Biyokimya Laboratuvar Eğitiminde İnovasyon Çalışmaları

Biyokimya Laboratuvar
Eğitiminde İnovasyon Çalışmaları
Doç. Dr. Meral Yüksel
Marmara Üniversitesi, Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Programı
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, İstanbul
Doç. Dr. Aylin Sepici Dinçel
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Ankara
Prof. Dr. Yeşim Özkan
Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Biyokimya Anabilim Dalı, Ankara
Prof. Dr. Levent Kayrın
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Adana
T
Tell me, and I’ll listen
Show me, and I’ll understand
Involve me, and I’ll learn
Prof. Dr. Levent KAYRIN
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi
T. Biyokimya Anabilim Dalı
Antalya 04/11/2015
SUNUM AKIŞI





Biyokimyanın tanımı ve amaçları
Türkiye’deki değişik fakültelerde biyokimya
eğitimi
Biyokimya Anabilim Dalları ve Bölümlerinden
örnekler,
Uzmanlık eğitimi
Öneriler
BİYOKİMYANIN TANIMI
Biyokimya, bitki, hayvan ve mikroorganizma
biçimindeki bütün canlıların yapısında yer
alan kimyasal maddeleri ve canlıların yaşamı
boyunca sürüp giden kimyasal süreçleri
inceleyen bilim dalıdır.
BİYOKİMYANIN AMACI





Canlı hücrelerin temel bileşenlerinin yapısal
ve nicel çözümlerini yapmak,
Canlı hücrelerle ilgili kimyasal olayları
anlamak ve tanımlamak,
Laboratuvar şartlarında çeşitli biyokimyasal
maddeleri elde etmeye çalışmak,
Yaşamın nasıl başladığını, nasıl geliştiğini ve
nasıl gelişebileceğini öngörmek,
Yaşamın kimyasını araştırırken hem
fizyolojinin,hem de analitik, organik ve
fiziksel kimyanın tekniklerinden
yararlanmaktır.
BİYOKİMYANIN İLGİ ALANLARI











Tıp (sağlık bilimleri)
Eczacılık
Biyoloji (Fen fakülteleri ve eğitim fakülteleri),
Kimya (Fen fakülteleri ve eğitim fakülteleri),
Ziraat,
Veteriner hekimlik,
Diş hekimliği,
Gıda ve beslenme (Genelde Ziraat Fakülteleri)
Sağlık Bilimleri fakültelerinin ilgili bölümleri,
Yüksek Okulların ilgili bölümleri,
…………
TÜRKİYE’DE BİYOKİMYA EĞİTİMİ
VEREN FAKÜLTELERİN DAĞILIMI
Diş
Hekimliği
Fen-Ed.
Fakültesi
Tıp
Fakültesi
Veteriner
Fakültesi
Eczacılık
Fakültesi
Ziraat
Fakültesi
Devlet
Üniversitesi
(109)
43
74
70
25
26
29
Vakıf
Üniversitesi
(76)
10
25
23
1
7
-
53
99
93
26
33
29
TOPLAM
BİYOKİMYA BÖLÜMLERİ OLAN
ÜNİVERSİTELER
o Avrasya Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
o Balıkesir Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
o Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
o Dumlupınar Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
o Ege Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
o Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
o Selçuk Üniversitesi Fen-Ed. Fakültesi
BİYOKİMYA ANABİLİM
DALLARININ DAĞILIMI
Tıp Fakülteleri.………………………....96
Fen-Ed. Fakülteleri (Kimya Blm.)......72
Eczacılık Fakülteleri…………………..26
Veterinerlik Fakülteleri….…………… 24
BİYOKİMYA EĞİTİMİ


Temel biyokimya
Klinik biyokimya
KLİNİK BİYOKİMYANIN TANIMI
Klinik biyokimya ise, klinik laboratuvar bilimi
ve teknolojisinin hasta bakımı için
kullanıldığı bir tıp disiplini olup, sağlık ve
hastalıktaki biyokimyasal mekanizmaları,
hastalıkların önlenmesi, tanı ve ayırıcı tanı
prognoz ve tedavinin izlenmesindeki
testleri, laboratuvar sonuçlarının tıbbi
yorumlarını, klinisyenlere kon
konsültasyonunu ve laboratuvar tanıyı
içeren, tıbba ve kliniğe özgün bir
laboratuvar bilimi ve uzmanlık alanıdır.
ECZACILIK FAKÜLTELERİNDE
BİYOKİMYA




Biyokimya dersi genelde ikinci sınıfta bazı
fakültelerde tek, bazılarında ise iki yarıyılda
okutulmaktadır.
Teorik dersler 56 ile 70 saat arasında
değişmekte olup, uygulamalar ise genelde
klinik analizlerle sınırlıdır (28-56 saat).
Bazı fakültelerde seçmeli ders olarak
uygulama ve klinik biyokimya dersleri
verilmektedir.
Önerileri; biyokimya dersinin üçüncü sınıfta
Tıp fakültesi biyokimya programına eşdeğer
programla okutulması ve zorunlu klinik
biyokimya derslerinin konmasıdır.
DİŞ HEKİMLİĞİ
FAKÜLTELERİNDE BİYOKİMYA



Çoğunlukla Tıp Fakültesi Biyokimya A.D. ca
birinci ve/veya ikinci dönemde verilmektedir
(Çukurova Üniversitesi)
Bazı fakültelerde ayrı bir Biyokimya Bilim Dalı
Kurulmuştur (İstanbul Üniversitesi)
Önerileri: Diş hekimliği Temel Tıp eğitiminin
devamlı kadro, fiziksel olanaklar la yeniden
yapılanması.
VETERİNER HEKİMLİĞİ
FAKÜLTELERİNDE BİYOKİMYA


