ÜNİTE

HEDEFLER
İÇİNDEKİLER
OSTEOLOJİ
• Kemikler Hakkında Genel Bilgiler
• Extremite Kemikleri
• Üst Extremite Kemikleri
• Alt Extremite Kemikleri
• Cranium Kemikleri
• Neurocranium Kemikleri
• Splanchnocranium Kemikleri
• Omurga ve Göğüs Kafesi Kemikleri
• Kemiklerle İlgili Semptom ve Klinik
Terimler
• Kemiklerle İlgili Tanı ve Tedavi
Terimleri
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
• Kemikler hakkında genel bilgi sahibi
olacak,
• Axial İskelet ve extremite
kemiklerinin adlarını latince olarak
söyleyebilecek,
• Öğrenmiş olduğu kemiklerin
konumunu ifade edebilecek,
• Kemiklerle ilgili semptom ve klinik
terimleri tanımlayabilecek,
• Kemiklerle ilgili tanı ve tedavi
terimlerini tanımlayabileceksiniz.
TIBBİ TERMİNOLOJİ
Doç. Dr. İsmail MALKOÇ
ÜNİTE
3
Osteoloji
KEMİKLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER
İnorganik maddeler
kemiğin sertliğini,
organik maddeler ise
esnekliğini sağlarlar.
Hareket sistemini kemikler, eklemler ve kaslar oluşturur. İskeletin en önemli
bölümlerinden birisi kemiklerdir. Kemikleri inceleyen bilim dalına osteoloji denir.
Yetişkin bir insanda toplam iki yüz altı (206) adet kemik bulunmaktadır. Kemikler
birbirlerine eklemler vasıtasıyla bağlanmışlardır.
Kemiklerin yaklaşık % 70'i inorganik maddelerden (kalsiyum, fosfor ve
magnezyum gibi), % 30'u da organik maddelerden (kollajen gibi) meydana
gelmiştir. İnorganik maddeler kemiğin sertliğini, organik maddeler ise esnekliğini
sağlar.
Uzun bir kemik iki kısımdan meydana gelir. Bunlar;
a) Substantia compacta: Kemiğin en dış tabakasıdır. Sert ve düzgün bir
yapıya sahiptir. Bu bölümün dış yüzüne periosteum adı verilir.
Periosteum hem kasların tutunma yeri olarak görev yapar hem de
kemiğin büyümesine katkı sağlar.
b) Substantia spongiosa: Kemiğin iç bölümünde yer alan gözenekli bir
yapıya sahip olan kısmıdır. Bu yapıların ortasında cavitas medullaris adı
verilen kemik iliğinin yer aldığı boşluk bulunmaktadır.
Kemikler;
1. İskelet sisteminin yapısına katılır,
2. Beyin, akciğer ve kalp gibi vücuttaki hayati organların korunmasını
sağlar,
3. Kasların tutunma yeri olarak fonksiyon görür,
4. Kan hücrelerinin yapımında rol alır,
5. İnorganik maddelerin (kalsiyum ve fosfor gibi) depo edilmesinde görev
alır.
Kemikler şekillerine göre altı gruba ayrılmaktadır. Tablo 3.1.'de örnekleriyle
birlikte gösterilmektedir.
Tablo 3.1. Şekillerine göre kemikler
Kemik tipleri
Ossa longa
Ossa breve
Ossa plana
Ossa irregularia
Ossa pneumotica
Ossa sesamoidea
Uzun kemikler
Kısa kemikler
Yassı kemikler
Düzensiz kemikler
Havalı kemikler
Sesamoid kemikler
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
Örnek
Femur, humerus
Ossa carpi, ossa tarsi
Kafatası kemikleri
Vertebra
Maxilla, os frontale
Patella, os pisiforme
2
Osteoloji
Kemikler iki gruba ayrılır:
A) Skeleton Appendicularia: Kollar ve bacaklar tarafından meydana getirilir.
Üst ve alt ekstremite olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Üst taraf kemikleri; Omuz, kol, ön kol ve el bölgesi olmak üzere dört bölüme
ayrılır.
