4-Fransa`da azınlık dillerinin önünde hiçbir engel yok

Radikal
9Eylül2009Çarşamba
Baykal niye kaçıyor?
B
aşbakan,
randevu
almakiçin
kovalıyor...
Baykal,
ardınadahi
bakmadan
kaçıyor.
AKİFBEKİ
Korkuve
[email protected]
telaşiçinde...
Milletde
oturmuş,bukovalamacayı
seyrediyor.
İzleyenlermuhtemelenşaşkın.
Siz,nedersiniz?
★★★
Şahsen,politikpsikolojiiçinörnek
birvakaolduğunudüşünüyorum.
Zatenbenolsam,Türkiye’deki
siyasialanınetrafınıkompleçevirip,
kapısınaikitabelaasardım.
Birinde;‘Dikkat,girilmez’
yazardı.
Diğerinde;‘Laboratuvardeney
sahası’...
Bilimselgelişmeyemanidar
sayılacakmiktardakatkısunabilir,
busaha.
Hafifealmayın...
Başbakan-Baykalgerilimi
üzerinde,busebepleçokdurulmalı.
Birvakaolarakderinlemesine
çalışılmalı.
Güçlübirhayretnidasıyla
başlamalı,budoktoratezi;
‘Nasılolurda!’...
İştebusorulmalı...
Biranamuhalefetlideri,randevu
isteyenbirBaşbakan’danköşebucak
nasılkaçar?
Olmadıkmazeretlerin,gülünç
bahanelerinarkasınanasılsaklanır?
Millet,buişeneder?
★★★
Baykal’ındurumunateşhis
koyacakolsam,ben‘temasfobisi’
derdim.
Kaderingaripcilvelerindenolsa
gerekki;temaskavramı,siyasetin
ayrılmazparçasıdır.
Siyasetçi,çoğunlukla‘temas’larda
bulunur.
Mesaisininbüyükbölümü,
temaslarlageçer.
Bugerçek,Baykal’ın‘temas
korkusu’ndanmustaripolmasını
anlamamızı,dahadazorlaştırıyor.
Bakın,neden?
Başbakan,dahaevvelde
Baykal’labirçokkeztektaraflı
temaskurdu.
Partigenelmerkezbinasına
‘hayırlıolsun’agitti.
Helikopteritehlikeatlattığında,
birpartilisikazayauğradığındaya
dahastalık,ölümvb.hallerde...
Başbakan,herdefasındamutlaka
Baykal’ıaradı.
Enateşlikavgalarınınortasında
bile,buinsanlıkgöreviniihmal
etmedi.
Beraberçalıştığım3.5yıliçinde,
benbunaşahidim.
Amatersi,hiçolmadı.
Baykal,AKParti’ninyenigenel
merkezbinasınahiçgelmedi.
Eskigenelmerkezbinasındabir
gecesilahlısaldırıyaşandı...
Baykal,hiçaramadı.
Bombalıterörtuzağı,İstanbulil
binasınıvurdu;ölenler,yaralananlar
oldu.
Baykal,‘geçmişolsun’agelmek
şöyledursun,birtelefonubileçok
gördü.
Gelzaman,gitzaman...Şimdi
Başbakan,terörörgütünün
tasfiyesinikonuşmakiçingörüşmek
istiyor.
Baykal,bundandakaçınıyor.
Birtaraf,temaskurmakiçinher
türlüfedakârlığakatlanıyor.
Diğeri,kaçabildiğiyerekadar
kaçıyor.
Siyasitemastan,insani
dokunuştankorkuyor,Baykal.
Başbakandazayıfnoktasını
yakalamışgibi,üstüneüstüne
gidiyor.
★★★
Banakalırsabukovalamaca,
Baykalköşeyesıkışıncayakadar
devamedecek.
HerhalükârdaBaşbakan,murad
alacakbuişten...
Politikpsikolojinin,azçokaklı
kesenherkeseverdiğiküçükbir
sırdır,bu...
Fakat,Baykal’ınhalineolacak;
korkusunuyenebilecekmi?
Temaskorkusununkökenine
inmeklazım.
Yaözgüveneksikliğindendir,ya
damahçubiyetten...
