verilmektedir. Yaklaşık 1
milyon kullanıcı sabit telefon hizmetlerinde alternatif işletmecileri kullanmış
olup, bu işletmecilerin üç aylık dönem için gelirleri 94,5 milyon TL olarak
gerçekleşmiştir.
Çizelge 2-4 STH Hizmetleri, 2011 1. Çeyrek
Kullanıcı Sayısı
1.001.674
Ön Ödemeli
Kart Satış Adedi
3.238.215
Gelir, TL
94.533.735
16
Şekil 2-5’de STH işletmecilerinin toplam gelirleri ile Türk Telekom’un ilgili
hizmet
gelirlerine
göre
pazar
paylarına
yer
verilmektedir2.
STH
işletmecilerinin ilgili hizmetlerdeki gelir bakımından 2010 yılı birinci üç aylık
dönemde pazar payları %14 olurken, 2011 yılı birinci üç aylık dönemde söz
konusu pazar payları %15 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 2-5 STH-TT İlgili Hizmet Gelirlerine Göre Pazar Payları, %
100%
20
14
14
20
24
80
86
86
80
76
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
80%
15
60%
40%
85
20%
0%
TT
2011-1
STH
Şekil 2-6’da STH işletmecilerinin toplam gelirleri ile Türk Telekom’un toplam
telefon hizmetlerine ait gelirlerine göre pazar paylarına yer verilmektedir. 3
Söz konusu gelirlere göre STH işletmecilerinin ve Türk Telekom’un pazar
payları 2010 yılı birinci çeyreğinde sırasıyla %7 ve %93 iken, söz konusu
pazar payları 2011 yılının ilk üç aylık döneminde değişmemiştir.
2
Şekil 2-5; STH işletmecilerinin Kurumumuza göndermiş olduğu üçer aylık gelir bilgileri ile
Türk Telekom’un aynı dönemlerde Kurumumuza bildirmiş olduğu şehirlerarası, uluslararası
ve mobile giden aramalardan elde edilen gelir bilgileri kullanılarak elde edilmiştir. Ayrıca STH
işletmecilerine iliçi telefon pazarının açılmasıyla, 2009 yılı üçüncü çeyrekten itibaren ilgili
hizmet gelirlerine iliçi arama gelirleri de dâhil edilmiştir. 2010 yılı ikinci çeyrek verileri 2009
yılından bu yana yürütülen “Veri Kalitesinin Yükseltilmesi” çalışmaları kapsamında
güncellenmiştir.
3
Türk Telekom’un şehiriçi, şehirlerarası, yurtdışı ve mobil aramaları ile sabit ücret, bağlantınakil ücretlerini içeren gelirlerini kapsamaktadır. Bununla birlikte; elektronik haberleşme
sektöründe sahip oldukları diğer yetkilendirmeler kapsamında başka hizmet alanlarında da
faaliyet gösteren bazı STH işletmecileri gelir kalemlerini ayrıştırılmış olarak verememekteydi.
Ancak 2010 yılından itibaren STH işletmecilerine ait söz konusu ayrıştırılmış gelir bilgileri
yaklaşık olarak elde edilebilmiştir.
17
Şekil 2-6 STH-TT Telefon Hizmetleri Gelirlerine Göre Pazar Payları, %
100%
7
7
93
93
2010-1
2010-2
11
9
11
91
89
2010-3
2010-4
7
90%
80%
89
93
70%
60%
2009-4
TT
2011-1
STH
Çizelge 2-5’te Türk Telekom’un bazı finansal göstergelerine yer verilmektedir.
2011 yılı birinci çeyreği için Türk Telekom’un EBITDA ve EBIT marjları
sırasıyla %53,5 ve %42,7 olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 2-5 Türk Telekom’a Ait Finansal Göstergeler
2011-1
2.4
EBITDA (%)
53,5
EBIT (%)
42,7
Sabit Pazarda Trafik Hacmi
Şekil 2-7’de ve Çizelge 2-6’da sabit telefon trafik miktarı ve oranların
dağılımına yer verilmektedir. Üçer aylık dönemlerde trafikte yaşanan
gelişmelerin gösterildiği aşağıdaki şekilde, bir önceki yılın aynı döneminde
%89 olan şebeke içi trafiğin toplam trafikteki payının 2011 yılı birinci üç aylık
dönemde %90,9 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bununla birlikte bir
önceki üç aylık dönemde toplam trafiğin %10,4’ünü oluşturan mobile doğru
trafik 2011 yılının ilk çeyreğinde toplam trafiğin %7,6’sını teşkil etmiştir.
18
Şekil 2-7 Türk Telekom Trafik Dağılımı, %
2011-1
90.9
2010-4
1.3
88.1
2010-3
1.4
86.4
2010-2
1.7
87.9
2010-1
89.0
2009-4
88.4
60%
65%
70%
1.3
1.5
Şebeke içi
80%
85%
Uluslararası
90%
Mobil
10.4
11.7
1.4
75%
7.6
Dial-up
0.10.1
0.1
0.2
10.5
0.2
9.4
0.3
9.7
0.4
95%
100%
STH
2010 yılı birinci üç aylık dönemde yaklaşık 5,44 milyar dakika olan Türk
Telekom’un ses trafiği, 2011 yılı birinci üç aylık döneminde %9,72 oranında
azalarak 4,91 milyar dakika olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılının dördüncü
çeyreği ile karşılaştırıldığında ise Türk Telekom trafiğinin %6,37 oranında
azaldığı görülmektedir.
Çizelge 2-6 Türk Telekom Trafik Dağılımı, Milyon Dakika
Trafik dağılımı
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
Şebeke içi
4.618
4.841
5.108
4.478
4.621
4.463
Uluslararası
79
70
81
89
73
64
Mobil
Çevirmelibağlantı (dial-up)
STH
Toplam
507
513
610
608
544
373
20
16
12
10
7
6
5.224
5.440
5.811
5.185
5.245
6
4.911
19
Şekil 2-8’de 2010 yılı tamamı ve 2011 yılı birinci çeyrek için üçer aylık
dönemler itibariyle STH işletmecileri ve Türk Telekom’un şehiriçi trafiğine ait
payları karşılaştırılmaktadır. Bir önceki üç aylık dönemde söz konusu trafikten
%4,9 pay alan STH işletmecilerinin 2011 yılı birinci üç aylık dönemdeki payı
%5,4 olarak gerçekleşmiştir. Türk Telekom’un payı ise bir önceki üç aylık
dönemde %95,1 iken, bu üç aylık dönemde %94,6’ya düşmüştür.
Şekil 2-8 STH – TT Çağrı Başlatma (Şehiriçi) Trafiği Kıyaslaması, %
120.0
100.0
97.3
96.4
95.6
95.1
94.6
80.0
TT
60.0
STH
40.0
20.0
0.0
2.7
2010-1
3.6
2010-2
4.4
2010-3
4.9
5.4
2010-4
2011-1
Şekil 2-9’da STH işletmecileri ve Türk Telekom’un şehirlerarası trafik
miktarındaki payları 2009 yılı sonundan itibaren karşılaştırılmaktadır. Buna
göre 2011 yılı birinci üç aylık döneminde şehirlerarası arama trafik
miktarındaki STH işletmecilerinin pazar payı %11, Türk Telekom’un ise %89
olarak gerçekleşmiştir.
20
Şekil 2-9 STH – TT Çağrı Başlatma (Şehirlerarası) Trafiği Kıyaslaması, %
100
80
86
91
90
91
90
89
60
TT
STH
40
20
14
10
9
9
10
11
2010-3
2010-4
2011-1
0
2009-4
2010-1
2010-2
Şekil 2-10’da STH işletmecilerinin ve Türk Telekom’un başlattığı mobile
doğru çağrı trafiğine ait payları karşılaştırılmaktadır. STH işletmecilerinin
2010 yılının birinci üç aylık döneminde söz konusu pazardan aldığı pay %18
iken, 2011 yılının birinci üç aylık döneminde aldıkları pay %37 olarak
gerçekleşmiştir. Türk Telekom’un pazar payı ise %82’den %63’e düşmüştür.
Şekil 2-10 STH – TT Çağrı Başlatma (Mobile doğru) Trafiği Kıyaslaması, %
100
80
83
82
80
77
75
60
63
37
40
20
17
18
20
23
TT
STH
25
0
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
21
Şekil 2-11’de STH işletmecilerinin ve Türk Telekom’un yurtdışına doğru çağrı
başlatma trafiğine ait pazar payları karşılaştırılmaktadır. 2010 yılının birinci üç
aylık döneminde söz konusu pazarın %67’sine sahip olan Türk Telekom’un
payı 2011 yılı birinci üç aylık dönemde %65’e düşerken, 2010 yılının birinci
çeyreğinde pazarın %33’üne sahip olan STH işletmecilerinin payı 2011 birinci
çeyreğinde %35’e çıkmıştır.
Şekil 2-11 STH – TT Çağrı Başlatma (Yurtdışına doğru) Trafiği Kıyaslaması, %
80
76
73
75
71
67
60
65
TT
40
35
33
24
27
25
2010-2
2010-3
29
STH
20
0
2009-4
2010-1
2010-4
2011-1
Şekil 2-12’de STH işletmecilerinin ve Türk Telekom’un sabit şebekede
sonlandırdıkları uluslararası çağrı trafiğine ait paylarına yer verilmektedir.
2011 yılı birinci üç aylık dönemde, 2010 yılı birinci üç aylık dönem ile
kıyaslandığında, Türk Telekom’un söz konusu trafik pazarından aldığı payı
%44’ten %41’e düşerken, STH işletmecilerinin söz konusu trafik payı
%56’dan %59’a çıkmıştır.
22
Şekil 2-12 STH – TT Sabitte Sonlandırılan Uluslararası Çağrı Trafiği Kıyaslaması, %
80
70
60
60
56
58
44
42
62
60
59
50
40
40
30
TT
41
40
38
2010-3
2010-4
STH
20
10
0
2009-4
2010-1
2010-2
2011-1
Şekil 2-13’de STH işletmecilerinin ve Türk Telekom’un mobil şebekelerde
sonlandırdıkları
uluslararası
çağrı
trafiğine
ait
pazar
payları
karşılaştırılmaktadır. 2010 yılı birinci üç aylık dönemde ilgili pazardan %66
pay alan STH işletmecilerinin 2011 yılı birinci üç aylık dönemdeki pazar payı
%77’ye çıkmıştır. Türk Telekom’un ilgili trafik miktarındaki pazar payı son bir
yıl içerisinde %34’ten %23’e düşmüştür.
Şekil 2-13 STH – TT Mobilde Sonlandırılan Uluslararası Çağrı Trafiği Kıyaslaması, %
100
80
67
70
76
78
77
66
60
TT
40
20
STH
33
34
30
24
22
23
0
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
23
Şekil 2-14’de STH işletmecilerinin ve Türk Telekom’un sabit şebekede
başlatılan toplam trafik miktarındaki paylarına yer verilmektedir. 2010 yılı
birinci çeyreğinde STH işletmecilerinin söz konusu trafikteki payı %5,95 iken
2011 yılı birinci çeyreğinde %9,10’a çıkmış, Türk Telekom’un payı ise geçen
yılın aynı döneminde %94,05 iken %90,9’a gerilemiştir.
Şekil 2-14 STH-TT Sabitten Başlatılan Toplam Trafikteki Payları, %
100.00
95.26
94.05
92.90
91.76
91.12
90.90
80.00
60.00
40.00
20.00
4.74
5.95
8.24
7.10
8.88
9.10
0.00
2009-4
2010-1
2010-2
TT
2010-3
2010-4
2011-1
STH
2.5 Kısa Numaralar
Çizelge 2-7’de 2011 yılı birinci çeyrekte Türk Telekom hatlarından en çok
aranan beş kısa numaraya, arama sayılarına ve ortalama çağrı sürelerine yer
verilmektedir. 2011 yılı birinci üç aylık dönemde en çok aranan kısa numara
163 (Telekom Borç Sorma) olmuştur. Aynı dönemde 11818 (AssisTT), 121
(Telefon Arıza), 186 (Elektrik Arıza) ve 11811 (TT Rehberlik) en çok aranan
diğer kısa numaralar arasında yer almaktadır.
24
Çizelge 2-7 Sabit Telefonlardan En Çok Aranan Kısa Numaralar, 2011 1. Çeyrek
Kısa Numara
163
11818
121
186
11811
Ortalama Çağrı Süresi
(sn)
51,73
82,58
58,21
65,90
67,75
2.6 En Çok Trafik Gönderilen ve Alınan Ülkeler
Çizelge 2-8’de 2011 yılı birinci üç aylık dönemde sabit şebekelerden en fazla
trafik gönderilen ve sabit şebekelere doğru en fazla trafiğin geldiği ülkelere
yer verilmektedir. Gerek alınan gerekse gönderilen trafik bakımından
Almanya ilk sırayı alırken, İngiltere, Bulgaristan, Türkmenistan ve ABD en
fazla trafik gönderilen diğer ülkeler olmuştur. Bununla birlikte en fazla trafik
alınan ülkeler Almanya, İtalya, Suudi Arabistan, Belçika ve Hollanda’dır.