Kol, ön kol ve el bölgelerine üst ekstremite denir. Üst ekstremite omuz
bölgesi kemikleri ile vücut iskeletine bağlıdır. Üst taraf kemikleri Tablo 3.2.'de
gösterilmiştir.
Tablo 3.2. Üst taraf kemikleri
1- Omuz bölgesi
 Clavicula
 Scapula
2- Kol bölgesi
 Humerus
3- Ön kol bölgesi
 Radius (Ön kolun lateral tarafında yer alır)
 Ulna (Ön kolun medial tarafında yer alır)
4- El bölgesi
a) Ossa carpi (El bileği kemikleri)
 Proximal sırada bulunanlar




 Distal sırada bulunanlar
Os scaphoideum
Os lunatum
Os triquetrum
Os pisiforme




Os trapezium
Os trapezoideum
Os capitatum
Os hamatum
b) Ossa metacarpi (El tarak kemikleri): Beş adet
c) Ossa digitorum manus (Phalanges): Baş parmakta iki, diğer
parmaklarda üçer adet olmak üzere toplam on dört adet kemik
bulunur.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
3
Osteoloji
Alt taraf kemikleri; kalça, uyluk, bacak ve ayak bölgesi olmak üzere dört
bölüme ayrılmıştır.
Uyluk, bacak ve ayak bölgesi alt ekstremite olarak bilinir. Alt ekstremite
kalça kemikleri ile vücut iskeletine bağlıdır.
Kalça kemiği (os coxa), columna vertebralis'in os sacrum ve os coccygis
bölümleri ile eklem yaparak pelvis iskeletini oluşturur. Alt taraf kemikleri Tablo
3.3.'te gösterilmiştir.
Tablo 3.3. Alt taraf kemikleri
1- Kalça bölgesi
 Os coxa: Bu kemiğin;
 Os ilium,
 Os ischium,
 Os pubis olmak üzere üç bölümü vardır.
2- Uyluk bölgesi
 Femur
 Patella
3- Bacak bölgesi
 Tibia (Bacağın medial tarafında yer alır.)
 Fibula (Bacağın lateral tarafında yer alır.)
4- Ayak bölgesi
a) Ossa tarsi (Ayak bileği kemikleri)
 Calcaneus,
 Talus,
 Os naviculare,
 Os cuboideum,
 Os cuneiforme mediale,
 Os cuneiforme intermedium,
 Os cuneiforme laterale,
b) Ossa metatarsi (Ayak tarak kemikleri): Beş adet kemik bulunur.
c) Ossa digitorum pedis (Phalanges): Baş parmakta iki, diğer parmaklarda
üçer adet olmak üzere toplam on dört adet kemik bulunur.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
4
Osteoloji
B) Skeleton Axiale:
a) Cranium,
b) Thorax,
c) Columna vertebralis kemiklerinden meydana gelmiştir.
a) Cranium kemikleri: Kafa kemikleri olarak da bilinir. İki bölümde incelenir.
1. Neurocranium kemikleri: Cavum cranii denilen boşluğu sınırlayan
kemiklerdir. Bu boşluk içerisinde beynin encephalon denilen bölümü
bulunur. Neurocranium kemikleri Tablo 3.4'te gösterilmiştir.
Tablo 3.4. Neurocranium kemikleri
Neurocranium kemikleri
Os frontale
Os parietale
Os occipitale
Os temporale
Os ethmoidale
Os sphenoidale
2. Viscerocranium kemikleri: Yüz bölgesini oluşturan kemiklerdir.
Viscerocranium kemikleri Tablo 3.5'te gösterilmiştir.
Tablo 3.5. Viscerocranium kemikleri
Viscerocranium kemikleri
Maxilla
Mandibula
Os zygomaticum
Os palatinum
Os lacrimale
Os nasale
Os hyoideum
Concha nasalis inferior
Vomer
b) Thorax (Göğüs kafesi): Sternum, costa'lar ve thoracal vertebralar
tarafından oluşturulur.
1. Sternum, thorax'ın ön tarafında yer alan yassı bir kemiktir.
2. Costa'lar (kaburga), sağ ve sol tarafta olmak üzere toplam on iki çift yassı
kemiktir. Önde sternum (11 ve 12 costalar hariç), arka tarafta thoracal
vertebralar ile eklem yaparak thorax'ın yapısına katılırlar.
