Bülten 38 - Hindistan Gezi Rehberi

www.hindistangezi.com
sitesi bülteni
Bu bülten, periyodik bir yay›n de¤ildir.
Sadece Hindistangezi.com sitesi üyelerine e-mail ile ücretsiz gönderilir
S ay› :
38
Mart 2009
Haz›rlayan
Zafer Bozkaya
•
Bu say›ya katk›da bulunanlar
‹smail Rag›p Geçmen • Nadeem Ahmed
Değerli üyemiz
Bu ayki bültenimizde dikkatinizi çekecek yeni konular flöyle :
Hindistan do¤umlu, Türkiyeyi ve Türkçeyi çok seven Nadeem Ahmed, Türkçe
olarak kaleme ald›¤› bir Hint hikayesi ile aram›zda. Rakhi Bayram› konulu bu
hikayeyi sevecihinizi umuyoruz. Nadeem Ahmed, daha baflka hikayeleri ile
bültenlerimizde yer almaya devam edecek.
Tecrübeli gezgin Dr. Faruk Budak’›n yeni yay›nlad›¤› iki kitab› daha once tan›tm›flt›k. Bu say›da Gezginin El Kitab› isimli kitab› hakk›nda yazar ile yapt›¤›m›z bir söylefli de yer ald›.
Zafer Bozkaya
Zafer Bozkaya’n›n Hindistan gezileri devam ediyor. 8 Mart - 23 Mart tarihleri aras›nda 7 kiflilik
bir grupla yap›lan Kuzey Hindistan gezisi, Hindistandaki Holi bayram› (Renk Festivali) ne denk
geldi. Bu festivalde yaflad›¤›m›z ilginç görüntüler Facebook sitesinde yer al›yor. Afla¤›daki linke t›klayarak bu foto¤raflar› görebilirsiniz. Bu ifllem için Facebook’a üye olman›z gerekmiyor.
http://www.facebook.com/album.php?aid=71634&id=628011187&l=a661790110
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Cografya Fakültesi Hindoloji bölümünde kurulan Hindoloji Kulübü’nün düzenledi¤i Film gösterimlerini sizlere ayr› bir haber olarak bildirmifltik. Bu gösterimler bütün h›z›yla devam ediyor. Son kalan 3 gösterime ben de kat›laca¤›m. Benimle tan›flmak
isteyen Ankaral›lar için bu bir f›rsat olacak.
Son olarak üzücü bir haber vermek istiyoruz. Sitemiz üyelerinden, Hindistana karayolundan gitmifl Avukat Kamil Kirman, ‹stanbulda geçirdi¤i talihsiz bir kaza sonucu vefat etti.
Kendisine Tanr›’dan rahmet, ailesi ve sevenlerine baflsa¤l›¤› diliyoruz.
Hindistangezi.com chat odalar›nda
her türlü sorunuza
canl› canl› cevaplar alabilirsiniz
Hindistangezi.com sitesi
Hindistan hakk›nda
bilmek istedi¤iniz her fleyi sunar
1
Sadece
H ‹ N D ‹ S T A N ’ dolur
a böyle fleyler
Keralal›lar
Malayalam
takvimine göre yeni y›l› 17
A¤ustos günü
kutlad›lar. Bu
seneki kutlamalar eyalette yayg›nlaflan bulafl›c›
hastal›klar›n gölgesinde yap›ld›. Sabarimala isimli büyük bir tap›nakta
Malayalam takvimine göre Chingam ay›nda yap›lan kutlamalarda böyle
görüntüler ortaya ç›kt›. 20 A¤ustos 2007
Hindistan’›n dar ve delik deflik asfalt yollar›nda trafik güvenli¤inden bahsetmek imkans›z. Sürücü ehliyeti almak kolay, hatta bir
arac› bulundu¤unda birkaç
yüz Rupi ile bile al›n›yor. Kurallar›n uygulatt›r›lmas›, düflük
gelirli ve yo¤un
ifl yükü alt›ndaki trafik polisleri arac›l›¤› ile yapt›r›lam›yor. Hindistan, flu
anda trafik kazalar›nda dünya rekoruna sahip. 13 A¤ustos 2007
Y›lan oynat›c›lar›
sürüngen arkadafllar›na A m r i tsar’da
Naga
Panchami bayram›nda süt veriyor. Bu gün,
Krishna’n›n y›lan
- düflman Kaliyaya karfl› zafer kazand›¤› gündür.
