Bir Destinasyon Olarak Gaziantep Şehir İmajına Yönelik Öğrenci

AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
Gönderim Tarihi: 02.02.2015
Kabul Tarihi: 31.07.2015
BİR DESTİNASYON OLARAK GAZİANTEP ŞEHİR
İMAJINA YÖNELİK ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ
Atınç OLCAY*
Gül DOĞAN**
CITY IMAGE OF GAZİANTEP AS A DESTINATION FROM
THE POINT OF VIEW OF STUDENTS
Öz
Turizm sektörü her geçen gün gelişmekte ve turistlerin tatil yerlerinden
beklentileri artmaktadır. Ziyaret edilecek destinasyona karar verirken söz konusu
ülkenin, bölgenin veya şehrin, var olan işletmelerin ve halkın, medyanın, çoğu
gerçek bilgilere bile dayanmayan haberlerin ve tecrübelerin kişilerin zihinlerinde
bıraktığı olumlu ya da olumsuz imaj etkili olmaktadır. Bir şehirde eğitim alan
üniversite öğrencileri de potansiyel turistlerdir. En az iki yıl olmak üzere, aslen
yaşadıkları yerden ayrılıp söz konusu şehre yerleşen öğrenciler, şehrin bıraktığı
olumu izlenimler sayesinde eğitimleri sonrası şehre yerleşmekte ve orayı
başkalarına tavsiye etme oranları artmaktadır. Bu çalışmada Gaziantep’in şehir
imajı potansiyel turistler olan üniversite öğrencileri gözüyle ele alınmıştır. Ayrıca
Gaziantep’in şehir imajı açıdan sahip olduğu avantajlara da değinilmiştir. Bu
amaçla, Gaziantep Üniversitesi öğrencilerinin Gaziantep şehir imajına yönelik
görüşlerinin nasıl olduğunu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bununla beraber, bu
görüşlerin öğrencilerin cinsiyet ile eğitim aldıkları bilim dalına göre farklılık
gösterip göstermediğine de bakılmıştır. Araştırma sonucunda; öğrencilerin en çok
“Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların Gaziantep'e olan
ilgisini artırmaktadır” ifadesine katıldığı, en az katılımın ise “Gaziantep insanı
ileri görüşlüdür” ifadesinde olduğu görülmüştür. Bununla beraber sanayi
boyutunda cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu, turizm
boyutuna ilişkin ifadelerde fen bilimlerinde okuyan öğrencilerin sosyal ve beşeri
bilimlerde okuyan öğrencilere göre daha seçici, insan boyutuna ilişkin ifadelerde
ise sosyal ve beşeri bilimlerde okuyan öğrencilerin fen bilimlerinde okuyan
öğrencilere göre daha seçici oldukları saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İmaj, Destinasyon imajı, Şehir İmajı, Gaziantep
*
Yrd. Doç. Dr. Gaziantep Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği Yüksekokulu eposta: [email protected]
**
Gaziantep Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı e-posta:
[email protected]
235
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Abstract
Tourism industry thriving every passing day induces enhancing expectation for
destinations over tourists’ mind, by the same token, some determinants consisting
positive or negative image of a settlement over minds may affect taking a
vocation decision on a destination. Students benefiting from educational facilities
in a city are considered as a potential tourists. On the other hand, once a student
leave her hometown and reside in an another settlement for two years at least,
some favorable impressions and positive word of mouth tendency are formed
over student’s mind during this process. In this study, Image of the Gaziantep city
were evaluated from the point of view of students as potential tourists. Besides,
advantages of this city in relation to city image were examined. An another
purpose of this study is to find out to what extent students regard the this city
popular all over the region. Accordingly, opinion of students were classified to
determine whether any difference occurs in point of their academic unit and
gender. In conclusion it was found that while students mostly agree the
expression referring “Industrial opportunities in Gaziantep are arousing interest of
both internal and external investors”, “Resident in this city are farseeing” were
found to be agreed at least on the contrary. By the way, Significiant difference
were found in terms of industrial evaluation according to gender. Furthermore,
Students at physical sciences were setted as more selective than for students at
social sciences in the expressions built upon tourism. However students training
at social sciences were found to be more selective on the expressions edited upon
the value of humanity than students training at physical sciences.
Keywords: Image; Destination Image; City Image; Gaziantep
1. Giriş
Şehirler sahip oldukları özellikler bakımından birbirleri ile rekabet
halindedir. Aslında her şehrin kendine özgü güzellikleri bulunmakla
beraber bu güzellikler, bir takım faktörlerin etkisi ile (kişisel, sosyal,
psikolojik faktörler) farklı yorumlanabilmektedir.
İmaj, destinasyon seçim kararını büyük oranda etkileyen önemli bir
kavram olmakla birlikte destinasyon imajı kavramı da oldukça önemlidir
(Yaraşlı, 2007: 1). Kişilerin tecrübeleri, aldıkları eğitim, yaşadıkları çevre
vb. gibi faktörler kişilerin destinasyonlara bakış açılarını ve o yer
hakkındaki düşüncelerini etkilemektedir (Ateşoğlu ve Türker, 2013: 115).
Bir destinasyonun imajı, destinasyonu ziyaret eden kişilerin söz konusu
yer hakkındaki edindikleri izlenim ve vardıkları kanaattir. Kişiler bazen
hiç ziyaret etmedikleri destinasyonlar hakkında bir düşünceye sahip
olabilirler. Bu konuda, kişilerin aldıkları eğitim, medyada yer alan
haberler ve reklamlar, başka insanların düşünceleri ve kendi deneyimleri,
236
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
önyargılar ve inançlar gibi faktörler etkili olabilmektedir (Tekeli, 2001:
45).
Üniversite eğitimi için yaşadıkları yerlerden en az iki yıl olmak üzere
ayrılıp söz konusu şehre yerleşen öğrencilerde potansiyel turistler olarak
nitelendirilmektedir ve şehri başkalarına tavsiye etme oranları şehre
yönelik imajı olumlu yönde etkilemektedir.
Gaziantep; kültür, turizm ve tarih açısından oldukça zengin olan önemli
bir şehirdir. Gerek mutfak kültürü, gerekse tarihi ve turistik değerleri ile
şehrin turizm potansiyeli oldukça yüksektir. Köklü geçmişi, Zeugma
Mozaik Müzesi, bakırcılık gibi süregelen el sanatları, dünyaca ünlü
baklavası ve fıstığı, ülke ve dünya yemekleri arasında yerini almış
yüzlerce yemek çeşidi ve içinde yaşattığı değişik kültürlerle turizm
açısından eşsiz güzelliklere sahip olan ve hızla büyüyüp gelişen bir
şehirdir.
Bu çalışmada bir destinasyon olarak Gaziantep’in şehir imajı; üniversite
öğrencilerinin gözüyle değerlendirilmiştir. Bu çalışmada; destinasyon,
imaj, destinasyon imajı ve şehir imajı gibi kavramlar üzerinde durulmuş
ve Gaziantep’in imajı açısından önemli olduğu düşünülen özelliklerine
değinilmiştir. Bu çalışmanın araştırma kısmında ise; Gaziantep
Üniversitesi’nde öğrenim gören 398 öğrenciden anket yöntemi ile
toplanan ve öğrencilerinin şehrin imajına yönelik görüşlerini bildiren
verilerin çeşitli demografik değişkenlerle olan ilişkisi uygun analiz
yöntemleri ile test edilmiş ve yorumlanmıştır.
2.LİTERATÜR BİLGİSİ
2.1. Destinasyon, İmaj, Destinasyon İmajı ve Şehir İmajı
Bir ülkenin veya şehrin tercih edilmesi için ilk olarak o ülkenin veya
şehrin diğer ülke veya şehirlere göre daha iyi bir imaja sahip olması
gerekmektedir (Akın, 2009:1). Turistlerin; konaklama, yeme içme vb.
ihtiyaçlarının karşılanması sahip oldukları turistik çekiciliklerle
birbirlerinden farklı olan destinasyon yerlerinin ortak özelliklerindendir
(Sarı ve Kozak, 2005: 254). Bir çok tanımı bulunmakla beraber Coltman
(1989)’a göre destinasyon, ziyaretçilere cazip gelen özellikleri ve
çekicilikleri bulunan yerdir (Gürbüz, 2005: 77). Başka bir tanıma göre
destinasyon, adı geçtiğinde bireylerin zihinlerinde bir imaj oluşturan,
çeşitli turistik çekiciliklere sahip, ulaşım imkânları gelişmiş olan, çeşitli
etkinliklere ev sahipliği yapan, yeterli turistik konaklama vb. tesisleri olan
ülke, bölge ya da şehirdir (Hosany vd. 2006: 638).
237
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Bir destinasyonun turizm açısından gelişebilmesi için o yerin olumlu bir
imajı, ulaşım ve konaklama imkânları ve müze, ören yerleri, han, vb.
yerlerin varlığı çok önemlidir (İlban, 2007: 6). Bir destinasyonun
pazarlanmasında uygun stratejilerin geliştirilmesi için ilk aşama, iyi bir
imaj oluşturmaktır (Ceylan, 2011: 92). İmaj, bir yer ya da ürün hakkında
kişi ya da grupların bilgi, izlenim, önyargı ve görüşleridir. İmaj, bir
defalığına sahip olunan ve sonuna kadar süren bir kavram olmayıp, her
bireyin zihninde yavaş yavaş oluşan ve birikimsel olarak ilerleyen
izlenimler bütünüdür (Tunç, 2003: 39).
Şehirlerin zihinlerde oluşan imajı, şehirlerin pazarlamasında en kritik
noktayı oluşturmaktadır (Altunbaş, 2007: 161). Oluştuktan sonra
değiştirilmesi zor olan imaj, birtakım unsurların birleşiminden
oluşmaktadır (Ersun ve Arslan, 2011: 238). O yerin hava durumu, iklimi,
fiyatlar ve yerel halkın tavrı imajın somut bileşenini oluştururken;
turistlerin bir yeri ziyaretleri sırasında karşılaşmayı bekledikleri atmosfer,
kişilik özelikleri ve motivasyonu imajın psikolojik bileşenidir (Özdemir,
2007: 109; Görkemli vd. 2013: 151). Yani bir şehirde yaşayan yerel halk
ve o yeri ziyaret etmeye hazır kişiler kendi kişisel özellikleri ve diğer
etkenlerin birikimi ile zihinlerinde bir imaj oluşturmaktadırlar (Erkan ve
Yenen, 2010: 80).
Baloğlu ve McCleary (1999) imajın, uyarıcı ve kişisel etkenler tarafından
şekillendiğini belirtmişlerdir. Uyarıcı etkenler; o destinasyonun fiziksel
özellikleri iken, kişisel etkenler; tüketicilerin sosyal “yaş, medeni durum,
eğitim” gibi ve psikolojik “kişilik özellikleri, motivasyon” gibi
özellikleridir (Kavacık vd. 2012: 174; Görkemli vd. 2013: 151).