3. Thoracal vertebralar, 12 adettir. Costa'lar ile eklem yapar.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
5
Osteoloji
c) Columna vertebralis (Omurga): Columna vertebralis'i oluşturan
kemiklerin sayısı 33’tür. Bulundukları bölgelere göre isimlendirilmektedirler.
Yukarıdan aşağıya doğru sırasıyla vertebra cervicalis (boyun bölgesi), vertebra
thoracica (göğüs bölgesi), vertebra lumbalis (bel bölgesi), os sacrum ve os coccyx
olmak üzere beş gruba ayrılmaktadırlar. Os sacrum beş, os coccgis ise dört
vertebranın birleşmesinden meydana gelmiş olup tek bir kemik hâlindedir.
Columna vertebralis'i meydana getiren kemikler Tablo 3.6.'da gösterilmiştir.
Tablo 3.6. Columna vertebralis kemikleri
Omurga kemikleri
Vertebra cervicalis (7 adet)
Vertebra thoracalis (12 adet)
Vertebra lumbalis (5 adet)
Os sacrum (5 adet)
Os coccyx (4 adet)
Kemiklerle İlgili Temel Terimler
Aditus: Açıklık, bir boşluğun giriş
Fossa: Çukur
veya çıkış ağzı
Fovea: Fazla derin olmayan çukur,
Ala: Kanat
çukurcuk
Angulus: Açı, köşe
Lamina: Tabaka
Anulus: Halka
Linea: Çizgi
Apertura: Açıklık, giriş
Magnus: Büyük
Apex: Tepe, uç
Margo: Kenar
Basis: Taban
Meatus: Yol, geçit
Canalis: Kanal
Os: Kemik
Caput: Baş
Pars: Parça, kısım
Collum: Boyun, serviks
Porus: Açıklık, delik
Cornu: Boynuz
Processus: Çıkıntı
Corpus: Gövde
Septum: Bölme
Crista: Keskin kenar
Sinus: Boşluk (sinus maxillaris gibi)
Extremite: Kol ve bacakların her
Spina: Dikensi çıkıntı
birine verilen isim
Sulcus: Oluk
Facies: Yüz, yüzey
Trochlea: Makara, makara şeklinde
Fissura: Yarık
Tuberculum: Küçük tümsek
Foramen: Delik
Tuberositas: Pürüzlü çıkıntı
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
6
Osteoloji
Hareketlerle İlgili Terimler
Abductio: Vücuttan uzaklaşma
hareketi
Adductio: Vücuda yaklaşma hareketi
Depressio: Aşağı çekme
Elevatio: Yukarı kaldırma
Extensio: Arkaya doğru gerilme
Flexio: Öne doğru bükülme
Pronatio: İç tarafa dönme hareketi
Pronator: İç tarafa döndüren
Rotation: Dönme hareketi
Supinatio: Dış tarafa dönme hareketi
Supinator: Dış tarafa döndüren
Kemik Yapısı ile İlgili Terimler
Cavitas medullaris: Kemiklerin ortasında bulunan boşluk, kemik iliğinin bulunduğu
boşluk
Diaphysis: Uzun kemiklerin gövde bölümüne verilen isim
Epiphysis: Uzun kemiklerde gövdenin dış kısmında yer alan iki uca ait kısım
Facies articularis: Kemiklere ait eklem yüzü
Metaphysis: Uzun kemiklerde epifiz ve diyafiz arasında kalan bölüm
Ossification: Kemikleşme, kemik dokusunun oluşması
Osteosit: Kemik hücresi
Periosteum: Kemiklerin dış yüzeyini saran bağ dokusundan meydana gelmiş zar;
kemiği korur ve kemik kırıklarında onarımı sağlar.
Substantia compacta: Kemiğin dış kısmını oluşturan sert bölüm, kompakt madde
Substantia spongiosa: Kemiğin iç kısmını oluşturan süngerimsi bölüm.
Kafa Kemiklerine İlişkin Terimler
Calvaria: Kafatası, kafa kubbesi
Cranium: Baş iskeleti
Cavum cranii: Kafatası boşluğu
Fonticulus: Bıngıldak, fontanella.
