EY-05 - Deneysan

Bir aile firması olan Viessmann, üç
nesil boyunca konforlu, ekonomik ve
çevre dostu bir ëekilde ısı elde
etmeyi ve onu ihtiyaçlar
doñrultusunda kullanıma sunmayı
kendisine görev bilmiëtir. Mükemmel
ürün geliëimi ve çözüm olanakları ile
Viessmann, her zaman sektörün
teknolojik lideri ve öncüsü olmasını
sañlayan büyük adımlar atmıëtır.
Viessmann güncel ürün programı ile
müëterilerine 1,5 - 20 000 kW güç
aralıñında çok basamaklı bir program
sunmaktadır.
Sıvı/gaz yakıtlı yer ve duvar tipi
düëük sıcaklık kazanları ve yoñuëmalı
kazanlar, ısı pompaları ve güneë
enerjisi sistemleri bu mükemmel
programa örnektir.
Kontrol panelleri ve iletiëim
tekniñinin yanı sıra, birlikte
mükemmel bir uyum içinde çalıëan
sistem tekniñi komponentleri ürün
programını tamamlamaktadır.
Mittenwalde
fabrikasïnda büyük
kazan üretimi
Almanya, Fransa, Kanada, Polonya
ve Çin’deki 10 adet üretim merkezi ve
toplam 34 ülkedeki 110 satıë
merkezinden oluëan organizasyonu
ile Viessmann, uluslararası bir yapıya
sahiptir.
Allendorf’taki
Viessmann Merkezi
Çevre ve topluma karëı sorumluluñu,
çalıëanları ve ië ortaklarıyla kurduñu
güçlü iletiëimi, mükemmeliyetçilik
çabası ve tüm ië süreçlerindeki
yüksek verimliliñi Viessmann’ın
temel deñerlerindendir. Ürünleri ve
sahip olduñu tüm deñerleri ile
müëterilerine güçlü bir markanın özel
faydalarını ve katma deñerini vermek
her bir Viessmann çalıëanının,
dolayısıyla firmanın ortak özelliñidir.
Viessmann Isı Teknikleri Tic. A.Ë.
Sultan Orhan Mah. Kuruçeëme Mevkii
No. 36 41400 Gebze-Kocaeli
Tel: (0262) 642 10 33 Pbx
Fax: (0262) 642 10 39
www.viessmann.com.tr
[email protected]
Ïstanbul / Merter
Bölge Müdürlüñü
General Ali Rıza Gürcan Cad.
Merter Ïë Merkezi No. 2/3
34169 Merter-Ïstanbul
Tel: (0212) 481 57 11 Pbx
Fax: (0212) 481 57 15
Ankara Bölge Müdürlüñü
Ali Suavi Sk. No. 23/2
06570 Maltepe-Ankara
Tel: (0312) 232 45 00 Pbx
Fax: (0312) 232 45 02
Bursa Bölge Müdürlüñü
Karaman Mah.
Ïzmir Yolu 5. km
16130 Bursa
Tel: (0224) 245 73 33 pbx
Fax: (0224) 245 73 35
Ïzmir Bölge Müdürlüñü
Bornova Cad.
Öztim Ïë Merkezi No. 9/Y
35070 Iëıkkent-Bornova-Ïzmir
Tel: (0232) 472 13 45
Fax: (0232) 472 13 47
Kayseri Bölge Müdürlüñü
Gültepe Mahallesi
M. Kemal Paëa Bulvarı
No. 24/A 38030 Kayseri
Tel: (0352) 223 18 14
Fax: (0352) 223 18 16
Antalya Bölge Müdürlüñü
Perge Bulvarı No. 104
07200 Antalya
Tel: (0242) 311 83 93
Fax: (0242) 311 83 23
Konya Bölge Müdürlüñü
Meram Yeni Yol Cad. No. 80
42090 Meram Konya
Tel: (0332) 324 77 43
Fax: (0332) 324 77 45
Teknik deñiëiklik hakkï saklïdïr
9448 089 TR 09/2006
climate of innovation
Mesleki yayïnlar serisi
Buhar kazanlarï
Sanovel Ïlaç Fabrikası
Ïstanbul
Üç Vitomax 200 HS yüksek basïnçlï buhar kazanï, buhar kapasitesi: her biri 7 t/h, 10 bar
2
Ïçindekiler
Sayfa
1
1.1
1.2
Girië
Mesleki yayïnlar serisinin amacï
Tarihte su buharï
4
2
2.1
2.2
2.3
Temel prensipler
Buharïn ïsïl kapasitesi
Buharïn kullanïm alanlarï
Buhar nedir?
5
3
3.1
3.2
3.3
Buhar üretimi
Buhar kazanï
Yönetmelikler
Buhar kazanlarï için kazan dairesi
9
4
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.5.1
4.5.2
4.5.3
4.6
4.7
Bir buhar kazanï sisteminin komponentleri
Buhar kazanï
Brülör
Ekonomizör
Baca gazï sistemi
Su ëartlandïrmasï
Kimyasal su ëartlandïrmasï
Ozmoz sistemler
Termik su ëartlandïrmasï
Kondens suyunun ëartlandïrïlmasï
Kumanda ve kontrol sistemi
5
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
Tasarïm
34
Basïnç ve kapasite
Buhar kazanï sisteminin enerji gereksinimi
Kazan besi suyu seviyesinin kontrolü
Türkiye'de basïnçlï buhar kazanlarïnïn ruhsat alma iëlemi ve buhar
kazanı iëletilmesi
Çok kazanlï sistemler
6
6.1
6.2
6.3
6.4
Yerleëtirme
Kazan dairesi
Gürültü önleme
Nakliye
Kazan dairesine girië
41
7
7.1
7.2
7.3
Ïëletme
Ïëletme türleri
Ïëletme ile ilgili standartlar ve yönetmelikler
Danıëmanlık hizmeti
46
8
8.1
8.2
Özel üretim kazanlar
Atïk ïsï kazanï
Kïzgïn buhar kazanlarï
50
9
Referanslar
51
10
Modern konstrüksiyon ve üretim yöntemleri ile yüksek
bir kalite sañlanmaktadïr
54
15
3
1 Girië
1.1 Mesleki yayïnlar serisinin amacï
Bu mesleki yayïn ile su buharïndan
yararlanmanïn ve buhar kazanlarïnda
buhar üretiminin temel prensiplerinin
açïklanmasï amaçlanmaktadïr.
Buharïn özellikleri ïsï tekniñinde
yaygïn olarak kullanïlan sudan
farklïdïr. Bu nedenle bir buhar kazanï
sisteminin komponentlerini
tanïtmadan ve sistem ile ilgili
projelendirme, yerleëtirme ve
iëletme bilgilerini vermeden önce,
buhar ve buhar üretimi konusunda
bazï temel
bilgiler aktarïlacaktïr.
Resim 1: Bir buhar makinesi
Resim 2: Gayzerler ve volkanlar doñal su buharï
üreticileridir
1.2 Tarihte su buharï
Düdüklü tencereyi pratikte ilk
uygulayan Denis Papin (1680)
olmuëtur. Bu ilk basïnçlï kap, ilk
denemelerde kullanïlan prototip
patladïktan sonra, daha o zamanlar
bir emniyet ventili ile donatïlmïëtï.
Su buharï ateëin bulunup
kullanïlmaya baëlanmasïndan
beri bilinmektedir çünkü buhar su
ile alev söndürürken ya da yemek
piëirme esnasïnda kendiliñinden
oluëur.
Su buharïndan teknikte faydalanma
düëüncesi bir buhar topu tasarlayan
Arëimet'e (MÖ 287 - 212) kadar
uzanïr. Leonardo da Vinci (1452 1519) bu konu ile ilgili hesaplar
yapan ilk kiëi olmuëtur. Bir buhar
topu ile 8 kg añïrlïñïndaki bir
güllenin 1250 metre uzaña kadar
atïlabileceñini hesaplamïëtïr.
4
1770'den itibaren buhar makinesinin
kullanïmï su buharï ile teorik ve
pratik olarak daha yakïndan
ilgilenilmesini zorunlu kïlmïëtïr.
Pratikte buhar makinesi üretip
pazarlayan James Watt ve Carl
Gustav Patrik de Laval buluëlarï
sayesinde varlïk sahibi olmuëlardïr.
2 Temel prensipler
2.1 Buharïn ïsïl kapasitesi
Buharïn ïsïl kapasitesi aynï kütle ve
sïcaklïktaki suyun ïsïl kapasitesine
göre 6 kat daha fazladïr. Bunun
sebebi, buhar oluëabilmesi için yüklü
miktarda buharlaëma enerjisinin
gerekmesi ve buhara aktarïlan bu
enerjinin yoñuëma ile tekrar açïña
çïkmasïdïr.
Buna örnek olarak suyun
kaynatïlmasï verilebilir (Resim 4):
Bir çaydanlïk içerisindeki suyun
buhar haline getirilebilmesi için
ocak üzerinden ïsï alïmï oldukça
uzun sürer. Bu süre içerisinde
aktarïlan enerji sadece buharlaëma
için kullanïlïr, suyun veya buharïn
sïcaklïñï deñiëmez (normal basïnçta
100 °C) (Resim 5).
Su buharının ısıl kapasitesi: 2675,4 kJ
(1 kg, 100 °C, 1 bar)
Suyun ısıl kapasitesi: 417,5 kJ
(1 kg, 100 °C)
Isıl kapasite [kJ]
Resim 3: Suyun ve su buharïnïn ïsïl kapasiteleri
Sıcaklık
Buharïn ïsï taëïyïcï akïëkan olarak
suya göre avantajï, ïsïl kapasitesinin
oldukça yüksek olmasïdïr (Resim 3).
Bunun sonucu olarak buhar ïsï
taëïyïcï olarak oldukça avantajlïdïr:
Aynï miktarda ïsï enerjisinin
aktarïlmasï için suya oranla sadece
altïda bir oranda kütle hareket
ettirilmesi yeterlidir.
