Yüksek Atlamanın Biyomekaniği Serdar Arıtan

Yüksek Atlamanın Biyomekaniği Serdar Arıtan

Yüksek Atlamanın Biyomekaniği
Serdar Arıtan
Hacettepe Üniversitesi
Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu
Biyomekanik Araştırma Grubu
06800 Beytepe / Ankara
Bu sunumda yüksek atlama tekniklerinin tarihsel gelişimi biyomekanik parametreler göz
önünde bulundurularak incelenecektir. Yüksek atlama da makaslama, binme, Fosbory flop
gibi farklı yüksek atlama tekniklerinin avantaj ve dezavantajları çizgisel ve açısal momentum
kavramlarıyla açıklanacaktır. Sporcunun yaklaşma koşusuyla elde ettiği çizgisel
momentumunu açısal momentuma dönüştürmesi doğru bir tekniğin temellerini
oluşturmaktadır. Bu kavramların pekiştirilmesiyle antrenör veya sporcu uygulamaya ve
geliştirmeye çalıştığı tekniği niçin yaptığı konusunda aydınlanacaktır.
YÜKSEK ATLAMA
Atlama teknikleri
1. Fosbruy Flop
2. Binme teknişi ( straddle)
3. Makaslama
Yüksek atlama, koşarak hız alındıktan sonra, sağlam iki dik sehpanın arasındaki çıtanın
üzerinden atlayarak yapılır. Bu atlama da prensip, vücudu çıtanın üzerinden çıtayı
düşürmeden geçmesidir.
Kurallar :
Çıta: metal veya ağaç olabilir. Çevresi veya bir kenarı 25-30mm arasında, ağırlığı maksimum
2,2kg olabilir.
Koşu ve sıçrama sahası: Uzunluğunda bir sınırlama yoktur. 15m’den az olamaz.
Düşüş yeri: 5m uzunluk ve 4m enden küçük olmayan minder ve benzeri maddelerle kaplanır.
Diğer kurallar: Müsabaka başlamadan önce hakemler, başlangıç yüksekliğini ve
yükselişlerini bildirirler. Atletler başlangıç yükselişinin üzerinde herhangi bir yükseklikten
atlamaya başlayabilirler. Üç denemede başarılı olamayan atletler bir sonraki yüksekliği
deneyemezler.
Fosbruy Flop Tekniği:
1. yaklaşma: yaklaşma yüksek atlamacıyı sıçrama için en iyi pozisyona getirmeyi amaç
edinir. En çok kullanılan yöntem J şeklidir. Hızın geliştirilmesi, geliştirme ve daha sonrada
hareketin sonundaki hafif kavis ( uzunluk olarak 3 ila 5 adım) transfere olanak tanır.
2. ilk adım: Tüm yaklaşma sürecinin temposunu belirler. Çünkü bu, yüksek atlamacının
yaklaşma sırasında gerçekleştirdiği koşunun başlangıcı için kullandığı gücün ne kadar
olduğunun bir göstergesidir.
3. Adım 2.3.4.5: Bu adımlar düz bir çizgi doğrultusundadır. Yüksek atlamamacının vücut
pozisyonu dengeli olmalıdır. Koşu kontrollü bir maksimal hız yaklaşımıdır.
4. Kavis: Bir dönüş çizgisi mutlaka işaretlenmelidir. Bu işaret, yüksek atlamacının kinestetik
bir bilinç gösterilmesini mümkün kılar. Bu bilinçten kasıt; yaklaşımı ne zaman
değiştireceğine…
5. Son üç adım: Sıçramaya giden hafif bir ivme. Sıçramaya doğru pürüzsüz ve çabuk bir
yaklaşma. Yaklaşmanın sonundaki ivmelenme esasen atletin adım uzunluğunu az da olsa
kısalmasına ve yükselişle ağırlık merkezine yakalamasına izin tanır. Her türlü sıçrama
aktivitelerindeki yaklaşmanın en önemli noktasıdır.
6. Ayağı yerleştirme: Ayağın dışı çıtaya neredeyse paralel gelecek şekilde yerleştirilir. Ve
dişer ayak çıta taşıma demirini gösterecek şekilde durur.
7. Sıçrama: sıçrama ayağı yerleştirmenin bir devamıdır. Burada iki nokta önem arz eder.
Sıçrama ayağının bileği tamamen gergin ya da plantar fleksiyon olmalıdır. Ön diz çıtadan,
diğer taraftaki taşıyıcı demire doğru götürülmelidir ve en az bel hizasına kadar kaldırılmalıdır
ki tam güç sağlanabilsin. Bu hareketler kol salınımından ve omuzlardan yardım alır. Çift kol
salınımı ya da ters kol salınımı.
8. Çıta üzerinde: sıçrama sonrasındaki uçuşun ilk aşaması vücudun tamamının gözle görülür
bir rahatlamasıyla belirlenir. Eğer atlet kafasını geri düşürürse, vücut şeklini alacak ve
kalçalar çıtayı geçmek için yükselecektir.
HATALAR, SEBEPLERİ VE DÜZELTİMİ
Hata: Yaklaşım hızı fazla olduğundan, sıçrama için tespit edilen noktayı kaçırma.
Sebep: Atlet yaklaşma ritmi çalışmamakta; çok fazla efor sarf etmekte. Sıçrama olgusunu
yanlış anlamış.
Düzeltme: Doğru bir sıçrama anlayışı ve yaklaşım ritmi yerleştirilmeli. Son iki adım hızlı ve
saldırganca olmalı.
Hata: Yaklaşımda tökezleme ve fazla adımlama
Sebep: Yaklaşım koşusunda mutlakiyet yok. Ritimsiz yaklaşım.
Düzeltme: 3-5-7 adımlık yaklaşım ritmi yerleştirilmeli.
Hata: Sıçrama öncesi hız kaybı.
Sebep: Hareketin yanlış anlaşılması. Atletin kasları gevşek değildir.
Düzeltme: Yaklaşım çalışması ve çıtayı geçmeksizin hareketinin sırasının çalışılması.
Binme Tekniği ile Yüksek Atlama:
Binme tekniği ile fosbury flop tekniği birbirinden o kadar farklı ki neredeyse iki ayrı dal
olarak adlandırılabilir.
Binme tekniği yavaş yavaş yok olmaktadır.
1. Yaklaşma: yaklaşma koşusu düz bir hatta yapılmalıdır. Genellikle 7 ile 9 sert adım.
Yaklaşma koşusunun ilk kısmı hızın artırılmasını içerir.
İkinci kısım (son üç adım) sıçramaya hazırlık olarak hizmet eder.
Son adımın öncesindeki adım en uzun, son adımda en kısa adımdır.
2. Sıçrama: Sıçramadan önce, atlet aşırlık merkezini alçaltmalıdır.
Son adımda atlet kalçalarını ileri ve yukarı hareketlendirmeye başlamış olmalıdır.
Sıçrama sırasında çift kol hareketi kullanılmalıdır.
3. Barı geçiş ve iniş: Pek çok durumda ön kol çıtayı geçen ilk uzuv olur ve bunu ön ayak
izler.
Yüksek atlayıcı aynı zamanda, arkadan gelen ayağını kaldırmaya ve dışarı açmaya
başlamalıdır.
Atlet çıtayı geçtikten sonra iniş alanına doğru yoluna devam eder.
Atlet mindere yan iner ve ardından sırtına doğru döner. 1
1 Gül Tiryaki Sönmez, Atletizm Ders Notları AİBÜ 1999