Yüksek öğretim mevzuatı çerçevesinde
uygulanan teşkilatlanma sonucunda Veteriner
Hekimliği Temel Bilimleri Bölümünün iki
Anabilim Dalından birisi olmak üzere
“Biyokimya- Fizyoloji Anabilim Dalı” ve buna
bağlı “Biyokimya Bilim Dalı” kurulmuştur.
Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığından, ilgili
Rektörlüklere gönderilen “Veteriner
Fakültelerinde Eğitim ve Öğretim Planı ile İgili
İlkeler” çerçevesinde 2'inci yılda okutulan ve
84 saati teorik, 84 saati pratik olmak üzere
toplam 168 saatlik biyokimya dersine, zorunlu
dersler arasında yer verilmiştir.
Bazı Üniversitelerde Biyokimya A.D.
Kurulmuş ve faaliyete başlamıştır (Ankara
Üniversitesi)
ZİRAAT FAKÜLTELERİNDE
BİYOKİMYA


Değişik bölümlerinde dersler kendi akademik
personeli tarafından verilmektedir.
Ayrıca Biyokimya A.D. na rastlanmamıştır.
FEN FAKÜLTELERİNDE
BİYOKİMYA


Kimya ve Biyoloji bölümlerinde dersler kendi
akademik personeli tarafından verilmektedir.
Dersler genelde 3. ve 4. döneme yayılmış olup
zorunlu biyokimyanın yanı sıra seçmeli ders
uygulaması da yapılmaktadır.
Biyokimya A.D. Kimya Bölümünün çatısı
altındadır.
TIP FAKÜLTELERİNDE
BİYOKİMYA






Dönem 1, 2 ve 3 de Biyokimya dersleri
verilmektedir,
Teorik ve uygulama saatleri fakülteden
fakülteye değişiklik göstermektedir,
Eğitim sistemi çeşitlilik arz etmektedir,
Organik kimya bazı fakültelerde ayrı
bazılarında ise biyokimya kapsamı içindedir,
Tüm yıllarda okutulan toplam biyokimya ders
konuları genel anlamda uyumludur,
Biyokimya uygulamaları genelde 1. sınıftadır
Çukurova Tıp Fakültesinde her üç yılda da
mevcuttur),
EGE ÜNİVERSİTESİ FEN
FAKÜLTESİ BİYOKİMYA BÖLÜMÜ
o


1996-97 öğretim yılından itibaren lisans
düzeyinde 4 yıllık eğitim veren bağımsız bir
bölüm olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
Bölüm’de “Biyokimyagerlik” ve “Biyoteknoloji
Ağırlıklı Biyokimyagerlik” olmak üzere iki ayrı
eğitim programı yürütülmektedir.
Bölümdeki iki yönlendirici programdan birini
tamamlayan " Biyokimyager" veya
"Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyager"
ünvanlarından birisine sahip olur.
TIPTA UZMALIK



İlgili uzmanlık alanında yeterliliğin
oluşturulmasını amaçlayan bir süreçtir.
Ülkemizde Biyokimya Uzmanlık eğitimi 1219
sayılı “Tababet ve Şuabatının tarzı İcrasına
Dair” kanunun değişik tarihlerde yapılmış olan
düzenlemeleri çerçevesinde Sağlık Bakanlığı
tarafından düzenlenen esaslara göre
yürütülmektedir.
Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanlığı eğitimi
başta Tıp fakülteleri olmak üzere sağlık
Bakanlığına bağlı eğitim Hastanelerinde
verilmektedir.
TIPTA UZMALIK



Biyokimya uzmanlığı tıbbın her dalı ile ilgili
teorik ve pratik bilgileri kapsayan ve dinamik
yapısı nedeni ile daima yeni gelişmeler açık olan
bir uzmanlık alanıdır.
Eğitim programları kurumdan kuruma farklılık
göstermektedir.
Müfredatta bir standardizasyon yoktur.
BİR BİYOKİMYA EĞİTİMİ
MÜFREDAT ÖRNEĞİ (1. Dönem)





























Konu
Biyokimyaya Giriş
Atom Yapısı ve Biyokimyasal Bağlar
Organik Bileşiklerin Kimyasal Yapısı
Gazlar
Eriyikler
Su ve Asit-Baz Kavramı
pH ve Tampon Kavramı
Biyomoleküller ve Tanımlanmasında Kullanılan Biyokimyasal Yöntemler
Aminoasitlerin Temel Yapısı
Proteinlerin Temel Yapısı
Karbohidratların Temel Yapısı
Nükleotidler ve Nükleik Asitlerin Temel Yapısı
Lipitlerin Temel Yapısı
Vitaminler ve Koenzimler
Enzimler
Enzim Kinetiği
Enerji Metabolizması
Biyolojik Sistemlerde Yükseltgenme-İndirgenme
Laboratuvar Tanıtımı ve Spektrofotometrenin Kullanımı (Pratik)
Titrasyon (Pratik)
Aminoasit Kromotografisi (Pratik
Karbohidratları Tanıma Tepkimeleri (Pratik
Metabolizmanın Genel Olarak İncelenmesi
Beslenme
Eser Elementler
Biyolojik Zarlar ve Taşınma Sistemleri
Karbohidratların Sindirim ve Emilimi
Glikoliz ve Denetimi
BİR BİYOKİMYA EĞİTİMİ
MÜFREDAT ÖRNEĞİ








































Glukoneogenez
Pentoz Fosfat Yolu
Krebs Döngüsü
Hücresel Solunum Zinciri ve ATP Sentezi
Glikojen Sentez ve Yıkımı
Glukoz Dışı Şekerlerin Metabolizması
Lipitlerin Sindirim ve Emilimi
Yağ Asitlerinin Yıkımı
Yağ Asitlerinin Sentezi
Prostaglandinler
Trigliserit ve Fosfolipit Metabolizması
Kolesterol Yapısı ve Biyosentezi
Kolesterol Metabolizması ve Safra Asitleri
Lipoprotein Metabolizması
Proteinlerin Sindirimi ve Emilimi
Aminoasit Metabolizması ve Üre Sentezi
Amino Asitlerin Özel Ürünlere Dönüşmesi
Metabolizmanın Entegrasyonu
Proteinler (Pratik)
Enzimler (Pratik)
Açlık Kan Şekeri Tayini (Pratik)
Kolesterol Tayini (Pratik)
Üre Tayini (Pratik)
Pürin-Pirimidin Metabolizması
DNA ve RNA Organizasyonu
DNA Metabolizması
RNA Metabolizması
Protein Sentezi
Proteinlerin Sentez Sonrası Düzenlenmesi
Nükleik Asitlerin Tıpta Kullanımı
Kanser Biyokimyası
Ksenobiyotikler
İn Vitro Replikasyon (Pratik)
Kemik Biyokimyası
Bağ Dokusu ve Kollajen Biyokimyası
Kas Biyokimyası
Toplam (Teorik + Pratik )
Eritrosit MetabolizmasıHemoglobin Yapısı, Sentezi ve Evrimi Miyoglobin yapısıHemoglobin YıkımıDemir MetabolizmasıHemostaz
BiyokimyasıPlazma Proteinleriİmmünoglobülinler SitokinlerHemoglobin
Elektroforezi (Pratik)
Genel Toplam 126 + 33
BİR BİYOKİMYA EĞİTİMİ
MÜFREDAT ÖRNEĞİ (2. Dönem)

