zekat

Transkript

zekat

Z E K AT BAH S
VÜCÛBU (FAR Z YE T ) VE VE R ME YE N N G ÜNAHI
2672- İ b n A b b âs rad i yal lah u an h ' d an :
A ll ah R esû l ü sall all ah u al eyh i ve sel lem , M u âz ' ı Yem en ' e g ö n d er d iğ i
z am an , o n a şö yl e b u yu r d u :
" Sen eh l- i ki t ab o lan b ir kavm e g id i yo rsu n . O n lar ı d avet ed eceğ in i lk
şey, A ll ah ' a ku ll u kt u r . B u n u ö ğ ren d i kler in d e o n lar a A ll ah ' ı n g ece ve
g ü n d ü z b eş vaki t n am az kıl m ayı f arz kıl d ığ ı n ı b i ld i r. B u n u kab u l ed i p
u yg u l am aya b aşl ad ı klar ın d a, A ll ah ' ı n o n lar a m all ar ı n d a z en g i n ler in d en
al ın ı p f aki rl eri n e ver il ecek o lan z ekât ı f ar z kı ld ı ğ ın ı b il d ir . Z ekât alı rken
h al kın
g ö z ü n d e kıym et l i o l an m al lar ı ist em ekt en sakın . M az l u m u n
b ed d u asın d an d a kaçın . Ç ü n kü o n u n b ed d u ası i le A ll ah ar asın d a p er d e
yo kt u r. "
M âli k h ari ç, A lt ı h ad is im am ı.
2672- B u h ad isi Şâf iî ( Ü m m II , 61, 71) , A h m ed ( I, 233) , D âr im î ( I , 379,
384) , B u h âr î ( z ekât 1, II , 108; z ekât 41, I I, 125; z ekât 63, I I, 136; m az âli m 9,
I II ,
99; m ağ âz î 60, V, 109; t evh îd 1, VII I, 164) , M ü sli m ( î m ân 30- 31, s. 51) ,
Eb û D âvu d ( n o . 1584) , T ir m i z î ( n o . 625, 2014) , N esâî ( z ekât 46, V, 55) , İ b n
M âce ( n o . 1783) , İb n H u z eym e ( n o . 2275, 2346) , T ab erân î ( n o . 12207- 8) ,
İ b n H ib b ân ( n o . 156, 2410, 5058) , D âr eku t n î ( II , 135- 6) ve B eyh akî ( I V, 96,
101; VI, 93; VI I, 2, 7, 8) , Yah yâ b . A b d il lah b . M u h . b . Sayf î an Eb î M a' b ed
an İb n A b b âs asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2673- Eb û H u r eyr e r ad iyal lah u an h ' d an :
A l lah R esû lü sal lal lah u aleyh i ve sell em , vef at ed ip Eb û B ekr h al if e
o l d u ğ u z am an , A rap l ard an in kâr ed ip d in d en çı kan lar o l d u . Ö m er d ed i ki:
" B u i n san l arl a n asıl savaşır sın ? A l lah R esû l ü sal lal lah u al eyh i ve sell em
şö yl e b u yu rm u şt u r : " İ n san l ar L â il âh e i ll all ah d eyin ceye kad ar o n lar la
savaşm akla em r o lu n d u m . K im L â i lah e il lal lah d erse, can ın ı ve m al ın ı
b en d en ko r u m u ş o lu r . A n cak ( kan ı n ın d ö kü l m esin i ) h aked erse b aşka.
( G i z li g ü n ah lar ın ı n ) h esap lar ı A ll ah ' a ai t t i r. "
B u n u n ü z er i n e Eb û B ekr şu cevab ı ver d i : " Vall ah i n am az la z ekât
ar asın d a ayr ım yap an lar la savaşı rı m . Ç ü n kü z ekat m alı n h akkıd ı r . Vall ah i
A ll ah
R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve sel lem z am an ın d a O ' n a z ekât o l arak
ver m i ş o l d u klar ı d işi keçiyi b an a ( z ekât o lar ak) verm em eye yelt en ir ler se,
z ekât a en g el o l m ak su çu n d an d o l ayı o n lar la savaşır ım ."
So n r ad an Ö m er d ed i ki: " Vall ah i o n l ar l a savaşıl m ası ko n u su n d aki
h ü kü m , A ll ah ' ı n Eb û B ekr' in g ö n l ü n ü açm asın d an d o layı d ır . B u sayed e
o n l arl a savaşm an ın h ak o ld u ğ u n u ö ğ ren d i m . " A l t ı h ad i s im am ı.
2673- B u
h ad isi B u h âr î ( z ekât 1/ 6, II , 109; z ekât 40, II , 124- 125;
i st i t âb et ü ' l - m ü r t ed d î n 3, VI II , 50- 51; i ' t i sâm 2/ 9, VII I, 149- 150) , M ü sli m
( î m ân
n o . 32, s. 51- 52) , Eb û D âvu d ( n o . 1556- 7) , T ir m i z î ( n o . 2607) ve
N esâî ( z ekât 3, V, 14- 15; ci h âd 1/7- 9, VI, 5- 7) , U b eyd u ll ah b . A b d i ll ah b .
U t b e an Eb î H u r eyr e an Ö m er asl- ı sen ed i il e t ah r î c et t i ler .
( A ll ah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sell em b u yu r d u : )
" A l t ı n ve g ü m ü şü b u l u n u p d a o n u n z ekât ı n ı verm eyen kim se i çi n
K ıyam et g ü n ü n d e at eşt en levh alar h az ı rl an ır ve z ekât ın ı ver m ed i kl eri
al t ı n la g ü m ü ş ü z er i n d e kız ar t ı lı p yan ı , aln ı ve sır t ı d ağ l an ır . B u levh alar
so ğ u d u kça, m i kt ar ı el li b in yıl o l an b i r g ü n d e t ekr ar kız d ı rı lar ak d ağ lan ı r.
K u ll ar ı n
yarg ı lan m ası b it in ci ye d ek b u b ö yle d evam ed er. So n ra ya
cen n et e g id er , ya d a ceh en n em e." D en il d i ki:
" Ey A l lah R esû l ü ! Ya d eve ( sah ib i ) ? "
" Z ekât ver m eyen - ki su b aşın a g el d ikl er i n d e sağ ıl ıp m u h t açl ara ver m ek
d e b u h akl ard an d ı r- d eve sah i b i için K ı yam et g ü n ü n d e b ü yü k ve açık b ir
yer t ayi n ed i li r . D eveler d en t ek b i r yavr u b i le d ı şar d a kal m am ak ü z er e
sah i b in i ayaklar ıyl a ez er, d işl er i yl e ısır ı rl ar. D eve sü r ü sü n ü n b aş t ar af ı
o n u çiğ n eyip g eçer ken so n t ar af ı t ekrar çi ğ n er . B u d u ru m , m i kt ar ı el li b i n
yı l o lan b ir g ü n d e ku l lar ar asın d aki m ah kem e b i t i n ceye kad ar b ö yl e d evam
ed er . O n d an so n r a ya cen n et e g id er ler ya d a ceh en n em e. "
D en il d i ki:
" Ey A l lah R esû l ü ! Ya sı ğ ır ve ko yu n u o lan l ar ? "
" O n l ar d a ö yle. H akkı veri lm eyen b u h ayvan l ara K ıyam et g ü n ü n d e g en iş
ve b ü yü k b i r yer h az ır lan ı r. B o yn u z l u , b o yn u z su z , sakat ve sağ l am h i çb ir
sı ğ ır ve ko yu n kalm az h ep si b o yn u z l ar ı i le o n u ( z ekât ın ı verm eyen i ) sü rer
ve ayaklar ı i le çiğ n er ler . B i n yı la d en k b ir g ü n d e ( b u h ayvan l ar ı n ) i lk
kaf il esi g el ip g eçt i ğ in d e d i ğ er kaf i lel er ar d ı n d an g eli p ayn ı şeyi
yap acakl ard ı r . B u az ap , ku ll ar arasın d aki m ah kem e g ö rü l ü n ceye d ek b ö yle
sü r ecekt ir . O n d an so n r a ya cen n et e, ya d a ceh en n em e g i d ecekler d ir . "
" Ya at lar ? "
" A t l ar ü ç kısı m d ır : K işi içi n ecr e vesi le o l an at ; ki şi i çin set r e
( g ü n ah lar ın ı ö r t m eye) vesi le o lan at ve vi z r ( g ü n ah ) a sü r ü kleyen at .
Eci r vesil esi o l an at a g el in ce b u , A ll ah yo l u n a vakf ed i len at t ır . K i şi o
at ı
çayır l ıklar d a ve o t l akl ard a b esl er. B akı m ın ı g ayet g ü z el yap ar . O sü r e
z ar f ı n d a o n a yed ir d iğ i ve içi rd i kler in i n kar şıl ığ ı n d a b ir ço k ecir alı r.
Yayl ad an veya çayır d an al ın ı p d a b ir yer e g ö t ü r ü lm eye b aşlad ığ ı z am an ,
ad ı m l ar ı ve t er sler i ( p i sli kler i) h ep sevap vesil esi o lu r . H at t a b i r n eh ir d en
g eçi p su i çse, sah ib i su l am ak i st em ese b il e o n u n içi n b i r sevap vesil esi
o l u r . İşt e b ö yle b ir at o n u n içi n b ü t ü n ü yle b i r m ü kâf at vesi lesid i r .
Set r vesi lesi o l an at a g eli n ce; A ll ah yo l u n d a vakf ed il m em i ş, sad ece
i h t iyaç için b esl en m iş ve sır t ı n d a b o yn u n d a A ll ah ' ın h akkı o l d u ğ u n u
u n u t m ad ı ğ ı
at t ır . İ şt e b ö yle b ir at o n u n içi n b ir set r ( g ü n ah ö rt m e)
vesil esi o lu r .
G ü n ah a sü rü kl eyen at a g eli n ce: M esela i n san ı n b ir at ı var d ır , sı rf
g ö st eri ş, ö vü n m e, b ö b ü rl en m e ve m ü slü m an l ara kar şı ü st ü n l ü k t aslam ak
i çin o n a b akm ı şt ı r; i şt e b u at d a g ü n ah a vesi le o lu r ."
A ll ah R esû l ü sall all ah u al eyh i ve sell em ' e m erkep ler h akkın d a
so r m u şl ar d ı .
K ar şıl ık o lar ak şu cevab ı ver m i şt i : " B u ko n u d a b el li b ir
h ü kü m
in m em işt ir , b u n u n yan ı sır a) b an a şu eşsiz âyet t en b aşkası
i n m em i şt i r :
" H er ki m z err e m ikt arı h ayı r yap ar sa o n u n karşı lı ğ ın ı g ö r ü r ; h er ki m
z er re m i kt ar ı şer i şler se o n u n kar şıl ığ ı n ı g ö rü r ." ( Z i lz âl , 99/ 8- 8) "
T i r m iz î h ar iç, A l t ı h ad i s i m am ı . L af ı z M ü sl im ' e ai t t ir .
2674- B u
B eyh akî
i le;
h ad isi M ü sl im ( z ekât n o . 24- 25, s. 680) , Eb û D âvu d ( n o . 1659) ve
( IV, 119) , Z eyd b . Esl em an Eb î Sâli h an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i
T ayâli sî
M ü sli m
el - Evsat
B eyh akî
i le;
( s. 319) , A b d ü rr ez z âk ( n o . 6858) , A h m ed ( II , 262, 275, 383) ,
( z ekât n o . 26, s. 682) , Eb û D âvu d ( n o . 1658) , T ab er ân î ( M .
I , 113a) , İb n H u z eym e ( n o . 2252, 2291) , İ b n H i b b ân ( n o . 3242) ve
( IV, 81) , Sü h eyl b . eb î Sâl ih an eb îh î an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i
İ b n M âce ( n o . 1786) , M u h . b . O sm ân an A b d il az îz b . e. H âz ı m an i ' l - A lâ b .
A b d ir rah m an an eb î h î an Eb î H u r eyr e sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2675D i ğ er r ivayet t e: " Si z d en b i ri K ıyam et g ü n ü n d e ko yu n sır t ın d a
m eleyerek g el ecek ve ( şef aat d il em ek i çin ) b an a: " Ey M u h am m ed ! " d iye
seslen ecek.
O n a: " B en ( z am an ı n d a) t eb l iğ et t im ; art ık sen i n i çin b ir şey
yap am am " d i yeceğ im . Yin e siz d en b ir i K ı yam et t e b ö ğ ü r en d eveyi sır t ın a
yü kl en m iş b ir h ald e g el ecek ve b an a: " Ey M u h am m ed ! " d i ye seslen ecek.
B en d e o n a şö yl e d i yeceğ im : " B en t eb l iğ et t im ; ar t ı k sen in i çi n b ir şey
yap am am , sen ken d i n e yap acağ ı n ı yap t ı n " . "
2675- B u ri vayet i B u h âr î ( z ekât 3, II , 110) ve N esâî ( z ekât 6, V, 23- 24) ,
Şu ayb an Eb î' z - Z i n âd an i ' l - A ' r ec an H u r eyre asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2676D i ğ er b ir ri vayet : " K i m i n m al ı o l u p d a z ekât ın ı ver m ez se o m al,
K ıyam et g ü n ü sah i b i için d az lak b aşlı ve iki g ö z ü ar ası n d a kar a b ir n o kt a
b u l u n an b ü yü k b ir ej d erh a şekl in d e g eli p b o yn u n a d o lan acak ve o n u i ki
d u d ağ ı i le yakalayar ak şö yl e d i yecekt ir :
" B en b i ri kt i r ip d e z ekât ın ı ver m ed iğ i n m alı n ım " . "
So n r a şu âyet i o ku d u : " A ll ah ' ı n b o l n i m et ler in d en verd i kler in d e
ci m r il ik ed en l er, sakın b u n u n ken d i ler i için h ayır lı o l d u ğ u n u san m asın l ar.
B il aki s b u o n l ar ı n kö t ü lü ğ ü n ed i r. C im r i li k yap t ı klar ı şey K ı yam et g ü n ü
b o yu n l arı n a d o l an acakt ı r ." ( Â l - i İ m r ân , 3/180) "
2676- B u
r ivayet i M âli k ( z ekât 22, s. 256) , Şâf i î ( Ü m m II , 2) , A h m ed ( I I,
355) , B u h ârî ( z ekât 3, II , 110; t ef sîr Â l- i İ m r ân 14, V, 172) , N esâî ( cen âiz
20/ 2, V, 39) ve B eyh akî ( IV, 81) , A b d u ll ah b . D î n âr an Eb î Sâli h es- Sem m ân
an Eb î H u r eyr e asl- ı sen ed i il e t ah r î c et t i ler .
2677D iğ er r ivayet t e: " Eb û H u r eyre' ye so ru l d u : " D even in h akkı n ed ir ? "
C evap verd i : " İ yi ler in i ver ir sin . Sü t ü ço k o l an lar ı sü t ü n d en yar ar lan m ak
ü z er e em an et ver ir sin . B in i lm ek ü z ere ö d ü n ç ver i rsi n . D ö l lem ek ü z er e
er kek d eveyi em an et ver ir sin . D i şi d even i n sü t ü n d en ( f akir ler e) içi ri r si n
ve su çekm ek içi n d eveyi em an et ver ir sin . "
2677- B u r ivayet i Eb û D âvu d ( n o . 1660) ve N esâî ( z ekât 2/3, V, 12- 13) ,
K at âd e an Eb î A m r el - G u d ân î an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2678- M ü sli m , C âb ir ' d en b en z er i n i ri vayet et t i ; o n d a şö yl e g eçer :
" D ef in e sah i b i d ef i n en in h akkı n ı ( z ekât ı n ı) ver m ez se, K ıyam et g ü n ü n d e
d ef in esi d az lak b aşl ı b ir ej d erh a o lu p ağ z ın ı açar ak o n u ko val ayacakt ı r.
O n a yaklaşt ı ğ ı z am an o n d an kaçacak; ej d er h a i se ar kası n d an şö yle
seslen ecekt i r: " G el saklad ı ğ ın d ef in en i al ! B en i m o n a i h t iyacım yo k! ."
O n d an ku rt u l u ş o lm ad ı ğ ın ı an layın ca, eli n i o n u n ağ z ı n a so kacakt ı r.
Ej d erh a d a, o n u n eli n i h u r m a h asır ı n ı p ar çalar g i b i p arçalayacakt ı r. "
2678- B u
h ad i si M ü sli m ( z ekât n o . 27- 28, s. 684- 5) , i ki ayr ı t ar i kt en o l m ak
ü z er e İb n C ü r eyc ve A b d ü l m eli k an Eb î ' z - Z ü b eyr an C âb i r asl - ı sen ed i i le
t ah r îc et t i.
" M alı n ın z ekât ın ı ver d iğ i n z am an , ü z eri n d eki b o rcu n u ö d em iş o lu r su n ."
T i r m iz î
2679- B u
h ad isi T ir m i z î ( n o . 618) ve İ b n M âce ( n o . 1788) , A m r b . el- H âr is
an D err âc an A b d i rr ah m an b . H u ceyr e an Eb î H u r eyre asl- ı sen ed i i le
t ah r îc et t il er .
D ah a so n ra T ir m i z î, " h asen g ar îb " h ü km ü ver m i şt i r. B u n u r i vayet ed en
el - H âki m ' in
sıh h at h ü km ü n ü Z eh eb î d e o n ayl am ışt ır . İr âkî i se " İ b n
H ib b ân ' ı n şart ın ca sah îh " o ld u ğ u n u sö ylem i şt i r . İb n H acer i se z aaf ın a
kâi l o lm u şt u r ( F eyd I, 253) .
A l lah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em z ekât ı em ret t i. D en i ld i ki: " İ b n
C em îl , H âli d b . el - Vel îd , A b b âs z ekât verm ed i ." Şö yle b u yu r d u :
" İ b n C em îl z ekât ver m ekt en n asıl çekin i r ki? Ö n ce f aki r d i, so n r a A l lah
ve
R esû lü o n u m u h t aç d u r u m d an ku rt ar d ıl ar . H âli d ' e g eli n ce, z ekât
i st em ekl e o n a h aksı z lı k ed iyo r su n u z . Z ir a H âl id , z ı r h lar ın ı vakf et m i ş ve
si lah l ar ı n ı A ll ah yo lu n d a h az ır lam ı şt ı r . A b b âs' a g el in ce o , A l lah R esû l ü
sal lall ah u al eyh i ve sel lem ' i n am casıd ı r. Z ekât o n a vâcip t i r. A m a A b b as' ı n
z ekât ı ( vakt i n d en ö n ce) b ir m isl iyl e b erab er ver il m işt ir . "
2680- B u h ad i si B u h âr î ( ez kât 49, I I, 128- 129) , M ü sli m ( z ekât n o . 11, s.
676- 7) ,
A h m ed ( II , 322) , Eb û D âvu d ( n o . 1623) , N esâî ( z ekât 15/2, V,
33- 34) , İ b n H u z eym e ( n o . 2330) , İ b n H ib b ân ( n o . 3262) , D âr eku t n î ( II , 123)
ve
B eyh akî ( I V, 111) , Eb û ' z - Z in âd an i' l- A ' r ec an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i
i le t ah r îc et t il er.
2681B ir r ivayet t e: " B i r m i sl i il e o l m ak ü z er e ( A b b as' ın sad akasın ı ) b en
ö d eyeceğ im " şekl in d ed i r. B u h âr î, M ü sli m , Eb û D âvu d ve N esâî.
2681- B u h ad i si B u h âr î ( ez kât 49, I I, 128- 129) , M ü sli m ( z ekât n o . 11, s.
676- 7) ,
A h m ed ( II , 322) , Eb û D âvu d ( n o . 1623) , N esâî ( z ekât 15/2, V,
33- 34) , İ b n H u z eym e ( n o . 2330) , İ b n H ib b ân ( n o . 3262) , D âr eku t n î ( II , 123)
ve
B eyh akî ( I V, 111) , Eb û ' z - Z in âd an i' l- A ' r ec an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i
2682- Eb û R âf i rad i yal lah u an h ' d an :
Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sell em , Ö m er ' i z ekât t o p lam aya
g ö n d er d i. A b b âs' a g i t t i . A b b âs o n a ser t d avran ı n ca, g id i p Peyg am b er
sal lall ah u aleyh i ve sel lem ' e şi kayet et t i . Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve
sel lem şö yle b u yu rd u : " Ey Ö m er! B i lm i yo r m u su n ki şi n in am cası b ab a
yar ısı d ır . A b b âs b u yı lı n z ekât ı n ı g eçen yıl p eşin verd i ."
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a l eyyi n b i r isn âd l a.
2682- İ sn âd ın d a yer al an râvi ler in d en İsm aî l el - M ekkî , t evsî k ed il m ekle
b i r li kt e h akkın d a m en f î sö z l er d e sarf ed il m i şt i r ( M ecm a' II I, 79) .
2683- M u âz r ad i yall ah u an h ' d an :
" K im m alı n ın z ekât ı n ı ecr in i u m arak veri r se, ecr i n i alı r . K i m d e
ver m ez se o n d an ( z o r la) al ır ım . B u d ef a m al ın ı n yar ısı b o r çl ard an b ir b o r ç
( g i b i)
o lm u ş o lu r . Ey R ab b i m i z ! M u h am m ed ai lesin e o n d an ( z ekât
m alı n d an ) b ir şey yo kt u r. " R ez în
2684- En es rad i yal lah u an h ' d an :
" K ıyam et g ü n ü n d e f akir ler d en d o layı z en g in l eri n vay h ali n e. Ç ü n kü
o n l ar şö yl e d iyecekl erd i r : " Ey R ab b im iz ! B u z en g in l er b i z e h aksız l ık
et t il er . B i z im i çin o n lar a f arz kıl d ığ ı n h akkım ız ı ver m ed il er. " A l lah T eâlâ
da
şö yle
b u yu racakt ı r :
" İ z z et im
ve
C el âli m
h akkı
içi n ,
si z i
yaklaşt ır acağ ı m , o n lar ı u z akl aşt ı racağ ım ." A ll ah R esû l ü sal lall ah u al eyh i
ve sel lem d ah a so n ra şu âyet i o ku d u : " O n lar ın m al lar ın d a d il en en ve
yo ksu l içi n b el ir li b i r h ak vard ı r ." ( M eâr ic, 70/25- 25) "
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' s- Sağ îr ve el - M u ' cem u ' l- Evsat ' t a.
2684- R âvi ler in d en el - H âri s b . en - N u ' m ân z ayı f t ı r ( M ecm a' II I, 62) .
2685- Ö m er r ad i yall ah u an h ' d an :
" Z ekât ın veri lm em esi , karad a ve d en i z d e m al lar ın t el ef i n e n ed en o l u r. "
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a z ayıf b i r sen ed le.
2685- H eysem î ' ye g ö r e r âvil eri n d en A m r b . H ârû n z ayı f t ı r ( M ecm a' II I, 63) .
2686- B ez z âr ,Â i şe' d en :
" Sad aka veya z ekât , ( veri lm eyer ek) kar ı şt ı ğ ı m alı m u t l aka b o z ar . "
2686- B u
h ad isi B ez z âr ( n o . 881) , M u h . b . A b d i la' lâ an O sm ân b .
A b d ir rah m an el - C u m ah î an H i şâm b . U r ve an eb îh î an Â i şe sen ed i i le
t ah r îc et t i.
O sm ân h akkın d a Eb û H ât i m : " H ad i sler i yaz ıl ır , an cak i h t i câc ed i lm ez "
d em işt ir ( M ecm a' I II , 64) .
2687- B ü reyd e r ad iyall ah u an h ' d an :
" B ir kavi m z ekât verm ez se m u t l aka A l lah o n l ara kıt lı k veri r ."
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a.
2687- B u
h ad i si el - H âki m ve B eyh akî d e t ah r îc et m işt ir . R âvil er i g ü ven il ir
ki m seler d ir ( T er g îb I, 543) .
2688- N âf i ' d en :
İb n Ö m er şö yle d erd i : " Ü z er in d en b ir yıl g eçm ed i kçe h er h an g i b ir
m ald a z ekât vâci p o l m az ." M âli k
2688- B u m evkû f u M âl ik ( z ekât n o . 6, s. 246) , an N âf i' an İ b n Ö m er sen ed i
i le t ah r îc et t i.
2689T ir m i z î
d ayan d ır m ı şt ı r :
bu
( m evkû f )
h ad isi
şu
l af ı z la
( Peyg am b er ' e)
" K im b ir m al eld e ed erse, ü z er in d en b ir yıl g eçi n ceye kad ar , z ekât ı
o l m az ."
2689- B u
h ad isi T i r m iz î ( n o . 631) , Yah yâ b . M û sâ an H âr û n b . Sâl ih an
A b d ir rah m an b . Z eyd b . Esl em an eb î h î an İb n Ö m er sen ed i il e m erf û
o l arak; M u h . b . B eşşâr an A b d il veh h âb es- Sekaf î an Eyyû b an N âf i ' an
İ b n Ö m er sen ed i ( n o . 632) il e m evkû f o l ar ak t ah rî c et m i şt i r.
T i r m iz î ,
m evkû f
g ö r m ü şt ü r .
r i vayet i
( İbn
Ö m er ' i n
sö z ü
o l m asın ı )
d ah a
sah î h
2690- A lî r ad iyall ah u an h ' d an :
" A b b âs b i r an ö n ce h ayr a g i rm ek içi n , ü z er in d en yıl g eçm ed en m al ın ı n
z ekât ı n ı
er ken d en verm ek içi n A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve
sel lem ' d en i z i n i st ed i , O d a iz i n verd i ." Eb û D âvu d ve T ir m i z î.
2690- B u
h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1624) , T i rm iz î ( n o . 678) ve İ b n M âce ( n o .
1795) ,
Saî b b . M an sû r an İsm aî l b . Z eker iyyâ an i' l- H accâc b . D în âr
an i ' l - H akem an H u ceyye b . D î n âr an A l î asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
B u h ad is, el - H akem an i ' l - H asan b . M ü sli m t ari kiyle m ü rsel o l arak d a
t ah r îc o l u n m u şt u r. Eb û D âvu d ve D âr eku t n î , b u n u t er cî h et m i şler d ir .
2691- Eb yad b . H am m âl r ad iyall ah u an h ' d an :
" O , Peyg am b er sall all ah u al eyh i ve sell em ' e ( kavm in i n ) t em sil ci( si)
o l arak
g eld i ğ i z am an , Seb e' h alkı n d an z ekât alm am ası h u su su n d a
ko n u şu n ca,
şö yle b u yu r d u : " Ey Seb e' n i n kard eşi ! Z ekât verm en iz
f ar z d ı r ." B u n u n ü z er in e ( Eb yad ) d ed i ki : " Ey A l lah R esû lü ! B iz sad ece
p am u k ekt i k. Seb e' h al kı d ağ ı ld ı . O n lar d an M e' r ib ' d e p ek az ı kal d ı. "
B u n u n ü z er i n e A ll ah R esû lü sall all ah u aleyh i ve sell em , Seb e'
h al kın d an M e' r i b ' d e g er i kalan lar i le M u âf ir b ez in i n kı ym et i n e d en k o l m ak
ü z er e h er yıl yet m i ş t akı m el b ise ver m el er i ü z eri n d e an l aşm a yap t ı . B u n u
A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sel lem vef at ed in ceye kad ar ö d em eyi
sü r d ü r d ü ler . So n r a z ekât
m em u rl arı
bu
an l aşm ayı
u yg u lam ad an
kal d ır d ıl ar.
Eb û B ekr , h al if e o l u n ca A ll ah R esû lü ' n ü n yap t ığ ı b u
an l aşm ayı t ekr ar g et ir d i. Eb û B ekr ö l ü n ce, b u an l aşm a z ekât ı n g er eğ in e
g ö r e ver g iye d ö n ü şt ü r ü ld ü . "
Eb û D âvu d
2691- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 3028) , A b d u ll ah b . ez - Z ü b eyr an F erec b .
Saî d an am m i h î Sâb i t b . Saîd an eb î h î Saî d b . Eb yad an ced d îh î A b yad b .
H am m âl sen ed i i le t ah r îc et t i.
