Ailelere KBRN Eğitimi-NRHM

RADYASYON
ve
KORUNMA
Dr. Ġlhan ÖZTÜRK
GÜMÜġHANE ÜNĠVERSĠTESĠ
(İnterpol, OPCW ve BWC KBRN Uzmanı-Eğitici
Eğitmeni)
Sunum Planı
 Nükleer Silah Etkileri
 Radyasyon
 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
 Korunma ve Temizlenme
2/ 39
Nükleer Silah Etkileri
6 AĞUSTOS 1945
 Gözleri kör eden ıĢık,
 Ġnsanları, eĢyaları yakan bir sıcaklık,
 Korkunç bir gürültü,
 Yapıları yerle bir eden ses,
 Hızlı Ģok dalgası,
 Her Ģeyi uçuran kasırga…
3/ 39
Nükleer Silah Etkileri
1945- Ġlk Atom Bombası HiroĢima’ya atıldı.
6 Ağustos 1945 HiroĢima
9 Ağustos 1945 Nagasaki
 Little Boy 60 kg. U-235
 Fat Man 8 kg . Pu-239
 140 000 ölü patlama sırasında  74 000 ölü patlama sırasında
 Toplam: 300 000 ölü
 Toplam : 100 000 ölü
4/ 39
Nükleer Silah Etkileri
 Bir nükleer silah patlatıldığında
büyük bir kaos oluĢur.
 Nükleer patlamanın olduğu yerle
11 km çapındaki alanda 150 ile 300
km/s lik kasırgalar olur.
5/ 39
Nükleer Silah Etkileri
Her Ģey ani olarak tutuĢur.
 Radyasyon dozu uzaklığa bağlı
olarak patlama noktasından;
1,5 km uzaklıkta 250 Sv.’e
3 km uzaklıkta 0,4 Sv.’e ulaĢır.
6/ 39
Nükleer Silah Etkileri
Termal Radyasyon (Isı)
AteĢ topu, çevresindeki cisimlerin yanmasına neden
olur ve yoğun termal radyasyonu ıĢık hızı ile yayar.
7/ 39
Nükleer Silah Etkileri
Nükleer Radyasyon (IĢın) : Ani nükleer radyasyon
 Nükleer infilaktan sonra bir dakika içerisinde meydana
gelen radyasyona denir.
Yüksek giriĢ gücüne sahiptir ve ıĢık hızına yaklaĢık bir
hızda düz bir çizgi boyunca yayılır.
8/ 39
Nükleer Silah Etkileri
Nükleer Radyasyon (Serpinti) : Atık nükleer
radyasyon
 Ġlk dakikadan sonra devam
eden radyasyona denir ve
nükleer serpinti meydana gelir.
 Meteorolojik Ģartlara bağlı
olarak (rüzgar hızı ve yönü)
radyoaktif bulutun
içindeki
partiküllerin
yeryüzüne
çökmesine
(kirli
bölge
oluĢturması) serpinti denir.
9/ 39
Radyasyon
Enerjinin parçacık yada
dalga ile yayılmasıdır.
elektromanyetik
10/ 39
Radyasyon
kaynağı
Alfa Partiküller
Beta Partiküller
Gamma IĢını
11/ 39
Radyasyon Maruziyeti


Eksternal maruziyet tüm beden veya parsiyel
beden
Kontaminasyon  Eksternal radyoaktif
materyal: ciltte
 İnternal radyoaktif
Eksternal
materyal: inhale
edilmiş, yutulmuş, cilt maruziyet
ve yaralardan abzorbe
edilmiş
Internal
Kontaminasyon
Eksternal
Kontaminasyon
12/ 39
Moleküler Seviyedeki Etkiler-1
 Fiziksel evre;

İyonizasyon yoluyla oluşan enerji transferi 10-15 s de
gerçekleşir
 Kimyasal evre;

İyonlaştırılmış ve uyarılmış su molekülleri-atomları
üzerinden reaktif kimyasal bileşikler (radikal) oluşur (10-3
- 10-5 s)
 Biyolojik evre;


Direk ve İndirek olarak etkilenir
DNA hasarı ve sonuçları saatler, günler, yıllar ve hatta
nesiller alır
13/ 39
Radyasyon Kaynakları
Doğal: 88 %
Yapay: 12 %
Kozmik
Dahili
Radon
: 0.39
: 0.23
: 1.30
mSv/yıl
mSv/yıl
mSv/yıl
Gama ıĢını : 0.46
mSv/yıl
Tıbbi
: 0.30
mSv/yıl
Mesleki
: 0.002 mSv/yıl
Serpinti
: 0.007 mSv/yıl
 Doğal ve yapay
radyasyon kaynaklarından maruz
kalınan ortalama küresel radyasyon dozu 2.7 mSv/yıldır.