Konu
Nörotransmitter ve Biyokimyası
Beyin Biyokimyası
Egzersiz Biyokimyası
Kan Gazları Biyokimyası
Organizmada Asit-Baz Regülasyonu
Kanda Tampon Sistemleri
Gastro İntestinal Sistem (GİS) Biyokimyası
Karaciğer Biyokimyası
Açlık - Tokluk Biyokimyası

Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT) Uygulaması




























Böbrek Biyokimyası
Vücut Sıvıları ve Elektrolitler
İdrar Biyokimyası
Tam İdrar Analizi
Hormonların Genel Tanımı ve Etki Mekanizması
Hipotalamus ve Hipofiz Hormonlarının Biyokimyası
Tiroit Hormonları Biyokimyası
Kalsiyum Düzenleyici Hormonların Biyokimyası
Adrenal Hormonları Biyokimyası
Pankreas Hormonları Biyokimyası
Gastro İntestinal Sistem (GİS) Hormonları
Eşey Hormonları Biyokimyası
Gebelik Biyokimyası
Leptin ve Benzeri Hormonların Biyokimyası
Hücresel Hasarda Önemli Biyokimyasal Değişimler
Plazma enzimleri
Çevresel Etmenlerin Biyokimyasal Etkileri
Kanser Oluşumunda Metabolik Süreçler
Toplam 46 + 6
BİR BİYOKİMYA EĞİTİMİ
MÜFREDAT ÖRNEĞİ (3. Dönem)
































SEMİYOLOJİ
Konu
ENFEKSİYON DERS KURULU
Akut Faz Tepkimeleri ve Biyokimyasal Değişimler
HEMOPOETİK
Demir Metabolizma Bozuklukları
Porfirialara Klinik Biyokimyasal Yaklaşım
Eritrosit Metabolizma Bozukluklarının Klinik Biyokimyası
Paraproteinler
DOLAŞIM-SOLUNUM
Lipoprotein Metabolizma Bozuklukları
Ateroskleroz Patogenezinde Biyokimyasal Mekanizmalar
Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Tanısında Biyokimyasal Parametreler
ENDOKRİN ve ÜREME SİSTEM HASTALIKLARI
Tiroid İşlevlerinin Biyokimyasal Ölçümü
Adrenal İşlevlerinin Biyokimyasal Ölçümü
Gonadal İşlevlerin Biyokimyasal Ölçümü
Gebeliğin İzlenmesinde Biyokimyasal Değişkenler
BOŞALTIM DERS KURULU
Böbrek İşlev Testleri ve İdrar Analizi
NÖROLOJİK HASTALIKLAR VE PSİKİATRİ
Beyin Omurilik Sıvısının (BOS) Klinik Biyokimyası
SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI
Aminoasit Metabolizmasında Biyokimyasal Değişiklikler
Karaciğer Fonksiyon Testleri
KAS İSKELET SİSTEMİ
Metabolik Kemik Hastalıkları Biyokimyası (Panel)
Tümör Belirteçleri
Klinikte Plazma Enzimlerinin Değerlendirilmesi
Biyokimyasal Örnekleme ve Hata Kaynakları
Biyokimyasal Testlerin Klinikte Kullanımı
TOPLAM
22
Türkiye’de biyokimya eğitimi ile ilgili yapılmış toplantılar ve toplantılarda tartışılan
konu başlıkları Konu başlıkları Tablo da (a-ş) harfleri ile belirtilmiş ve toplantı
içeriğinde tartışılan konular (+) olarak işaretlenmiştir.
Toplantı
Tarih
Yer
a
b
c
d
e
f
g
h
ı
Workshop on Biochemical Education in Turkey, IUB*
1988
Ankara
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Modern Biochemical Science and Biochemical Education, IUBMB and
1991
İzmir
+
+
+
+
+
+
+
1998
Ankara
+
+
+
+
+
+
2001
İzmir
FEBS Workshop on Biochemistry and Molecular Biology Education
2012
İzmir
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı
2012
Ankara
j
k
l
+
+
+
m
n
+
o
p
r
s
ş
+
+
+
+
+
+
TBD Workshop**
İki Binli yılların Eşiğinde Biyokimya Eğitimi Sorunları ve Çözümleri
+
+
Sempozyumu, IUBMB ve TBD, ODTÜ
2000’li Yıllarda Biyokimya Eğitimi Sempozyumu-II Sorunları ve
Çözümleri, TBD İzmir Şubesi
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
±
+
±
*Biochemical Education (1989), Report on a Biochemical Education Workshop held in Gülhane Medical University, Ankara, 30 May-1 June, 1988 by F Vella.17 (1).
**Biochemical Education (1992), Report on an IUBMB Workshop held in İzmir, Türkiye, 11-14 August 1991. 20 (2).
a.Tıp eğitimi ile ilgili konuların yer almaması
b. Alan ile ilgili deneylerin yapılmaması
c.Kimya temel bilgisinin yetersizliği
d.Teknolojik yetersizlikler. Ders kitabı, video ekranları, slayt projektörleri, bilgisayarlar ve kütüphane kaynaklarının
eksikliği
e.Kaynakların yabancı dilde olması
f. Sınav sorularının uygunsuzluğu
g. Öğrencinin aktif katılmaması, yaratıcılıklarının ön plana çıkarılamaması
h. Öğrencinin ağırlıklı olarak mezuniyete odaklanması
ı. Dersin zorluğu konusunda önyargılı öğrenci
j. Öğrenci/personel sayısı oranının yüksekliği. Uygulamaları yürütecek öğretim elemanlarının yetersiz olması.
Yardımcı personel eksikliği.
k. Kariyerimde ne işe yarayacak
l. Yurtdışı işbirliğinin yeterli oranda olmaması
m. Ülke çapında laboratuvar eğitimi için bütçe yetersizliği
n. Bilimsel araştırma alt yapısı ve yaklaşımın yetersiz olması
o. Temel ve klinik bilimler arasında harmonizasyonun sağlanamaması
p. Internet kaynaklarına erişimin önemi
r. Projeler için destek başvuru yöntemlerinin bilinmemesi
s. Toplumda bilime ve bilimsel araştırmalara verilen önemin azalması
ş. Sanayinin de yönlendirmesiyle araştırmaların temel bilim araştırmasından uygulamalı araştırmalara odaklanması
BİYOKİMYA VE LABORATUVAR
EĞİTİMİNDE PROBLEMLER