2692- O sm ân b . Eb i ' l - Â s rad i yal lah u an h ' d an :
" Sakî f d el eg esi A l lah ' ın R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sel lem ' e
g el d ikl er i n d e kalp l eri d ah a i yi yu m u şasın ve et ki li o lsu n d i ye o n l arı
m esci d d e ağ ı r lad ı. Savaş içi n asker e çağ r ıl m ayı, ( z ekât l ar ı t o p l an ı r ken )
ö şü r
verm em eyi ve n am az kıl m am ayı şar t ko şt u l ar. B u n u n ü z er in e
R esû l u ll ah sall all ah u aleyh i ve sell em : " Si z d en ( b el li b i r sü re) ci h ad i çi n
askere çağ r ı lm ası n , ö şü r d e al ın m ası n ; f akat içi n d e r ü kû ( n am az )
b u l u n m ayan b i r d in d e h ayı r yo kt u r " b u yu r d u ."
2692- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 3026) , A h m ed b . A lî b . Sü veyd
an i ' t - T ayâl isî an H am m âd b . Selem e an H u m eyd an i ' l - H asan an O sm ân
sen ed i il e t ah ri c et t i .
H asan ' ın O sm ân ' d an h ad i s d i n lem ed i ğ i sö yl en m ekt ed i r.
2693- Veh b b . M ü n eb b ih ' d en :
C âb i r' e Sakî f ' in d u r u m u n u so rd u m . " O n l ar b iat et t ikl eri n d e, z ekât
ver m em eyi
ve cih ad et m em eyi d e şart ko şt u lar m ı? " C âb ir , d ah a so n r a
A ll ah
R esû lü sal lal lah u aleyh i ve sell em ' in şö yl e b u yu r d u ğ u n u
d u yd u ğ u n u sö yled i: " M ü slü m an o l d u kl arı t akd ir d e z ekât d a ver ecekl er,
savaşa d a g i d ecekl er . "
İ kisi d e Eb û D âvu d ' a ai t t i r.
2693- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 3025) , el - H asan b . es- Sab b âh an İ sm aîl
b.
A b d i lkerî m an İ b râh î m b . A kî l b . M ü n eb b i h an eb î h î an Veh b an C âb ir
sen ed i il e t ah rî c et i.
İ b r âh î m ve r ivayet l eri h akkı n d a Yah yâ b . M aîn : " O n u g ö r d ü m . B i r b ei si
yo kt u r. B ü t ü n r ivayet l eri el ler in e g eçen b ir sah i f ed en ib ar et o l sa g erek"
d em işt ir .
NAK T (PAR A), H AYVAN, E K N VE A AÇLAR IN
ZE K ÂT I
2694- el - H âr i s el- A ' ver ' d en , o d a A l î' d en :
" Eğ er iki yü z d ir h em i n o l u p ü z eri n d en b i r yıl g eçerse, b eş d i rh em ( yan i
kı rkt a b ir in i ) z ekât verm en g er ekir . Yi rm i d in ar a u laşm ad ıkça alt ın i çi n
h i çb ir şey g er ekm ez . A m a yi rm i d in ar o l u p d a ü z er in d en b ir yı l g eçer se o
z am an yar ım d in ar z ekât ver eceksin , f az la o l u rsa o n a g ö r e h esap l ayı p
f az la ver eceksi n ." ( R âvi d ed i ki: " F az la o lu r sa h esap layıp f az l a vereceksi n
sö z ü ,
A lî ' ye m i ai t t i r yo ksa, A ll ah R esû lü ' n e m i n i sb et et m i şt i r,
b i lm iyo r u m . " ) " Ü z er in d en b ir yı l g eçm ed ikçe h i çb i r m al d a z ekât yo kt u r ."
Eb û D âvu d
2694- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1573) , Sü l eym ân b . D âvu d el - M ih r î an
İbn
Veh b an C er îr b . H âz ı m an Eb î İsh âk an Â sım b . D am r e ve' l - H âri s an
A lî sen ed i il e t ah r î c et t i .
Â sı m
g ü ven il ir , H âr is i se i h t i laf lı b ir râvid i r . İb n H acer b u n u n i sn âd ı
h akkın d a h asen h ü km ü ver m i şt i r ( N eyl I V, 148) .
2695- Eb û Saîd rad i yal lah u an h ' d an :
" B eş û ki yed en ( yan i ikiyü z d ir h em d en ) aşağ ı m i kt ar d a o l an g ü m ü şt e
z ekât yo kt u r . B eş d even in aşağ ı sın d a z ekât yo kt u r. B eş vesk m i kt ar ın ı n
aşağ ın d a( ki h u rm a, ü z ü m ve t ah ı ll ard a d a) z ekât yo kt u r ." A l t ı h ad is
i m am ı .
2695- B u h ad i si M âli k ( z ekât 1, s. 244) , T ayâli sî ( n o . 2197) , A b d ü r r ez z âk
( n o . 7253- 55) , Şâf i î ( Ü m m , I I, 3, 25, 33; VI I, 180) , A h m ed ( I II , 6, 44, 59, 60,
73,
74, 79, 86, 97) , D âri m î ( I , 384) , B u h âr î ( z ekât 4, I I, 111; 32, I I, 121) ,
M ü sli m
( z ekât n o . 1- 5, s. 672- 4) , Eb û D âvu d ( n o . 1558) , T ir m i z î ( n o .
626- 7) ,
N esâî ( z ekât 5/ 1, V, 17; z ekât 18, V, 36, 21, V, 39; 22, V, 40; 23- 24,
V,
40) , İ b n M âce ( n o . 1793, 1799) , Eb û Ya' l â ( n o . 979, 1071, 1201) , İ b n
H u z eym e ( n o . 2263, 2293- 5, 2298, 2301- 2) , T ah âvî ( I I, 34) , İb n H ib b ân ( n o .
3257, 3264- 6, 3270- 1) , D âreku t n î ( II , 92- 93, 98, 129) ve B eyh akî ( I V, 106,
120, 124, 128, 133; VII , 5) , Yah yâ b . U m âr e an Eb î Saî d el - H u d rî asl - ı
sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
B ir u ki ye 40 d ir h em ; b i r vasak 60 sâ' d ı r, b i r sâ i se 3333 g ram d ı r . B ir sevd
ü çl e o n ar asın d a o lan d eveler d ir .
2696- İ b n Ö m er r ad i yall ah u an h ' d an :
A l lah R esû lü sal lal lah u aleyh i ve sell em , ( m al lar d an alı n m ası g er ekl i)
z ekât
h akkı n d a b i r m ekt u p
yaz d ı rd ı ;
an cak z ekât
m em u r lar ın a
g ö n d er em ed en vef at et t i . O n u kı lı cıyl a b er ab er b ir yer e ko ym u şt u . Eb û
B ekr , h ali f e o lu n ca o n u u yg u lad ı . Ö m er d e ö l ü n ceye kad ar o n u u yg u lad ı .
O r ad a şu n lar yaz ıl ı id i : " B eş d evesi o l an b i r ko yu n , o n d evesi o l an i ki
ko yu n , o n b eş d evesi o lan ü ç; yir m i d evesi o l an d ö r t ko yu n z ekât ver ecek.
Yi r m ib eş d evesi o lan , o t u z b eşe u l aşı n caya kad ar i ki yaşı n d a b i r d eve
ver ecekt ir .
B ir ar t arsa kı r kb eş o lu n caya kad ar ü ç yaşı n d a b i r d işi d eve
ver ecekt ir .
B i r ar t ar sa alt m ı şa kad ar d ö r t yaşın a g i r m iş d i şi d eve
ver ecekt ir . B i r d ah a ar t ar sa yet m iş b eşe kad ar b eş yaşın a g ir m i ş d i şi d eve
ver ecekt ir . B ir d ah a art arsa d o ksan a kad ar iki 3 yaşı n d a sağ ıl ı d işi d eve
ver ecekt ir . B ir d ah a art arsa, yü z yir m i ye kad ar iki d ö r t yaşın d a d işi d eve
ver ecekt ir . Eğ er d eve sayısı b u n d an ço k ve f az l a ise, h er ell id e b ir h ı kka( 4
yaşın d a d işi d eve) , h er kı rkt a b i r 3 yaşın d a sağ ı lı d i şi d eve ver ecekt ir .
K o yu n d a, kır kt a b i r ko yu n , yü z yi rm iye kad ar b ö yle ( t ek ko yu n ) .
Yü z yi rm ib i re u laşın ca i kiyü z e kad ar iki ko yu n ; b i r d ah a art ar sa ( i kiyü z b ir e
u l aşın ca) ü çyü z e kad ar ü ç ko yu n z ekât ver ecekt ir .
Eğ er ko yu n lar b u n d an f az l a ve ço k o lu r sa ( ü çyü z e u laşı n ca) , h er yü z
ko yu n a b i r ko yu n ver ecekt ir . Yü z d en aşağ ı kal an kü su rat a z ekât d ü şm ez .
Z ekât ko r ku su yl a b i r arad a o lan lar ayr ıl m az , ayr ı o l an l ar b ir l eşt ir i lm ez . İ ki
o r t ağ ın m alı n d an al ın an z ekât t a, h er i ki si d e ad al et ü z er e b i rb i r ler in e
b aşvu r u rl ar. Sakat , yaşlı ve ku su r lu h ayvan z ekât o l arak ver il m ez ."
2696- B u h ad i si Şâf i î ( Ü m m , I I, 4; VI I, 157) , A h m ed ( II , 14, 15) , D âri m î ( I,
381, 382) , Eb û D âvu d ( n o . 1568) , T ir m i z î ( n o . 621) , Eb û Ya' l â ( Şeh id A li
254a) ,
İb n H u z eym e ( n o . 2267) , el- H âkim ( I, 393) ve B eyh akî ( I V, 88, 105) ,
Sü f yân b . H ü seyn an i ' z - Z ü h rî an Sâli m b . A b d il lah b . Ö m er an eb î h î asl - ı
T i r m iz î
isn âd ı h akkı n d a " h asen " h ü km ü ver d i. Z ü h r î' n in d iğ er ash âb ı b u
h ad i si o n d an m ü rsel o l arak ri vayet et m i şler d ir . F akat Sü leym ân b . K esîr
d e an i ' z - Z ü h rî an Sâli m an eb îh î t ari ki il e Sü f yân ' a m ü t âb aat et m işt ir . B u
t ar ikt en İ b n M âce ( n o . 1798, 1805) ve B eyh akî ( I V, 88) t ah r îc et t il er. A n cak
m aal esef Sü leym ân z ayı f b ir r âvid i r. B u n a r ağ m en T i rm iz î' n in b il d ir d i ğ in e
g ö r e h er i kisi n in m evsû l r i vayet ler i B u h ârî ' ye g ö r e m ah f û z d u r .
2697D i ğ er b i r r ivayet t e: " Z ekât t o p l ayı cı g eld i ğ i z am an , ko yu n lar ü çe
t aksim ed i li r; ü çt e b ir i kö t ü , ü çt e b ir i iyi o l an lar , ü çt e b ir i d e o rt a h al li
o l an lar . Z ekât m em u r u o r t a h all i kı sm ı n d an alı r. " Eb û D âvu d ve T i rm iz î .
2697- B u h ad i si Şâf i î ( Ü m m , I I, 4; VI I, 157) , A h m ed ( II , 14, 15) , D âri m î ( I,
381, 382) , Eb û D âvu d ( n o . 1568) , T ir m i z î ( n o . 621) , Eb û Ya' l â ( Şeh id A li
254a) ,
İb n H u z eym e ( n o . 2267) , el- H âkim ( I, 393) ve B eyh akî ( I V, 88, 105) ,
Sü f yân b . H ü seyn an i ' z - Z ü h rî an Sâli m b . A b d il lah b . Ö m er an eb î h î asl - ı
T i r m iz î
isn âd ı h akkı n d a " h asen " h ü km ü ver d i. Z ü h r î' n in d iğ er ash âb ı b u
h ad i si o n d an m ü rsel o l arak ri vayet et m i şler d ir . F akat Sü leym ân b . K esîr
d e an i ' z - Z ü h rî an Sâli m an eb îh î t ari ki il e Sü f yân ' a m ü t âb aat et m işt ir . B u
t ar ikt en İ b n M âce ( n o . 1798, 1805) ve B eyh akî ( I V, 88) t ah r îc et t il er. A n cak
m aal esef Sü leym ân z ayı f b ir r âvid i r. B u n a r ağ m en T i rm iz î' n in b il d ir d i ğ in e
g ö r e h er i kisi n in m evsû l r i vayet ler i B u h ârî ' ye g ö r e m ah f û z d u r .
Eb û B ekr r ad i yall ah u an h , o n u B ah r eyn ' e g ö n d er d iğ i z am an , ü ç sat ır l ık
m ü h ü rl e m ü h ü rl en m iş b ir m ekt u p ver d i. Sat ır l ar ı n b i ri n d e " M u h am m ed " ,
i kin ci si n d e " R esû l" , ü çü n cü sü n d e " A l lah " yaz ıl ı id i . M ekt u p şö yle i d i:
" B ism i ll ah ir rah m an i r rah i m . B u , A l lah R esû lü sal lall ah u aleyh i ve
sel lem ' in m ü sl ü m an lar a f arz kı ld ı ğ ı ve A l lah ' ın em ret t iğ i z ekât f ar îz asıd ı r.
H er
ki m m ü sl ü m an lar d an b u n u u sû l ü d air esin ce ist erse versi n ; ki m
b u n u n ü st ü n d e ist erse o n a ver m esi n :
Yi rm id ö r t ve d ah a aşağ ı m i kt ar d aki d eve i çin , h er b eş d eved e b i r ko yu n .
Yi r m ib eşe u laşın ca, o t u z b eşe kad ar , b ir ad et i ki yaşın a b asm ış d işi d eve,
eğ er o yo ksa iki yaşı n a b asm ış b i r er kek d eve ver ir . ( D eve sayı sı)
o t u z alt ıya u l aşı n ca, kır kb eşe kad ar iki yaşın a b asm ı ş b ir erkek d eve;
kı rkal t ı ya u laşı n ca, al t m ışa kad ar d ö r t yaşı n a g i rm iş er kek d eveye çeki len
b i r d işi d eve ( h ı kka) ; al t m ışb ir e u laşın ca, yet m iş b eşe kad ar b eş yaşın a
b asan
b ir d eve; yet m i şal t ı ya u l aşı n ca d o ksan a kad ar i ki ad et iki yaşın a
b asm ı ş er kek d eve; d o ksan b i re u laşın ca yü z yir m i ye kad ar er kek d eveye
çekil en d ö r t yaşın a g ir m i ş i ki d işi d eve ( h ı kka) ; yü z yi r m iyi aşar sa, h er
kı rkt a b ir i içi n b i r ad et i ki yaşı n a b asm ı ş er kek d eve; h er ell id e b ir i i çi n
b i r h ı kka ver m esi g erekir . D ö r t t en f az la d evesi o l m ayan a b ir şey
g er ekm ez , sah ib i i ll a ver m eyi ( n âf i le o lar ak) ist er se b aşka. ( D eve sayı sı)
b eşe u l aşır sa b ir ko yu n ver i r.
K o yu n u n z ekât ın a g eli n ce: B u n lar ın z ekât ı sad ece kı rd a o t l at ı lan l ar d an
al ın ı r. O t lat ıl an ko yu n sayısı kı rka u laşt ı m ı , yü z yi rm iye kad ar b i r ko yu n
al ın ı r. Yü z yi rm iyi g eçt i m i i ki yü z e kad ar iki ko yu n ; iki yü z ü g eçt i m i
ü çyü z e kad ar ü ç ko yu n ; ü çyü z ü g eçt i m i h er yü z ko yu n d a b i r ko yu n
al ın ı r. Eğ er kişi n in yayıl m akt a o l an ko yu n l arı n ın sayısı kı r kt an aşağ ı
o l u r sa h i çb i r şey g er ekm ez , sah ib i n in n âf i le o lar ak ken d i ist eğ i yle ver d iğ i
m ü st esn a. Z ekât en d işesiyl e ayrı o lan lar b ir ar aya g et ir il m ez , b ir arad a
o l an lar
d a ayrı lm az l ar. İki o r t ağ ı n m alı n d an alı n an z ekât t a h er iki si d e,
ad al et ü z er e b i r b ir ler in e m ü r acaat ed er l er . Z ekât ver ir ken ço k yaşl ı ve
ku su r lu h ayvan z ekât o lar ak veri lm ez . Z ekât m em u r u ist erse t ekeyi d e
z ekât o lar ak alab i li r.
( İki yü z d i rh em l ik) g ü m ü şt e, o n d a b ir i n d ö r t t e b ir i ( yan i kı r kt a b ir i)
z ekât var d ır . ( G ü m ü şü n m ikt ar ı ) yü z d o ksan ( d i rh em ) o lu r sa z ekât yo kt u r.
Sah i b i
ken d i i st eğ i il e ver ir se b aşka. Eğ er z ekât o lar ak b eş yaşın a b asan
b i r d eve ver m esi g er ek sayıya u l aşt ı ğ ı b ir d u r u m d a sü rü içi n d e b eş yaşın a
b asan
b ir d eve b u lu n m az d a, yan ın d a h ıkkası var sa o n d an b ir h ıkka ve
o n u n l a b er ab er ( arad aki n o ksan lı ğ ı t am am lam ak i çi n ) i ki ko yu n ya d a
yi rm i d ir h em z ekât o lar ak kab u l ed il ir . Eğ er d eved en h ı kkayı g er ekt ir en
b i r sayıya u l aşıp d a h ıkkası yo k d a sü r ü sü n d e b eş yaşın a b asan b i r d evesi
var sa, b eş yaşın a b asan b ir d eve o n d an z ekât o lar ak kab u l ed il ir . A n cak
z ekât m em u r u karşı lı ğ ın d a ya iki ko yu n ya d a yir m i d i rh em z ekât sah i b in e
g er i ö d em e yap ar .
H ı kka verm esi g er eken b i r sayıya u laşı p d a, eğ er sü rü d e b ir h ıkka
b u l u n m az d a b i n t leb û n u varsa, i ki yaşı n a b asm ı ş b i r erkek d eve kab u l
ed i p karşı lı ğ ın d a iki ko yu n veya yir m i d i rh em veri r . İki yaşı n a b asm ı ş d i şi
d eve g erekt ir en b i r sayıya u laşıp d a b ö yl e d evesi o lm ayı p h ı kkası var sa,
o n d an h ıkka kab u l o lu n u p , z ekat m em u r u o n a iki ko yu n veya yi rm i d ir h em
ö d em e
yap ar . İ ki yaşı n a b asm ı ş d i şi d eve icab et t ir en sayıya u laşıp d a
eğ er b ö yle d evesi o lm ayı p d a b in t m ah âd ı var sa o z am an o n d an i ki
yaşın d a b i r d eve kab u l ed il ir ; ayrı ca o n u n la b erab er yir m i d i r h em veya i ki
ko yu n m em u ra ver ir . Eğ er i ki yaşın d a b ir d eve g er ekt i ren sayı ya u laşı p d a
b u t ü r d evesi o l m ayıp iki yaşın a b asm ış d işi d eve var sa, o kab u l ed i li r;
z ekat m em u r u o n a yir m i d ir h em ya d a i ki ko yu n ver ir . Eğ er sü r ü d e t am
an l am ıyl a iki yaşı n d a b i r d eve o lm ayı p d a 3 yaşı n d a sağ ı lı d i şi d evesi
var sa o z am an 3 yaşın d a sağ ı lı d i şi d eve kab u l o l u n u p b aşka b i r şey laz ı m
g el m ez ."
B u h âr î , N esâî ve Eb û D âvu d .
2698- B u h ad i si B u h âr î ( z ekât 33/1, 34, II , 122; 35, I I, 122- 123; 37, 38, I I,
123- 124;
39, I I, 124; f ard u ' l- h u m u s 5/ 1, IV, 46- 47) , Eb û D âvu d ( n o . 1567) ,
N esâî ( z ekât 5/3, V, 18- 21; z ekât 10, V, 27- 29) ve İ b n M âce ( n o . 1800) ,
Sü m âm e b . A b d i ll ah an En es an Eb î B ekr asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
" A l lah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem , b en i Yem en ' e g ö n d er d iğ i n d e,
sı ğ ır ın
sayı sı o t u z a u laşm ad ıkça z ekât o l arak h i çb i r şey al m am am ı
em ret t i . O t u z a u laşt ığ ı n d a kı rka kad ar i ki yaşı n a b asm ı ş er kek veya d i şi
b i r b u z ağ ı alm an g er eki r. K ır ka u laşın ca b ir m ü sin n e ( ü ç yaşın d a d i şi
b u z ağ ı ) g erekir . "
Sü n en ash âb ı
2699- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1576) ve N esâî ( z ekât 8/4) , el- A ' m eş an
Şakî k b . Selem e an M u âz asl - ı sen ed i il e;
Eb û D âvu d ( n o . 1577- 8) , T ir m i z î ( n o . 623) , N esâî ( z ekât 8/ 1- 3, V, 26) ve
İ b n M âce ( n o . 1803) , M esr û k b . el - Ecd a' an M u âz asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
T i r m iz î , isn âd ı h akkın d a h asen h ü km ü ver m i şt i r. T ir m i z î ' ye g ö re b u n u n
h asen d er ecesi n e d ü şm esi n e seb eb h ad i sin Sü f yân an i ' l - A ' m eş an Eb î
Vâi l an M esr û k t ari kiyle m ü r sel o l arak ri vayet ed i lm i ş o l m asıd ı r.
" Siz i at ve kö le z ekât ı n d an m u af t u t t u m ; m all arı n ız ı n z ekât ın ı h er
i kiyü z d e b eş ( yan i kır kt a b ir ) veri n ."
İ kisi d e Sü n en ash âb ı n a ait t ir . A n cak l af ı z N esâî' n in d i r.
2700- B u h ad isi A b d ü r r ez z âk ( n o . 6842, 6879- 81) , A h m ed ( I , 92, 113, 145,
148) , D âri m î ( I, 383) , Eb û D âvu d ( n o . 1574) , N esâî ( z ekât 18/5- 6, V, 37) ,
T i r m iz î ( n o . 620) , İb n H u z eym e ( n o . 2284) , D âr eku t n î ( I I, 103, 126) ve
B eyh akî ( IV, 117, 136) , Eb û İ sh âk an Â sı m b . D am re an A l î asl - ı sen ed i i le
T i r m iz î , b u r ivayet i le b u n u n Eb û İsh âk an i' l- H âr is an A l î t ar ikin i
B u h âr î ' ye
arz et m i ş. C evab en : " İ kisi d e b en ce sah îh t i r. İh t i m âl h er
i kisi n d en d e b i rar ad a r ivayet o lu n m u şt u r " d em i ş.
" N e at t a, n e d e kö led e z ekât yo kt u r ; an cak kö len i n f it r esi ver il ir ."
A lt ı h ad is i m am ı . L af ı z Eb û D âvû d ' a ai t t i r.
2701- B u h ad i si M âl ik ( z ekât n o . 37, s. 277) , T ayâli sî ( n o . 2577- 8) ,
A b d ü rr ez z âk ( n o . 6878, 6882) , Şâf iî ( Ü m m I I, 22) , A h m ed ( II , 279, 469, 432,
470, 474) , D âr im î ( I , 384) , B u h âr î ( z ekât 45- 46, II , 127) , M ü sl im ( z ekât 8- 10,
s. 675- 6) , Eb û D âvu d ( n o . 1594- 5) , T i rm iz î ( n o . 628) , N esâî ( z ekât 16, V,
35; z ekât 17, V, 36) , İ b n M âce ( n o . 1812) , İ b n H u z eym e ( n o . 2286, 2288,
2396) , T ah âvî ( I I, 29) , İb n H i b b ân ( n o . 3260- 1) ve B eyh akî ( IV, 117, 160) ,
İ r âk b . M âli k an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2702- C âb i r r ad iyall ah u an h ' d an :
" Ç ayır d a yayıl an at l ard an h er b ir at i çin b ir d i n ar z ekât g er ekir ."
2702- H eysem î ' ye g ö re r âvil er i n d en L eys b . H am m âd ve F û rek b
el - H ad r em z ayı f r âvi ler d ir . İb n H acer d e i sn âd ı n ın o ld u kça z ayıf o l d u ğ u n u
sö yl em işt ir ( F eyd I V, 450) .
2703- Sü f yân b . A b d i ll ah r ad iyall ah u an h ' d an :
Ö m er b en i z ekât t o p l am aya g ö n d er m i şt i . K u z u ve o ğ l akl arı n isab
m ikt arı n a
d ah i l ed i yo rd u m . B u n u n ü z er i n e: " K u z u ve o ğ l akl arı m ı z ı
sayıyo r ,
am a b u n lar d an z ekât o lacak b i r şey alm ıyo r su n , ö yle m i? "
d ed i ler . ( M ed i n e' ye) d ö n ü p Ö m er' e d u ru m u açt ı ğ ı z am an Ö m er şö yle
d em iş:
" Evet , ço b an lar ın ku cakl arı n d a t aşıd ı klar ı o ğ l ak ve ku z u l ar d a
n i sab
m ikt arı n a d ah i ld i r, am a o n lar ı z ekât o l arak al m a. A yr ıca o m all arı n
en iyi sin i , sağ ı m l ık i çin ayı r d ıklar ın ı , em z ir ecek yavr u su o l an lar ı ve erkek
h ayvan lar ın ı
d a alm a, g en ç ve n o r m al o l an lar ın ı al . Z ir a b u , en i yisi i le
d ü şü ğ ü arasın d a o rt a h al li o l an ıd ı r. " M âl ik
2703- M âl ik ( z ekât n o . 26, s. 265) , b u n u Sevr b . Z eyd ed - D î lî an ib n i n
l i- A b d i ll ah b . Sü f yân es- Sekaf î an ced d i h î Sü f yân sen ed i i le t ah r îc et t i.
2704- Ü b eyy b . K â' b rad i yal lah u an h ' d an :
Peyg am b er sal lal lah u aleyh i ve sell em , o n u z ekât g ö revli si o l arak
g ö n d er m i ş. O , ü z eri n e z ekât o l ar ak 2 yaşı n d a b i r d eve ver m esi g ereken
ad am a d em i ş ki: " Z ekât ın o lan d eveyi ver ! " A d am cevap ver m i ş: " B u n u n
ne
sü t ü var , n e d e sı r t ı n a b i n il ir ; b u n u n yer in e şu b esi li b ü yü k d i şi
d eveyi al! " K ab u l et m em iş ve Peyg am b er sal lal lah u aleyh i ve sel lem ' e
d an ı şm ad an b i r şey yap am ayacağ ın ı sö yl em iş. B er ab er Peyg am b er
sal lall ah u
al eyh i ve sel lem ' e g it m i şler ( Ü b eyy' e t ekli f et t iğ i d eve d e
yan l ar ı n d a im iş) ve d u ru m u an l at m ışlar . Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve
sel lem , ad am a: " O d eve san a ai t t ir ( yan i san a f ar z o l an o d eğ il d ir ) ; an cak
n âf il e o l ar ak o n u ver i rsen , A l lah kar şıl ığ ı n ı ver ir . B i z d e sen i n b u h ayr ın ı
kab u l ed eri z ." b u yu r d u . A l lah R esû l ü o n u alm ası n ı em ret t i ve o n a
b er eket l e d u a et t i . Eb û D âvu d u z u n ca b ir kı ssa il e.
2704- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1583) , M u h . b . M an sû r an Ya' kû b b .
İ b r âh î m
an eb î h î an M u h . b . İ sh âk an A b d i ll ah b . e. B ekr an Yah yâ b .
A b d il lah
b . A b d i r rah m an b . Sa' d b . Z ü râr e an U m âre b . A m r b . H az m an
U b eyy sen ed i i le t ah r îc et t i.
2705İm rân b . H u sayn r ad i yall ah u an h ' d an : ( A ll ah R esû l ü sal lal lah u
al eyh i ve sel lem b u yu rd u : )
" İsl âm ' d a n e cel eb ( z ekât m alı n ın m em u r u n ayağ ı n a g et ir il m esi) , n e
cen eb ( z ekât veren i n , z ekât m al ın ı b u lu n d u ğ u yer d en u z aklaşt ır m ası,
b ö yl ece z ekât m em u r u n a g ü çlü k çı karm ası ) ve n e d e m ü şâg are ( m eh i r alı p
ver m em ek için i ki ki şin i n , b ir b i ri n in h ısı m l ar ı n d an b i rer kad ı n la
evl en m esi ) var d ır . K im h ak et m ed i ğ i b ir şeyi g asb ed er se b iz d en d eğ i ld i r ."