14/ 39
Ġzin Verilen Maksimum Doz
Uluslararası Radyolojik Korunma Komisyonu (ICRP)’nun önerilerine
göre;
Radyasyon çalıĢanları için müsaade edilen maksimum doz sınırı,
birbirini takip eden beĢ yılın ortalaması 20 mSv’i geçemezken (yılda en
fazla 50 mSv),
Halk için aynı Ģartlardaki bu sınır 1 mSv’in altında tutulmaktadır.
Görevli
Halk
20 mSv
1 mSv
Göz
150 mSv
15 mSv
Cilt
500 mSv
50 mSv
Kol
Bacak
500 mSv
50 mSv
Yıllık Etkin Doz
Yıllık
EĢdeğer
Doz
15/ 39
Tıbbi Uygulamalarda Alınacak
Radyasyon Miktarları
Akciğer filmi çekiminde
0,25 mSv
Mide filmi çekiminde
10 mSv
16/ 39
Tıbbi Uygulamalarda Alınacak
Radyasyon Miktarları
Tomografi filmi çekiminde
25 mSv.-50 mSv
Sıvılı görüntüler
1 mSv. – 10 mSv
17/ 39
Radyasyonun Kullanım Alanları
Radyoaktif Ġzleyici
Radyasyon Ölçüm Cihazı
Endüstriyel Radyografi
Sterizilasyon
Nükleer Analiz
18/ 39
Tarım ve Hayvancılıkta Uygulamalar
 Bitkilere zarar veren
böceklerin öldürülmesi
 Bitkilerin iyileĢtirilmesi,
 Filizlenmenin önlenmesi,
 Tohum ıslahı
 Hayvanların hastalıklarının
teĢhis ve tedavisi
 Kimyasal gübredeki fosfora izleyici olarak katılan çok
küçük miktardaki radyoaktif Fosfor-32 aracığıyla gübrenin
bitki
içindeki
yayılması
kesin
bir
biçimde
izlenebilmektedir.
19/ 39
Gıda IĢınlaması
Radyasyon
 Gıdaların bozulmasına neden
olan mikroorganizmaları
ortadan kaldırır.
 Taze meyve ve sebzelerin raf
ömrünü uzatmada etkili olur.
Fransa’da ıĢınlanmıĢ
çileklerin satıĢı
20/ 39
Tüketici Ürünleri
 Televizyonlar, az miktarlarda da olsa radyoaktif madde
içeren duman dedektörleri, fosforlu saatler, paratonerler
ve lüks lambası fitilleri gibi bazı tüketici ürünleri, düĢük
düzeyde radyasyon yayarlar.
21/ 39
Tüketici Ürünleri
 Eskiden seramik katkı malzemesi olarak radyoaktif
maddeler kullanılmıĢtır.
22/ 39
Tıbbi Uygulamalar
Radyoloji
İlk radyografi uygulaması yapılan Er
Boyabatlı
Boyabatlı Mehmet ve el grafisi 1897
Er Mehmet
El Grafisi 1897
Hamidiye Etfal
Hastanesinde
ilk radyoterapi
uygulaması 1902
 X ıĢınları, hastadan geçirilerek hastalıklı bölgenin
görüntüsü radyografi filmi Ģeklinde elde edilir.