Mandibula: Alt çene kemiği
Maxilla: Üst çene kemiği
Orbita: Gözlerin bulunduğu boşluk,
göz çukuru
Os frontale: Alın kemiği, içinde sinüs
frontalis bulunur.
Os ethmoidale: Kafa tabanında,
burun boşluğunun üst kısmında
bulunan kemik, kalbur kemik.
Os hyoideum: Dilin alt kısmında yer
alan, "U" şeklinde olan kemik
Os lacrimale: Gözyaşı kemiği
Os nasale: Burun kemiği
Os occipitale: Cranium'un arka alt
tarafında yer alan kemik
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
Os palatinum: Damak kemiği
(Damağın ve burun boşluğunun arka
tarafının yapısına katılır)
Os parietale: Kafatasının üst yan
kısmında yer alan bir çift kemik
Os sphenoidale: Kafatasının taban
(basis) bölümünde yer alan kemik
Os temporale: Şakak kemiği (işitme
ve denge ile ilgili organlar bu kemiğin
içerisinde yer alır)
Os zygomaticum: Elmacık kemiği
Sinus paranasalis: Kafa kemiklerinin
bir kısmının içinde yer alan ve
burnun iç kısmına açılan boşluklar
Vomer: Burun bölmesinin (septum
nasi) alt-arka kısmını oluşturan
küçük, ince kemik
Concha nasalis inferior: Burun
boşluğu içinde yer alan kemik
7
Bireysel Etkinlik
Osteoloji
• Kafa kemikleri ile ilgili yapıların resimler çizerek adlarını
yazınız ve yazdığınız terimleri arkadaşlarınız ile telaffuz
ediniz.
Omurga ve Göğüs Kafesi Kemiklerine İlişkin Terimler
Atlas: Birinci cervical vertebraya
verilen isim
Axis: İkinci cervical vertebraya
verilen isim
Canalis vertebralis: Omuriliğin
bulunduğu kanal, omurga kanalı
Columna vertebralis: Omurga,
omurga sütunu
Os coccyx: Columna vertebralis'in en
sonunda yer alan dört vertebranın
birleşmesinden oluşan kemik, kuyruk
sokumu kemiği
Os costae: Kaburga
Os sacrum: Columna vertebralis'in
alt tarafında beş vertebranın
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
birleşmesiyle oluşmuş kemik (Pelvis
iskeletinin yapısına katılır)
Sternum: Göğüs kemiği
Toraks: Göğüs kafesi (Thoracal
vertebra'lar, sternum ve
kaburgaların meydana getirdiği yapı)
Vertebrae: Omurgayı oluşturan otuz
üç kemikten her biri, omur
Vertebra cervicalis: Boyun
bölgesinde bulunan vertebralar
Vertebral thoracalis: Sırt bölgesinde
bulunan vertebralar
Vertebra lumbalis: Bel bölgesinde
bulunan vertebralar
8
Osteoloji
Üst Ekstremite Kemiklerine İlişkin Terimler
Bireysel Etkinlik
Brachium: Kol
Carpus: El bileği, el bileğinde
bulunan kemikler
Clavicula: Köprücük kemiği
Digitus: El veya ayak parmağı
Humerus: Kol kemiği
Ossa manus: El kemikleri
Ossa metacarpi: El tarak kemikleri
Phalanx: Parmak kemiği
Pollex: El başparmağı
Radius: Ön kolun dış tarafında
bulunan kemik, döner kemik
İndex: İşaret parmağı
Olecranon: Dirsek çıkıntısı
Ossa antebrachium: Ön kol kemikleri
Ossa carpi: El bileği kemikleri
Ossa digitorum manus: El parmak
kemikleri
Scapula: Kürek kemiği
Ulnae: Ön kolun iç tarafında bulunan
kemik, dirsek kemiği
• Üst extremite kemikleri ilgili yapıların resimler çizerek adlarını
yazınız ve yazdığınız terimleri tekrarlayınız.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
9
Osteoloji
Alt Ekstremite Kemiklerine İlişkin Terimler
Bireysel Etkinlik