Eğitim programlarının birim amaçlarına uygun
olmaması,
Seçilen uygulama başlıklarının birim amaçlarına
uygunluk göstermemesi,
Öğrencilerin organik kimya ve fizikokimya
bilgisinin yetersizliği, hazır bulunuşlukları
Laboratuvar ekipmanları başta olmak üzere
eğitim materyallerinin yetersizliği ve pahalı
oluşu,
Altyapı (mekan ve atık sorunu) eksikliği,
Öğretim elemanlarının etkin laboratuvar eğitimi
sağlamalarındaki yeterlilikleri,
BİYOKİMYA ÖĞRETİM
ELEMANLARI SAYISI
Toplam
Prof. Dr.
Doç. Dr.
Yrd. Doç. Dr.
Öğrt. Grv.
Uzman
Arş. Grv.
Öğrt. Grv. Dr.
387
139
209
18
18
292
7
Tıp Fak
Biyokimya
153
48
69
8
7
116
0
EĞİTİM PROBLEMLERİ






Kaynak yetersizliği,
Öğrencilerin yabancı dil yetersizliği,
Ölçme ve değerlendirme de yetersizlik,
Öğrencilerin pasif duruma geçerek sadece
alacakları unvanla ilgilenmeleri,
Biyokimyanın zor bir bilim dalı olarak
algılanması
Eğitim sistemlerinin birimden, birime değişiklik
göstermesi.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ






İlgili tüm birimlerin bir araya gelerek, birimin
amacına uygun teorik ve uygulama eğitimini
belirleyerek bir standardizasyona ulaşmaları,
Biyokimya Laboratuvar Eğitimi Çekirdek
Programının hazırlanması,
Çekirdek Laboratuvar Programı ve ilaveler
dışında bilimsel araştırma projeleri,
Özel sektör ve biyokimya laboratuvar eğitimi
………
………
İNOVASYON
yeni veya önemli ölçüde
değiştirilmiş ürün (mal ya da hizmet)
veya sürecin; yeni pazarlama
yönteminin; ya da iş
uygulamalarında, iş yer,
organizasyonunda veya dış ilişkilerde
yeni bir organizasyonel yöntemin
uygulanmasıdır.
İnovasyon,
Oslo Kılavuzu- 2005
Biyokimya Eğitiminde İnnovasyon
Çalışmaları
Doç. Dr. Meral YÜKSEL
Antalya 04/11/2015
Eğitimde İnnovasyon! Nasıl?
1. İYİLEŞTİRİCİ
Geleneksel okul eğitimini
geliştir
2. DESTEKLEYİCİ
Okul eğitiminden sonra
program uygula; örn. müze
gezisi
3. YENİDEN GELİŞTİRİCİ 4. DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ
Yeni öğrenme modelleri
Radikal yeni öğrenme
geliştir
metodları geliştir
YIKICI
Formal Olmayan
Eğitim
Formal Eğitim
BESLEYİCİ
Geliştiriciler
Fonlar
İnovatif
Eğitim
Kümesi
Araştırmacılar
Okullar
Eğitim
Politikaları
Tele
Sağlık
Sivil
Katılım
Temel
Eğitim
Dijital oyunbazlı
öğrenme
Küresel
Sorunlar
Ölçme ve
Değerlendir
me
Sağlık ve
Hijyen
Öğrenci
Başarısı
Teknoloji ve
Liderlik
Motivasyon
ve Öğrenme
Kolej ve
Kariyere
Hazır Olma
Eğitim
Hukuku ve
Politika