23/ 39
Tıbbi Uygulamalar
Nükleer Tıp
 Hastaya içirtilen veya
vücuda
enjekte edilen radyoaktif maddenin,
incelenecek dokuda toplanmasını ve
geçici bir süre buraya yerleĢmesini
sağlayacak bir kimyasal madde ile
karıĢtırılması gerekir.
 Radyoaktif maddenin vücuttaki
dağılımı veya akıĢı Gama kamera adı
verilen cihazlarla yapılır.
24/ 39
Tıbbi Uygulamalar
Radyoterapi
 Radyasyonun tıptaki bir diğer kullanım alanı, kanserli
hücrelerin tedavi edilmesi çalıĢmalarıdır.
25/ 39
Tıbbi Uygulamalar
Radyasyon ile Sterilizasyon
 Tıpta ve endüstride kullanılan
bazı malzemelerin, aletlerin ve
çeĢitli dokuların (kalp kapakçıkları
ve diğer protez dokular) steril hale
getirilmesi amacıyla yüksek dozda
gama ıĢınlarıyla yapılan iĢlemlerdir.
26/ 39
Tıbbi Uygulamalar
Adli Tıp
 Olay yerinde bulunan tırnak, saç, deri gibi parçaların
suçluya ait olup olmadığının tetkikinde nükleer teknikler
kullanılır.
27/ 39
Radyoaktif Ġzleyici
 Akarsularda debi ölçümü
 Barajlarda
tespiti
 Yeraltı
takibi
su
kaçaklarının
sularının hareketlerinin
 Kanalizasyon gibi çevreye zarar
veren
atıklara
radyasyonun
uygulanmasıyla
bakterilerin
öldürülmesinde,
 Deniz suyundan içme suyu
kalitesinde su elde edilmesi gibi
nükleer uygulamalar da vardır.
28/ 39
Elektrik Üretiminde Kullanılması
29/ 39
Endüstriyel Uygulamalar
Radyografi
 X ve Gama ıĢınlarından yararlanılarak röntgen filmleri
çekilen endüstriyel ürünlerin (borular, buhar kazanları,
her türlü makine aksamları, vs.) her hangi bir hata içerip
içermediği tespit edilebilmektedir.
30/ 39
Endüstriyel Uygulamalar

Radyografi dıĢında yine bir
çok sanayi ürününün (demir,
çelik,
lastik,
kağıt,
plastik,
çimento, Ģeker, vs.) üretim
aĢamasındaki seviye, nem ve
yoğunluk
ölçümleri
radyasyondan
yararlanılarak
yapılmaktadır.
Bagaj
Kontrol
Yoğunluk- Nem
Seviye ölçme
31/ 39
Endüstriyel Uygulamalar
X-IĢını ile
Araç Kontrolu
 Kara gümrük kapılarında ve limanlarda radyasyon
tespitinde kullanılmaktadır. Bu sistemler radyasyon
erken uyarı sistemleri ile entegre edilebilmektedir.
32/ 39
Arkeolojik Uygulamalar
Arkeometri
 Nükleer teknikler arkeometride tarihi değeri olan pul,
resim gibi değerli malzemelerin sahte olup olmadıklarını
tespit etmekte kullanılmaktadır.
33/ 39
AraĢtırma Amaçlı Uygulamalar
 Üniversitelerle diğer birçok araĢtırma merkezinde,
araĢtırma amaçlı olarak yaygın bir Ģekilde (arkeolojik
yaĢ tayini ile uzay ve genetik araĢtırmaları gibi)
kullanılmaktadır.
34/ 39
Nükleer Korunma
Acil Tedbirler
 Derhal yüzüstü yere yatılır,
 Gözler kapatılır,
 Eller ve kollar vücudun altına veya yanına konarak
ısıya karĢı açıkta bulunan yerler korunur,
 Blast dalgası geçinceye ve patlama sonucundaki taĢ
ve toprak parçalarının yağması (serpinti) duruncaya kadar
yüzüstü kalınır.
Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
Paniğe Kapılmayınız.
 Kapalı mekanlarda kalınız, tüm havalandırma
sistemlerini, pencere ve kapılarınızı kapatınız.