Bu nedenle Krishnaya “Kaliya-Merdan” ismi de verilmektedir. Y›lanlar›n
sütü sevmesi nedeniyle herkes kap›s›n›n önüne bir miktar süt döker. Bir
y›lan gelip sütü içerse u¤ur getirece¤ine inan›l›r. 19 A¤ustos 2007
Bollywood sinemas›n›n kral› fiah Ruh Han : Ben e¤itimli, liberal bir Müslüman›m, ve müslüman olmamla gurur duyar›m. Eflim ise bir Hindu’dur.
Çocuklar›m her iki dini de ö¤reniyor.”
dedi. fiah Ruh, 9/11 olaylar›ndan sonra global dünyadaki geliflmelerden rahats›z. “‹smi Hanif olan herkes terorist
de¤ildir ve soyad› Khan olanlar da havaalanlar›nda risk oluflturmaz.” O,
Hindistan’›n dünya çap›nda geliflmesine en büyük engelin dini ayr›mlar›n
kötüye kullan›lmas› oldu¤unu söylüyor. 16 A¤ustos 2007
‹nsani yard›m kurulufllar›n›n Hindistanda son y›llarda meydana gelen en
büyük sel felaketine yard›mlar› yolsuzluklar nedeniyle bofla gidiyor. 200
den fazla kifli öldü ve milyonlarca kifli evsiz kald›. Binlerce köy terkedildi. Yüzbinlerce kifli yüksek otobanlar, demiryollar›na ve evlerin çat›lar›na kaçarak s›¤›nd›. Resmi makamlar, kirli sularla gelebilecek olan salg›n hastal›klara karfl› halk› uyard›. Yolsuzluklar ise dizboyu. ‹laç da¤›t›m›nda bile gerçek ilaçlar yerine etkisi azalt›lm›fl sahte ilaçlar›n da¤›t›ld›¤› söylentisi yayg›n. 12 A¤ustos 2007
‹lk bak›flta oyuncak bir araba gibi görünen bu tafl›t›n yan›na yaklaflt›¤›n›zda arkas›ndan bir kablo ile elektrik prizine ba¤l› oldu¤unu görürsünüz. REVA isimli bu araç piyasaya ç›kt›¤›ndan beri Hindistan ve Avrupan›n yollar›nda 2 bin
kadar› dolaflmakta. fiirket, gelecek
sene 30 binlik bir sat›fl
rakam›na
u l a fl › l a b i l ece¤ini umuyor. Reva otomobiline iki yetiflkin ve iki çocuk binebiliyor ve saatte 80
km. h›za ulafl›yor. Bir defa flarj edildi¤inde 80 kilometre yol yapan arac›n 1 kilometredeki yak›t masraf› 1 cente geliyor. 21 A¤ustos 2007
Rakhi, denilen bileklikler mücevheratç›larda alt›ndan yap›lm›fl olarak sat›l›yor. 6 ve 14 gram a¤›rl›¤›ndaki 24 ayar alt›n Rakhiler 400 ve 600 dolara sat›l›yor. Hindistan ekonomisi büyük bir geliflme gösterirken Rakhsa Bandhan denilen bayramda erkeklerin k›z kardefllerine hediye etti¤i
bu bileklikler art›k alt›ndan da yap›l›yor. Rakhi bilezi¤i ka¤›t, plastik, seramik, tafl, de¤erli tafl, elmas, gümüfl, alt›n veya titanyumdan yap›labiliyor. Son zamanlarda
pahal›
ve
markal› saat
hediyesi de
Rakhi bilezi¤i
yerine
geçmeye
bafllad›.