YÖKyetkisiniartırdı
ANKARA - YÖK, üniversitelerde
kurulacakhertürlüakademikbirimin
(Bölüm-Ana bilim dalı-Bilim dalı)
açılmayetkisinielindetopladı.Fazla
yetkidenşikâyetedenYÖK,yetkisini
birazdahaartırmışoldu.
Üniversitelerde mevcut sistemde
bölümilebubölümaltındakianabilim dalının açılma yetkisini elinde
bulunduranYÖK,şimdideanabilim
dalınınaltındakibilimdalıaçmayetkisideüniversitedenaldı.YÖK‘Üniversitelerde Akademik Teşkilat Yönetmeliği’ndedeğişikliğegitti.BudeğişiklikyarınkitoplantıöncesiKürtDiliveEdebiyatı’nın‘anabilimdalı’olarakdeğil‘bilimdalı’olarakmıkurulacaksorularınanedenoldu.
KürtDiliveEdebiyatıBölümü’nün
Şarkiyatbölümüaltında‘anabilimdalı’olarakaçılmasıhalindeiseburanın
altındakibilimdallarınındaaçılmasınınyetkisininYÖK’edevriolarakyorumlandı.KürtDiliveEdebiyatıanabilimdalıaltındakurulmasımuhtemel
‘Kurmançi’,‘Sorani’,‘Zazaki’gibibilim
dallarınınaçılmasınadaYÖKkararverecek. Eski yönetmelikte ‘Bilim dalı
açılması’üniversitesenatosununyetkisindeidi.DeğişikliklebuyetkiYÖK
YürütmeKurulu’nageçmişoldu.
YÖKBaşkanıProf.Dr.YusufZiya
Özcan, Mardin Artuklu Üniversitesi’ndeKürtDiliveEdebiyatıBölümü
açılması konusunda görüşlerini almaküzeredünrektörlerlebirarayageldi.TunceliÜniversitesiRektörüProf.
Dr. Durmuş Boztuğ, “Tunceli Üniversitesi olarak bizim daha önce senatomuzdanaldığımızbirkararvardı.
Bizülkemizdetekyürek,tekyumruk
olarak,yürütme,muhalefethepsibirleşerekdemokratikaçılımadevametmeleriniarzuluyoruz’’dedi.
YÖK Başkanı Özcan demokratik
açılım çerçevesinde hangi tür faaliyetleriYÖK’ünüstleneceğininuzunbir
süredirgündemlerindeolduğunubelirterek,“Bütünrektörlerimizböylebir
açılımaüniversitelerimizinbirkatkısınınolmasınıkabulettiler”dedi.
ToplantısonrasıBaşbakanTayyip
Erdoğan’ıziyaretedenArtukluÜniversitesi Rektörü Omay, görüşmelerindeKürtçebölümüaçılmasınında
gündemegeldiğinisöyledi.(Radikal)
Fransa’daazınlıkdillerinin
önündehiçbirengelyok
4
BugünküFransa
Mitterrand’ınovecizsözü,birdahahatırlanmayadeğecekkadarönemli:
“Fransa’nın KURULABİLMESİ için, geçmişte,
güçlüvemerkeziyetçibiriktidaragereksinmeduyulmuştur.Bugünise,DAĞILMAMASIiçin,siyasaliktidarınağırlıklıolarakyerelyönetimlerebırakılmasızorunluhalegelmiştir.”
Fransabugüntamdabunuyapmışbulunuyor.BugünFransa’da,onuÜniterDevlet’e,Ulus-devlet’eörnekdiyegösterenlerinaklınıoynatmasınayolaçabilecek
birdüzenvar:DevletokullarındaFransızcadışındaaltı‘bölgesel’dildeöğretimyapılıyor.Bazıbölgelerdeoranınbölgeseldilimahkemeduruşmalarındakullanılıyor.BazıbölgelerdedahahenüzFransızcayaçevrilmemiş
Almanyasalarıgeçerli.
Yani,sıkıdurunuz,Fransa’daçokdillilik veçokhukukluluk var.
Ayrıntısınageçmeden,olanolduzaten,bizdeki
ulusalcılarabirkötühaberdahavereyim:Fransa’nın
Korsikaadasınınayrıbir‘hukuksalvarlık’ı,ayrıbir
Meclis’i,ayrıbirYürütmeOrganıvar.