Destinasyon imajı ise; bireylerin belirli bir yer hakkında sahip oldukları
tüm bilgi, izlenim ve önyargıların bileşimidir (Baloğlu, McCleary, 1999:
871). Kotler (1994)’e göre destinasyon imajı; kişinin destinasyon
hakkında sahip olduğu inanışların, fikirlerin, duyguların, beklentilerin ve
izlenimlerin sonucudur (Yaraşlı, 2007: 6). Örnek verecek olursak; İstanbul
ve Roma deyince kültür turizmi, Antalya deyince deniz-kum-güneş
turizmi düşünülmektedir. Bunlar o destinasyonların akıllarda çağrıştırdığı
imgelerdir (Kozak, 2010: 130).
Bir destinasyonu ziyaret etmeye hazır olan turistlerin (potansiyel
turistlerin) o yer hakkında edindikleri imaj, ülkenin veya şehrin geleceği
hakkında oldukça etkili olmaktadır. Turizm endüstrisi soyut bir yapıda
olduğu için sunulan ürünler birbirine benzer niteliktedir ve onları
rakiplerinden ayıran özellik bulunulan destinasyonun imajıdır. Pazarlama
stratejilerinin en önemli amacı destinasyonla ilgili olumsuz imajı pozitif
238
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
veya istenen imaja dönüştürmektir (Köksel ve Sarı, 2014: 279). Negatif
değerlendirmelerin pozitif düşünceye çevrilmesi turistik talebi olumlu bir
şekilde etkileyecektir (Önce, 1992: 30; Özdemir, 2007: 105; Zeren, 2011:
191).
Destinasyonla ilgili oluşturulmak istenen imaj, doğru kanalları kullanarak
verilmelidir. Çünkü bir destinasyonla ilgili imaj o destinasyonun kimliği
haline gelmektedir. Destinasyonlar için insanların zihnindeki olumlu
düşünce pazarlama faaliyetleri açısından son derece önemlidir (Özdemir,
2008: 105). Turizm endüstrisi için tanıtım önemli bir araçtır. Dolayısıyla
pazarlama faaliyetlerinin başarılı olabilmesi için imaj iletiminde
kullanılacak kanalların önceden belirlenmesi gerekmektedir (İlban,
2007:46; Molina vd. 2010: 723).
Şehir imajı, ismini duyduklarında her kişinin zihninde farklı şeyler
çağrıştıran, söz konusu şehrin barındırdığı birçok faktörün birleşiminden
oluşan mesajlar, fikirler ve inanışlar topluluğudur (Akdoğan ve Akkuş
Karkın, 2010: 541; Yüce ve Çapık, 2012: 500; Demirel, 2014: 231). Bir
şehrin imajını, sahip olduğu tarihi ve turistik güzellikler, sosyal imkânlar,
alt yapı ve ulaşım imkânları gibi pek çok faktör etkileyebilmektedir
(Zeren, 2011: 191). Aynı zamanda bir şehre ilişkin olumsuz algılamalar,
şehrin imajını olumsuz yönde etkileyebilmekte, şehrin hedeflerine
ulaşmasına kimi zaman engel olabilmektedir (Köksel ve Sarı, 2014: 279).
Şehirlerin mimari yapılarının iyileştirilmesi, sosyal ve kültürel
imkânlarının çoğaltılması olumsuz olan şehir imajının olumluya
dönüşmesinde yardımcı olabilmektedir (Demirel, 2014: 232).
Bir şehrin imajı, ziyaretçilerin şehre ilişkin edindikleri izlenim, vardıkları
kanaattir. İnsanlar çoğu kez hiç ziyaret etmedikleri yerler hakkında da bir
imaj sahibi olabilir. Belki zihinlerindeki imaj, gerçek bilgilere bile
dayanmayabilir. Burada; eğitim, medya, izlenen filmler, okunan kitap ve
dergiler, çevreden duyulan olumsuz yorumlar, başka insanların ne
düşündüğü, beklentiler, kişilerin önceki deneyimleri, önyargılar ve
inançları etkili olabilmektedir (Tekeli, 2001: 45; Zeren, 2011: 191;
Görkemli vd. 2013: 151). Bu durum beraberinde, yatırımlarda azalma ve
ziyaretçi sayısında düşüşleri getirebilmektedir (Topsümer vd. 2009: 17).
Turizm açısından şehirlerin insanların zihninde bıraktığı olumlu imaj,
satın alma kararını etkilemesi açısından önemlidir. Bir şehre yönelik
olumsuz düşünceler, şehrin gelecekteki hedeflerine ulaşmasını
zorlaştırmaktadır. Bir destinasyona yönelik imaj araştırması yapılırken
sadece yerel halkın görüşleri değil potansiyel turist konumunda olan
yatırımcılar, çalışmaya veya okumaya gelen kişilerin de görüşlerinin
alınması önemlidir (Zeren, 2011: 191; Akdoğan ve Karkın, 2010: 542).
239
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Bu gün birçok şehir sahip olduğu sosyal imkânlar ve tarihi güzellikleri ile
güçlü yanlarını yerel halk, kamu kurumları ve özel kuruluşların işbirliği
içinde çalışması ile ön plana çıkararak olumlu imaja sahip bir marka olma
çabası içerisindedirler (Giritlioğlu ve Avcıkurt, 2010: 78; Köksel ve Sarı,
2014: 280). Örneğin; Türkiye misafirperverliği, tarihi, yemekleri gibi
unsurlar ile zihinlerde yer ederek kişilerin tatil, yatırım, yerleşme ve
çalışma kararlarını olumlu yönde etkileyecektir (Özdemir ve Karaca,
2009: 119; Ateşoğlu ve Türker, 2013: 119).
2.2. Bir Destinasyon Olarak Gaziantep Şehrinin İmajı ve Önemi
Şehirlerin pazarlanması, turizm açısından son derece önemli bir konudur.
Bununla birlikte şehirler, sahip oldukları tarihi ve kültürel güzellikleri,
sosyal imkânları, ev sahipliği yaptığı organizasyonlar ile insanların
zihinlerinde olumlu imaj oluşturabilmektedir. Örnek verecek olursak;
olimpiyatlar, sportif, sanatsal ve kültürel etkinlikler destinasyonların
pazarlaması ve imajı hakkında etkili olmaktadır (Giritlioğlu ve Avcıkurt,
2010: 82).
Gaziantep; sahip olduğu güçlü tarihi geçmişi, kültürel, tarihi ve doğal
güzellikleri, mutfak kültürü, sanayisi ve coğrafi konumu ile Güneydoğu
Anadolu Bölgesi’nin önemli turizm ve sanayi merkezlerinden birisidir.
Özellikle kültür açısından incelendiğinde köklü bir geçmişe sahip olan ve
birçok kültürü bir arada yaşatan Gaziantep’te oldukça zengin bir turizm
potansiyeli vardır. Şehirde 644 taşınmaz kültür varlığı, 823 adet tescilli
taşınmaz kültür varlığı ve 221 adet sit alanı bulunması Gaziantep’in
kültürel açıdan oldukça zengin olduğunu göstermektedir.
Aynı zamanda Gaziantep’te çok sayıda yeme-içme ve eğlence yerleri
bulunmaktadır. Çok sayıda ören yerleri, mağaralar ve eski dönemlere ait
eserlerin sergilendiği müzelerin bulunduğu şehir giderek kendini
geliştirmektedir. Gaziantep Müzesi, Hasan Süzer Etnoğrafya Müzesi,
Dülük, Mitras Tapınağı, Kürkçü Hanı, Rumkale, anıt mezarları ve çok
sayıda cami şehirde bulunan turistik güzelliklerden sadece bir kaçıdır.
Özellikle, dünyanın ve bölgenin en büyük mozaik müzesi konumunda
olan Zeugma Mozaik Müzesi, eşsiz mimarisi ile şehre çok sayıda turist
getirmekte ve ekonomik anlamda katkı sağlamaktadır. Buradan çıkarılan
mozaikler sayesinde Gaziantep artık insanların zihninde mozaikler şehri
olarak yer almaya başlamıştır.
Aynı zamanda gerçekleştirdiği ithalat ve ihracat miktarı ile Türk
ekonomisine yön veren önemli illerden birisidir. Kara, hava ve deniz yolu
240
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
ulaşımı açısından oldukça elverişli bir yerde bulunan şehre son yıllarda
turizm alanında büyük yatırımlar yapılmaktadır. Bununla beraber
Gaziantep; Suriye, Irak ve diğer Ortadoğu ülkelerine yakın olması,
uluslararası havaalanının varlığı, altyapısının ve sanayisinin gelişmiş
olması, bankacılık, gümrükleme, lojistik, depolama, iletişim, ulaşım,
konaklama vb. birçok hizmet dallarında iyi durumda olması, Ar-Ge
çalışmaları ve Teknoparkın varlığı ile yatırımcılara birçok yönden cazip
gelmektedir (Gaziantep Ticaret Odası, http://www.gto.org.tr, 15 Aralık
2014’te erişildi).
Tablo 1. Gaziantep’in Türkiye Ekonomisindeki Yeri
İhracat yapan firma sayısı
İhracat yapılan ülke sayısı
Türkiye toplam ihracatındaki payı (2014)
En fazla ihracat yapan 10 il sıralamasındaki yeri (2014)
İlk 1.000 ihracatçı firma arasındaki firma sayısı (2013)
1.270
175
4,27
4
67
İSO birinci 500 büyük firma sıralamasındaki firma sayısı (2013)
24
İSO ikinci 500 büyük firma sıralamasındaki firma sayısı (2013)
33
Kaynak: (GTO, 2014; İKANOMİ, 2014).
Tablo 1’e göre, Gaziantep’in ihracat yaptığı ülke sayısının 1.270, ilk 1.000
ihracatçı firma arasındaki firma sayısı 67’dir.
Bununla beraber, Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi, toplam alanı ve
istihdam sayısı ile Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgesi
durumundadır (Gaziantep Ticaret Odası, http://www.gto.org.tr, 15 Aralık
2014’te erişildi).
Tablo 2. Gaziantep’in Sanayi Bölgeleri
Genel bilgiler
1.Bölge
2.Bölge
3.Bölge
4.Bölge
5.Bölge
Kuruluş yılı
1969
1987
1994
1998
2012
Toplam alan
(m²)
2.100.000
4.500.000
5.400.000
11.700.000
11.200.000
Kaynak: (GTO, 2014).
241
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Tablo 2’ye göre, 1969 yılında kurulan 1. Sanayi Bölgesi’nin 2.100.000 m²
alana sahip olduğu, ilerleyen yıllarda kurulan 2., 3. ve 4. Sanayi
Bölgesi’nin alanlarının giderek genişlediği ve 2012 yılında kurulan 5.
Sanayi Bölgesi’nin 11.200.000 m²’lik bir alanının olduğu görülmektedir.
Gelişen ekonomisinin yanında tarihi güzellikleri, kültürel zenginlikleri,
ünlü mutfak kültürü ve üniversiteleri ile Gaziantep turizm açısından
zengin bir şehirdir. Sağlık, sanayi, kültür, kongre ve fuar, gastronomi ve
üniversite turizminde faaliyet göstermektedir. Gaziantep’teki yerel
yönetimler, meslek odaları ve çeşitli kurumlar son yıllarda turizme
yönelik özel çalışmalarda bulunmaktadırlar. Gaziantep’te son yıllarda
kültürel doku yeniden canlanmakta, müzeler, konaklama tesisi sayıları
her geçen gün artmakta ve şehrin ulaşım olanakları gelişmektedir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki işletme belgeli tesislerde konaklayan
592.001 kişiden %38’inin Gaziantep’te konakladığı bilinmektedir (Olcay
ve Akçi, 2014: 85).