Çizelge 2-8 En Çok Trafik Gönderilen ve Alınan Ülkeler
En Çok Trafik Gönderilen Ülke En Çok Trafik Alınan Ülke
Almanya
İngiltere
Almanya
İtalya
Bulgaristan
Türkmenistan
Suudi Arabistan
Belçika
ABD
Hollanda
2.7 Aylık Kullanım Miktarı (MoU)
Şekil 2-15’de 2009 yılı son çeyrek, 2010 ve 2011 yılları için üçer aylık
dönemler itibariyle sabit telefon abonelerine ait MoU (Minutes of UsageAbone başına aylık ortalama kullanım miktarı) değerleri gösterilmektedir.
2011 yılı birinci üç aylık döneminde 181,4 dakika olarak gerçekleşen sabit
25
MoU4, bir önceki yılın aynı dönemine göre %6,6 azalırken, bir önceki döneme
göre %12 oranında azalmıştır.
Şekil 2-15 Sabit MoU, Dakika
250.0
200.0
174.5
194.3
208.7
206.2
193.0
181.4
150.0
100.0
50.0
0.0
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
2.8 Abone Başına Ortalama Çağrı Başlatma
Sabit abonelerin ortalama çağrı başlatma trafiğine (sabit telefonundan yaptığı
arama miktarı) dönemler itibariyle Şekil 2-16’da yer verilmektedir. 2010 yılı ilk
çeyreğinde sabit abonelerin ortalama başlattığı trafik miktarı 128,4 dakika
iken 2011 yılı ilk çeyrekte 112,3 dakikaya düşmüştür.
Şekil 2-16 Sabit Abone Başına Ortalama Çağrı Başlatma, Dakika
128.4
130.0
125.0
117.8
120.0
115.0
116.9
119.0
112.3
111.6
110.0
105.0
100.0
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
4
Türk Telekom ve STH işletmecilerine ait trafikler dikkate alınmıştır. MoU sabit abonenin
telefonu kullanma miktarı olup hem giden hem de gelen trafik miktarları dikkate alınmaktadır.
Başka bir ifadeyle sabit abonenin sabit telefonu ortalama ne kadar kullandığını (aradığı +
arandığı süre) göstermektedir.
26
2.9 Abone Başına Aylık Gelir (ARPU)
Şekil 2-17’de Türk Telekom’un ses hizmetlerine ilişkin 2011 yılı ilk çeyrek için
aylık bazda ortalama ARPU rakamlarına yer verilmektedir. 2011 yılı Mart ayı
itibariyle Türk Telekom’un abone başına aylık geliri 22,4 TL olarak
gerçekleşmiştir.
Şekil 2-17 ARPU, 2011, TL
25
20
15
10
22.4
21.6
22.4
Ocak
Şubat
Mart
5
0
2.10 Sabit Numara Taşınabilirliği
Mart 2011 itibariyle 42.764 adet sabit numara taşınmıştır. 31 Mart 2011
itibariyle taşınan toplam net sabit telefon numarası bakımından; Türk
Telekom 39.312 abone kaybetmiştir. Mayıs 2011 itibariyle taşınan numara
sayısı 55 bini geçmiştir.
2.11 Sabit Pazarda Yatırım
2004-2010 yılları arasında Türk Telekom’un toplam yatırımlarının incelendiği
Şekil 2-18’de özellikle son dört yılda yapılan büyük yatırım miktarları dikkat
çekmektedir. 2006 yılında 554 milyon TL olan yatırım miktarı, 2010 yılında
27
%98,4 artışla 1.099 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, 2010
yılındaki toplam yatırım miktarı bir önceki yıla göre %9,5 oranında azalmıştır.
2006
1,375
2007
2008
1,099
2005
1,214
554
2004
1,033
471
1,400
1,200
1,000
800
600
400
200
0
526
Şekil 2-18 TT’nin Yatırımları, Milyon TL
2009
2010
Şekil 2-19’da Türk Telekom’un üçer aylık yatırımları incelenmektedir. 2011
yılı birinci üç aylık dönemde 113 milyon TL olarak gerçekleşen sabit yatırımın
önceki yılın aynı dönemine kıyasla %9,7 oranında artarken, bir önceki
döneme göre ise %79 oranında azaldığı görülmektedir.
Şekil 2-19 Üç Aylık TT Yatırım Miktarı, Milyon TL
600
500
400
2010-2
2010-3
113
226
103
100
232
458
200
539
300
0
2009-4
2010-1
2010-4
2011-1
28
3
İnternet ve Genişbant Verileri
2011 yılının ilk çeyreği itibariyle genişbant pazarında dikkati çeken en önemli
gelişmeler mobil genişbant internet ve fiber ile kablo internet abone
sayılarında 2010 yılı ortasında başlayan artışın hızlanarak devam etmesidir.
Ayrıca çeyreklik %6’lık ortalama artış ile DSL abone sayısındaki artışın da
devam ettiği görülmektedir.
Şekil 3-1’de 2003 yılından bugüne kadar olan süreçte Türkiye’deki toplam
genişbant abone sayılarına yer verilmektedir. 2003 yılında sadece 18.604
genişbant internet abonesi bulunmaktayken, sekiz yılda yaklaşık 490 kat
artarak 2011 yılı ilk çeyreği itibariyle 9,1 milyona ulaşmıştır.
Şekil 3-1 Genişbant İnternet Abone Sayısı
10,000,000
9,098,755
8,561,632
9,000,000
8,000,000
6,782,657
7,000,000
5,986,101
6,000,000
4,609,085
5,000,000
4,000,000
2,864,652
3,000,000
1,590,332
508,014
2,000,000
1,000,000
18,604
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011-1
* Sabit, mobil, kablo, fiber vb. tüm genişbant erişim yöntemleri dahildir.
Çizelge 3-1’de Türkiye’de bağlantı çeşidine göre internet abone sayısı ve
yıllık artış yüzdelerine yer verilmektedir. 2011 yılı birinci çeyreği itibariyle
Türkiye’deki toplam internet abone sayısı 9,2 milyona ulaşmıştır. Türkiye
internet aboneliğinde 2011 yılının birinci çeyreğinde, bir önceki üç aylık
döneme göre %6,1 artış gerçekleşmiş olup; fiber, kablo ve özellikle mobil
29
internet abonelerinin artmasıyla birlikte internet abone sayılarındaki genel
artış eğilimi de devam etmiştir. Toplam internet abone sayılarının yıllık
büyüme oranı ise hızlanarak %24 olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 3-1 İnternet Abone Sayıları
2010-1
2010-4
2011-1
Çeyrek Büyüme Oranı
(2010-4 - 2011-1)
Yıllık Büyüme Oranı
(2010-1 - 2011-1)
6.373.746
6.640.911
6.700.198
0,9%
5,1%
Mobil İnternet
640.580
1.448.020
1.862.888
28,7%
190,8%
Kablo İnternet
181.225
273.908
321.080
17,2%
77,2%
Fiber
71.717
154.059
163.783
6,3%
128,4%
Diğer
155.590
155.478
156.872
0,9%
0,8%
7.422.858
8.672.376
9.204.821
6,1%
24,0%
xDSL
TOPLAM
Çizelge 3-1’de yer alan diğer kaleminin açılımına Çizelge 3-2’de yer
verilmektedir. 2011 birinci çeyrek itibariyle 15.371 ISDN, 10892 uydu, 8461
PLC ile internet hizmeti alan abone bulunmaktadır. Ayrıca 2011 yılı birinci
çeyrek itibariyle Türkiye’de 100.000’den fazla çevirmeli bağlantı yapan abone
bulunmakta olup, bu abone grubundaki düşüş devam etmektedir.
Çizelge 3-2 Yöntemler Bazında Diğer İnternet Abone Sayıları
2010-1
Çevirmeli Bağlantı (Dial Up)
Tümleşik Hizmet Sayısal Ağı (ISDN BA ve PA)
2010-4
2011-1
124.121
110.744
106.066
14.237
16.556
15.371
Uydu Haberleşme
9.477
10.416
10.892
Metro Ethernet
3.648
4.123
4.902
Kiralık Devre
1.182
825
551
Elektrik Hatları Üze. Genişbant Erişimi (PLC, BPL)
662
10.914
8.461
Çerçeve Röle (Frame Relay)
306
228
215
Sanal Özel Şebeke (VPN)
139
145
146
74
86
64
1.744
1.441
523
Wireless hot spot*
TOPLAM
155.590
155.478
* Wireless hot spot sayısı 2011 yılından itibaren istenmeye başlanmıştır.
8.287
156.872
Eşzamanlı İletim Modu (ATM)
Diğer
30
Şekil 3-2’de xDSL abone sayısının üçer aylık dönemler itibariyle gelişimine
yer verilmektedir. 2011 yılı birinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %6,1’lik
ortalama büyümenin oldukça gerisinde kalarak yaklaşık %1 oranında artan
xDSL abone sayısı 2011 yılı birinci çeyrek itibariyle 6,7 milyonu geçmiştir.
ADSL
teknolojisinin
xDSL
teknolojisindeki
pazar
payı
ise
%99,8
seviyelerindedir. Buna ek olarak pazarda G.SHDSL ve VDSL teknolojileri
üzerinden genişbant internet hizmetleri de sunulmaktadır.
Şekil 3-2 xDSL Abone Sayısı
7,000,000
6,000,000
6,373,746
6,464,418
6,514,332
6,640,911
6,700,198
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
3,000,000
6,216,028
4,000,000
2009-4
5,000,000
2,000,000
1,000,000
Çizelge 3-3’te internet servis sağlayıcıların kendi aralarındaki pazar paylarına
yer verilmektedir. Buna göre pazarda en büyük paya sahip işletmeci TTNet
olup, onu Superonline, Doğan Telekom, Koç.Net, Millenicom izlemektedir.
31
Çizelge 3-3 İSS Pazar Payları, 2011 1. Çeyrek
İşletmeci
%
TTNet
87,39
Superonline (Tellcom)
4,01
Doğan Telekom
3,78
Koç.Net
2,03
Millenicom
1,24
Turknet
0,86
İşnet
0,43
Metronet
0,12
Global İletişim
0,03
Grid Telekom
0,02
Diğer
0,09
* Kablo internet ve mobil internet dahil değildir. İnternet servis sağlayıcılar tarafından sunulan
tüm diğer erişim yöntemleri dahildir.
İnternet servis sağlayıcılığı alanında 2011 ilk çeyrek itibariyle 49 işletmeci
aktif olarak hizmet vermektedir. Çizelge 3-4’te internet servis sağlayıcılığı
hizmetine ilişkin üç aylık gelir bilgilerine yer verilmektedir. 2011 ilk çeyrek için
İSS hizmetlerinden elde edilen toplam gelir yaklaşık 754 milyon TL’dir.
Çizelge 3-4 İSS Hizmetleri, 2011 1. Çeyrek
Gelir, TL
754.223.296
Şekil 3-3’de Türkiye’de ve AB ülkelerinde, mobil internet hariç olmak üzere
genişbant internet bağlantı çeşitleri dağılımına yer verilmektedir. Türkiye’de
2011 birinci çeyrek itibariyle genişbant abonelerinin %93’ü xDSL teknolojisini
kullanırken,
AB
ortalaması
Temmuz
2010
itibariyle
%78
olarak
gerçekleşmiştir. Temmuz 2010 tarihi itibariyle AB ülkelerinde ortalama olarak
%16 ile kablo internet bağlantısı tercih edilirken, Türkiye’de kablo internet
hizmetinin genişbant içindeki payı 2011 yılı birinci çeyreğinde %4’e çıkmıştır.
32
8
82
71
96
98
8
0
18 1
40
17
12
02
49
59
17 1
44
14
46
4
38
3
29
2
27
22
40
5
57
24
16
44
15 10
20
25
21 0
16 6
43
10
42
50
59
69
51
55
28
15
60
46
10
75
55
79
78
93
55
59
43
33
20
32
38
30
12
40
81
50
89
22
60
21
100
70
43
80
44
56
40
26
90
36
15
10 1
100
1
Şekil 3-3 Türkiye ve AB Üye Ülkelerin Sabit İnternet Bağlantı Çeşidi Yüzdeleri, %
Belçika
Bulgaristan
Çek Cumh.
Danimarka
Almanya
Estonya
Yunanistan
İspanya
Fransa
İrlanda
İtalya
Letonya
Litvanya
Lüksemburg
Macaristan
Malta
Hollanda
Avusturya
Polonya
Portekiz
Romanya
Slovenya
Slovakya
Finlandiya
İsveç
İngiltere
AB
Türkiye
0
xDSL
Kablo
Diğer
*Kaynak: ComReg 2010 Yılı Üçüncü Çeyrek Raporu.
**AB Ülkelerinin verileri Temmuz 2010, Türkiye verileri ise Mart 2011 tarihlidir. Mobil
internet dâhil değildir.