N esâî
D er im ki : A sl ın d a d a b u b ö yled ir . A n cak " yar ışl ar " b ö lü m ü n d e Eb û
D âvu d ' a n isb et le g elecekt i r : " ( Yarı şt a) at ı ko valayacak ad am t u t m ak
( celeb )
ve yed ek at t aşı m ak ( cen eb ) yo kt u r " ib ar esi il e h ad i s u z u n ca
o l arak T i r m iz î ' ye ait t i r . N esâî ise " n eh b e" yi ( g asp ı) z ikr et m ed i ; h ad i si
u z u n o l arak, T i rm iz î ve N esâî' n in şiğ âr b ab ın d a b u ld u m . B u h ad i s iki sin e
ai t t i r.
2705- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 2581) , T ir m i z î ( 1123) ve N esâî ( n ikâh
60, VI , 111) , el- H asan an İ m r ân b . H u sayn asl- ı sen ed i il e t ah r î c et t i ler .
İ sn âd ı h akkı n d a T ir m i z î " h asen sah î h " h ü km ü ver m i şt i r .
" M u h am m ed sall all ah u al eyh i ve sell em , ( z ekât ı ) m ü slü m an l arı n
m all ar ı n ın h er kır k d i r h em in d e b ir d ir h em ; z i m m î ler in m al lar ın d a ise h er
yi rm i d i r h em d e b i r d i rh em ; z im m et i b u l u n m ayan lar ın m al lar ın d a ise h er
o n d ir h em d e b ir d i rh em o l ar ak t akd ir et m i şt i r. "
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a.
2706- R âvil eri g ü ven il ir ki m seler d ir , an cak b u r i vayet t e R eb îh t ef err ü d
et m i şt i r. B u n a karşı lı k g ü ven il ir b i r g r u p , b u n u Ö m er b . el - H at t âb ' ı n sö z ü
o l arak m evkû f en r i vayet et m işl erd i r ( M ecm a' II I, 70) .
Peyg am b er sal lall ah u al eyh i ve sel lem , o n u Yem en ' e g ö n d er d i ğ in d e
şö yl e b u yu r m u şt u r : " ( Z ekât ı) d an ed en d an e; ko yu n d an ko yu n , d eved en
d eve, sığ ı rd an sığ ı r o lar ak al! "
Eb û D âvu d
2707- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1599) ve İ b n M âce ( n o . 1814) , İ b n Veh b
an
Sü leym ân b . B il âl an Şerî k b . A b d i ll ah b . e. N em i r an A t â b . Yesâr an
M u âz asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
A t â,
M u âz ' a
yet i şem em işt ir .
Bu
n ed en le
i sn âd ı n d a
ko p u klu k
sö z ko n u su d u r. B u n a rağ m en el- H âkim , Şeyh ayn ' ı n şar t ı n ca sah îh h ü km ü
ver m i şt i r ( N eyl I V, 162) .
" Yağ m u r u n ve ku yu l arı n su l ad ığ ı ar az i ler d en çı kan m ah su l ler d e o n d a
bir,
su l am a u su l ü yle ( ko valar la) eld e ed il en ü r ü n ler d e ise o n d a b i ri n
yar ısı ( yir m i d e b ir ) var d ır ."
B u h âr î ve Sü n en ash âb ı .
2708- B u h ad i si B u h âr î ( z ekât 55, II , 133) , Eb û D âvu d ( n o . 1596) , T ir m i z î
( n o . 640) , N esâî ( z ekât 25/1, V, 41) ve İ b n M âce 5n o . 1817) , Yû n u s b . Yez î d
an i ' z - Z ü h rî an Sâl im b . A b d i ll ah b . Ö m er an eb îh î asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
2709- A t t âb b . Esî d r ad iyall ah u an h ' d an :
Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sel lem , ü z ü m ler i t ı p kı ( ağ aç ü z er in d eki)
h u rma
g i b i o r an lam am ız ı ve z ekât ın ı , h u r m ad a, ku r u h u r m a o l arak
al d ığ ı m ı z g ib i ( yan i ağ aç ü z er in d e t akd ir ed il ip ) ku r u ü z ü m o l arak
al m am ı z ı em ret t i. T i rm iz î ve Eb û D âvu d .
2709- L af ız Eb û D âvu d ' a ait t ir . B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1603) ve N esâî
( z ekât
100/4, V, 109) , A b d u r rah m an b . İsh âk an i' z - Z ü h r î an Saîd b .
el - M ü seyyeb an A t t âb asl - ı sen ed i il e;
Eb û D âvu d ( n o . 1604) , T ir m i z î ( n o . 644) ve İb n M âce ( n o . 1819) , A b d u l lah
b . N âf i ' an M u h . b . Sâl ih et - T em m âr an i ' z - Z ü h r î an Saî d b . el - M ü seyyeb
an A t t âb asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " h asen g ar îb " h ü km ü verm işt ir .
2710- Seh l b . Eb î H asm e rad i yal lah u an h ' d an :
" ( A ğ aç ü z er in d eki m ah su l d e) t akd i r et t i ğ in i z z am an ü rü n ü t o p layın ,
an cak ü çt e b ir in i
b ır akın
( t akd ir e d ah il et m eyin ) ;
ü çt e b ir in i
b ı r akm az san ız b ari d ö r t t e b ir in i b ı rakı n ."
Sü n en ash âb ı
2710- L af ı z T i rm iz î' ye ai t t ir . B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1605) , T ir m i z î
( n o . 643) ve N esâî ( z ekât 26, V, 42) , Şu ' b e an H u b ayb b . A b d ir r ah m an an
A b d ir rah m an b . M es' û d an Seh l asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t i.
2711- Â işe r ad iyall ah u an h â' d an :
" Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sel lem , A b d u ll ah b . R evâh a' yı z ekât ı
t ah m i n ve t akd îr et m esi için H ayb er ' e g ö n d eri rd i . O , t ah m in ve t akd ir
ed er , so n r a yah u d i ler i b u t ah m in ve t akd i ri kab u l et m el eri veya ken d i
t akd ir ler iyl e o n a verm eler i için m u h ayyer b ır akır d ı ki, m eyveler yen m ed en
ya d a d ağ ıt ıl m ad an ö n ce z ekât ı sayı lı p m eyd an a çı ksı n ."
Eb û D âvu d
2711- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1606, 3413) Yah yâ b . M aîn an H accâc an
İbn
C ü r eyc kâle: u h b i r t u an i' z - Z ü h r î an U rve an Â i şe sen ed i il e t ah r îc
et t i.
G ö rü l d ü ğ ü g i b i İb n C ü r eyc ve Z ü h r î arası n d a b i r r âvi d ü şü rü l m ü şt ü r.
A n cak
b u n u A b d ü r r ez z âk ve D âr eku t n î vasıt ası z o l arak ri vayet
et m i şler d ir . İ b n C ü r eyc' in m ü d el li s o ld u ğ u b i li n d iğ i n e g ö re z ayıf b ir
r âviyi z i kret m eyerek m ü b h em b ı rakm ası m ü m kü n d ü r . D âr eku t n î' ye g ö r e
b u h ad i s Sâl ih b . eb i ' l - A h d ar an i' z - Z ü h r î an Saîd an Eb î H u r eyre t ar iki yle
d e r ivayet ed i lm iş; ayr ıca b u ri vayet i se M a' m er , M âli k ve U kayl t ar af ın d an
Saî d b . el - M ü seyyeb ' i n m ü rseli o l arak ri vayet ed i lm i şt i r ( N eyl IV, 153) .
2712O n u n C âb i r' d en r i vayet i: " O n u kı rkb i n vesak o lar ak t ah m in ve
t akd ir et t i . Yah u d il er m u h ayyer b ır akı lı n ca h u r m ayı ald ı lar , am a yir m i b i n
vesak b o r çlu kal d ıl ar. "
2712- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 3415) , A h m ed b . H an b el an A b d ir r ez z âk
ve M u h . b . B ekr an İ b n C ü r eyc an Eb î ' z - Z ü b eyr an C âb ir sen ed i i le t ah r îc
et t i.
B ir vask, yakl aşı k 200 kg ' d ı r .
2713M âli k, Sü l eym ân b . Yesâr ' d an : O n l ar ( yah u d i ler ) o n a ( İ b n
R evâh a' ya) alt ı n t o p layıp : " İ şt e b u n lar sen in d i r . B iz e yu m u şak d avr an ve
t aksim at t a g ö z yu m u ver " d ed il er. C evab en şö yl e d ed i:
" Ey Yah u d i t o p lu l u ğ u ! Vall ah i siz b an a g ö r e A l lah ' ın en n ef r et et t iğ i
var lı klar sı n ız ! B u d avran ı şın ı z b en i yo lu m d an al ıko yam az . B an a t ekl if
et t iğ i n iz b u r ü şvet h ar am d an b aşka b i r şey d eğ il d ir . B iz b u n u yem eyiz . "
" D em ek ki g ö kler ve yer ler b ö yl e ( d ü rü st lü kl e) ayakt a d u r u yo r" d ed i ler .
2713- B u m ü r sel h ad isi M u vat t â' d a ( m u sâkât n o . 2, s. 703- 4) yer
al m ı şt ı r.
2714A b d u ll ah b . Eb î B ekr b . M u h am m ed b . A m r b . H az m r ad iyal lah u
an h ' d an :
" A b d u ll ah b . R avâh a, H ayb er ' d e Yah u d i ler e an cak b i r yı l t ah m in ve
t akd ir d e b u l u n ab i ld i . M û t e g ü n ü şeh i t d ü şü n ce, o n u n yeri n e A l lah
R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em C eb b âr b . Sah r ' ı g ö n d er d i d e, o t akd ir
ve t ah m i n d e b u l u n d u ."
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - K eb îr ' d e.
2714- H eysem î' ye g ö re m ü r sel o l an b u ri vayet in isn âd ı sah îh t ir ( M ecm a'
I II , 76) .
" A l lah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem , h u r m an ı n g ece d evşir il m esin i
yasaklad ı. "
B ez z âr l eyyi n b i r sen ed l e.
2715- R âvi ler in d en A n b ese b . Saîd el- B asrî z ayı f o l m akla b ir l ikt e,
ki m i ler in ce t evsî k ed i lm i şt i r ( M ecm a' II I, 77) .
2716- Seh l b . H u n eyf r ad iyall ah u an h ' d an :
" A l lah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sell em , yaram az , kal it esiz ve o t
r en g in d e t o z l u u f ak h u r m alar ı z ekât o l arak al m ayı yasakl ad ı ."
Eb û D âvu d
2716- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1607) , M u h . b . Yah yâ b . F âri s an Saî d
b . Sü l eym ân an A b b âd an Sü f yân b . H ü seyn an i' z - Z ü h r î an Eb î U m âm e b .
Seh l an eb î h î sen ed i i le; N esâî i se ( z ekât 27/1, V, 43) yakı n m ân âsı i le İ b n
Veh b an A b d i lcelî l b . H u m eyd an i ' z - Z ü h r î. .. asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
R icâli Sah î h r icâli d ir ( N eyl I V, 154) .
" O , A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve sel lem ' e m ekt u p yaz ıp seb z el er d en
z ekât
al ın ı p alı n m ayacağ ı n ı so r d u . C evâb î m ekt u p t a o n l ar a b i r şey
g er ekm ed iğ i n i b il d ir d i. "
T i r m iz î ve " b u h ad is sah i h d eğ il d ir " d ed i .
2717- B u h ad isi T ir m i z î ( n o . 638) , A l î b . H aşr em an İsâ b . Yû n u s
an i ' l - H asan b . U m âr e an M u h . b . A b d ir r ah m an b . U b eyd an İsâ b . T al h a an
M u âz sen ed i i le t ah r îc et t i.
T i r m iz î d ah a so n ra, b u b âb d a sah îh b ir h ad i si n o l m ad ı ğ ın ı b u h ad i sin ise
M û sa b . T al h a' d an m ü rsel o l arak ri vayet o l u n d u ğ u n u sö yl ed ikt en so n r a,
r âvil eri n d en H asan ' ı n h ad i st e z ayıf o lu şu n a d i kkat çekm i şt i r.
2718- T al h a r ad iyall ah u an h ' d an :
" Yeşi ll ik( le seb z el er ) d e z ekât yo kt u r ."
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ve el - B ez z âr l eyyi n b i r sen ed l e.
2718- B u ri vayet d ah a ö n ce T ir m i z î ' n i n d e sö yl ed iğ i g i b i T alh a' n ı n o ğ l u
M û sâ' n ın m ü r sel i o l arak m a' rû f t u r. T alh a il e, vasled i lm esi m ü n kerd i r.
N it eki m B ez z âr d a el- H âri s b . N eb h ân ' d an b aşkasın ı n b u n u T al h a' ya
r ef ' et m ed iğ i n i sö yl em i şt i r. İb n A d î , m ü n ekki d im am lar ın H ar is' i z ayıf
ad d et t i kler in i b i ld i rm işt ir ( N eyl IV, 151) .
2719- T âvu s' t an :
M u âz , Yem en li ler e şö yle d ed i : " Z ekât o lar ak b an a arp a ve m ı sır yer in e
h am is b ez i n d en yap ıl m ış elb i sel er g et i ri n . B u , siz i n i çin h em d ah a ko l ay,
h em d e A l lah R esû lü sall all ah u al eyh i ve sell em ' in M ed i n e' d eki ash âb ı
i çin d e d ah a h ayır l ı o lu r ."
B u h âr î b âb b aşl ığ ı n n d a ( t er cem esi n d e) .
2719- B u m evkû f u B u h ârî ( z ekât 33, II , 122) , b âb g ir işi n d e i sn âd sı z ,
m u all ak o lar ak ir âd et m i şt i r.
2720- es- Sâib b . Yez î d r ad iyall ah u an h ' d an :
O sm ân şö yle d erd i : " B u ( ay) , z ekât ver m e ayı n ız d ı r. B o rçl u o lan lar
b o r çlar ın ı versi n ler ki , h er kesi n m alı el in e g eçsi n . O n l ar d a z ekât lar ın ı
ver sin l er . " M u vat t a'
2720- B u m evkû f h ad i si M âl ik ( z ekât n o . 17, s. 253) , an i ' z - Z ü h rî
an i ' s- Sâib b . Yez î d sen ed i il e t ah rî c et m işt ir .
ALT IN, MADE N, DE F NE , BAL YE T M MALI VE
T CAR E T E YASININ ZE K ÂT I
2721- A m r b . Şu ayb , b ab ası n d an , o d a d ed esin d en :
B i r kad ın , kı z ı i le b erab er Peyg am b er sall al lah u aleyh i ve sell em ' e g el d i.
K ız ın el in d e i ki t an e al t ı n d an yap ı lm a kal ın b i lez ik var d ı. Peyg am b er
sal lall ah u al eyh i ve sel lem so rd u :
" B u n lar ın z ekât ın ı ver d in m i ? "
" H ayır ."
" K ı yam et g ü n ü n d e A ll ah ' ı n b u n l arı at eşt en i ki b il ez ik yap ı p ko lu n a
t akm asın ı ist er m i sin ? " B u n u n ü z er i n e kad ın , d erh al b i lez i kl eri çıkarı p
Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sell em ' in ö n ü n e b ır akarak şö yl e d ed i:
" B u n lar A ll ah ve R esû lü ' n ü n d ü r ."
Sü n en ash âb ı
2721- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1563) , T i rm iz î ( n o . 637) ve N esâî ( z ekât
19/ 1- 2,
V, 38) , A m r b . Şu ayb an eb îh î an ced d îh î asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sel lem , yan ım a g i rd i , eli m d e kaşı
o l m ayan i ki ir i g ü m ü ş yü z ü ğ ü g ö rü n ce so r d u :
" B u n ed i r ey Â i şe? "
" Ey A l lah R esû l ü ! Sen in içi n sü slen eyim d i ye b u n lar ı t akt ım ."
" B u n lar ın z ekât ın ı ver iyo r m u su n ? "
" H ayır . ( veya b u n u n g ib i A l lah ' ın d il ed iğ i b i r şey sö yl ed im ) "
" B u n lar ( ın veb âl i) at eş o lar ak san a yet er ! " Eb û D âvu d
2722- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1565) , M u h . b . İ d r îs er - R âz î an A m r b .
er - R eb î' b . T ârı k an Yah yâ b . Eyyû b an U b eyd il lah b . e. C a' f er an M u h . b .
A m r b . A t â an A b d il lah b . Şed d âd b . el- H âd an Â işe sen ed i il e t ah rî c et t i :
R âvi ler i g ü ven i li r kim sel erd i r .
2723- el - K âsı m b . M u h am m ed rad i yal lah u an h ' d an :
Â işe' n i n kard eşi M u h am m ed ' in yet i m kı z l arı vard ı . O n l arı evin d e
h i m ayesin e alm ı şt ı . El ler in d e ( ken d il er i n e ai t ) b i lez ikl er i var d ı, ( Â işe
b u n l arı n ) z ekât ı n ı ver m ez d i.
2723- M âli k ( z ekât 10, 13, s. 251) , an A b d i rr ah m an b . el - K âsı m an eb îh î
an Â işe sen ed i i le t ah r îc et t i. İ sn âd ı sah ih t i r.
2724- N âf i ' rad i yal lah u an h ' d an :
" İ b n Ö m er , kız l arı n a ve câr iyeler in e al t ın b il ez i k t akar , o n lar ın z ekât ın ı
ver m ez d i. "
İ kisi d e M âli k' e ai t t ir .
2724- Yi n e M âli k ( z ekât 11, s. 250) , sah î h o l an an N âf i' an İb n Ö m er
sen ed i il e t ah rî c et m i şt i r.
" A l lah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem ' e b i r p arça al t ın g et i ri ld i . B u
b i z e m ad en d en g el en i lk z ekât t ı . Şö yle b u yu r d u : " M ad en ler o l acak; o n l arı
d a yar at ıklar ın en kö t ü ler i b u lacakt ı r" . "
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ve' s- Sağ îr ' d e.
2725- R âvi ler i Sah îh ri câl in d en d i r ( M ecm a' II I, 78) .
" H ast a h ayvan ( ın seb ep o ld u ğ u z ar ar ) h ed er d i r. K u yu ( n u n seb ep
o l d u ğ u z ar ar) h ed erd i r. M ad en ( i n seb ep o l d u ğ u z ar ar) h ed er d i r ( yan i
b u n l arı n seb ep o l d u ğ u z ar arl ar t az m in ed i lm ez ) . D ef in el er d e b eşt e b ir
( z ekât ) var d ır ." Eb û D âvu d h ar iç, A l t ı h ad i s i m am ı .
M âl ik d er ki: " A ram ı z d a i h t i lâf o lm ayan ve il im eh l in d en d u yd u ğ u m
g er çek şu d u r : R i kâz ( d ef in e) , n e b ir kü l f et , n e b ü yü k b ir h arcam a ve n e
de
çal ışm akl a el d e ed il m eyip C ah i li ye d evr i n d en kal m a yer al t ın d a
b u l u n an g ö m ü ler d ir ."
A r am ak i çin ser m aye g er ekt i ren , u ğ r u n d a b ü yü k kü l f et sar f ed i len , b u n a
r ağ m en
b az en b u lu n u p b az en d e b u l u n am ayar ak em ek b o şa g id en
d ef in el er ise r i kâz d eğ i ld i r .
2726- B u h ad isi M âl ik ( z ekât 9, s. 249) , A b d ü r rez z âk ( n o . 18373) , Şâf iî
(Ümm
I I, 37) , A h m ed ( I I, 274, 285) , D âr im î ( I , 393; I I, 196) ; B u h ârî ( z ekât
66, II , 137; d i yât 28, VI II , 46) , M ü sl im ( h u d û d 45, s. 1334) , Eb û D âvu d ( n o .
3085, 4593) , N esâî ( z ekât 28/2- 4, V, 45) , İ b n M âce ( n o . 2509) , İ b n u ' l - C âr û d
( s. 364) , T ah âvî ( I II , 276) , İb n H u z eym e ( n o . 2326) , İb n H i b b ân ( n o .
5973- 5) , D âr eku t n î ( I II , 151) ve B eyh akî ( IV, 155; VII I, 110, 342- 3) , ez - Z ü h rî
an Saî d b . el- M ü seyyeb ve Eb î Selem e an Eb î H u r eyre asl- ı sen ed i i le
2727- D u b â' a b n . ' z - Z ü b eyr b . A b d il m u t t al ib rad i yal lah u an h â' d an :
M i kd âd ' la evl i o l an b u kad ı n an lat t ı : ( K o cam ) M i kd âd , B akî'
el - H ab h ab a' ya ab d est b o z m ak için g i t m işt i. A n id en b ir d eli kt en d in ar
( alt ı n p ar a) çıkar t an b i r f ar e g ö r d ü . T o p rakt an d evam l ı o l arak d in ar
çı kar ı yo r d u ; n i h ayet d in ar sayısı o n yed i ye u laşt ı. So n r a i çi n d e b i r d in ar
b u l u n an kır m ı z ı b ir b ez çı kart t ı. B ö yl ece t o p l am o n sekiz d in ar o l d u . O n u
al ıp d o ğ r u ca A ll ah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em ' e g ö t ü r d ü ve " H ayd i
b u n u n z ekât ın ı al ! " d ed i. A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve sel lem so rd u :
" Sen d eli ğ e g i rd i n m i? "
" H ayır ."
" O h al d e A l lah o n d a san a b ereket ler versi n ! " b u yu rd u . Eb û D âvu d
2727- Eb û D âvu d ( n o . 3087) ve İ b n M âce ( n o . 2508) , M û sâ b . Ya' kû b
an i ' z - Z am a' î
an am m et i h î K u r ayb e b i n t i A b d i ll ah b . Veh b an ü m m ih â
K er i m e b i n t i ' l - M ikd âd an D u b â' a asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t i.
" A n b er, b i r g ö m ü ( ri kâz ) o l m ayıp d en iz i n d ı şar ıya at t ığ ı b i r şeyd i r ."
B u h âr î , b ir b âb b aşl ığ ı n d a ( t er cem esin d e) .
2728- B u h âr î b u n u ( z ekât 65, I I, 136) , isn âd sız o l arak ir âd et m işt ir .
" B ald a h er o n p et ekd e b ir p et ek ( b al ) z ekât var d ır . " T ir m i z î
2729- T ir m i z î ( n o . 629) , b u n u M u h . b . Yah yâ en - N îsâb û r î an A m r b . e.
Sel em e
an Sad aka b . A b d i ll ah an M û sâ b . Yesâr an N âf i' an İb n Ö m er
sen ed i i le t ah r îc et t i ve i sn âd ın ı n sö z g ö t ü rd ü ğ ü n ü sö yled i. Sad aka' n ı n
h ı f z ı z ayıf t ır . N esâî' ye g ö re b u r ivayet m ü n ker d ir .
2730T ab erân î , el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a leyyin b ir isn âd l a: " H er o n i ki
kı rb ad a b ir kı rb a z ekât vard ı r , b u n d an az o l an d a b ir şey yo kt u r. "
2730- K ez â b u d a Sad aka t ari kiyl e g elm işt ir . ( M ecm a' II I, 77) .
" M u t ' ân o ğ u l lar ın d an b ir i o lan H il âl, A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve
sel lem ' e ( z ekât t ah akku k ed en ) arı b al ın ı n ö şrü n ü g et ir d i ve ken d i sin e
( ar ıl ar ı içi n ) Seleb e vad i sin d e b ir yer ver il m esin i ri ca et t i . A l lah R esû l ü
sal lall ah u al eyh i ve sel lem , vad iyi o n a t ah sis et t i.
Ö m er , h il af et m akam ın a g eçt i ğ in d e, Sü f yân b . Veh b , Ö m er' e n e kad ar
z ekât ver eceğ i n i b i ld i rm esi içi n m ekt u p yaz d ı . C evab î m ekt u p t a Ö m er:
" ( H i lâl)
A l lah R esû lü sal lal lah u aleyh i ve sell em ' e b alı n ın ö şr ü n d en n e
kad ar veri yo r i d iyse, san a d a o kad ar versi n . Eğ er ö d erse o n u n n am ın a
Sel eb e vad isi n i ko r u ! Eğ er ö d em ez se o an cak b ir yağ m u r si n eğ id i r,
d i leyen o n u ( b al ın ı ) yiyeb i li r" d iye yaz d ı. "
N esâî , Eb û D âvu d .
2731- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1600- 1601) , N esâî ( z ekât 29, V, 46) ve
İ b n M âce ( n o . 1824) , A m r b . el - H âri s an A m r b . Şu ayb an eb î h î an ced d ih î
asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
Peyg am b er sall al lah u aleyh i ve sell em , cem aat e şö yl e h it ap et t i: " D i kkat
ed i n !
K im m al sah ib i b ir yet im in velî si o lu r sa, o n u n m al ın ı t i car et t e
çal ışt ır sın ! A ksi h ald e z ekât , o m al ı yiyi p b i t i ri r ." T i r m iz î
2732- B u h ad i si T ir m i z î ( n o . 641) , M u h . b . İsm aî l an İ b râh î m b . M û sâ
an i ' l - Vel îd b . M ü sli m an i' l- M ü sen n â b . es- Sab b âh an A m r b . Şu ayb an
eb î h î an ced d i h î sen ed i i le t ah r î c et t i ve M ü sen n â' n ı n h ad i st e z ayıf
o l d u ğ u n u , ayr ı ca b u h ad i si n A m r b . Şu ayb an Ö m er b . el- H at t âb t ar iki yle
m evkû f o l arak ri vayet ed i ld i ğ in i sö ylem i şt i r .
2733- M âli k ( b . En es) r ad iyal lah u an h ' d an :
Ö m er d ed i ki : " Z ekât ı n yiyi p b i t i r m em esi içi n yet i m i n m al ın ı ( p ar ası n ı)
t i car et t e ku l lan m ak su r et iyle çal ışt ır ı n ! "
2733- M âli k ( n o . 2732) , b u n u b elâğ an ir âd et m işt ir .
2734- Sem u re b . C u n d eb r ad iyall ah u an h ' d an :
" A ll ah R esû lü sall all ah u aleyh i ve sel lem , sat m ak için h az ır lad ı ğ ım ız
m all ar ı m ız ı n z ekât ı n ı ver m em iz i em r ed er d i ." Eb û D âvu d
2734- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1562) , M u h . b . D âvu d b . Sü f yân an
Yah yâ
b . H assân an Sü leym ân b . M û sâ Eb î D âvu d an C a' f er b . Sa' d b .
Sem u re an H u b eyb b . Sü l eym ân an eb î h î an Sem u r e sen ed i il e t ah rî c et t i .
SADAK A-
FIT IR , ZE K ÂT ME ' MUR U VE ZE K ÂT IN
K MLE R E VE R LE CE
" A l lah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em , f it r e sad akasın ı
m ü slü m an l ard an h er b ir kö l e, h ü r er kek ve kad ın , kü çü k ve b ü yü k ü z er i n e,
h u r m a ve ar p ad an b i r sa' ( b ir n evi ö l çek) o lar ak t akd i r et m işt ir . Ve b iz e
b u f it reyi , cem aat n am az g âh a çı km ad an ö n ce ver m em i z i em ret m i şt i r. " A l t ı
h ad i s i m am ı . L af ı z B u h âr î' n in d i r.
2735- İ lk ri vayet B u h âr î ' ye, d iğ er i kisi ise Eb û D âvu d ' a ait t i r .
B u h ad i si M âli k ( z ekât n o . 52, s. 284) , B u h âr î ( z ekât 71, II , 138) , M ü sli m
( z ekât
n o . 32, 33, V, 48) ve İb n M âce ( n o . 1826) , M âli k an N âf i ' an İ b n
Ö m er asl- ı sen ed i i le;
M ü sli m ( z ekât 14, s. 677) , T i rm iz î ( n o . 675) ve N esâî ( z ekât 30, 31, V,
46- 47) , Eyyû b es- Sah t i yân î an N âf i ' an İ b n Ö m er asl - ı sen ed i il e;
B u h âr î ( z ekât 74, 77, V, 139) , M ü sl im ( z ekât n o . 15, s. 678) ve İb n M âce
( n o . 1825) , L eys b . Sa' d an N âf i' an İb n Ö m er asl- ı sen ed i il e;
B u h âr î ( z ekât 70, I I, 138; 2734. n o l u r ivayet i n l af z ı ) , Eb û D âvu d ( n o . 1612)
ve
N esâî ( z ekât n o . 33/2, V, 48) , Ö m er b . N âf i' an eb î h î an İ b n Ö m er asl - ı
sen ed i il e;
B u h âr î
( z ekât 78, II , 140) , M ü sl im ( z ekât n o . 13, s. 677) , Eb û D âvu d ( n o .