Tablo 3. Gaziantep’in Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinin
Oda ve Yatak Sayısı
Sınıfı
Tesis Sayısı
Toplam Oda Sayısı
Yatak Sayısı
5 Yıldızlı Otel
4Yıldızlı Otel
3 Yıldızlı Otel
1 Yıldızlı Otel
Yat
Konak
Müstakil Apartman
10
13
15
13
1
2
1
1665
1426
815
444
19
48
3363
3668
1641
824
10
37
120
TOPLAM
55
4417
9663
Kaynak: (Giritlioğlu vd. 2014).
Tablo 3’e göre Gaziantep’te toplam tesis sayısının 55, bu tesislerdeki oda
sayısının 4417, yatak sayısının ise 9663 olduğu görülmektedir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki 2. Derece Gelişmiş İller arasındaki yer
alan Gaziantep, bölgesinin en gelişmiş ili olarak ilan edilmiştir. Gaziantep
ve çevresi tarihte ilk uygarlıkların doğduğu yerde bulunmaktadır. Bu
nedenle Gaziantep, tarih öncesi çağlardan beri insan topluluklarının
yaşadığı bir yer olmuştur. Şehirden İpek Yolu’nun geçmesi, kesişen
önemli yolların kavşağında olması şehrin önemini daha da artırmıştır.
Antep Savunması tüm dünyada bir yiğitlik göstergesi olarak kabul
edilmektedir. Romalılar, Bizanslılar, Abbasiler ve Selçuklular gibi
242
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
güçlerin hâkimiyetine tanık olan Gaziantep'te bu devletlere ait çok sayıda
cami, han, hamam ve medrese bulunmaktadır.
Ayrıca; bakırcılık, yemenicilik, sedef kakmacılık, Türkiye’de sadece
Gaziantep’te yapıldığı söylenen kutnuculuk gibi el santları şehrin imajı
açısından önem taşımaktadır. Bunlar dışında Antep işi yapımı, altın ve
gümüş işlemeciliği, aba dokumacılığı ve kilimcilik buradaki diğer el
sanatlarındandır. Bununla birlikte Gaziantep çeşitli kültürleri bir arada
yaşatmasının etkisi ile oldukça zengin bir mutfağa sahiptir. Gaziantep
Mutfağında çeşitli pişirme teknikleri kullanılarak hazırlanan yemeklerde
yörede yetişen tüm meyve ve sebzeler yer almaktadır.
2.3. İlgili Araştırmalar
Konu ile ilgili daha önce gerçekleştirilen araştırmalar incelenmiş ve söz
konusu bu araştırmaların ana hatları aşağıda gösterilmiştir.
Köksal ve Sarı (2014), Burdur şehir imajını yerel halk ve üniversite
öğrencileri gözüyle belirlemeye yönelik yaptıkları araştırmada Burdur’un
şehir imajının üniversite öğrencilerine oranla orada yaşayan yerel halkın
gözünde daha pozitif olduğunu belirtmişlerdir. Yaş aralığı yükseldikçe
şehirde yaşamaktan duyulan memnuniyetin arttığı, cinsiyet ile şehirde
yaşama memnuniyeti arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı ve kişilerin
Burdur’lu olması ile şehirde yaşama memnuniyeti arasındaki ilişki
incelendiğinde aslen Burdur’lu olan kişilerin şehirde yaşamaktan daha
fazla memnuniyet duydukları sonucuna ulaşılmıştır.
Demirel (2014), Burdur’un şehir imajını üniversite öğrencileri gözüyle
belirlemeye yönelik yaptığı araştırmada, öğrencilerin imaj algılarının en
yüksek olduğu maddelerin; ulaşım, eğitim imkânları, tarihi güzellikler ve
yemekler şeklinde tespit edilirken; en düşük imaj algılarının ise şehrin
alışveriş, kültür-sanat ve eğlence imkânlarının yetersizliği olarak tespit
edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin Burdur halkına yönelik imaj algılarında,
halkın sakin olmasının en güçlü, halkın yenilikçi olmasının en düşük imaj
algısını oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sağdıç (2014), İstanbul’a ilişkin algıları şehir imajı açısından üniversite
öğrencileri gözüyle belirlemeye yönelik yaptığı araştırmada, öğrencilerin
şehri en çok doğal güzellikleri ile tanımladıkları, şehri gürültü, stres,
nüfus, çevre kirliliği, trafik sıkıntısı ve kalabalık gibi olumsuz sıfatların
yanında üniversiteler, gizem, kültür ve fırsatlar gibi olumlu yönlerini dile
getirdikleri yani İstanbul’un şehir imajını hem olumlu hem olumsuz
unsurların oluşturduğunu belirtmiştir.
243
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Gelibolu vd. (2014), Kars ilinin imajını ve marka kimliğini araştırmaya
yönelik gerçekleştirdikleri çalışmada, kişilerin eğitim seviyeleri arttıkça
şehrin imajına yönelik görüşlerinin olumsuzlaştığı, kişilerin yaşları
arttıkça imaja ilişkin görüşlerin olumluya döndüğü ve cinsiyet faktöründe
belirgin bir farklılık olmamakla birlikte erkeklerin şehre ilişkin genel
görüşlerinin daha olumlu olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca Kars halkının
öne çıkan özelliklerinin misafirperverlik, cömertlik ve yardımseverlik iken
halkın olumsuz özelliklerinin sosyal ve modern olmadıkları sonucuna
ulaşılmıştır.
Karadağ ve Turut (2013), üniversite öğrencilerinin İzmir’in kentsel çevre
algısını belirlemeye yönelik yaptıkları çalışmada, öğrenciler söz konusu
şehri havası ve denizi ferah, özgürlükçü, sıcakkanlı ve modern olarak
tanımlamışlardır. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinden gelen
öğrencilerin İzmir’i özgür ve güvenli bir şehir olarak gördükleri ve
memnun oldukları görülmüş, İzmir’li olan öğrencilerin ise şehrin giderek
güvenli bir şehir olmaktan çıktığı görüşünde oldukları sonucuna
varılmıştır. Öğrencilerin okudukları bölüme göre kentsel algılarının
değiştiği sonucuna da ulaşılmıştır. Örneğin coğrafya bölümü öğrencileri
en çok şehrin deniz kirliliğini dile getirirken, siyasi kutuplaşma konusu en
çok felsefe bölümü öğrencileri tarafından dile getirilmiştir.
Görkemli vd. (2013), Mevlana Törenlerinin Konya’nın şehir imajına olan
etkilerini hedef kitlelerin görüşlerine göre belirlemeye yönelik yaptıkları
çalışmada, Mevlana’nın şehrin imajı ve tanınması açısından önemli
olduğunu belirtmişlerdir.
Sevim vd. (2013), algılanan destinasyon imajının şehri tavsiye etme
durumuna etkisini belirlemeye yönelik yaptıkları çalışmada; şehrin tarihi
yapısı, huzurlu ortamı ve altyapısı ile tavsiye etme davranışı arasında
pozitif bir ilişki olduğunu belirtmişlerdir. Yaş ve medeni durum
değişkenleri arasında pozitif bir ilişki saptanmazken, eğitim düzeyi
değişkeni ile şehri tavsiye davranışı arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki
olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Polat (2011), Kocaeli Üniversitesi’nin örgütsel imajını üniversite
öğrencilerinin gözüyle belirlemeye yönelik yaptığı araştırmada,
üniversitenin genel görünüm, sosyal ortam, kalite ve eğlenceye ilişkin
imaj algısının orta, barınma-beslenme ve spor imaj algısının düşük
düzeyde olduğunu belirtmişlerdir. Okunulan fakülteye göre üniversitenin
örgütsel imajını Eğitim Fakültesi ve Beden Eğitimi Yüksek Okulu’nda
okuyan öğrencilerin daha yüksek düzeyde algıladıkları, cinsiyet
244
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
değişkenine göre ise kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla
üniversitenin kalite imajını daha iyi gördükleri sonucuna ulaşılmıştır.
Şahbaz ve Kılıçlar (2009), Mardin’de çekilen filmlerin ve televizyon
dizilerinin destinasyon imajına olan etkilerini belirlemeye yönelik
yaptıkları çalışmada, televizyonda Mardin’in tarihini, kültürünü ve
mimarisini merak eden kişilerin destinasyonu ziyaret etme eğilimlerinin
arttığı ve olumlu imaj algılarının oluştuğunu belirtmişlerdir. Eğitim düzeyi
değişkenine göre anlamlı bir farklılık bulunmazken, cinsiyet değişkenine
göre bayanların destinasyona yönelik imaj algılarının baylara göre daha
olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özdemir ve Karaca (2009), Afyon’un imajını belirlemeye yönelik
yaptıkları çalışmada, Afyon kentinin fiziki kent yapısıyla olumlu bir imaja
sahip olmadığı ve marka olmaya en yakın kentsel ürünlerinin kaymak,
sucuk, şekerleme, termal ve tarihi kalesi olduğunu belirtmişlerdir.
Yaraşlı (2007), Trabzon yöresinin imajını belirlemeye yönelik yaptığı
çalışmada, Trabzon kentinin imajını oluşturan temel unsurların; inanç
yapıları ve yayla turizmi olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Trabzon’la ilgili
olarak akla ilk gelen özelliğin Sümela Manastırı ve kentin yaylaları
olduğu, yaş faktörünün imaj üzerinde bir etkisinin bulunamadığı fakat
cinsiyet, medeni durum ve gelir gibi faktörlerin bazı imaj türleri üzerinde
etkili olduğu sonucuna ulaşmıştır.
Üner vd. (2006), İstanbul şehrinin imajını belirlemeye yönelik yaptıkları
çalışmada, İstanbul’un kültür ve tarihi çekicilikleri, manzarası, alışveriş
olanakları ve insanların misafirperverliği açısından tercih edilen bir yer
olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca daha önce bir Türk’le karşılaşmış olan
yabancıların, daha önce bir Türk ile karşılaşmamış olan kişilere nazaran
İstanbul’u daha çok tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Öter ve Özdoğan (2005), kültür amacıyla seyahat edenlerin Selçuk-Efes
yöresinin algılanan destinasyon imajını belirlemeye yönelik yaptıkları
çalışmada, söz konusu destinasyondan genel olarak yüksek bir
memnuniyetin olduğunu belirtmişlerdir. Cinsiyet değişkenine göre,
kadınların erkek katılımcılara oranla daha olumlu bir imaj algısına sahip
oldukları, yaş değişkenine göre ise 3.yaş grubunda olanlar (50 üstü)
gelenek ve görenek açısından yöreyi yeterli bulurken, diğer yaş
grubundaki kişilerin yetersiz buldukları sonucuna ulaşılmıştır.