Kaynama sıcaklıñı
buharlaëma
x=0
Resim 4: Suyun kaynatïlmasï
x = 1 Zaman
Resim 5: Buharlaëma davranïëï
5
Temel prensipler
2.2 Buharïn kullanïm alanlarï
Su buharï endüstriyel üretimin çoñu
alanlarïnda enerji ve kimyasal madde
taëïyïcïsï olarak kullanïlïr. Endüstride
su buharïnïn yaygïn kullanïm alanlarï
kañït ve inëaat malzemeleri üretimi,
rafineriler, ilaç ve gïda endüstrisi
olarak sïralanabilir. Ayrïca buhar
türbinleri tahrik edilerek elektrik
üretiminde, kauçuk ürünlerin
vulkanizasyonunda ve ambalajlarïn
sterilizasyonunda buhar kullanïlïr.
Kritik izoterm
Buzun basınç
altında erimesi
Kritik
nokta
221,2
Erime noktası
Buharïn tipik kullanïm alanlarï:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Buhar türbinleri
Buharlï ïsïtma sistemleri
Kimyasal prosesler
Gïda endüstrisinde (meyve suyu,
makarna, peynir ve sütlü mamuller
üretimi ile büyük fïrïnlar), ayrïca
sterilizasyonda da kullanïlmaktadïr
Gübre endüstrisi
Kauçuk ürünlerinin vulkanizasyonu
Sterilazyson amacï ile ilaç
endüstrisinde
Ïnëaat malzemeleri endüstrisi
Kañït endüstrisi
Rafineriler
Ahëap iëlenmesi (ahëap
ëekillendirme)
Endüstriyel armaçlï su buharï üretimi
ve bunun kullanïmï, suyu ïsï taëïyïcï
akïëkan olarak kullanan sïcak sulu
ïsïtma sistemlerine göre belirli
noktalarda oldukça farklïdïr. Özellikle
yüksek kapasitelerde yüksek basïnçlï
buhar üretimi, sistemlerin özel bir
ëekilde donatïlmasïnï
gerektirmektedir.
Basınç [bar]
1
Normal buharlaëma
noktası
0,006
Üçlü nokta
0,01
374,15
Resim 6: Madde verileri
2.3 Buhar nedir?
Bu mesleki yayïnda hava ve su
buharï karïëïmï deñil, sadece kapalï
sistemlerde (buhar kazanlarï) üretilen
kuru buhar incelenecektir.
Buhar sïvï ya da katï halden
buharlaëma ya da sublimasyon yolu
ile oluëur.
Fiziksel açïdan su buharï gaz
halindeki sudur.
Suyun buharlaëmasï esnasïnda,
eëit miktarlarda sïvï ya da katï
parçacïklarïn gaz haline geçtiñi ve
aynï zamanda gaz halinden geri
döndüñü bir dinamik denge kurulur.
Bu durumdaki buhar doymuë buhar
olarak tanïmlanïr. Sïvï ya da katï
halden gaz haline veya tersi duruma
geçen parçacïklarïn miktarï sistemin
basïncïna ve sïcaklïñïna bañlïdïr.
6
100
Sıcaklık [°C]
Madde deñerleri (Resim 6):
100 °C ve 1,01325 bar'daki
yoñunluk: 0,598 kg/m3
Özgül ïsï:
cp= 2,08 kJ/(kg·K)
Isï iletim katsayïsï:
> 0,0248 W/(m·K)
Üçlü nokta: 0,01 °C.
0,00612 bar'da 273,165 K'ye eëittir
Kritik nokta: 221,2 bar'da
374,15 °C'ye eëittir
Temel prensipler
Islak buhar, kïzgïn buhar, doymuë
buhar
Su
Islak buhar
Buhar
Su soñuk bir ortamda ïsïtïlarak buhar
haline getirildiñinde, gaz ëeklindeki
suyun bir kïsmï yoñuëarak çok küçük
damlacïklar oluëturur. Su buharï bu
küçük parçacïklarla gaz halindeki
görünmeyen sudan oluëur.
Bu karïëïm ïslak buhar olarak
tanïmlanmaktadïr (Resim 7).
Açık kapta
kaynama
ısı giriëi
T-s diyagramïnda (Resim 8) ïslak
buhar aralïñï 374 °C ve 221,2 bar'daki
kritik noktaya kadar eriëmektedir.
x = 0,2
x = 0,8
x<1
x=1
Buhar
kazanında
taëınım
örn. x = o,8, suyun %80’i buhar fazındadır
Resim 7: Islak buhar, kïzgïn buhar, doymuë buhar
400
Kritik nokta
x = Buhar kütlesi oranı [%]
x=
0
10
x = %4
%2
0
%
%
=
=
x
x
0
%8
100
x=
0
200
0
300
0
0
Buharlaëma ısısı: 2250 kJ/kg
–100
Sıcaklık [°C]
Islak ve kïzgïn buhar arasïndaki sïnïr
bölge “doymuë buhar” ya da “kuru
buhar” olarak adlandïrïlïr. Su buharï
ile ilgili birçok tablodaki çoñu deñer
bu durumdaki buharï tanïmlar.
x>0
x = %6
Bu sïcaklïñïn üzerinde su buharï
ve sïvï halindeki suyun yoñunluklarï
artïk birbirlerinden farklï deñildir ve
bu sebepten bu durum “kritik nokta
üstü” olarak tanïmlanïr. Bu durum
buhar kazanï uygulamalarï için
uygun deñildir. Kritik nokta üstü
suyun kimyasal özellikleri çok
agresiftir. Kritik noktanïn altïndaki su
buharï ise “kritik deñildir” ve sïvï
halindeki su ile denge halindedir.
Su tamamen buharlaëtïktan sonra
ısıtılmaya devam edilirse
buharlaëma sïcaklïñïnïn üstüne çıkılır
ve “kïzgïn buhar” oluëur. Bu haldeki
buharda su damlacïklarï bulunmaz,
fiziksel bakïmdan gaz halindedir ve
gözle görülemez.
x=0
–200
–273
0,0
2,0
4,0
6,0
8.0
10,0
Entropi [kJ/(kg · K)]
Suyun 100 °C’de ve 1 bar basınçta hal deñiëtirmesi
Resim 8: Suyun T-s-diyagramï
7
Temel prensipler
Yoñuëma ve buharlaëma gecikmesi
Buhar soñutulduñunda ve çiñ
noktasïna ulaëïlïnca tekrar doymuë
buhar haline döner. Doñrudan gaz
halinden katï hale geçiëte (yeniden
sublimasyonda) bu nokta donma
noktasï olarak tanïmlanïr.
Buhar yoñuëmadan çiñ noktasïnïn
altïna kadar soñutulduñunda, daima
aëïrï doyma meydana gelir. Bunun
sebebi toz ya da buz partikülleri
gibi kondensasyon tetikleyicilerinin
olmamasïdïr.
1
Buhar
0,01
Üçlü nokta
0
100
Sıcaklık [°C]
Resim 9: Su buharïnïn kaynama noktasï eñrisi
Su buharïnïn tehlikeleri
Çok az miktarda buhar, çok fazla
miktarda ïsï ve enerji taëïyabilir.
Bu sebepten buhar kazanı ve boru
hatlarï gibi buhar taëïyan
donanïmlarda oldukça yüksek bir
tahribat potansiyeli mevcuttur.
Endüstriyel uygulamalarda kullanïlan
normal bir buhar kazanï kapalï bir
kaptïr. Bu da, buharïn atmosferik
basïnçtan daha yüksek bir basïnç
altïnda oluëmasï demektir. Atmosfer
basïncïnda bir litre sudan 1700 litre
buhar elde edilirken, 7 bar basïnç
altïnda elde edilen buharïn hacmi ise
240 litreye düëer.
8
Kızgın buhar
Sıvı
Basınç [bar]
“Karëï yönde” ise buharlaëma
gecikmesi oluëabilir: Ïçinde toz
partikülleri veya hava kabarcïklarï
olmayan su kaynamadan da
buharlaëma noktasïnïn üstünde bir
sïcaklïña kadar ïsïtïlabilir. Sallantïlar
gibi en küçük bozucu etkiler dahi
karıëım etkisi yaratır ve buharlaëma
gecikmesi olarak adlandïrïlan sïvï ve
buhar hallerinin patlarcasïna
birbirlerinden ayrïlmasï olayï
meydana gelir.
Kritik nokta
100
Ïçinde buhar bulunan bir tankïn
kapañï açïldïñïnda oluëan ani
hacimsel genleëmenin ne kadar
tehlikeli olduñu kolayca anlaëïlabilir.
Yüksek sïcaklïk ve basïnçtaki buharïn
hasarlï bir borudan dïëarïya sïzmasï
(“kïzgïn buhar” halinde) gözle
görülmez ve uzun bir buhar akïmï
oluëturabilir. Bu buhar akïmï ölümcül
yanïklara ve haëlanmaya sebep
olabilir.
200
300
400
3 Buhar üretimi
3.1 Buhar kazanï
Buhar kazanï, atmosferik basïnçtan
daha yüksek bir basïnçta buhar
basïncï üretmek için kullanïlan
kapalï bir kaptïr. Buharïn bu ëekilde
“hapsedilmesi” ile basïnç ve böylece
buharlaëma sıcaklıñı yükselir.
Bu ëekilde üretilen buharïn ısıl
kapasitesi de yüksek olur (Resim 10).
Kazan tipleri yapılarına veya
kullanılan yakït cinsine göre ayrïlïrlar.
Buhar kazanlarï yapï gruplarïna,
buhar kapasitelerine ve izin verilen
iëletme basïnçlarïna göre tanïmlanïr.