1613) ve N esâî ( z ekât 34, V, 49) , U b eyd u l lah b . Ö m er an N âf i ' an İb n Ö m er
asl - ı sen ed i il e;
Eb û D âvu d ( n o . 1614; 2736. n o . lu r ivayet i n l af z ı ) ve N esâî ( z ekât 41, V,
53) , A b d ü laz î z b . e. R evâd an N âf i' . .. asl - ı sen ed i il e;
B u h âr î
1610; 2735. n o . lu ri vayet in l af z ı) ve N esâî ( z ekât n o . 45, s. 54) , M û sâ b .
U kb e an N âf i' .. .. asl- ı sen ed i il e t ah r i c et t i ler .
2736- D iğ er b i r ri vayet t e: " İ b n Ö m er, f i t r eyi b u n d an b ir veya i ki g ü n ö n ce
ver ir d i. "
( z ekât
ve
sen ed i il e;
B u h âr î
B u h âr î
2737D iğ er r ivayet t e: " İn san lar R esû l u ll ah sall all ah u aleyh i ve sell em ' i n
z am an ı n d a, f it reyi , ar p ad an b i r ö lçek, h u r m ad an b i r ö lçek; kıl çıksız ar p a
ve ku ru ü z ü m d en b i r ö l çek o lar ak ver i rl erd i . Ö m er h i laf et m akam ın a g eçi p
d e i n san lar ço ğ alı n ca, b u şeyl eri n yer in e yar ım ö l çek b u ğ d ayı f i t r e o l arak
t ah sis et t i. "
( z ekât
ve
sen ed i il e;
B u h âr î
B u h âr î
" B i z , A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sel lem h ayat t ayken , ço cu k,
b ü yü k,
h ü r ve kö l e içi n şu ü ç şeyd en f i t re ver ir d i k: B ir ö l çek h u r m a, b ir
ö l çek keş ( yo ğ u r t ku r u su ) , b i r ö lçek ar p a.
M u aviye z am an ı n a kad ar b u , b ö yl e d evam et t i. O , i ki m ü d b u ğ d ayı , b ir
ö l çek h u r m aya d en k t u t t u .
B an a g el in ce, h âlâ eski u sû l ü t aki p ed i yo ru m ; yaşad ı ğ ım sü rece d e ö yle
yap acağ ım . " A l t ı h ad i s i m am ı .
2738- B u h ad isi M âl ik ( z ekât n o . 53, s. 284) , B u h ârî ( z ekât 72, 73, II , 138;
75, 76/2, II , 139) , M ü sli m ( z ekât n o . 17- 20, s. 678) , Eb û D âvu d ( n o .
1616- 1618) ,
T i rm iz î ( n o . 673) , N esâî ( z ekât 37, V, 51; 38/1- 2, V, 51- 52; 39,
V,
52; 42, 43, V, 53) ve İb n M âce ( n o . 1829) , İyâd b . A b d i ll ah an Eb î Saî d
2739A b d u l lah b . Sa' leb e ya d a Sa' leb e b . A b d il lah b . Eb î Su ' ayr
r ad iyal lah u an h ' d an , o d a b ab asın d an :
" A ll ah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem , ayağ a kal kar ak b i z e h it ap et t i
ve
f ıt ır sad akasın ı , h er f ert için b i r ö lçek h u rm a, ya d a b i r ö l çek arp a;
yah u t
kü çü k, b ü yü k, h ü r ve kö led en iki ki şi i çin b i r ö l çek b u ğ d ay
ver m em i z i em ret t i.
Eb û D âvu d
2739- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1619- 1621) , ez - Z ü h r î an A b d i ll ah b .
Sa' leb e asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i .
2740T i rm iz î b u n u n b en z er in i , A m r b . Şu ayb , o b asası n d an , o d a
d ed esin d en o lm ak ü z er e m erf û o l arak n akl et t i.
2740- B u h ad isi T ir m i z î ( n o . 674) , U kb e b . M ü kr em an Sâli m b . N û h an
İ b n C ü reyc an A m r b . Şu ' ayb an eb î h î an ced d ih î sen ed i il e t ah rî c et t i ve
i sn âd ı h akkı n d a " h asen g arî b " h ü km ü n ü ver d i .
" A ll ah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em , b u sad akayı , b ir ö lçek h u r m a
yah u t b ir ö lçek ar p a, yah u t yar ım ö lçek b u ğ d ay o lar ak, h er h ü r veya kö l e,
h er er kek veya kad ın , h er kü çü k veya b ü yü k ü z eri n e t akd ir et m i şt i r . A lî
r ad iyal lah u an h , ( K û f e' ye) g el ip d e f iyat lar ı u cu z g ö r ü n ce: " A ll ah , siz e
g en i ş
im kan l ar b ah şet t i; o n u n i çin art ık h er şeyd en b i r ö lçek ver sen iz
d ah a iyi o lu r " d ed i ." N esâî ve ayn ı l af ı z l a Eb û D âvu d .
2741- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1622) ve N esâî ( z ekât 36, V, 50- 51; 40,
V,
52) , H u m eyd an i' l- H asan an İ b n A b b âs asl - ı sen ed i i le ve N esâî , A lî b .
M eym û n
an M ah l ed an H i şâm an İb n Sîr în an İ b n A b b âs sen ed i i le t ah r îc
et t il er .
A h m ed , İb n ü ' l- M ed î n î ve N esâî ' ye g ö re H asan , İ b n A b b âs' ı işit m em işt ir .
2742A yr ıca o n u n ( Eb û D âvu d ' u n İb n A b b âs' t an ) şu r ivayet i d e var d ı r:
" A l lah R esû lü sal lal lah u aleyh i ve sell em , f it r eyi o ru çl u i ken sâd ır o lan
l ü z u m su z sö z ve sö vm e g ib i g ü n ah l ar i çi n b ir t em i z li k; ayr ı ca yo ksu l lar
i çin d e b i r yiyecek o lm ası i çin t akd ir et m i şt i r .
K im o n u ( f ı t ır sad akası n ı) n am az d an ö n ce ver ir se, kab u l ed i lm iş b ir
z ekât
o l u r. A m a n am az d an so n r a ver ir se, sad akalar d an b ir sad aka o l m u ş
o l u r ."
2742- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1609) ve İ b n M âce ( n o . 1827) , Eb û
Yez î d el - H avl ân î an Seyyâr b . A b d ir r ah m an es- Sad ef î an İ kri m e an İ b n
A b b âs asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
B u n u r ivayet ed en el- H âkim , B u h ârî ' n i n şar t ı n ca sah îh h ü km ü ver m işt ir .
2743- K ays b . Sâ' d b . U b âd e rad i yal lah u an h ' d an :
" A l lah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sel lem , b i z e f it r e sad akası n ı z ekât
âyet i
i n m ed en ö n ce em r et m işt i. Z ekât em ri g el d ikt en so n ra, o n u
ver m em i z i n e em r et t i, n e d e yasakl ad ı. B i z g en e d e ver iyo r d u k." N esâî
2743- B u h ad i si N esâî ( z ekât 35/2, V, 49) ve İ b n M âce ( n o . 1828) , Vekî'
an i ' s- Sevr î an Sel em e b . K ü h eyl an i ' l - K âsı m b . M u h aym ir e an Eb î A m m âr
el - H em d ân î an K ays b . Sa' d asl- ı sen ed i i le;
A yr ı ca N esâî ( z ekât 35/ 1, V, 49) , İsm aî l b . M es' û d an Yez î d b . Z u rey' an
Şu ' b e
an i' l- H akem b . U t eyb e an i' l- K âsım b . M u h aym ir e an A m r b .
Şu r ah b îl an K ays sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2744- Eb û H u m eyd es- Sâ' i d î rad i yal lah u an h ' d an :
Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sel lem , Ez d kab il esi n d en İ b n ü ' l - L u t b iyye
ad ı n d a
b ir ad am ı z ekât t o p l am akla g ö revlen d i rd i . Z ekât t o p l ayı p
d ö n ü n ce: " İşt e b u n l ar siz e. Şu n lar ı d a b an a h ed i ye o lar ak verd i ler " d ed i,
Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sel lem h em en ayağ a kal kı p A ll ah ' a h am d ü
sen âd a b u l u n d u kt an so n r a şö yl e b u yu rd u :
" Siz d en b ir in i z i A l lah ' ı n b en i g ö revlen d i rd i ğ i b i r iş ( z ekât t o p lam ak)
i çin g ö r evlen d i ri yo ru m ; g eli p şö yl e d i yo r : " B u siz e, b u d a b an a, çü n kü
b u b an a h ed i ye o lar ak ver il m işt ir . " B ab ası n ın veya an n esin i n evin d e
o t u r sayd ı , - d o ğ ru sö ylesin - b u h ed iye o n a ver il ir m iyd i ? Val lah i eğ er
b i r in i z ,
h aket m ed i ğ i b i r şey alı rsa, K ıyam et g ü n ü A ll ah ' a kavu şt u ğ u
z am an ,
ald ı ğ ı şeyi sı rt ı n d a t aşı yacakt ır . H aksız l ıkla ald ı ğ ı şey, d eve ise
b ö ğ ü r ecek, sığ ı r sa m ö l eyecek, ko yu n sa m el eyecekt i r. " D ah a so n ra A l lah
R esû l ü ko lt u ğ u n u n al t ı n d aki b eyaz lı k g ö r ü n ü n ceye kad ar el ler in i kald ı rı p
şö yl e d ed i: " A l lah ı m ! T eb l iğ et t im m i ? " B u h âr î, M ü sli m ve Eb û D âvu d .
2744- B u h ad i si B u h âr î ( cu m ' a 29/ 3, I, 222; z ekât I I, 137; h i b e 17/2, II I,
136;
eym ân ve' n - n u z û r 3/8, VI I, 219; h i yel 15/ 1, VII I, 66; ah kâm 24, VII I,
114; 41, VI II , 121) , M ü sli m ( i m âr et n o . 26- 29, s. 1463- 5) , A h m ed ( V, 423) ve
Eb û D âvu d ( n o . 2946) , U r ve an Eb î H u m eyd asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
L af ız M ü sli m ' e ( n o . 27) ai t t i r.
2745- A d iyy b . A m îr e el - K i n d î r ad i yall ah u an h ' d an :
" İ çin i z d en b ir in i g ö r evlen d i ri p d e o , b ir i ğ n e veya d ah a b ü yü k b i r şeyi
b i z d en g iz l i o lar ak alı r sa b u , b i r h iyan et o l arak K ıyam et g ü n ü karşı sın a
çı kar . " B i r ad am ayağ a kalkı p şö yle d ed i :
" Ey A l lah R esû l ü ! B an a ver d iğ i n g ö r evi b en d en g eri al ! "
" N e o l d u ki ? "
" B ö yle b ö yl e d ed i ğ in i d u yd u m d a."
Şö yle b u yu r d u :
" A m a b en şu n u d iyo r u m : " D ikkat ed i n ! İ çi n iz d en kim i b ir iş i çi n
g ö r evlen d i rd i ysek,
o n u n az ın ı d a ço ğ u n u d a g et i r si n . D ah a so n r a
ken d i si n e ver il en i alı r, h ar am ed il en d en i se vaz g eçer " . " M ü sli m ve Eb û
D âvu d .
2745- B u h ad isi M ü sl im ( i m âret n o . 30, s. 1465) ve Eb û D âvu d ( n o .
3581) , İ sm aîl b . e. H âl id an K ays b . e. H âz ım an A d î asl - ı sen ed i i le t ah r îc
et t il er .
2746- İ m r ân b . H u sayn ' ı n az at lı sı İ b r ah i m b . A t â' d an , o d a b ab ası n d an :
Z i yâd veya em ir l er d en b i r i İm r ân b . H u sayn ' ı z ekât t o p lam aya g ö n d er d i.
Z en g i n ler d en
z ekât ı alı p , ( o yö r en in ) f aki rl eri n e d ağ ı t t ı . D ö n d ü ğ ü n d e
İ m r ân ' a so r d u :
" M al n ered e? "
" Sen b en i m al i çin m i g ö n d er d i n ? B iz o n u A ll ah R esû l ü sal lal lah u
al eyh i
ve sell em ' in z am an ı n d a ald ı ğ ım ız yer d en ald ı k. Yi n e o n u n
z am an ı n d a verd i ğ im iz yer ler e d ağ ı t t ık. " Eb û D âvu d
2746- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1625) , N asr b . A lî an eb î h î an İ b râh î m
b . A t â sen ed i i le t ah r îc et t il er .
2747- C er î r b . A b d il lah rad i yal lah u an h ' d an :
" Z ekât m em u r u g el d iğ i n d e, siz d en ayrı lı rken g ö n lü h o ş ve h o şn u t
o l arak ayr ıl sın . "
M ü sli m ve Sü n en ash âb ı .
2747- B u h ad i si T ayâl isî ( n o . 667) , A h m ed ( IV, 360, 361, 364, 365) ,
D âr i m î
( I, 394) , M ü sli m ( z ekât 177, s. 757) , T i rm iz î ( n o . 647, 648) , Eb û
D âvu d ( n o . 1589) , N esâî ( z ekât 14/2, V, 31) , İ b n M âce ( n o . 1802) , T ab er ân î
(M.
el- K eb îr n o . 2352, 2361- 2, 2333- 2341) , İ b n H u z eym e ( n o . 2341) ve
B eyh akî ( IV, 136) , eş- Şa' b î an C er îr asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2748- D i ğ er b ir ri vayet t e: D ed il er ki: " Ey A ll ah R esû l ü ! Ya o n lar ( z ekât
m em u r lar ı) b i z e h aksı z lı k ed erl erse? . "
" Siz e h aksız l ık et seler d e, z ekât m em u r lar ın ı z ı h o şn u t ed i n ! "
2748- B u r ivayet i M ü sl im ( z ekât n o . 29, s. 685) , Eb û D âvu d ( n o . 1589) ,
N esâî ( z ekât 14/ 1, V, 31) ve B eyh akî ( IV, 114, 137) , M u h . b . eb î İsm aî l an
A b d ir rah m an b . H i lâl an C er îr asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2749- C âb i r b . A t îk rad i yal lah u an h ' d an :
" Yakı n d a si z l ere at lı ve sevi m si z ( z ekât ) m em u r lar ı g elecekt i r. Siz e
g el d ikl er i n d e o n l ar ı i yi kar şıl ayın . O n l arl a i st ed i kler i şeyl eri n ar asın d an
çekil in .
Eğ er
âd i l
o lu r lar sa
leh ler in ed i r.
H aksız l ık
yap arl arsa
al eyh l eri n ed ir . A m a yi n e d e o n lar ı h o şn u t ed in ! Z ir a z ekât ( sevab ) ın ı z ı n
t am am ı o n l arı n h o şn u t lu ğ u n a b ağ l ıd ı r . ( O n l arı r az ı ed in ki ) o n l ar d a siz e
d u a et si n ler ." Eb û D âvu d
2749- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1588) ve B eyh akî ( IV, 114) , B i şr b . Ö m er
an
Eb î ' l - G u sn an Sah r b . İ sh âk an A b d i rr ah m an b . C âb i r b . A t îk an eb îh î
Eb û ' l- G u sn , Sâb it b . K ays el- G if âr î o lu p h akkı n d a ih t i laf o l an b ir râvid i r .
2750- B eşî r b . el- H asâsi yye r ad i yall ah u an h ' d an :
D ed ik ki : " Ey A l lah R esû l ü ! Z ekât m em u r l ar ı b iz e sald ı rg an ca
d avr an ıyo r lar ( yan i g er eken d en f az l ası n ı alı yo r l ar ) ; o n lar ın h aksı z o l arak
al m ak i st ed i kl eri kad ar m al ım ız ı g iz l eyeb i li r m i yiz ? "
" H ayır " b u yu r d u . Eb û D âvu d
2750- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1586) , H am m âd b . Z eyd an Eyyû b an
r acu li n
yu kâl u l eh u D eysem ( m in B en î Sed û s) an B eşî r b . el - H asâsiyye
asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i .
" Z ekât t a h aksı z d avran an ki şi, z ekât ver m eyen g i b id i r ." Eb û D âvu d ve
T i r m iz î .
2751- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1585) , T ir m i z î ( n o . 646) , İ b n M âce ( n o .
1808) ve B eyh akî ( IV, 97) , L eys b . Sa' d an Yez î d b . e. H ab îb an Sa' d b .
Si n ân an En es asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
T i r m iz î , i sn âd ı h akkın d a " g arî b " h ü km ü verd i . Z aaf ı n seb eb i , râvi si Sa' d
b . Si n ân ' d ı r.
2752- R âf i ' b . H u d eyc rad i yal lah u an h ' d an :
" Z ekât ı h akkı yl a t o p l ayan m em u r , evin e d ö n ü n ceye d ek A l lah yo lu n d a
g az â ed en ki şi g ib i d ir ." H er iki si d e Eb û D âvu d il e T i rm iz î' n in d i r .
2752- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 2936) , T ir m i z î ( n o . 645) ve İb n M âce
( n o . 1809) , Â sı m b . Ö m er b . K at âd e an M ah m û d b . L eb î d an R âf i ' b . H ad îc
asl - ı sen ed i il e t ah ri c et t i ler .
2753- M âli k b . U t âh iyye r ad iyall ah u an h ' d an :
" Eğ er z ekât ı h akkı yla t o p l am ayan b ir ö şü r cü g ö r ü r sen i z ö l d ü rü n . "
A h m ed ve T ab erân î , el - M u ' cem u ' l- K eb îr ' d e i sm i m eçh û l b ir r âvi
kan alı yla.
2753- B u h ad i si A h m ed ( II , 234) , M û sâ b . D âvu d an İ b n L eh î ' a an Yez î d
b.
e. H ab î b an A b d ir rah m an b . e. H assân an M u h ayyis b . Z i b yân an
r acu li n m in B en î C ü z âm an M âli k sen ed i il e t ah r î c et t i .
2754- A b d u ll ah b . Eb î Evf â rad i yal lah u an h ' d an :
B ab am ağ acın alt ın d a b iat ed en ler d en d i. A l lah R esû lü sal lal lah u al eyh i
ve sell em z ekât lar ın ı g et i ren kavm e: " A l lah ı m ! F al an ın ail esi n e rah m et
et ! "
d i ye d u a ed er d i . B ab am z ekât ın ı g et ir ip t esl im et t iğ i n d e i se şö yle
d u a et t i: " A ll ah ı m ! Eb û Evf â ail esi n e r ah m et et ! " "
B u h âr î , M ü sli m , Eb û D âvu d ve N esâî.
2754- B u h ad isi B u h âr î ( z ekât 64, I I, 136; m ağ âz î 35/18, V, 69; d a' vât
19/ 2, VII , 152; d a' vât 33, VI I, 157) , M ü sli m ( z ekât 176, s. 756- 7) , Eb û D âvu d
( n o . 1590) , N esâî ( z ekât 13, V, 31) ve İb n M âce ( n o . 1796) , Şu ' b e an A m r b .
M u rr e an A b d il lah b . e. Evf â asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
" Z ekât ver d iğ i n iz z am an : " A ll ah ım , b u n u kârl ı kıl , z o r aki ver i len kı lm a! "
şekli n d e d u a et m ek su r et i yl e sevab ın ı i st em eyi u n u t m ayı n ız ." İb n M âce
z ayıf b ir sen ed le.
2755- B u h ad isi İ b n M âce ( 1797) , Sü veyd b . Saî d an i' l- Velî d b . M ü sli m
an i ' l - B ah t er î b . U b eyd an eb î h î an Eb î H u r eyr e sen ed i il e t ah rî c et t i .
B ah t er î ve Sü veyd b . Saîd seb eb i yl e i sn âd ı z ayıf t ır .
2756- A b d ü lm u t t ali b b . R eb î a b . el- H âr is r ad iyal lah u an h ' d an :
R eb îa il e A b b âs b u l u şu p b i r ar aya g el d il er ; d ed i ler ki: " Şu b en i m
ço cu ğ u m
( yan i A b d ü l m u t t al ib ) i le F ad l b . el - A b b âs' ı A ll ah R esû l ü
sal lall ah u
aleyh i ve sell em ' e g ö n d er sek t e, O ' n u n la ko n u şu p z ekât
t o p l am a işi n d e o n lar ı g ö r evl en d ir se d e o n l ara ver ecekl eri n i ver seler , eld e
ed ecekler in i
d e el d e et seler ." T am o sı r ad a A l î g eld i ve d u r u m u o n a
an l at t ıl ar. B u n u n ü z er i n e şö yl e d ed i: " Sakın yap m ayı n ; çü n kü b u
t ekli f i n iz i kab u l et m ez . "
R eb î' a o n u n l a ( A l î il e) yaln ı z b aşın a kal ın ca şö yl e d ed i : " B u n u b iz e
r ekab et et m ek içi n sö yl ü yo r su n . H al b u ki b iz R esû l u ll ah sal lall ah u al eyh i
ve sel lem ' in d am at lı ğ ın ı el d e et m en e r ağ m en sen i kı skan m ad ı k." A l lah
R esû l ü n ü n
d am ad ı: " Yem i n ed er im b ö yl e b i r n i yet im ve g ayem yo kt u r!
H ayd i o n l arı g ö n d er in ! " d ed i . O n lar b er ab er ce g i t t i ler ve o ( A lî ) u yu d u .
A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sell em ö ğ l eyi kıl d ır d ıkt an so n r a
sah an lı ğ ın a ken d isi n d en
ö n ce var d ı k.
H u z u ru n d a d u r d u k. G eli p
ku l akl arı m ı z d an t u t t u ve şö yle d ed i: " H ayd i içi n iz d ekin i sö yl eyi n ! " Ve
i çeri
g ir d i; b i z d e O ' n u n la g i r d ik. O z am an Z eyn ep b n . C ah ş' ı n
n ö b et in d eyd i . " H ayd i g el in yem eğ i b er ab er yiyeli m " d ed i .
B ir sü re ko n u şm ak i çi n b ir b ir im iz i b ekled i kt en so n ra aram ı z d an b i ri
ko n u şt u
ve d ed i ki: " Ey A l lah R esû lü ! Sen i n san lar ın en iyisi ve en
yar d ım seven i sin . B i z evl il ik çağ ı n a g el d ik. B i z i z ekât t o p l am a i şler in d e
g ö r evlen d i rsen d e ald ı klar ım ız ın b i r kı sm ı n ı i n san l arı n ver d i kl eri g ib i
ver sek, el d e ed eceğ im iz i d e b i z el d e et sek. " H iç cevap verm ed en u z u n
sü r e
su st u . Z eyn ep d e p er d e arkasın d an ( b i z t ekrar ko n u şm ak
i st ed i ğ im iz d e su sm am ı z i çi n ) i şar et ed iyo r d u . So n ra şö yl e b u yu r d u : " B u
z ekât l ar M u h am m ed ai lesin e yar aşm az . Ç ü n kü b u n l ar in san lar ın kir ler id i r.
H ayd i b an a h u m u s ( b eşt eb ir z ekât ı) işl er i i le u ğ r aşan M ah m iyye' yi ve
N evf el
b . el- H âr is b . A b d u l lah ' ı d a çağ ı r ın ! " H er iki si d e g el d i.
M ah m iyye' ye d ed i ki: " H ayd i kı z ın ı şu ço cu ğ a F ad l b . A b b âs' a n i kâh l a."
H em en n ikâh l ad ı . N evf el ' e d e: " H ayd i sen d e kız ın ı b u ço cu ğ a ver. " d ed i.
O d a ver d i. So n r a M ah m iyye' ye: " H ayd i b u n lar ın m eh r in i h u m u s m al ın d an
şu kad ar şu kad ar ver ! " b u yu rd u .
2756- B u h ad i si M ü sli m ( z ekât 167- 8, s. 752- 4) , Eb û D âvu d ( n o . 2985) ve
N esâî ( z ekât 95, V, 105- 6) , ez - Z ü h r î an A b d il lah b . el- H âri s b . N evf el an
A b d il m u t t al ib asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2757D iğ er ri vayet t e: " A lî d ed i ki : " B en H asan ' ı n b ab ası yım , erkek
ad am ı m . Vall ah i o ğ u ll arı n ız A l lah R esû lü sall all ah u al eyh i ve sell em ' i n
yan ı n d an d ö n ü n ceye kad ar b u rad an ayrı lm am ." M ü sl im , Eb û D âvu d ve
N esâî .
2757- B u h ad i si M ü sli m ( z ekât 167- 8, s. 752- 4) , Eb û D âvu d ( n o . 2985) ve
N esâî ( z ekât 95, V, 105- 6) , ez - Z ü h r î an A b d il lah b . el- H âri s b . N evf el an
A b d il m u t t al ib asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
H asan b . A l î, z ekât h u rm alar ın d an b i r h u r m a al ıp ağ z ı n a ko yd u . A l lah
R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sel lem o n a: " K aka, kaka! A t o n u ! B il m iyo r
m u su n , b iz z ekât yem eyiz ! " b u yu rd u . B u h âr î ve M ü sl im
2758- B u h ad isi T ayâli sî ( n o . 2482) , A h m ed ( II , 409, 444, 470) , D âri m î ( I,
386) , B u h âr î ( z ekât 60, II , 135; ci h âd 188/3, IV, 36) , M ü sli m ( z ekât n o . 161,
s. 751) , T ah âvî ( II , 9) , İ b n H ib b ân ( n o . 3283) ve B eyh akî ( VII , 29) , Şu ' b e an
M u h . b . Z iyâd an Eb î H u r eyr e asl- ı sen ed i il e t ah r î c et t i ler .
A ll ah R esû l ü sall all ah u al eyh i ve sel lem yo l d a b i r h u r m an ın yan ın d an
g eçer ken şö yle b u yu rd u : " Eğ er b u n u n b i r z ekât h u r m asın d an o ld u ğ u n a
d ai r en d işem o lm asayd ı m u t laka yer d im ." B u h âr î , M ü sli m ve Eb û D âvu d .
2759- B u h ad i si A b d ü rr ez z âk ( n o . 18642) , A h m ed ( II I, 119, 132) , B u h ârî
( b u yû ' 4, I II , 5; l u kat a 6, I II , 94) , M ü sli m ( z ekât n o . 164- 5, s. 752) ve
B eyh akî
( VI, 195; VI I, 30) , es- Sevrî an M an sû r an T alh a b . M u sar ri f an
En es asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
" A l lah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sell em ' e b ir yem ek g et ir i ld i ğ in d e
so r ard ı .
Eğ er : " B u b i r h ed iyed ir " d en i li rse yer d i. Eğ er: " B u b ir
sad akad ır " d en i li r se yem ez , ash âb ın a: " H ayd i siz yi yi n ! " b u yu r u r d u ."
B u h âr î ve M ü sl im
2760- B u h ad isi B u h âr î ( h ib e 7/ 3, II I, 131) ve M ü sl im ( z ekât n o . 175, s.
756) , M u h . b . Z iyâd an Eb î H u r eyr e asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2761- Eb û R âf i rad i yal lah u an h ' d an :
Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sel lem , M ah z û m o ğ u l lar ın d an b ir ad am ı
z ekât
t o p l am a m em u r u o l arak g ö n d erd i . Eb û R âf i' d e o n u n ar d ın d an
g i t m ek i st eyin ce, şö yle b u yu r d u :
" Sad aka ( z ekât ) b iz e h el âl d eğ i ld i r . A il en in m evlâsı ( az at lı sı Eb û R âf i' yi
kast ed i yo r) ken d i ler in d en ( sayıl ır ) ." Sü n en ash âb ı
2761- L af ı z N esâî' ye ait t i r . B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1650) , T ir m i z î ( n o .
657)
ve N esâî ( z ekât 97, V, 107) , Şu ' b e an i ' l - H akem an İ b n e. R âf i' an Eb î
R âf i ' asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
T i r m iz î , i sn âd ı h akkın d a " h asen g arî b " h ü km ü ver m işt ir . İ b n e. R âf i , A lî
b . e. T âl ib ' in kât ib i U b eyd u l lah b . e. R âf i ' d i r.