Acetabulum: Kalça kemiğindeki
femur başının oturduğu çukur
Calcaneus: Topuk kemiği
Cavitas pelvis: Pelvis boşluğu
Crus: Bacak
İlium: Kalça kemiğinin geniş olan üst
bölümü
İschium: Kalça kemiğinin arka alt
bölümünü oluşturan kemik
Metatarsus: Ayak tarak kemikleri
Os coxae: Kalça kemiği
Ossa crus: Bacak kemikleri
Ossa digitorum pedis: Ayak parmak
kemikleri
Os naviculare: Ayak bileğinde yer
alan sandala benzer kemik
Ossa pedis: Ayak kemikleri
Femur: Uyluk kemiği
Fibula: Bacak bölgesinde dış tarafta
yer alan kemik
Genus: Diz
Hallux: Ayak başparmağı
Patella: Diz kapağı kemiği
Pedis: Ayak
Pubis: Kalça kemiğinin ön bölümünü
oluşturan kemik
Pelvis: İki kalça kemiği ile sakrum'un
oluşturduğu iskelet bölümü
Talus: Aşık kemiği
Tarsus: Ayak bileği kemiklerinin
genel adı
Tibia: Bacak bölgesinde iç tarafta yer
alan kemik
• Alt extremite kemikleri ilgili yapıların resimler çizerek adlarını
yazınız ve yazdığınız terimleri tekrarlayınız.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
10
Osteoloji
Kemiklerle İlgili Klinik ve Semptom Terimleri
Callus: Kemik kırıklarında kırık
yerinde oluşan yeni kemik dokusu
Doğuştan kalça çıkığı: Kongenital
(doğuştan) olarak femur başının
acetabulum'un dışına çıkması
neticesi görülen kalça çıkığı
Fraktür: Kırık, kemik kırığı
Kifoz: Omurganın thoracal ve sacral
bölgelerinde konveksliği arkaya
doğru olan fizyolojik eğriliği
Lordoz: Omurganın cervical ve
lumbal bölgelerinde konveksliği öne
doğru olan fizyolojik eğriliği
Hidrosefali: Kafanın içinde sıvı
birikmesine bağlı kafa iskeletinin
normalden büyük olması
Osteomyelit: Kemik iliğinin
bakteriyel enfeksiyonu
Osteoporoz: Çeşitli nedenlerle kemik
kalsiyumunun azalmasına bağlı
kemiklerde yumuşama
Pes planus: Düz tabanlık
Skolyoz: Omurganın yana doğru
patolojik eğriliği
Travma: Çarpma, darbe
Kemiklerle İlgili Tanı ve Tedavi Terimleri
Örnek
Amputasyon: Extremitenin belli bir seviyeden kesilip çıkarılması işlemi
• Diz altı amputasyonu en sık uygulanan ekstremite
amputasyonudur. Alt ekstremitenin diz altından kesilerek
çıkarılması işlemidir.
Tartışma
Antropometri: İnsan vücudunun bölgelerinin ölçümü
Kemik iliği biyopsisi: Kemik iliğindeki kan hücrelerinin tipini ve sayısını belirlemeye
yönelik tanı yöntemi
Osteotomi: Kemiğin cerrahi yolla kesilerek düzeltilmesi
• Kemiklerle ilgili tıbbi terminolojiyi anlamanın ve
terminolojiye hakim olmanın önemini tartışınız.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
11
Özet
Osteoloji
•Hareket Sistemini meydana getiren kemikler İskelet Sistemi olarak
tanımlanmaktadır. Kemikler kaslar için tutunma yeri olarak görev
yapmalarının yanı sıra hareketlerin yapılabilmesinde de fonksiyon
görmektedirler. Kemikler birbirlerine eklemler aracılığıyla
bağlanmışlardır.
•Kemikleri oluşturan inorganik maddeler kemiğin sertliğini, organik
maddeler ise esnekliğini sağlarlar.
•Kemikler dıştan periosteum denen bir zarla sarılıdır. Periosteum hem
kasların tutunma yeri olarak görev yapar hem de kemiğin büyümesine
katkı sağlar. Uzun bir kemiğin iç kısmında kemik iliği yer almaktadır.