Havalandırma boĢluk ve sistemleri ile pencere ve
kapınızın hava alabilecek kısımlarını naylon örtü ve
ambalaj bandı ile sıkıca kaplayınız.
36/ 39
Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
 Mümkün olduğu kadar binaların iç kesimlerine
geçiniz. Uygun ve korumalı ise bodrum katları tercih
ediniz. Yetkililerce, tehlikenin geçtiği açıklanana kadar
içeride kalınız.
 DıĢarıda iseniz veya dıĢarı çıkmak zorundaysanız;
vücudunuzda açık yer bırakmamaya, el ve yüzünüzü
kapatmaya çalıĢınız, ağzınızı ve burnunuzu ıslatılmıĢ
havlu, pamuklu kumaĢ veya mendil ile kapatınız.
37/ 39
Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
 DıĢarıdan içeriye girmeden önce, giysilerinizi ve
ayakkabılarınızı çıkarınız ve bir poĢet veya çantaya
koyunuz,
yetkililerce
kontrol
edilene
kadar
kullanmayınız.
DıĢarıda iken vücudunuzun açıkta kalmıĢ kısımlarını
bol su ile yıkayınız.
 Yiyeceklerinizi mutlaka
yerlerde saklayınız.
buzdolabı
gibi
kapalı
Açıkta bırakılmıĢ hiçbir Ģeyi yemeyiniz, içmeyiniz.
Taze sebze ve meyveleri temiz su ile yıkanmadığı
sürece yemeyiniz.
38/ 39
Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
 Radyo ve televizyonunuzu devamlı açık tutunuz.
Yetkililer tarafından yapılacak açıklamalara ve
direktiflere uyunuz. HaberleĢmede kilitlenme olmaması
için, sabit ve cep telefonunuzu çok acil durumlar
dıĢında kullanmayınız.
 Açık su kaynaklarını, meraları ve tarım arazilerini,
yağmur sularını kullanmayınız.
39/ 39
Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
 Yetkililerce, tahliye veya sığınaklara gidilmesi
duyurulmuĢ ise, vücudunuzda açık yer bırakmayacak
Ģekilde giyinerek dıĢarı çıkınız ve gösterilen istikamete
süratle hareket ediniz. Bu esnada ağız ve burnunuzu
ıslak havlu veya mendille kapatınız.
 Tehlikenin geçtiği duyurulsa bile, açıkta bırakılan su
ve gıdaları yetkililerce güvenli olduğu açıklanana kadar
tüketmeyiniz.
40/ 39
Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler
 Radyasyon toz, duman ve sıvı ile bulaĢmıĢ
olabileceğinden, kirli bölgede sigara içilmemeli,
yemek yenilmemelidir.
 Patlamanın
veya
yaklaĢılmamalıdır.
kazanın
olduğu
bölgeye
 172 Alo TAEK ile güvenlik için polis ve askeri
yetkililere haber verilmelidir.
41/ 39
Korunma ve Temizleme
42/4239
/ 72
DIġ RADYASYONLARA KARġI
KORUNMAK
BaĢlıca üç yöntem bulunmaktadır:



Uzaklık
Zaman
Zırhlama
43/ 39
Uzaklık
Noktasal kaynaklardan yayınlanan
radyasyon Ģiddetleri kaynaktan olan
uzaklığın karesiyle azaldığından,
uzaklık iyi bir korunma aracı olmaktadır.
Örneğin; doz hızı 1 m de 100 mR/s ise
10 m deki doz hızı 1 mR/s dir.
Tahliyenin sebebi halkı mümkün
olduğunca kaynaktan uzak tutmaktır.
44/ 39
Zaman
Radyasyon dozu miktarı radyasyon
kaynağının yanında geçirilecek süre ile
orantılı olarak arttığından kaynak
yakınında mümkün olabildiğince kısa süre
kalınmalıdır.
Yani doz hızı 500 mR/s ise bu alanda 1 s
kalınırsa 500 mR , 10 s kalınırsa 5000 mR
doz alınır.