2009 yılı Temmuz ayında kullanılmaya başlanan ve bu yılın birinci çeyreği
itibariyle iki yıla yaklaşan 3G hizmetleri sunan mobil işletmecilerden elde
edilen verilere göre, 2011 yılı birinci çeyrek itibariyle mobil genişbant internet
abone sayısındaki artış hızlanarak bir önceki döneme göre yaklaşık %29
oranında artmış ve 1.862.888’e ulaşmıştır. Bu dönem içerisinde toplam mobil
genişbant internet kullanım miktarı ise bir önceki çeyreğe göre yaklaşık %28
oranında artarak 5.460 TByte olmuştur.
2011 yılı birinci çeyreğinde toplam sabit genişbant internet kullanım (indirme
ve yükleme) miktarı yaklaşık 365.000 TByte olarak gerçekleşmiştir. Bu
kullanımın yaklaşık %88’i veri indirme, %12’si veri yükleme şeklinde
gerçekleşmiştir.
33
Şekil 3-4’te ise sabit genişbant internet abonelerinin hızlara göre dağılımına
yer
verilmektedir.
Buna
göre
Türkiye’deki
sabit
genişbant
internet
abonelerinin yaklaşık %70’inin 8 Mbit/s hıza kadar olan bağlantıya sahip
abonelik türünü tercih ettikleri görülmektedir. 1 Mbit/s hızındaki genişbant
internet abonelerin yüzdesi 2011 yılı birinci çeyrekte %19’a gerilemiştir. Bu
çeyrekte de 1 Mbit/s’den 8 Mbit/s’ye geçiş devam etmiştir. 2 Mbit/s ve 4
Mbit/s hızlarındaki bağlantılar ile 8 Mbit/s’den daha hızlı olan bağlantıların
oranlarının toplamı %9’a yaklaşmıştır.
Şekil 3-4 Hızlara Göre Sabit Genişbant İnternet Abonelerin Dağılımı, 2011 1.Çeyrek
%1.2
%1.3
%19.4
%69.8
%1.5
%6.7
512 Kbit/s
1 Mbit/s
2 Mbit/s
4 Mbit/s
8 Mbit/s
Diğer ( > 8 Mbit/s)
2011 yılı birinci çeyrek itibariyle sabit genişbant internet abonelerinin yaklaşık
%95’i bireysel aboneliğe sahiptir. Geriye kalan %5 ise kurumsal abonelerdir.
Şekil 3-5’te Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye’nin sabit genişbant internet
aboneliklerinin hızlara göre dağılımı verilmektedir. 2 Mbit/sn (dahil) ile 10
Mbit/sn arasındaki sabit genişbant aboneliğin AB ortalaması %58 iken bu
oran Türkiye’de %72’ ye çıkmaktadır. Buna karşılık 10 Mbit/sn üzeri
aboneliğin AB ortalaması %29 iken Türkiye’de %7’ ye düşmektedir.
34
29
45
25
23
22
24
2Mbps ve üzeri ve 10 Mbps altı
Türkiye
13
AB
21
58
74
İngiltere 1
11
İsveç
Finlandiya
Slovakya
Slovenya
14
30
38
58
44
64
47
72
18
61
60
35
5
Portekiz
Romanya 1
11
Polonya
10
2
Hollanda
Malta
13
22
Lüksemburg
Litvanya
20
İtalya
60
88
66
40
32
144 Kbps üzeri ve 2 Mbps altı
Letonya
23
İrlanda
9
İspanya
Estonya
Yunanistan 0 11
44
14
Almanya
5
Danimarka
3
Bulgaristan
Çek Cumh.
5
Belçika
10
0
49
53
23
29
20
63
38
50
30
58
50
40
33
57
72
89
66
54
60
7
10
24
38
38
28
28
68
70
42
45
80
39
90
8
11
2
100
7
Şekil 3-5 AB Ülkeleri ve Türkiye’de Hızlara Göre Sabit Genişbant İnternet Abonelerinin
Dağılımı, %
10 Mbps ve üzeri
*Kaynak: ComReg 2010 Yılı Üçüncü Çeyrek Raporu.
**AB Ülkelerinin verileri Temmuz 2010, Türkiye verileri ise Mart 2011 tarihlidir. Mobil internet
dâhil değildir.
Şekil 3-6’da ise Türkiye’deki genişbant abonelerinin işletmeci türü bazında
dağılımına yer verilmektedir. Alternatif sabit genişbant işletmecilerinin pazar
payı 2011 yılı birinci çeyrek itibariyle %6,4 olarak gerçekleşirken, pazarda
fiber ve mobil genişbantın da etkisi ile birlikte TTNet’in pazar payındaki
gerileme devam ederek %67 seviyelerine inmiştir. Mobil genişbant internet
hizmetlerinin pazar payındaki artışı ise devam ederek %20,5’e yükselmiştir.
Kablo internet hizmeti sunan işletmecilerin pazar payı ise %3,5’e yükselirken,
fiberin pazar payı %1,8 olarak gerçekleşmiştir.
35
Şekil 3-6 Genişbant Abonelerin İşletmeci Bazında Dağılımı, %
2011-1
67.4
2010-4
6.4
3.5
71.3
2010-3
6.3
75.0
2010-2
20.5
3.2
2010-1
16.9
6.1
2.7
78.6
2.5
6.1
65.0
70.0
xDSL TTNet
75.0
2.5
xDSL Diğer İSSler
85.0
Kablo
90.0
Mobil
1.3 0.4
8.8
6.5
80.0
1.4 0.4
10.9
87.5
60.0
1.8 0.4
14.4
6.2
81.2
2009-4
1.8 0.4
Fiber
0.0
1.0 0.4
6.0
95.0
0.0
100.0
Diğer
Alternatif işletmeciler yeniden satış, veri akışı erişimi ve yerel ağın paylaşıma
açılması gibi yöntemler aracılığı ile genişbant hizmetleri sunmaktadır. Mart
2011 itibariyle Yerel Ağın Paylaşıma Açılması (YAPA) ile 10.055 adet
bağlantı gerçekleştirilmiştir. Bunların 642’si yerel ağa tam erişim, 9.413’ü ise
paylaşımlı erişim yöntemi ile yapılan bağlantılardır. Buna göre YAPA tam
erişim yöntemine göre bağlantılarda çok küçük bir artış olmasına karşın,
paylaşımlı erişim yöntemine göre bağlantılarda ise azalma görülmektedir.
Aynı tarih itibariyle al-sat5 (yeniden satış) yöntemiyle 56.439 adet bağlantı
gerçekleştirilmiştir. Diğer genişbant bağlantıları ise Veri Akış Erişimi (VAE)
yöntemi ile gerçekleştirilmiştir.
Şekil 3-7’de perakende sabit genişbant internet erişim hizmetlerinin AB
ülkelerindeki yerleşik işletmeci ve alternatif işletmeciler bazında pazar payları
ile Türkiye’deki pazar yapısının karşılaştırılmasına yer verilmektedir. AB
ülkelerinde genişbant hizmetlerinde yerleşik işletmecilerin ortalama payı %44
iken Türkiye’de %85 seviyelerindedir. Aşağıda yer alan şekilde de görüleceği
5
ADSL, G.SHDSL ve VDSL dâhil olmak üzere
36
üzere yerleşik işletmecinin pazar payının en düşük olduğu ülke İngiltere ve
Romanya iken, Türkiye’deki yerleşik işletmecinin pazar payındaki düşüşün
sürmesine rağmen AB ortalamasının hala çok üstünde seyretmektedir.
85
72
72
68
67
65
62
59
57
56
56
56
55
54
54
52
52
51
50
49
48
48
47
47
45
38
34
32
28
28
32
33
35
38
41
43
44
44
44
45
46
46
48
48
49
50
51
52
52
53
53
55
62
66
68
Romanya
İngiltere
Bulgaristan
Çek Cumhuriyeti
Polonya
İsveç
Macaristan
Hollanda
AB
Slovakya
Fransa
Slovenya
Portekiz
Almanya
Belçika
Malta
İrlanda
İtalya
Letonya
Yunanistan
Estonya
Avusturya
İspanya
İtalya
Danimarka
Lüksemburg
Finlandiya
Türkiye
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
15
Şekil 3-7 Bazı AB Ülkeleri ve Türkiye’de Perakende Sabit Genişbant Hizmetlerindeki
Yerleşik ve Alternatif İşletmeci Payları, %
Yerleşik işletmeci
Alternatif işletmeci
*Kaynak: ComReg 2010 Yılı Üçüncü Çeyrek Raporu
**AB Ülkelerinin verileri Temmuz 2010, Türkiye verileri ise Mart 2011 tarihlidir. Mobil internet
dâhil değildir.
Şekil 3-8’de ise AB ülkeleri ve Türkiye’de nüfusa göre sabit ve mobil
genişbant penetrasyon oranlarına yer verilmektedir. Türkiye’de nüfusa göre
sabit genişbant penetrasyon oranı %9,8 iken, AB ülkeleri penetrasyon
ortalaması %25,6’dır. Ayrıca mobil genişbant penetrasyon oranı Türkiye’de
%2,7 iken AB ortalaması %6,1’dir. AB ülkeleri arasında toplam penetrasyon
oranı en yüksek ülke ise %51,6 ile Danimarka’dır. Ancak daha sağlıklı bir
karşılaştırma yapmak için hanehalkına göre penetrasyon oranlarının
incelenmesinde fayda görülmektedir.
37
Şekil 3-8 Türkiye ve Bazı AB Ülkelerinin Nüfusa Göre Sabit-Mobil Genişbant
Penetrasyon Oranları, %
9.82.7
13.9 2.3
13.7 3.3
18.6 2.1
18.8 2.0
15.5 5.4
14.9 6.5
19.7 4.2
20.4 3.6
19.6 5.2
23.6 2.3
26.0
3.1
21.3
8.5
22.5
7.5
28.5
2.6
19.1 12.1
25.6
6.1
30.1
2.2
22.9
10.6
33.2
1.4
31.1
3.7
31.3
4.4
30.6
6.9
23.5
16.7
38.7
5.4
31.9
14.0
29.1
21.5
38.2
13.4
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
Türkiye
Bulgaristan
Romanya
Yunanistan
Litvanya
Slovekya
Polonya
Macaristan
Çek Cumhuriyeti
Letonya
Slovenya
Estonya
İtalya
İspanya
Malta
Portekiz
AB
Belçika
İrlanda
Lüksemburg
Fransa
Almanya
İngiltere
Avusturya
Hollanda
İsveç
Finlandiya
Danimarka
0.0
Sabit
Mobil
*Kaynak: ComReg 2010 Yılı Üçüncü Çeyrek Raporu
**AB Ülkelerinin verileri Temmuz 2010, Türkiye verileri ise Mart 2011 tarihlidir.
Şekil 3-9’da ise hanehalkı sayılarına göre hesaplanan sabit genişbant
penetrasyon oranları karşılaştırılmaktadır. Bu durumda AB ülkeleri hanehalkı
sabit penetrasyon ortalaması %61,4 iken Türkiye’de 2011 yılı birinci çeyreği
itibariyle yaklaşık %38,9 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 3-9 Türkiye ve Bazı AB Ülkelerinin Hanehalkına Göre Sabit Genişbant
Penetrasyon Oranları, %
100
60
40
20
40.3
39.7
50.2
48.9
43.4
41.7
51.2
51.0
49.0
66.1
51.1
60.8
82.7
51.6
61.4
69.2
61.8
83.0
68.4
62.6
73.4
54.1
85.1
63.8
61.1
76.4
38.9
80
Bulgaristan
Romanya
Yunanistan
Litvanya
Slovekya
Polonya
Macaristan
Çek Cumhuriyeti
Letonya
Slovenya
İtalya
İspanya
Malta
Portekiz
AB
Belçika
İrlanda
Lüksemburg
Fransa
Almanya
İngiltere
Avusturya
Hollanda
İsveç
Finlandiya
Danimarka
Türkiye
0
*Kaynak: ComReg 2010 Yılı Üçüncü Çeyrek Raporu, Eurostat ortalama hane halkı verileri,
2009. Türkiye’de ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,97, AB ortalama hanehalkı büyüklüğü 2,4.
**AB Ülkelerinin verileri Temmuz 2010, Türkiye verileri ise Mart 2011 tarihlidir.
38
Şekil 3-10’da “.tr” alan adlarının dağılımına yer verilmektedir. 2011 yılı birinci
çeyrek itibariyle “Nic.tr”
bulunmaktadır.
kayıtlarında 248.643 adet “.tr” uzantılı alan adı
Bu alan adlarının, %68,1’i
“com.tr”,
%8,7’si “gen.tr”,
%4,1%’i “k12.tr”, %4’ü “gov.tr” uzantısına sahiptir.
Şekil 3-10 “.tr” Uzantılı Alan Adlarının Dağılımı, 2011 1. Çeyrek
180000
160000
140000
100000
80000
169,319
120000
3,613
3,203
2,832
2,406
2,439
1,119
485
399
162
59
50
35
12
2
info.tr
tv.tr
name.tr
bel.tr
net.tr
edu.tr
pol.tr
bbs.tr
nom.tr
dr.tr
tsk.tr
tel.tr
mil.tr
8,586
web.tr
av.tr
8,208
org.tr
3,777
10,058
gov.tr
biz.tr
10,276
k12.tr
20000
21,603
40000
gen.tr
60000
com.tr
0
Bu alan adlarında bulunan web sitelerinin; yaklaşık %77’sine erişilebilirken,
%23’üne erişilememektedir. (Şekil 3-11)
Şekil 3-11 Erişim Durumu
23%
77%
Aktif
Erişilemiyor
39
Şekil 3-12’de görüleceği üzere bu alan adlarında bulunan web sitelerinin;
%81’i Türkiye’de, %11’i ABD’de, %4’ü Almanya’da, %1’i Hollanda’da, %1'i
İngiltere’de, %1'i Kanada’da vb. barındırılmaktadır.
