1 - Unesco
Transkript
1 - Unesco
lllllllllllllllllllllllllllll 0116100019 Translated from Turkrnen language REGISTRATION CARD ~N~v.:.:.·:_::..0:.~:- ~:;· " ...::S!ofr...;t[h~,ge::,s·~n:e:OLOf the Intangible Heritage of Turkmenistan in the National Inventory Form Name of the element: Nowrouz Registration No (Divisio n, Subdivision, branch): (2.2.2.1)+(2.1.1.1-3)+ (2.1.2-5)+ (3.1.1.1,2) +(3.2.1,8)+(3.4)+(3.5.2-4,1 0-14) +(5.4.31-35) 1. Identification of the element 1.1. Name of the element, as used by conununity or group concerned 1 1.2. Communit)• concerned 1.3. Physical location ofthc clement I Nowruz bayramy, "l;arwa nowruzy", "Bahar bayramy" The element is available within all territory of [ Turkmen istan incl uding Akh al, Balkan, Dashoguz, M ary . and Lebap provinces. The element also is available in the neighbo uring countries such as Afghan ista n, Azerbaijan, I Iran, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, and Uzbekistan. lt distributed in so me countries of the South Asia (India, j Pakistan) and the Midd le Ea st (Turkey, Iraq) as well as in some regions of the Russian Federation (Stavropolsk 1 I kra i, Bas hkortstan, Tata rstan) . ____ _ _ 1 1 1 1 I J 1 ·- - ----- _ _}_:~:-~hort description _j ---:1· Nowrouz being an ancie nt celebration of spring and wakening up the nature is considered as the New Year and it symbolizes the beginning of Spring. lt is being celebrated at the vernal equinox on the 21st of March an nually and lasts for 3 days. People by recognizing their insepara ble ' interrelatio ns with t he nature and respect to the crop agriculture and farming are praying at the celebrati on of the Nowrouz for abundance and plenty, peace and mutual unde rstan ding by revealing to the reconciliation, solidarity and socia l cohesion in th e new yea r. Dish es from the local cereals (wheat, barley, millet, rice, mash, pea, bean) are being prepared by wom en at the celebration wh ere a main symbolic dish is a semen i (a type of thi ck wheat porridge) and regaling with t hem all pa rticipants accompa nying it with va rious cere monies, rituals, beliefs, customs and cu ltural events held within every family, between comm unities and in th e co untry as a whole. 1 Cultural events include traditional games and da nces, ora l traditions and music, performances where participants express their wi lling by gl orifyi ng of interrelations of man and nature as well as underlini ng of the importance of th e Spring in their life. Children, boys and girls, women and men dressed in th e tra ditional national costum es greet each other with the begin ning of Spring. Children, including boys and girls play in the traditional games I (fortune-telling gam e, fin di ng of the ring, aytere k-gunterek, golden plate, white born) and men play in tradition al sport games (jumping for a sha wl, wrestli ng, horse ridi ng ga mes) at the celebratio n. Rituals of jumping ove r a fire, wrappi ng wi th kerchie f, rid ing on the swings) are being observed. Turkmen traditiona l music, dances and songs are also performed during the eve nt. 12. Characteristics of the element 2.1. Associated tangible elements L 2.2. Associated intangible elements f2.:3. Lang uages, registers, speech J.evels involved 2.4. Perceived origin I Turkmen traditional dresses ! Turkmen national musical instruments i ! The element consists of traditions, cus toms, rituals, I bel iefs, national songs, traditional games, national spo rt games, t raditional duta r music and signing, traditional food ma king. Turkmen language I National folklore 3. Persons and institutions involved with the element 3.1. Practitioner(s )Ipcrfo rmer(s): names, age, gender, social status, 1 and/or professional category, etc. f 3.2. Other participants (e.g. 1. Farmers of Turkmenistan 2. All people of Tu rkmenistan of different ages Beare rs of traditiona l dishes of the Nowrouz Beare rs of traditions and rituals of the Nowro uz 5. Beare rs of national sport games 6. Scholars and specialists in the field of national folkl ore and ethnography 1. Loca l audio and video recording companies 3. 4. holders/custodians) 13.3. Customary practices governing 1. The Law of Turkmenistan "On Culture" (2010); 2. The Law of Turkmenistan "On applied arts" (2001); The UNESCO (2003) Convention for the Safeguarding of th e Intangible Cultural He ritage Decree of the President of Turkmenista n on t he , cel ebration of Nowrouz as a natio nal Holiday in I Turkmenistan (fro m the date 27.02.1991) Con-cerned organizations (NGOs I 1. The Turkmenistan Ministry of Culture and others) The Turkmenistan Ministry of Agricult ure 3. Intangible Heritage Protection Depa rtme nt at the i Mi nistry of Cu lture of Turkmenistan The Turkm en State Institute of Culture 5. The Turkm enistan Academy of Sciences 6. Association of Wome n of Turkmen ist an 7. Folklo re groups of Tu rkme nistan 8. The Turkmenistan TV& Radio Broadcasting State Committee; 9. The Turkmenistan State Archives access to the element or to aspects of it ,3. 14. t-.f~. 12. 4. 4. State of the element: viability 4.1. Threats to the enactment [{~~~rhreats to the transmission 4.3. Availability of associated tangible elements and resources There are no restrictions and threats. The re are no restrictions and threats. Tangible elements such as musica l instrume nts and national dresses are available and they are trans mitted invariably from generation to generation. I 4A. Viability of associated tangible Tangible and intangible elements are viable which preserve inva riable historically val ues and traditions of . the element. Proposed safeguarding measures for the element have bee n developed in 2014 with wide participation of related entities and bodies and they are being 1 and intangible elements lj, I 4.5. Safeguarding measures in place L ___________________________L_im~p~l_e_m_e_n_te_d_a_c_c_o_rd_i~ng~ th_e_a~p~p_r_o_ve_d~pl_a_n_.--------~ 5 Data gathering and inventorying 5.1. Resource person(s): name and status of affiliation 11. Bearers of traditional dishes of t he Nowro uz 2. Farme rs associations of Turkme nista n 13. Folklore groups of Turkmen istan 14. Group of ,Horse riding games" ,Miras" creative group at t he Tu rkme n State Institute i of Culture Schola rs and specialists in the field of national folklo re I and ethnography f.- --5.2. Data and place of data gathering ' 01.04. 2012-10.03.2014, All provinces of Turkme nista n 5.3. Date of entering data into an 11.04.2014 is. j6. Registration Card 5A. The Registration Card compiled by I signed Gurbanowa Jemile 6. References to literature, discography, audiovisual materials, archives 6.1. L~_!_~f scientific and ~o~ular literature 1_ _ 1. 