2762- İ b n A m r b . el- Â s rad i yal lah u an h ' d an :
" N e z en g in ve n e d e sağ l ıkl ı g ü çlü ki m se z ekât alam az . " N esâî
2762- B u h ad i si A h m ed ( I I, 389, 377) , N esâî ( z ekât 90/ 2, V, 99) , İ b n M âce
( n o . 1839) , Eb û Ya' l â ( Şeh it A li 291a) , İb n ü ' l- C ârû d ( s. 186) , T ah âvî ( I I,
14) , İ b n H i b b ân ( n o . 3279) , D âreku t n î ( I I, 118) ve B eyh akî ( VI I, 14) , Sâli m
b . eb i ' l - C a' d an Eb î H u r eyr e asl- ı sen ed i il e t ah r î c et t i ler .
( A l lah R esû l ü sal lal lah u al eyh i ve sell em b u yu r d u : ) " Z en g in e sad aka
h el âl d eğ il d ir , an cak A l lah yo lu n d a ( savaşa çı km ı ş) o lu r sa veya yo lcu
o l u r sa veya f akir ko m şu ya sad aka veri li r , o d a san a h ed i ye veri r veya sen i
d avet ed erse m ü st esn a." Eb û D âvu d
A t â b . Yesâr ( ' ı n m ü rsel in d e) şu n u ekl ed i: " Z ekât , sad akayı t o p lam ak
i çin çalı şan a, sad aka m alı n ı ken d i p ar asıyl a sat ı n al an a ve b o r çl u d ü şen e
d e ( h el âl o lu r ) . "
2763- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1637) , M u h . b . A vf an i' l- F i ryâb î an
Sü f yân an Ö m er el- B âr ikî an A t i yye an Eb î Saîd sen ed i i le t ah r îc et t i.
A t â b . Yesâr ' ı n m ü rsel i: el - K a' n eb î an M âl ik an Z eyd b . Esl em an A t â
sen ed i il e g el m işt ir ( n o . 1635) ve M âl ik ( z ekât n o . 29, s. 268) .
2764- Z eyd b . Esl em rad i yal lah u an h ' d an :
" Ö m er , sü t içt i. H o şu n a g id i n ce so rd u : " B u sü t n ered en ? " O n a " Z ekât
h ayvan lar ın d an sağ ıl an sü t t en " d en i li n ce, eli n i ağ z ı n a so ku p içt iğ i sü t ü
çı kar d ı ." M âli k
2765- Z i yâd b . el- H âr is es- Su d âî rad i yal lah u an h ' d an :
" B ir ad am Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sel lem ' e g el ip : " B an a z ekât
ver ! "
d ed i . A l lah R esû lü sal lall ah u aleyh i ve sell em şö yl e b u yu rd u :
" Şü p h esiz A ll ah , z ekât lar h u su su n d a b i r p eyg am b er i n veya b aşka b ir in i n
h ü km ü n e râz ı o lm ayı p ken d i si b i z z at z ekât eh li n i seki z kı sm a ayır d ı; eğ er
o n l ard an b ir iysen ver eyi m " . " Eb û D âvu d
2765- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1630) , el - K a' n eb î an A b d i ll ah b . Ö m er
b . G ân im an A b d i r rah m an b . Z i yâd an Z i yâd b . N u ' aym el- H ad r em î an
Z i yâd b . el- H âr is sen ed i i le t ah r îc et t i.
A b d u rr ah m an b . Z iyâd
sar f ed i lm iş b i r r âvi d ir .
b.
En ' am
el - İ f ri kî,
h akkın d a
m en f î
sö z ler
2766- Ü m m ü A t iyye - ism i N ü seyb e' d i r - rad i yal lah u an h â' d an :
Peyg am b er sal lall ah u aleyh i ve sell em , Â işe' n i n yan ın a g ir ip :
" Yan ı n ız d a yi yecek b i r şey var m ı ? " d iye so r d u . H ayır , sad ece z ekât o l arak
g ö n d er il en ko yu n d an , N ü seyb e ( Ü m m ü A t iyye) ' n i n g ö n d er d iğ i b ir az et
var "
d ed i. Şö yl e b u yu r d u : " G et i r o n u , o ko yu n yer in i b u l m u şt u r ( yan i
h ed i ye ed il en et ar t ı k z ekât o lm akt an çıkm ışt ır ) . " B u h âr î ve M ü sl im
2766- B u h ad i si B u h âr î ( z ekât 31, II , 121; 62/ 1, II , 135; h i b e 7/5, I II , 131)
ve M ü sl im ( z ekât n o . 174, s. 756) , H âli d b . M ih r ân el- H az z â an H af sa b i n t i
Sî r în an Ü m m i A t iyye asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
" ( Â işe' n i n câr iyesi) B er î re' ye sad aka o l arak b ir et ver il d i. A l lah R esû l ü
sal lall ah u al eyh i ve sel lem şö yl e b u yu r d u : " O , o n a sad aka, b iz e ise
h ed i yed i r ( yan i yi yeb i li r iz ) " . "
B u h âr î , M ü sli m ve M u vat t a' .
2767- B u h ad i si M âli k ( t al âk n o . 25, s. 562) , B u h âr î ( n ikâh 18, VI , 124) ve
M ü sli m ( z ekât n o . 173/2, s. 756) , M âli k an R eb î ' a b . e. A b d i rr ah m an
an i ' l - K âsı m an Â i şe asl - ı sen ed i i le;
B u h âr î ( z ekât 61/2, I I, 135; f ar âi d 19, VI V, 9) ve M ü sli m ( z ekât n o . 171) ,
Şu ' b e an i ' l - H akem an İ b râh î m an i ' l - Esved an Â işe asl - ı sen ed i il e;
B u h âr î
( h i b e 7, I II , 131) ve M ü sli m ( z ekât n o . 172- 173, s. 755- 6) ,
A b d u rr ah m an b . el - K âsı m an eb îh î an Â işe asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2768- B eşîr b . Yesâr ' d an , o d a En sâr ' d an Seh l b . Eb î H asm e ad ın d a b ir
ad am d an :
" H ayb er' d e ö l d ü rü l en b i r En sârl ı içi n A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve
sel lem ' in ken d isi n e ( Seh l' e) z ekât d evel er i n d en yü z d eve d iyet verd i ğ in i
b i ld i r d i. " Eb û D âvu d
2768- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1638) , el - H asan b . M u h . b . es- Sab b âh
an Eb î N u ' aym an Saîd b . U b eyd et - T â' î an B eşî r asl- ı sen ed i il e t ah r ic
et t i.
SADAK A VE NFAK E T ME N N FAZ LE T VE BUNUNLA
LG L ME SE LE LE R
" K i m g ö n ü l h o şl u ğ u i le h elâli n d en - ki A ll ah an cak g ü z el ve h elâl o l an ı
kab u l ed er - b ir sad aka ver ir se, R ah m an o n u sağ el in e alı r. Veri len b u
sad aka h u r m a b il e o lsa R ah m an ' ı n el in d e b ü yü yü p ço ğ al ır , so n u n d a d ağ
g i b i o lu r ; t ıp kı si z d en b ir in i n t ayın ı veya b u z ağ ısı n ı b ü yü t m esi g i b i. "
Eb û D âvu d h ar iç, A l t ı h ad i s i m am ı .
2769- B u h ad isi İ b n ü ' l - M ü b ârek ( Z ü h d n o . 648) , Şâf iî ( Ü m m II , 51) ,
A h m ed ( I I, 431, 538, 418, 331) , H u m eyd î ( n o . 1154) , D âri m î ( I, 395) , M ü sli m
( z ekât
n o . 63, s. 702) , T i rm iz î ( n o . 661) , N esâî ( z ekât 48/ 2, V, 57- 58) , İ b n
M âce ( n o . 1842) , İb n H u z eym e ( n o . 2425) , İb n H ib b ân ( n o . 270, 3305, 3308,
3309)
ve B eyh akî ( IV, 190, 176) , Saîd b . Yesâr an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i
i le;
B u h âr î ( z ekât 8, II , 113; t evh îd 23/ 2, VII I, 177- 8) , A b d u l lah b . D în âr an Eb î
Sâl ih an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2770- D iğ er r i vayet t e: " Ö yl e ki t ek lo km ası U h u d d ağ ı g i b i o lu r . " A l lah ' ı n
K it âb ' ı n d a b u n u d o ğ r u l ayan âyet şu d u r :
" B i lm i yo rl ar m ı , A l lah ku ll ar ı n d an t evb eyi kab u l ed er, sad akalar ı alı r.
R ib a ( f âiz ) ' i yo ked ip sad akalar ı art ır ı r. " ( T evb e, 9/ 104)
2770- B u ri vayet i A b d ü r rez z âk ( n o . 20050) , A h m ed ( II , 268, 404, 471) ,
T i r m iz î
( n o . 662) , İb n H u z eym e ( n o . 2427) ve el - H âki m ( I I, 333) , el - K âsı m
b . M u h . an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " h asen sah îh " h ü km ü ver m işt ir .
" A d am ın b ir i çö l g i b i b ir yer d e d o l aşır ken b u l u t t an b i r ses d u yd u :
" H ayd i g i t f alan ı n b ah çesin i su l a! " O b u l u t b i r kayal ığ a yö n eli p su yu n u
ko vad an
b o şal t ı r g i b i b o şalt t ı . D er ken sel yo ll arı n d an b i ri si b u su l arı n
t am am ı n ı akı t m aya b aşl ad ı. A d am d a akan su yu n ar d ın d an g it t i. N e g ö rse
i yi, b i r ad am su yu b ah çen i n h er t araf ın a kü r ekle g ez d i ri yo r. O n a so rd u :
" Ey A l lah ' ın ku l u sen i n ad ın n ed ir ? "
" A d ı m f ü l an d ır ." B u lu t t an d u yd u ğ u i sm i n ayn ısı yd ı . O d a o n a so r u yo r:
" Ey A ll ah ' ı n ku lu ism im i n ed en so r d u n ? "
" B u su yu g et ir en b u l u t u n i çin d en b ir ses d u ym u şt u m : " H ayd i g it
f alan ı n b ah çesin i su la! " d i yo rd u . Şim d i g ö rü yo r u m d a o f ü l an sen sin .
Sö yl e b akalı m b u r ad a b ö yl e n e yap ıyo r su n ? "
" G ö r d ü ğ ü n g i b i b u rad an çı kacak m ah su l e b akıyo r u m . O n u n ü çt e b ir in i
t asad d u k
ed i yo ru m , ü çt e b ir i n i b en , ço cu kl arı m l a b ir li kt e yi yo r u m .
B u n d an art an ü çt e b i ri n i d e yi n e b u b ah çeye h ar cı yo ru m " ." M ü sli m
2771- B u h ad i si T ayâl isî ( n o . 2587) , A h m ed ( I I, 296) , M ü sli m ( z ü h d n o .
45, s. 2288) , İb n H ib b ân ( n o . 3344) ve B eyh akî ( I V, 133) , A b d ü l az î z b . e.
Sel em e an Veh b b . K eysân an U b eyd b . U m eyr an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i
" B ir d ir h em yü z b in d ir h em i g eçt i ."
" N asıl o l u r? " d ed i ler .
" B ir ad am ın i ki d ir h em i var d ı; o n u n g ü z el in i t asad d u k et t i. A d am
m alı n ı
sat m aya g it t i ve o n d an yü z b in d ir h em kaz an d ı ve t ü m ü n ü
t asad d u k et t i ." N esâî
2772- B u h ad isi N esâî ( 49/ 2- 3, V, 59) , M u h . b . A clân an Saîd b . e. Saî d
ve' l- K a' kâ' an Eb î H u reyr e ve M u h . b . A cl ân an Z eyd b . Eslem an Eb î Sâli h
an Eb î H u r eyr e t ari kler i il e t ah rî c et t i ler .
2773- A l î rad i yal lah u an h ' d an :
Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sell em ' e ü ç g r u p g el d i. B i ri : " B en im yü z
d i n arı m var d ı, o n u n u t asad d u k et t i m " d ed i . Ö b ü r ü : " B en im o n d i n ar ı m
var d ı,
b ir in i t asad d u k et t i m " d ed i. D i ğ er ü çü n cü sü d e: " B en i m t ek b ir
d i n arı m vard ı o n u n o n d a b i ri n i t asad d u k et t i m " d ed i . B u n u n ü z er in e
Peyg am b er sall all ah u al eyh i ve sell em şö yle b u yu rd u : " H ep in i z ecir d e
eşi t si n iz . Ç ü n kü h er b i r in i z m al ın ı n o n d a b i r in i sad aka o lar ak verm işt ir ."
L eyyin b ir sen ed l e A h m ed ve B ez z âr .
2773- B u h ad i si A h m ed ( I , 96) , Vekî ' an Sü f yân es- Sevr î an Eb î İsh âk
an i ' l - H âr i s an A l î sen ed i i le t ah r îc et t i.
İb n A b b âs' a b ir d i len ci g eld i . O n a ( d il en ciye) so rd u :
" A ll ah ' t an b aşka il âh o lm ad ı ğ ın a ve M u h am m ed ' i n A ll ah R esû l ü
o l d u ğ u n a şeh ad et ed i yo r m u su n ? " " Evet ." " O r u ç t u t u yo r m u su n ? "
" Evet " d eyin ce, şö yl e d ed i : " Sen ist ed in , i st eyen in b eli rl i b ir h akkı vard ı r.
O h akkı b iz im san a ver m em i z g ereki r" d ed i ve o n a b ir el b ise ver d i. So n r a
d a şö yl e d ed i :
" A ll ah R esû lü sall all ah u al eyh i ve sel lem ' in şö yl e b u yu r d u ğ u n u
d u yd u m :
" B ir m ü sl ü m an h erh an g i b ir m ü sl ü m an a b i r el b ise veri p
g i yin d i ri r se, o elb i sed en b i r p ar ça kal d ığ ı sü r ece ver en kişi, A l lah ' ı n
ko r u m ası alt ın d a o lu r " ." T ir m i z î
2774- B u h ad i si T ir m i z î ( n o . 2484) , M ah m û d b . G aylân an Eb î A h m ed
ez - Z ü b eyr î an H âli d b . T ah m ân Eb î ' l - A l â an H u sayn b . A b d ir rah m an an
İ b n A b b âs sen ed i il e t ah rî c et t i ve isn âd ın ı n " h asen g arî b " o l d u ğ u n u
sö yl ed i .
B i r b ed evî d ed i ki:
" Ey A l lah R esû l ü b an a h icr et i an lat ! "
" Yaz ı k san a! H i cr et i şi z o r d u r . D evel eri n var m ı ? " d i ye so rd u .
" Evet . "
" Z ekât ın ı ver iyo r m u su n ? "
" Evet . "
" Ö yleyse sen u z akl ar d a kal ve çal ış. Şü p h esi z A l lah , sen in am el in d en
eksil t m ez ( kar şıl ığ ı n ı m u t laka ver ir ) " b u yu rd u .
B u h âr î , M ü sli m , Eb û D âvu d ve N esâî.
2775- B u h ad isi A h m ed ( II I, 14, 64) , B u h âr î ( h ib e 35, I II , 145; z ekât 36, I I,
123; m en âkı b u ' l - En sâr 45, IV, 263; ed eb 95, VII , 112) , M ü sl im ( im âr et 87, s.
1488) ,
Eb û D âvu d ( n o . 2477) , N esâî ( ci h âd 11, VI I, 143) , Eb û Ya' lâ ( n o .
1271) , İb n H i b b ân ( n o . 3238) ve B eyh akî ( I X, 15) , ez - Z ü h rî an A t â b . Yez î d
an Eb î Saîd asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2776- Eb û Ü m am e r ad i yall ah u an h ' d an :
" İ yil ikler yap m ak, kö t ü f el âket ler i ö n ler . G i z li ver il en sad aka, R ab b i n
g az ab ın ı sö n d ü r ü r . Sıl a- i r ah im ö m r ü ar t ır ır ."
2776- B u h ad isi n i sn âd ı , H eysem î' ye g ö r e h asen d i r ( M ecm a' II I, 115) .
" Sad aka, R ab b i n ö f kesi n i sö n d ü rü r ve kö t ü ö lü m e en g el o l u r ." R ez î n
2777- B u h ad i si T ir m i z î ( n o . 664) , U kb e b . M u krem an A b d il lah b . İ sâ an
Yû n u s
b . U b eyd an i' l- H asan an En es sen ed i i le t ah r î c et t i ve i sn âd ı
h akkın d a " b u t ari kt en h asen g ar î b t i r" d ed i.
" K u l lar ın sab ah a çıkt ıkl arı h i çb ir g ü n yo kt u r ki, i ki m el ek in i p b ir i:
" A l lah ı m ! İ n f ak ed en ki m sen in in f ak et t i ğ i m al ın yer in e d ah a iyi sin i ver! "
Ö b ü rü : " A l lah ı m ! İn f ak et m eyip eli n d e t u t an ın ( cim r i n in ) m alı n a t elef
ver ! " d em esin l er . " B u h âr î ve M ü sli m
2778- B u h ad i si B u h âr î ( z ekât 27, II , 120) , M ü sl im ( z ekât n o . 57, s. 700)
ve B eyh akî ( IV, 187) , Sü l eym ân b . B i lâl an M u âvi ye b . e. M ü z er ri d an Saî d
b . Yesâr an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2779- Eb û Z er r ad i yall ah u an h ' d an :
" H erh an g i b i r ku l, sah i p o l d u ğ u h er m ald an A l lah yo l u n d a b i r çi f t in i
h ar carsa, cen n et b ekçil eri o n u karşı lar ve h er b ir isi ken d i b ekled iğ i
kap ı d an g ir m esi i çi n o n u çağ ır ır lar ."
" B u ( b i r çif t sad aka) n asıl o l u r ? " d iye so r d u klar ın d a şö yl e b u yu r d u :
" Eğ er m alı d eve i se i ki d eve; sığ ı r i se iki sığ ı r ( in f ak ed er) . " N esâî
2779- B u h ad i si N esâî ( cih âd 45/ 3, VI, 48) , İ sm aîl b . M es' û d an B işr b .
el - M u f ad d al
an Yû n u s an i' l- H asan an Sa' sa' a b . M u âviye an Eb î Z err
sen ed i il e t ah rî c et t i .
" B i r d i n ar A l lah yo l u n d a h ar cad ın . B i r d i n ar d a b i r kö l e az at ed erek
h ar cad ın . B i r d i n ar d a b ir yo ksu l a sad aka o l arak verd i n . B i r d i n ar d a
ço l u k ço cu ğ u n a h ar cad ı n . Ecir b akı m ı n d an en b ü yü ğ ü , ço l u k ço cu ğ u n a
h ar cam ış o ld u ğ u n d u r ." M ü sli m
2780- B u h ad i si M ü sli m ( z ekât n o . 39, s. 692) , Vekî ' an Sü f yân es- Sevrî
an M u z âh im b . Z ü f er an M ü câh id an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t i.
2781- Sevb ân r ad iyal lah u an h ' d an :
" ( Sevap b akım ı n d an ) kişi n in h arcad ı ğ ı en h ayır l ı d in ar , kişi n in ço lu k
ço cu ğ u n a h arcad ığ ı d in ar d ır , so n r a A ll ah yo l u n d a h ar cad ı ğ ı d i n ard ı r,
so n r a A l lah yo lu n d a ar kad aşl arı n a h ar cad ı ğ ı d in ar d ır ." M ü sli m ve T ir m i z î
2781- B u h ad isi T ayâl isî ( n o . 987) , A h m ed ( V, 279, 284) , M ü sl im ( z ekât
no.
38, s. 691) , T i r m iz î ( n o . 1966) , İb n M âce ( n o . 2760) , T ab erân î ( I, 57a) ,
İbn
H i b b ân ( n o . 4228, 4627) ve B eyh akî ( VII , 467) , Eyyû b es- Sah t iyân î an
Eb î K il âb e an Eb î Esm â er - R u h ab î an Sevb ân asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2782- Eb û M es' û d el- B ed r î rad i yal lah u an h ' d an :
" B ir m ü slü m an karşı lı ğ ın ı ( sevab ı n ı) A l lah ' t an u m ar ak ço lu k ço cu ğ u n a
b i r h ar cam a yap ar sa b u , o n u n içi n sad aka o lu r ."
B u h âr î , M ü sli m , T i rm iz î ve N esâî.
2782- B u h ad isi B u h âr î ( îm ân 41/2, I , 20; m ağ âz î 12/11, V, 17; n af akât
1/ 1,
VI , 189) , M ü sl im ( z ekât n o . 48, s. 695) , T ir m i z î ( n o . 1965) ve N esâî
( z ekât
60/ 4, V, 69) , Şu ' b e an A d î b . Sâb i t an A b d il lah b . Yez îd an Eb î
M es' û d asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
" B en i h ak il e g ö n d er en e yem i n ed er im ki A ll ah , K ı yam et g ü n ü n d e
yet im e
m erh am et ed ip o n a yu m u şak ko n u şan kim seye az ap et m ez .
A ll ah ' ın ken d isin e ver d i ğ i im kan ve ih san lar ı ken d i yet im ve g ü çsü z ler in i
b ı r akı p t a ko m şu lar ın a u z at ı p yed i r m eyen ki m seler e d e az ap et m ez . Ey
Ü m m et - i
M u h am m ed ! B en i H ak i le g ö n d eren e yem in ed eri m ki, ken d i
akr ab al arı m u h t aç b ir h al d e d u r u r ken o n lar ı b ır akıp b aşkasın a ikr am ed en
ki m sen in sad akasın ı A ll ah kesin l ikl e kab u l et m ez . N ef si m ku d r et el in d e
o l an a yem i n o l su n ki, A l lah K ıyam et g ü n ü n d e b ö yle b i r kim sen i n yü z ü n e
d e b akm az . " T ab er ân i el - M u ' cem u ' l- Evsat ' t a leyyin b ir sen ed le.
2783- R âvil eri n d en A b d u ll ah b . Â m i r el- Eslem î h akkı n d a Eb û H ât i m
" m et r û k
d eğ i ld i r " d em işt ir , an cak z ayı f t ır . D i ğ er r âvil eri g ü ven il ir
ki m seler d ir ( M ecm a' I II , 117) .
2784- el - M ikd âm b . M a' d î K er b rad i yal lah u an h ' d an :
" K en d in e yed i r d iğ i n sen in i çi n b ir sad akad ır , h an ım ın a yed i rd i ğ in d e
b i r sad akad ır , ço cu ğ u n a yed i r d iğ i n d e sen i n i çi n b i r sad akad ı r.
H iz m et çin e yed i rd i ğ in d e sen in içi n b i r sad akad ır . " A h m ed
2784- B u h ad i si A h m ed ( IV, 131, 132) i ki ayrı t ar ikt en o l m ak ü z er e
B u h ayr
b . Saî d an H âli d b . M a' d ân an i' l- M i kd âm asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t i.
H eysem î ' ye g ö r e r âvil eri g ü ven il ir ki m seler d ir ( M ecm a' I II , 119) .
2785- İ b n M es' û d r ad iyal lah u an h ' d an :
" K im A şu r e g ü n ü ço lu k ço cu ğ u n u n n af akası n d a b o l h ar car sa, A l lah
yı lı n
kal an kı sm ın d a o n u n rı z kı n d a o l ağ an ü st ü b ir g en i şli k ve ço ğ al m a
i h san ed er. "
Sü f yân d ed i ki: " B u n u b iz z at t ecr ü b e et t i k ve ö yl e o l d u ğ u n u g ö r d ü k."
R ez î n
2785- B eyh akî ve d i ğ erl eri b u h ad isi Eb û H u reyr e ve b i r g r u p sah âb en i n
t ar ikin d en
t ah rî c et t il er. B eyh akî' n in i f ad esi il e b u t ar ikl eri n t ü m ü
z ayıf t ır , an cak b i r ar aya g eli n ce h ad i sin sü b û t u n u g ü çlen d i rm ekt ed ir
( T er g îb VI, 116) .
2786- H âr i se b . Veh b r ad iyall ah u an h ' d an :
" Sad aka ver in ! Ç ü n kü ki şin i n sad aka ver m ek ü z er e çı kıp d a sad aka
ver ecek kim seyi b u l am ayacağ ı yakı n d ır . H at t a sad aka ver m ek i st ed iğ i
ki m se şö yl e d i yecekt ir : " B an a d ü n g el seyd i n sad akan ı kab u l ed er d im .
A mma
bugün
i h t i yacı m
yo k."
B ö ylece sad aka ver ecek ki m seyi
b u l am ayacakt ır ." B u h ârî , M ü sl im ve N esâî.
2786- B u h ad i si B u h âr î ( z ekât 8/ 1, I I, 113; 16/2, I I, 116; f i t en 25/1, VII I,
101) ,
M ü sli m ( z ekât n o . 58, s. 700) ve N esâî ( z ekât 64/2, V, 77) , Şu ' b e an
M a' b ed b . H âl id an H âr ise asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2787- Eb û M û sa r ad iyal lah u an h ' d an :
" İn san l ar ı n ü z er in e
sad aka
il e g id ecek d e
ar d ın d an ,
sayı ca ço k
sı ğ ın acaklar d ır . Ç ü n kü
M ü sli m
ö yle b ir z am an g el ecekt ir ki kişi el in d eki al t ı n
o n u alacak ki m se b u l am ayacak. T ek er keğ i n
o ld u klar ın d an kır k kad ı n g i d ecek ve o n a
erkekler az ; kad ın l ar ço k o l acakt ır . " B u h âr î ve
2787- B u h ad i si B u h ârî ( z ekât 9, I I, 114) , M ü sli m ( z ekât n o . 59, s. 700) ,
Eb û
Ya' l â ( Şeh it A l i 341b ) ve İ b n H ib b ân ( n o . 6731) , Eb û U sam e an
B ü reyd b . A b d il lah b . eb î B ü r d e an Eb î B ü r d e an Eb î M û sâ asl - ı sen ed i i le
" Sad akayı çab u k ver in ! Ç ü n kü b el â o n u aşı p g eçem ez ." R ez în ve
T ab er ân î, el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a z ayıf b i r i sn âd l a.
2788- R âvil eri n d en İ sâ b . A b d i ll ah b . M u h . z ayıf t ır . A yrı ca İ b n ü ' l - C evz î,
b u h ad isi u yd u r m a h ad i sl er arası n d a ir âd et m i şt i r ( F eyd II I, 195) .
" A l lah yer yü z ü n ü yar at t ığ ı z am an il eri g er i g i d ip sall an m aya b aşlad ı.
B u n u n ü z er in e o n a d ağ l arı b ir kaz ı k g i b i çakıver d i d e yer yü z ü i st i krar
b u l d u . M elekl er d ağ lar ın şid d et in e h ayr an kal ar ak so r d u lar : " R ab b i m iz !
B u d ağ lar d an d ah a g ü çl ü b i r şey yarat t ı n m ı? "
" Evet d em ir i yarat t ı m . "
" Peki d em ir d en d ah a ku vvet l i b ir şey yar at t ın m ı ? "
" Evet at eşi. "
" Peki at eşt en g ü çl ü b i r şey yarat t ın m ı? "
" Evet su yu . "
" Peki su d an d ah a g ü çlü b ir şey yar at t ın m ı ? "
" Evet rü z g âr ı. "
" R ü z g ârd an d ah a g ü çlü b ir şey yar at t ın m ı ? "
" Evet Â d em o ğ l u n u . Ver d i ğ in i so l eli n d en g i z l eyer ek sağ el iyl e t asad d u k
et t iğ i z am an ( i n san , b ü t ü n b u n l ard an g ü çlü o lu r ) " . "
T i r m iz î
2789- B u h ad isi T i rm iz î ( n o . 3369) , M u h . b . B eşşâr an Yez îd b . H âr u n
an i ' l - A vvâm
b . H avşeb an Sü l eym ân b . e. Sü leym ân an En es sen ed i i le
t ah r îc et t i ve " an cak b u veci h t en b il d iğ i m i z g ar îb b ir h ad i st i r" d em işt ir .