http://www.slideshare.net/chidioc/s
trategic-innovation-in-educationfor-the-21st-century
Neden yeni öğretim alanları?
Birlikte öğrenim
Aktif öğrenim
Çevre
Prof. Dr. Yeşim ÖZKAN
Antalya 04/11/2015
Öğrencinin pasif ve öğretilen konumdan
aktif araştırıcı ve öğrenici pozisyona geçmesi
içselleştirdiği bilgiyi kullanması
“interaktif eğitim” veya “aktif eğitim” olarak da
adlandırılan “Probleme/Göreve Dayalı Öğrenme
Yöntemi”
Michigan State University innovative classroom designs
for Engaged and Active Learning (REAL)
YÖK’ün ÇEP’e yönelik tavsiye
kararı göz önünde bulundurularak
Türkiye ve KKTC’deki eczacılık
fakültelerinde uygulanmak üzere,
Ulusal Eczacılık Çekirdek Eğitim
Programını (EczÇEP-2015)
hazırlamıştır.
Fakülte eğitim programlarının
2017-2018 eğitim-öğretim yılına
kadar ulusal EczÇEP-2015
doğrultusunda yapılandırılması ve
söz konusu eğitim yılında
uygulamaya geçilmesi
planlanmıştır.
Ulusal ÇEP‐2014; 12 Mayıs 2014 tarihli Üniversitelerarası Kurul
toplantısında,
19 Haziran 2014 tarihinde ise Yükseköğretim Kurulu Genel
Kurulunda görüşülerek
2015‐2016 eğitim‐öğretim yılında uygulanmak üzere kabul
edilmiştir
Eğitim programımızda fakültemizin
kurumsal hedefleri ve önceliklerinin
yanı sıra güncel ulusal çekirdek
müfredata (UÇEP) uygunluğun
sağlanması
Çekirdek Eğitim Programı (Core
Curriculum) şeçmeliler, özel çalışma
modülleriyle birlikte düşünülmesi
gereken bir kavramdır.
No
2
2
2
2
2
2
Dönem
TürkCe İngilizce
Ders
Bölümde Bölümde Anabilim
Kurulu /
ki Ders ki Ders
Dalı
Staj
Adı
Adı
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Tıbbi
Biyokimya
Pekiştirm
e
Laboratuv
Von
Gierke
Hastalığı
Von
Gierke
disease
Glikojen
Eldesi ve
Asit
Hidrolizi
Purificatio
n of
glycogen
and acid
hydrolysis
Pirüvat
Pyruvate
Karboksila carboxyla
z Eksikliği se and
deficiency
Hemoliz
ve G6PD
Eksikliği
Tıbbi
2
Biyokimya
Tıbbi
2
Biyokimya
Tıbbi
2
Biyokimya
Saat
İCerik
Alt
İlgili
Sempto
ÖlCmeDe
CEP
GAZİ Listesi(Ko yeterlik Yeterlik Hekimlik
mlar / KOD/NO
Öğrenme ğerlendir Önerilen
Öğrenim Öğrenim
Öneriler
nu
(Öğrencin (Öğrencin Uygulam
Durumlar
(**)
Yöntemi
me
Ders Adı
Düzeyi
Düzeyi Başlıklşar in alt
aları
in aynı
(*)
Yöntemi
ı)
sınıflarda dönemde
A20,A51
A2, A17,
A20,
A71A76,
A91,
A101,
A20, A25,
A59, A71,
B12,
Hemolysis Tıbbi
2
and G6PD Biyokimya
deficiency
A6, A23,
A25, A47,
A104,
A115, B3,
HDLKolest Determin Tıbbi
2
erol Tayini ation of
Biyokimya
HDL –
Cholester
ol
Üre Tayini Urea
Tıbbi
2
Determin Biyokimya
ation
A31, A44,
A76, C5,
C7, C12
Diabetes
Mellitus
ve
Obesite
Diabetes
Mellitus
and
obesity
Tıbbi
2
Biyokimya
A2, A4,
A6, A9,
A14, A17,
A31, A47,
A53, A64,
A2, A76,
A77, A98,
A99, A100
C34,C89,C A,TK,ÖnT A,TK,ÖnT Glukoz 6
90,C139 K
K
fosfataz
eksikliğina
bağlı
meydana
C83, C85, TTKİ, TA, TTKİ, TA, Deney
C89,C139, ÖnTK, A, ÖnTK,TKİ, hayvanınd
C219,
TKİ, TKİ
TKİ
an
C231
hazırlanan
doku
C20, C89, TTK,
TTK,
Krebs
C216,
ÖnTK,
ÖnTK,
Döngüsün
C341,
ÖnTKİ,
ÖnTKİ,
de
TAK
TAK
Fonksiyon
Bozukluğu
C18, C37, TAK, ÖnT, TAK, ÖnT, G6PD
C69, C89, TT, ÖnTK, TT, ÖnTK, eksikliği
C127,
ÖnT, ÖnT, ÖnT, ÖnT, olanların
C269
ne tür
klinik
C15, C25, TAK, TAK, TAK, TAK, Serumun
C79, C219 TKİ, TKİ
TKİ, TKİ
polietilen
glikol
6000 (PEG
6000) ile
C11, C12, TAK, TA, TAK, TA, ÜRE
C34, C64, A, TTAK, A, TTAK, sentezi,
C89, C197, ÖnTK,
ÖnTK,
atılımı,
C198,
TAKİ,
TAKİ,
üre
C227,
ÖnT, T,
ÖnT, T,
düzeyinin
C83, C85, TTKİ, TA, TTKİ, TA, Diyabet
C89, C175, ÖnTK,
ÖnTK,
ve obesite
C219,
ÖnT, TKİ, ÖnT, TKİ, kliniği ile
C231,
TKİ
TKİ
ilgili
C255
vakaların
Karbonhid
ratların
sınıflandır
ılması ve
monosakk
Karbohidr
at
metaboliz
ması ve
organik
Karbohidr
at yapı ve
fonksiyonl
arın
bilinmesi,
Karbohidr
at yapı ve
fonksiyonl
arın
bilinmesi,
Yağ
asitleri,
trigliseritl
er,fosfolip
itler ve
Protein
yapı ve
fonksiyonl
arının
bilinmesi
Karbohidr
at yapı ve
metaboliz
ması,
pankreas
Karbohidr
at
metaboliz
ması ile
ilgili diğer
Karaciğer
dokusund
an
glikojen
elde
Hastalık
oluşma
mekanizm
alarına
uygun
Genetik,
kazanılmış
ve ilaca
bağlı
klinik
HDL
kolesterol
tayin
yöntemler
ini
Üre tayin
yöntemler
ini
uygulayab
ilme ve
Diyabet
hastalığını
n tanı,
takip ve
taramasın
A1,D19
Pratik
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
D1, D9,
Pratik
D10, D19,
F13
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
D1, D9,
Pratik
D10, D19,
F13
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