'Nowruznama", Ashgabat, Turkmen State Publishing Service, 2013 (in Turkmen) 2. Baltayev A , Jykiyev A Nowrouz is a national holiday of Turkmen people, Ashgabat, Ylym , 2013 (in Turkmen) 3. Proceedings of the Internatio nal Scientific Conference "Nowrouz-Holiday of Peace and Humanity, Ash gabat, Turkmen State Pu blishing Service, March, 2013. 4 . Gurbanowa J. , Yakubowa B. The Turkmen music folklore (in Turme n). Ashgabat, Turkmen State Publishing Service, 201 2 (in Turkmen) 5. Owezd urdy Handurdyyew. Turkmen national wrestling, Ashgabat, TDKP, 2007 (in Turkmen) 6. Djikiyev A Traditional Turkmen holidays, entertainments and games, Ashgabat, 1983 (in Russian) I 7. Gundogdyiev 0, Jykiyev A The Turkmen national games, Ashgabat, Ylym. 2002 (in Turkmen) 8. Bayram ow K., Gulniyazow R. Horse riding games of Turkmen. Ashgabat, 2003 (in Turkmen) 9. Lobacheva N.P. About history of the calendar ceremonies of farmers of Central Asia. In the collection: Ancient beliefs and cults of people of Central Asia . Moscow, 1986 (in Russian) 1 10. Pugachenkova G.P. Art of Turkmenistan, Moscow, 1967 (in Russian) . K.2. Audiovisual docum entation 6.3. Video documentation ,_6A. Archins t 1. Audio recordings rela ted t o the Nowrouz celebration 1. Video recordings related to th e Nowrouz celebration 1. Publications, audio records related to the Nowrouz Turkmenistanyn maddy diil medeni mirasynyn Bellige alny~ kartasy Maddy diil mirasyn ady Nowruz (Toplumyr r opium ~ahasy/Bolli m9e/Bolii m9e ~ahasy): (2.2.2.1 )+(2.1.1.1-3)+ (2.1.2-5)+ (3.1.1.1 ,2 ) +(3.2.1 ,8)+(3.4 )+(3.5.2-4, 10-14) +(5.4.31-35) 1. Mirasyn gornU~ini yUze ~ykarmak Nowruz bayramy, "~arwa nowruzy", "Bahar bayramy" 1.1. Elementili }·erli dildaki ady 1.2. Dcgi~li bolan jemgy}' et~ilik M a~gala topaiJ' derejesinden b a~la p durli jemgyyetc;:ilik I t oparlaryny he m oz ic;:ine almak bilen, Turkmenistanyn - -------·-·--·-------- -- -- 1.3. ElcmcntiJ1 ycrle~)' iin - }·eri - -- ahli ha lky bu bayramc;:ylygy bellap gec;:mage gatna~yar. Yone, onun deg i~ li bolan jem gyyetc;:ilik t opa rl aryna ekeranc;:ylar, dayhan birle~ iklerinin agzala ry, ~eyle hem 1 milli tl.irkmen folklory we halk tejribesine degi~li i toparl ar, alymlar, hunarmenler giryarler. --t---'-- --'----'----'-- - - ----"''---'-- -- - - - -i Eleme nt butin Turkmenistanyn <;agi nde, yagny yurdun ah li 5 wela yatynda (Ah al, Balkan, Da~ogu z , Lebap we Mary) elyeterdir. hem element gonw yurlard a (Owganystanda, I Azerbayjanda, Eyranda, Gazagystanda, Gyrgyzystanda, I Tajigistand a we Ozbegistanda) hem elyeterdir. 01 Gunorta Aziyanyn (Hmd1st anda, Pakistanda) w e Yakyn Gundogaryn kabir yurtlarynda (Turkiye, Yrak), Russiya Federasiya synyn c;:a klerinde (Stawropo l ulkesinde, B a~gyrtysta nda, Tatarystanda) hem ginden bellenip ! gec;:ilyar. j I J ~eyle / 1 I ~~~_:-~i~c-.~~-~~ltilt gysga~a be}'any Nowruz tl.irkmen halkynyn gadym dan gelya n milli bayramy bolmak bilen, ol baharyn gel~ini, Taze yylyn gel ~ini anlad yar. 01 her yylyn mart ayynyn 21-nji senesinde, gije bilen gundizin denle~yan dowrund e bellenip ba~la nyar we 3 gun lap dowam edyar. Adamlar Nowruz bayramc;:ylygyny bellap gec;:mek arkaly ozunin gur~ap alyan tebigat bilen ayrylmaz bagla nywgyny ykrar edyarler. Olar ekeranc;:ylyk medeniyetine sarpa goymak bilen, oz kalbyny bi rek birege ac;:m ak arkaly para hatcylygyn, ozara