26 A¤ustos
2007
2
2. ‹yi bir planlama, detayl› çal›flmay› gerektiriyor, bu kadar mant›k kullan›p,
araflt›rma yap›p haz›rlanmak güzel. Ama o zaman “yüre¤inin getirdi¤i yere
git” ilkesini uygulamak zor olmaz m›? Gezgin, biraz da kendisini ortama
koyvermemeli mi?
Cevap : E¤er zaman›n›z k›s›tl› ise önceden iyi bir planlamaya ihtiyaç var.
Ama çok genifl bir zaman diliminde gezecekseniz tabii ki gezinin içinde küçük kaçamaklar mutlaka olufluveriyor.Yan masada oturan bir gezgin ile yapt›¤›n›z sohbet s›ras›nda “mutlaka gidip görmelisin” diyece¤i
bir yer mutlaka ç›k›yor. Bu tür yerler için mutlaka gezi plan›nda bir “rezerv” b›rakmal› gezgin. ‹flte oraya gidip gitmemek bence “yüre¤inin götürdü¤ü yere git” oluyor. Asl›nda bence bu söz en bafltan gidece¤iniz
yeri seçerken bile çal›flmakta. Siz sonuçta yüre¤inizin sizi götürdü¤ü
yere gidersiniz. Oray› tercih edersiniz ve Evren mutlaka size baz› sürprizler haz›rlamaktad›r.
3. ‹ndirimler bolümünde Avrupa trenlerinden fazlaca soz edilmifl. Halbuki
kitaptaki Söz Tecrübenin köflelerindeki örnekler G.do¤u Asya ve Afrikadan
verilmifl, buralarda indirimli tren yok mu?
Cevap : Bat›da bu konuda çok fazla alternatif var ve bu da gençlerin
çok erken yafllarda gezmeye bafllamalar›na yard›mc› oluyor.Tabii ki Asya ve Afrika’da da bu konuda indirimler var. Bunu mutlaka bilet al›rken
sorup ö¤renmek gerekiyor. Hindistan’da ayn› trende çok farkl› seçenekler olabiliyor ama Bat›’da bu seçenekler 2-3 tanedir. Ayn› indirimlerle buralarda seyahat edebilme imkan› vard›r.
Gezginin El kitab›
210 Sayfa, FABE Yay›n›. Küçük boy, 15 TL.
S›radan hayatlardan s›k›lm›fl, farkl› dünyalar›n kap›lar›n› aralamak isteyenler için yolculuk öncesi haz›rl›k aflamas›nda ve
yolculuk boyunca yan›ndan ay›ramayaca¤› bir yol arkadafl›.
4. Otobüsle seyahat bölümünde de Amerika’daki Greyhound firmas›n›n otobüsleri yaz›l›. Gene G.Do¤u Asya ve Afrika bölümleriyle çeliflkili olmam›fl m›?
Cevap : Amerika’da Greyhound neredeyse tekel gibidir ve baflka otobüs firmas› da bulamazs›n›z.Ama Afrika ve Asya’da bizde de oldugu gibi çok fazla say›da otobüs flirketi alternatifi vard›r.
GEZG‹N‹N EL K‹TABI, her gezginin ve yola ç›kmak için cesaretlendirilmeyi bakleyenlerin mutlaka edinmesi gereken bir
rehber...
5. Yemekler ve ülke mutfaklar› bölümü çok genifl tutulmufl, bu kadar de¤iflik ismi olan yemekleri ve onlar›n tadlar›n› nas›l hat›rlad›n›z. Not tuttu¤unuz defter çok kal›n olmal›. Kaç defter doldurdunuz? Nas›l bir yöntem uygulad›n›z?
Okudukça sizi farkl› ülkelere, farkl› kültürlere götürecek, bambaflka bir dünyan›n kap›lar›n› aralay›p gözler önüne serecek,
cesaret ve özgüven afl›layacak bir bilgi kayna¤›. Tecrübe ile
bilginin, gezgin ile farkl› kültürlerin kaynaflt›¤› bir kaynak kitap.