45/ 39
Zırhlama
DıĢ radyasyon tehlikelerinden korunmanın
en etkin yöntemi zırhlama olup
radyasyonun Ģiddetini azaltmak için
radyasyon kaynağı ile kiĢi arasına uygun
özelliklerde koruyucu engel konulmalıdır.
Tehlike durumlarında halkın kapalı
mekanlarda kalmasının sebebi budur.
46/ 39
RADYASYONA MARUZ KALMA
YOLU
KORUYUCU ÖNLEM
Tesisten veya buluttan dıĢ ıĢınlama
Sığınma
Tahliye GiriĢ-çıkıĢ kontrolü
Buluttan solunum yoluyla iç
ıĢınlama Sığınma
Ġyot tableti dağıtımı Tahliye
GiriĢ-çıkıĢ kontrolü
Sığınma
Ġyot tableti dağıtımı Tahliye
GiriĢ-çıkıĢ kontrolü
Elbise ve cildin bulaĢması
Sığınma
Tahliye
KiĢilerde bulaĢmanın giderilmesi
Topraktan dıĢ ıĢınlama
Sığınma
Tahliye
Çevrede bulaĢmanın giderilmesi
Topraktaki radyonüklitlerin havaya
karıĢması ve solunum yoluyla iç
ıĢınlama
Tahliye
Çevrede bulaĢmanın giderilmesi
BulaĢmıĢ gıda ve sular yoluyla iç
ıĢınlama
Gıda ve suların kontrolü
47/ 39
Radyasyon kaynağından
uzaklaĢmak
radyasyondan
korunmanın en etkin ve
en kolay metodlarından
biridir.
Mesafe ile radyasyonun
azalma miktarı uzaklığın
karesi ile ters orantılıdır.
Kaynaktan olabildiğince
uzak durulmalıdır.
48/ 39
Radyasyon Kaynağı
ile kiĢi arasına
konulacak olan engel,
radyasyonun Ģiddetini
azaltacaktır.
Kullanılan
malzemenin
yoğunluğu arttıkça
koruyuculuğu da
artar.
En yaygın zırhlama
malzemesi beton ve
kurĢundur.
49/ 39
Radyasyon
kaynağının yanında
geçirilen süre arttıkça
alınan radyasyon
miktarı da artar.
Radyasyon
kaynağının yanından
olabildiğince kısa
sürede
uzaklaĢılmalıdır.
50/ 39
Ortamın, giysilerin ve cildin radyoaktif
madde ile bulaĢmasını, radyoaktif
maddenin yiyecek ve solunum yolu ile
vücuda girmesini önleyecek tedbirler
alınmalıdır.
51/ 39
Özel Maksatlı Maskeler
KaçıĢ maskesi 20 dk. süre ile
personeli korur ve sıcak bölgeyi
terketmesine imkan tanır.
Siviller için en uygun KBRN
koruyucu malzemesidir.
52/5239
/ 72
Özel Maksatlı Maskeler
 Havalandırma sistemli,
 Solunum kolaylığı sağlayan,
 Hasta,
 Yaralı,
 Çocuk,
 Solunum güçlüğü olanlar
tarafından kullanılan maskedir.
53/5339
/ 72
Potasyum Ġyodin Tableti
Tableti Kim / Ne Maksatla Kullanır ?
 Radyasyona iliĢkin bir yayılım öncesinde / anında /
sonrasında, radyasyon uzmanı sağlık birimlerince karar
verilip uzman denetiminde baĢlatılan, Potasyum Ġyodin
tabletleri alımıyla, vücuttaki tiroid bezlerinin “iyodin” ile
doldurulması sağlanır ve zararlı “radyoaktif iyodin”in
tiroid bezlerinde birikmesi/ vücuda zarar vermesi önlenir.
 Nükleer tesislerce ve sağlık teĢkillerince ikmal
edilerek zarar görmesi muhtemel bölgelerdeki çalıĢanlara
/ yaĢayanlara dağıtılır. Radyasyon ortamında kullanılır.
54/5439
/ 72
Tabletlerin Doz Alımı Nasıl Olmalı ?