Büyük kapasitelerdeki yüksek
basïnçlï buhar kazanlarï genelde
iki farklï yapïya sahiptir: Su borulu
kazan ve alev-duman borulu kazan
(bu kazan büyük su hacimli kazan
olarak da tanïmlanïr). Su borulu
kazanda içinde su bulunan borularïn
dïëïndan ïsïtma gazï akar. Bu
yapïdaki kazanlar genelde yaklaëık
30 bar'a kadar olan buhar
jeneratörleri veya 300 bar'a kadar
olan su borulu kazanlardïr.
Bu yükseklikteki basïnç deñerleri
alev-duman borulu kazanlarda
prensip olarak mümkün deñildir.
Bu kazanlarda duman gazlarï etrafï
su ile çevrilmië olan borulardan akar
(Resim 11).
Bu kazanlarïn maksimum iëletme
basïnçlarï, boyutlarïna göre,
25 bar'a kadardïr ve saatte 25 ton
buhar üretebilirler. Alev-duman
borulu kazanlarla, endüstriyel üretim
prosesleri tarafïndan istenen
koëullarïn büyük bir kïsmï güvenli
ve ekonomik olarak yerine getirilir.
Bu yapïdaki kazanlarda alçak basïnçlï
buhar da (1 bar'a kadar) üretilebilir.
Su buharının ısı miktarı: 2777,0 kJ
(1 kg, 180°C, 10 bar)
Su buharının ısı miktarı: 2675,4 kJ
(1 kg, 100°C, 1 bar)
Isıl kapasite [kJ]
Resim 10: Su buharïnïn ïsïl kapasitesi
Resim 11: Vitomax 200 HS – Yüksek basïnçlï buhar kazanï
Resim 12: Vitomax 200 HS – Yüksek basïnçlï
buhar kazanï (Tip M237), buhar kapasitesi:
0,5 - 3,8 t/h
Resim 13: Vitomax 200 HS – Yüksek basïnçlï
buhar kazanï (Tip M235), buhar kapasitesi:
4,0 - 25,0 t/h
9
Buhar üretimi
29 Mayïs 1997 tarihinde “Üye
ülkelerin basïnçlï kaplar ile ilgili yasal
yönetmeliklerinin harmonizasyonu
için AB Parlamentosu ve
Komisyonu'nun 29 Mayïs 1997 tarihli
direktifi 97/23/EG” (BKD – Basınçlı
Kaplar Direktifi) yürürlüñe girdi.
Bu direktife göre üye ülkelerin kendi
yönetmeliklerini 5 yïl içerisinde
deñiëtirmeleri gerekiyordu.
BKD izin verilen iëletme basïnçlarï
0,5 bar'dan veya iëletme sïcaklïklarï
110 °C'den fazla olan 2 litreden
daha büyük hacimdeki tüm buhar
kazanlarï için geçerlidir. Hacim
deñerleri belirtilirken daima buhar
kazanïnïn toplam hacmi dikkate
alïnmalïdïr.
BKD iëletme basïnçlarï 0,5 bar ve
iëletme sïcaklïklarï 110 °C'nin altïnda
olan buhar kazanlarï için geçerli
deñildir. Bu sistemler için
Gaz Yakïtlï Cihazlar Direktifi v.b.
yönetmelikler geçerlidir.
PS
[bar]
1000
100
32
25
PS
10
PS = 32
PS
·V
·V
=
=
20
50
PS
0
·V
=
30
3
1
0,5
I
0,1
1
2
6,25
10
II
100
III
00
V = 1000
Avrupa çapïnda ticari engeller
olmayan bir iç pazar için standart
teknik kurallar oluëturma talebi daha
1985'lerde ortaya çıktı. Fakat, 1997
yïlïna kadar Avrupa Birliñi'nde
basïnçlï kaplarïn ve böylece buhar
kazanlarïnïn üretimi ile ilgili
olarak her ülkenin kendine ait
yönetmelikleri geçerliydi.
Madde 3, Paragraf 3
3.2 Yönetmelikler
400 1000
IV
PS = 0,5
10 000 V [Litre]
Resim 14: EHI'ye (Association of the European Heating Industry, Basïnçlï Kaplar Direktifi 97/23/EG
için uygulama kïlavuzu) göre deñiëtirilmië BKD diyagramï
Viessmann'ïn Vitomax 200 HS serisi
yüksek basïnçlï buhar kazanlarï ile
Vitomax 200 LS serisi düëük basïnçlï
buhar kazanlarï aëañïdaki formüle
göre:
Modül kategorileri ile, üreticinin
hangi testleri yapmaya yetkili olduñu
ve hangi kontrollerin bañïmsïz bir
kontrol laboratuarïna (BKD'ne göre
“akredite laboratuar”) yaptïrïlmasï
gerektiñi düzenlenir.
Basïnç x Hacim
BKD basïnçlï kaplarla ilgili, satïëa
sunulana kadar gerekli tüm iëlemleri
düzenler. Basïnçlï kabïn yanï sïra
tüm emniyet iëlevine sahip
donanïmlar ve basïnç altïndaki
tüm komponentler de bu direktifin
kapsamïndadïr.
BKD'nin II. nolu ekinde ïsïtïlan
basïnçlï kaplar (buhar kazanlarï)
kategorilere ayrïlmïëtïr (Resim 14).
10
bu ëemadaki Kategori IV'te
bulunmaktadïr.
Sadece hacimleri 1000 litreden az
olan Vitoplex 100 LS serisi kazanlar
(maksimum iëletme basïncï 1 bar
olan buhar kazanlarï) Kategori III'e
girmektedir.
BKD'ne göre mümkün olan modül
kategorileri ise Kategori III veya IV'e
göre belirlenir.
Kategori IV'e ait Viessmann yüksek
basïnçlï buhar kazanlarï Modül G'ye
göre kontrol edilir.
Bu da, kazanlarïn “akredite
laboratuar (örn. TÜV)” tarafïndan
kontrol edilmesi anlamïna
gelmektedir. Bu kontroller tasarïm
kontrolünden (mukavemet hesabï
ve konstrüksiyonun standartlara
uygunluk kontrolü), üretim
süreçlerinin kontrolü, yapï denetimi
kontrolünden, bir mukavemet
kontrolünden (basïnç testi) ve bir
son kontrolden oluëmaktadïr.
Buhar üretimi
Kontrolle görevlendirilen kurum
kontroller baëarï ile tamamlandïktan
sonra Modül G'ye göre bir uygunluk
belgesi hazïrlar.
Üretici bu uygunluk beyanïnda
(Resim 17), buhar kazanïnïn geçerli
BKD ya da diñer ilgili direktifler
tarafïndan talep edilen koëullarï
yerine getirdiñini beyan eder. Bu
koëullarïn yerine getirildiñinin bir
simgesi olarak üretici, kazanïn
üzerine bir CE-Ïëareti iliëtirir.
Seri imalat kazanlar için Modül B'ye
(AB Numune Testi) göre bir üretim
mümkündür. Bu modülde üretici
ilgili kontrollerin tümünü kendisi
yapar. Bunun için üreticinin üretim,
son kontrol ve üretimle ilgili tüm
diñer kontroller için ruhsat verilmië
bir kalite güvence sistemine sahip
olmasï ve akredite laboratuar
tarafïndan denetlenmesi
gerekmektedir.
Resim 15: Üç Vitoplex kazanlï sistem - bir düëük basïnçlï buhar kazanï ve iki sïcak su kazanï
CE iëaretli kazan, üretici tarafïndan
hazïrlanan uygunluk beyanï ile hiçbir
engel olmaksïzïn tüm diñer AB üyesi
ülkelerde satïëa sunulabilir.
Uygunluk beyanı üzerinde belirtilen
modüllerin ëart koëtuñu testlerin
yapıldıñına ait belgeler de ayrıca
sunulmaldır. AB üyesi ülkeler bu
kazanïn geçerli tüm direktiflere, örn.
BKD, uygun olduñunu kabul ederler
(Uygunluk kabulü).
AB üyesi olmayan ve BKD'ni
tanïmayan ülkelerde üretici ile ilgili
ülkedeki denetim makamï arasïnda
özel anlaëmalar yapïlmalïdïr.
Resim 16: Vitoplex 100 LS - düëük basïnçlï
buhar kazanï, 260 - 2200 kg/h
Resim 17: Kazan için uygunluk beyanï
11
Buhar üretimi
Baca
Tüketiciye giden
buhar
Elektrik panosu
Ïlave su
Buhar kazanı
Termik su ëartlandırması
(Degazör)
Dip blöf
vanası
Besi
suyu
debi
kontrol
vanası
By-pass
Soñutma suyu
Yüzey blöfü
basınç düëürme
tankı
Kimyasal
su ëartlandırması
(yumuëatma)
Kazan
besi suyu
pompası
Ham su
Kondens suyu tankı
Blöf tankı
Kanalizasyon
Tüketiciden gelen kondens suyu
Resim 18: Bir buhar kazanï sisteminin komponentleri
3.3 Buhar kazanlarï için kazan dairesi
Ïëlevsel bir kazan sisteminde
emniyet, kontrol, gösterge ve
kapatma donanïmlarïna sahip
buhar kazanïnïn yanï sïra, iëletme
için gerekli baëka komponentler de
bulunmaktadïr (bkz. Resim 63,
sayfa 32/33).
Bu bölümde sistem hakkında genel
bir bilgi verilmekte ve
komponentlerin birlikte nasïl
çalïëtïklarï gösterilmektedir.
Komponentler ile ilgili ayrïntïlar
ilerideki bölümlerde daha kapsamlï
bir ëekilde anlatïlacaktïr.
Tipik bir buhar kazanï sistemi
aëañïdaki parçalardan oluëmaktadïr:
1. Kazan dairesi
Kazan dairesinin ëartlarï geçerli olan
imar yönetmeliklerine ve gaz dañıtım
ëirketinin teknik kurallarına göre
deñiëebilir. Kazanïn bir mekana
kurulmasï ve etrafïnda bulunan
odalarla bañlantïsï ile bu odalarïn
kullanïm koëullarï TRD 403'te (Buhar
için Teknik Kurallar) düzenlenmiëtir.