Gezinize bafllamadan önce gerekli tüm bilgileri bulabilmek
için,
Cevap : fiimdiye kadar bana en çok sorulan ikinci soru bu konuda oldu¤u için biraz olsun okuyanlar› rahatlatmak maksad›yla genifl tutmaya çal›flt›m. 15 ayl›k gezide 4 kal›n defteri doldurdu¤umu aç›kça söyleyebilirim. Bu benim için zor olmad›; zaten 1974’ten beri günlük tutmaktay›m.
SÖZÜ TECRÜBEYE BIRAKIN...
1. Do¤ulu gezgin (müslüman gezgin) ve bat›l› gezgin aras›ndaki benzeflimler, farklar nelerdir? Kitapta bu konu biraz kapal› kalm›fl. Bir dogulu gezgin
do¤uya gitti¤inde ne olur? Kendi co¤rafyas›na gitmifl gibi mi olur? Bir bat›l›
gezgin bat›ya giderse kendi co¤rafyas›nda m›d›r?
Cevap : Gezmenin amaçlar›ndan birisi de de¤iflik kültürleri tan›makt›r.
Ben, bat›l› gezgin-do¤ulu gezgin ayr›m›n›n pek sa¤l›kl› bir ayr›m olmad›¤› düflüncesindeyim. Örne¤in ben, Müslüman bir kültürün içerisinde
büyümüfl bir insan›m ama Do¤uya gitti¤imde farkl› farkl› dinlerle ve
kültürlerle karfl›lafl›yorum. Müslümanl›¤›n da bizim de¤erlerimize göre
farkl› farkl› uygulama biçimlerine flahit oldum. Dolay›s› ile hiçbir fley
birbirinin ayn›s› de¤il. Bence bu farkl›l›k, bu renklilik as›l gözlemlenmesi gereken.Avrupa’n›n iki farkl› ucundaki de¤erler ile ABDnin de do¤u
sahili ile bat› sahilinde yaflayanlar aras›ndaki de¤erler, yaklafl›m ve mentalite farkl›d›r.
Do¤uda flu olur, baz› fleyler size aflina gelir. Camiler, türbeler, içti¤iniz
çay. Fakat bu aflinal›¤›n ötesinde küçük ama çok önemli nüanslar gizlidir. Önemli olan da bu gizemi keflfedebilmek, s›radan turist kal›b›ndan
ç›kabilmek ve gerçekten keflfedebilmek.
6. Telefon kullan›m› konular›nda uyar›lar›n›z güzel. Otellerde telefon açman›n pahal›l›¤›, postanelerden araman›n daha hesapl› olmas› gibi bilgiler çok
ifle yarar. Ancak, art›k herkes cep telefonu kullan›yor. Bu konuda bilgi hiç
yok. Siz cep telefonu kullanmad›n›z m›?
Cevap : Cep telefonu ile görüflmek de oldukça pahal› bir yöntem. ‹ki
kere ücretlendiriliyorsunuz ve kur farkl›l›klar›ndan dolay› faturan›z art›yor. K›sa mesaj ve acil durumlarda tabii ki kullan›labilir. Örne¤in Endonezya’ya al›nmay›fl›m s›ras›nda çok ifle yarad›. Bir de sevdikleriniz taraf›ndan s›kça aran›yorsan›z ve o dönemde kapsama alan› d›fl›ndaysan›z onlar›n telafla kap›lmas› üzücü olacakt›r. Onlar›n sizi aramas› yerine sizin onlar›n postanelerden araman›z çok daha hesapl›d›r.
7. Kitap yay›nland›ktan sonra eksik buldu¤unuz ve unutulan yerler var m›?
Cevap : Ben tüm geziyi bir proje gibi de¤erlendirerek kitab› oluflturdum ama yazarken proje yönetimi yan›na çok fazla a¤›rl›k vermedim.
Günümüzde “everything is a Project” anlay›fl› a¤›rl›k kazanmaya bafllad› ve Hindular ise “your life is a Project” derler. Dolay›s› ile bu konuyu biraz derinlefltirseydim diye düflünürüm hep.
Cevaplar›n›z için teflekkür ederiz.