A1,A5,A7, Pratik
A10,D19,F
2
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
A1,B13,D9 Pratik
,D19
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
A1,A2,D1, Pratik
D9,D10
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
D1, D7,
D9, D10,
D19, F13
Coktan
seCmeli
sınav
+Pratik
Pratik
Semptomlar / Durumlar Listesi
A. Semptomlar ve Klinik
Durumlar
B. Adli ve / veya
Psikososyal Durumlar
1. Asfiksi
2. Agresyon (sinirlilik)
3. Alkol ve madde kullanımına ait sorunlar ve
bağımlılık,
4. Dikkat eksikliği, hiperaktivite
5. Donukluk hali
6. Hukuki durumlar / sorumluluklar
7. İntihar (Düşüncesi, girişimi) / Kendine
zarar verme
8. İhmal ve istismar (Çocuk, yaşlı, engelli,
incinebilir gruplar)
9. Kazalar (Ev‐iş‐trafik kazaları, elektrik
çarpması, düşme, boğulmalar)
10. Korozif madde maruziyeti
11. Öğrenme güçlüğü
12. Ölüm
13. Şiddet (Aile içi şiddet, çocuğa, kadına,
sağlık personeline yönelik şiddet, iş
yerinde şiddet, mobing)
14. Maluliyet
15. Risk yönetimi ve malpraktis
16. Yaralar ve yaralanmalar
17. Yeme davranışı sorunları
18. Zehirlenmeler
C. Sağlıklılık
durumlar
1. Ağız – diş sağlığı
2. Anne ve çocuk sağlığı
3. Bağışıklama
4. Çalışan sağlığı
5. Egzersiz ve fiziksel aktivite
6. Hayatın farklı evrelerinde sağlıklılık
(Gebelik, doğum, lohusalık, yenidoğan,
çocukluk, ergenlik, yetişkinlik, menopoz –
andropoz, yaşlılık, terminal dönem, Ölüm)
7. Kronik hastalıkların önlenmesi
8. Okul sağlığı
9. Öncelikli ve riskli / incinebilir gruplara
yönelik sağlık hizmetleri
10. Sağlığın geliştirilmesi
11. Sağlık göstergelerinin belirlenmesi ve
kullanımı
12. Sağlıklı beslenme ve yaşam tarzının
değiştirilmesi
13. Sağlıklı cinsel yaşam
14. Toplu yaşam alanlarında sağlık
hizmetleri
15. Toplumun sağlık sorunlarını ve sağlık
hizmeti gereksinimini belirleme
16. Seyahat sağlığı
17. Türkiye'de sağlık hizmetlerinin
sunumu
18. Üreme sağlığı ve hakları
19. Yaşlı Sağlığı
D. Çevresel (fiziksel
çevre, sosyokültürel
çevre) / Küresel Durumlar
1. Çevre ve sağlık etkileşmesi (hava, su,
gıda, toprak, gürültü kirliliği, atıklar vb)
2. Göç ile ilgili sorunlar
3. İş sağlığı ve iş güvenliği (İş kazaları,
meslek hastalıklarının yönetimi)
4. Kentleşme ile ilgili sorunlar
5. Küreselleşme
6. Küresel ısınma ve iklim değişikliği
7. Olağan dışı durumlarda sağlık hizmetleri
(Deprem, sel, salgın, nükleer, biyolojik ve
kimyasal yaralanmalar gibi)
8. Sağlık sistemleri ve ekonomisi
9. Sağlıkta ayrımcılık ve eşitsizlik ile ilgili
sorunlar
10. Toplumda bulaşıcı hastalıklarla
mücadele
11. Toplumsal cinsiyet ve sağlık
12. Tütün, alkol ve madde kullanımı ile ilgili
sorunlar
13. Yoksulluk ve işsizlikle ilgili sorunla
Tablo 2. Temel Hekimlik Uygulamaları Öğrenme Düzeyi
1
Uygulamanın nasıl yapıldığını bilir ve sonuçlarını hasta ve/veya yakınlarına açıklar.
Acil bir durumda kılavuz / yönergeye uygun biçimde uygulamayı yapar.
3 Karmaşık olmayan, sık g.rülen, durumlarda / olgularda uygulamayı* yapar.
4 Karmaşık durumlar / olgular da dahil uygulamayı* yapar.
* Ön değerlendirmeyi / değerlendirmeyi yapar, gerekli planları oluşturur, uygular ve süre. ve sonuçlarıyla ilgili hasta ve yakınlarını / toplumu bilgilendirir.
2
TEMEL el Hekimlik Uygulamaları:
ÖĞRENME DÜZEYİ
A. öykü Alma
1. Genel ve soruna yönelik .ykü alabilme 4
2. Mental durumu değerlendirebilme 4
3. Psikiyatrik .ykü alabilme 3
B. Genel ve Soruna Yönelik Fizik Muayene
1. Adli olgu muayenesi 3
2. Antropometrik .l.ümler 4
3. Baş‐boyun ve KBB muayenesi 3
4. Batın muayenesi 4
5. Bilinç değerlendirmesi ve ruhsal durum muayenesi 3
6. Çocuk ve yenidoğan muayenesi 4
7. Deri muayenesi 4
8. Digital rektal muayene 3
9. Gebe muayenesi 3
10. Genel durum ve vital bulguların değerlendirilmesi 4
11. Göz, göz dibi muayenesi 3
12. Jinekolojik muayene 3
13. Kardiyovasküler sistem muayenesi 4
14. Kas‐iskelet sistem muayenesi 3
15. Meme ve aksiller bölge muayenesi 4
16. Nörolojik muayene 3
17. Olay yeri incelemesi 3
18. Ölü muayenesi 3
19. Solunum sistemi muayenesi 4
20. Ürolojik muayene 3
C. Kayıt Tutma, Raporlama ve Bildirim
1. Adli rapor hazırlayabilme 3
2. Aydınlatma ve onam alabilme 4
3. Epikriz hazırlayabilme 4
4. Hasta dosyası hazırlayabilme 4
5. Hastaları uygun biçimde sevk edebilme 4
6. .lüm belgesi düzenleyebilme 4
7. Raporlama ve bildirimi düzenleyebilme 3
8. Reçete düzenleyebilme 4