12
Resim 19: Vitomax 200 HS – Yüksek basïnçlï
buhar kazanï (Tip M237), buhar kapasitesi:
0,5 - 3,8 t/h
Resim 20: Vitomax 200 HS – Yüksek basïnçlï
buhar kazanï (Tip M235), buhar kapasitesi:
4,0 - 25,0 t/h
Buhar üretimi
Kazan dairesinde ayrïca yanma
havasï beslemesi için gerekli
havalandïrma menfezleri, kazan
sistemini aydïnlatma tertibatï ve
dïëarï ile haberleëme olanañï da
bulunmalıdır.
2. Buhar kazanlarï
Bir buhar kazanï yapï grubuna, buhar
kapasitesine ve maksimum iëletme
basïncïna göre tanïmlanïr. Buhar
kazanïna emniyet, kontrol, gösterge
ve bañlantï elemanlarï, besi suyu
pompasï, brülör ve kumanda sistemi
de dahildir. Komponent seçimi
iëletici tarafïndan istenen iëletme
türüne ve yakïtlara bañlïdïr.
3. Ekonomizör
Kazanïn verimini yükseltmek için
buhar kazanına bir ekonomizör
bañlanabilir. Ekonomizör sayesinde
besi suyu baca gazï tarafïndan ïsïtïlïr,
böylece baca gazı soñutulur ve
kayıplar düëürülerek verim artırılır
(Resim 21).
Resim 21: Vitomax 200 HS sïvï/gaz yakïtlï yüksek basïnçlï buhar kazanï ve duman sandïñïna entegre
edilmië ekonomizör, buhar kapasitesi: 4,0 - 25,0 t/h
4. Yakït beslemesi
Yakıt olarak genellikle doñalgaz ve
sıvı yakıt kullanïlmaktadïr. Diñer
yakıtlar, örn. atïk yañ, LPG, biyo-gaz
gibi yakïtlar, sadece istisnai
durumlarda kullanïlmaktadïr.
Sïvï yakït beslemesine depolama
tanklarï, doldurma tertibatï,
ara tanklar, sïvï yakït pompalarï
(Resim 22), armatürler ve güvenli
kapatma donanïmlï yakït hatlarï da
dahildir.
Gaz yakït kullanïldïñïnda ise,
binanïn emniyet gaz kapatma
vanalarï, kazan dairesindeki gaz
borularï, hava alma hatlarï ve yakït
beslemesi için brülör gaz yolu
armatürleri mevcuttur (Resim 23).
Resim 22: Çift pompalï sïvï yakït ünitesi
Resim 23: Gaz yolu armatürleri
13
Buhar üretimi
5. Baca gazï sistemi
Baca gazï sistemine kazan ve
ekonomizör ile baca arasïndaki baca
gazï kanalï, baca susturucusu ve
baca dahildir.
6. Kimyasal su ëartlandïrma
Su ëartlandïrma yöntemi aëañïdaki
kriterlere göre yapïlïr:
– Ham suyun kimyasal bileëimi
– Kondens suyunun kalitesi
– Geri beslenen kondens suyu
miktarï
– Buhar kalitesinden istenen koëullar
– Buhar kazanın yüzey blöfü oranï
Suyun ëartlandïrïlmasï için gerekli
yöntem bu kriterlere göre seçilir.
Su ëartlandïrmaya besi suyunun
ëartlandïrïlmasï için gerekli tertibat
da dahildir.
Resim 24: Baca sistemi
7. Termik su ëartlandïrmasï
Besi suyunda bulunan ve kazan için
zararlï olan suda çözülmüë oksijen ve
karbondioksit gibi gazlarïn atïlmasï
için degazör sistemi gereklidir. Artan
sïcaklïk ile bu gazlarïn su içerisindeki
çözünürlüñü azalïr ve böylece besi
suyundaki gaz miktarï azaltılmıë olur.
9. Kïzdïrïcï
8. Termik üniteler
10. Boru hatlarï
Termik üniteler arasında aëañıdaki
cihazlar yer almaktadır: Degazör
sistemi, yüzey ve dip blöf soñutması
için kullanılan blöf tankları, flaë
buhardan veya blöf ile tahliye edilen
enerjiden faydalanmak için kullanılan
eëanjörler ve bu sistemlere ait
pompalar.
Akïëkanlarïn transferi için gerekli
tüm boru hatlarï, armatürler, buhar
kollektörleri ve drenaj hatlarï da
kazan sistemi komponentlerine
dahildir.
14
Kïzdïrïcïlar buharïn doymuë buhar
sïcaklïñïnïn üstünde bir sïcaklïña
kadar ïsïtïlmasï için kullanïlïrlar
(ayrïca bkz. sayfa 50, Madde 8.2
“Kïzgïn buhar kazanlarï”).
Burada belirtilen tüm komponentler
denetim makamlarï tarafïndan kazan
sisteminin deñerlendirilmesinde
dikkate alïnïr.
Resim 25: Baca kaidesi
4 Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.1 Buhar kazanı
Almanya'da bulunan iëletme
halindeki yüksek basïnçlï buhar
kazanlarïnïn %50'sinden daha
fazlasï üç geçiëli, büyük su hacimli
alev-duman borulu kazanlardır.
Vitomax 200 HS de (Resim 26 ve 27)
bu konstrüksiyona sahip bir buhar
kazanıdır.
Üç geçiëli yapïsï ile zararlï madde
emisyonu düëük ve çevre dostu bir
yanma sañlanabilmektedir. Burada
duman gazlarï su soñutmalï bir
dönüë odasï üzerinden ikinci geçiëe
akmakta ve daha sonra kazan kapïsï
bölgesinde bulunan su soñutmalï
diñer bir dönüë odasï üzerinden,
konvektif ïsïtma yüzeyi olarak
tasarlanmïë üçüncü geçiëe
ulaëmaktadïr. Duman gazlarï yanma
odasïnï kazanın arka tarafında
bulunan dönüë odasï üzerinden terk
ettiñinden, alev çekirdeñinin etrafını
saramazlar ve bu da alevin daha
fazla ïsï aktarmasïnï ve daha iyi
soñumasïnï sañlar. Bu durum ve
duman gazlarïnïn reaksiyon
bölgesinde daha az kalmalarï azot
oksit oluëumunu azaltmaktadïr.
Resim 26: Vitomax 200 HS sïvï/gaz yakïtlï yüksek basïnçlï buhar kazanï ve baca gazï sandïñïna
entegre edilmië ekonomizör, buhar kapasitesi: 4,0 - 25,0 t/h
Büyük su hacmi, büyük bir buhar
haznesi ve bu sayede elde edilen
iyi bir depolama yeteneñi büyük
su hacimli kazanlarïn temel
özelliklerindendir. Kazan böylece
kïsa süreli yük deñiëimlerinde de
(deñiëen buhar talebi) kararlı bir
buhar beslemesi sañlayabilir.
1. geçië – yanma odasï
Uygun bir ëekilde tasarlanmïë
buhar haznesi, büyük buharlaëma
yüzeyi ve kazanın buhar çıkıëına
monte edilmië bir damla tutucu
sayesinde kuru bir buhar elde edilir.
Üç geçiëli yapı sayesinde kïsa ïsïtma
sürelerinde yüksek buhar kapasiteleri
garanti edilebilmektedir.
2. duman gazï geçiëi
3. duman gazï geçiëi
Resim 27: Üç geçiëli kazan Vitomax 200 HS
15
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Isï aktarïmïnïn geçiëler arasïndaki
dañïlïmï:
– 1. geçië ve dönüë odası yakl. % 35
– 2. ve 3. geçiëler
yakl. % 65
Vitomax 200 HS kazanïn yapïsï
aëañïda belirtilen özelliklere sahiptir:
– Düëük yanma odasï yükü
sayesinde zararlï madde emisyonu
düëük yanma gerçekleëtirilmekte
ve azot oksit emisyonlarï daha da
düëürülmektedir.
– Genië buhar haznesi ve
buharlaëma alanï ile entegre
edilmië bir damla tutucu buhar
kalitesini artïrmaktadïr.
– Su soñutmalï refrakter tuñlasïz
arka dönüë odasï sayesinde servis
ve bakïmda kolaylïk.
– Genië temizleme kapïsï.
– Teslimat içeriñine dahil olan
üzerinde yürünebilir kazan
üst sacï, montajï ve bakïmï
kolaylaëtïrïr ve ïsï izolasyonunu
hasarlara karëï korur (Resim 28).
– Genië su temas yüzeyleri ve
duman gazï borularï arasïndaki
mesafenin büyük olmasï sayesinde
yüksek iëletme emniyeti ve uzun
ömür.
– Büyük su hacmi iyi bir iç
sirkülasyon ve emniyetli ïsï
geçiëi sañlamaktadïr.
– 120 mm kalïnlïkta etkin ïsï
izolasyonu ve su soñutmalï ön
duvar sayesinde ïëïnïm kayïplarï
düëük kalmaktadïr.
– Büyük boyutlandïrïlmïë duman gazï
borularï ve konvektif ïsïtma yüzeyi
sayesinde duman gazï tarafï
direnci düëüktür.
Resim 28: Vitomax kazanlarda teslimat içeriñine yürünebilir bir kazan üst sacï da dahildir.
Buhar kazanlarïnïn maksimum
kapasiteleri EN 12953 standardï
tarafïndan belirlenir ve kazan
üreticileri için bañlayıcıdır.
Resim 29: Buhar kazanï sistemi
Gaz yakïtlï kazanlar 25 t/h ve sïvï
yakïtlï kazanlar ise 19 t/h kapasitelere
kadar üretilebilir. Ïzin verilen
maksimum iëletme basïnçlarï
kazanïn kapasitesine bañlï olarak
25 bar'a kadar yükselebilir.