MĠKTAR
GRUP
18 YaĢından Büyüklere
12-18 YaĢ Grubundaki
68 Kg.’ dan Ağır Çocuklara
12-18 YaĢ Grubundaki
68 Kg.’ dan Hafif Çocuklara
03 - 12 YaĢ Grubundaki Çocuklara
1 Ay - 03 YaĢ Grubundaki Çocuklara
1 Tablet
130 mg.
1 / 2 Tablet
65 mg.
1 / 4 Tablet
32,5 mg.
1 Aylıktan Küçük Bebeklere
1 / 8 Tablet
16,25 mg.
 Tabletler mümkünse aç karnına alınmalıdır.
 Tabletler yutularak alınır,
 Bebeklere/ küçük çocuklara/ tablet yutamayanlara ise; toz haline getirilip
süte,
bebek mamasına, suya, portakal suyuna, maden suyuna, çilek Ģurubuna
karıĢtırılarak verilir.
 Günde 1 dozdan yüksek miktarlarda alınmamalıdır.
 Bu tabletlerin maksimum toplam dozu 1 gramı geçmemelidir.
 Tabletler; 24 saat süreyle koruma sağlamakla birlikte, radyoaktiviteye maruz
kalınmadan 6 saat öncesinde alındığında maksimum korunma sağlar. 10
saatten sonra alınması durumunda hiçbir etkisi olmaz.
55/ 39
55 / 72
T1 Ferdi Temizleme Tozu
Aluminyum
Silikat
 Ferdi cilt temizliğinde kullanılır,
 Ordu ilaç fabrikasında üretilmektedir .
 Kirliliği emer ve 24 saat içinde hapseder.
 1 dakika sıvı kirliliği emmesi için beklenir.
 Ağız, burun ve açık yaraya temas ettirilmez.
56/5639
/ 72
Kirlenmenin ġekli ve Kaynağı
Hangi Harp Hangi Halde
Maddeleri
Kimyasal
Bulunur
KATI
Biyolojik
Radyolojik
Kimyasal
Hangi ġekilde
Görülürler
DonmuĢ sis,
aerosol, Ġnce toz
veya pudra, serpinti
SIVI
Sis, buhar ve yağmur
damlacığı,
ġurup veya jöle
GAZ
Gaz bulutu
57/5739
/ 72
Radyasyonda Kirlenme Tehlike Türleri

Çoğunlukla serpinti olarak ortaya çıkan
radyoaktif toz ve kirlenmiĢ malzemeler ile
yayılır.

Temizlenmesi
yönünden
katı
halde
bulunuĢu göz önüne alınmalıdır .
58/5839
/ 72
Radyasyona maruz kalındığında Cilt
Temizliği
Kirlenme bir bez ile silinir veya suyla ıslatılıp
silinir.
59/5939
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-I Sadece KHM buharlarına maruz
kalmıĢ
teneke
kutu
paketlenmiĢ, açılmamıĢ,
içinde
veya
Katı
KHM, biyolojik veya
radyoaktif serpinti ile kirlenmiĢ, paketi
açılmamıĢ,
Grup-II
Grup-III PaketlenmemiĢ veya zayıf
paketlenmiĢ ve sıvı veya buhar KBRN
kirliliğe maruz kalmıĢ,
Grup-IV Yiyecek zinciri sırasında
kirlenmiĢ gıdalar.
60/6039
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-I :
30 Dk. çamaĢır suyu
bileĢiği içine daldırılır.
(100 lt. suya 2 lt. çamaĢır
suyu).