245
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
3. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
3.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi
İnsanların gözünde iyi bir imaja sahip olan şehirlerin turizm açısından
geliştikleri, daha fazla ziyaretçi aldıkları bilinen bir gerçektir. Bunun
farkında olan işletmeler, yerel yönetimler ve yetkili kişiler o
destinasyonun eksik görülen yönlerini tamamlamak ve düzeltmek
amacıyla yoğun çaba harcamaktadırlar. Bu araştırmanın amacı, Gaziantep
şehir imajına yönelik düşüncelerin, burada öğrenim gören üniversite
öğrencilerinin gözünde nasıl olduğunun ortaya konulmasıdır. Zira şehirde
öğrenim gören öğrenciler aynı zamanda potansiyel turistlerdir. Bir
destinasyona yönelik imaj araştırması yapılırken sadece yerel halkın
görüşleri değil potansiyel turist konumunda olan yatırımcılar, çalışmaya
veya okumaya gelen kişilerin de görüşlerinin alınması önemlidir
(Akdoğan ve Karkın, 2010: 542; Zeren, 2011:191). Bu araştırma ile
Gaziantep’in şehir imajının, burada yaşayan üniversite öğrencilerinin
gözünde nasıl algılandığı ortaya konulacaktır. Elde edilen verilerden ve
sonuçlardan, alan yazınına katkı sağlayacak ve eksik görülen hususlar ile
ilgili öneriler sunulacaktır.
3.2. Evren ve Örneklem
Bu çalışmanın evrenini Gaziantep Üniversitesi’nde 2013-2014 Akademik
Yılı Bahar Döneminde eğitim-öğretim gören öğrenciler oluşturmaktadır.
Araştırmanın çalışma evrenini ise; aynı döneme bu üniversitede, sosyal
bilimler ile fen bilimleri bölümünde öğrenim gören 30.897 öğrenci
oluşturmaktadır. Bu araştırmanın örneklemini; tabakalı örnekleme
yöntemi kullanılarak seçilen 202’si (%50.8) sosyal ve beşeri bilimlerde,
196’sı (%49,2) fen bilimlerinde okuyan toplam 398 öğrenci
oluşturmaktadır. Buna göre, örneklem sayısı evreni temsil etme gücüne
sahiptir (Altunışık vd. 2012: 137).
3.3. Veri Toplama Aracı ve İçeriği
Bu çalışmada veri toplama aracı olarak anket tekniğinden
yararlanılmıştır. Anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde
öğrencilerin demografik özelliklerine ait sorular bulunmaktadır. Bu
bölümde; yaş, cinsiyet, eğitim kademesi, okunulan bölüm gibi demografik
özelliklere ilişkin soruların yanında öğrencilerin Gaziantep şehir imajı
hakkındaki görüşlerini ölçmek amacıyla geldikleri bölge, şehri başkalarına
246
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
tavsiye edip etmeyecekleri, eğitim sonrası şehre yerleşip yaşamak isteyip
istemedikleri ve Gaziantep denildiğinde zihinlerinde oluşan ilk
izlenimlerin neler olduğunu belirlemeye yönelik 10 adet soru yer
almaktadır.
İkinci bölümde ise bu şehirde yaşayan öğrencilerin yaşadıkları şehri
değerlendirmelerini sağlayan; şehrin sanayideki konumu, önemi, iş
alanları, kent sakinlerinin okur-yazarlık durumu ve eğitimi, şehrin sahip
olduğu turistik avantajlar, turizm anlamında şehrin ne kadar tanıtıldığı,
şehrin genel konumu ve imajı hakkında toplam 20 adet soru
bulunmaktadır. Bu sorular 5’li Likert tipi ölçekle (1= Kesinlikle
katılmıyorum, . . . ,5= Kesinlikle katılıyorum) şeklinde hazırlanmıştır.
Bunlardan olumsuz anlam taşıyan 3 ifade (S12, S15, S16) ise ters
kodlanmıştır (1=Tamamen katılıyorum. . . 5=Hiç katılmıyorum).
Araştırmada Mevlana Kalkınma Ajansı (MEVKA) tarafından “KonyaKaraman (TR52) Bölgesi 2023 Vizyonu Temel Çerçevesinin
Hazırlanması İçin Teknik Destek Alınması” kapsamında taslak halinde
hazırlanan çalışmanın ölçeğinden faydalanılmış ve araştırmacılar
tarafından çalışmanın amacına uygun olarak yeniden düzenlenmiştir.
Verilerin analizinde SPSS 21,0 For Windows paket programı
kullanılmıştır.
3.3.1. Pilot Uygulama ve Ölçümün Geçerliliği ile Güvenilirliği
Anket formundaki soruların anlaşılabilirliğini artırabilmek, ayrıca varsa
soruları cevaplamadaki zorlukları azaltabilmek, soruların güvenilirliğini
test etmek ve düzeltmek amacıyla; esas uygulamaya geçilmeden önce 100
öğrenci üzerinde bir pilot uygulama yapılmıştır. Bu uygulama 2014 yılı
şubat ayında araştırmacılar tarafından bizzat uygulanmıştır. Pilot
uygulamaya katılan öğrencilerin 50’si sosyal bilimlerde, 50’si de fen
bilimlerinde öğrenim görmektedir. Pilot uygulama sınıf ortamında, okul
kantinlerinde ve koridorlarda, anketin uygulanış amacı ve içeriği
anlatılarak uygulanmaya çalışılmıştır.
Ölçümün güvenilirliğine ilişkin iç tutarlılığı saptamak amacıyla
Cronbach’s Alpha değerlerine bakılmıştır. Ankette var olan 20 sorunun
Cronbach’s Alpha değerlerine bakıldığında (n=20) bu değer 0,804 olarak
bulunmuştur. Anketin ilk 10 sorusu için (n=10) Cronbach’s Alpha değeri
0,757’dir. Anketin ikinci yarısı içinse bu değer 0,740’tır. Her üç sonuç da,
Altunışık vd. (2012: 126)’ e göre oldukça güvenilirdir. Bu aşamadan sonra
anketin esas uygulamasına geçilmiştir.
247
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
3.3.2. Esas Uygulama ve Ölçümün Geçerliliği ile Güvenilirliği
Pilot uygulama yapıldıktan sonra esas uygulama gerçekleştirilmiştir. Buna
göre esas uygulama; 206’sı sosyal bilimlerde, 201’i fen bilimlerinde
öğrenim gören toplam 407 öğrenci üzerinde gerçekleşmiştir. Ancak anket
girişleri esnasında 9 adet anket formu hatalı doldurulduğu için geçersiz
kabul edilmiş ve kapsam dışı bırakılmıştır. Böylece geçerli kabul edilen
anket sayısı; 202’si sosyal bilimler öğrencisi, 196’sı fen bilimleri
öğrencisi olmak üzere toplam 398’dir.
Öte yandan, ölçümün güvenilirliğine ilişkin iç tutarlılığı saptamak
amacıyla, Cronbach’s Alpha değerleri hesaplanmıştır ve anketin tamamı
için (n=20) bu değer 0,804 olarak bulunmuştur. İlk yarı (n=10) için bu
değer 0,757 iken son yarı (n=10) için ise 0,740’tır. Elde edilen bu
sonuçların, kabul edilebilir sınırlar içinde ve oldukça güvenilir olduğunu
söylemek mümkündür (Altunışık vd.2012: 126).
Bu aşamadan sonra veri setinin faktör analizi için uygun olup olmadığına
bakmak için Bartlett Küresellik Testi uygulanmıştır. Buna göre, Bartlett
testi anlamlılık düzeyi değerinin 0.000 olduğu görülmüş, diğer bir deyişle
anlamlı bulunmuştur. Dolayısıyla p değeri 0,05 ten küçük olduğu için
değişkenler arasında faktör analizi yapmaya yeterli bir düzeyde bir ilişki
olduğu görülmüştür (Altunışık vd. 2012: 267).
Bununla beraber değişkenler arası korelasyonların faktör analizine
uygunluğunu test etmek amacıyla da Kaiser-Meyer-Olkin (KMO)
örneklem yeterliliği testi uygulanmıştır. Bu testin sonucunda 190
serbestlik derecesinde ve KMO değeri 0,813 olarak hesaplanmıştır. Field
(2000)’e göre KMO için alt sınırın 0,50 olması gerekmektedir. Bu oran
göz önünde bulundurulduğunda değişkenler arasında çok iyi düzeyde bir
ilişki olduğu görülmüştür (Altunışık vd. 2012: 268).
Daha sonra bütün ifadelerin tek tek MSA değerlerine bakılmış ve MSA
değerlerinin 0,700 ile 0,896 arasında değiştiği görülmüştür. Burada MSA
her bir madde için elde edilmiş KMO değerlerini göstermektedir. 0,8 ve
üzeri değerler yüksek, 0,7 ve üzeri orta kabul edilir (Altunışık vd. 2012:
268).
Turan (2012)’ye göre Anti-Image Correlation matrisinde bulunan MSA
değerlerinin minimum 0,50 olması gerekmektedir. Bu değerin 0,50’nin
altında olduğu durumlarda ilgili maddeler çıkarılarak analiz yeniden
yapılır. Bu tatmin edici analiz sonuçları ve yapılan mevcut testlerden
sonra ölçeğin genel olarak faktör analizine uygun olduğuna karar verilmiş
ve artık ölçek faktörlerinin belirlenmesi aşamasına geçilmiştir.
248
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
3.4. Ölçek Faktörlerinin Belirlenmesi
Faktör analizi, büyük veri setlerini daha küçük bileşenler haline
getirebilen bir veri özetleme tekniğidir. Bu sayede pek çok değişkenin
birkaç kümeye ya da boyuta indirgenmesi mümkün olmaktadır (Akbulut,
2010: 84).
Öğrencilerin, Gaziantep şehir imajına yönelik görüşlerini ölçen 20 madde
ile yapılan ilk faktör analizinde, 5 faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Bu 5
faktör için yapılan analiz sonucunda 190 serbestlik derecesinde KMO
değeri 0,814 olarak hesaplanmıştır. Binişik olarak kabul edilen
(Aralarındaki fark 0,1 den düşük olan S8, S11) madde bir sonraki faktör
analizine dahil edilmemiş ve 2 madde ölçekten çıkarılmıştır.
Daha sonra kalan 18 maddenin faktör analizine tabi tutulması sonucunda,
171 serbestlik derecesinde 0,805 KMO değerine sahip, özdeğeri 1’in
üzerinde toplam varyansın %59’unu açıklayan 5 faktör elde edilmiştir.
Ölçekten yine binişik olarak kabul edilen 3 madde (S10, S12, S18 ) daha
çıkarılmış ve faktör analizine 15 madde ile devam edilmiştir.
Bu aşamadan sonra yapılan faktör analizinde 136 serbestlik derecesinde,
0,798 KMO değerine sahip, özdeğeri 1’in üzerinde toplam varyansın
%57’sini açıklayan 4 faktör elde edilmiştir. Devam edilen faktör
analizinde, 105 serbestlik derecesinde, 0,819 KMO değerine sahip,
özdeğeri 1’in üzerinde toplam varyansın %60’ını açıklayan 4 faktörle
devam edilmiştir. Binişik olarak kabul edilen üç madde ( S7, S13, S17)
ölçekten çıkarılarak 12 madde ile faktör analizine devam edilmiştir.