Bazï ülkelerin ruhsat veren
makamlarï, sïvï yakïtlï kazanlarda
12 MW'den ve gaz yakïtlï kazanlarda
ise 15,6 MW'den itibaren olan
güçlerde yanma odası sïcaklïñïnïn
denetimi için ölçüm yerleri
bulunmasïnï talep etmektedir.
Bu ölçüm yerleri Vitomax 200 HS'ye
sorunsuz olarak entegre edilebilir.
Resim 30: Buhar kollektörü
16
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Buhar kazanï sistemine emniyet,
kontrol, gösterge ve kapatma
armatürleri, besi suyu pompasï
modülü, brülör ve kazana ait tüm
kontrol ve kumanda tertibatlarïna
kumanda etmek için bir kumanda
panosu da dahildir. Buhar kazanï
sistemine ait bu komponentlerin
seçimi iëletici tarafïndan istenen
iëletme türüne ve yakïta göre yapïlïr.
Buhar kazanının sürekli olarak
güvenli iëletilmesini sañlamak için
yüzey blöfü ve dip blöf tertibatları
gerekli olup bunlar büyük önem
taëırlar. Ïëletmede kazanın içinde
çamur tortularï oluëmaktadır ve
bunlar düzenli aralïklarla
temizlenmelidir. Çamur tabakasının
oluëumunu engellemek için tortular
periyodik olarak tahliye edilmelidir.
Bunun için dip blöf vanaları kullanılır
(Resim 31). Dip blöf vanası açılarak
basınçlı kazan suyu kazanïn alt
bölgesinden tahliye edilir. Vana
açılınca basınç farkı nedeniyle oluëan
yüksek su hızı sayesinde kazanın alt
bölgesindeki çamur etkin bir biçimde
tahliye edilmië olur.
Su hazırlama sisteminin türüne göre
ve dozajlama sistemi nedeniyle
buhar kazanına tuz ve baëka yabancı
maddeler ulaëmaktadır. Buharlaëma
sonucu kazan suyundaki tuzluluk
oranı artar. Sınır deñerden daha
yüksek bir tuz konsantrasyonu kazan
taëı, kazan korozyonu ve köpük
oluëumuna neden olur. Köpük buhar
tesisatına da ulaëabilir. Böylece
buhar kalitesi düëmekte ve oluëan su
birikimleri armatürleri zorlamaktadır.
Oransal yüzey blöf vanası üzerinden
kazan suyunun tuzluluk konsantrasyonu müsaade edilen sınır
deñerin altında tutulabilir. Burada bir
iletkenlik elektrodu ile kazan suyunun
iletkenliñi ölçülür (daha tuzlu su
daha iletkendir) ve oransal bir vana
üzerinden kazan suyu tahliye edilerek
(su üst seviyesinin hemen altından)
istenen tuz konsantrasyonu sañlanır
(Resim 32).
Resim 31: Kazanda periyodik dip blöf için otomatik vana
Resim 32: Otomatik yüzey blöf vanasï
17
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.2 Brülör
Brülörün görevi yakïtlarda
mevcut olan enerjiden ïsï olarak
yararlanïlmasïnï sañlamaktïr. Büyük
su hacimli kazanlarda genellikle gaz
veya sïvï yakït kullanïlïr.
Yanma havasï
Gaz veya sïvï yakït sadece oksijen
(hava) ile yakïlabilir. Bu sebepten
her brülörde bir yanma havasï fanï
mevcuttur. Brülörler, fanın montaj
ëekline göre monoblok veya duoblok
brülörler olarak ayrïlïrlar. (Monoblok:
fan brülöre monte edilir, duoblok: fan
brülör üzerinde deñildir, ayrı bir yere
yerleëtirilir).
Yanma havasï fanïnïn görevi, yanma
için stokiyometrik olarak gerekli
hava miktarï ile pratik olarak gerekli
yaklaëïk %10 artïrïmï sañlamak ve
böylece sistemde oluëan dirençleri
aëmaktïr. Bunlar genelde kazan,
brülör, ekonomizör ve baca gazï
susturucusu tarafïndan oluëturulan
dirençlerdir.
Resim 33: Basïnçlï püskürtmeli brülör
Zararlï madde emisyonu düëük bir
yanma sañlamak ve kazanla brülörün
ömrünün uzun olmasï için, emilen
yanma havasïnïn sïcaklïñï 5 °C ile
40 °C arasïnda olmalïdïr. Bu havada
ayrïca klor ve halojen bileëimli
korozif bileëenler bulunmamalïdïr.
– Sïvï yakït
Sïvï yakïtlar aëañïdaki kategorilere
ayrïlïr:
Motorin:Kükürt oranı %0,2’nin
altında,
Hu = 10256 kcal/kg MJ/kg
Fuel-oil No.4 veya No.6
Hu = 9875 kcal/kg veya
9562 kcal/kg
18
Resim 34: Bir basïnçlï püskürtücünün kesiti
Resim 35: Dönel yakıcılı brülör
(Kaynak: Saacke)
Fuel-oil No.4 veya No.6 için iëletme
ëartları kazan üreticisine sorulmalıdır.
Sïvï yakïtïn cinsine bañlï olarak çeëitli
brülör tipleri mevcuttur. Buna göre
brülörler basïnçlï püskürtmeli, buhar
basïncï püskürtmeli ve dönel yakıcılı
brülörler olmak üzere üçe ayrïlïr.
Basïnçlï püskürtmeli brülörler
Burada sïvï yakït pompa basïncï
ile bir meme üzerinden sïvï yakït
dumanï haline püskürtülür.
Bu brülörler genelde motorin
püskürtmekte kullanïlïr (Resim 33
ve 34).
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Buhar basïnçlï püskürtmeli brülörler
Sïvï yakït yanma baëlïñïna buhardan
yararlanarak püskürtülür. Bu yöntem
genelde büyük kapasite aralïklarïnda
kullanïlïr.
Dönel yakıcılı brülörler
Burada sïvï yakït çok hïzlï bir ëekilde
dönen kaplara verilir. Dönme etkisi
ve kabïn iç yapïsïnïn konik ëekli
sayesinde, sïvï yakït yanma odasï
yönüne doñru akarak, santrifüj
kuvveti ile ve yüksek hïzda dïëarïya
çïkan püskürtme havasï yardımıyla
pulverize edilir. Dönel yakıcılı
brülörler tercihen fuel-oil No.4 veya
No.6 yakïlmasïnda kullanïlïr (Resim
35). Bu brülörler motorin, sïvï yakïtyañ karïëïmï ya da sïvï yakït artïklarï,
hayvani ve kïzartma yañlarï ile kolza
yañï için de uygundur.
Resim 36: Gaz yakïtlï brülör
– Gaz halindeki yakïtlar
Burada doñalgaza deñinilecektir, LPG
ve havagazı yaygïn olmadıñından
burada incelenmeyecektir.
Doñalgaz büyük oranda metandan
(CH4) oluëmaktadïr. Bileëimi
bulunduñu yere göre deñiëmektedir.
Doñalgazda normal olarak soy
gazlar (yanmayan parçalar) ile
añïr hidrokarbonlar da mevcuttur.
Doñalgaz: Hu = 8250 kcal/m3
Doñalgaza bio-gaz ve arïtma gazlarï
ilave etmek mümkündür, fakat bu
iki gaz doñalgaz ile karïëtïrmadan
da kullanïlabilir. Burada gazlarïn
birbirlerine karïëtïrïlmasï durumunda
alt ïsïl deñerlerinin deñiëeceñi
dikkate alïnmalïdïr.
Resim 37: Çift yakïtlï brülör
Resim 38: Vitomax 200 HS'de kullanïlan sïvï ve
gaz yakïtlï brülör
Bu durumda brülörün yeniden
ayarlanmasï veya özel bir brülör
kullanïlmasï gerekmektedir. Sistem
uygulamasïnda, kullanïlan gazlardaki
kükürt oranlarï da göz önünde
bulundurulmalïdïr. Bu durumda
gaz ile temas eden armatürlerde
paslanmaz çelik gibi yüksek kalitede
malzemeler kullanïlmasï gerekebilir.
– Çift yakïtlï brülörler
Bunlar genelde sïvï veya gaz yakïtla
çalïëan brülörlerdir. Yakït türü, gaz
beslemesinin kesildiñi zamanlarda
manuel veya otomatik olarak sïvï
yakïta deñiëtirilir. Bu tip brülörler
genelde kesintisiz bir besleme
sañlayabilmek için büyük
sistemlerde kullanılır.
19
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.3 Ekonomizör
Viessmann ürün programïnda
Vitomax buhar kazanlarï için, baca
gazlarïnï 180 °C veya 130 °C'ye
kadar soñutan iki farklï ekonomizör
tipi mevcuttur. Besi suyu burada
102 °C'den (girië sïcaklïñï) yaklaëïk
135 °C'ye kadar (130 °C'deki baca
gazï sïcaklïñïnda) ïsïtïlïr.
Müëteri isteñi üzerine baëka deñerler
de projelendirilip sunulabilir. Böylece
yanma verimi %95'e kadar
yükseltilebilir.
Kazan verimi [%]
Anma ısı gücüne göre verilen kazan yükü [%]
A
B
C
D
E
F
G
H
I
A
B
C
D
E
F
G
H
I
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
5 bar
7 bar
9 bar
12 bar
15 bar
17 bar
19 bar
21 bar
24 bar
Resim 39-1: Ïëletme basïncïna bañlï kazan
verimi (ekonomizörsüz kazan)
(Ortalama bir kazan kapasitesi esas alınmıëtır,
baca gazïndaki oksijen miktarï %3, besi suyu
sïcaklïñï 102 °C)
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
Ïëletme basıncı
5 bar
7 bar
9 bar
12 bar
15 bar
17 bar
19 bar
21 bar
24 bar
Resim 39-2: Ïëletme basïncïna bañlï kazan
verimi (Ekonomizör 200 ile)
(Ortalama bir kazan kapasitesi esas alınmıëtır,
baca gazïndaki oksijen miktarï %3, besi suyu
sïcaklïñï 102 °C)
Hava tahliyesi
çatı üzerinden
Ekonomizörler genelde büyük su
hacimli kazanlardaki 3. geçiëin
arkasïna monte edilir. Burada baca
gazlarï kazan besi suyu tarafïndan
karëï akïm prensibine göre soñutulur.