9. Tedaviyi red belgesi hazırlayabilme 4
D. Laboratuvar Testleri ve İlgili Diğer İşlemler
1. Biyolojik materyalle çalışma ilkelerini uygulayabilme 4
2. Dekontaminasyon, dezenfeksiyon, sterilizasyon, antisepsi sağlayabilme 4
3. Dışkı yayması hazırlayabilme ve mikroskopik inceleme yapabilme 3
4. Direkt radyografileri okuma ve değerlendirebilme 3
5. EKG çekebilme ve değerlendirebilme 3
6. Gaitada gizli kan incelemesi yapabilme 4
7. Glukometre ile kan şekeri .l.ümü yapabilme ve değerlendirebilme 4
8. Kanama zamanı .l.ümü yapabilme ve değerlendirebilme 4
9. Laboratuvar inceleme için istek formunu doldurabilme 4
10. Laboratuvar örneğini uygun koşullarda alabilme ve laboratuvara
Ulaştırabilme 4
11. Mikroskop kullanabilme 4
12. Mikroskopik inceleme için boyalı‐boyasız preparat hazırlayabilme ve
inceleme yapabilme 3
13. Peak‐flow metre kullanabilme ve değerlendirebilme 3
14. Periferik yayma yapabilme ve değerlendirebilme 3
15. Su dezenfeksiyonu yapabilme 4
16. Su numunesi alabilme 4
17. Sularda klor düzeyini belirleyebilme ve değerlendirebilme 3
18. Tam idrar analizi (mikroskopik inceleme dahil) yapabilme ve
Değerlendirebilme 4
19. Tarama ve tanısal amaçlı inceleme sonuçlarını yorumlayabilme 3
20. Transkütan bilüribin ölçme ve değerlendirebilme 3
21. Vaginal akıntı örneği incelemesi yapabilme (ürogenital enfeksiyon
taraması, taze preparat hazırlama ve bakısı) ve değerlendirebilme 3
E. Girişimsel ve girişimsel olmayan uygulamalar
22. Hastadan biyolojik örnek alabilme ( 3)
F. Koruyucu Hekimlik ve Toplum Hekimliği
Uygulamaları
Öğrenme Yöntemleri
Mültidisiplin laboratuvar uygulamaları
Projeye / araştırmaya dayalı öğrenme
Ölçme‐Değerlendirme Yöntemleri
Klinik beceri laboratuvarları ve simule ortamlarda yapılan uygulmalı
Sınavlar:
Mültidisiplin laboratuvar uygulamalarında yapılan pratik
değerlendirmeler.
Çalıştayda Tartışılarak Sonuç Bildirisinde Özetlenen
Kararlar/Öneriler:
Çalıştay sonucunda ise önlisans ve lisans programlarında olması gereken
konular aşağıdaki gibi belirlenmiştir
1.
2.
3.
Altyapı eksiklikleri ile ilgili sorunlar ve çözüm önerileri
Öğretim elemanlarının etkin laboratuvar eğitimi
sağlamalarındaki yeterlilikleri (bilgi birikimi)
Ekipman ve sarf malzemesi temininde zorluklar ve idarelerin
sorumluluğu
4.
Öğrencilerin hazır bulunuşlukları ve yeterlilikleri
5.
Öğretim materyallerinin temini
6.
Biyokimya Laboratuvar Eğitimi Çekirdek Programı (Taslak)
7.
8.
Çekirdek laboratuvar programı ve ilaveler dışında bilimsel
araştırma projeleri
Özel Sektör ve biyokimya laboratuvar eğitimi
Biyokimya
laboratuvarının önemi, diğer bilimlerle ilişkisi ve kullanım
alanları.
Bilimsel düşünme, yöntem ve yaklaşım: Yöntemin sınırlılıkları,
yöntem hangi sistem için kullanılmalı, doğru yöntem seçimi, yöntemin
prensibi
Laboratuvarda güvenlik
Kazalar ve ilkyardım
Biyolojik materyalin toplanması, örnek hazırlama ve model organizma
kullanımı
pH, titrimetrik analizler, tampon çözeltiler
Nitel ve nicel analiz yöntemleri: Manuel teknikler ve otomasyon
Temel ayrıştırma yöntemleri (ekstraksiyon, süzme, santrifügasyon ve
çöktürme, saklama vs.)
Ölçüm yöntemleri (tartım, spektroskopi, kromatografi, elektroforez
vs.)
Enzim deneyleri (temel düzeyde)
İlgili alan yazın (literatür) taraması, internet kaynaklarına ulaşım,
biyoinformatik veri tabanlarına ulaşım (programın özelliğine göre
kurumsal değerlendirilecektir) ve teknolojik gelişmelerin sunulması.
Verilerin analizi ve yorumlanması
Rapor yazımı
Bunun yanısıra farklı alanlara uygun olarak eklenebilecek ders
ve konular aşağıda listelenmiştir:
Klinik biyokimya (teorik ve laboratuvar)
Beslenme ve gıda biyokimyası
Araştırma projeleri (mezuniyet projesi, bitirme tezi veya ödevi gibi…
2012
FEBS Kongresi Eğitim Çalıştayı 2014
key practical skills
*key transferable skills
*careers and improving employability prospects
*subjects-spesific knowledge that molecular life science students should learn
Komite lisans ve lisans sonrasında en kalite
eğitimli hedeflemektedir
Bu hedefler için;
İnovatif eğitim metodlarını desteklemekte
Eğitim kaynakları önermektedir
Öğrencilerin sanal laboratuvar ve eğitmen merkezli ıslak deney uygulamalarına
ilişkin görüşlerini değerlendirmeye yönelik nitel (qualitative) bir araştırmadır.
Araştırmada betimleyici durum çalışması yöntemi kullanılmıştır.