•Şekillerine göre kemikler uzun, kısa, yassı, düzensiz, havalı ve
sesamoid kemikler olmak üzere altı gruba ayrılmaktadırlar.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
12
Ödev
Osteoloji
• Kitap ve dergi gibi kaynaklardan kemikler ile ilgili
terminoloji bilgilerini toplayarak onları rapor hâline
getiriniz.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
13
Osteoloji
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdaki kemiklerden hangisi viscerocranium kemiklerindendir?
a) Humerus
b) Scapula
c) Mandibula
d) Femur
e) Radius
2. Aşağıdakilerden hangisi uzun kemikler grubuna girer?
a) Patella
b) Maxilla
c) Os coxa
d) Femur
e) Vertebra
3. Omurgada en üst seviyede yerleşmiş olan kemik grubu aşağıdakilerden
hangisidir?
a) Vertebrae cervicales
b) Vertebrae thoracicae
c) Vertabrae lumbales
d) Vertabrae sacrales
e) Os coccygea
4. Aşağıdaki terimlerden hangisi göğüs kafesi anlamına gelmektedir?
a) Sternum
b) Toraks
c) Costa
d) Clavicula
e) Manubrium
5. Aşağıdakilerden hangisi kemiklerin görevlerinden değildir?
a) Aktif olarak harekete katılma
b) Organları Koruma
c) Kan hücrelerinin üretimi
d) Mineral depolama
e) Dokuları destekleme
6. Kemiklerin dış yüzeyini saran zara ne ad verilir?
a) Endosteum
b) Osteosit
c) Metafiz
d) Diyafiz
e) Periosteum
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
14
Osteoloji
7. Alt çene kemiğine ne ad verilir?
a) Maxilla
b) Mandibula
c) Os frontale
d) Os parietale
e) Os temporale
8. Aşağıdaki kemiklerden hangisi alt extremiteye aittir?
a) Humerus
b) Scapula
c) Mandibula
d) Femur
e) Radius
9. Dirsek çıkıntısına ne ad verilir?
a) Tuberculum
b) Spina
c) Olecranon
d) Fossa
e) Sulcus
10. Pes planus ne anlama gelir?
a) Omurgada yana doğru eğrilik olması
b) Ekstremitenin tamamen yokluğu
c) Ayağın dışa bükük olması
d) Kafanın büyük olması
e) Düz tabanlık
Cevap Anahtarı
1.C, 2.D, 3.A, 4.B, 5.A, 6.E, 7.B, 8.D, 9.C, 10.E
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
15
Osteoloji
YARARLANILAN ve BAŞVURULABİLECEK DİĞER
KAYNAKLAR
Akkın, S. M., Toprak, M. (1993). Genel Anatomi Terminolojisi ve Kullanım Özellikleri,
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi.
Anatomy, TV-Anatomy-Study Guides Anatomical Language.
Arıncı, K., Elhan, A. (1983). Anatomi Terimleri (Nomina Anatomica), Ankara: Ankara
Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları.
Arıncı, K. ve Elhan, A. (1997). Anatomi, 2. Baskı, Ankara: Güneş Kitapevi.
Artukoğlu, M. A. (1997). Tıbbi Terminoloji, 1. Cilt, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık
İdaresi Yüksekokulu Yayınları.
Artukoğlu, M. A., Kaplan, A. ve Yılmaz, A. (2002). Tıbbi Dokümantasyon, Ankara: Türksev
Yayıncılık.
Arslantaş, D. ve Ark. (2012). Tıbbi Terminoloji, 1. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
Yayınları (Açıköğretim Fakültesi Yayınları).
Balcı, A. E. (2001). Tıbbi Dokümantasyon ve Tıbbi Arşivler, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yayınları.
Cankur, Ş. ve Kanbir, O. (2010). Spor Anatomisi, 1. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi.
Dere, F. (2000). Anatomi Atlası ve Ders Kitabı, 5. Baskı, Adana: Nobel Tıp Kitapevleri.
Drake, R. L., Vogl, A. W., Mitchell, A. W. M., Tibbitts, R. M., Richardson P. E., (Çeviri
Editörleri: İlgi, S. ve Yıldırım, M.). (2009). Gray's Anatomi Atlası. Ankara:
Güneş Tıp Kitabevleri.