Şekil 3-12 IP Adresi Ülke Bilgisi
1% 1%
1%
1%
4%
11%
81%
Türkiye
ABD
Almanya
Hollanda
İngiltere
Kanada
Diğer
40
4 Mobil Pazar Verileri
Abone Sayısı ve Penetrasyon
4.1.
Mart 2011 itibariyle Türkiye’de yaklaşık %846 penetrasyon oranına karşılık
gelen toplam 61,7 milyon mobil abone bulunmaktadır. Daha önceki
dönemlerde sürekli artış eğiliminde olan mobil abone sayısı ve penetrasyon
oranının 2009 yılı başından itibaren artış eğiliminin durduğu görülmektedir.
Artış eğiliminin durmasının numara taşınabilirliği ile birlikte işletmeciler
tarafından sunulan “her yöne” tarifeler nedeni ile kullanıcıların ikinci
aboneliklerini iptal ettirmesi sonucu gerçekleştiği değerlendirilmektedir.
Temmuz 2009’da 3G hizmet sunumunun başlamasıyla Mart 2011 itibariyle
3G abone sayısı 21,4 milyona ulaşmıştır. Şekil 4-1’de 2G ve 3G mobil abone
sayısı ile penetrasyon oranları yıllar itibariyle karşılaştırılmaktadır.
Şekil 4-1 Mobil Abone Sayısı ve Toplam Nüfusa Göre Penetrasyon
70
87.9%
60
83.7%
80%
62.0
65.8
Penetrasyon, %
40.3
42.4
49.0%
60%
55.7
40%
52.7
43.6
34.7
10
19.4
21.4
3G Abone Sayısı
20%
0%
2011-1
2008
2007
2006
2005
2004
2G Abone Sayısı
2009
7.1
0
2010
Milyon
100%
85.1%
60.4%
30
20
86.5%
74.7%
50
40
92.1%
Mobil Penetrasyon
6
Türkiye nüfusu 2009 sonu itibariyle 72.561.312 kişi, 2010 sonu itibariyle 73.722.988 kişidir.
2011 yılı ilk çeyrek penetrasyon hesabında 2010 yılı nüfus bilgisi kullanılmıştır.
41
Cep telefonlarının genellikle 9 yaş üstü kişiler tarafından kullanıldığı
varsayımından hareketle, Şekil 4-2’de 0-9 yaş nüfus hariç olmak üzere mobil
penetrasyon oranları hesaplanmıştır.7 Buna göre mobil penetrasyon oranının
%100’ün üzerine çıktığı görülmektedir.
Şekil 4-2 Mobil Abone Sayısı ve 0-9 Yaş Hariç Nüfusa Göre Penetrasyon
112
111.2
66
110
65
108
106.2
64
106
104.3
104
63
100.5
102
100
61
60
100.6
65.8
62
62.8
62.0
61.8
61.7
59
Penetrasyon , %
Milyon
67
98
96
94
2007
2008
2009
Abone sayısı
2010
2011-1
Penetrasyon
Çizelge 4-1’de 3G hizmetlerine ilişkin veriler yer almaktadır. 2010 son
çeyrekte 19,4 milyon olan 3G abone sayısı 2011 ilk çeyrekte 21,4 milyona
ulaşırken, 3G hizmetiyle birlikte mobil internet hizmeti alan abone sayısı da
aynı dönemler için 1.448.020’den 1.862.888’e yükselmiştir. Bu dönemde
toplam mobil internet kullanım miktarı ise 5.460 TByte olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 4-1 3G Hizmeti Kullanıcı Verileri
2010-1
3G Abone Sayısı
Mobil İnternet Abone Sayısı
Mobil İnternet Kullanım Miktarı, Gbyte
8.717.769
640.580
2.105.643
2010-4
19.407.264
1.448.020
4.387.315
2011-1
21.441.318
1.862.888
5.590.910
7
2007 yılında 0-9 yaş grubu hariç nüfus 58.355.523 kişi, 2008 yılında 59.200.710 kişi, 2009
yılında 60.204.344 kişi ve 2010 yılında 61.413.147 kişidir. (TÜİK)
42
Şekil 4-3’de faturalı ön-ödemeli ayrımında mobil genişbant internet abone
sayılarına yer verilmektedir. 2011 yılı ilk çeyrek itibariyle faturalı mobil
genişbant abone sayısı 1.335.351, ön-ödemeli mobil genişbant abone sayısı
527.537 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 4-3 Faturalı-Ön Ödemeli Mobil Genişbant Abone Sayıları, 2011 1. Çeyrek, Bin
1600
1400
1335.35
1200
1000
Faturalı
800
Ön-Ödemeli
527.54
600
400
200
0
Şekil 4-4’te Türkiye ve bazı Avrupa ülkelerine ait mobil penetrasyon oranları
karşılaştırılmaktadır. Haziran 2010 itibariyle AB ülkeleri içinde en yüksek
mobil penetrasyon oranına sahip ülkeler, Yunanistan, Portekiz, Finlandiya,
İtalya,
Avusturya,
Danimarka,
Almanya,
İsveç
ve
İngiltere
olarak
görülmektedir. AB ülkeleri ortalama mobil penetrasyon oranı ise %126’dır.
Türkiye’de
ise
Mart
2011
itibariyle
mobil
penetrasyon
oranı
%84
seviyesindedir.
43
Şekil 4-4 Türkiye ve Bazı Avrupa Ülkelerinin Mobil Penetrasyon Oranları, %
119
118
117
İrlanda
İsviçre
İspanya
84
126
AB Ortalama
94
129
İngiltere
Fransa
131
İsveç
97
132
Almanya
60
Norveç
136
Danimarka
115
143
Avusturya
Belçika
148
İtalya
116
156
Finlandiya
90
Hollanda
157
Portekiz
120
161
150
Yunanistan
180
30
Türkiye
0
*Kaynak: Comreg, 2010 2. Çeyrek Raporu
**AB ülkeleri verileri Haziran 2010, Türkiye verisi Mart 2011 tarihlidir.
AB ülkeleri ortalaması ile Türkiye’de yıllara göre mobil penetrasyon
oranlarındaki değişim Şekil 4-5’de görülmektedir. AB ülkeleri ortalama mobil
penetrasyon oranı sürekli bir artış eğilimi göstermektedir. 2004 yılında %85
olan AB ortalama mobil penetrasyon oranı 2010 yılında %126’ya
yükselmiştir. Türkiye’de ise 2004 yılında %49 olan mobil penetrasyon oranı,
2010 yılında %85 seviyesine gelmiştir.
Şekil 4-5 Yıllara Göre Türkiye ve AB Ülkeleri Mobil Penetrasyon Oranları, %
140
120
100
103
95
85
126
119
112
92
80
88
126
85
84
89
75
60
60
49
40
20
AB
2011-1
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
0
Türkiye
*Kaynak: Comreg, 2010 2. Çeyrek Raporu
**AB ülkeleri verileri Haziran 2010, Türkiye verisi Mart 2011 tarihlidir.
44
4.2. Mobil Abone Profili
Şekil 4-6’da Türkiye’deki mobil abonelerin abonelik türlerine göre dağılımına
yer verilmektedir. 2011 yılı ilk üç aylık döneme bakıldığında mobil abonelerin
yaklaşık %67’sini ön ödemeli abonelerin oluşturduğu, son bir yıl içerisinde
faturalı abonelerin oranının %26,2’den %32,7’e çıktığı görülmektedir.
Şekil 4-6 Ön Ödemeli ve Faturalı Mobil Abone Oranları, %
100%
25.3
26.2
27.9
29.3
30.9
32.7
74.7
73.8
72.1
70.7
69.1
67.3
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
80%
60%
40%
20%
0%
Faturalı
Ön ödemeli
Şekil 4-7’de bazı Avrupa ülkeleri ile Türkiye’ye ait mobil abone profilleri
karşılaştırılmaktadır. AB ortalamasına bakıldığında mobil abonelerin yaklaşık
%51’i
ön
ödemeli
iken
%49’unun
faturalı
abonelerden
oluştuğu
görülmektedir. Türkiye’de mobil aboneler içinde faturalı abonelerin payı AB
ortalamasına göre düşük olmakla birlikte giderek artış göstermektedir.
45
83.0
72.6
69.8
67.3
27.4
Yunanistan
17.0
30.2
Portekiz
41.5
İngiltere
32.7
46.0
Almanya
Türkiye
48.4
Belçika
31.5
48.8
AB Ortalama
10%
İrlanda
53.1
59.2
İsveç
20%
Hollanda
60.7
67.6
Danimarka
İspanya
68.4
Fransa
30%
71.0
40%
Avusturya
50%
95.2
60%
68.5
58.5
54.0
51.6
51.2
70%
46.9
40.8
39.3
80%
32.4
29.0
90%
31.6
100%
4.8
Şekil 4-7 Bazı Avrupa Ülkelerinde Ön Ödemeli/Faturalı Abonelerin Dağılımı, %
Faturalı
İtalya
Finlandiya
0%
Ön Ödemeli
*Kaynak: Comreg, 2009 4. Çeyrek Raporu
**AB ülkeleri verileri Aralık 2009, Türkiye verisi Mart 2011 tarihlidir.
Şekil 4-8’de işletmeci bazında ön ödemeli ve faturalı 3G abonelerinin
dağılımına yer verilmektedir. 2011 yılı birinci üç aylık dönemi itibariyle ön
ödemeli 3G abone oranının Vodafone’da %74,82, Avea’da %59,13,
Turkcell’de ise %61,21 olduğu görülmektedir.
Şekil 4-8 3G Ön Ödemeli ve Faturalı Mobil Abone Oranları, (%)
100%
25.18
80%
38.79
40.87
60%
40%
74.82
59.13
61.21
20%
0%
Avea
Vodafone
3G Ön ödemeli
Turkcell
3G Faturalı
46
Şekil 4-9’da bazı Avrupa ülkeleri ile Türkiye’deki 2G ve 3G mobil abone
oranları karşılaştırılmaktadır. Avrupa’da mobil abonelerin %30,1’i 3G abonesi
iken, 2009 yılı Temmuz ayından bu yana hizmet sunumuna başlanan
Türkiye’de bu oran yaklaşık %35 seviyelerine ulaşarak AB ortalamasını
geçmiştir.
7.5
18.5
23.0
26.4
28.9
30.0
30.1
33.0
34.7
34.7
35.3
40.8
42.1
57.9
59.2
64.7
65.3
65.3
67.0
69.9
70.0
71.1
73.6
77.0
81.5
56.6
İspanya
Avusturya
İsveç
İtalya
Portekiz
Türkiye
İngiltere
AB Ortalama
İrlanda
Fransa
Danimarka
Almanya
Yunanistan
Belçika
92.5
71.8
2G
3G
28.2
Finlandiya
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
43.4
Şekil 4-9 Bazı Avrupa Ülkelerinde 2G-3G Abonelerin Dağılımı, %
*Kaynak: Comreg, 2009 4. Çeyrek Rapor
**AB ülkeleri verileri Aralık 2009, Türkiye verisi Mart 2011 tarihlidir.
Şekil 4-10’da mobil işletmecilerinin üçer aylık dönemlere göre toplam abone
sayıları verilmiştir. 2011 yılının birinci üç aylık döneminde, önceki üç aylık
döneme göre abone sayıları bakımından Avea’da %1,72, Vodafone’da %0,96
artış görülürken, Turkcell’de %1,25 oranında azalma gerçekleşmiştir.
47
Şekil 4-10 İşletmeci Bazında Toplam Abone Sayıları, Milyon
70
62.78
61.63
61.54
61.89
61.77
61.72
35.37
34.26
33.93
33.92
33.47
33.05
15.57
15.72
16.13
16.54
16.68
16.84
11.83
11.65
11.47
11.43
11.62
11.82
60
50
40
30
20
Avea
Vodafone
Toplam
2011-1
2010-4
Turkcell
2010-2
2010-1
2009-4
0
2010-3
10
Şekil 4-11’de üç aylık dönemler içinde taşınan numara sayılarına yer
verilmektedir. 2011 yılı Mart ayı sonu itibariyle taşınan toplam numara sayısı
yaklaşık 27,3 milyon olurken, 2011 yılı birinci üç aylık dönemde taşınan
numara sayısı bir önceki üç aylık döneme göre %8,16 oranında artarak
yaklaşık 3,5 milyon olarak gerçekleşmiştir. Mayıs 2011 itibariyle toplam
taşınan numara sayısı 28,6 milyonu aşmıştır.