du~uni~mek ligin usti bilen geljek yy lyn bolc;:ulygyny we aba danc;:ylygyny dileg edyarler. Nowruz bayramc;:ylygy nda ayal-gyzla r tarapyndan yerli daneli os umliklerde n (bugday, arpa, dary, tliwi, ma~, no hut, noyba) naharlar b i~irilip, ahli gatnawjylara paylanylyar. Esasy tagam hokmunde bugday maysa syndan bi ~irilen semeni hasaplanyar. Medeni c;:are ler adam laryn tebigat bilen arabaglanywgyny wasp edyan duygularyny beyan ed yan milli oyunlary, dap-dessu rlary, tanslary we aydym sazlary oz ic;:ine alyar. Nowruz bayramc;:ylygynyn dowamynda c;:agalar, oglanlar, ayal-gyzlar, ya~ul ylar taze egin-e~iklerini geyip, biri-birini gowy arzuwlar bilen gutlayarlar. Bu ba yramc;:ylykda monj ugatdy, yuzuk-tapdy (kec;:e-kec;:e), ayterekgunterek, ak sunk, c;:owdan, altyn gabak, yag lyga towusmak, gu~akly gore~ tutmak, at ustl.indaki oyunlar yaly di.irli milli oyunlar oynalyar. Otda n bokmek, yagl yk atdy, hi nnildik uc;:mak yaly dessurlar hem yerin e yetirilyar. Turkm en milli sazlary, tan slary hem bu bayram<;ylygyn dowamynda oz ornuny tapyar. I 2. Mirasyn hasiyetlendirili~i 2.1. Element bilen bagly bolan maddy mirasyri gymm atlyldary Turkm en milli egin-e~ikleri Turkm en milli saz gurallary 2.2. Element bilen bagly bolan maddy diil mirasyr'l gy mmatlyklary Element turkmen ha lkynyn dap-dessurla ryny, yrymlaryny, halk aydymlaryny, milli oyunl ary, milli sport oyun laryny, dutar sa zlaryny we aydymla ry, milli t agam lary tayya rlamagyn usullaryny ozunde sa klayar. :------- - ---·- . 2.3. Elcmentir'l bci·an 2.-t. Gelip ed ili~ dili j ~y ky~y Turkmen dili i Halk dbredijiligi 3. Mirasy gorap saklamaga we yaymaga degi~li edaralar we adamlar 3.1. Ulan)'an hiinarmenler (artistler): l l.Ti.irkmenistanyn ekeran~ylary ady, jynsy, hii niiri, jemgyyetl;ilik statusy I 2.Ti.irkmen istanyn du rli ya~lardaky ahli halky we ~.m. I 3. Milli tagamlaryn tayyarlany~ tejribesini ozunde l saklayjylar I 4. Nowruzyn -dessurlaryny we yrym laryny ozunde I saklayjylar ,5. Mil li sport oyunlarynyn tejribesini ozi.inde saklayjylar 6. Milli folklor ulgamyny owrenyan alymlar we hunarmenler Ses w e wid eo yazgylaryny ge~iryan yerli firmalar --- 3.2. Bc)·Jc ki ga tna~yjylar (eyeleri, saklai,j vlar) t - - - · -·- 3.3. Elcmcntc elyeterliligi iipj ii n ed)·iin hukuk csaslary -- 3.-t. Dcgi~ li J l. Ti.irkm:nista nyn "Mede niyet baradaky" kan uny i (2010), I 2. Halk am aly-c;: eper~ ilik sungaty barada Turkme nista nyn kanuny (2001) I 3. YU NESKO-nyn Butindu nya maddy dal mirasyny gorap saklamak baradaky Konwensiyasy (2003); 4. Nowruz bayramcylygyny mil li derejede bellemek barada Turkmenistanyn Prezide ntinin Karary (27.02 .1991 y.) 11. Turkmen istanyn Medeniyet ministrligi cdantlar 2. T?,r kme n ~stany~ oba hoj-~lyk ~i~i str~i~i _, 13. Turkme n1stanyn M edemyet mJnJstriJgmm I yanyn daky Mad dy dal medeni miras mudirligi 4. Turkme n dowlet Medeniyet instituty 5. Ti.irkmenistanyn Ylymla r akademiyasy 6. Turkme nist anyn M erkezi Zena nlar birle ~ ig i 7. Ti.irkme nistanyn fo lklor toparlary Turkmenistanyn telewideniye we radiogeple~ikle r b oyun~a dowlet kom iteti 9. Ti.irkmen istanyn Dowlet arhiwi 18. I I i 4. Mirasyn ~ saklany~ yagdayy ·•__· Kanuny g. ii)'jiine girizmek iil;in bar Hi~ hili c;:aklendirmeler we how plar yak. b~?ht_!!