" A l lah R esû lü sall all ah u al eyh i ve sell em , ci m r i i le, sad aka ver en i
ü z er in e d em ir d en kalkan ( z ı rh ) g eçi ri lm iş g ö ğ sü n d en b o ğ az ı n a ( kö p rü cü k
kem i ğ in e) kad ar sım sıkı b ağ lan m ı ş i ki ad am a b en z et t i: Sad aka ver en ad am
sad aka ver d ikçe o kalkan g en işler , ayak p arm akl arı n ı ö r t ecek ve ayak
i z ler in i si lecek kad ar b o l laşıp u z ar. C im r i i se h er b i r sad aka in f ak et m ek
i st eyi n ce,
kalkan o n u d ah a d a sıkar , t a ki h er b i r h alkası vü cu d u n d aki
yer in e sap lan ıp kal ır . - A ll ah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sell em ' i n
p ar m ağ ı n ı yakası n a so ku p
" İşt e b ö yl e"
d ed iğ i n i g ö r d ü m On u
g en i şlet m eye yelt en ir , am a o sım sı kı kal kan b ir t ü r lü g en işl em ez . "
2790- L af ız M ü sli m ' e ( z ekât n o . 75/2, s. 708) ait t i r .
B u h ad i si Şâf i î ( Ü m m II , 52) , A h m ed ( I I, 389, 522) , B u h âr î ( z ekât 28, I I,
120;
ci h âd 89, II I, 231; l ib âs 9, VII , 36- 37) , M ü sli m ( z ekât n o . 75- 77, s.
708- 709) , N esâî ( z ekât 61, V, 72) ve B eyh akî ( I V, 186) , T âvu s b . K eysân an
Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2791- A d iy b . H ât i m r ad iyal lah u an h ' d an :
" Yar ı m h u rm a ( sad aka) il e b i le o l su n , at eşt en ko r u n u n . B u n u d a
b u l am az san ı z h o ş ve g ü z el sö z l e ( at eşt en ko ru n u n ! ) "
H er ikisi d e B u h ârî ve M ü sli m ' e ait t i r .
2791- B u h ad isi B u h âr î ( z ekât 10/3, II , 114) ve M ü sli m ( z ekât n o . 66, s.
703) , Eb û İ sh âk an A b d i ll ah b . M a' ki l an A d î asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2792- Ü m m ü B ü ceyd el- En sarî r ad iyall ah u an h â' d an :
" Yan ı k b i r ( ko yu n ya d a keçi) t ı rn ağ ı yl a d ah i o l sa, o n u ver ip yo ksu l u
( b o ş) g ö n d er m eyi n ! " M âli k ve Sü n en ash âb ı .
2792- B u h ad isi M âl ik ( K . Si f ât u ' n - N eb i n o . 8, s. 923) , Eb û D âvu d ( n o .
1667) , T i rm iz î ( n o . 665) ve N esâî ( z ekât 70, V, 81) , A b d u r rah m an b .
B ü ceyd an ced d et i h î Ü m m i B ü ceyd asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " h asen sah îh " h ü km ü ver m işt ir .
D ed ik ki: " Ey A ll ah R esû lü ! Sad akan ın h an g isi d ah a ü st ü n d ü r? "
" F akir i n cö m ert l iğ i d ir . Sad aka veri rken
o l d u klar ın d an b aşl a! " b u yu r d u . Eb û D âvu d
ö n ce b akım ıyla yü kü m l ü
2793- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1677) , L eys b . Sa' d an Eb î' z - Z ü b eyr an
Yah yâ b . C a' d e an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t i.
Bu
h ad isi ayr ıca A h m ed ( II , 358) , İ b n H u z eym e ( n o . 2444, 2451) , İ b n
H ib b ân ( n o . 3335) , el- H âkim ( I, 414) ve B eyh akî d e ( IV, 180) t ah r î c et t i ler .
İ sn âd ı h akkı n d a T i r m iz î : " İsn âd ı , M eym û n el- A ' ver Eb û H am z a seb eb i yle
z ayıf t ır " d em i şt i r .
2794- F ât ım a b n . K ays r ad iyall ah u an h â' d an :
A l lah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem ' e z ekât h akkı n d a so r u ld u yah u t
b en so rd u m .
" M al d a z ekât t an b aşka d a h ak var d ır " b u yu r d u , so n r a " G er çek iyi li k,
yü z l er i n iz i d o ğ u ve b at ıya çevi rm en iz d eğ il d ir . ( A sıl iyil ik. .. yakı n lar a,
yet im ler e, yo ksu l lar a, yo ld a kal m ışl ara, d i len cil ere ve b o yu n d u ru k al t ın d a
b u l u n an kö l e ve esi rl ere sevd i ğ i m ald an h ar car. .. ) " âyet i n i ( B akar a, 2/ 177)
o ku d u . T i rm iz î
" A ll ah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve sell em , h u r m ad an t o p lan an h er o n
vesak m i kt ar ı m ah sü le kar şıl ık yo ksu l lar ın yem esi i çin m escid e b i r h u r m a
sal kı m ı asıl m asın ı em ret t i ." Eb û D âvu d
2795- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1662) , A b d ü laz î z b . Yah yâ el- H ar rân î an
M u h . b . Selem e an M u h . b . İ sh âk an M u h . b . Yah yâ b . H ab b ân an Vâsi' b .
H ab b ân an C âb i r sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2796- A vf b . M âli k r ad iyall ah u an h ' d an :
A l lah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em , eli n d e asasıyla çıkt ı. B akt ı ki
b i r ad am kali t esi z yaş ve ku ru ( kar ışı k) h u r m a asm ı ş. A l lah R esû l ü , o n a
vu r arak şö yl e b u yu r d u :
" B u sad akan ı n sah ib i ist eseyd i b u n d an d ah a iyisi n i asar d ı. B u
sad akan ın sah i b i K ı yam et g ü n ü n d e h u r m an ı n d ö kü n t ü sü n ü yi yecekt i r ."
Eb û D âvu d ve N esâî
2796- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1608) , N esâî ( z ekât 27/ 2, V, 43- 44) ve
İbn
M âce ( n o . 1821) , Yah yâ b . Saîd el - K at t ân an A b d il h am îd b . C a' f er an
Sâl ih b . e. A rî b an K esîr b . M u rr e an A vf asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
O , ko km u ş b i r et i sad aka o l arak ver m ek ü z er eyd i . A ll ah N eb i si sal lal lah u
al eyh i ve sell em o n a şö yle b u yu r d u : " Yem ed i ğ in i m i sad aka o l arak
ver eceksin ? "
2797- H eysem î ' ye g ö r e r âvil eri n d en H âl id el - K asr î h akkın d a m en f î sö z ler
sar f ed i lm işt ir ( M ecm a' I II , 113) .
2798D iğ er r i vayet t e: " Peyg am b er sall al lah u aleyh i ve sell em ' e b ir keler
h ed i ye ed i ld i , yem ed i. B u n u n ü z er in e Â i şe d ed i ki : " B u n u yo ksu ll ar a
yed i rel im m i ? "
" K en d i yem ed i kler in i z i ki m seye yed i rm eyi n "
el - M u ' cem u ' l- Evsat ' t a.
b u yu rd u . "
T ab er ân î,
D er im ki : M ü el li f b u r ad a h ad i sin sad ece el- M u ' cem u ' l - Evsat ' t a yer
al d ığ ı n ı sö yl em işt ir . B u kit ab ın " m ü b ah " b ö l ü m ü n d e ise A h m ed ve Eb û
Ya' lâ' n ın ri vayet i o lar ak n aklet m i şt i r. M ecm u ' u z - Z evâi d ' d e b u g ib i
d u r u m l ar, C âm iu ' l- U sû l' d ekil er d en ço kt u r.
2798- B u h ad i si n r âvil eri H eysem î ' ye g ö r e g ü ven il ir ki m seler d ir ( M ecm a'
I II , 113; IV, 37) .
2799- Eb û H u reyr e r ad i yall ah u an h ' d an :
" Sad aka verm ekl e m al eksi lm ez . " Ya d a şö yle d ed i: " M ald an sad aka
eksil m ez . A l lah af f ed en ku lu n u n şer ef in i d ah a d a ar t ır ır . A l lah için t evâz u
g ö st eren i A l lah d ah a d a yü kselt ir ." M ü sli m , T i rm iz î ve M u vat t a' .
2799- B u h ad isi A h m ed ( I I, 235, 386, 438) , D âri m î ( I, 369) , M ü sli m ( b i rr
ve' s- sil a n o . 69) , s. 2001) , T ir m i z î ( n o . 2029) , İ b n H u z eym e ( n o . 2438) , İ b n
H ib b ân
( n o . 3237) ve B eyh akî ( I V, 187; X, 235) , el - A lâ b . A b d ir r ah m an an
eb î h î an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2800- C er î r rad i yal lah u an h ' d an :
Peyg am b er sall al lah u aleyh i ve sel lem ' e ü st b aşl arı o lm ayan , ayakl arı
çı p lak, kap lan p o st u g i b i çiz g il i p eşt em al ler in e ya d a ab al arı n a sar ın m ış
ve kıl ıçl ar ı n ı ku şan m ış b ir g r u p i n san g el d i, ço ğ u h at t a h ep si M u d ar
kab i lesin d en d i .
O n l arı n b u m u h t aç d u ru m u n u g ö r ü n ce Peyg am b er
sal lall ah u al eyh i ve sel lem ' in yü z ü b ir h o ş o ld u . O d ası n a g i ri p çı kt ı , so n r a
B il âl ' e ez an o ku m asın ı em r et t i . O ku d u , kâm et g et ir d i ve n am az kıl d ır d ı.
N am az d an so n r a i n san lar a h i t ap ed ip şö yl e b u yu r d u : " Ey in san lar ! Si z i
t ek b ir in san d an yar at an R ab b i n iz d en ko r ku n . " ( N isâ, 4/ 1) B u âyet i
" G ö r ü p g ö z et m ekt ed i r" e kad ar o ku d u . So n r a H aşr sû r esi n d eki : " Ey i m an
ed en l er , A ll ah ' t an ko rku n , ki şi yar ın içi n n e h az ı rl ayı p ö n ced en
g ö n d er d iğ i n e b i r b aksı n ! " m eâli n d eki âyet i d e ( 59/ 18) o ku d u .
So n ra sö z ü n e şö yle d evam et t i : " .. .H er kes d i rh em in d en , d i n ar ı n d an ,
el b isesin d en , b u ğ d ay ve h u r m ası n d an t asad d u k et si n . Yar ım h u r m a i le
b i le o lsa sad aka veri n ."
B u n u n ü z eri n e in san lar g et i rm eye b aşlad ı lar . B akt ım ki , g et ir i len
sad akalar d an yiyecek ve elb i sed en iki yı ğ ın o lm u ş. A l lah R esû lü sal lal lah u
al eyh i ve sel lem ' in yü z ü n ü n sevi n çt en p ar lad ı ğ ın ı g ö r d ü m . B u n u n
ü z er in e Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sell em şö yl e b u yu r d u : " H er ki m
İ slâm ' d a g ü z el b ir çı ğ ır açar sa, h em yap t ığ ı n ın ecri n i ve h em d e o n u n la
am el ed en b aşkalar ın ı n ecri n i, am el ed en ler in ecr in d en h içb ir şey
eksil m eksiz i n al ır . K i m d e İ sl âm ' d a kö t ü b i r çığ ı r açarsa, h em yap t ı ğ ın ı n
g ü n ah ı n ı, h em d e o n u yap an l arı n g ü n ah ın ı , yap an l arı n g ü n ah lar ın d an
h i çb ir şey eksil m eksiz i n yü klen i r. " M ü sl im ve N esâî
2800- B u h ad isi T ayâl îsî ( n o . 670) , A h m ed ( IV, 358) , M ü sl im ( z ekât n o .
69- 70, s. 704- 706) , T ir m i z î ( n o . 2675) , N esâî ( z ekât 64/ 1, V, 75- 76) , İ b n
M âce
( n o . 203) , T ab er ân î ( n o . 2372- 5) , İb n H ib b ân ( n o . 3297) ve B eyh akî
( I V, 175) , el - M ü n z i r b . C er î r b . A b d i ll ah an eb îh î asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
" B ir ad am : " ( B u g ece) m u t laka b i r sad aka ver eceğ i m " d i yerek çı kt ı ve
( f arkı n d a o l m ad an ) b ir h ır sız a sad aka verd i . Sab ah o lu n ca: " B u g ece b ir
h ı r sı z a t asad d u k ed il m i ş" d i ye d ed i ko d u yap t ıl ar . B u n u ü z er in e ad am
şö yl e d ed i : " A l lah ı m ! H ır sız a verd i ğ im sad akad an d o layı san a h am d
o l su n ." So n r a " M u t laka b i r sad aka ver eceğ i m " d ed i. ( O g ece) çıkt ı ve
( yin e f ar kın d a o l m ad an ) b i r z in a ed en kad ı n a sad aka ver d i . Sab ah o lu n ca
h er kes:
" B u g ece z in a ed en b i r kad ın a sad aka ver il m i ş" d iye d ed iko d u
yap t ıl ar. B u n u n ü z eri n e ad am : " A l lah ım ! Z i n a ed en b ir kad ın a sad aka
ver d iğ i m i çi n san a h am d o lsu n ! " A d am : " ( M u t laka) b i r sad aka ver eceğ i m "
d ed i . ( O g ece d e) çı kt ı ve ( yin e f ar kın d a o lm ad an ) b ir z en g in e sad aka
ver d i. Sab ah o lu n ca h erkes: " B u g ece b ir z en g i n e sad aka ver il m iş" d iye
ko n u şt u lar . B u n u ü z er i n e şö yle d ed i : " A ll ah ım ! H ır sız a, z in a ed en kad ın a
ve z en g i n e ver d iğ i m sad akad an d o layı san a h am d o lsu n . " ( D ah a so n r a
r ü yasın d a) ken d i sin e şu açıkl am a yap ı ld ı : " H ır sız a sad aka ver m en , b el ki
o n d an
o n u vaz g eçi ri r. Z in a ed en kad ı n a sad akan , b elki o n u n b u n d an
so n r a z in ad an u z aklaşı p i f f et l i kalm ası n ı sağ l ar. Z en g i n e verd i ğ in sad aka
d a o n a b ir d ers o lu r ve o d a art ı k yo ksu ll arı g ö z et ip o n l ara A l lah ' ı n
ken d i si n e ver d ikler in d en sad aka ver ir " ." B u h ârî , M ü sli m ve N esâî
2801- B u h ad isi B u h âr î ( z ekât 14, I I, 115) , M ü sl im ( z ekât 78, s. 709) ,
N esâî ( Z ekât 47, V, 55- 56) ve B eyh akî ( I V, 191; VI I, 34) , Eb û ' z - Z in âd
an i ' l - A ' r ec an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
" Yü ksek el ( ver en el) ; alçak el d en ( alan el d en ) d ah a h ayır lı d ır . ( Sad aka
ver m eye) b akm aya yü kü m l ü o lan d an b aşl a. En h ayır l ı sad aka, ih t iyaç
d ı şın d akin d en ver il en sad akad ı r. K i m ( d il en m ekt en ve kö t ü işl er d en
kaçın m ak su r et i yle) i f f et li d avr an m ak i st er se A l lah o n u i f f et li kı lar . K i m
i n san lar d an m ü st ağ n i o lm ak ist erse A ll ah o n u kim seye m u h t aç et m ez ."
B u h âr î , Eb û D âvu d ve N esâî
2802- L af ı z B u h âr î' ye ait t ir . B u h ad i si o , ( z ekât 18/ 2, II , 117) , M û sâ b .
İ sm aîl
an Vü h eyb an H işâm b . U r ve an eb îh î an Eb î H u r eyre isn âd ı i le
t ah r îc et im şit r.
B u h âr î ( n af akât 2/ 1, VI, 189- 190) ve Eb û D âvu d ( n o . 1676) , el- A ' m eş an
Eb î Sâl ih an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i il e;
B u h âr î ( z ekât 18/ 1, II , 117; n af akât 2/2, VI , 190) ve N esâî ( z ekât 60/3, V,
69) , ez - Z ü h r î an Saîd b . el- M ü seyyeb an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i i le;
N esâî
( z ekât 53, V, 62) , K u t eyb e an B ekr an İb n A clân an eb î h î an Eb î
H u reyr e sen ed i i le t ah r îc et t il er.
" Yü ksek el , al çak el d en h ayı rl ıd ı r. Yü ksek el ver en eld i r, alçak el
i st eyen in eli d ir ."
T i r m iz î d ı şın d a A lt ı h ad is i m am ı .
2803- B u h ad i si M âli k ( sad aka 8, s. 998) , B u h âr î ( z ekât 18, I I, 118) ,
M ü sli m
( Z ekât n o . 94, s. 717) , Eb û D âvu d ( n o . 1648) , N esâî ( z ekât 52, V,
61) ve B eyh akî ( I V, 197) , M âl ik an N âf i ' an İ b n Ö m er asl - ı sen ed i i le t ah r îc
et t il er .
2804- B ir r ivayet t e: " Yü ksek el ( i f f et li ) çeki n g en ( d il en m eyen ) el d ir . "
2804- B u h ad i si M âli k ( sad aka 8, s. 998) , B u h âr î ( z ekât 18, I I, 118) ,
M ü sli m
( Z ekât n o . 94, s. 717) , Eb û D âvu d ( n o . 1648) , N esâî ( z ekât 52, V,
61) ve B eyh akî ( I V, 197) , M âl ik an N âf i ' an İ b n Ö m er asl - ı sen ed i i le t ah r îc
et t il er .
2805- N esâî , T âr ı k el- M u h âr ib î ' d en :
" Ver en el, en yü ksek el d ir . ( Sad akaya) b akm akl a yü kü m l ü o l d u klar ın d an
b aşl a: A n n en , b ab an , kız kard eşin , er kek kar d eşi n , so n ra sır asıyla d iğ er
yakın l arı n ."
an
2805- B u h ad i si N esâî ( z ekât 51, V, 61) , Yû su f b . İ sâ an i' l- F ad l b . M û sa
Yez îd b . Z i yâd b . eb i ' l - C a' d an C âm i ' b . Şed d âd an T ârı k sen ed i i le
t ah r îc et t i.
R âvi ler i g ü ven i li r kim sel erd i r , Yez î d d ı şın d akil er Sah îh ri câl in d en d i r.
A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve sel lem ' in yan ı n d ayd ık. B i r ad am el in d e
yu m u rt a i ri li ğ in d e b ir al t ı n la g eld i ve d ed i ki:
" Ey A ll ah R esû lü ! B u n u m ad en d e b u l d u m ve sad aka o lar ak ver i yo r u m ,
b u yu r ! B u n d an b aşka d a h i çb ir şeyim yo k. " A l lah R esû l ü o n d an
yü z çevir d i
ve alm ad ı . So n r a sağ ın d an g eli p ayn ı şeyi sö yl ed i, yi n e yü z
ver m ed i. So n ra so l u n d an g el ip ayn ı t ekli f i yap t ı, yin e o n d an yü z çevir d i.
So n r a arkasın d an g eli p yi n e ayn ı t ekl if i yap ın ca o n u el in d en al ıp ad am a
savu r d u . Eğ er i sab et et seyd i can ın ı acı t ı r veya yar alar d ı. So n ra şö yle
b u yu r d u :
" Siz d en b ir i b ü t ü n m al ın ı g et i ri yo r ve b u sad akad ı r d iyo r , so n r a d a
ot urup
d il en i yo r. Sad akan ın en h ayı rl ısı , ih t iyaç d ı şı n d a kalan d an
( z en g in l ikt en so n r a) ver il en sad akad ı r ." Eb û D âvu d
2806- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1673- 4) , M u h . b . İsh âk an Â sım b . Ö m er
b . K at âd e an M ah m û d b . L eb î d an C âb ir asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i .
Eb û T al h a, M ed in e' d e en ço k h u rm al ığ ı o l an ki şi i d i. En ço k sevd iğ i d e
B eyr u h â ad ın d aki b ah çesi id i . M esci d in karşı sı n d a b u lu n u yo r d u , A l lah
R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sel lem o r aya g ir i p t at l ı su yu n d an kan a kan a
i çerd i . " Siz sevd iğ i n iz şeyl erd en h arcayın caya kad ar g er çek i yil iğ e asla
er işem ez sin i z " m eâl in d eki âyet ( Â l - i İ m r ân , 3/92) n âz il o l u n ca, Eb û T alh a
şö yl e d ed i:
" Ey A ll ah R esû lü ! A ll ah : " Si z sevd iğ i n iz şeyl er d en h ar cayı n caya kad ar
g er çek i yil iğ e asla eri şem ez si n iz " b u yu ru yo r . B en i m ise en kı ym et l i ve
sevd iğ i m m ü l kü m B eyr u h â' d ı r . B u , A ll ah i çin b ir sad akad ı r . B u sad akan ı n
h ayr ın ı
ve o n u n A ll ah kat ı n d a b i r âh i r et az ığ ı o lm ası n ı u m u yo r u m .
İ st ed i ğ in ve m ü n asi p g ö rd ü ğ ü n yer e kat ıver. " A ll ah R esû l ü sal lal lah u
al eyh i ve sel lem cevab en şö yle d ed i: " N e h o ş! İşt e g er çekt en kaz an çlı
o l an m al b u d u r. Sö yl ed ikler in i d u yd u m . B u b ah çeyi yakın l arı n ar asın d a
p ayl aşt ır m an ı u yg u n b u l u yo ru m ." B u n u n ü z er in e Eb û T al h a şö yle d ed i:
" T avsiyen i yap acağ ı m , ey A l lah R esû lü ! " So n r a d a o b ah çeyi akr ab al arı ve
am cası n ın o ğ u ll ar ı ar ası n d a b ö l ü şt ü r d ü . A lt ı h ad is im am ı.
2807- B u h ad isi M âli k ( sad aka 2, s. 995) , A h m ed ( II I, 141) , D âri m î ( I,
390) , B u h ârî ( z ekât 44, I I, 196; vekâl et 15, I II , 65; vasâyâ 10, II I, 190; vasâyâ
26,
I II , 195; t ef sî r Â l - i İ m r ân 5, V, 169; eşr i b e 13, VI, 247) , M ü sl im ( z ekât
n o . 42, s. 693) , T ah âvî ( I II , 289) , İ b n H ib b ân ( n o . 3329, 7138) ve B eyh akî
( VI , 275) , M âli k an İsh âk b . A b d i ll ah b . e. T alh a an En es asl- ı sen ed i i le;
M ü sli m
( z ekât n o . 43, s. 694) , Eb û D âvu d ( n o . 1689) ve N esâî ( ah b âs 2/ 5,
VI ,, 231- 2) , H am m âd b . Selem e an Sâb i t an En es asl- ı sen ed i il e;
B u h âr î ( vasâya 17, II I, 192) , İsm aî l an A b d i laz î z b . A b d i ll ah b . e. Sel em e
an İsh âk an En es sen ed i i le t ah r îc et t il er.
L af z ı M ü sli m ' e, 2807. B u h âr î' ye ( vasâyâ 10, II I, 190) ; 2808. laf z ı B u h ârî ' ye
( vasâya 17) ai t t i r.
2808D i ğ er r ivayet : " O n u yakı n lar ın d an o l an f akir l er e ver! " B u n u n
ü z er in e
o n u , ken d i sin e b en d en d ah a yakı n o lan H assân i le Ü b eyy b .
K â' b ' a ver d i .
26,
M ü sli m
2809D i ğ er ri vayet : " Eb û T alh a o n u ken d i akrab al ar ı n a t asad d u k et t i.
Ü b eyy il e H assân o n u n akr ab al arı n d an d ı. H assân h issesin i M u âviye' ye
sat t ı . B u n u n ü z er in e o n a: " Eb û T al h a' n ı n sad akasın ı ( vakf ı n ı) m ı
sat ıyo r su n ? " d en il in ce, şu cevab ı ver d i: " B en b ir ö lçek h u r m ayı, b i r ö lçek
d i r h em e sat ı yo ru m ."
O b ah çe, M u âvi ye' n in C ed îl e' ye yap t ır d ığ ı kö şkü n yer in d e i d i.
26,
M ü sli m
2810- İ b n M es' û d ' u n h an ım ı Z eyn eb rad i yal lah u an h â' d an :
Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sel lem , kad ın l ara " Sad akalar ın ı z ı
b i lez i kl eri n iz d en o lsa b i le ver i n ! " b u yu r d u ğ u z am an , o ( Z eyn eb ) , ( ko cası)
İ b n M es' û d ' a şö yl e d ed i: " Sen m alı kı t b ir ad am sı n . Peyg am b er sal lal lah u
al eyh i ve sel lem d e b i z e ( yan i kad ı n lar a) sad aka verm em iz i em r et t i . O n a
b i r so r b akalı m , b u n u ( yan i ko cası i çin yap t ığ ı h ar cam a) siz e sar f et m em
yet erl i
m i ( yan i sad aka sayıl ır m ı) ? A ksi h al d e b aşkasın a ver eyim . " İ b n
M es' û d :
" H ayd i g it d e sen so r ! " d ed i. B u n u n ü z er in e g i t t i. B akt ı ki
En sâr ' d an b ir kad ı n d a ayn ı m esele içi n A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve
sel lem ' in kap ısı n d a b ekli yo r. A ll ah R esû l ü sall all ah u al eyh i ve sel lem ( o
z am an l ard a) in san lar la g ö r ü şm ekt en kaçı n d ığ ı için yan ım ız a B il âl çıkt ı.
Ona
d ed i k ki : " H ayd i g i t d e A l lah R esû lü ' n e d e ki: K ap ıd a i ki kad ı n
b ekl iyo r ve sad akalar ın ı ko calar ın a ve evl eri n d eki yet im ler e veri p
ver em iyecekler in i so r u yo rl ar. K i m o ld u ğ u m u z u d a sö ylem e! " B il âl g i t t i ve
so r d u . A l lah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em d e: " K im d i r o iki kad ın ? "
d i ye so r u n ca şu cevab ı ver d i: " En sâr d an b ir kad ı n , d iğ er i d e Z eyn eb ."
" Z eyn eb l erd en h an g isi? " d iye so r u n ca, " A b d u ll ah ' ın karı sı" d ed i . Şö yle
b u yu r d u : " B u t akd i rd e o n lar i ki eci r alı rl ar: Yakı n lı k ( yan i i lg i len m e) ecr i,
d i ğ eri d e sad aka ecr i. "
B u h âr î , M ü sli m ve N esâî
2810- B u h ad isi B u h âr î ( z ekât 48, I I, 128) , M ü sli m ( z ekât n o . 45- 46, s.
694- 695)
ve T ir m i z î ( n o . 635- 636) , A m r b . el - H âr is an Z eyn eb asl- ı sen ed i
2811- M a' n b . Yez î d r ad iyall ah u an h ' d an :
Peyg am b er sal lal lah u al eyh i ve sel lem ' e b ab am ve d ed em l e b ir l ikt e b iat
et t im . R esû l u ll ah b en i n işan lad ı ve evlen d ir d i . O ' n a b i r d ava ar z et t i m
( b an a
h ak ver d i) . B ab am , sad aka o l su n d i ye b ir kaç al t ı n p ar ayı çıkarı p
ad ı n a t asad d u k et m esi içi n m escid d e b ir ad am ı n yan ı n d a b ır akm ışt ı;
( so n r a
ad am b u alt ın l arı ) b i lm ed en b an a verd i . O n l arı g et ir i n ce b ab am
d ed i ki " B u n lar ın san a ver i lm esi n i kasd et m em işt im . " D u r u m u h em en
A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sel lem ' e akset t i r d im ; şö yle b u yu rd u :
" Ey Z eyd ! Sen , n iyet et t iğ i n sad akan ın karşı lı ğ ı o l an sevab ı ald ı n . Ey
M a' n ! Sen i n d e, ald ı ğ ın sad aka p ar ası sen i n d ir ." B u h ârî .
R ez în ' in ib ar esi : " B en i evlen d ir i p m eh r im i d e verd i ."
2811- B u h ad i si B u h ârî ( z ekât 15, II , 116) , M u h . b . Yû su f an İsr âî l an
Eb î ' l - C ü veyr iye an M a' n sen ed i il e t ah r î c et t i .
" B ir kad ı n isr af et m eksiz i n evi n yiyeceğ i n d en in f ak ed er se, i n f ak
et t iğ i n in karşı lı ğ ın d a ken d i si eci r alı r, ayr ıca kaz an d ığ ı i çi n d e ko cası ecir
al ır . B u m alı n b ekçi si d e ayn ı ecri alı r. ( A yrı ca b u n l ar) b u sevap l arı
b i r b ir ler in i n ecr in i eksil t m eksi z i n al ır lar ."