Ekonomizör tasarïmï verilen baca
gazï miktarı ve sıcaklıñına, besi suyu
miktarï ile sïcaklïñïna ve ekonomizör
çïkïëïndaki istenen baca gazï
sïcaklïñïna göre yapïlïr. Baca gazlarï
ïsïtma yüzeyinin büyüklüñüne bañlï
olarak yaklaëïk 130 °C'ye kadar
soñutulur.
Anma ısı gücüne göre verilen kazan yükü [%]
Emniyet
ventili
tahliye
hattı
Kazan çıkıëındaki baca gazï
sïcaklïklarï, doymuë buhar sïcaklïñïnïn
yaklaëïk 50 K üzerindedir. Bu sıcaklık
deñeri fizik kanunları çerçevesinde
kazan içinde fizibil bir önlemle daha
fazla düëürülememektedir. Oldukça
yüksek olan bu baca gazï sïcaklïñï ile
hesaplanan yanma verimi %89 ile
%91 arasïndadïr. Bu da baca gazï
kaybïnïn %11'e kadar çıkabilmesi
demektir. Sistemin iëletme
maliyetlerini düëürebilmek için
buhar kazanlarında genellikle
ekonomizör kullanılmaktadır.
Kazan verimi [%]
Ekonomizör buhar kazanïna entegre
edilmië olan veya ayrï bir modül
olarak kazanïn arkasïnda bulunan bir
eëanjördür (Resim 26, sayfa 15).
Ekonomizörler buhar kazanlarïnda
besi suyu ön ïsïtmasï için kullanïlïr.
Besi suyu
TI
PI
TI
Vitomax 200 HS
Boëaltma
Resim 40: Kapatılabilir nitelikte bir ekonomizör, by-pass ve armatüleri ile birlikte
20
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Buhar kazanlarının arkasına monte
edilen veya entegre ekonomizörler
ile baca gazı sıcaklıñının her 20 °C
düëümü ile kazan verimi %1
artırılabilmektedir.
Kazana entegre edilmië olan
ekonomizör, tamamen kaynak
edilmië helezon kanatçïklarla
donatïlmïë çelik borulardan
oluëmaktadïr (Resim 41 ve 42).
Kanatçïklarïn boruya tamamen
kaynak edilmesi sayesinde baca gazï
ile besi suyu arasïnda ideal bir ïsï
aktarïmï sañlanïr ve aynï zamanda
kompakt bir ekonomizör modülü
elde edilir.
Pratikte ekonomizörün montajï için
iki farklï yöntem kullanïlmaktadïr.
Bunlardan en çok tercih edileni
“entegre edilmië ekonomizör” tipidir.
Bu tiplerde ekonomizör daha fabrika
üretiminde kazanïn duman sandïñïna
monte edilir. Bu durumda
ekonomizör ile kazan arasïndaki besi
suyu bañlantısı kapatïlamaz
niteliktedir. Kazan ve ekonomizör
birlikte bir yapï elemanï oluëtururlar
ve kabul ile ruhsat iëlemleri tek bir
yapï elemanï olarak gerçekleëir.
Ayrïca ilave kapatma ve emniyet
tertibatlarï kullanïlmasï gerekmez.
Ekonomizör çïkïëïndaki baca gazï
sïcaklïñï bu tiplerde by-pass hattï
üzerinden de ayarlanabilir.
Kazanïn arkasïna monte edilen
ekonomizörde ayrïca besi suyu girië
ve çıkıëı için birer kapatma vanası,
boëaltma vanasï, emniyet ventili ve
manometre gereklidir ve bu parçalar
BKD'ne göre özel yapï elemanï olarak
kabul edilir.
Baca gazïndaki ïsï enerjisinden
optimal bir ëekilde yararlanmak için,
ekonomizörlü buhar kazanlarïnda
modülasyonlu brülörler ve oransal
besi suyu kontrolü kullanïlmalïdïr.
Böylece, brülör devredeyken baca
gazïndaki enerjiden faydalanarak
daimi olarak besi suyu ön ïsïtmasï
yapïlabilir.
Resim 41: Kanatçïñïn tamamen kaynaklï olmasï
ve ïsï aktarïmï
Kazan sisteminde ekonomizör ile
ulaëïlabilen verim artïëï ve bu sayede
elde edilen yakït tasarrufu göz
önünde bulundurulduñunda, yeni
sistemlerin daima ekonomizör ile
kurulmasï önerilmektedir.
Resim 42: Kaynak edilmië çelik kanatçïklï
ekonomizör borularï (örnek resim)
Ekonomizör üzerinde bir baca gazï
sandıñı bulunur ve bunun üzerinde
de baca gazï bañlantïsï ve
ekonomizörün boru demeti için
temizleme açïklïklarï mevcuttur.
Ïkinci yöntem ise ayrık bir
ekonomizörün (Resim 43) kazan
dairesinde mevcut yerleëtirme
olanaklarï dahilinde sisteme monte
edilmesidir. Bu tip ekonomizörlerin
su bañlantïlarï mutlaka kapatïlabilir
niteliktedir ve baca gazï tarafïnda bir
by-pass hattï ile donatïlabilirler.
By-pass hattï aëañïdaki durumlarda
kullanïlïr:
– Yoñuëma noktasïnïn altïna
düëülmesini önlemek için
– Bileëimleri farklï olan (örn.
doñalgaz ve kükürt içeren fuel-oil)
yakïtlar kullanïldïñïnda
Resim 43: Buhar kazanï Vitomax 200 HS ve arkasïna bañlï ayrïk ekonomizör (sañda)
21
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.4 Baca gazï sistemi
Sïvï ve gaz yakïtlarïn en önemli
bileëenleri karbon ve hidrojendir.
Tam bir yanma sonucu oluëan baca
gazïnda karbondioksit (CO2), azot
(N2) ve su (H2O) bulunur.
Yapï gruplarï
Baca gazlarïnïn atmosfere
tahliyesinde iki farklï basïnç
durumu mevcuttur. Buna göre
baca sistemlerinin yapï gruplarï
da deñiëir. Baca gazlarïnïn pozitif
basïnç altïnda tahliyesinde, brülör
baca gazlarïnï buhar kazanïndan ve
baca sisteminden menfeze kadar
basar. Negatif basïnç altïnda
tahliyede ise brülörün basïncï
kazanïn baca gazï bañlantï añzïna
kadar yeterlidir. Baca gazlarï buradan
itibaren baca çekiëi ile tahliye edilir
ve baca sisteminde negatif bir basïnç
oluëur. Bu negatif basïnç, sïcak baca
gazlarïnïn termik akïëï ve baca giriëi
ile çıkıëı arasïndaki statik yükseklik
farkı (hava basıncı, artan yükseklik ile
düëer) nedeniyle oluëur. Termik
akıëa karëı, boru sürtünmeleri ile
dirsek ve baca susturucusu gibi
yapı elemanları direnç oluëturur.
Bu nedenle her baca sisteminin
EN 13384’e göre projelendirilmesi
gerekmektedir.
Boyutlandïrma
Prensip olarak, baca gazlarïnïn pozitif
basïnç altïnda tahliyesi için, negatif
basïnç altïnda tahliyesine göre daha
dar boru kesitleri gerekmektedir.
Pozitif basïnç altïnda iëletilen baca
sistemleri tam sïzdïrmaz nitelikte
olmalïdïr. Bunu sañlamak için,
özellikle “eski” baca sistemlerinde
ya da yoñuëmalï sistemlerde kaynak
edilmië borular veya contalï geçme
sistemler kullanïlmalïdïr.
22
Resim 44: Baca gazï susturucusu
Resim 45: Baca sistemi
(Kaynak: ASETEC)
Negatif basınçta iëletilen bir baca
sisteminde korozyona karëı dayanıklı
bir malzeme kullanımı yeterlidir.
Baca sisteminin birleëme yerlerinde
tam sızdırmazlık aranmaz çünkü
negatif basınç nedeniyle baca gazları
dıëarıya sızamayacaktır.
Malzemeler
Baca sistemi çatïdan en az 1 metre
yüksekte ve 1 MW'nin üzerindeki
sistemlerde zeminden en az on
metre ve mahyadan üç metre
yükseklikte olmalïdïr. Baca
sisteminin çevreye zarar vermemesi
için komëu yapïlarïn durumlarï da
dikkate alïnmalïdïr. Ayrïca, mevcut
baca gazï hatlarïnïn neden olduñu,
gürültü de dahil tüm emisyonlar
dikkate alïnmalïdïr.
Bu konudaki ayrïntïlar genelde
bölgesel olarak düzenlenmiëtir,
danïëïlmasï gereken makamlar
yetkili denetim kurumlarıdır.
Baca sisteminin düëey parçalarï
için günümüzde genelde paslanmaz
çelik kullanïlmaktadïr. Baca gazï
bañlantï borularïnda da (baca ile
buhar kazanï arasïnda) genelde
paslanmaz çelik, ender olarak da
normal çelik (St 37.2) kullanïlmaktadïr.
Yangïndan korunma
Statik taëïyïcï dïë sac çeëitli
malzemelerden oluëabilir. Dïë sac
sadece statik açıdan istenen
koëullara uygun olmalï ve bina
içindeki sistemlerde yangïndan
korunma tekniñi taleplerini yerine
getirmelidir. Örneñin, bina içindeki
bacalarïn F90 kalitesinde olmasï
gerekir. Bina dïëïndaki bacalarda dïë
sac sadece içinden baca gazï geçen
borularï taëïr. Burada genelde yüzey
kaplamalï çelik veya tuñla ve beton
kullanïlïr.