3,267,737
3,534,492
2010-4
2011-1
4,425,667
3,443,119
2010-2
2010-3
3,662,738
2010-1
3,063,363
2009-4
2,054,328
2009-2
3,015,291
1,309,935
2009-1
2009-3
653,362
5,000,000
4,500,000
4,000,000
3,500,000
3,000,000
2,500,000
2,000,000
1,500,000
1,000,000
500,000
0
2008-4
Şekil 4-11 Toplam Taşınan Numara Sayıları
48
Şekil 4-12’de mobil işletmecilerin abone sayılarına göre pazar paylarına yer
verilmektedir. 2011 yılı ilk üç aylık dönem itibariyle abone sayısına göre
Turkcell’in %53,55, Vodafone’un %27,29, Avea’nın ise %19,15’lik paya sahip
olduğu görülmektedir.
Şekil 4-12 Mobil İşletmecilerin Abone Sayısına Göre Pazar Payları, %
100%
18.85
18.90
18.65
18.48
18.80
19.15
24.81
25.50
26.21
26.72
27.01
27.29
56.34
55.59
55.14
54.80
54.19
53.55
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
80%
60%
40%
20%
0%
Avea
Vodafone
Turkcell
Şekil 4-13’de 2011 yılı Ocak, Şubat ve Mart ayları için mobil işletmecilerin
abone kayıp oranlarına yer verilmektedir. Abone kayıp oranı8, farklı tarifeler,
hizmet çeşitliliği ve hizmet kalitesi açısından yoğun rekabet yaşanan mobil
telekomünikasyon
hizmetleri sektöründe yaygın
olarak
kullanılan
bir
göstergedir. 2011 yılı Mart ayı itibariyle Turkcell, Vodafone ve Avea’nın
abone
kayıp
oranları
sırasıyla
%3,34,
%4,12
ve
%4,57
olarak
gerçekleşmiştir.
8
Abone kayıp oranı işletmeciler tarafından kaybedilen müşterilerin miktarını ölçmek için
kullanılan bir orandır. Abone kayıp oranı belli bir dönemde işletmeciden aldığı hizmeti sona
erdiren abonelerin sayısının o dönemdeki mevcut ortalama abone sayısına bölünmesiyle
hesaplanmaktadır. Özellikle abone kitlesine sahip sektörler için kullanılan bir ölçüttür.
Genellikle yıllık, çeyrek ve aylık olarak hesaplanmaktadır. Abone kayıp oranı işletmecinin
tüm abone kitlesi için bilgi veren bir ölçüttür. Eğer abone kayıp oranı, yeni aboneliklerin
gelişim oranını aşarsa o işletmecinin abone sayısı düşüyor demektir. Abone kayıp oranındaki
yükselme işletmecinin rekabetçiliğindeki düşüşe işaret etmektedir. İşletmeciler abone kayıp
oranını azaltma yönünde stratejiler geliştirmektedir. Bununla birlikte pazardaki
düzenlemelerin (örn. MNT) abone kayıp oranının gelişimi üzerinde etkileri bulunmaktadır.
Söz konusu düzenlemelerin yürürlüğe girmesi ile birlikte işletmecinin rekabetçiliği açısından
referans alınacak eşik değerler değişebilecektir.
49
Şekil 4-13 Mobil İşletmecilerin Abone Kayıp Oranları (Churn Rate), %
5.00%
4.57%
4.50%
4.35%
4.31%
4.38%
3.87%
4.00%
4.12%
Avea
3.50%
3.34%
3.26%
3.01%
Vodafone
Turkcell
3.00%
2.50%
2.00%
Jan/11
Feb/11
Mar/11
Şekil 4-14’de mobil işletmecilerin 2011 yılı ilk çeyrek itibariyle abone profiline
(2G, 3G toplam) yer verilmektedir. Şekil incelendiğinde oransal olarak en
fazla ön ödemeli aboneye Vodafone’un sahip olduğu ve Vodafone’un
abonelerinin %71,3’ünün ön ödemeli abonelerden oluştuğu görülmektedir.
Vodafone’u %68,7 ile Turkcell ve %57,5 ile Avea takip etmektedir.
Şekil 4-14 İşletmeci Bazında Ön Ödemeli / Faturalı Abonelerin Dağılımı, %
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
42.5
28.7
31.3
71.3
68.7
Vodafone
Turkcell
57.5
Avea
Ön ödemeli
Faturalı
50
Aşağıdaki iki şekilde (Şekil 4-15 ve 4-16) ise ön ödemeli ve faturalı
abonelerin mobil işletmeci bazında dağılımına yer verilmektedir. Şekil 4-15’de
2009 yılı sonuncu çeyrekten 2011 yılının ilk üç aylık dönemine kadar ön
ödemeli abonelerin işletmeci bazında dağılımı incelenmektedir. 2011 yılı
birinci üç aylık dönemi itibariyle ön ödemeli abonelerde Turkcell’in %54,7,
Vodafone’un %28,9, Avea’nın ise %16,4 pazar payına sahip olduğu
görülmektedir.
Şekil 4-15 Ön Ödemeli Abonelerin Dağılımı, %
100%
16.2
16.1
15.8
15.7
16.3
16.4
28.4
29.1
29.3
29.3
29,1
28.9
55.4
54.8
54.9
55.0
54.6
54.7
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
80%
60%
40%
20%
0%
Avea
Vodafone
Turkcell
Faturalı abonelerin dağılımında ise Turkcell’in %51,3, Avea’nın %24,8,
Vodafone’un %23,9 pay aldığı görülmektedir. (Şekil 4-16)
51
Şekil 4-16 Faturalı Abonelerin Dağılımı, %
100%
14.1
15.4
18.3
20.4
22.3
23.9
26.7
26.8
25.9
25.2
24.5
24.8
80%
60%
40%
59.2
57.8
55.8
54.4
53.2
51.3
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
20%
0%
Vodafone
Avea
Turkcell
4.3. Mobil Trafik Hacmi
2011 yılı ilk çeyrekte toplam mobil trafik hacmi 33,95 milyar dakika olarak
gerçekleşmiştir. 2011 yılı birinci üç aylık dönemi trafik bilgileri bir önceki üç
aylık dönemle kıyaslandığında toplam trafiğin %2,94 oranında arttığı, geçen
senenin aynı dönemi ile kıyaslandığında ise %18,42 oranında arttığı
görülmektedir. İşletmeci bazında incelendiğinde ise Turkcell’in trafiğinin bir
önceki döneme göre yaklaşık %0,25, Avea’nın trafik hacmi yaklaşık %6,81,
Vodafone’nun
trafik
görülmektedir.
Geçen
hacminin
senenin
ise
aynı
yaklaşık
%4,5
dönemine
göre
oranında
arttığı
kıyaslandığında
Turkcell’in trafik hacminde %23,29, Vodafone’un trafik hacminde %20,3 ve
Avea’nın trafik hacminde %7,4 artış söz konusudur. Mobil trafik hacmindeki 9
bu değişim dönemler itibariyle Şekil 4-17’de verilmektedir.
9
Mobil işletmecilerin toplam trafik miktarları toplam giden trafik ve şebeke içi trafiğin
toplanması ile elde edilmektedir.
52
Şekil 4-17 Mobil İşletmecilerin Dönemlere Göre Toplam Trafik Miktarları,
Milyar Dakika
40.00
33.17
35.00
30.00
31.00
29.05
32.98
33.95
28.67
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
16.24
13.28
8.17
7.60
15.79
13.89
12.84
8.67
7.16
9.69
9.85
7.41
7.08
9.98
7.20
15.83
10.43
7.69
0.00
2009-4
2010-1
Turkcell
2010-2
Vodafone
2010-3
Avea
2010-4
2011-1
Toplam
Mobil işletmecilerinin dönemler itibariyle toplam mobil trafiğinden aldıkları
pazar payları Şekil 4-18’de gösterilmektedir. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine
kıyasla trafiğe göre Avea’nın pazar payı %24,97’den %22,65’e düşmüş,
Vodafone’nun payı %30,24’den %30,73’e ve Turkcell’in pazar payı ise
%44,78’den %46,61’e yükselmiştir. Bir önceki dönemle kıyaslandığında ise,
Turkcell’in pazar payının %47,9’dan %46,61’e düştüğü, Avea’nın pazar
payının %21,82’den %22,65’e ve Vodafone’un pazar payının ise %30,28’den
%30,73’e yükseldiği görülmektedir.
53
Şekil 4-18 Mobil İşletmecilerin Trafiğe Göre Pazar Payları, %
100%
26.18
24.97
23.92
21.36
21.82
22.65
28.12
30.24
31.26
29.70
30.28
30.73
45.70
44.78
44.82
48.95
47.90
46.61
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
80%
60%
40%
20%
0%
Avea
Vodafone
Turkcell
Şekil 4-19 ve Şekil 4-20’de mobil işletmeciler tarafından üretilen toplam mobil
trafiğin dağılımına yer verilmektedir. Şekilde görüleceği üzere, söz konusu
trafiğin büyük bir kısmını (%68,78) mobil işletmecilerin kendi aboneleri
arasındaki trafiği ifade eden şebeke içi trafik oluşturmaktadır. Mobil
işletmecilerden diğer mobil işletmecilere doğru giden trafik toplam trafiğin
%23,14’ünü oluşturmaktadır.
Şekil 4-19 Mobil Trafik Dağılımı, %
2011-1
23.14
68.78
2010-4
22.13
71.62
5.79 0.46
2010-3
21.82
71.88
5.82 0.48
2010-2
22.12
71.34
6.09 0.45
2010-1
21.27
72.24
6.09 0.41
0%
20%
Diğer mobil işletmecilere
40%
Şebeke içi
60%
Sabit
5.84
80%
2.24
100%
Yurtdışı+Rehberlik+Uydu+Diğer
54
Toplam mobil şebeke içi trafik miktarı 2011 yılı ilk çeyrekte bir önceki üç aylık
döneme göre %1,13 oranında azalarak 23.351 milyon dakika, diğer mobil
işletmecilere doğru trafik miktarı ise %7,67 oranında artarak 7858 milyon
dakika olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 4-20 Mobil Trafik Dağılımı, Milyon Dakika
2011-1
7,858
23,351
1,983 760
2010-4
7,298
23,618
1,911 152
2010-3
7,236
23,843
1,932 158
2010-2
6,856
22,116
1,889 139
2010-1
6,097
20,711
1,746 117
0%
20%
Diğer mobil işletmecilere
40%
Şebeke içi
60%
Sabit
80%
100%
Yurtdışı+Rehberlik+Uydu+Diğer
4.4. En Çok Trafik Gönderilen ve Alınan Ülkeler
Çizelge 4-2’de 2011 yılı birinci çeyrek döneminde (Ocak-Şubat-Mart) mobil
şebekelerden en fazla trafik gönderilen ve alınan ilk beş ülkeye yer
verilmektedir. Bu üç aylık dönemde en çok trafik gönderilen ülkeler Almanya,
Bulgaristan, İngiltere, Fransa ve Azerbaycan olmuştur. Mobil şebekelere en
fazla çağrı gönderen ülkeler ise Almanya, Suudi Arabistan, İngiltere,
Avusturya ve Hollanda şeklinde sıralanmaktadır.
55
Çizelge 4-2 En Fazla Trafik Gönderilen ve Alınan Ülkeler, 2011 1. Çeyrek
En Fazla Trafik Gönderilen Ülke
En Fazla Trafik Alınan Ülke
Almanya
Bulgaristan
İngiltere
Fransa
Azerbaycan
Almanya
Suudi Arabistan
İngiltere
Avusturya
Hollanda
4.5. Kısa Numaralar
Çizelge 4-3’te 2011 yılı birinci çeyrek dönemde Avea hatlarından en çok
aranan beş kısa numaraya ve ortalama çağrı sürelerine yer verilmektedir.
2011 yılı birinci çeyrekte en çok aranan kısa numaralar 112 (Acil Servis),
11880 (BN Telekom) 155 (Polis İmdat), 11818 (AssisTT) ve 121 (Telefon
Arıza) olmuştur. En çok aranan 112 (Acil Servis) numarası için ortalama çağrı
süresi 32 saniye seviyelerinde iken, rehberlik hizmetleri için bu süre 80-90
saniye arasında değişmektedir.
Çizelge 4-3 AVEA, En Çok Trafik Giden Kısa Numaralar, 2011 1. Çeyrek
Kısa Numara
112
11880
155
11818
121
Ortalama Çağrı Süresi
(sn)
32,6
88,8
51,1
83,7
78,7
Çizelge 4-4’de 2011 yılı birinci çeyrekte Vodafone hatlarından en çok aranan
beş kısa numaraya ve ortalama çağrı sürelerine yer verilmektedir. Çizelge
incelendiğinde 2011 yılı birinci çeyrekte en çok aranan kısa numaralar
arasında 112 (Acil Servis), 11880 (BN Telekom), 155 (Polis İmdat), 186
(Elektrik Arıza), 11818 (AssisTT) numaraları yer almaktadır. En çok aranan
kısa numara 112 (Acil servis) için ortalama çağrı süresi yaklaşık 24 saniye
olarak gerçekleşirken, rehberlik hizmetleri için bu süre yaklaşık 90 saniyedir.