3
Hindistan’da do¤dum, çay›
ve Himalaya Da¤lar›’n›n
manzaralar› ile meflhur
olan Darjeeling flehrinde
liseyi bitirdim. Sonra ailemle beraber Kanada’ya
yerlefltik, üniversitede mühendislik okudum. Halen
Huntsville adl› orman ve
göllerin aras›nda olan küçük bir flehirde yaflay›p,
özel bir flirkette mühendis olarak çal›fl›yorum. Fakat ayn› zamanda Toronto Üniversitesinde Türkçe ö¤renip, tarih bölümünde Master yap›yorum. Osmanl›lar›n son zamanlar› ve Hint
Müslümanlar›yla ilgili bir tez yaz›yorum. ‹lgi alanlar›m sayamaca¤›m kadar çok ama en fazla yoga yapmak, kampç›l›k,
yüzmek, gezmek, koflmak, okumak (tarih, fliirler, romanlar),
ve yazmakt›r. En çok yazmay› seviyorum. Türkçem çok az oldu¤u halde her hafta Türkçe bir hikaye yazmaya çal›fl›yorum.
Türkiye’yi biraz gezdim ve çok sevdim. ‹stanbul’u çok be¤eniyorum ama en sevdi¤im flehir, güllerle dolu ‹sparta.
Afla¤›da Türkçe olarak yazd›¤›m bir hikayeyi sunuyorum.
[email protected]
Rakhi Bayram›
Kap› aç›ld› ve güzel bir k›z odaya girdi.
Rajan, “Bu k›z kardeflim Madhuri. Üniversite birinci s›n›fta okuyor. Madhuri! Bu Nedim. Muzaffer’in halas›n›n
o¤lu.” dedi.
Madhuri, tebessüm ederek bize do¤ru yürüdü.
“Çok memnun oldum.” Dedim.
Aya¤a kalkarak elimi uzatt›m. Ama Madhuri almad›.
Üstelik, Madhuri’nin onu görmedi¤ini da sand›m. Eliminin yerine ayaklar›ma do¤ru görerek geldi. Önüme gelir
gelmez diz çöktü, elini ayaklar›ma uzatt›. Kocaman bir
hayretle ona bakt›m.
Ama “Yerde bir fley gördü herhalde, onu almak istiyor.” diye düflünüp, süratle geriledim.
Ben çekilir çekilmez Madhuri, süklüm püklüm aya¤a
kalkt›. Bana bakmadan Muzaffer’e döndü. Yine yere e¤ilmesini flaflk›nl›kla izledim. Bu kez de Muzaffer’in ayaklar›na dokundu. Muzaffer ise, çekilmedi.
Sa¤ elini Madhuri’nin bafl›na koyarak, “Çok yafla!” dedi.
Madhuri, “Teflekkürler” diyerek aya¤a kalkt›.
O zaman Madhuri’nin hareketlerine bir anlam verdim. Utanc›mdan yerin dibine girdim!
Yere do¤ru bakarak, Madhuri’ye “Lütfen, kusura bakmay›n. Terbiyesizlik yapmak istemezdim. Yurtd›fl›nda yaflad›¤›m için ne yaz›k ki Hindu adetlerini unutmuflum. Çok
çok özür dilerim.” dedim.
Madhuri, “Öyle mi? Anlad›m, sorun de¤il. Lütfen ald›rmay›n.” dedi.
Tokalaflt›k.
Ard›ndan, Rajan ve Madhuri’den ayr›ld›ktan sonra,
evimize giderken Muzaffer ile uzun uzun konufltuk.
“Kaba bir adam gibi davrand›m. Ne düflündü, acaba?
Yine de, onun davran›fl› tamamen beklenmedikti, de¤il
mi? Biliyorum Hindular büyüklerinin ayaklar›na dokunarak selaml›yorlar. Ama bizi? Onun akrabalar› de¤iliz. Biz
Müslüman›z da. Acaba, Madhuri neden bizim ayaklar›m›za dokunmak istedi?” Diye sordum.
Muzaffer, “Yan›l›yorsun Nedim. Biz onun akrabalar›y›z.” dedi.