Bu aşamada yapılan faktör analizi sonucunda, 91 serbestlik derecesinde,
0,811 KMO değerine sahip, özdeğeri 1’in üzerinde toplam varyansın
%61’ini açıklayan 4 faktör elde edilmiştir. Burada da binişik olarak kabul
edilen herhangi bir madde bulunmadığından aşamalar sonlandırılmıştır.
Ölçek 4 faktörlü olarak belirlenmiştir.
Bu aşamadan sonra yapılan faktör analizi sonuçlarına göre faktör alt
boyutları belirlenirken iki maddenin (S6,S9) 4. faktörün altında
toplanmasına rağmen bu boyutların birlikte bir faktör oluşturamayacağı
kanısı ve daha da önemlisi faktör yükleri düşük olması sebebiyle 4. faktör
ölçekten çıkarılarak 10 maddeli 3 faktörlü açık, net ve anlaşılabilir bir
ölçek oluşturulmuştur.
Bundan sonraki mevcut faktörleri daha iyi yorumlamak için kalan 10
madde üzerinden varimax işlemi gerçekleştirilmiştir ve gerçekleştirilen
döndürme işleminde 45 serbestlik derecesinde, 0,786 KMO değerine
sahip, özdeğeri 1’in üzerinde ve toplam varyansın yaklaşık %67’sini
249
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
açıklayan 3 faktörlü bir ölçek olduğuna karar verilmiş
işlemine son verilmiştir.
ve
rotasyon
Yapılan tüm bu aşamalardan sonra, elde edilen 3 faktörlü 10 maddeli
ölçeğin Cronbach’s Alpha değerlerine bakıldığında ölçeğin tamamına ait
(n=10) bu değer 0,796 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin ilk 5 sorusu için bu
değer (n=5) 0,850, son 5 sorusu için ise (n=5) 0,662 olduğu görülmüştür.
Tüm bu sonuçlar göz önünde bulundurulduğunda ölçüm güvenilirdir
(Özdamar, 2004:632).
Elde edilen faktörler, içerdiği ifadelerin faktör yüklerinin büyüklüğü ve
anlamları dikkate alınarak araştırmacılar tarafından aşağıdaki gibi
isimlendirilmişlerdir:
1. Faktör: Sanayi boyutu
2. Faktör: Turizm boyutu
3. Faktör: İnsan boyut
Bu aşamadan sonra Gaziantep Üniversitesi öğrencilerinin Gaziantep şehir
imajı hakkındaki görüşleri ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkinin
ortaya konmasında hangi testin kullanılacağının belirlenebilmesi için
faktörlere ait verilerin normal bir dağılım gösterip göstermediklerine
bakılmıştır. Bunun için ise ilk olarak 3 faktöre ait verilerin ortalama
değerlerinin ortalaması alınmış ve elde edilen tüm faktörlere ait ortalama
değerin dağılımı Kolmogorov-Smirnov Testi (n>30) ile analiz edilmiş ve
analiz sonucunda verilerin normal bir dağılıma sahip olmadığı
görülmüştür (SD=398, Sig.=0,000, p<0,05). Bu sonuçtan hareketle,
bağımsız değişkenler ile görüşler arasında bir ilişkinin olup olmadığının
aranmasında non-parametrik test yöntemlerinin kullanılması gerektiğine
karar verilmiştir. Bu durumda parametrik olmayan test yöntemlerinden
Mann-Whitney U testi uygulanmıştır ( Altunışık vd., 2012:206).
250
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
Tablo 4. Faktörlere Ait Bazı Analiz Sonuçları
Faktörler
1.Faktör
Sanayi
boyutu
2.Faktör
Turizm
Boyutu
3.Faktör
İnsan
Boyutu
İfadeler
Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve
yabancı yatırımcıların Gaziantep'e olan
ilgisini artırmaktadır.
Gaziantep, bünyesindeki fabrikalarla
ülkemizin birçok sanayi dalında önemli
bir yere sahiptir.
Gaziantep, yüksek sanayi potansiyeline
sahip bir şehirdir.
Gaziantep, sanayi konusunda her alanda
rahatlıkla iş yapabilecek bir potansiyele
sahiptir.
Gaziantep'teki iş sektörleri yeniliklere
açık bir yapıdadır.
Gaziantep'in sahip olduğu turizm
potansiyelinden yeterince
yararlanılamamaktadır.
Gaziantep, turizm alanında yerel
yönetimlerden hak ettiği ilgi ve desteği
görememektedir.
Gaziantep, kültürel açıdan zengin bir
şehirdir.
Gaziantep insanı misafirperverdir.
1
Faktörler
2
3
0,833
0,817
0,792
0,719
0,621
0,868
0,827
0,589
0,799
Gaziantep insanı ileri görüşlüdür.
Öz Değer
Faktörlerin Varyansı Açıklama Oranı (%)
Toplam Varyansın Açıklanma Oranı (%)
KMO Değeri (Serbestlik Derecesi:91)
Ölçeğin Tamamının Cronbach’s Alpha Katsayısı
(n=10)
Ölçeğin Birinci Yarısının Cronbach’s Alpha Katsayısı
(n=5)
Ölçeğin İkinci Yarısının Cronbach’s Alpha Katsayısı
(n=5)
Faktörlerin Cronbach’s Alpha Katsayısı
Faktörlerin Ortalama Değerleri
Faktörlerin Standart Sapma Değerleri
0,797
4,354 1,654 1,554
31,089 11,812 11,098
53,999
0, 811
0,796
0,850
0,662
0,850 0,712 0,724
4,0065 3,6692 3,2550
0,7347 0,8841 1,1596
251
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
4. Araştırmanın Bulguları
Bu bölümde araştırma kapsamında elde edilen bulguların analizi yer
almaktadır. Bu bölüm; demografik bulgular, öğrencilerin Gaziantep şehir
imajı hakkındaki görüşlerini, bu görüşlerin çeşitli demografik
değişkenlerle olan ilişkisi ve ayrıca araştırmaya yönelik diğer bulgular
ortaya konulmuştur.
4.1. Demografik Özelliklere İlişkin Bulgular
Bu bölümde öğrencilere; cinsiyet, yaş, eğitim kademesi, okuduğu bilim
dalı, Gaziantep’li olup olmadığı ve aslen yaşadığı bölge sorularak
demografik özellikler belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmaya katılan
öğrencilere ait demografik bulgular, frekans ve yüzde yöntemleri
kullanılarak Tablo 5’te gösterilmiştir.
Tablo 5’e göre öğrencilerin; % 49,5’i (197) kız , %50,5’İ (201)’i erkektir.
Öğrencilerin % 19.3’ü (77) 16-20 yaş aralığında, % 74,1’i (295) 21-25 yaş
aralığında ve %6,5’i (26) 26 yaş ve üzerindedir.
Eğitim düzeyleri incelendiğinde; ön lisans eğitim seviyesinde %28,1
(112), lisans eğitim seviyesinde %67,6 (269), lisans üstü eğitim
seviyesinde ise %4,3 (17) öğrenci vardır. Öğrencilerin %50,8’i (202)
Sosyal ve Beşeri bilimlerde eğitimine devam eden, %49,2’si (196) öğrenci
de fen bilimlerinde eğitimine devam etmektedir.
Öğrencilerin %25,9’unun (103) memleketi Gaziantep iken, geriye kalan
%74,1’i ise (295) Gaziantepli değildir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin yaşadıkları bölgeler ise şöyle
sıralanmaktadır: Akdeniz Bölgesi %27,9 (111), Doğu Anadolu Bölgesi
%9,5(38) Ege Bölgesi %6,5(26), Güneydoğu Anadolu Bölgesi
%43,2(172), İç Anadolu Bölgesi %7,5(30), Marmara Bölgesi %4,0(16) ve
Karadeniz Bölgesi %1,3(5)tür.
252
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
Tablo 5. Demografik Değişkenler
Demografik Değişkenler
Cinsiyet
Yaş
Eğitim Kademesi
Okunulan Bilim Dalı
Gaziantepli olup olmadığı
Aslen Yaşanılan Bölge
Kategori
Erkek
Bayan
n
197
201
%
49,5
50,5
TOPLAM
16-20
21-25
26 ve üstü
398
77
295
26
100,0
19,3
74,1
6,5
TOPLAM
Ön Lisans
Lisans
Lisans üstü
TOPLAM
Sosyal ve Beşeri
Bilimler
Fen Bilimleri
TOPLAM
Evet
Hayır
TOPLAM
Akdeniz Bölgesi
Doğu Anadolu Bölgesi
Ege Bölgesi
Güneydoğu Anadolu
Bölgesi
İç Anadolu Bölgesi
Marmara Bölgesi
Karadeniz Bölgesi
TOPLAM
398
112
269
17
398
202
100,0
28,1
67,6
4,3
100,0
50,8
196
398
103
295
398
111
38
26
172
49,2
100,0
25,9
74,1
100,0
27,9
9,5
6,5
43,2
30
16
5
398
7,5
4,0
1,3
100,0
4.2. Öğrencilerin Gaziantep
Görüşlerine İlişkin Bulgular
Şehir
İmajı
Hakkındaki
Bu bölümde; öğrencilerin Gaziantep şehir imajına yönelik görüşleri,
yöneltilen 3 faktörlü (Sanayi, turizm ve insan boyutları) sorularla ortaya
konulmaya çalışılmıştır. Öğrencilerin Gaziantep şehrine yönelik
görüşlerine ilişkin bulgular Tablo 7’de verilmiştir. Ayrıca, soruların daha
doğru ve sağlıklı yorumlanabilmesi için Tablo 6’da gösterilen katılım
ifadeleri; “Tamamen Katılıyorum” seçeneğinden başlamak üzere 5’den
1’e doğru puanlanmış ve aritmetik ortalamaların değişim aralığı (range)
ise aşağıdaki gibi hesaplanmıştır:
253
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Değişim Aralığı (Range)= 5-1= 4
Değişim Aralığı (Range)= 4/5= 0,80
Bu hesaplamadan hareketle, anket sorularına verilen cevapların analizi
sonrasında ortaya çıkacak aritmetik ortalamaların aralık değerleri ile hangi
seçeneğe isabet edeceği Tablo 6’da gösterilmiştir.
Tablo 6. Aritmetik Ortalamaların İsabet Ettiği Seçeneklerin Aralık
Değerlerine Göre Dağılımı
Ağırlık
5
4
3
2
1
Aritmetik Ortalamaların
Aralık Değerleri
4,20 – 5,00
3,40 – 4,19
2,60 – 3,39
1,80 – 2,59
1,00 – 1,79
SONUÇ
Tamamen Katılıyorum
Katılıyorum
Karasızım
Katılmıyorum
Hiç Katılmıyorum
Tablo 7’ye göre, Gaziantep Üniversitesi öğrencileri, kendilerine yöneltilen
1.Faktördeki Sanayi Boyutuna ilişkin sorulara verilen yanıtların aritmetik
ortalaması “Katılıyorum” şeklinde gerçekleşmiştir. 2.Faktör olan Turizm
Boyutuna ilişkin sorulara verilen yanıtların aritmetik ortalaması yine
“Katılıyorum” şeklinde gerçekleşmiştir. İnsan Boyutuna ilişkin sorulara
ise verilen yanıtların aritmetik ortalaması ise “Kararsızım” şeklinde
gerçekleşmiştir.
