UDK 621 .753 .12 :744.4 TURK STANDARD[ TS 1980

UDK 621 .753 .12 :744.4 TURK STANDARD[ TS 1980

UDK 621 .753 .12 :744 .4
TURK STANDARD[
TS 1980-1
GENEL TOLERANSLAR BOLUM 1- TOLERANSI VERILMEMI$ UZUNLUK VE
Acl OLcULERi IciN TOLERANSLAR
GiRi§
Imal edilen pargalarin §ekil elemanlari daima olgUlere ve bir geometrik §ekle sahiptir. OlgU sapmalarindan
ve geometrik ozelliklerinden (§ekil . dogrultu ve konum) sapmalarindan dolayi imal edilen parganin
fonksiyonu igin toleranslar gereklidir ; bunlara uyulmadiginda fonksiyon bozulur .
BUtun §ekil elemanlannin geometrisini ve olgulerini garanti altina almak igin teknik resimde toleranslar tam
olmalidir : Ba§ka bir deyi§le anla§ilmaz olmamali veya atelyenin karanna veya muayene edenin inisiyatifine
birakilmamalidir.
OIgu, ~ekil ve konumlar igin gene) toleranslarin kullanilmasi suretiyle sozkonusu prtlar gergekle§tirilerek
i§lem basitle§tirilir.
1-AMAX
ISO 2768'in bu bolumu, toleransi verilmeyen uzunluk ve agi olgUlerinin dort sinif iginde toleranslarini
belirterek teknik resimlerin basitle§tirilmesini amaglar .
NOT 1 - Uzunluk ve agi olgUlerinin genel toleranslarina ait tasanmlar Ek A'da verilmi§tir .
Bu toleranslar, tala~ kaldirmak veya bigimini degi§tirmek suretiyle imal edilen metalden yan mamOllerin
~ekil elemanlari igin kullanilabilir.
NOT 2 - Bu toleranslar, metal olmayan i§ pargalarinda da kullanilabilir .
NOT 3 - Mevcut ve hazirlanmakta olan miletler arasi standardlarin (mesela dok(im pargalar igin ISO 8062
ve buna tekabul eden TS 5080) uygulandigi yerlerde bu standard uygulanmaz .
ISO 2768'in bu bolumu, sadece toleransi verilmemi§ asagidaki olg(jlere uygulanir :
a) Uzunluk olgulerine (mesela did ve ig gikinti OlgUleri, gaplar, yan gaplar, aralik olg0leri, kinlmi~ kenarlarin
kavis yan gaplari He pah ve havp yukseklikleri (cizelge 1 ve cizelge 2),
b) Agi olgulerine (Bu standardin 2 . b6lUmunde ele alinan dik agilar (90=) He esit agile gokgenlerin agilan gibi
mutat olarak olgUlendirilmemi§ agilar da dahil (C~izelge 3) .
c) Montajda temasta bulunan i~lenmi~ y(jzeylerin uzunluk ve agi olgulerine .
ISO 2768'in bu bolumu
a) Genel toleranslar diger standardlarda yer clan uzunluk ve agi olgulerine,
b) Parantez igindeki yardimci olgUlere,
c) Dikdortgen gergeve igindeki teorik Olg0lere
uygulanmaz .
2 - GENEL
Tolerans sinifi segilirken, ilgili atelyenin mutat tamligi goz onune alinir . Munferit bir Sekil elemani igin daha
kuguk toleranslar gerektiginde veya daha buyugU gegerli ve ekonomik oldugunda bu toleranslar dogrudan
dogruya ilgili anma Olgulerinin yaninda verilmelidir .
Uzunluk ve age Olguleri igin genel toleranslar, teknik resim veya ilgili dokumanlarda bu standarda atif
yapilarak belirtilmelidir . Ba§ka miletler arasi standardlardaki ba~ka yerlere uygulanacak genel toleranslar
gerektiginde, teknik resim ve ilgili dokumanlarda onlara atif yapilmalidir . Mesela dokum veya dogme yan
mamUl pargalarn biri iglenmi§ ve digeri i~lenmemis kar~ilikli iki yuzeyi arasindaki toleransi verilmemi~ bir
olgude, ozel tlerans verilmeyip, soz konusu her iki gene) toleranstan en buyuk olani mesela dokum
pargalar igin olani (TS 5080) kullanilmalidir .