Şimdi bunları teker teker
görelimveeğerFransa’yıyine
de‘Ulus-devlet’e,‘ÜniterDevlet’eörnekgösterençıkabilirse,eh,nediyelim?
1)Fransa’daDilsel
AzınlıkHakları
Önceşunubelirteyim:Türkiye’yle karşılaştırma yapabilmekiçin,budizideyalnızca‘MetropolFransa’(veya,Kıta Fransası) denilen, bizim
bildiğimiz Fransa’yı anlatacağım.Yoksa,Fransa’nın‘DenizAşırıTopraklar’diyeadlandırdığıbütünFransa’yıelealmayacağım.
Sebebi:Hembirgazetedizisiiçinfazlauzunolur,
hemdebuazınlıkhaklarıoralardafevkaladedaha
fazlaolduğuiçin,Fransa’yıbirulusdevletveÜniterDevletbellemişolanlarsekte-ikalpten gidebilirler.
Örneğin,FransasınırlarıiçindeolanYeniKaledonya
bölgesindeFransızcadilibirincideğil,yereldillerin
yanındaikincidildir;bukadarınısöylesemkâfi.
‘FransaDilleri’
Dahaöncedebelirtildiğigibi,FransızAnayasası’nın
2.maddesişöyledir:“CumhuriyetindiliFransızcadır”.
Bizimanayasamızın3/1maddesindeki“[Devletin]DiliTürkçedir”ibaresinihatırlatıyor.
FakatFransa’dabirde‘FransaDilleri‘kavramıvardır.Hani,bizdeolsa,‘Türkiyedilleri’diyecektik,öyle:
LesLanguesdeFrance.
FransaKültürveİletişimBakanlığıbünyesindebulunanveeskiadı‘FransızcaDiliGenelDelegasyonu’olup16Ekim2001’de‘FransızcaDiliveFransaDilleriGenelDelegasyonu’(DélégationGénéraleàlalanguefrançaiseetauxlanguesdeFrance)olarakdeğiştirilenresmîkurum,‘FransaDilleri’kavramınışöyletanımlamaktadır:
“Fransa dilleri terimiyle kastedilen, Cumhuriyet
topraklarındaFransayurttaşlarıncagelenekselolarak
konuşulanvehiçbirdevletinresmidiliolmayan,bölgeveyaazınlıkdilleridir.”
Burada‘hiçbirdevletinresmidiliolmayan’dediğinebakmayınız,AlsacebölgesindekiAlsasça,Almancanın
tıpkısınınaynısıdır,sadeceiçindebazıbölgeselkelime
veterimlervardır.
Bu‘bölgeveazınlıkdilleri’ninsayısı,DenizAşırıTopraklardakatıldığında,yetmişbeş’inüstündedir.Yalnızca
MetropolFransa’dakileronaltıtanedirvebunlar‘BölgeselDiller’ve‘TeritoryalOlmayanDiller’diyeayrılır.
‘Bölgesel’FransaDilleriontanedir:Alsasdili,Bask
dili,Bretondili,Katalandili,Korsikadili,BatıFlamanca,MozelFransikdili,Frankoprovansaldili,Oy
dilleri,Okdilleri(Oksitan).
‘TeritoryalOlmayan’FransaDillerialtıtanedir:DiyalektalArapça,BatıErmenicesi,Berberce,Jüdeoİspanyoldili,Romani(Çingene)dili,Yidiş(Yahudi)dili.
Bütün bu dillerin konuşulması, yazılması, yayınlanması,sanatkonusuyapılması,vb.tamamenserbesttir.
1951’deçıkanYerelDilveDiyalektlerinÖğretimi
Hakkında‘DeixonneYasası’ bunlarınarasındanBreton,
Bask,Katalan veOksitan dillerindeöğretimyapılabi-
Alsace’takonuşulandilAlmancanınbirağzı.Bunarağmenbudiyalekt‘FransaDilleri’kapsamındaazınlıkdiliolarakkabuledilmiştir.Bretonbölgesindedeyollevhlarıikidildedir.
leceğiniilanetmiş(madde10),bu
dillerinhangiüniversitelerdeöğretimvearaştırmakonusuyapılacağınıdasaptamıştır(madde11).
16 Ocak 1974 tarihli kararnameyleKorsikadili,30Mayıs2003
tarihliidarikararladaAlsace-Moselle’dekonuşulanazınlıkdiliAlsasça ‘eğitimkonusu’(l’objetd’un
enseignement) olabilecek diller
arasınakatılmıştır.