1. Faktörü oluşturan ifadelere en çok katılımın; “Gaziantep'in sanayi
olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların Gaziantep'e olan ilgisini
artırmaktadır” ve en az katılımın ise; “Gaziantep'teki iş sektörleri
yeniliklere açık bir yapıdadır” ifadelerinde olduğu görülmektedir.
2. Faktörü oluşturan ifadelere en çok katılımın; “Gaziantep'in sahip
olduğu turizm potansiyelinden yeterince yararlanılamamaktadır” ve en az
katılımın ise; “Gaziantep, kültürel açıdan zengin bir şehirdir” ifadelerinde
olduğu görülmektedir.
3. Faktörü oluşturan ifadelere en çok katılımın; “Gaziantep insanı
misafirperverdir” ve en az katılımın ise; “Gaziantep insanı ileri
görüşlüdür” ifadelerinde olduğu görülmektedir.
Tüm faktörleri oluşturan soruların tamamına bakıldığında ise ifadelere en
çok katılımın “Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı
yatırımcıların Gaziantep'e olan ilgisini artırmaktadır” ifadesinde ve en az
254
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
katılımın ise “Gaziantep insanı ileri görüşlüdür” ifadesinde olduğu
görülmektedir.
Tablo 7. Öğrencilerin Gaziantep Şehir İmajına Yönelik Görüşlerini
Belirlemeye Yönelik İfadelerin Ortalama ve Standart Sapma Değerlerine
İlişkin Sonuçlar
İfadeler
Aritmetik
Ortalama
Standart
Sapma
Sonuç
1. Faktör: Sanayi Boyutu
4,0065
0,7347
Katılıyorum
Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve
yabancı yatırımcıların Gaziantep'e
olan ilgisini artırmaktadır.
Gaziantep, bünyesindeki fabrikalarla
ülkemizin birçok sanayi dalında
önemli bir yere sahiptir.
Gaziantep, yüksek sanayi
potansiyeline sahip bir şehirdir.
Gaziantep, sanayi konusunda her
alanda rahatlıkla iş yapabilecek bir
potansiyele sahiptir.
Gaziantep'teki iş sektörleri yeniliklere
açık bir yapıdadır.
2. Faktör: Turizm Boyutu
Gaziantep'in sahip olduğu turizm
potansiyelinden yeterince
yararlanılamamaktadır
Gaziantep, turizm alanında yerel
yönetimlerden hak ettiği ilgi ve
desteği görememektedir.
Gaziantep, kültürel açıdan zengin bir
şehirdir.
3. Faktör: İnsan Boyutu
4,2211
0,8844
Tamamen
Katılıyorum
4,0678
0,8475
Katılıyorum
3,8744
1,0452
Katılıyorum
4,1231
0,9019
Katılıyorum
3,7462
1,9567
Katılıyorum
3,6692
3,9246
0,8841
1,01839
Katılıyorum
Katılıyorum
3,5729
1,1569
Katılıyorum
3,5101
1,1482
Katılıyorum
Gaziantep insanı misafirperverdir.
3,2550
3,6608
1,1596
1,2768
Kararsızım
Katılıyorum
Gaziantep insanı ileri görüşlüdür.
2,8492
1,3419
Kararsızım
255
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
4.3. Öğrencilerin Gaziantep Şehir İmajına Yönelik Görüşlerinin
Çeşitli Demografik Değişkenlerle Olan İlişkisine Yönelik
Bulgular
Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin, Gaziantep şehir imajına
yönelik görüşlerinin cinsiyet ve okunulan bilim dalına göre farklılık
gösterip göstermediğine bakılmıştır.
Daha önceki bölümlerde öğrencilerin Gaziantep şehrine yönelik
görüşlerinin 3 faktörden oluştuğu ve bu faktörleri oluşturan verilerin
normal bir dağılıma sahip olmadığı görülmüştür. Dolayısıyla; cinsiyet ve
bölüm değişkenlerinin bağımlı değişkenlerle analizinde parametrik
olmayan test yöntemlerinden Mann- Whitney U Test uygulanmıştır.
Ayrıca ilişki saptanan ifadelerin etki büyüklüklerini belirlemeye yönelik
olarak eta ve eta-kare değerlerine de bakılmıştır.
4.3.1. Öğrencilerin Gaziantep Şehir İmajına Yönelik
Görüşlerinin Cinsiyet Değişkenine Göre Karşılaştırılması
Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin Gaziantep’in imajına ilişkin
görüşlerinin cinsiyet değişkenine göre farklılık gösterip göstermediği
Mann- Whitney U Testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar Tablo
8’de gösterilmiştir.
Tablo 8. Öğrencilerin Gaziantep Şehir İmajına Yönelik Görüşlerinin
Cinsiyet Değişkenine Göre Karşılaştırılması
197
201
Sıra
Ortalaması
187.85
210.92
Sıraların
Toplamı
37006.00
42395.00
Kız
Erkek
197
201
191.61
207.24
37746.50
41654.50
Kız
Erkek
197
201
194.98
203.98
38412.00
40989.00
Boyutlar
Cinsiyet
n
Sanayi
Kız
Erkek
Turizm
İnsan
Z
P
2.017
0.04
1.365
0.172
0.782
0.43
Tablo 8’e bakıldığında, sadece sanayi boyutunda cinsiyete göre
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür(p<0,05).
256
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
Ayrıca sıra ortalaması değerlerine bakıldığında sanayi boyutuyla ilgili
erkek öğrencilerin kız öğrencilere oranla daha seçici oldukları
görülmektedir. Bu durumda Sanayi Boyutunu oluşturan ifadelerin
hangisinde bir ilişki olduğu Tablo 9’da gösterilmiştir.
Tablo 9. Sanayi Boyutu
İfadeler
1. Faktör: Sanayi Boyutu
Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların
Gaziantep'e olan ilgisini artırmaktadır.
Gaziantep, bünyesindeki fabrikalarla ülkemizin birçok sanayi
dalında önemli bir yere sahiptir.
Z
-2.017
-2.275
p
0.04
0.02
-2.272
0.00
Tablo 9’a göre, sanayi boyutunun alt maddeleri olan Gaziantep'in sanayi
olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların Gaziantep'e olan ilgisini
artırmaktadır ve “Gaziantep, bünyesindeki fabrikalarla ülkemizin birçok
sanayi dalında önemli bir yere sahiptir” maddelerinde de anlamlı bir ilişki
görülmektedir.
Anlamlı bir ilişki tespit edilen maddelerin etki büyüklüklerine
bakıldığında; “Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı
yatırımcıların Gaziantep'e olan ilgisini artırmaktadır” ifadesinin eta değeri
0,127 eta kare değeri ise 0,016 olarak hesaplanmıştır. Diğer bir ifade olan
Gaziantep, bünyesindeki fabrikalarla ülkemizin birçok sanayi dalında
önemli bir yere sahiptir’in eta değeri 0,089 eta kare değeri 0,008 olarak
hesaplanmıştır. Eta kare değeri 0,01-0,06 arasında yer alıyorsa küçük,
0,06 ve üstünde ise orta ve 0,14 ve üstünde yer alıyorsa geniş etki
olduğunu söylemek mümkündür (Akbulut, 2010:114). Bu da küçük bir
etkinin karşılığını ifade etmektedir.
4.3.2. Öğrencilerin Gaziantep
Görüşlerinin Okunulan Bilim
Karşılaştırılması
Şehir İmajına Yönelik
Dalı Değişkenine Göre
Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin Gaziantep’in şehir imajına
yönelik görüşlerinin okunulan bilim dalı değişkenine göre farklılık
gösterip göstermediği Mann- Whitney U Testi ile analiz edilmiştir.
257
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Tablo 10. Öğrencilerin Gaziantep Şehir İmajına Yönelik Görüşlerinin
Okunulan Bilim Dalı Değişkenine Göre Karşılaştırılması
Boyutlar
Bölüm
Sanayi
Fen B.
Sosyal
B.
Fen B.
Sosyal
B.
Fen B.
Sosyal
B.
Turizm
İnsan
202
196
Sıra
Ortalaması
200.68
198.29
Sıraların
Toplamı
40537.00
38864.00
.209
0.83
202
196
213.15
185.43
43057.00
36344.00
2.421
0.01
202
196
188.38
210.96
38052.00
41349.00
1.976
0.04
n
Z
P
Tablo 10’a göre, turizm ve insan boyutlarında okunulan bilim dalına göre
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<0,05).
Turizm boyutunda sıra ortalaması değerlerine bakıldığında fen
bilimlerinde okuyan öğrencilerin sosyal ve beşeri bilimlerde okuyan
öğrencilere göre daha seçici oldukları görülmektedir. İnsan boyutunda ise
sosyal ve beşeri bilimlerde okuyan öğrencilerin, fen bilimlerinde okuyan
öğrencilere göre daha seçici oldukları görülmektedir. Bu durumda Turizm
ve İnsan Boyutlarını oluşturan ifadelerin hangisinde bir ilişki olduğu ise
Tablo 11’de gösterilmiştir.
Tablo 11. Turizm ve İnsan Boyutlarında İlişkili İfadeler
İfadeler
Z değeri
2. Faktör: Turizm Boyutu
Gaziantep'in sahip olduğu turizm potansiyelinden yeterince
yararlanılamamaktadır
3. Faktör: İnsan Boyutu
Gaziantep insanı ileri görüşlüdür
-2.421
-2.318
0, 01
0.02
-1.976
-2.493
0.04
0.01
p
Tablo 11’e göre, turizm boyutundaki “Gaziantep'in sahip olduğu turizm
potansiyelinden yeterince yararlanılamamaktadır” ifadesinde, insan
boyutunda ise “Gaziantep insanı ileri görüşlüdür” ifadesinde bir ilişki
tespit edilmiştir. Gaziantep'in sahip olduğu turizm potansiyelinden
yeterince yararlanılamaması durumu göz ardı edilmemesi ve üzerinde
düşünülmesi gereken bir konudur. Bu aşamadan sonra etki büyüklüklerine
bakılmış ve; “Gaziantep'in sahip olduğu turizm potansiyelinden yeterince
yararlanılamamaktadır” ifadesinin Eta değeri 0,071 Eta-kare değeri ise
258
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
0,005 olarak hesaplanmıştır. Diğer bir ifade olan “Gaziantep insanı ileri
görüşlüdür” ün eta değeri 0,126 ve eta kare değeri ise 0,016 dir. Bu değer
0,01-0,06 arasında yer alıyorsa küçük, 0,06 ve üstünde ise orta ve 0,14 ve
üstünde yer alıyorsa geniş etki olarak nitelendirilmektedir
(Akbulut,2010:114). Dolayısıyla küçük bir etkinin olduğunu söylemek
mümkündür.