56
Çizelge 4-4 VODAFONE, En Çok Trafik Giden Kısa Numaralar, 2011 1.Çeyrek
Kısa Numara
112
11880
155
186
11818
Ortalama Çağrı Süresi
(sn)
23,93
88,19
51,03
65,21
86,17
Çizelge 4-5’de 2011 yılı birinci çeyrekte Turkcell hatlarından en çok aranan
beş kısa numaraya ve ortalama çağrı sürelerine yer verilmektedir. Çizelge
incelendiğinde Turkcell hatlarından en çok aranan kısa numaraların 112 (Acil
Servis), 11880 (BN Telekom), 155 (Polis İmdat), 144 (Alo Sosyal Yardım
Hattı) ve 186 (Elektrik Arıza) olduğu görülmektedir. En çok aranan 112 (Acil
Servis) numarası için ortalama çağrı süresi 23 saniye seviyelerindedir.
Rehberlik hizmetleri için bu süre ortalama 90 saniye olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 4-5 TURKCELL, En Çok Trafik Giden Kısa Numaralar, 2011 1.Çeyrek
Kısa Numara
112
11880
155
144
186
Ortalama Çağrı Süresi
(sn)
22,62
90,03
49,16
144,24
67,05
4.6. SMS ve MMS
Şekil 4-21’de mobil işletmecilerinin toplam SMS ve MMS sayılarındaki
değişime yer verilmektedir. Gönderilen MMS sayısı henüz düşük seviyelerde
seyrederken, SMS sayısında 2010 yılı son dönem hariç sürekli bir artış
eğilimi görülmektedir. 2011 yılı ilk üç aylık dönemde SMS sayısı yaklaşık
%12,79’luk bir artışla 40,2 milyar âdet olarak geçekleşirken, MMS sayısı 21
milyon seviyelerinde seyretmektedir.
57
Şekil 4-21 Dönemlere Göre Mobil SMS ve MMS Miktarı, Milyon Adet
45,000
40,000
35,000
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
39,773
40,241
36,798
36,076
36,314
19.8
22.0
21.6
27.7
26.7
20.8
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
SMS
MMS
35,836
Mobil aboneler tarafından gönderilen toplam SMS sayısının işletmeciler
bazında dağılımı Şekil 4-22’de gösterilmektedir. 2011 yılı ilk üç aylık
dönemde, bir önceki üç aylık döneme göre SMS sayıları bakımından
Turkcell’in SMS sayısı yaklaşık %36,2 oranında artarken, Avea’nın SMS
sayısı %3,87, Vodafone’un SMS sayısı ise %0,09 oranında azalmıştır.
Şekil 4-22 İşletmeci Bazında SMS Sayısı, Milyar Adet
10.42
11.61
10.84
11.62
11.16
9.75
8.66
9.68
9.10
9.91
60%
9.14
80%
9.54
100%
18.86
2010-1
2010-2
2010-3
18.21
17.97
2009-4
13.37
17.07
20%
18.20
40%
0%
Avea
Vodafone
2010-4
2011-1
Turkcell
Mobil aboneler tarafından gönderilen MMS sayısı 2011 yılı ilk üç aylık
dönemde bir önceki döneme kıyasla yaklaşık %22,1 oranında azalarak 20,8
milyon olarak gerçekleşmiştir. İşletmeci bazında gönderilen MMS sayıları
58
incelendiğinde, 2011 yılı birinci üç aylık döneminde bir önceki çeyreğe göre
Turkcell’in MMS sayısının %29,63, Vodafone’un MMS sayısının %15,14
azaldığı, Avea’nın ise %7,93 oranında arttığı görülmektedir. (Şekil 4-23).
Şekil 4-23 İşletmeci Bazında MMS Sayısı, Milyon Adet
100%
80%
1.36
3.40
1.86
3.58
2.19
2.41
2.52
4.92
7.28
7.40
2.72
6.28
16.56
14.48
18.03
16.81
11.83
40%
15.03
60%
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
Avea
Vodafone
20%
0%
Turkcell
4.7. Mobil Gelir
Şekil 4-24’de 2004 yılından bu yana mobil telekomünikasyon hizmetlerinden
elde edilen gelir bilgilerine yıllık olarak yer verilmektedir. Yıllar itibariyle artış
eğiliminde olan mobil gelirler 2010 yılında 13,84 milyar TL olarak
gerçekleşirken, bir önceki yıla göre %6,71 oranında artış söz konusudur.
Şekil 4-24 Yıllar İtibariyle Mobil Telekomünikasyon Hizmetlerinden Elde Edilen Gelir,
Milyar TL
15
12
13.84
2006
12.97
9.04
2005
12.48
8.34
3
6.80
6
11.75
9
2007
2008
2009
2010
0
2004
*İşletmecilerin Kurumumuza göndermiş oldukları kesinleşmiş yıllık gelir tablolarındaki net
satış gelirleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.
59
Şekil 4-25’de işletmecilerin mobil telekomünikasyon hizmetlerinden elde ettiği
gelirler 2009 yılı son çeyrekten itibaren üçer aylık dönemler halinde
gösterilmektedir. 2011 yılı ilk üç aylık dönemde söz konusu mobil gelirler
yaklaşık 3,49 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 4-25 Mobil Telekomünikasyon Hizmetlerinden Elde Edilen Üç Aylık Gelirler,
Milyar TL
6
4
2
3.57
3.38
3.41
3.67
3.54
3.49
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
0
*İşletmecilerin Kurumumuza göndermiş oldukları üç aylık gelir rakamları dikkate alınarak
hazırlanmıştır. Kesinleşmiş gelir bilgileri değildir.
Çizelge 4-6’da mobil işletmecilerin 2011 yılı ilk çeyrek itibariyle bir takım
finansal göstergelerine yer verilmektedir. EBITDA marjları Avea, Vodafone ve
Turkcell için sırasıyla %9,91, %10,15 ve %29,35 olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 4-6 Mobil İşletmecilerin Finansal Göstergeleri, 2011 1. Çeyrek
EBITDA Marjı,%
EBIT Marjı,%
Avea
Vodafone
Turkcell
9,91
10,15
29,35
-12,93
-5,35
19,58
*Çizelge’de yer alan değerler SPK finansal raporlama standartlarına göre hesaplanmıştır.
Vodafone’un talebi üzerine Vodafone International tarafından EBITDA değerleri altı ayda bir
yayımlandığından, EBITDA değerleri 6 ayda bir yayımlanacaktır. ROCE değeri bir kez yıllık
olarak yayımlanacaktır.
60
Şekil 4-26’da mobil işletmecilerin üçer aylık net satış gelir verilerine göre
hesaplanan pazar paylarına yer verilmektedir. 2011 yılı birinci çeyrek dönem
itibariyle gelire göre pazar payları incelendiğinde Turkcell’in pazar payının
%52,72, Vodafone ve Avea’nın ise sırasıyla %27,14 ve %20,14 seviyelerinde
olduğu görülmektedir. 2011 yılı ilk çeyrekte gelire göre pazar payları 2010
yılının aynı dönemi ile kıyaslandığında Turkcell’in pazar payının yaklaşık 6,92
puan azaldığı, Avea’nın pazar payının 0,99 ve Vodafone’un pazar payının ise
5,93 puan arttığı görülmektedir.
Şekil 4-26 Mobil İşletmecilerin Gelire Göre Pazar Payları, %
100%
17.69
80%
19.15
18.85
18.40
19.23
20.14
21.21
22.92
25.23
26.13
27.14
63.29
59.64
58.23
56.37
54.64
52.72
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
19.02
60%
40%
20%
0%
Turkcell
Vodafone
Avea
Şekil 4-27’de mobil işletmecilerin 2008, 2009 ve 2010 yılı toplam gelirlerine
ait dağılıma yer verilmektedir. Şekilde görüleceği üzere mobil işletmecilerin
gelirlerinin 2008 yılında yaklaşık %81’ini konuşma gelirleri oluştururken bu
oran 2010 yılında %78’e gerilemiştir. Data gelirlerinin payı 2008 yılında
%1,26 iken 2010 yılında %4,36’ya yükselmiştir. SMS+MMS gelirleri 2010
yılında toplam gelirin yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır.
61
Şekil 4-27 Mobil İşletmecilerin Gelir Dağılımı, %
100%
7.88
7.37
1.26
9.30
2.34
9.07
4.36
80.94
80.71
78.31
2008
2009
2010
8.50
9.97
80%
60%
40%
Katma Değerli Hizmetler
Data
SMS+MMS
Konuşma
Şekil 4-28’de her bir mobil işletmecinin 2011 yılı ilk çeyrek dönem itibariyle
toplam gelirlerine ait dağılıma karşılaştırmalı olarak yer verilmektedir.
Konuşma gelirleri, Avea’nın gelirlerinin %80,3’ünü oluştururken, Turkcell’in
gelirlerinin %78,8’ini, Vodafone’un gelirlerinin ise %76,1’ini oluşturmaktadır.
SMS+MMS
gelirleri
Turkcell’in
gelirlerinin
%7,2’sini
oluştururken,
Vodafone’un gelirlerinin %13,8’ini Avea’nın gelirlerinin ise %11,6’sını
oluşturmaktadır. Data gelirleri ise Turkcell’de %6,5, Vodafone’da %5,3,
Avea’da %4,3 paya sahiptir.
Şekil 4-28 Mobil İşletmecilerin İşletmeci Bazında Gelir Dağılımı, 2011 1. Çeyrek, %
100%
90%
80%
3.8
4.3
4.8
5.3
11.6
13.8
7.5
6.5
7.2
70%
60%
80.3
76.1
78.8
50%
Vodafone
Konuşma
SMS+MMS
Avea
Data
Turkcell
Katma Değerli Hizmetler
62
4.8. Abone Başına Aylık Gelir (ARPU)
Abone başına elde edilen aylık gelir anlamına gelen “ARPU” mobil
hizmetlerin fiyatları ve kullanım seviyelerinin en belirgin fonksiyonlarından
biridir. Şekil 4-29’da Türkiye’de hizmet veren mobil işletmecilerinin 2011 yılı
ilk çeyrek için aylık bazda ortalama ARPU rakamlarına yer verilmektedir.
2011 yılı Mart ayı itibariyle Turkcell için abone başına aylık gelir 19,70 TL,
Vodafone için 19,32 TL, Avea için ise 19,54 TL’dir.
Şekil 4-29 Mobil ARPU, TL
20.00
19.50
19.00
17.80
19.54
19.32
17.24
16.50
17.73
17.00
17,0
17.50
18.51
19.34
18.00
19.70
18.50
16.00
Ocak
Şubat
Turkcell
Vodafone
Mart
Avea
Şekil 4-30’da 2011 yılı birinci üç aylık dönem için mobil işletmecilerin
Kurumumuza
bildirmiş
olduğu
ön
ödemeli
ARPU
rakamlarına
yer
verilmektedir. Ön ödemeli ARPU rakamları incelendiğinde 2011 yılı Mart ayı
itibariyle Turkcell’in ön ödemeli ARPU’sunun 10,50 TL, Vodafone’un 12,97
TL, Avea’nın ise 11,15 TL olduğu görülmektedir.
63
Şekil 4-30 Ön Ödemeli Mobil ARPU, TL
14.00
12.00
10.00
Turkcell
11.15
12.97
10.50
10.16
10.96
11.41
9.50
4.00
9.30
6.00
11.80
8.00
Vodafone
Avea
2.00
0.00
2011 Ocak
2011 Şubat
2011-Mart
Şekil 4-31’de ise 2011 yılı birinci üç aylık dönem için mobil işletmecilerin
Kurumumuza bildirmiş olduğu faturalı ARPU değerleri incelenmektedir. 2011
yılı Mart ayı itibariyle Turkcell’in faturalı ARPU’su 40,20 TL olurken,
Vodafone’un 36,23 TL, Avea’nın 30,32 TL olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 4-31 Faturalı Mobil ARPU, TL
45.00
40.00
35.00
30.00
Turkcell
Vodafone
30.32
36.23
40.20
29.76
34.86
36.50
30.38
15.00
35.40
20.00
37.00
25.00
Avea
10.00
5.00
0.00
2011 Ocak
2011 Şubat
2011 Mart
64
4.9. Aylık Kullanım Miktarı (MoU)
MoU, mobil telefon kullanım seviyesinin ölçümünde yaygın olarak kullanılan
bir göstergedir. Ortalama bir abonenin aylık ortalama konuşma süresi olarak
tanımlanmaktadır. Çizelge 4-7’de mobil işletmecilerin 2011 yılı ilk çeyrek
itibariyle gerçekleşen MoU değerleri aylar bazında verilmektedir. Mart 2011
itibariyle, Turkcell’in MoU değeri 206,1 dakika, Avea’nın 316,9 dakika ve
Vodafone’un ise 294,8 dakika olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 4-7 Mobil İşletmecilerin MoU değerleri, Dakika
Turkcell
192,8
178,5
206,1
Ocak
Şubat
Mart
Avea
272,3
251,8
316,9
Vodafone
257,7
245,5
294,8
Çizelge 4-8’de bazı AB ülkeleri ile Türkiye’deki ortalama mobil telefon
kullanım sürelerine yer verilmektedir. Türkiye, 229,4 dakika olan ortalama
aylık mobil kullanım süresi ile Çizelge’de İngiltere, İspanya, İtalya, Portekiz ve
Almanya’nın üstünde yer almaktadır.