Alsace-Moselle’den
‘bölücü’bilgiler
Buradabirparantezaçıp,Alsace-Moselle bölgesiveburadakonuşulanazınlıkdilihakkındakısabilgivereyim.
Fransa’nın Almanya sınırındaki bu bölge, aynen
1918-39arasıTürkiye’denayrılanvesonradönenHataygibiveya1878-1918arasıRusya’yageçipsonrageridönenKars-Ardahangibi.1871’deAlmanya’nınkurulmasıveFransa’yıyenmesiüzerineAlmanya’yaverilenveancak1918’deFransa’yageridönenAlsaceLorraine’inbirparçası.
Aşağıdaanlatacağımkolektifazınlıkhaklarınıngeçerliolduğubuyer,AlsaceilinintamamındanveLorraineilininMosellekesimindenoluşur.Diğerbölgeler
gibi,kendibayrağıvardır(drapeau).
Yukarıdadabelirttim;buradakonuşulandil,dil
uzmanlarınagöreayrıbirdilolmayıp,Almancanın
birağzıdır.Bunarağmenbudiyalekt‘FransaDilleri’kapsamındabirazınlıkdiliolarakkabuledilmiştirvebununsağladığıbütünayrıcalıklardan(artı
haklardan)yararlanmaktadır.Birazaşağıdaanlatacağımgibi,Fransa’nınbubölgesindeinsanlarözelve
kamusalyaşamlarındabudilikullanırlarveAlman
hukukualtındayaşarlar.
Bütün belediyelerde,belediyenizamnamesiöngördüğütakdirdeAlsasçakullanılır.
Bubölgedekurulmuşdernekler defaaliyetlerindeAlsasçakullanırlar.1993’teColmarİstinafMahkemesi,
birderneğingenelkurulununAlsasdiyalektindeyapıldığıgerekçesiyleaçılaniptaldavasınıreddetmiştir.
ButarihtensonraderneklerdeAlsasçakullanılmasındabirengelinbulunmadığıkabuledilmiştir.
Alsasça,Alsace’dakikamukurumlarındadaserbesttir.
4Ağustos1994 tarihli,FransızcaDilininKullanılmasınaDair‘ToubonYasası’;eğitimde,işilişkilerindeve
kamuhizmetlerindeFransızcanınkullanılmasınızorunlukıldığıhalde,Alsace’dabuböyledir.Çünküaynıyasanın21.maddesişöyleder:
“İşbuyasanınhükümleri,Fransa’nınbölgeseldillerineilişkinyasamametinlerinevedüzenlemelerinekarşıuygulanamazvebudillerinkullanılmasınaengeloluşturamaz”.Dolayısıyla,bubölgedekamukurumlarında
dayereldilinsözlüolarakkullanılmasınınyasakolmadığısonucunavarılmıştırveuygulamaböyledir.
Bölgede,1919’danbuyanaseçimvepropaganda
afişlerideFransızcaveAlmancabasılmaktadır.
“10.08.1979tarihve1619s.genelgedenbuyana,karayolulevhalarındakiyerleşimyeriisimleriikidildeyazılabilir.Strasbourg’untarihîkesimindesokakisimleriikidildedir.”
YARIN:Yargıveokullarçokdilli
‘Kurs’dosyasıkapandı
DİYARBAKIR - Diyarbakır’da
oturduklarıevinbirbölümündeçocuklaraKürtçedersveripkarnedağıtan9yaşındakiMedyaÖrmek’in
annevebabasıileSurBelediyeBaşkanıAbdullahDemirbaşhakkında
başlatılansoruşturmadatakipsizlik
kararı verildi. Sur Belediyesi’nin
‘Hergeceyebirmasalveherevibir
eğitim yerine dönüştürme projesi’
kapsamındaevlerininbirodasınısınıfa çevirerek, 10 çocuğa Kürtçe
dersveren9yaşındakiMedyaÖrmek’inannesiDurreÖrmekilebabasıKazımÖrmekveBelediyeBaşkanıAbdullahDemirbaşhakkında
başlatılan soruşturma sonuçlandı.
Savcılık,takipsizlikkararında,suçun
unsurlarınınoluşmadığınıbelirtti.