Durulanır
ve
10 Dk. havalandırılır.
61/6139
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup- II :
Ambalajın üzerindeki tozun kaldırılmasıyla
kolayca temizlenir. Su ve sabunla yıkanarak,
fırçalanarak veya ambalajı çıkarılarak yapılır. (N)
Ġki hafta bekletildikten sonra radyasyon yoksa
tüketilebilir. (N)
62/6239
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup- III :
30 Dk. kaynayan sabunlu suya daldırıp
durulanarak, veya sıcak sabunlu su ile yıkayıp,
durulayıp, havalandırarak temizlenir. (K)
Su ve sabunla yıkanır, sonra
dezenfektan
bileĢik
içine
daldırılır. (Dezenfektan, klor, 1/3
bardak çamaĢır suyu 40 lt. su)
(B)
63/6339
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-III :
Yiyecek stoğu yeterli ise kirli
malzemeler imha edilir. Stok
azaldıysa, yüzeyde kirlenme
olan yiyecekler, kirlenme olan
yüzeyin kaldırılması ile veya
yıkanarak temizlenir. (N)
Patates, havuç, pancar, Ģalgam su altında
yıkanarak, ovuĢturularak arkasından kabukları
soyularak ve tekrar yıkanarak temizlenebilir. (N)
64/6439
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-III :
Salatalık, domates, kiraz, üzüm,
erik ve ince kabuklu kabak, su veya
deterjana batırılarak ve kuvvetlice
çalkalanıp
veya
fırçalanıp
durulanarak temizlenir. (N)
65/6539
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-III :
(B) ÇeĢitli piĢirme metotları
kullanılabilir. Basınçlı tip tencereler
kullanılır. Yiyecek kullanılamaz hale
getirilmeden ısıtılabildiği kadar
ısıtılmalıdır.
Patates gibi gıdalar ve sert kabuklu
meyve ve sebzeler yıkanıp, ovulduktan
sonra soyularak tekrar yıkanarak
temizlenebilir. (K)
66/6639
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-IV :
Temizlenmesi pratik değildir. Et ve
süt bu Ģekilde kirlenmeye en çok
maruz kalan gıda maddeleridir.
(N)
Meyveler, sebzeler, kök bitkileri ve tahıllar
sindirildiği
takdirde
tehlikeli
olabilecek
miktarda radyoaktivite içerebilirler. (N)
67/6739
/ 72
Gıdaların Temizlenmesi
Grup-IV :
Radyoaktif madde yiyen
tavuklar kirlenmiĢ yumurta
yumurtlayabilirler.
Radyoaktivitenin
yoğunlaĢır.
Sarısı
ve
çoğunluğu
kabukta
beyazı
verecek
zarar
miktarda radyasyona sahip değildir ve yenebilir.
Vücuttaki radyoaktif yük fazla ise tavuklar
yumurtlayamaz. (N)
68/6839
/ 72
Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri
SIĞINAK MALZEMELERĠ :
Varsa maske ve filtre,
Ġlkyardım çantası (gazlı bez,
steril pansuman, hazır
pansuman, flaster ve lüzumlu
sürekli alınan ilaçlar),
Pilli /transistorlü radyo,
El feneri, gemici feneri,
Gaz ocağı,
Mevsime göre giyecekler,
Tabak, bardak, çatal, kaĢık,
Ġçme ve kullanma suyu,
Paketli gıdalar.
69/6939
/ 72
Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri
SARI ĠKAZ (ALARM)
Hava saldırısı ihtimali var olduğunu iĢaret eden sarı ikaz,
3 dakika süren düz siren sesi ile duyurulur.
Bu ikazı duyunca; bina içindeki doğal gaz, hava gazı,
elektrik, su ana anahtarlarını kapatınız. Yanan ocak, soba
gibi Ģeyleri söndürünüz, kapı ve pencereleri kapatıp,
perdeleri çekiniz, daha önceden sığınak yerinde
hazırlanmamıĢsa gerekli malzmeleri sığınağa taĢıyınız.
DıĢarıda bulunuyorsanız; ikaz haberini duyunca hemen
sığınabileceğiniz bir sığınak veya sağlam bir bodrum,
duvar dibi veya bir çukura yaklaĢınız. Hemen gidilmesi
mümkün ise evinize veya iĢ yerinize gidiniz.
70/7039
/ 72
Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri
KIRMIZI ĠKAZ (ALARM)
Hava saldırısı tehlikesi olduğunu iĢaret eden kırmızı ikaz,
3 dakika süren yükselip alçalan dalgalı siren sesi ile
duyurulur.