Çizelge 4-8 AB MoU kıyaslaması
Ülke
MoU (dakika)
Fransa
248,8
İrlanda
248,7
Türkiye
229,4
İngiltere
179,7
İspanya
158,2
İtalya
137,8
Portekiz
129,8
Almanya
110,4
*Kaynak: Comreg, 2010 2. Çeyrek Raporu
*AB ülkeleri verileri 2009 Aralık, Türkiye verisi 2011 1. çeyrek ortalama aylık verisidir.
65
4.10. Mobil Yatırım
Şekil 4-32’de mobil telekomünikasyon alanında faaliyet gösteren üç
işletmecinin 2004-2010 yılları arasındaki toplam yıllık yatırım bilgilerine yer
verilmektedir. 2009 yılı, 3G yetkilendirmelerinin de etkisiyle mobil yatırımları
bakımından 4589 milyon TL ile en fazla yatırım yapılan yıl olurken 2008 yılına
göre %132 oranında artış söz konusudur. 2010 yılında ise 2661 milyon TL
mobil yatırım yapılmıştır.
Şekil 4-32 Yıllık Mobil Yatırım, Milyon TL
5000
4,589
3000
1,445
2005
2006
2007
1,992
1,909
1000
1,443
2000
2,661
4000
0
2008
2009
2010
Şekil 4-33’de mobil işletmecilerin yaptıkları yıllık mobil yatırım değerlerine yer
verilmektedir. 2009 yılında 2008 yılına göre tüm işletmeciler için artış eğilimi
görülmektedir. 2010 yılında ise Vodafone 1043 milyon TL, Avea 839 milyon
TL, Turkcell 779 milyon TL yatırım yapmıştır.
66
Şekil 4-33 İşletmeci Bazında Yıllık Mobil Yatırım, Milyon TL
2000
1823
1800
1557
1600
1400
Avea
1209
1200
983
1000
904
1043
958
839
813
800
593
502
600
400
200
Turkcell
779
587
447
381
350
Vodafone
160
110
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Şekil 4-34’de işletmeci bazında 2011 yılı birinci çeyrek itibariyle mobil
işletmecilerin yaptığı yatırım miktarları gösterilmektedir. Birinci çeyrekte
Vodafone’un yatırım miktarı 359 milyon TL olurken, Avea 180 milyon TL,
Turkcell ise 94 milyon TL düzeyinde yatırım yapmıştır.
Şekil 4-34 Üç Aylık Mobil Yatırım, Milyon TL
400
350
300
250
200
359
150
100
180
50
94
0
Avea
2011-1
Vodafone
Turkcell
67
5 Diğer Hizmetler
5.1. Altyapı Hizmetleri
Türkiye’de Mayıs 2011 tarihi itibariyle bildirim kapsamında 67, kullanım hakkı
kapsamında 7 Altyapı İşletmeciliği Lisansı almış işletmeci bulunmaktadır.
2011 yılı birinci üç aylık dönem itibariyle alternatif işletmecilerin sahip olduğu
fiber optik kablo uzunluğuna Çizelge 5-1’de yer verilmektedir. Çizelge 5-1’de
yer alan uzunluklar kendi altyapılarıyla birlikte işletmecilerin kiraladıkları
omurga ve erişim şebekelerini de kapsamaktadır. Alternatif işletmecilerin
2011 yılı ilk çeyrek itibariyle toplam fiber uzunluğu 41.495 km’dir. Türk
Telekom’un ise 2010 yılı sonu itibariyle 126.518 km fiber optik altyapısı
bulunmaktadır.
Çizelge 5-1 Alternatif İşletmecilerin Fiber Uzunlukları, 2011 1. Çeyrek
Kendisine Ait
Toplam
Uzunluk
Kiralık
Toplam
Uzunluk
Omurga
Toplam
Uzunluk
Erişim
Toplam
Uzunluk
Genel
Toplam
Uzunluk (km)
32.685
8.810
35.867
5.628
41.495
Çizelge 5-2’de 2011 yılı birinci çeyrek dönemi itibariyle altyapı işletmecilerinin
abone sayılarına göre pazar paylarına yer verilmektedir. Abone sayısına göre
en yüksek pazar payına sahip işletmeci Metronet olup, onu Vodafone
Alternatif, Telnet, Koçnet, İşnet, T-Systems, Equant İstanbul ve Superonline
izlemektedir.
68
Çizelge 5-2 Altyapı İşletmecilerinin Abone Sayılarına Göre Pazar Payları,
2011 1. Çeyrek
İşletmeciler
Metronet
Abone Sayıları
38,88
Vodafone Alternatif
17,52
Telnet
12,33
Koçnet
7,99
İşnet
7,00
T-Systems
4,57
Equant İstanbul
4,11
Superonline (Tellcom)
3,29
Vodafone Altyapı
1,10
Turknet
0,69
Diğer
2,52
Çizelge 5-3’te altyapı işletmeci grubuna ilişkin abone ve gelir bilgilerine yer
verilmektedir. Bu işletmecilerin toplam abone sayısı 2011 ilk çeyrek itibariyle
21.761 olup, bu hizmetlerden elde ettikleri toplam gelir yaklaşık 113 milyon
TL seviyesindedir.
Çizelge 5-3 Altyapı Hizmetleri, 2011 1.Çeyrek
Abone Sayısı
21.761
Gelir, TL
112.844.109
5.2. Kablolu Yayın Hizmetleri
Kurumumuzdan kablolu yayın hizmeti işletmeciliği lisansı alan 12 işletmeci
bulunmakla birlikte, kablo alanında geniş alanda sadece TÜRKSAT aktif
olarak faaliyet göstermektedir. Bu alanda yetkilendirmesi olan TTNet ise
IPTV hizmeti vermektedir. Görev sözleşmesi kapsamında kablolu yayın
hizmeti sunan TÜRKSAT’ın 2011 yılı birinci üç aylık dönem itibariyle
Türkiye’de toplam Kablo TV abone sayısı 1.259.523 olup, Teledünya
markasıyla hizmette olan sayısal kablo TV abone sayısı 266.819 olarak
69
gerçekleşmiştir.
Kablo
telefon
hizmetinden
yararlanan
188
abone
bulunmaktadır. 2011 ilk çeyrek itibariyle 11.164 abone IPTV hizmetinden
faydalanmaktadır. (Çizelge 5-4)
Çizelge 5-4 Kablolu Yayın Hizmetleri, 2011 1. Çeyrek
Kablo TV
Abone Sayısı
Kablo İnternet
Abone Sayısı
Kablo Telefon
Abone Sayısı
IPTV
Abone Sayısı
Gelir
TL
1.259.523
321.080
188
11.164
28.651.254
Kablo internetteki abone sayısı gelişimi Şekil 5-1’de verilmekte olup, önceki
üç aylık döneme göre yaklaşık %17,2 oranında artan kablo internet abone
sayısı 321.080’e ulaşmıştır.
Şekil 5-1 Kablo İnternet Abone Sayısı
350,000
300,000
250,000
200,000
150,000
100,000
50,000
0
321,080
146,622
218,895
180,170
2009-4
5.3.
273,908
191,331
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
Uydu Haberleşme Hizmetleri
Bildirim kapsamında uydu haberleşme hizmetleri konusunda yetkilendirilmiş
işletmeciler 10.892 aboneye uydu yer istasyonlarıyla uluslararası internet
bağlantıları, video konferans, noktadan noktaya uluslararası uydu data
devreleri gibi hizmetleri sağlamaktadır.
70
Uydu haberleşme hizmeti sunan işletmecilerin abone ve gelir bilgileri Çizelge
5-5’te, sözkonusu işletmecilerin abone sayılarına göre pazar paylarına
Çizelge 5-6’da yer verilmektedir. Bu hizmete ilişkin toplam gelirler 2011 yılı ilk
çeyrek için yaklaşık 34,3 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir.
Çizelge 5-5 Uydu Haberleşme Hizmetleri, 2011 1.Çeyrek
Abone Sayısı
Gelir, TL
10.892
34.284.631
Bu alanda hizmet gösteren işletmecilerin abone sayısına göre pazar payları
incelendiğinde Türksat’ın payının %52,74 olduğu, onu sırasıyla İşnet,
Deksarnet Telekom ve BT Telekom’un izlediği görülmektedir.
Çizelge 5-6 Abone Sayısına Göre Pazar Payları, 2011 1.Çeyrek
İşletmeci
Türksat
İşnet
Deksarnet Telekom
BT Telekom
Diğer
5.4.
%
52,74
24,04
14,43
6,11
2,68
Uydu Platform Hizmetleri
Uydu platform hizmetleri kapsamında aktif olarak faaliyet gösteren iki adet
işletmeci bulunmaktadır. Sözkonusu hizmete ilişkin üç aylık gelir ve abone
bilgilerine Çizelge 5-7’de, bu alanda faaliyet gösteren işletmecilerin abone
sayılarına göre pazar paylarına Çizelge 5-8’de yer verilmektedir. Toplam
abone sayısı 3.529.624 olup, bu hizmete ilişkin gelirler 2011 yılı ilk çeyrek
için yaklaşık 29,6 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 5-7 Uydu Platform Hizmetleri, 2011 1.Çeyrek
Abone Sayısı
3.529.624
Gelir, TL
29.572.111
71
Bu alanda faaliyet gösteren işletmecilerin abone sayısına göre pazar
paylarına bakıldığında Digitürk’ün pazar payının %65,05, D-Smart’ın pazar
payının %34,95 olduğu görülmektedir.
Çizelge 5-8 Abone Sayısına Göre Pazar Payları, 2011 1.Çeyrek
İşletmeci
Digitürk’ün (Digital Platform)
D-Smart (Doğan TV)
5.5.
%
65,05
34,95
GMPCS Hizmetleri
2011 yılı ilk çeyrek itibariyle aktif olarak üç işletmeci GMPCS Mobil Telefon
hizmeti sunmaktadır. Sözkonusu hizmete ilişkin üç aylık gelir ve abone
bilgilerine Çizelge 5-9’da yer verilmektedir. Bu hizmet grubunda toplam
abone sayısı 2011 birinci çeyrek dönem için 2971, gelir yaklaşık 3,6 milyon
TL olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 5-9 GMPCS Hizmetleri, 2011 1.Çeyrek
5.6.
Abone Sayısı
Gelir, TL
2971
3.589.657
Rehberlik Hizmetleri
Rehberlik hizmeti lisansı almış 12 adet işletmeci bulunmakta olup, bunların
7’si aktif olarak faaliyet göstermektedir. Bu işletmecilerin 2011 yılı birinci
çeyreği itibariyle toplam çağrı sayısı 15.443.066 olup toplam çağrı süresi
20.487.699 dakikadır. Numara ile sorgulama hizmeti henüz kullanılmamakta
olup çağrıların tamamı isim ile sorgulama amaçlıdır. Toplam 35.026.158 adet
isim ile sorgulama yapılmış olup, bunların 14.888.862 adedinde bireysel
numara, 20.137.296 adedinde kurumsal numara sorgulanmıştır. Üç aylık
gelirleri ise yaklaşık 19,5 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. (Çizelge 5-10)
72
Çizelge 5-10 Rehberlik Hizmetleri, 2011 1. Çeyrek
Çağrı
Sayısı
Çağrı
Süresi
(Dakika)
İsim İle
Sorgulama
Sayısı
Bireysel
Numara
Sorgulama
Sayısı
Kurumsal
Numara
Sorgulama
Sayısı
Gelir
TL
15.443.066
20.487.699
35.026.158
14.888.862
20.137.296
19.536.410
Çizelge 5-11’de rehberlik hizmeti işletmecilerinin çağrı sayısına göre pazar
paylarına
ve
ortalama
çağrı sürelerine
yer
verilmektedir.
Rehberlik
hizmetlerinde BN Telekom’un çağrı sayısına göre pazar payı %64,38 olup,
onu sırasıyla AssisTT, Infoline, Vastech, Rehberlik Hizmetleri Servisi ve
Mega izlemektedir.
Çizelge 5-11 Çağrı Sayısına Göre Pazar Payları, 2011 1. Çeyrek
İşletmeci
%
BN Telekom (11880 - 11810 -11844)
AssisTT (11818-11820)
Infoline (11824)
Vastech (11833)
Rehberlik Hizmetleri Servisi (11819-11850)
Mega (11881-11883)
5.7.
64,38
27,34
2,88
2,84
2,31
0,25
Ortalama Çağrı
Süresi (dk)
1,45
1,05
0,85
1,18
1,86
1,10
OKTH Hizmetleri
Kullanım
hakkı
yetkilendirilmiş
kapsamında
işletmeci
ortak
sayısı
kullanım
62’dir.