4.4. Araştırmaya İlişkin Elde Edilen Diğer Bulgular
Bu bölümde Gaziantep’te yaşamayı başkalarına tavsiye eder misiniz
ifadesinin cinsiyet değişkeni ile okunulan bilim dalı arasında ilişki olup
olmadığına yönelik analiz sonuçlarına yer verilmiştir.
Tablo 15. Gaziantep’te Yaşamayı Başkalarına Tavsiye Eder Misiniz
İfadesinin Cinsiyet Değişkeni ile İlişkisi (Mann- Whitney U Testi)
İfade
Cinsiyet
N
Sıraların
Toplamı
197
Sıra
Ortalamas
ı
198.88
Gaziantep’te
Yaşamayı
Başkalarına Tavsiye
Eder misiniz?
Kız
Erkek
201
199.12
40022.50
Z
38980.50
p
0.98
-.025
Tablo 15’e göre cinsiyet değişkeni ile “Gaziantep’te Yaşamayı
Başkalarına Tavsiye Eder Misiniz” ifadesi arasında anlamlı bir ilişki
bulunamamıştır.
Tablo 16. Gaziantep’te Yaşamayı Başkalarına Tavsiye Eder Misiniz
İfadesinin Okunulan Bilim Dalı Değişkeni ile İlişkisi (Mann- Whitney U
Testi)
İfade
Cinsiyet
n
Sıraların
Toplamı
41610.50
Z
p
202
Sıra
Ortalaması
207.02
Gaziantep’te
Yaşamayı
Başkalarına
Tavsiye Eder
Misiniz?
Fen
Bilimleri
Sosyal
Bilimler
196
190.78
37392.50
1.704
0.08
Tablo 16’ya göre okunulan bölüm (bilim dalı) değişkeni ile “Gaziantep’te
Yaşamayı Başkalarına Tavsiye Eder Misiniz” ifadesi arasında anlamlı bir
ilişki bulunamamıştır.
259
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
5. Sonuç ve Tartışma
Üniversitelerin bulundukları şehirlere büyük ölçüde ekonomik katkı
sağladıkları birçok araştırmada ortaya çıkmıştır (Tugay ve Başgül, 2005;
Dalgar vd. 2009; Selçuk, 2012). Araştırmaya konu olan üniversite
öğrencileri en az iki yıl olmak üzere, aslen yaşadıkları yerlerden ayrılarak
başka bir şehre gelen potansiyel turistlerdir. Öte yandan birçok öğrenci de,
eğitim sonrasında da şehrin bıraktığı olumlu imaj sonrasında söz konusu
şehre yerleşip o şehrin sakinleri konumuna gelmektedir. Tüm bunlar göz
önünde bulundurulduğunda şehirde bulunan öğrencilere sunulan
hizmetler, öğrencilerin şehre yönelik olumlu görüşleri oluşmakta ve şehri
başkalarına tavsiye etme oranı o düzeyde artmaktadır.
Gaziantep Üniversitesi öğrencilerinin şehrin imajına yönelik görüşlerini
belirlemeye yönelik yapılan araştırmadan elde edilen demografik bulgular
şöyledir: Araştırmaya katılan öğrencilerin 197’si kız 201’i erkektir.
Öğrencilerin 77’si 16-20 yaş aralığında iken, 295’ i 21-25 ve 26’sı da 26
yaş ve üzerindedir. 112 öğrenci ön lisans eğitim seviyesine sahipken, 269
öğrenci lisans ve 17 öğrenci yüksek lisans eğitim seviyesine sahiptir. 202
öğrenci sosyal ve beşeri bilimlerde eğitim alırken, 196 öğrenci fen
bilimlerinde eğitim almaktadır. 103 öğrencinin asıl memleketi Gaziantep
iken, 295 öğrenci aslen Gaziantep’li değildir. Yine öğrencilerin aslen
yaşadıkları bölgeye bakıldığında; öğrencilerin 111’i Akdeniz, 38’i Doğu
Anadolu, 26’sı Ege, 172’si Güneydoğu Anadolu, 30’u İç Anadolu, 16’sı
Marmara ve 5’i aslen Karadeniz bölgesinde yaşamaktadırlar. 236 öğrenci
eğitim sonrasında Gaziantep’te yaşamak istediğini belirtirken, 136 öğrenci
eğitim sonrasında Gaziantep’te yaşamak istemediğini belirtmiştir.
Gaziantep Üniversitesi’ndeki öğrencilerin, kendilerine yöneltilen
1.Faktördeki Sanayi Boyutuna ilişkin soruların aritmetik ortalaması
“Katılıyorum” şeklinde gerçekleşmiştir. 2.Faktördeki Turizm Boyutuna
İlişkin sorulara verilen yanıtların aritmetik ortalaması yine “Katılıyorum”
şeklinde gerçekleşmiştir. İnsan Boyutuna ilişkin soruların aritmetik
ortalaması ise ‘”Kararsızım” şeklinde gerçekleşmiştir.
1.Faktörde Sanayi boyutunu oluşturan ifadelere en çok katılımın;
“Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların Gaziantep'e
olan ilgisini artırmaktadır” ve en az katılımın ise “Gaziantep'teki iş
sektörleri yeniliklere açık bir yapıdadır” ifadelerinde olduğu görülmüştür.
2. Faktör olan turizm boyutunu
“Gaziantep'in sahip olduğu
yararlanılamamaktadır” ve en az
zengin bir şehirdir” ifadelerinde
260
oluşturan ifadelere en çok katılımın
turizm potansiyelinden yeterince
katılımın “Gaziantep, kültürel açıdan
olduğu görülmüştür. 3. Faktörü olan
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
insan boyutunu oluşturan ifadelere ise en çok katılımın “Gaziantep insanı
misafirperverdir” ve en az katılımın ise “Gaziantep insanı ileri
görüşlüdür” ifadelerinde olduğu görülmüştür. Gaziantep'in sahip olduğu
turizm potansiyelinden yeterince yararlanılamaması durumu göz ardı
edilmemesi ve üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur.
Tüm faktörlerin geneline bakıldığında ise ifadelere en çok katılımın
“Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların Gaziantep'e
olan ilgisini artırmaktadır” ifadesinde, en az katılımın ise “Gaziantep
insanı ileri görüşlüdür” ifadesinde olduğu görülmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin Gaziantep şehir imajına yönelik
görüşlerinin cinsiyet ve okunulan bilim dalına göre farklılık gösterip
göstermediğine bakıldığına sadece sanayi boyutunda cinsiyete göre
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür. Sıra
ortalaması değerlerine bakıldığında erkek öğrencilerin kız öğrencilere
göre daha seçici oldukları görülmektedir. Turizm ve insan boyutlarının ise
cinsiyet değişkeni ile arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı tespit
edilmiştir.
Öğrencilerin Gaziantep şehir imajına yönelik görüşlerinin okunulan bilim
dalına göre farklılık gösterip göstermediğine bakıldığına turizm ve insan
boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür.
Turizm boyutunda sıra ortalaması değerlerine bakıldığında fen
bilimlerinde okuyan öğrencilerin sosyal ve beşeri bilimlerde okuyan
öğrencilere oranla, insan boyutunda ise sosyal ve beşeri bilimlerde okuyan
öğrencilerin, fen bilimlerinde okuyan öğrencilere göre daha seçici
oldukları görülmektedir.
Cinsiyet değişkeni ile “Gaziantep’te Yaşamayı Başkalarına Tavsiye Eder
misiniz?” ifadesi arasında anlamlı bir ilişki bulunamazken, bu ifadenin
okunulan bilim dalına göre farklılık gösterip göstermediğine bakıldığında
okunulan bilim dalı değişkeni ile “Gaziantep’te Yaşamayı Başkalarına
Tavsiye Eder misiniz?” ifadesi arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.
Yapılan çalışmalar incelendiğinde imaj üzerinde, genellikle yaş ve
cinsiyet gibi demografik faktörlerin etkili olduğu görülmektedir. Yaş
arttıkça destinasyonları olumlu algılama oranının genellikle arttığı
görülürken, bayanların erkeklere göre imaj konusunu daha olumlu
değerlendirdikleri görülmektedir (Öter ve Özdoğan, 2005: 132).
Köksal ve Sarı’nın (2014), çalışmalarında yaş aralığı yükseldikçe şehirde
yaşamaktan duyulan memnuniyetin arttığı, cinsiyet ile şehirde yaşama
memnuniyeti arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı ve kişilerin
261
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Burdur’lu olması ile şehirde yaşama memnuniyeti arasındaki ilişki
incelendiğinde aslen Burdur’lu olan kişilerin şehirde yaşamaktan daha
fazla memnuniyet duydukları sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada da
turizm ve insan boyutlarının cinsiyet değişkeni ile arasında anlamlı bir
ilişkinin olmadığı görülürken sanayi boyutunda Gaziantep şehir imajına
yönelik görüşlerinin cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir
farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu çalışmada Gaziantep şehir
imajına yönelik görüşler açısından erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre
daha seçici oldukları saptanmıştır. Demirel’in (2014), çalışmasında
öğrencilerin imaj algılarının en yüksek olduğu maddelerin Burdur’un
ulaşım, eğitim imkânları, tarihi güzellikleri ve yemeklerinin yer aldığı, en
düşük imaj algılarının da şehrin alışveriş, kültür – sanat ve eğlence
imkânlarının azlığını olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin Burdur
halkına yönelik imaj algılarında, halkın sakin olmasının en güçlü, halkın
yenilikçi olmasının en düşük imaj algısını oluşturduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Bu çalışmada da tüm faktörlerin genelinde en çok katılımın
“Gaziantep'in sanayi olanakları yerli ve yabancı yatırımcıların Gaziantep'e
olan ilgisini artırmaktadır” ifadesinde, en az katılımın ise “Gaziantep
insanı ileri görüşlüdür” ifadesinde olduğu görülmektedir. İnsan boyutunu
oluşturan ifadelere ise en çok katılımın “Gaziantep insanı
misafirperverdir” ve en az katılımın ise “Gaziantep insanı ileri
görüşlüdür” ifadelerinde olduğu görülmüştür.
Gelibolu vd. (2014), çalışmalarında cinsiyet faktöründe belirgin bir
farklılık olmamakla birlikte erkeklerin şehre (Kars’a) ilişkin genel
görüşlerinin daha olumlu olduğunu tespit edilmiştir. Öte yandan Şahbaz
ve Kılıçlar (2009) gerçekleştirdiği araştırmada kadınların destinasyona
yönelik imaj algılarının erkeklere göre daha olumlu olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Bu çalışmada da sanayi boyutunda Gaziantep şehir imajına
yönelik görüşler açısından erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha
seçici oldukları saptanmıştır. Görkemli vd.nin (2013), çalışmalarında
araştırmaya katılanların yarıdan fazlasının şehirde yaşamak istediklerini
belirttikleri tespit edilmiştir. Bu çalışmada da öğrencilerin % 59,3’ü (236)
Gaziantep’te eğitim sonrası yaşamayı düşünürken, %40,7’si (162) burada
yaşamayı düşünmediğini ifade etmiştir.