“Öyle mi? Nas›l?” Diye sordum.
Muzaffer, “Rakhi Bayram›n› hat›rl›yor musun?” dedi.
“Evet. ‹yi biliyorum.” Dedim.
Muzaffer, “Rajan benim en iyi arkadafl›m. Madhuri
onun küçük k›z kardefli. Çocuklu¤umuzdan beri her sene
Madhuri, Rajan ile beraber bana da bir Rakhi bilezi¤i hediye eder. Ben de daima kabul ederim. Yani ben onun
a¤abeyiyim. Bu yüzden sen de onun a¤abeyisin.” dedi.
“Tamam, flimdi anlad›m.” dedim.
Hindistan’da Hindu bayramlar›ndan biri Rakhi Bayram›d›r. Her sene Ekim ay›nda olur. Bu bayramda k›z kardeflleri kutlan›r. K›zlar erkek kardefllerine birer Rakhi bilezi¤ini veriyorlar. Erkek kardefller ise, o k›z kardefllerine
harçl›k verip dua ediyorlar, ve onlar› korumay› vaadediyorlar.
E¤er k›z isterse, kardefl olmad›¤› bir adama da Rakhi
bilezi¤ini verebilir. Adam ise, kabul ederse k›z›n erkek
kardefli olur. As›l erkek kardefli gibi olur. Hindular aras›nda bu gelenek çok önemli ve ciddi.
Genellikle Rakhi bilezi¤i çok ucuz ve sade bir bileziktir. Ço¤unlukla ya ka¤›t ya da pamuktan. Tabii zenginlerinki gümüflten, veya alt›ndan.
Hint tarihinde Rakhi Bayram›n›n önemi hakk›nda çok
güzel bir misal var.
Bir Ekim gününde, 1534 senesinde, ikinci Mo¤ol Sultan› Humayun’un ordugah›na at s›rt›nda h›zla bir elçi geldi.
Orta Hindistan’da Çittor adl› küçük bir hükümdarl›¤›n kad›n sultan› Rani Karnavati taraf›ndan gönderilmiflti. Humayun, elçiyi ça¤›rtt›. Elçi Humayun’a bir deste ve bir
mektup takdim etti. Destede bir gümüfl Rakhi bilezi¤i,
mektupta da üzüntülü bir hikaye vard›.
Rani Karnavati’nin eflinin ölümünden k›sa süre sonra,
komflu hükümdarl›¤›n sultan› Çittor’un veziriyle gizlice
anlafl›p Çittor’u istila etti.
Mektupta “Bilezi¤imi kabul ederseniz, benim erkek
kardeflim olacaks›n›z.” yaz›l›yd›.
Humayun ne Hinduydu ne de Hindistanl›. Orta Asya’da do¤an bir Türk Müslüman oldu¤u halde, Hindistan› çok sevip Hint adaplar›na sayg› gösterirdi. Mektubu
okuyunca Rakhi bilezi¤ini tak›p, mümkün olan en k›sa sürede ordusuyla Çittor’a hareket etti.
Ne yaz›k ki oraya vard›¤›nda çok geç kalm›flt›. Çittor
ordusu yenilmiflti, Rani Karnavati de öldürülmüfltü. Humayun’un ne kadar üzgün oldu¤unu söylemeye gerek
yok.
Yirmi bir sene sonra, 1556’da, Humayun da öldü. O
zamana kadar Rani Karnavati’nin gönderdi¤i bilezi¤i kolundayd›.
4
H‹ND
Falih R›fk› Atay
FAL‹H RIFKI ATAY 1894'te ‹stanbul'da do¤du. Darülfünun (‹stanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi'ni bitirdi. 1911'de "Tecelli" dergisinde ilk fliirleri, Servet-i Fünun dergisinde ilk denemeleri
yay›nland›. 1913'te Tanin gazetesinin baflyazar› oldu. ‹stanbul mektuplar›, röportajlar, köfle yaz›lar› yazd›. 1913-1914'te Bahriye ve Dahiliye kalemlerinde çal›flt›. 1'inci Dünya Savafl›'nda yedeksubay olarak Suriye'de bulundu.