Bu
hizmeti
alanda
sunmak
faaliyet
üzere
gösteren
işletmecilerin abone sayısı, kullanıcı sayısı ve gelir bilgilerine Çizelge 5-12’de
yer verilmektedir. Bu alandaki toplam abone sayısı 1341, kullanıcı sayısı
28.392 olarak gerçekleşmiştir. 2011 ilk çeyrekte bu hizmetlerden sağlanan
gelir yaklaşık 1,5 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Çizelge 5-12 OKTH Hizmetleri, 2011 1. Çeyrek
Abone
Sayısı
Kullanıcı
Sayısı
Gelir
TL
1341
28.392
1.529.389
73
6 SONUÇ
2011 yılı birinci üç aylık dönem sonu itibariyle Türkiye telekomünikasyon
pazarında yaşanan gelişmeler kısaca aşağıdaki şekilde özetlenmektedir:
 Elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren işletmecilere
verilen yetkilendirme sayısı 489’dur.
 Türk Telekom ve mobil işletmecilerinin net satış gelirleri yaklaşık 5,34
milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
 Diğer işletmecilerin yaklaşık 1,1 milyar TL düzeyindeki net satış
gelirleriyle birlikte toplam telekomünikasyon hizmet gelirleri yaklaşık
6,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
 Türk Telekom ve mobil işletmecilerin toplam yatırım miktarı yaklaşık
746 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 Diğer işletmeciler tarafından
yaklaşık 999 milyon TL
yatırım
gerçekleştirilmiştir. Diğer işletmecilerin yatırım/gelir oranı %92,6’dır.
 EBITDA marjı Türk Telekom ve mobil işletmeciler için pozitif değerde
gerçekleşmiştir.
 Toplam mobil trafik miktarı 33,95 milyar dakika olurken, sabit trafik
miktarı ise 5,47 milyar dakika olarak gerçekleşmiştir. Trafiğin büyük bir
kısmını (%79,2) mobilden mobile giden trafik oluşturmaktadır
 Türk Telekom’un çalışan sayısı 25.582, mobil işletmecilerin toplam
çalışan sayısı 7.452 ve diğer işletmecilerin çalışan sayısı 4.643 olarak
gerçekleşmiştir.
74
 Sektör çalışanlarının %67,90’ı, Türk Telekom’da, %19,78’i mobil
sektörde ve %12,32’si diğer hizmet alanlarında çalışmaktadır.
 Sektörde en fazla lisans seviyesinde çalışan bulunmakta (%31,9),
bunu bunu lise seviyesindeki çalışanlar izlemektedir.
 Sektörde toplam çalışanların %76,9’unu erkek, %23,1’ini ise kadın
çalışanlar oluşturmaktadır.
 15,96 milyon sabit telefon abonesi bulunan Türkiye’de penetrasyon
oranı yaklaşık %21,6 seviyelerine düşmüştür. Bununla birlikte;
Türkiye’de ortalama hanehalkı büyüklüğünün 3,97 olduğu göz önünde
bulundurulduğunda, sabit telefon hizmetleri pazarında Türkiye’nin
önemli bir kesimine ulaşıldığını söylemek mümkündür.
 Sabit telefon hizmetleri sunan işletmeciler üzerinden taşıyıcı seçimi
yöntemi ile arama yapan kullanıcı sayısı 557.424, taşıyıcı ön seçimi
yöntemi ile arama yapan kullanıcı sayısı ise 178.339 olarak
gerçekleşmiştir. Diğer yöntemlerle bu işletmecileri kullanarak arama
yapan kullanıcı sayısı ise 265.911 kişidir. Bu işletmecilerin toplam ön
ödemeli kart satış adedi ise 3.238.215’dir.
 PSTN gelirleri toplam gelirin %61’in, erişim gelirleri %26,9’unu, kiralık
devre gelirleri %6,7’sini ve arabağlantı gelirleri%3,5’ini teşkil etmiştir.
 Sabitten arama gelirleri (brüt) 1344 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 Yaklaşık 1 milyon kullanıcı sabit telefon hizmetlerinde alternatif
işletmecileri kullanmış olup, bu işletmecilerin üç aylık dönem için
gelirleri 94,5 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 STH işletmecilerinin ilgili hizmetlerdeki gelir bakımından pazar payları
%15 olarak gerçekleşmiştir.
75
 Şehiriçi
trafikte
STH
işletmecilerinin
payı
%5,4
olarak,
Türk
Telekom’un payı %94,6 olarak gerçekleşmiştir.
 Şehirlerarası arama trafik miktarındaki STH işletmecilerinin pazar payı
%11, Türk Telekom’un ise %89 olarak gerçekleşmiştir.
 Mobile doğru çağrı trafiğinde STH işletmecilerinin payı %37, Türk
Telekom’un payı %63 olarak gerçekleşmiştir.
 Yurtdışına doğru çağrı başlatma trafiğinde Türk Telekom’un payı %65,
STH işletmecilerinin payı %35 olarak gerçekleşmiştir.
 Sabit şebekede sonlandırılan uluslararası çağrı trafiğinde Türk
Telekom’un payı
%41, STH işletmecilerinin payı
%59 olarak
gerçekleşmiştir.
 Mobil şebekelerde sonlandırılan uluslararası çağrı trafiğinde STH
işletmecilerinin payı %77, Türk Telekom’un payı
%23 olarak
gerçekleşmiştir.
 Sabit şebekede başlatılan toplam trafikte STH işletmecilerinin payı
%9,10, Türk Telekom’un payı %90,5 olarak gerçekleşmiştir.
 Türk Telekom şebekesinden en çok aranan kısa numara 163
(Telekom Borç Sorma) olmuştur.
 Sabit şebekeden en fazla trafik gönderilen ve alınan ülke Almanya’dır.
 Sabit MoU 181,4 dakika olarak gerçekleşmiştir.
 Sabit abonelerin ortalama başlattığı trafik miktarı 112,3 dakikadır.
 2011 yılı Mart ayı itibariyle Türk Telekom’un abone başına aylık geliri
22,4 TL olarak gerçekleşmiştir.
76
 Mayıs 2011 itibariyle sabitte taşınan numara sayısı 55 bini geçmiştir.
 Genişbant internet abone sayısı 9,1 milyona ulaşmıştır.
 İSS hizmetlerinden elde edilen toplam gelir yaklaşık 754 milyon TL’dir.
 Sabit genişbant abonelerinin %93’ü xDSL teknolojisini kullanırken, AB
ortalaması Temmuz 2010 itibariyle %78 olarak gerçekleşmiştir.
Temmuz 2010 tarihi itibariyle AB ülkelerinde ortalama olarak %16 ile
kablo internet bağlantısı tercih edilirken, Türkiye’de kablo internet
hizmetinin genişbant içindeki payı %4’e çıkmıştır.
 Mobil genişbant internet abone sayısı 1.862.888’e ulaşmıştır. Toplam
mobil genişbant internet kullanım miktarı ise 5.460 TByte olmuştur.
 Türkiye’deki sabit genişbant internet abonelerinin yaklaşık %70’i 8
Mbit/s hıza kadar olan bağlantıya sahip abonelik türünü tercih
etmektedir.
 2 Mbit/sn (dahil) ile 10 Mbit/sn arasındaki sabit genişbant aboneliğin
AB ortalaması %58 iken bu oran Türkiye’de %72’ye çıkmaktadır. Buna
karşılık 10 Mbit/sn üzeri aboneliğin AB ortalaması %29 iken Türkiye’de
%7’ye düşmektedir.
 AB ülkelerinde genişbant hizmetlerinde yerleşik işletmecilerin ortalama
payı %44 iken Türkiye’de %85 seviyelerindedir.
 Türkiye’de nüfusa göre sabit genişbant penetrasyon oranı %9,8 iken,
AB ülkeleri penetrasyon ortalaması %25,6’dır. Ayrıca mobil genişbant
penetrasyon oranı Türkiye’de %2,7 iken AB ortalaması %6,1’dir. AB
ülkeleri hanehalkı sabit penetrasyon ortalaması %61,4 iken Türkiye’de
yaklaşık %38,9 olarak gerçekleşmiştir.
77
 “Nic.tr” kayıtlarında 248.643 adet “.tr” uzantılı alan adı bulunmaktadır.
Bu alan adlarının, %68,1’i “com.tr”, %8,7’si “gen.tr”, %4,1%’i “k12.tr”,
%4’ü “gov.tr” uzantısına sahiptir.
 Türkiye’de yaklaşık %84 penetrasyon oranına karşılık gelen toplam
61,7 milyon mobil abone bulunmaktadır.
 3G abone sayısı 21,4 milyona ulaşmıştır.
 0-9 yaş nüfus hariç olmak üzere mobil penetrasyon oranı %100’ün
üzerine çıkmaktadır.
 Faturalı mobil genişbant abone sayısı 1.335.351, ön-ödemeli mobil
genişbant abone sayısı 527.537 olarak gerçekleşmiştir.
 Mobil
abonelerin
yaklaşık
%67’sini
ön
ödemeli
aboneler
oluşturmaktadır.
 Avrupa’da mobil abonelerin %30,1’i 3G abonesi iken, Türkiye’de bu
oran yaklaşık %35 seviyelerine ulaşarak AB ortalamasını geçmiştir.
 Mayıs 2011 itibariyle toplam taşınan numara sayısı 28,6 milyonu
aşmıştır.
 Abone sayısına göre Turkcell %53,55, Vodafone %27,29, Avea
%19,15’lik paya sahiptir.
 2011 yılı Mart ayı itibariyle Turkcell, Vodafone ve Avea’nın abone
kayıp oranları sırasıyla %3,34, %4,12 ve %4,57 olarak gerçekleşmiştir.
 Toplam mobil trafik hacmi 33,95 milyar dakika olarak gerçekleşmiştir.
Söz konusu trafiğin büyük bir kısmını (%68,78) mobil işletmecilerin
kendi aboneleri arasındaki trafiği ifade eden şebeke içi trafik
78
oluşturmaktadır. Mobil işletmecilerden diğer mobil işletmecilere doğru
giden trafik toplam trafiğin %23,14’ünü oluşturmaktadır.
 Mobil şebekelerden en fazla trafik gönderilen ve alınan ülke
Almanya’dır.
 Avea, Vodafone ve Turkcell hatlarından en çok aranan kısa numara
112 (Acil Servis)’dir.
 SMS sayısı yaklaşık 40,2 milyar âdet olarak gerçekleşirken, MMS
sayısı 21 milyon seviyelerinde seyretmektedir.
 Konuşma gelirleri, Avea’nın gelirlerinin %80,3’ünü oluştururken,
Turkcell’in gelirlerinin %78,8’ini, Vodafone’nun gelirlerinin ise %76,1’ini
oluşturmaktadır. SMS+MMS gelirleri Turkcell’in gelirlerinin %7,2’sini
oluştururken, Vodafone’un gelirlerinin %13,8’ini Avea’nın gelirlerinin
ise %11,6’sını oluşturmaktadır. Data gelirleri ise Turkcell’de %6,5,
Vodafone’da %5,3, Avea’da %4,3 paya sahiptir.
 Turkcell için abone başına ortalama aylık gelir 19,70 TL, Vodafone için
19,32 TL, Avea için ise 19,54 TL’dir.
 Turkcell’in MoU değeri 206,1 dakika, Avea’nın 316,9 dakika ve
Vodafone’un ise 294,8 dakika olarak gerçekleşmiştir.
 Türkiye, 229,4 dakika olan ortalama aylık mobil kullanım süresi ile
İngiltere, İspanya, İtalya, Portekiz ve Almanya’nın üstünde yer
almaktadır.
 Alternatif işletmecilerin toplam fiber uzunluğu 41.495 km’dir. Türk
Telekom’un ise 2010 yılı sonu itibariyle 126.518 km fiber optik
altyapısı bulunmaktadır.
79
 Altyapı işletmecilerinin toplam abone sayısı 21.761 olup, bu
hizmetlerden elde ettikleri toplam gelir yaklaşık 113 milyon TL
seviyesindedir.
 TÜRKSAT’ın 2011 yılı birinci üç aylık dönem itibariyle Türkiye’de
toplam Kablo TV abone sayısı 1.259.523 olup, Teledünya markasıyla
hizmette olan sayısal kablo TV abone sayısı 266.819 olarak
gerçekleşmiştir. Kablo telefon hizmetinden yararlanan 188 abone
bulunmaktadır. 2011 ilk çeyrek itibariyle 11.164 abone IPTV
hizmetinden faydalanmaktadır.
 Kablo internet abone sayısı 321.080’e ulaşmıştır.
 Uydu haberleşme hizmetleri konusunda yetkilendirilmiş işletmeciler
10.892 aboneye hizmet sunmaktadır. Bu hizmete ilişkin toplam gelirler
yaklaşık 34,3 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir.
 Uydu platform hizmetlerinde toplam abone sayısı 3.529.624 olup, bu
hizmete ilişkin gelirler yaklaşık 29,6 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 GMPCS Mobil Telefon hizmet grubunda toplam abone sayısı 2971,
gelir yaklaşık 3,6 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 Rehberlik hizmeti işletmecilerinin toplam çağrı sayısı 15.443.066 olup
toplam çağrı süresi 20.487.699 dakikadır. Üç aylık gelirleri ise yaklaşık
19,5 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 Ortak kullanım hizmeti sunan işletmecilerin toplam abone sayısı 1341,
kullanıcı sayısı 28.392, toplam geliri yaklaşık 1,5 milyon TL olarak
gerçekleşmiştir.
80