Yaraşlı (2007), çalışmasında yaş faktörünün imaj üzerinde bir etkisinin
bulunamadığı fakat cinsiyet, medeni durum ve gelir gibi faktörlerin bazı
imaj türleri üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşmıştır. Bu çalışmada da,
cinsiyet ve okunulan bilim dalının imaj üzerinde etkili olduğu
görülmüştür.
262
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
Bu çalışma bazı sınırlılıklara sahiptir. Araştırmanın sınırlılığını yalnızca
Gaziantep Üniversitesi’nde eğitim alan öğrencilerin araştırmaya dahil
edilmesi oluşturmaktadır. Araştırmaya sosyal ve beşeri bilimlerde eğitim
gören öğrencilerle fen bilimlerinde eğitim gören öğrencilerin
karşılaştırılması, sağlık bilimlerinde eğitim alan öğrencilerin çalışmaya
dâhil edilmemesi araştırmanın bir diğer sınırlılığını oluşturmaktadır.
Öneriler
Kişilerin bir şehre yönelik görüşlerini etkileyen şüphesiz birçok faktör
vardır. Söz konusu üniversite öğrencileri olduğunda, onların gözünde
olumlu bir şehir imajı oluşturmakta; yarı zamanlı iş seçeneklerinin çok
olması, öğrencilere yönelik sosyal ortamların, yardımların sayı ve
çeşidinin artması, kalacak yer sorunun daha uygun fiyatlarla çözülmesi
gibi faktörlerin etkili olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle gerek
Gaziantep’in, gerekse tüm turistik çekicilikleri bulunan şehirlerin yerel
yöneticilerinin, şehirlerinin imajlarını güçlendirecek çalışmalar yapmaları
gerekmektedir. Bu çalışmalara şehirde yaşamakta olan yerel halk,
üniversite öğrencileri, kamu ve özel sektör kuruluşları da dâhil
edilmelidir. Ayrıca geliştirilen bu ölçekle yabancı uyruklu öğrencilerin
şehir ve ülke imajı hakkında görüşleri tespit edilmesi önerilmektedir.
Kaynaklar
Akbulut, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları. İstanbul: İdeal
Kültür Yayıncılık.
Akçi, Y. ve Olcay, A. (2014). Otel işletmelerinin pazarlama faaliyetlerinin
yönetici görüşleriyle incelenmesi üzerine bir araştırma. Muğla Sıtkı
Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, Bahar,
ss. 78–94.
Akdoğan M. Ş. ve Akkuş Karkın, G. (2010). Şehir pazarlaması
kapsamında bir imaj çalışması: Sivas örneği. 1.Disiplinlerarası
Turizm Araştırmaları Kongresi (27-30 Mayıs, Nevşehir, ss. 540 556).
Akın, S. M. (2009). Ülke imajının turizm tüketici tercihlerine etkisi:
Türkiye örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya:
Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
263
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Altunbaş, H. (2007). Pazarlama iletişimi ve şehir pazarlaması şehirlerin
markalaşması. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik
Dergisi, 4 (2), ss. 156–162.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007) .
Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Spss Uygulamalı,
İstanbul: Avcı Ofset.
Ateşoğlu, İ. ve Türker, A. (2013). Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin
algıladıkları ülke imajı ve olumsuz algılara ilişkin çözüm önerileri.
Yenifikir Dergisi, 10(1), ss.113-135.
Ceylan, S. (2011). Destinasyon marka imajı ve Pamukkale yöresinde bir
uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 4(7),
ss:89-102.
Demirel, M. (2014). Burdur kent imajı: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
öğrencileri üzerine bir alan araştırması. Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(10), ss.230-241.
Erkan, N. Ç. ve Yenen, Z. (2010). Yerleşmelerde imaj analizi konusunda
bir yöntem: Kastamonu örneği, Megaron, 5(2), ss:67-81.
Ersun, N. ve Arslan, K. (2011). Turizmde destinasyon seçimini etkileyen
temel unsurlar ve pazarlama stratejileri. Marmara Üniversitesi
İ.İ.B.F. Dergisi, 31(2), ss.229-248.
Ersun, N. ve Arslan, K. (2011). Bölgesel kalkınma farklılıklarının
giderilmesinde turizm sektörünün rolü ve önemi. Kırklareli
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası II.
Trakya Bölgesi Kalkınma- Girişimcilik Sempozyumu Bildiri Kitabı
I (1-2 Ekim, Kırklareli, ss.317-318).
Gelibolu, L., Kanıbir, H., Saydan, R., Tutar, H. ve Yavuz, M. C. (2014).
Kars algısı imajı ve marka kimliği araştırması. T.C. Serhat
Kalkınma Ajansı (Temmuz, Kars s.1-137
Http://Www.Serka.Gov.Tr/Yayinlar/Karsalgisi/#/106 , 02.08.2014
tarihinde indirildi).
Giritlioğlu, İ.; Olcay, A.; Akçi, Y. ve Armutçu, B. (2014). Marka şehir
Gaziantep’in turistik arz ve talep yapısı üzerine bir inceleme. 9.
Uluslararası Kongre Turizm İşletmeciliğinde Yeni Perspektifler
(25-27 Eylül, Burhaniye ss.1-10).
Baloğlu, Ş. ve Ken M. (1999). A model of destination image formation.
Annals Of Tourism Research, 26(4), pp. 868-897.
Giritlioğlu, İ. ve Avcıkurt, C. (2010). Şehirlerin turistik bir ürün olarak
pazarlanması, örnek şehirler ve Türkiye’deki şehirler üzerine
264
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
öneriler (derlemeden oluşmuş bir uygulama). Adıyaman
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), ss.74-89.
Görkemli, N., Tekin, G., Baypınar, Y. E. (2013) . Kültürel etkinlikler ve
kent imajı - Mevlana törenlerinin Konya kent imajına etkilerine
ilişkin hedef kitlelerin görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim
Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(1), ss. 151-171.
Gürbüz, A. (2005). Kastamonu’ya gelen yerli turist profilini belirlemeye
yönelik bir uygulama. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim
Fakültesi Dergisi, 2(1), ss.75–92.
Hosany, S.; Ekinci, Y. ve Uysal, M. (2006). Destination image and
destination personality: an application of branding theories to
tourism places. Journal Of Business Research, 59 (5) , pp.638-642.
İlban, M. O. (2007). Destinasyon pazarlamasında marka imajı ve seyahat
acentalarında bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karadağ, A. Ve Turut, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin kentsel çevre
algısı üzerine bir araştırma: İzmir örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi,
11(1), ss.31-51.
Kavacık, M.; Zafer, S. ve İnal, M. E. (2012). Turizmde destinasyon
markalaması: Alanya örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi, 39, ss. 169-192.
Keskin, H. D. ve Yıldız, S.(2010). Tüketicilerin marka tercihlerinde etkili
olan faktörler ile marka imajının marka değeri üzerindeki etkileri:
Trabzon örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
27, ss.239-254.
Kozak, N. (2010). Turizm Pazarlaması. Ankara: Detay Yayıncılık.
Köksal, Y. ve Sarı, S. (2014). Burdur kent imajının yerel halk ile
üniversite öğrencileri arasındaki karşılaştırmalı bir incelemesi.
Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, Ekim, ss.
279-288.
Molina, A., Gómez, M. and Martin-Consuegra, D. (2010). Tourism
marketing information and destination image management. African
Journal Of Business Management, 4(5), pp. 722-728.
Önce, G. (1992). Turizm pazarlamasında tanıtma ve imaj geliştirme.
Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 3 (2), ss: 31-32.
Öter, Z. ve Özdoğan, O. N. (2005). Kültür amaçlı seyahat eden turistlerde
destinasyon imajı: Selçuk-Efes örneği. Anatolia: Turizm
Araştırmaları Dergisi, 16 (2), Güz, ss. 127-138.
265
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
Özdamar, K. (2004). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 1.
Eskişehir:Kaan Kitabevi.
Özdemir, Ş. ve Karaca, Y. (2009). Kent markası ve marka imajının
ölçümü: Afyonkarahisar kenti imajı üzerine bir araştırma. Afyon
Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(2) , ss.113-134.
Polat, S. (2011). Üniversite öğrencilerine göre Kocaeli Üniversitesi’nin
örgütsel imajı. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(160), ss:105-119.
Sağdıç, M. (2014). Üniversite öğrencilerinin istanbul’a ilişkin algılarının
şehir imajı açısından analizi. Turkish Studies International
Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish
or Turkic, 9(2), pp:1268-1283.
Sarı, Y. ve Kozak, M. (2005). Turizm pazarlamasına internetin etkisi:
Destinasyon web siteleri için bir model önerisi. Akdeniz
Üniversitesi İibf Dergisi, 9, ss:248-271.
Sevim, B., Seçilmiş, C., Görkem, O. (2013). Algılanan destinasyon
imajının tavsiye davranışı üzerine etkisi: Safranbolu’da bir
araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20),
ss: 115-129.
Şahbaz, R. P. ve Kılıçlar, A. (2009). Filmlerin ve televizyon dizilerinin
destinasyon imajına etkileri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1),
ss.31-52.
Tekeli, H. (2001). Turizm Pazarlaması ve Planlaması. Ankara: Detay
Yayıncılık.
Tunç, A. (2003). Dünyadaki Türkiye imajının turizm sektörüne etkisi ve
bir uygulama. Gazi Üniversitesi Ticaret Ve Turizm Eğitim Fakültesi
Dergisi, 1, ss.38-54.
Topsümer, F., Babacan, E., Baytekin, E. P. (2009). Şehir ve çocuk: çocuk
dostu şehir girişiminin şehir imajına katkısı. İstanbul Üniversitesi
İletişim Fakültesi Dergisi, 35, ss.5-20.
Üner, M., Güçer, E. ve Taşçı, A. (2006). Türkiye turizminde yükselen
destinasyon olarak İstanbul şehrinin imajı. Anatolia: Turizm
Araştırmaları Dergisi, 17(2), ss:189-201.
Yaraşlı, G. Y. (2007). Destinasyon imajı ve Trabzon yöresine dönük bir
çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Başkent
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yüce, A. ve Çapık, U. (2012). Geçmişten Geleceğe Her Yönüyle
Kağızman Sempozyumu (24-26 Mayıs, Kars, ss.497-512).
266
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:2, 15: 235-267
Zeren, H. E. (2011). Stratejik kent yönetimi ve kent markası oluşturma
süreci. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(2), ss:175-200.
Gaziantep İl Kültür Turizm Müdürlüğü.
(http://www.gaziantepturizm.gov.tr 09.03.2014 tarihinde indirildi ).
Gaziantep Ticaret Odası. (http://www.gto.org.tr/ 02.2014 tarihinde
indirildi).
İkanomi. (investingaziantep.gov.tr/upload/yazilar/Finans-Raporu-2014188867.pdf 02.11.2014 tarihinde indirildi).
Turan, İ. (2012), Temel İstatistik (www.doguc.com/spssmenu.pdf
02.05.2014 tarihinde indirildi).
267
AIBU Journal of Social Sciences, 2015, Vol:15, Year:15, Issue: 2, 15: 235-267
268