2812- B u h ad isi A b d ü rr ez z âk ( n o . 7275, 16619) , A h m ed ( VI, 44, 278) ,
B u h âr î ( z ekât 17, II , 117; 25- 26, I I, 119- 120; b ü yû 12, I II , 7) , M ü sl im ( z ekât
n o . 80- 81, s. 710) , Eb û D âvu d ( n o . 1685) , T ir m i z î ( n o . 672) , İ b n M âce ( n o .
2294) ve B eyh akî ( IV, 192) , el- A ' m eş an Eb î Vâil an M esr û k an Â işe asl - ı
2813- Esm â r ad i yall ah u an h â' d an :
D ed i m ki : " Ey A ll ah R esû l ü ! ( K o cam ) Z ü b eyr ' i n g et i r ip t esli m
et t ikler in d en b aşka h i çb ir p ar am yo k. N e d er sin , b u n d an t asad d u k
ed eb i li r m i yi m ? "
" T asad d u k et , sakın çö m l ekt e p ar a saklam a! Sakl arsan , A l lah d a san a
kar şı
n i m et in i sakl ayı p t u t ar ." B u i ki h ad is, M âli k h ar i ç, A l t ı h ad is
i m am ı n a ai t t ir .
2813- B u h ad isi B u h âr î ( z ekât 21/ 3, II , 118; h î b e 14/2, I II , 135, l af ı z b u n a
ai t ) , M ü sl im ( z ekât n o . 88, s. 713) ve N esâî ( z ekât 62/ 2, V, 73- 4) , H i şâm b .
U rve an F ât i m a b i n t i' l- M ü n z ir an Esm â asl - ı sen ed i il e;
B u h âr î
( z ekât 22, I I, 118- 9) , M ü sl im ( z ekât n o . 89, s. 714) ve N esâî ( z ekât
62/ 3, V, 74) , el - H accâc b . M u h . an İb n C ü r eyc an İ b n e. M ü l eyke an A b b âd
b . A b d il lah ez - Z ü b eyr an Esm â asl - ı sen ed i il e;
Eb û D âvu d ( n o . 1699) ve T ir m i z î ( n o . 1960, " h asen sah îh " ) , Eyyû b an İ b n
e. M ü leyke an Esm â asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
" B i r kad ın ko casın ı n m alı n d an em r i o l m aksı z ın i n f ak ed erse yarı
sevab ın ı ko cası al ır . " B u h âr î ve M ü sli m
2814- B u h ad isi B u h âr î ( b u yû 12, I II , 8; n af akât 5, VI , 192) , M ü sli m
( z ekât n o . 84, s. 711) ve Eb û D âvu d ( n o . 1687) , A b d ü rr ez z âk an M a' m er an
H em m âm b . M ü n eb b ih an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
2815- Eb û Ü m âm e r ad i yall ah u an h ' d an :
Ved a h accı n ı yap t ı ğ ı h u t b esin d e A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve
sel lem ' in
şö yle b u yu r d u ğ u n u d u yd u m : " K o casın ı n iz n i o lm ad an , b ir
kad ı n ko cası n ın evin d en b i r şey i n f ak et m esin . " D en i ld i ki : " Ey A l lah
R esû l ü ! Yiyecek d e m i? "
" Evet , o , m al lar ım ız ın en d eğ er li si d ir " b u yu r d u . T ir m i z î
2815- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 3565) , T ir m i z î ( n o . 670, 2120) ve İ b n
M âce
( n o . 2295) , İ sm aîl b . A yyâş an Şu r ah b îl b . M ü sli m an Eb î U m âm e
T i r m iz î ' ye g ö r e i sn âd ı h asen ve h asen sah î h t ir .
" B i r kad ın ı n ko casın ı n i z n i o l m ad an b ağ ı şt a b u lu n m ası caiz d eğ i ld i r ."
Eb û D âvu d ve N esâî
2816- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 3547) ve N esâî ( z ekât 58, V, 15- 16; u m r â
2/ 2, VI , 278- 9) , H ü seyn el - M u al li m an A m r b . Şu ayb an eb î h î an ced d îh î
İ b n A m r asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
2817- D iğ er r ivayet :
" N i kah alt ın d a b u lu n an ( evl i) b ir kad ı n ın ken d i m alı n d a h er h an g i b ir
t asarr u f t a b u lu n m ası caiz d eğ i ld i r ."
2817- B u r ivayet i Eb û D âvu d ( n o . 3546) ve N esâî ( u m r â 2/ 1, VI, 278) ,
H ab î b el - M u all im ve D âvu d b . e. H i n d an A m r b . Şu ayb .. .. asl- ı sen ed i i le;
İbn
M âce ( n o . 2388) , Eb û Yû su f er - R akkî an M u h . b . Sel em e
an i ' l - M ü sen n â b . es- Sab b âh an A m r b . Şu ayb . .. sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2818- U m eyr m evlâ Â b i' l- L ah m rad i yal lah u an h ' d an :
" M evlâm ( ef en d im ) et d o ğ ram am ı em r et t i, b i r yo ksu l g el d i o n a o n d an
yed i rd i m . B u n u n ü z er in e ef en d im b en i d ö vd ü . H em en g id i p A l lah R esû l ü
sal lall ah u aleyh i ve sel lem şi kayet et t i m . O n u çağ ır ıp : " N ed en o n u
d ö vd ü n ? " d eyi n ce, " B en em r et m ed en yem eğ im i d ağ ıt ıyo r " d ed i . B u n u n
ü z er in e şö yle b u yu r d u : " B u n d an h âsı l o lan sevap i kin i z ed i r. " M ü sl im ve
N esâî
2818- B u h ad isi M ü sli m ( z ekât n o . 83, s. 711) ve N esâî ( z ekât 56/1, V,
63- 64) ,
K u t eyb e an H ât im b . Sü leym ân an Yez îd b . e. U b eyd an U m eyr
M ü sli m ( n o . 82) ve İb n M âce ( n o . 2297) , H af s b . G iyâs an M u h . b . Z eyd an
U m eyr asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t il er .
2819- Ö m er r ad i yall ah u an h ' d an :
" A ll ah yo lu n d a b i r ad am a b ir at ver d im . A m a ad am , at ı g ü z el
ku l lan m ayı n ca o n d an u cu z b i r f iyat a sat ı n alm ak ist ed im . B u n u n ü z er in e
g i d ip A l lah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sel lem ' e so r u n ca şö yle b u yu rd u :
" B i r d ir h em e ver se b i le, o n u sakın sat ın alm a. Sad akan ı d a g er i alm a.
Ver d iğ i n i g eri al an , ku sm u ğ u n a d ö n en kö p ek g i b id i r" . " A l t ı h ad i s i m am ı .
2819- B u h ad i si M âli k ( z ekât n o . 49, s. 282) , B u h âr î ( z ekât 59/ 2, II , 135;
h i b e 29/ 3, I II , 143; h ib e 37, I II , 145; ci h âd 119/ 1, IV, 11; cih âd 137/ 2, IV, 18) ,
M ü sli m
( h ib ât n o . 1- 2, s. 1239- 40) ve N esâî ( z ekât 100/1, V, 108) , Z eyd b .
Esl em an eb îh î an Ö m er asl- ı sen ed i i le; l af ı z b u t ar ike ai t t i r;
A yr ı ca
yakı n m ân âsı il e M âl ik ( z ekât n o . 50, s. 282) , B u h ârî ( cih âd 119/ 2,
I V,
11; 18, IV, 137) ve M ü sl im ( h ib ât n o . 3, s. 1240) , M âl ik an N âf i' an İ b n
Ö m er ( an Ö m er ) asl- ı sen ed i i le;
M ü sli m ( h ib ât 3/ 2, s. 1240) , T ir m i z î ( n o . 668) ve N esâî ( z ekât 100/ 2- 3, V,
109) , ez - Z ü h r î an Sâl im b . A b d il lah b . Ö m er an eb îh î ( an ced d i h î) asl - ı
" A ll ah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em , yan ım d ayken evim e b i r d il en ci
g i r d i ve o n a b i r şey ver i lm esi n i sö yl ed im . So n r a ver il m esin i i st ed i ğ im şeyi
g et ir t ip o n a b akt ı m . B u n u n ü z eri n e şö yle b u yu r d u :
" Ey Â işe! Sen i n h ab eri n o l m ad an evi n e b ir şeyi n g i ri p çı km am asın ı m ı
i st i yo rsu n ? "
" Evet . "
" D u r ey Â i şe! B u kad ar h esap çı o l m a; yo ksa A ll ah d a san a kar şı b ö yle
h esap çı d avr an ır " b u yu r d u ." Eb û D âvu d ve N esâî
2820- L af ı z N esâî' ye ait t ir . O , b u n u ( z ekât 62/ 1, V, 73) , İb n A b d i lh akem
an
Şu ayb an L eys an H âli d an İ b n eb î H i lâl an U m eyye b . H in d an Eb î
U m âm e b . Seh l b . H an î f asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t i.
Eb û
D âvu d ( n o . 1700) ise yakı n m ân âsı il e M ü sed d ed an İsm aî l an Eyyû b
an A b d il lah b . e. M ü leyke an Â işe sen ed i il e t ah rî c et t i .
" B ir ad am g eli p A ll ah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem ' e şö yl e d ed i:
" Ey A l lah R esû l ü ! A n n em an i d en ö ld ü . K o n u şab il seyd i b el ki
t asad d u kt a b u lu n acakt ı . B ö yl e san ı yo ru m , acab a o n u n yer in e b i r şey
ver ir sem , sevap alab il ir m i? "
" Evet " b u yu r d u . T ir m i z î h ari ç, A lt ı h ad is im am ı.
2821- B u h ad isi M âl ik ( akd iyye 53, s. 760) , B u h âr î ( vasâyâ 19/ 1, II I, 193) ,
M ü sli m
( z ekât 51, s. 696; vasiyyet 12- 13, s. 1254) , Eb û D âvu d ( n o . 2881) ,
N esâî ( vasâyâ 7/1, VI , 250) ve İb n M âce ( n o . 2717) , H işâm b . U r ve an eb îh î
an Â işe asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2822- A m r b . A vf r ad iyall ah u an h ' d an :
" M ü slü m an ın sad akası, ö m r ü u z at ır ve kö t ü ö lü m ü ö n l er . A l lah o n u n la
ki b ir ve ö vü n m eyi g i d eri r ."
T ab er ân î el - M u ' cem u ' l- K eb î r' d e z ayıf b i r isn âd l a.
2822- B u h ad i si T ab er ân î, K esîr b . A b d il lah b . A m r b . A vf an eb îh î an
ced d i h î t ar iki yl e t ah rî c et m i şt i r.
B u t ari kt en g el en h ad i sl ere T ir m i z î " h asen " h ü km ü verm işt ir .
2823- U kb e b . Â m i r r ad i yall ah u an h ' d an :
" Sad aka ver en ki m sen in sad akası kab ir l er i n at eşin i sö n d ü r ü r . K i şi
K ıyam et g ü n ü n d e ver d iğ i sad akan ı n g ö l g esin d e o l acakt ır . "
T ab er ân î el - M u ' cem u ' l- K eb î r' d e l eyyi n b i r isn âd la.
2823- R âvi ler in d en İb n L eh î' a, h akkı n d a i h t il âf o lan b ir isi d ir ( M ecm a'
I II , 110) .
2824- O n u n ve A h m ed i le Eb û Ya' l â' n ı n r ivayet l eri :
" İn san lar arasın d a h esap g ö r ü l ü n ceye d ek h er kes verd i ğ i sad akan ı n
g ö l g esin d e o l acakt ır . "
2824- B u r ivayet i A h m ed ( IV, 147- 8) , A l î b . İsh âk an İ b n i' l- M ü b âr ek an
H ar m al e b . İm rân an Yez î d b . e. H ab î b an Eb î ' l - H ayr an U kb e sen ed i i le
t ah r îc et t i.
B u h ad i si İ b n H u z eym e, İb n H i b b ân ve el- H âkim d e Sah îh ' ler in d e ir âd
et t il er ( T er g îb II , 16) .
" M ü sl ü m an o l su n , kâf ir o lsu n , h erh an g i b i r kim se b ir i yil ikt e b u l u n u rsa
m u t l aka karşı lı ğ ın ı g ö r ü r. " D ed i k ki:
" Ey A ll ah R esû lü ! M ü slü m an ı an lad ı k am m a kâf i ri n karşı lı ğ ı n e
o l acakt ır ? "
" O , b ir sad aka veri rse, b i r akr ab a z i yar et i n d e b u lu n u r sa A l lah o n a
d ü n yad a h em m al, h em d e evlad veri r . Â h i ret t e vereceğ i az ap d a asıl
az ap t an aşağ ı o l u r" b u yu rd u , so n ra şu âyet i o ku d u : " F i ravu n ail esi n i,
az ab ın şid d et li sin e so ku n ! " ( M ü m i n , 40/6) B ez z âr leyyin b ir sen ed le.
2825- U t b e b . Yakaz ân d ı şın d aki r âvi ler i g ü ven i li r kim sel erd i r . N esâî ' ye
g ö r e z ayıf , İ b n H i b b ân ' a g ö r e i se g ü ven il ir b i r r âvi d ir ( M îz ân n o . 5480) .
" K ö t ü kr alı n yan ı n d aki ( f aki r ler e) ver i len sad akad an d ah a ü st ü n b ir
sad aka yo kt u r . "
T ab er ân î el - M u ' cem u ' l- Evsat ' t a z ayı f b ir isn âd la.
2826- R âvi ler in d en B eşî r b . M eym û n z ayı f t ı r ( M ecm a' , I II , 130) .
K o yu n kest il er A l lah R esû lü sall all ah u al eyh i ve sell em , " O n d an n e
kal d ı? " d i ye so r d u . Â işe " O n d an sad ece o m u z ( ko l ) kı sm ı kal d ı. "
d eyi n ce, şö yle b u yu rd u :
" D em ek ki o m u z ( ko l ) kısm ı h ar iç, t ü m ü kal m ı ş." T i r m iz î
2827- B u h ad i si T i r m iz î ( n o . 2470) , M u h . b . B eşşâr an Yah yâ b . Saî d an
Sü f yân an Eb î İ sh âk an Eb î M eysere an Â işe sen ed i il e t ah r îc et t i ve
i sn âd ın ı n " sah îh " o l d u ğ u n u sö yl ed i .
Eb û M eysere, A m r b . Şu rah b î l' d ir .
2828- Eb û Z er r ad i yall ah u an h ' d an :
Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sell em ' in ash âb ı n d an b ir t akı m in san lar
d ed i ler ki :
" Ey A ll ah R esû lü ! Z en g in l er b ü t ü n sevap l arı al ıp g ö t ü rd ü l er. B iz i m
n am az
kıl d ığ ı m ız g ib i n am az kıl ıyo r , o ru ç t u t t u ğ u m u z g i b i o r u ç
t u t u yo rl ar.
Ü st eli k art an m al lar ın ı d a z ekât ya d a sad aka o l arak
ver iyo r lar ."
" A l lah siz e d e b ö yl e b i r i m kan ver m ed i m i? Si z i n d e sad aka ver m e
i m kan ın ı z vard ı r : H er t ekb ir b i r sad aka, h er h am d b ir sad aka, h er t eh l il
(=Lâ
i lâh e il lall ah ) b i r sad akad ı r . İyi yi em r et m ek b i r sad aka, kö t ü d en
al ıko ym ak d a b ir sad akad ır . B i r in i z i n h an ım ı yla m ü n aseb et ku r m asın d a
b i le b ir sad aka vard ı r " b u yu rd u .
D ed il er ki : " Ey A l lah
b u l u n d u ğ u n d a ecir al ır m ı? "
R esû l ü !
B ir im iz
h an ı m ı il e ci n sî i li şkid e
" O , şeh vet i n i h aram yo ll ard an g id er d iğ i z am an g ü n ah al m az m ı? İ şt e
bunun
g i b i şeh vet in i h el âl in d e g id er d iğ i n d e b u , o n u n için b ir eci r o lu r "
b u yu r d u . M ü sl im
2828- B u h ad isi M ü sl im ( z ekât n o . 53, s. 697) , A b d u l lah b . M u h . b . Esm â
an
M eh d î b . M eym û n an Vâsı l m evl â Eb î U yeyn e an Yah yâ b . U kayl an
Yah yâ
b . Ya' m er an Eb î ' l - Esved ed - D îl î an Eb î Z err sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
" Yed i sı n ıf in san vard ı r ki , A l lah o n lar ı, K ıyam et g ü n ü n d e, ken d i
g ö l g esin d en b aşka h i çb ir g ö l g en in b u lu n m ad ı ğ ı z am an , ken d i g ö l g esin d e
g ö l g elen d i recekt i r:
A d il h ü kü m d ar ; A l lah ' ın ib ad et i n d e b ü yü yü p yet işen g en ç; çı kı p t ekrar
d ö n ü n ceye d ek m esci d e kalb i b ağ lı o l an kişi ; b u lu şt u kl arı n d a d a
ayr ıl d ıkl ar ı n d a d a A ll ah sevg i sin d e b ir leşip b ir b i ri n i seven iki kişi ; g ü z el
ve m evki sah ib i kad ı n ken d i si n i n ef sin e çağ ı r d ığ ı n d a: " B en Â lem l eri n
R ab b i o lan A l lah ' t an ko r karı m " d iyen n am u slu kişi; sağ eli n in verd i ğ in i
so l el i b il em iyecek d er eced e ver d iğ i sad akayı g i z li veren in san ; kim sen i n
b u l u n m ad ı ğ ı
yerd e A l lah ' ı z i kr ed ip d e g ö z l er i d o lu d o l u o lan kişi ."
2829- B u h ad i si M âl ik ( sad aka 14, s. 952) , T ayâli sî ( n o . 2462) ,
İ b n ü ' l - M ü b ârek ( Z ü h d n o . 1342) , A h m ed ( I I, 439) , B u h âr î ( ez ân 36, I , 169;
z ekât
16, I I, 116; ri kâk 24, VII , 185; h u d û d 19, VI II , 20) , M ü sl im ( z ekât n o .
91, s. 715- 6) , N esâî ( âd âb u ' l- ku d ât 2, VII I, 222) , İb n H u z eym e ( n o . 358) ,
İ b n H i b b ân ( n o . 4469, 7294) ve B eyh akî ( II I, 65; I V, 190; VI II , 162; X, 86- 7) ,
H u b eyb b . A b d i rr ah m an an H af s b . Â sım an Eb î H u r eyr e asl - ı sen ed i i le
D LE NC L K , K ANAAT VE BA I
" Siz d en b ir i d il en m eyi sü rd ü r ü r se A l lah ' a kavu şt u ğ u n d a yü z ü n d e b ir
p ar ça d ah i et kalm az . " B u h ar î, M ü sl im ve N esâî.
2830- B u h ad isi A b d ü rr ez z âk ( n o . 20012) , A h m ed ( I I, 15, 55) , B u h ârî
( z ekât 52, II , 130) , M ü sli m ( z ekât n o . 103- 4, s. 720) ve N esâî ( z ekât 83/ 2, V,
93) , ez - Z ü h r î an H am z a b . A b d il lah b . Ö m er an eb î h î asl - ı sen ed i i le t ah r îc
et t il er .
2831- Sem u re b . C u n d eb r ad iyall ah u an h ' d an :
" D i len m el er, b i r er t ı r m alam ad ı r. B u n u yap an ( d i len en ) ki m se yü z ü n ü
t ı rm al am ı ş o lu r . İ st eyen yü z ü n ü ( d i len m em ekl e) A l lah ' ı n yar at t ı ğ ı ü z er e
t er t em i z b ı rakı r, i st eyen d e b u n u t erked er. A n cak ki şin i n yet ki li b i r in d en
i st em esi ve ist em ekt en b aşka çar esin i n o lm am ası h al ler i m ü st esn a."
Sü n en ash âb ı
2831- B u h ad i si Eb û D âvu d ( n o . 1639) , T i rm iz î ( n o . 681) ve N esâî ( z ekât
92, 93/ 1, V, 100) , A b d ü l m el ik b . U m eyr an Z eyd b . U kb e an Sem u r e asl - ı
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " h asen sah îh " h ü km ü ver d i.
" Si z d en b ir in i n sı rt ı n d a b ir d est e yü kü o d u n t aşı m ası, b aşka b i ri sin d en
ver sin verm esi n d il en m esin d en d ah a h ayır l ıd ı r. " Eb û D âvu d h ari ç, A l t ı
h ad i s i m am ı .
2832- B u h ad i si A h m ed ( I I, 455) , B u h âr î ( b u yû ' 15/ 5, II I, 9 l af ı z b u n u n ;
eş- şü rb
ve' l - m u sâkât 13/ 2, II I, 79- 80) , M ü sl im ( z ekât n o . 107, s. 721) ve
N esâî ( z ekât 83/ 1, V, 93- 94) , ez - Z ü h rî an Eb î U b eyd m evl â A b d i rr ah m an b .
A vf an Eb î H u r eyr e asl - ı sen ed i il e;
Bu
h ad i si A h m ed ( I I, 475, 300) , H u m eyd î ( n o . 1056) , M ü sl im ( z ekât n o .
106,
s. 721) , T ir m i z î ( n o . 680) , İ b n H u z eym e ( n o . 1040) ve B eyh akî ( IV,
195) , K ays b . e. H âz ı m an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
2833- Sevb ân r ad iyal lah u an h ' d an :
" K im b an a, kim sed en b ir şey ist em eyeceğ i n e ( d il en m eyeceğ i n e) d air
g ü ven ce ver ir se, b en d e o n a cen n et i g ar an t i ed er im ."
Sevb ân : " B en ( ey A ll ah R esû l ü ! ) " d ed i ve kalan ö m r ü n d e kim sed en b ir
şey i st em ed i . Eb û D âvu d ve N esâî
2833- L af ı z Eb û D âvu d ' a ai t t ir . B u t ar ikle A b d ü r r ez z âk ( n o . 20009) ,
A h m ed ( V, 275- 6) , Eb û D âvu d ( n o . 1643) , T ab erân î ( M . el - K eb î r n o .
1433- 4)
ve el- H âkim ( I , 412) , Şu ' b e an Â sım el- A h vel an Eb î' l- Â li yye an
Sevb ân asl - ı sen ed i il e; T ayâl isî ( n o . 994) , A h m ed ( V, 277, 279, 281) , N esâî
( z ekât 85/ 1, V, 96) , İb n M âce ( n o . 1837) , T ab erân î ( M . el- K eb î r n o . 1435) ve
B eyh akî
( I V, 197) , İb n eb î Z i' b an M u h . b . K ays an A b d i r rah m an b . Yez î d
b . M u âvi ye an Sevb ân asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
B u h ad is sah i h t ir ( T erg î b I , 581) .
2834- U rve b . ez - Z ü b eyr rad i yal lah u an h ' d an :
H akîm b . H i z âm d ed i ki: " A ll ah R esû lü sal lal lah u al eyh i ve sel lem ' d en
i st ed i m , ver d i; yin e ist ed im , yin e ver d i ; b i r d ah a ist ed i m , yi n e ver d i.
So n r a şö yl e b u yu rd u :
" Ey H akîm ! B u m al t at l ı ve caz ip t ir . K i m g erçek ih t iyaçt an d o layı ve
kan aat ed er ek alı rsa b ereket i n i g ö r ü r; kim d e h ır s ve aç g ö z lü l ü k i çin d e
al ır sa b ereket i n i g ö r m ez . Ü st eli k b ö yl e ki m seler , yiyi p d e d o ym ayan lar
g i b i o lu r . Ver en el, al an eld en ü st ü n d ü r ."
D ed im ki : " Ey A l lah R esû lü , Sen i h ak il e g ö n d er en e yem i n ed er im ki,
sen d en so n r a ö l ü n ceye kad ar ki m sed en b ir şey ist em eyeceğ im " ."
- N i t eki m sö z ü n d e d u rm u şt u r .- Eb û B ekr, o n u verm ek içi n çağ ır ır d ı d a
kab u l et m ez d i. Ö m er d e çağ ır ı rd ı ; Ö m er' d en d e b i r şey kab u l et m ez d i.
H at t a Ö m er şö yl e d em ek z o r u n d a kalm ışt ır : " Ey m ü sl ü m an t o p l u lu ğ u !
Si z i şâh i t g ö st er iyo r u m . B en b u g an i m et t en H akîm ' e h akkın ı ver m ek
i st i yo ru m , am a o kab u l et m iyo r ." H akî m , ö l ü n ceye kad ar kim sed en b ir şey
i st em em iş ve alm am ışt ır .
B u h ar î , M ü sli m , T i rm iz î ve N esâî.
2834- B u h ad i si B u h âr î ( z ekât 14, II I, 129- 130; vasâyâ 9/ 1, II I, 189;
f ar d u ' l - h u m u s
19/ 1, IV, 58; r i kâk 11, VII , 176) , M ü sl im ( z ekât n o . 96, s.
717) , T i r m iz î ( n o . 2463) ve N esâî ( z ekât 93/ 2- 4, V, 100- 103; 50, V, 60) ,
ez - Z ü h rî an U rve b . ez - Z ü b eyr ve Saîd b . el- M ü seyyeb an H akîm b . H i z âm
2835- İ b n ü ' l - F ir âs' d an :
B ab ası, A l lah R esû l ü sal lall ah u al eyh i ve sel lem ' e d ed i ki:
" Ey A l lah R esû l ü ( i h t i yaçl arı m ı b aşkası n d an ) ist eyeyi m m i? "
" H ayı r! İl le d e b i r şey i st em en g ereki yo r sa sal ih kişil erd en ist e! " Eb û
D âvu d ve N esâî
2836-
İb n M es' û d r ad i yall ah u an h ' d an :
" K i m ih t iyacı o lm ad ığ ı h al d e d i len ir se, K ı yam et g ü n ü d i len d i ğ i şey,
yü z ü n d e b i r yır t ık, t ır m ı k ya d a yar a- b er e o l d u ğ u h al d e g elecekt i r. "
" Ey A ll ah R esû l ü ! M u h t aç o l u n m ayan m ikt ar n ed ir ? " d i ye so r u lu n ca
şö yl e b u yu r d u : " Ell i d i rh em ( g ü m ü ş) ya d a o n u n kıym et in d e b ir al t ın a
sah i p o l u şu , m u h t aç o lm am ası d em ekt ir ." Sü n en ash âb ı
2835- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1646) ve N esâî ( z ekât 84, V, 95) ,
K u t eyb e an L eys b . Sa' d an C a' f er b . R eb î' a an B ekr b . Sevâd e an M ü sli m
b . M ah şî an İb n i ' l - F i r âsî asl- ı sen ed i il e t ah r î c et t i ler .
2837- Eb û D âvu d , Seh l b . el- H an z al iyye' d en : ( A l lah R esû l ü ' n e) D il en m eyi
g er ekt i rm eyecek kad ar z en g in l ik n ed i r? " d en i li n ce, şö yl e b u yu rd u :
" K i şin i n sab ah - akşam yi yeceğ i m ikt ar ı n ca b ir şeye sah ip o lm ası d ır . "
2837- B u h ad isi n u z u n b i r kıssası var d ı r. B u n u Eb û D âvu d ( n o . 1629) ,
A b d u ll ah b . M u h . en - N ü f eylî an M i skî n an M u h . b . el- M u h âcir an R eb î ' a
b . Yez î d an Eb î K eb şe es- Selû l î an Seh l sen ed i i le t ah r îc et t i.
" K im m alı n a m al kat m ak içi n d il en i r se, kesi n li kl e b ir at eş kı vıl cım ı
i st em iş o l u r . A rt ı k ist er ço k i st esin , i st er se az i st esin . " M ü sl im
2838- B u h ad isi M ü sli m ( z ekât n o . 105, s. 720) , M u h . b . F u d ayl an
U m âre b . el- K a' kâ' an Eb î Z ü r ' a an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i .