SurBelediyeBaşkanıDemirbaşile
Örmek’inannesiDurrevebabasıKazım,TCK’nın“Kanunaaykırıeğitim
kurumuaçmak”suçundansavcılıktaifadevermişti.(aa)
Fransa’daFransızca
nezamanöğrenildi?
Devriminyapıldığı1789’danüfus
yirmisekizmilyondu.Bununiçindealtı
milyonu(yüzde21)Fransızcayıhiç
bilmiyor,altımilyonkadarıdauzuncabir
konuşmayısürdürecekkadarbeceremiyordu.
İyibilenlerinsayısıüçmilyonu
geçmemekteydi(yüzde10.7).Hatta,1863’te
yaniemperyalistyayılmanınarifesinde
yapılmışbiristatistikbileotuzsekiz
milyonlukFransa’dayedibuçukmilyon
vatandaşınFransızcabilmediğiniortaya
koymuştu(yüzde20).Yani,devrimden
yetmişyılsonrabileherbeşvatandaştanbiri
Fransızcabilmiyordu.Sözünüetmekte
olduğumuz‘Birinci’Fransa,buFransızca
meselesiniUlus-devlet gücüyleçözmeye
girişecektir.Bunuda,muazzamemperyalist
yayılmasayesindeinşaettiği‘ulusalgurur’
ortamında,ikiyöntemleyapacaktır:Zorunlu
askerlikvezorunlu/parasıztemelöğretim.
YinedeBaskça,Bretonca,Alsasçagibiyerel
dillerFransızcanınasimilasyonuna
bugünekadardirenecektir.
Fransa(veTürkiye)
niçingeçkaldı?
FransızKrallığıyalnızcadin konusunda
baskıyaptı,dil değil.Çünküzamanın‘tutunumideolojisi’yanibirleştiricitutkalıdin
idive16.YüzyıldaortayaçıkanProtestanlar
karşısındakralınKatolikolmasıgerekiyordu.
NitekimHuguenot’lar(FransızProtestanları)1572’deSt.BarthélemyKatliamı’na
uğratıldılar.BunlarınhayattakalabilmişasilleriKatolikliğikabulzorundakaldılar,kitleleriseFransa’dankaçtılar.Tabii,olanlar
Fransa’yaolduçünkübuinsanlarhemsermayeninhemdeileriteknolojinin(özellikle,
saatteknolojisi)sahibiydiler.Onlarıkucaklayanİngilteregibiülkelerihyaoldular.
Fransa,SanayiDevrimi’nibaşlatma
şerefiniİngiltere’yeböylekaptırdı.
Aynıolayıbizdeİttihatçılar1915’te
Ermenilere,RumlaraveSüryanilere,CumhuriyetTürkiyesidetüm Gayrimüslim vatandaşlarayapmıştır,ülkenintekburjuvazisiolanbuinsanlarıCumhuriyettarihiboyuncaetnik-dinseltemizliğe uğratacaktır.
Sonuç,Türkiye’ninsınaileşmesinin/kalkınmasınınenazyarımyüzyılertelenmesidir.
Yani,Fransadinuğruna kendiayağınakurşunsıkmışsa,Türkiyedeaynışeyimilliyetçilikuğruna yaptı.Üstelik,Kemalizm’inhedeflediği‘milliburjuvazi’enkısazamanda,
dahaAtatürkdöneminde,uluslararasıburjuvaziyeeklemleniverecektir.Kemalizm’in
öndegelenkalemiF.R.Ataybusüreci‘Çankaya’adlıkitabındabirincieldenanlatır.
Düzeltme
Dizinindünyayımlananbölümünde
‘GayrimüslimleretemizlikKürtlereasimilasyon’
başlıklıbölümünüçüncüparagrafındaki
beşincicümledeyanlışlıkla‘Kürt’yerine
‘Türk’ifadesiyeralmıştır.Doğrusuşöyle
olacaktır:“Bunda,Kürtlere“Türküm,
Doğruyum,Çalışkanım,VarlığımTürk
VarlığınaArmağanOlsun”biçimindeyapılan
bunaltıcıbaskınıniticirolüdebüyükoldu.”
“Fransa’nınAlsacebölgesinin(sağdakiharitadakırmızı)ayrıbayrağıdavar.”
CMYB
CMYB
8