Ekinci, S. ve Hatipoğlu, H. G. (2005). Yüksekokullar Tıbbı Terminoloji Ders Kitabı, 1.
Baskı, Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
Eroğlu, F. ve Polat, M. (2009). Tıbbi Terminoloji, 1. Baskı, Isparta: Fakülte Kitabevi.
Kavukçu, S. (1998). Tıbbi Terminoloji, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
16
Osteoloji
Kocatürk, U. (1994). Açıklamalı Tıp Terimleri Sözlüğü, 6. Basım, Ankara: Ankara
Üniversitesi Basımevi.
Kuyucu, Y. (1988). Tıp Terimlerinin Oluşması ile İlgili Genel Bilgiler ve Fonksiyonel
Anatomi Terimleri Sözlüğü, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2008).
Büro Yönetimi ve Sekreterlik. Tıbbi Terminoloji (Tedavi Hizmetleri),
Ankara. http: //mepeg.meb.gov.tr [Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. İnsan Anatomisine İlişkin Tıbbi Terimler,
Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Hareket ve Sinir Sistemi ile Psikiyatrik
Hastalıklara İlişkin Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov.tr
[Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Solunum ve Sindirim Sistemine İlişkin Tıbbi
Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov.tr [Erişim tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Kardiovasküler Sistem ile Kan ve Kan Yapıcı
Organlara İlişkin Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim
tarihi: 01.01.2013].
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Üriner, Genital ve Endokrin Sisteme ilişkin
Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov.tr [Erişim tarihi:
01.01.2013].
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
17
Osteoloji
MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011).
Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. Göz, Kulak-burun-boğaz ve Deriye İlişkin
Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov.tr [Erişim tarihi:
01.01.2013].
Mesut, R. (2011). Tıbbi Latince, 2. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
Mesut, R. (2011). Tıbbi Terminoloji, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
Moore, K. L. (2006). Clinically oriented anatomy, 5th ed. Philadelphia: Lippincott
Williams & Wilkins.
Öztürk, L., Aktan, Z. A. ve Varol, T. (1997). İşlevsel Anatomi, 1. Baskı, İzmir: Saray Tıp
Kitabevleri.
Pabst, R., Putz, R. (Çevirenler: Elhan, A. ve Karahan, S. T.). (2006). Sobotta İnsan
Anatomisi
Atlası (Baş, Boyun, Üst Ekstremite) 1. Cilt, 22. Baskı, Almanya.
Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Pabst, R. ve Putz, R. (Çevirenler: Elhan, A. ve Karahan, S. T.). (2006). Sobotta İnsan
Anatomisi
Atlası (Gövde, Organlar, Alt Ekstremite) 2. Cilt, 22. Baskı,
Almanya. Beta Basım
Yayım Dağıtım A.Ş.
Saladin, K. S. (2004). Anatomy and Pysiology: The unity of form and function, 3rd, NewYork: McGraw-Hill.
Sancak, B. ve Cumhur, M. (2008). Fonksiyonel Anatomi (Baş-Boyun ve İç Organlar), 4.
Basım, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Snell, R. S. (1995). Clinical Anatomy, Fifth edition. New York: Little, Brown and
Company.
Standring, S. (2008). Gray’s Anatomy, The Anatomical Basis of Clinical Practice,
40th Edition, Spain: Churchill Livingstone Elsevier.
Taner, D. (2000). Fonksiyonel Anatomi, 2. Basım, Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Taner, D. (2008). Fonksiyonel Nöroanatomi, 7. Basım, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
18
Osteoloji
Tengilimoğlu, D. ve Çıtak, N. (2003). Yönetici ve Tıp Sekreterliği, Ankara: Seçkin Yayınları.
Terminologia Anatomica. (1998). International Anatomical Terminology. FCAT (Federative
Commitee on Anatomical Terminology). George Thieme Verlag, Germany.
Toprak, M. ve Akkın, S. M. (1998). Anatomi Ders Kitabı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi,
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.
Uçmaz, R. (2002). Tıbbi Dokümantasyon II (Tıbbı – Arşivcilik), Bursa: Uludağ Üniversitesi
Yayınları.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19