" K im ken d in e d il en ci li k kap ı sı açar sa A l lah d a o n a b ir ih t iyaç kap ı sı
açar ." Eb û Ya' l â
2839- B u h ad i si Eb û Ya' lâ, M u h . b . A b d i rr ah m an an Sü h eyl ve' l - A lâ
t ar ikiyl e t ah r î c et t i. H eysem î , M u h am m ed ' i t an ım ad ığ ı n ı sö yl em işt ir
( M ecm a' I II , 95) .
" K ır k d i r h em i b u lu n d u ğ u h ald e d i len en yü z sü z d ü r ." N esâî
2840- B u h ad i si N esâî ( z ekât 89, V, 98) , A h m ed b . Sü l eym ân an Yah yâ b .
Â d em
an Sü f yân b . U yeyn e an D âvu d b . Şâb û r an A m r b . Şu ayb an eb îh î
an ced d i h î sen ed i i le t ah r îc et t i.
En sâr' d an b i r ad am Peyg am b er sall al lah u aleyh i ve sel lem ' e g el ip b ir
şey i st ed i . A ll ah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sell em so r d u : " Evin d e h i çb ir
şey yo k m u ? " " B i r b ez im iz var ; b ir kı sm ı n ı g iyiyo r u z , b ir kı sm ın ı d a yer e
ser iyo r u z . B ir d e su i çt i ğ im i z kab ı m ı z var " d ed i . " O n lar ı b an a g et i r! "
b u yu r d u . A d am o n lar ı g et i ri p A ll ah R esû l ü sall all ah u al eyh i ve sel lem ' e
ver d i.
A l lah R esû lü sal lall ah u aleyh i ve sell em o n lar ı el in d e t u t u p :
" B u n l arı
sat ın alacak kim se yo k m u ? " d ed i . B ir ad am : " B en o n lar ı b ir
d i r h em e
sat ın alı r ım " d ed i. A ll ah N eb î si sal lal lah u al eyh i ve sell em , i ki
ker e, ü ç ker e: " D ah a f az la ver en yo k m u ? " d eyin ce, b aşka b ir isi : " B en i ki
d i r h em
ver i ri m " d ed i. B ö yl ece o n l arı o n a ver d i; al d ığ ı iki d i r h em i d e
En sâr lı ad am a veri p " H ayd i b i r d i rh em le ço lu k ço cu ğ u n a yi yecek al,
ö t ekiyl e d e b ir b al t a al! " d ed i . A l lah R esû l ü sal lal lah u al eyh i ve sell em
ken d i eli yl e b al t aya sap yap t ı ve: " H ayd i g i t o d u n yap , sat ve b an a o n b eş
g ü n g ö r ü n m e! " b u yu rd u . A d am Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sell em ' i n
t avsiyesin i d i n led i ve d ed i ğ in i yap t ı. O n b eş g ü n için d e o n d ir h em p ar a
kaz an d ı.
Paran ı n b i r kısm ı i le el b ise, b i r kısm ı i le d e yiyecek ald ı . B u n u n
ü z er in e A ll ah R esû l ü sall all ah u aleyh i ve sell em o n a şö yl e b u yu r d u : " B u
sen i n için , d il en i p d e K ı yam et g ü n ü n d e yü z ü n d e b ir l eke i le g el m en d en
d ah a h ayır lı d ır . D il en ci li k an cak şu ü ç şey i çin caiz o lu r : K o rku n ç b ir
f akir li ğ e d ü çar o lan , g ı rt lağ ı n a kad ar b o rca b at m ı ş o l an ve can yakıcı kan
d i yet i n i ö d em eyi ü st l en en . " Eb û D âvu d
D âvu d
2841- B u h ad isi T ayâli sî ( n o . 2146) , A h m ed ( II I, 100, 114, 126) , Eb û
( n o . 1641) , T i rm iz î ( n o . 1218) , N esâî ( b u yû 22, VII , 259) , İ b n M âce
( n o . 2198) , T ah âvî ( I II , 6) ve B eyh akî ( V, 344; IV, 25) , el- A h d ar b . A clân
et - T eym î an Eb î B ekr el- H an ef î an En es asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
L af ız Eb û D âvu d ' a ait t ir .
2842T ir m i z î, b en z eri n i H u b şî b . C u n âd e' d en n akl et m işt ir ki o n d a i lave
o l arak şu g eçer: " K im m al ın a m al kat m ak i çin d il en ir se, K ıyam et g ü n ü n d e
bu
m alı , yü z ü n d e b ir t ı r m alan m a ve ceh en n em d e yi yeceğ i kı z g ı n t aşlar
o l arak g el ir . İ st eyen az la yet in si n , ist eyen d e ( m alı n ı) ço ğ al t sı n ."
2842- B u h ad isi T i r m iz î ( n o . 653- 4) , A b d u r r ah î m b . Sü leym ân an
M ü câl id an Â m ir eş- Şa' b î an H u b şî asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i .
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " b u veci h t en g ar î b " h ü km ü ver m i şt i r.
2843R ez în şu ekl e z i kr et t i : " B en ki şiye b ir b ağ ı şt a b u lu n u r u m d a o ,
bunu
ko l t u ğ u n u n alt ı n a alı p g id er . O ysa ( eğ er layık d eğ il se) b u , o n u n
i çin at eşt en b aşka b ir şey d eğ i ld i r. "
Ö m er d ed i ki : " M ad em b i r at eşt ir , n ed en ver iyo r su n ? "
" A ll ah b en i m cim r i o l m am ı ist em ez . B u n l ar d a b en d en i st em ed en
d u r am az lar ."
A h m ed , Eb û Ya' l â ve B ez z âr' ın b u n a şah it l ik ed ecek Eb û Saî d ' d en b ir
r i vayet ler i b u lu n m akt ad ır .
2843- Sö z ko n u su Eb û Saî d h ad i si n i B ez z âr ( n o . 924) ve Eb û Ya' lâ ( n o .
1327) ,
C er îr an i' l- A ' m eş an A t iyye an Eb î Saî d asl - ı sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
A yr ı ca
A h m ed ( I II , 4, 16) ve B ez z âr ( n o . 925) , Eb û B ekr b . A yyâş
an i ' l - A ' m eş an Eb î Sâli h an Eb î Saî d asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler .
H eysem î ' ye g ö r e A h m ed ' i n r icâl i Sah î h r i câl id i r ( M ecm a' II I, 94) .
" A t ü st ü n d e ( sal ın ar ak) g el se d e d i len ci n in h akkı vard ı r ." Eb û D âvu d
2844- B u h ad isi Eb û D âvu d ( n o . 1665- 6) , F ât im a b in t i ' l - H ü seyn an eb îh â
( an A lî ) asl - ı sen ed i i le t ah r îc et t i.
" K i m b i r f aki r li k ve ih t iyaçla karşı laşıp d a b u n u in san lar a an l at ı p
i st ekt e b u l u n u rsa ( yan i d il en ir se) A ll ah o n u n ih t iyaç g ed i ğ in i kap at m az .
K im b ir i h t iyaçla kar şıl aşı p d a d er d in i A l lah ' a açarsa, A l lah o n a er veya
g eç b ir r ız ı k veri r ." T i r m iz î
2845- B u h ad i si İb n ü ' l- M ü b âr ek ( n o . 132) , A h m ed ( I , 389, 407, 442) , Eb û
D âvu d ( n o . 1645) , T ir m i z î ( n o . 2326) , T ab er ân î ( M . el- K eb îr 9785- 6) ,
el - H akî m
( I, 408, " sah îh " ) ve B eyh akî ( I V, 196) , Seyyâr Eb û ' l - H akem an
T âr ik b . Şih âb an İb n M es' û d asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " h asen sah îh g arî b " h ü km ü ver m i şt i r .
2846- Eb û D âvu d ' d a g eçen i b ar e: " A l lah ' ı n o n u b u d u r u m d an ku rt arm ası
yakın d ı r :
A ll ah o n u ya ö lü m le rah at lat ır ya d a ih t i yacı n ı kısa sü red e
g i d eri r ."
2846- B u h ad i si İb n ü ' l- M ü b âr ek ( n o . 132) , A h m ed ( I , 389, 407, 442) , Eb û
D âvu d ( n o . 1645) , T ir m i z î ( n o . 2326) , T ab er ân î ( M . el- K eb îr 9785- 6) ,
el - H akî m
( I, 408, " sah îh " ) ve B eyh akî ( I V, 196) , Seyyâr Eb û ' l - H akem an
T âr ik b . Şih âb an İb n M es' û d asl- ı sen ed i i le t ah r îc et t il er.
T i r m iz î , isn âd ı h akkı n d a " h asen sah îh g arî b " h ü km ü ver m i şt i r .
" A l lah r ı z ası içi n d iyer ek d i len i p d e ken d isin e ver il m eyen kişi,
i n san lar ın en kö t ü sü d ü r. " Yin e b u yu r d u ki: " A l lah aşkın a ( d iyer ek)
i st em eyi n ! B u t ab i ri sad ece A l lah ' t an i st er ken ku ll an ın ! " R ez î n
2848- Eb û M û sâ r ad iyal lah u an h ' d an :
" A ll ah r ı z ası için ( d i yer ek) i st eyen lan et len m i şt i r. H ez eyan i çin d e
i st em ed i kçeA ll ah
içi n ( d iyer ek) ist eyi p d e ist eyen e ver m eyen d e
l an et l en m işt ir . " T ab erân î , el - M u ' cem u ' l- K eb î r' d e.
2848- B u h ad i sin râvi ler i T ab er ân î' n in şeyh i Yah yâ b . O sm ân b . Sâli h
d ı şın d a
Sah î h ri câl id i r . O r âvi d e h akkı n d a m en f i kelâm sar f ed i lm iş
g ü ven i li r b ir r âvid i r ( M ecm a' II I, 103) .
O , A r ef e g ü n ü i n san l ard an d il en en b ir ad am ı d u yd u .
" B ö yle d eğ er li b ir g ü n ve m ekan d a A ll ah ' t an b aşkasın d an ist em ekt en
n ası l u t an m az sın ? " d ed i ve o n a d eğ n ekle vu r d u . R ez în
" M ü sl ü m an o l u p , ken d isi n e yet ecek kad ar r ız ık ver il ip , A l lah ' ı n
ver d ikl er i yl e kan aat ed en ki şi g er çekt en ku r t u lu şa er m i şt i r . M ü sl im ve
T i r m iz î
2850- B u h ad isi A h m ed ( II , 172, 168) , M ü sl im ( z ekât n o . 125, s. 730) ,
T i r m iz î ( n o . 2348) , el- H âkim ( IV, 123) ve B eyh akî ( IV, 196) , Saîd b . e.
Eyyû b an Şu r ah b î l b . Şerî k an Eb î A b d ir r ah m an el- H u b el î an İb n A m r asl - ı
2851- A b d u ll ah b . M ı h san el- H u t am î r ad i yall ah u an h ' d an :
" K i m yu vası n d a, em n iyet ve sağ l ık içi n d e o l u p d a b ir g ü n lü k yiyeceğ i
d e o lu r sa, o n a b ü t ü n d ü n ya ver il m iş g ib i o l u r. " T i rm iz î
2851- B u h ad i si T i r m iz î ( n o . 2346- 7) , M er vân b . M u âviye an
A b d ir rah m an b . e. Şu m eyle an Selem e b . A b d i ll ah b . M ı h san an eb î h î asl - ı
2852- O sm ân r ad iyall ah u an h ' d an :
" Â d em o ğ lu n u n şu n lar d an b aşka ( t em el) h akkı yo kt u r: O t u r acağ ı ev,
avr et i n i ö rt eceğ i b ir el b ise ve b i r d e kat ıksız ekm ekl e su . "
T i r m iz î
N ad r b . Şü m eyl d er ki:
" ( A rap ça m et i n d e g eçen ) ' C i lf u ' l - h u b z ' , kat ı ksı z ekm ek d em ekt ir . "
2852- B u h ad i si T i r m iz î ( n o . 2341) , A b d b . H u m eyd an A b d issam ed b .
A b d il vâr is an H u r eys b . es- Sâi b an i ' l - H asan H u m r ân b . Eb ân an O sm ân
sen ed i il e t ah rî c et t i ve isn âd ı h akkı n d a " h asen sah îh " h ü km ü verd i .
" K at ım d a g ı p t a ed i len d o st lar ım şu n l ard ı r: m ad d î d u ru m u z ayı f ,
n am az d an n asi b in i al m ış, R ab b i n in it aat ı n ı g ü z el yap m ı ş, g iz l i ( i n san l arı n
b u l u n m ad ı ğ ı)
o r t am l ard a d a O ' n a it aat et m i ş, i n san lar t ar af ın d an
p ar m akla g ö st er il m em i ş, r ız kı kı sı t lı , b u n a rağ m en sab ır lı m ü ' m in d i r ."
So n r a el iyl e işar et et t i: " Ç ab u k ö lm ü ş, g er id e az m al b ı rakm ı ş, ağ l ayıcıl arı
d a az o lan in san lar ."
2853- B u h ad isler i T ir m i z î ( n o . 2347) , Sü veyd b . N asr an İb n i ' l - M ü b ârek
an
Yah yâ b . Eyyû b an U b eyd il lah b . Z ah r an A l î b . Yez î d an i ' l - K âsı m Eb î
A b d ir rah m an
an Eb î U m âm e sen ed i il e t ah rî c et t i ve isn âd ı h akkın d a
" h asen " h ü km ü ver d i .
İ r âkî : " İsn âd ı n d a A l î b . Z eyd , el - K âsı m ve U b eyd u l lah b . Z ah r o lm ak ü z er e
ü ç z ayı f r âvi yer al m ı şt ı r" d em ekt ed i r ( F eyd IV, 312) .
2854Yin e ayn ı isn âd la: " R ab b i m b an a M ekke t o p r akl arı n ı alt ı n o l arak
ar z et t i
d e şö yle d ed i m : " H ayı r ya R ab b i! B ir g ü n t o k o layı m , b ir g ü n d e
aç. A ç kald ı ğ ım z am an san a yalvar ır , sen i z i kred er im ; t o k o ld u ğ u m z am an
d a san a h am d ve şü kr ed eri m " ." T ir m i z î
2854- B u h ad isler i T ir m i z î ( n o . 2347) , Sü veyd b . N asr an İb n i ' l - M ü b ârek
an
Yah yâ b . Eyyû b an U b eyd il lah b . Z ah r an A l î b . Yez î d an i ' l - K âsı m Eb î
A b d ir rah m an
an Eb î U m âm e sen ed i il e t ah rî c et t i ve isn âd ı h akkın d a
" h asen " h ü km ü ver d i .
İ r âkî : " İsn âd ı n d a A l î b . Z eyd , el - K âsı m ve U b eyd u l lah b . Z ah r o lm ak ü z er e
ü ç z ayı f r âvi yer al m ı şt ı r" d em ekt ed i r ( F eyd IV, 312) .
" Z en g in l ik ço k m al a sah i p o lm ak d eğ i ld i r ; ası l z en g in l ik g ö n ü l
z en g i n li ğ id i r ( g ö z t o kl u ğ u d u r) . " B u h âr î, M ü sl im ve T i rm iz î
2855- B u h ad isi A h m ed ( I I, 390) ve B u h âr î ( r ikâk 15, VI I, 178) , T ir m i z î
( n o . 2373) , Eb û B ekr b . A yyâş an Eb î H u sayn an Eb î Sâl ih an Eb î H u r eyr e
A h m ed ( I I, 243) , M ü sl im ( z ekât 120, s. 726) ve İb n M âce ( n o . 4137) , Sü f yân
b . U yeyn e an Eb î ' z - Z in âd an i ' l - A ' r ec an Eb î H u r eyre asl - ı sen ed i i le t ah r îc
et t il er .
" G er çek yo ksu l , b ir veya i ki lo km a ya d a b i r veya iki h u r m a i le b aşt an
savu lan
( d il en ci) d eğ il d ir ; ası l yo ksu l , i h t i yacı n ı g id er ecek b i r şey
b u l am ayan , ken d i sin e sad aka ver il m esin i n z aru r et i ( h alk t araf ın d an )
b i li n m eyen ve ( b u n a r ağ m en ) kalkıp i n san l ard an d a d i len m eyen
ki m sed ir ." T ir m i z î h ar i ç, A lt ı h ad is i m am ı
2856- B u h ad i si A h m ed ( II , 395) , B u h âr î ( t ef sîr u B akar a 48, V, 164) ,
M ü sli m ( z ekât n o . 102, s. 719) , N esâî ( z ekât 76/1, V, 84- 85) ve B eyh akî ( VI I,
11) ,
Şer îk b . A b d i ll ah b . e. N em ir an A t â b . Yesâr an Eb î H u r eyr e asl - ı
sen ed i il e;
A h m ed ( II , 260) , Eb û D âvu d ( n o . 1632) , N esâî ( z ekât 76/ 3, V, 85) ve İ b n
H ib b ân ( n o . 3340) , M a' m er an i ' z - Z ü h r î an Eb î Selem e an Eb î H u r eyre asl - ı
sen ed i il e;
M âli k ( sad akât n o . 7, 923) , B u h ârî ( z ekât 53, II , 132) , N esâî ( 76/ 2, V, 85) ,
T ah âvî
( I I, 64; I, 27) , İb n H ib b ân ( n o . 3341) ve B eyh akî ( VI I, 11) , M âli k an
Eb î ' z - Z in âd an i' l- A ' r ec an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le;
M ü sli m
( z ekât n o . 101, s. 719) , K u t eyb e an i ' l - M u ğ îr et i' l- H iz âm î an
Eb î ' z - Z in âd .. . sen ed i i le;
Eb û D âvu d ( n o . 1631) , C erî r an i' l- A ' m eş an Eb î Sâl ih an Eb î H u r eyre asl - ı
2857B i r ri vayet t e şö yle g eçer : " Yo ksu l an cak ( z ar u r et l er içi n d e) if f et li
kal ıp ki m sed en b i r şey i st eyem eyen d ir . D i ler sen i z şu n u ( âyet i) o ku yu n :
" L â yes' elû n e' n - n âse i lh âf â ( = O n lar yü z sü z lü k ed er ek in san l ar d an
i st em ez l er) " ( B akara, 2/273) ."
2857- B u h ad i si A h m ed ( II , 395) , B u h âr î ( t ef sîr u B akar a 48, V, 164) ,
M ü sli m ( z ekât n o . 102, s. 719) , N esâî ( z ekât 76/1, V, 84- 85) ve B eyh akî ( VI I,
11) ,
Şer îk b . A b d i ll ah b . e. N em ir an A t â b . Yesâr an Eb î H u r eyr e asl - ı
sen ed i il e;
A h m ed ( II , 260) , Eb û D âvu d ( n o . 1632) , N esâî ( z ekât 76/ 3, V, 85) ve İ b n
H ib b ân ( n o . 3340) , M a' m er an i ' z - Z ü h r î an Eb î Selem e an Eb î H u r eyre asl - ı
sen ed i il e;
M âli k ( sad akât n o . 7, 923) , B u h ârî ( z ekât 53, II , 132) , N esâî ( 76/ 2, V, 85) ,
T ah âvî
( I I, 64; I, 27) , İb n H ib b ân ( n o . 3341) ve B eyh akî ( VI I, 11) , M âli k an
Eb î ' z - Z in âd an i' l- A ' r ec an Eb î H u reyr e asl- ı sen ed i i le;
M ü sli m
( z ekât n o . 101, s. 719) , K u t eyb e an i ' l - M u ğ îr et i' l- H iz âm î an
Eb î ' z - Z in âd .. . sen ed i i le;
Eb û D âvu d ( n o . 1631) , C erî r an i' l- A ' m eş an Eb î Sâl ih an Eb î H u r eyre asl - ı
Peyg am b er sall all ah u aleyh i ve sell em ' e b ir d i len ci g eld i . O n a b i r h u r m a
ver il m esin i em ret t i , alm ad ı. So n r a b aşka b i r isi g eld i ; o n a d a b i r h u r m a
ver il m esin i em ret t i. B u n u n ü z er i n e ad am şö yl e d ed i: " Sü b h an all ah ! A l lah
R esû l ü n d en b i r h u rm a h a! " B u n u n ü z er in e R esû lu l lah câr iyeye d ed i ki:
" H ayd i Ü m m ü Sel em e' ye g it , ( şö yle d e) b u n a evd eki kı rk d i rh em i
ver sin ! "
A h m ed ve B ez z âr
2858- B u h ad isi A h m ed ( I II , 155, 260) , U m âr e b . Z âd ân an Sâb i t an En es
asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i .
U m âre g ü ven i li r b i r râvi d ir , Sâb it i se Sah îh ri câli n d en d i r .
" Yo ksu l lar yal an sö ylem eseler , o n lar ı g eri çevir en ler i f l âh o l m az ."
2859- H eysem î ' ye g ö re râvil eri n d en C a' f er b . ez - Z ü b eyr z ayı f b ir r âvid i r.
M îz ân ' d a b u h ad i sin sah îh o lm ad ı ğ ı U kaylî ' d en n akl ed il ir . İ b n u ' l - C evz î,
b u h ad i sin u yd u rm a o ld u ğ u n a h ü km et m iş, Su yû t î d e aksi n i savu n m u şt u r
( F eyd V, 341) .
2860- Eb û U m âm e r ad i yall ah u an h ' d an :
" B i ri n iz m al ve ah l âkça ken d in d en ü st ü n b ir in i g ö r d ü ğ ü z am an ,
( ü z ü lm esi n , b ir d e) ken d i n d en aşağ ı o lan a b aksın . "
2860- B u h ad isi B u h âr î ( ri kâk 30, VII , 187) ve M ü sl im ( z ü h d n o . 8, s.
2275) , Eb û ' z - Z in âd an i' l- A ' rec an Eb î H u r eyre asl- ı sen ed i il e t ah r îc
et t il er .
2861- R ez î n ' i n r ivayet i :
" D ü n yad a d u r u m u ken d i n iz d en aşağ ı o lan a; d i n d e ise ken d i n iz d en
ü st ü n
o l an a b akın . A ll ah ' ı n si z e verd i ğ i n im et l eri n e n an kö r lü k
yap m am an ı z i çin b ö yl e yap m an ı z içi n d ah a yer in d e ve u yg u n d u r. "
A vf b . A b d il lah b . U t b e d ed i ki: " Z en g in l erl e d ü şü p kal kar d ı m , g ö r d ü m
ki
b en d en d ah a ü z ü n t ü lü kim se yo k. Ç ü n kü o n lar ın b in ekler in i
ken d i m in ki n d en
d ah a iyi , el b isel er i n i d e ken d i m i n ki n d en d ah a i yi
b u l u r d u m . B u h ad isi d u yu n ca, f aki rl erl e ar kad aşl ık et m eye b aşl ad ım ,
r ah at l ad ım ."
2862- A t â b . Yesâr r ad iyall ah u an h ' d an :
Peyg am b er sal lall ah u al eyh i ve sel lem , h ed i ye o lar ak Ö m er ' e b ir şeyler
g ö n d er d i.
A n cak Ö m er kab u l et m ed i . B u n u n ü z er in e A ll ah R esû l ü
sal lall ah u al eyh i ve sell em : " N ed en g er i çevir d in ? " d iye so r u n ca, şö yle
d ed i :
" Ey A ll ah R esû l ü ! " K işi içi n h ayı r lı o lan , kim sed en b i r şey
al m am asıd ı r " b u yu rm ad ı n m ı? " A l lah R esû l ü sal lal lah u al eyh i ve sell em
o n a şö yl e b u yu r d u :
" B u d ed iğ i n d il en m ek su r et i yl ed ir . A n cak d i len m ed en o lu r sa, A l lah ' ı n
ken d i si n e i h san et t i ğ i b ir r ız ı kt ı r. "
B u n d an so n r a Ö m er d ed i ki :
" C an ım eli n d e o l an a yem in ed eri m ki , kim sed en b ir şey i st em eyeceğ im .
A m a ist em ed en b an a b i r şey g el ir se t er ed d ü t g ö st er m ed en alacağ ım ! "
M âli k
2862- B u m ü r sel h ad isi M âl ik ( sad aka n o . 9, s. 998) , an Z eyd b . Eslem an
A t â b . Yesâr sen ed i il e t ah rî c et t i .
2863- B u h âr î , M ü sli m ve N esâî , İb n Ö m er ' d en , o d a Ö m er ' d en , d ed i ki :
A l lah R esû lü sal lal lah u aleyh i ve sell em , h ed i ye o lar ak b an a b ir şey
ver ir , b en d e ken d i sin e: " B u n u b en d en d ah a m u h t aç o l an a ver ! " d er d im .
O
d a şö yle b u yu r u rd u : " O n u al ! San a b u m ald an b eklem ed en ve
i st em ed en
b i r şey g el ir se al ve o n d an f ayd alan ! İst ersen ye, ist ersen
t asad d u k et . B ö yl e o l m ayan m al ı ise can ı n çekm esin ( i st em e) ."
2863- B u h ad isi B u h âr î ( ah kâm 17/2, VII I, 111; z ekât 51, I I, 130) , M ü sli m
( z ekât n o . 110- 111, s. 723) ve N esâî ( z ekât 94/5, V, 105) , ez - Z ü h rî an Sâli m
b . A b d il lah b . Ö m er an eb î h î an ced d il î asl - ı sen ed i il e;
B u h âr î ( ah kâm 17/ 1) , M ü sli m ( z ekât n o . 112, s. 723- 4) , Eb û D âvu d ( n o .
1647) ve N esâî ( z ekât 94/ 1- 4, V, 102- 104) , A b d u ll ah b . es- Sa' d î an Ö m er
2864- Sü leym b . M u t ayr ' d an , o d a b ab asın d an , o d a Peyg am b er sal lal lah u
al eyh i ve sel lem ' d en d u yan b i r ad am d an :
Ved â h accın d a şö yl e b u yu r m u şt u r: " Ey in san lar ! B ağ ışı , b ağ ış o l d u ğ u
sü r ece alı n ; am a K u r eyş, sal t an at ı el d e et m e yar ı şı n a g ir ip d e, b ağ ı şı
d i n in i z d en
f ed akâr lı k
et m en i z e
kar şıl ık
veri li r se
onu
b ı rakı n ız
( alm ayı n ız ) ! "
Eb û D âvu d
2864- Eb û D âvu d ( n o . 2958- 9) , b u n u iki ayr ı râvi kan al ıyl a Sü l eym ' d en
t ah r îc et m i şt i r.
2865- Eb û ' d - D erd â rad i yal lah u an h ' d an :
A ll ah R esû l ü sal lal lah u aleyh i ve sel lem ' e su l t an ı n - ver d iğ i - m al lar
h akkın d a so rd u l ar; şö yl e b u yu rd u :
" A ll ah ' ı n i st em ed en
d eğ er len d i ri n ."
ve
göz
d i km ed en ,
si z e
verd i ğ in i
alı n
ve
A h m ed , kim l iğ i b el ir siz b ir r âvi kan al ıyla.
2865- B u h ad isi A h m ed ( VI, 452) , Eb û M u âviye an H i şâm b . H assân
el - K ar d û sî
an K ays b . Sa' d an r acu l in an Eb î ' d - D er d â sen ed i il e t ah r îc
et t i.
" İ m kân ı o ld u ğ u içi n veren kişi, i h t iyacı o ld u ğ u n d a ver il en i kab u l ed en
ki m sed en d ah a ço k sevap kaz an m az ."
I I,
an
2866- B u h ad isi T ab erân î ( M . el - Evsat II , 220b ) , İ b n H i b b ân ( M ecrû h î n
194) ve Eb û N u a' ym ( H il ye VII I, 245) , Yû su f b . Esb ât an Â iz b . Şu rayh
En es asl - ı sen ed i il e t ah rî c et t i ler . Eb û H ât i m ve İb n T âh i r ' e g ö r e Â iz
z ayıf b ir r âvid i r ( M iz ân n o . 4100) .
" K işi , A ll ah R esû lü sall al lah u aleyh i ve sell em ' e, d ü n yalı k b i r şeyi sı rf
O ' n a t esli m et m ek içi n g el ir se, İsl âm ken d i si n e d ü n ya ve i çi n d ekil er d en
d ah a sevi m li o l m ad an akşam a kavu şm az ." Eb û Ya' l â
2867- Eb û Ya' lâ, M ü sn ed ' in d e t ah r îc et m i şt i r . H eysem î ' ye g ö re râvil eri
Sah î h r icâl in d en d ir ( M ecm a' I II , 104) .

zekat

Transkript

Benzer belgeler

KÖLE AZAT ETME