1
UDK 621 .753 .12 :744 .4
TURK STANDARD
TS 1980-1
3 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR
Bu standarda atif yapilan standardlarin numaralan ve adlan a~agida verilmi~tir :
ISO 2768-2 : 1989 Genel Toleranslar -BOlum 2 : Toleransi verilmemi§ §ekil elemanlan icin Sekil ve Konum
Toleranslar
ISO 8015 :1985
Teknik Resim : Toleranslamanin Esasi
4 - GENEL TOLERANSLAR
4 .1 - UZUNLUK OLcuLERI
Uzunluk olculeri icin gene) toleranslar ( ;izelge 1 ve cizelge 2 ye uygun olmalidir .
4 .2 -AEI OLCz ULERI
Aci birimiyle tespit edilmi~ genel toleranslar, yuzeylerin ~ekil sapmalarni deli . sadece cizgi veya cizgi
elemanlarinin genel dogrultusunu kapsar.
Gercek yuzeyin genel dogrultusu (gercek cizgi), geometrik ideal §eklin temas . .zgisi dogrultusudur. Temas
cizgisi ile gercek cizgi arasindaki en buyuk aralik . mumkun olan en kucuk degerde olmak zorundadir
(ISO 8015) .
Aci olculerinin sinir sapmalar cizelge 3'de verilen degerlere uygun olmalidir .
(;iZELGE 1 - Kinlmi~ Kenarlar Haric Uzunluk olculeri Icin Sinir Sapmalan (Yar
Yukseklikleri Cizelge 2'de dir)
Tolerans Sinifi
Sembol
Adi
f
Ince
m
Orta
c
Kaba
v
cok Kaba
>_0,5 1)
>3
_ <_3
±0,05
<_6
±0,05
±0,2
±0,3
±0,1
Anma
±0,1
-
Olcusu
>6
<<30
-0,1
±0,5
De erler mm'dir.
-2000
30
--120
120
-400
-400
_1000
-1000
-2000
-4000
-0 .3
-0 .5
-0,8
-1,2
±2
-6
±8
-0 .2
-0 .8
-1
olculeri ve Pah/Hav~a
Alanlari !gin Sinir Sapmalan
>0 .15
-0,2
a
-1 .2
-1 .5
-0,3
-2
-2 .5
-4
-0,5
-3
-
±4
1) 0 .5 mm'nin altindaki anma olculeri icin sinir sapmalar dogrudan dogruya ilg . anma olcusunun yaninda
verilir.
O,IZELGE 2 - Kirilmi§ Kenarlar Icin Sinir Sapmalan (Yari cap olculeri ve PahfHa, sa Yukseklikleri)
Degerler mm'dir .
Tolerans Sinifi
Sembol
f
m
c
Adi
Ince
Anma Olcusu Alanlar !gin Sinir Sapmalan
>_0,5"<-3
>3±6
+0,2
Orta
Kaba
v
0 .5
±1
± 0 .4
Co ok Kaba
2
1) 0 .5 mm'nin altindaki anma olculeri icin sinir sapmalan dogrudan dogruya ilgi i anma olcusunun yaninda
verilir.
CIZELGE 3 - Aci olculeri !gin Sinir Sapmalari
Tolerans Sinifi
Sembol
Adi
I
f
m
c
v
I
Ince
Orta
Kaba
cok Kaba
Ilgili
Acinin Kisa Kolu !gin mm Olarak Uzunluk Alanlarina Gore S : nir Sapmalan
-, 50
120
> 400
-- 10
> 10
400
50
<_ 120
±1°
±0=30'
-0°10'
+0 - 5'
±0°20'
+1 0 30'
±3°
5 Teknik Resimlerin Olculendirilmesi
2
-
1
±0°30'
±1°
-0'15'
±0=10'
-0±0 = 20'
UDK 621 .753 .12 :744 .4
TURK STANDARD]
TS 1980-1
Genet toleranslar ISO 2768'in bu botumune uygun olarak teknik resim yazi atani icinde vela yaninda
a) "ISO 2768",
b) ISO 2768'in bu botumune uygun toterans sinifirn betirterek
Ornek : ISO 2768-m
§ektinde lazitmatidir .
6 Ret
Ba~kaca betirtitmedikge ve fonksilonu da bozmadigi surece genel toleranstarini ihtiva etmelen i~ pargatan
hemen reddeditmez (Ek A .4) .
3