6
1918'de birkaç arkadafl›yla birlikte Akflam gazetesini kurdu. Gazetenin Kurtulufl Savafl›'n› desteklemesi nedeniyle divan-› harpte yarg›lan›p tutukland›.
1922'den sonra Bolu ve Ankara milletvekili olarak Meclis'e girdi. Atatürk'e yak›n kifliler aras›nda
yer ald›. CHP’nin yay›n organ› olan Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, ard›ndan Ulus'ta yay›nlanan köfle yaz›lar›nda, Osmanl› Devleti'nden Cumhuriyet'e geçiflin yaratt›¤› sorunlar üzerinde
durdu. Yap›lan reformlar› ve Bat›l›laflma çal›flmalar›n› savundu.
Gezi yaz›lar›yla Cumhuriyet döneminin ilk örneklerini verdi. 1950'de Demokrat Parti iktidar›ndan sonra 1952'de ‹stanbul'da "Dünya" gazetesini kurdu. Yaflam›n›n sonuna kadar bu gazetede baflyaz›lar ve röportajlar yazd›.
20 Mart 1971'de ‹stanbul'da yaflam›n› yitirdi.
Yazar 1943 y›l›nda yapt›¤› Hindistan gezisini 1946 y›l›nda yay›nlad›¤› H‹ND isimli kitab›yla anlatt›. O dönemlerin Hindistan›n› okurken flimdiki Hindistan›n tarihi ve flimdiki durumu hakk›nda bilgi sahibi oluyoruz. Günümüzden 60 y›ldan daha uzun süre önce yaz›lm›fl olmas›na ra¤men halen kulland›¤›m›z Türkçeye çok yak›n bir dil kullanmas› ilginç olmufltur. Metin içinde yer alan parantez içindeki ve italik yaz›lar,
aç›klama amac›yla taraf›mdan yaz›lm›flt›r ve as›l metinde yoktur. Bu kitap, ülkemizde yay›nlanan ilk gezi
kitaplar›ndan biri olmufltur. Bültenlerimizde yazar›n bu kitab›ndan seçme bölümleri size iletece¤iz.
Agra saray›, kenarlar›ndan birini Cumna (Yamuna) ›rma¤›na veren, dört büyük kap›l›, üçgen
bir kale içinde kurulmufltur. Mahal, saray demektir; k›lavuzlarda okudu¤unuz Ekberî - Mahal, Cihangirî - Mahal, fiâh›-Cihanî-Mahal, Has-Mahal,
fiifl-Mahal, devir devir eklenen pavyonlar›n adlar›d›r. Topkap› saray›ndaki Kubbealt› ile k›yaslayabilece¤im Divan-› Aam ve kabul törenlerine ayr›lan
bir de divan-› Has vard›r. Hindistan Türklerinin saraylar›nda “harem” dairesine “zenane“ dendi¤ini
de hat›rlatay›m.
Baz› parçalar› dolafl›rken Topkap› saray› havas›na girer gibi olursunuz. Fakat Agra saraylar›nda
daha âhenkli bir tamaml›k, ve flu büyük farklar
var: Bütün yap›lar oyma mermer, düz mermer,
renkli tafl kak›l› mermer, bu asîl infla maddesinin
göz kar›flt›rmayan, dikkat da¤›tmayan, sadelik ve
sükûn tad› veren ifllemelerinden ve döflemelerindendir. Bu türlü kale-saraylar›n hepsinde, henüz
bütün karakteri üstünde duran Türk bahçesi, havuzlar› ile, kanallar› ile, sonra, güzel tarhlar› ve
mozay›klar›, bodur a¤açlar› ile her tarafa girer, ç›kar. ‹klim s›cak oldu¤u için, yal›n kat saray›n her
pavyonu, kendini, aç›k ve bol havaya vermifltir. Ze-
Tac-Mahal, Hindistanda Hint - Türk - Mo¤ol mimari
gelene¤inin ulaflt›¤› zirvedir.
nâne bile, bir kapal›, girintili ve dolambaçl› hapis
de¤il, yaln›z avlu-bahçesi bir duvarla büyük bir
parktan ayr›lm›fl pavyonlard›r.