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.5 Su ëartlandïrmasï
Tablo 5-1 – Buhar (katkı maddelerinin enjekte edildiñi su hariç) ve kızgın su kazanları için besi suyu
Doñada mevcut en saf su yañmur
suyudur. Fakat yañmur suyunda da
oksijen, azot, karbondioksit ve kükürt
bileëikleri (“asit yañmuru”) gibi
atmosferden alınan gaz halindeki
(çözülmüë) elementler bulunur.
Suya toprak altïna sïzdïñïnda demir
ve kireç gibi baëka elementler de
eklenir. Bu nedenle suyun niteliñi
toprak altïna sïzmadan önce aldïñï
yola bañlïdïr.
TRD ve EN 12953 buhar kazanlarïnïn
iëletilmesinde “besi ve kazan
suyunun amacïna uygun olarak
ëartlandïrïlmasïnï ve denetlenmesini”
talep etmektedir.
Parametreler
Ïëletme basıncı
Ham su (kazan iëletmesi için
hazïrlanmamïë su) olarak yüzey,
kuyu veya ëartlandïrïlmïë kullanma
suyu kullanïlabilir. Yüzey ve kuyu
sularïnda suyun ëartlandïrïlmasïndan
önce ayrïlmasï gereken partiküller,
yabancï maddeler, organik pislikler,
demir ve mangan bileëikleri
bulunabilir. Kullanma suyu
kullanïldïñïnda bu ön hazïrlïklara
gerek yoktur.
bar
(0,1 MPa)
Suyun görünüëü
Kızgın su kazanı
için ilave su
> 20
Her basınçta
berrak, partikül yok
μS/cm
25 ºC’deki pH deñeria
–
Toplam sertlik (Ca + Mg)
> 0,5 - 20
–
25 ºC'deki iletkenlik
bkz. Tablo 5-2
mmgl/L
> 9,2b
> 9,2b
> 7,0
< 0,01c
< 0,01
< 0,05
Demir, (Fe)
mg/l
< 0,3
< 0,1
< 0,2
Bakır (Cu)
mg/l
< 0,05
< 0,03
< 0,1
Silisyum dioksit (SiO2)
mg/l
Oksijen (O2)
mg/l
< 0,05d
Yañ
mg/l
<1
tespit edilmedi, sadece kazan suyu
referans deñerleri geçerli, bkz. Tablo 5.2
–
< 0,02
–
<1
<1
dipnota bakınıze
Organik maddeler
EN 12953 Bölüm 10, TRD 611 ve
Viessmann'ïn “Su Niteliñi için
Referans Deñerler” planlama
kïlavuzunda besi ve kazan suyundan
istenen ëartlar belirtilmiëtir
(Resim 46 ve 47).
Su ëartlandïrmanïn hedefi,
sorunsuz bir kazan iëletmesi
sañlamaktır. Bu da, suda bulunan
zararlï bileëenlerin ayrïlmasï veya
kimyasal maddeler kullanïlarak
bañlanmasï gerektiñi anlamına
gelmektedir.
Buhar kazanları için besi suyu
(katı madde içeren)
Birim
a
Sistemde bakır alaëımları varsa, pH deñeri 8,7 ile 9,2 arasında olmalıdır.
b
Yumuëatılmıë su ile (> 7,0) Tablo 5-2’deki kazan suyunun pH deñeri dikkate alındıñında.
c
Ïëletme basınçları (< 0,5 MPa) olduñunda, toplam sertlik 0,05 mmol/l olabilir
d
Daimi iëletme ile sınırlı ve/veya bir besi suyu ön ısıtıcısı kullanıldıñında; kesintili veya degazörsüz iëletmede film
oluëturucular ve/veya fazla oksijen bañlayıcılar kullanılmalıdır
e
Organik maddeler genelde farklı bileëiklerin karıëımlarından oluëurlar. Bu karıëımların içeriklerini ve bunların
kazanın iëletme koëulları altındaki davranıëlarını önceden kestirmek zordur. Organik maddeler parçalanarak, asidik
iletkenliñi artıran ve korozyon ile çökelti oluëumuna sebep olan karbonik asit veya daha baëka asidik ürünler
oluëturabilirler. Ayrıca mümkün olduñu kadar az olması gereken köpük ve/veya kabuk oluëumlarına da sebep olabilirler.
Resim 46: EN 12953-10'daki Tablo 5.1 – Buhar kazanlarï için besi suyu
Tablo 5-2 – Buhar ve kızgın su kazanları için kazan suyu
Buhar kazanı için kazan suyu
Parametreler
Ïëletme basıncı
Suyun görünüëü
Birim
bar
(0,1 MPa)
μS/cm
25 ºC’deki pH deñeri
–
mmgl/L
Silisyum dioksit (SiO2)
mg/l
Fosfat (PO 4)e
mg/l
Organik maddeler
> 0,5 - 20
–
25 ºC'deki iletkenlik
8.2 pH deñerine kadar asit kapasitesi
Besi suyu iletkenliñi
> 30 μS/cm
–
Besi suyu iletkenliñi
< 30 μS/cm
> 20
> 0,5
Kızgın su
kazanı için
kazan suyu
Her basınçta
berrak, kararlı köpük oluëumu yok
< 6.000a
10,5 - 12,0
1,5 - 15a
bkz. Resim 5-1a
< 1.500
< 1.500
10,5 - 11,8
10,0 - 11,0b,c
9,0 - 11,5d
1 - 10a
0,1 - 1,0c
<5
basınca bañlı, Resim 5-2’ye göre
10 - 30
10 - 30
6 - 15
dipnota bakınızf
–
–
–
a Kızdırıcı kullanıldıñında, verilen üst deñerin % 50’si maksimum deñer olarak kabul edilmelidir.
Büyük su hacimli kazan
sistemlerinde çoñu durumlarda iki
farklï ëartlandïrma yöntemi birlikte
kullanïlïr (örn. iyonizasyon ve termik
su ëartlandïrmasï).
b Na3PO4 karıëtırıldıñında elde edilen temel pH deñeridir, sadece pH-deñeri < 10 ise NaOH ilave olarak karıëtırılmalıdır.
c Kazan besi suyunun iletkenliñi asidik katyon deñiëtiriciden sonra < 0,2 μS/cm ve Na + K konsantrasyonu < 0,010 mg/l ise,
fosfat karıëtırılmasına gerek yoktur; alternatif olarak AVT iëlemi (uçucu alkalileëtirme maddeleri ile ëartlandırma, besi
suyunun pH deñeri > 9,2 ve kazan suyunun pH deñeri > 8,0) uygulanabilir. Bu durumda katyon deñiëtiriciden sonra
iletkenlik < 5 μS/cm olmalıdır.
d Sistemde alüminyum vb. gibi demir olmayan elementler varsa, daha düëük bir pH deñeri ve iletkenlik gerekebilir, fakat
burada kazan koruması önceliklidir.
e Fosfat kullanıldıñında, diñer tüm deñerler dikkate alındıñında daha yüksek bir PO 4 konsantrasyonu mümkündür, örn. dengeli
veya koordine edilmië fosfat iëlenmesi (ayrıca bkz. Bölüm 4).
f
bkz. Tablo 5-1’deki dipnotu.
Resim 47: EN 12953-10'daki Tablo 5.2 – Buhar ve kızgın su kazanlarï için kazan suyu
23
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.5.1 Kimyasal su ëartlandïrmasï
Ïyonizasyon ile su yumuëatma
Toprak alkalileri Kalsiyum ve
Magnezyum suda iyon olarak
çözünmüë ëekilde mevcuttur. Bu
elementler suyun sertliñini artırdıñı
için “sertlik yapıcılar” olarak
adlandırılır. Su, Kalsiyum ve
Magnezyum ihtiva ederse kazan
içerisindeki ısı transferinden dolayı
Kalsiyumkarbonat ve Magnezyumkarbonat oluëur. “Kazan taëı” olarak
isimlendirilen bu madde ısıtma
yüzeylerine sert bir tabaka ëeklinde
yapıëır. Bu tabaka duman
gazlarından suya olan ısı geçiëini
engeller, baca gazı sıcaklıñı artar ve
kazan verimi düëer. Hatta
oluëabilecek gerilmelerden dolayı
kazan hasara bile uñrayabilir.
Bu nedenle standartlar sert olmayan
besi suyu kullanïlmasïnï talep
etmektedir.
Ïyonizasyon maddesi tamamen
tükendiñinde, yani tüm Sodyum
iyonlarï Kalsiyum ve Magnezyum
iyonlarï ile yer deñiëtirdiñinde,
iyonizasyon maddesi bir Sodyum
klorür (kaya tuzu) çözeltisi ile
rejenere edilir. Fazla miktarda
Sodyum iyonlarï iyonizasyon
maddesi üzerinden geçirilir ve
birikmië olan sertlik yapıcıların
yerlerini alïrlar. Ïyonizasyon maddesi
artïk tekrar kullanïma hazïrdïr. Bu
iëlem sonsuz olarak tekrarlanabilir.
Yükleme:
2R – Na+ + Ca++/Mg++ --->
R2 – Ca++/Mg++ + 2 Na+
Rejenerasyon:
Resim 48: Su yumuëatma sistemi (yedekli)
R2 – Ca++/Mg++ + 2 Na+ --->
2 R – Na+ + Ca++/Mg++
R...Ïyonizasyon maddesi (radikaller)
Isï etkisi altïnda kazan taëï CaCO3
oluëmasï:
Ca(HCO3)2 ----> CaCO3 + H2O + CO2
Prensip olarak üç farklï iëletme türü
mevcuttur:
Suyun yumuëatïlmasï için
iyonizasyon reçineli sistemler
kullanïlïr. Ïyonizasyon maddesi
aktif gruplu küresel yapay
reçinelerden oluëur.