_ho~~·pJar~ · - - ------,-- - - - ---+-- -- -- - -- - - -- - - - - - - - - - , -U. Elcmcnti gcljek ncsillerc Hie; hi li c;:aklendirmele r we how plar yak. )·ctirmckde ba r bolan hOWJ>lar ·------ I ,- - -~- - ~ ~ -t3. Elementit1 maddy gymmatlyklarynyi1 elyeterliligi I Elementin maddy gymmatlyklary bo lan milli egin/ e~ikle r we saz guralla ry elyeter yagdayynda bo lmak I bilen, alar nesilden nesle uytgewsiz gec;:irilyar. - -------·---- -t4. Element bilen bagly bolan maddy I Elementin ozunde saklaya n ma ddy we maddy dal we maddy dHI mirasyn yagdayy I miras boleklerinin yagdayy gad ymy tlirkm en t aryhyndan gelyan yagdayynda saklanyar. 4.5. Gorap saklamak boyun.;a bar bola n Elementi gorap sakla mak boyunc;:a meyilnama 2014-nji <;iirelcr , yylda degi~li eda ralar we jemgyyetc;:ilik bilen bilelikde i ~leni p duzuldi we ol meyilnama layyklykd a yerine yetirilyar. 5. Maglumatlaryn toplany~y we bellige 5.1. Maglumaty beren adam: ady we hiinii ri 5.2. Maghunaty11 toplanan senesi we \·cri: ~-~ 5.3. Maglumaty11 bellige alny ~ kartasvna go~ulan senesi: SA. Bellige aly~ kartasyny diiziijinin ady we ooh ~ •' I alny~y 1. Nowruzyn milli tagamlarynyn tayyarlany~ tejribesini 6zunde saklayjylar 2. Turkme nistanyn dayhanlar birle~i kleri 3. Turkmenistanyn folklor topa rlary 4. ,At ustUndaki oyu nlar-J igitler" to pary 5. Turkmen dowlet mede niyet institutynyn ,Miras" doredijilik topary 6. Yerli alymlar we hunarm enler 01.04.2012 y-10.03.2014. Turkmenistanyn ahli welayatlary 11.04.2014 y. 1-- -~-- -L--~ 6. Edebiyat w e beyleki maglu mat I Gurbanowa Jemile I ~e~melerine .. ~1-- salgylanmalar: 6.1. (ap edilcn ylmy we bc)·lcki maglu matlar 1. "Nowruznama", A~gabat, Turkmen dowlet ne~iryat gullugy, 2013 y. 2. Baltayew A., Jykyyew A. "Nowruz-tlirkmen halkynyn milli bayra my, Asgaba t, Ylym, 2013 y. 3. Nowru z-parahatc;:ylygyn we ynanperwerligin ba yram y atly Halka ra ylmy ma slahatyn nutuklarynyn gysgac;:a beyany, A~gabat, Turkm en dowlet ne~i ryat gullugy, Mart, 2013 y. 4. Gu rbanowa J., Ya kubowa B. Turkme n hal k saz doredijiligi, A~gabat, Turkme n dowlet ne~iryat gullugy, 2012 y. 5. bwezdu rdy Handu rdyyew. Turkmen milli go re~i, A~gabat, TDKP, 2007 y. 6. ,ll,>tH1K~t~e s A. Tpa,D,It! LJ,ItiOHHble rypKMeHCKI-1e npa3,D,HI-1KI-1, pa3 BfleY eHI-1l'l 1-1 1-1rpb1. Awra6aT, 1983 7. Gu ndogdyyew b, Jykiyew A. Turkmenlerin milli oyunlary, A~gaba t, Ylym, 2002 y. 8. Bayramo w K., Gulniyazow R. Turkmen lerin atly oyunla ry, A~gaba t, 2003 y. 9. flo6aLJeea H. n. K I-1CTOp1-11-1 Ka!leH,D,apHbiX o6pl'I,IJ,OB y 3eM!le,D,eflbU,eB Cpe,D,Hei:1 A31-11-1 I I B c6.: ,LJ,pesH~t~e seposaHI-1l'l 1-1 KYflbTbl HapO,IJ,OB Cpe,D,Hei:1 A31-11-1. - M., 1986 r. _lQ·~-~Y!i'J~eHKOBa r.n. lt1CKYCCTBO TypKMeHI-1CTaHa, MOCKBa, 1967 r. 6.2. Audiomatcriallar 11. Nowruz bayramc;:ylygyna degi~li ses yazgylary 6.3. Wideomateriallar 1. Nowruz bayra mc;:ylygyna degi~li wideofilmler 6.-t Arhiw magluma tlary : 1. Nowruz bayramc;:ylygyna degi~ l i c;:a p edilen maglu matlar, ses we wideo yazgylary _ ...___~ ---
Benzer belgeler
To be continued and updated
I bel iefs, national songs, traditional games, national spo rt
games, t raditional duta r music and signing, traditional
food ma king.
1 turkmenistan national forum on “youth employment and
5. bwezdu rdy Handu rdyyew. Turkmen milli go re~i, A~gabat, TDKP, 2007 y.
6. ,ll,>tH1K~t~e s A. Tpa,D,It! LJ,ItiOHHble rypKMeHCKI-1e npa3,D,HI-1KI-1, pa3 BfleY eHI-1l'l 1-1 1-1rpb1. Awra6aT, 1983
7...