Araştırma kapsamında görüşleri alınan öğrencilerden
elde edilen bulgulara göre sanal laboratuar
uygulamasının tek başına yeterli olmadığı, sanal
laboratuar uygulamasının ardından eğitmen merkezli
ıslak deneylerinde yapılması gerektiği sonucuna
ulaşılmıştır.
Ayrıca deney öncesinde digital ortamda hazırlanmış
öğretim materyallerinin (e-book, animasyonlar vs.)
öğrencilere sunulmuş olmasının da derse ilgi çekme
ve öğrenilenlerin kalıcılığını arttırmada önemli
olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Ö3: Deneyi bir arkadaşımla beraber kendim yapmak

Ö5: Elimde önceden hazırlanmış kaynaklar olsun

Ö1: Sadece barkovizyon ve birinin göstermesiyse niye
istiyorum. Aletleri görmek, ellemek ve tanımak
istiyorum.
istiyorum. Ama kaynaklar sıkıcı olmamalı. Bu yüzden
e-booklar daha keyifli.... Deney animasyonlarını
seviyorum. Daha çok ilgimi çekiyor.
anfide yapmıyoruz. Biri yapıyor bizde vakit geçiriyoruz.
İtiş kakış ne olduğunu anlamıyoruz. Böyle laboratuvar
olacaksa sınıfta anlatında bari rahat edelim. Sadece
izliyoruz. Laboratuvarda uygulamayı nasıl yapaca ğımı
bilmiyorum.
eBiolabs – a dynamic laboratory manual
(Gus Cameron, University of Bristol, UK)
http://www.bristol.ac.uk/ebiolabs/bioch
em/centrifuge.html
http://www.bristol.ac.uk/ebiolabs/biochem/col
orimetry.html
Geribildirim
Sanal Laboratuvar
http://www.nobel.se/chemistry/educationa
l/vbl/index.html
5000 DİJİTAL İÇERİKLİ AÇIK DERS KAYNAKLARINI
DESTEKLEME PROGRAMI
AKADEMİK E-KİTAP ÇAĞRISI
PROJE BAŞVURU FORMU
KİTABIN ADI
“FARKLI DİSİPLİNLER İÇİN BİYOKİMYA LABORATUVAR EĞİTİMİ E-KİTABI”
KİTABI HAZIRLAYAN(LAR)
“ Prof. Dr. Levent Kayrın”
“Prof. Dr. Ayşe Bilgihan”
“Prof. Dr. Yeşim Özkan”
“Doç. Dr. Murat Kadir Şüküroğlu”
“Doç. Dr. Aylin Sepici Dinçel”
“Doç. Dr. Meral Yüksel”
“Uzm. Dr. Duygu Şahin”
“Arş. Gör. Dr. Subhan Ekşioğlu”
Geçici Proje No
(TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır)
Proje No
(TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır)
Teşekkürler!
Okullarda yürütülen öğretim faaliyetlerinin yanında,
sanal laboratuvar uygulamaları ile öğrencilere;












Uzaktan eğitim amaçlı uygulamalarında teorik altyapı
sağlayabilir,
Öğrenim sürecine pozitif katkı sağlayabilir,
Aktarılan bilgilerin kalıcılığını artırabilir,
Okuldaki eğitim süresinin kısalmasını sağlayabilir,
Laboratuvar malzemesinin bulunmaması, malzemelerin yüksek
maliyetli olması gibi kısıtlamaların önüne geçebilir,
Tüm öğrencilerin ayrı ayrı takip edilerek bireysel başarısızlıkların
azaltılmasını sağlayabilir,
Öğrencilerin bilgi ve anlama düzeylerini artırarak sınav
performanslarını pozitif yönde etkileyebilir,
Yüksek maliyetli oldukları için yapılamayan deneylerin sanal
ortamda yapılması sağlanabilir,
Sağlık yönünden riskli deneylerin hiç riske girmeden yapılması
sağlanabilir,
Öğrencilerin öğrenme isteği ve motivasyonlarını artırabilir,
E-kitaplar, öğretici videolar, ders kaynaklarına internet
üzerinden pek çok kaynağa öğrencileri erişmesi sağlanabilir,
Öğrencilerin farklı beceriler (yaratıcı düşünme, problem çözme
vb.) kazanmalarına yardımcı olabilir.
http://egetipbiyokimya.blogspot.com/
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı, 3-4 Mayıs
Distance Learning (C-DL)
Online öğrenmede kullanılabilecek eğitim
materyali sağlar
Internet and e-Learning Committee (C-IeL)
Koordinasyon ve sürdürülebilirlikten sorumlu
Web sayfalarının ve eğitim aktivitelerinin geliştirilmesi,
desteklenmesi, sağlanması ve ulaşılabilir olması
Diğer ilgili kaynaklara link verebilmeli
Kullanıcı ile barışık, iletişim içinde olan ve modüler e-Learning
çalışmalarıdır
Kullanıcı zamanını kendi ayarlar
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı, 3-4 Mayıs
2012, Ankara
Haftanın vakası
Case-of-the-week connected collaborative clinical chemistry
distance-learning tutorials
Konusunda uzman olan bilim adamları ile
sorunu tartışma, geri bildirim sağlanması
ve kesin sonuçlara ulaşma
The project has now been running successfully for several
months with a group of students studying forclinical
biochemistry qualifications in Australia.
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı, 3-4 Mayıs
2012, Ankara
AACC
American Association for Clinical Chemistry
http://www.aacc.org
Online programlar:
 Online Lecture Library
 Online Webcasts (Webinars)
 Online Certificate Programs
Eğitim Programlarında:
 Seçilen alanda geniş kapsamlı eğitim, bu programlar
eğitim ön şartı içermez
 İhtiyaç ve ilgi temelinde seçilir
 Farklı düzeylerde eğitim verilir
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı, 3-4 Mayıs
2012, Ankara
Description: An extensive range of techniques discussed includes Internet databases
Features: Use of computers and the Internet is integrated thoroughly into all sections of the book,
reflecting that the computer is now applied to all aspects of the collection, analysis, and management of
biochemical data.
• Chapter 2 introduces students to the computer and to Internet Web sites that maintain directories, lab
protocols, and databases for biochemistry and molecular biology.
• All chapters have a special section on computer applications and many have tables listing Web sites
pertinent to topics in the chapter.
• In addition, Appendix I contains a complete and updated listing of Web sites and software
associated with topics in each chapter.
New to this edition: The section on using computers and the Internet in biochemistry (Chapter 2) has
been rewritten entirely.
The completely updated website comprises three appendices on: Teaching in the Biochemistry Lab,
Published Experiments and Projects in Biochemistry, and Useful Web Links for Biochemistry Students.
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı, 3-4 Mayıs
2012, Ankara
Czech ve Slovak Tıp Fakülteleri
MEFANET
(Medical Faculties Network)
medical e-learning
eğitim sürecine öğrenciler daha çok dahil oldu
Biyokimya Laboratuvar Eğitimine Çok Disiplinli Yaklaşım Çalıştayı, 3-4 Mayıs