So¤uk ve dört mevsimli ülkelerden buraya göçen Türkler, Hindistan’da, bugünkü avrupal› gibi,
5
iki hasretle yanarlard›;
serin da¤ ve akar su! Hat›ralar›nda : “Burada ne
buz, ne de so¤uk su
var!“ diyen Babür, Agra
yaz› geldi¤inde, Kabil’i
özler, durur: “‹klimi ne
hofltur, Kabil’in! Yeryüzünde efli bulunmaz.“ Bir
yerde: “Aah nerede Fergana’n›n
kavunlar›?”
der. Yemifller, o zaman,
kurak Hindistan’a Hayber ötesinden gelirdi. Bir
fliirinde de flöyle diyor:
“Fergana’da menekfleler
ne güzeldir, Âdeta lale
ve gül san›rs›n›z.”
Babür, “Yaln›z Agra’da günde 680 tafl yontucu, öteki flehirlerdeki iflyerlerimde ise 1.491 yontucu kullan›yorum.“ diyor. O ve onun kültürünü
tutanlar, Hindistan’da anayurt serinli¤inin hasretini, havuzlar, kanallar ve küçük ça¤layanlarla gidermeye çal›flt›lar. Hindistan Türk bahçelerinde su,
ilk plandan ayr›lmaz: “Havuz, a¤aç gölgesi, divan
ve flarap, ve senin sesin, çöl, flimdi cennet olur.”
var. Ekber’in ze- Agra Fort’un bugünkü durumu.
nanesinde ka- Saray›n iç avlusundaki bu bahçe :
d›n ve cariyele- Anguri Bagh diye bilinir. Yani,
rin say›s› binleri üzüm ba¤›. Burada yetifltirilen
buluyor.
Ha- üzümlerden flarap yap›ld›¤› ve
rem, orada da Türk - Mo¤ol saray›nda tüketildi¤i
kesindir.
yaln›z müslüman adeti de¤ildir: flimdi bile Maharacalar›n ço¤u
Sarayda Hintli harem kad›nlar› için, Hind üslûbu
birkaç kad›nla evlidirler. Onbeflinci as›rda Hindisfantazyas› ile bir Zenâne yap›lm›fl: bu yaln›z Agra
tan’a giden ‹talyan seyyah› Nicola Conti, yerli hüsaray›n›n bir hususiyetidir. Hind kad›nlar›n›, kendi
kümdarlardan birinin saray› için der ki: Bura halk›mimari çerçeveleri içine almakta bir flark incelmesi
n›n istedi¤i kadar kad›n almaya hakk› var. Kocalar› ölünce bu kad›nlar›n hepsini yakmak da âdettir. Kral saray›ndaki kad›nlar 12 bini bulur. Mutbak hizmetlerine bakan 4 bini, her gitti¤i yerde,
hükümdarlar›n›n pefli s›ra yaya yürürler. Daha iyi giyimli 4 bin kadar› da at
üstünde seyahat ederler. Krala kar›l›k
eden 2 veya 3 bin kad›n, bunlar aras›ndan seçilmektedir. Yaln›z, evlenecek olanlar, hükümdar öldü¤ü vakit,
onunla beraber yak›lmay› kabul etmelidirler.“ Nas›l ‹stanbul saraylar›n› Bizans zevkleri ve cazibeleri kaplam›flsa,
Hind sihiri, Asyal› hanedanlar› büyüleAgra Fort’ta Mo¤ol Hükümdar›n›n halk› kabul salonu.
mifltir. Hind, felsefesi ile, fliiri ile, hayat
Padiflah, arka taraftaki süslü kap›dan ç›karak yüksek yerdeki
anlay›fl› ile, sinire ifller, kana yürür, en
tahta oturur ve halk›n dileklerini dinlerdi.
dik irade ile önce düflünceye var›rd›.
Devam edecek...
6