-Bu ikazı duyunca; Sarı ikaz sırasında eksik kalanları
tamamlayınız, gerekli olan malzemeleri de yanınıza alarak
hemen sığınak yerine gidiniz. Tehlike geçti ikazı verilinceye
kadar sakin bir Ģekilde burada bekleyiniz.
-Bina dıĢında bulunuyorsanız; hemen en yakın bir sığınak
veya sağlam bodrum, duvar dibi veya çukur bir yere
sığınarak saklanınız. Tehlike geçti ikazına kadar sükunetle
bekleyiniz.
71/7139
/ 72
Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri
RADYOAKTĠF SERPĠNTĠ ĠKAZI (ALARMI)
Radyoaktif Serpinti tehlikesini iĢaret eden kırmızı ikaz,
3 dakika süren kesik kesik siren sesi ile duyurulur.
Bu ikazla hemen, yukarıda olduğu gibi gereken malzeme ve
yiyecek maddeleri ile birlikte sığınak veya sığınma yerlerine
gidiniz. Yapılacak uyarılara hazırlıklı bulunuz.
72/7239
/ 72
Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri
KĠMYASAL SAVAġ MADDELERĠ TEHLĠKESĠ ĠKAZI (ALARMI)
Saldırının ikazı radyoaktif serpintide olduğu gibi; 3 dakika süreli
kesik kesik siren sesi ile radyo/TV’den verilir.
Bu ikazı duyunca,bulunduğunuz binada sığınak veya
sığınma yeriniz yoksa; iç kısımlarda penceresi az ve
korunmaya elveriĢli bir bölümü sığınma yeri olarak
seçiniz.
Ġçeriye gaz sızmasını önlemek için kapı ve pencere gibi
yerlerin çevresi ve aralıklarını bant macun veya çamaĢır
suyuna batırılmıĢ bezlerle kapatınız.
Ağız ve burunu ıslatılmıĢ bez arasına konulmuĢ ıslak
pamukla maskeleyiniz.
Ġlk yardım malzemeleri, depolanmıĢ su ve temiz bezleri
alarak sığınakta tehlike geçti haberine dek bekleyiniz.
73/7339
/ 72
-Açık alanda iseniz; en yakın kapalı yere giriniz, yalnız
kapalı yere girmeden önce, elbiselerinize gaz bulaĢmıĢ
olabileceğinden,
elbiselerinizi
yıkayınız/değiĢtiriniz,
mümkünse naylon torbaya koyunuz. Cildinizi de bol su ile
yıkayınız.
-Su yoksa; temiz bir bezle bulaĢan yeri sürtmeden
emdirilerek temizleyiniz. Kimyasal gaza maruz kalmıĢ kiĢide
nefes alma zorluğu, baĢ dönmesi, kusma, kızarıklık ve
gözlerde yanma, ĢiĢme görüldüğünde, yine bol su ile bu
bölgeleri yıkayınız.
-KiĢiyi sıcak tutunuz, fazla hareket etmeyiniz. En kısa
zamanda tedavi merkezine ulaĢmaya çalıĢınız. KirlenmiĢ
araç ve gereçlerinizi deterjanlı su veya çamaĢır suyu ile
temizleyerek gerekirse kullanınız.
74/7439
/ 72
Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri
BEYAZ ĠKAZ ( TEHLĠKE GEÇTĠ )
Tehlike geçti iĢareti, radyo, televizyon, hoparlör,
megafon gibi araçlarla duyurulur.
-Bu haberi duyunca sığındığınız yerden çıkarak normal
yerlerinize dönünüz, yardıma muhtaç olanlar varsa
yardım ediniz.
-Bu Ġkaz ve Alarm iĢaretlerini tanımak, tanıtmak ve
alınacak tedbirleri bilmek, olağanüstü hal ve savaĢ
durumundan en az zararla çıkmamızı sağlayacaktır.
75/7539
/ 72
SABIRLA DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN
TEġEKKÜR EDERĠM…
[email protected]
www.acilafet.org
+905056793435
76/ 39