– zaman kontrollü: sabit olarak
ayarlanmïë zamanlarda çalïëïr
– miktar kontrollü: sabit olarak
ayarlanmïë miktarlarda çalïëïr
– kalite kontrollü: besi suyunun
kalitesi sürekli olarak denetlenir.
Suyun yumuëatïlmasïnda kullanïlan
iyonizasyon maddesinde aktif grup
olarak sodyum iyonlarï bulunur. Sert
su Sodyum üzerinden akarsa, suyun
içinde çözünmüë olarak bulunan
Kalsiyum ve Magnezyum iyonları
Sodyum iyonları ile yer deñiëtirir.
24
Bu sistemler tekli veya yedekli olarak
gerçekleëtirilir.
Tekli sistemler kesintili iëletmelere
göre tasarlanmïëtïr. Bu sistemlerde
rejenerasyon süresince (birkaç saat
sürebilir) kullanıma hazır yumuëak su
mevcut deñildir. Sürekli iëletme için
yedekli yumuëatma sistemleri
kullanïlmasï ëarttïr.
Örnek bir miktar kontrollü su
yumuëatma sistemi iki adet
iyonizasyon tüpü, bir tuz çözücüsü
ile kontrol panelinden oluëan komple
bir ünitedir ve ayrïca montaj
gerektirmeden kullanïma hazïrdïr
(Resim 48 ve 49).
Ïki rejenerasyon iëlemi arasïndaki
yumuëak su kapasitesi devreye
almada ayarlanïr ve bu deñer su
yumuëatma sisteminin büyüklüñü
ile ham suyun sertlik derecesine
bañlïdïr.
Sistem tam otomatik olarak çalïëïr ve
sadece rejenerasyon için kaya tuzu
ilavesi gerekir. Ïki iyonizasyon tüpü
mevcut olduñundan her zaman biri
kullanïma hazïrdïr. Ïkinci tüp rejenere
edilir veya yedek olarak kullanïlïr.
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Düzeltici kimyasallar ile dozajlama
Besi suyunun alkalitesini sınır
deñerlerde tutabilmek, kalan sertliñi
düëürmek ve kalan oksijeni
bañlamak için kazan besi suyuna
düzeltici kimyasallar katılmaktadır.
Kimyasal dozajlama sistemi için
farklı talepleri karëılamak üzere çok
sayıda ürün ve uzman firma
mevcuttur.
4.5.2 Ozmoz sistemler
Son yıllarda ham suyun tuzunu
almak için artan bir ëekilde ozmoz
sistemler kullanılmaktadır. Ozmoz
sistemi kimyasal su hazırlama
sistemi olarak anılsa da aslında
kimyasal madde kullanïlmadan
fiziksel bir proses ile çalıëır ve
böylece son derece çevre dostudur.
Tuzdan arïndïrïlmïë su (permeat)
oranï kullanïlan suyun yaklaëïk %80'i
kadardïr (Resim 50).
Resim 49: Ïyonizasyon sisteminde parametre ayarï
Ozmoz sistemde ham su yaklaëïk
30 bar basïnç ile bir membran
üzerinden geçirilir. Kïsmi geçirgen
olan membranïn gözenekleri su
moleküllerini geçirir ancak çözünmüë
tuzlar girië tarafïnda kalïr ve böylece
sistemden arındırılmıë olur.
Dikkat edilmesi gereken bir konu da
ham suyun katı maddeler
içermemesi ve sertlik yapıcıların
önceden stabil hale getirilmië
olmalarıdır (filtre ve dozajlama
üzerinden). Aksi takdirde katï
maddeler membranïn gözeneklerini
tıkar ve böylece sistemin kapasitesi
ciddi oranda düëer.
Resim 50: Ozmoz sistemi
Ozmoz sistemlerin mümkün
olduñunca sürekli çalïëtïrïlmalarï
gerektiñinden genellikle tuzdan
arïndïrïlmïë su (permeat) için bir
akümülasyon tankï ile donatïlïrlar.
25
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.5.3 Termik su ëartlandïrmasï
Kondens tankï
Suyun gaz tutma kapasitesi sïnïrlïdïr
ve William Henry (Ïngiliz kimyager,
1775 - 1836) yasasïna göre, gazïn
kïsmi basïncïna ve suyun sïcaklïñïna
bañlï olarak hesaplanabilir. Bu
yasaya göre 25 °C sïcaklïñïndaki suda
yaklaëïk 8 mg O2/kg oksijen bulunur.
Su ısınınca gaz tutma kapasitesi
düëer ve gazların büyük bir kısmı
açıña çıkar. Su buharlaëınca (buhar
kazanındaki durum) neredeyse tüm
çözünmüë gazlar açıña çıkar. Bu
gazlar baëka reaksiyonlara da
girebilir. Örneñin serbest oksijen
kazan çeliñi ile reaksiyona girip
korozyon hasarlarına neden olabilir.
Özellikle besi suyu bölgesinde kïsa
sürede nokta ëeklinde aëïnmalar
oluëabilir.
Bu nedenle kazan besi suyunun
çözünmüë gazlarını almak son
derece önemlidir. Bunun için termik
besi suyu gaz alma iëlemi çok uygun
bir yöntemdir.
Besi suyu tankının üzerinde bulunan
degazör sisteminde besi suyu
kaynama sıcaklıñına kadar ısıtılır ve
böylece neredeyse tüm gazlardan
arındırılmıë olur. Buna paralel olarak
besi suyu tankında bulunan suyun
sıcaklıñı düëük bir basınçlandırma
ile 80 ile 105 °C arasında tutularak
suyun tekrar yeni gaz alması önlenir.
Dikkat edilmesi gereken bir konu
ise taze suyun yanında kondens
suyunun da geri dönebiliyor
olmasıdır. Bu durumda kondens
suyunun da gaz alma iëlemi
yapılmalıdır.
Taleplere ve besi suyunun niteliñine
göre farklı yapılardaki termik gaz
alma sistemleri kullanılabilmektedir.
Tüketiciye
giden buhar
Degazör sistemi
Kazan
besi suyu
pompasï
Yumuëatılmıë su
Buhar kazanï
Yüzey blöfü basınç düëürme kabı
Blöf tankı
Resim 51: Termik su ëartlandırmalı buhar kazanï
Kazan suyunun niteliñi ile ilgili
uyarïlar TRD 611, EN 12953, VdTÜV
ve kazanın teknik bilgi föylerinde
verilmektedir. Kazan sisteminin
emniyetli ve ekonomik bir ëekilde
iëletilebilmesi için bu dokümanlarda
belirtilen sïnïr deñerlere uyulmasï
ëarttïr.
Büyük su hacimli kazanlar için O2
miktarï maksimum 0,05 mg/kg
olan besi suyu kullanïlmasï
önerilmektedir.
Kïsmi gaz alma sisteminde taze
besleme suyunun ve geri dönen
kondens suyunun bañlantısı degazör
olmadan direkt tanka yapılmaktadır.
Gaz alma iëlemi için gerekli buhar,
tankïn alt kısmındaki delikli bir
serpantin üzerinden tanka
girmektedir. Buhar giriëi en basit bir
ëekilde mekanik bir sïcaklïk
termostatï tarafïndan kontrol edilir
ve 90 °C'den daha yüksek bir
deñerde tutulur. Taze su ilavesi
bir seviye kontrolü üzerinden
gerçekleëir.
Kïsmi gaz alma sistemi
Kïsmi gaz alma sistemi olarak
atmosferik basïnçta gerçekleëtirilen
gazdan arïndïrma iëlemleri
tanïmlanmaktadïr. Kïsmi gaz alma
sistemi hava tahliye hattï üzerinden
atmosferle sürekli temas halindedir.
Kısmi gaz alma sistemi termik su
hazırlama sistemleri arasında en
basit olanıdır.
26
Kanalizasyon
Soñutma
suyu
Kısmi gaz alma özellikle düëük
basınç ve kapasitelerdeki buhar
sistemlerinde tercih edilmektedir.
Kısmi gaz almada daha fazla oksijen
bañlayïcï maddenin (bakınız Bölüm
4.5.1 “Kimyasal su ëartlandïrmasï”)
kullanılması gerekliliñi göze
alınmalıdır.
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Tam gaz alma sistemi
Termik tam gaz alma sistemi besi
suyunda bulunan çözünmüë gazları
atmanın en etkili yöntemidir. Burada
yüksek basïnçlï, düëük basïnçlï ve
vakumla gaz alma sistemlerinden söz
edilebilir.
– Yüksek basïnçlï gaz alma iëlemi
Yüksek basınçlı gaz alma iëlemi,
yüksek termik sistem verimi istenen
proseslerde tercih edilmektedir.
Ancak yüksek yatırım maliyeti
nedeniyle nadiren kullanılmaktadır.
Resim 52: Bir besi suyu tankï üzerindeki düëük
basïnçlï gazdan arïndïrma tertibatïnïn degazörü
Resim 53: Degazörlü besi suyu tankï
– Düëük basïnçlï gaz alma iëlemi
Düëük basınçlı gaz alma sistemi
genellikle bir besi suyu tankından
ve doñrudan üzerine monte edilmië
silindirik ëekle sahip degazörden
oluëmaktadır. (Resim 52 ve
Resim 53). Besi suyu tankı
sorunsuz bir iëletme için gerekli
olan miktarda gazı alınmıë besi
suyunu depolar.
16
14
12
10
8
O2 [mg/l]
6
4
2
0
0
Sıcaklık [°C]
20
40
60
80
100
Resim 54: Oksijenin sïcaklïña bañlï olarak 1 bar'da saf suda çözünürlüñü
3500
3000
2500
2000
CO2 [mg/l]
Düëük basïnçlï gaz alma iëlemi
pek çok sistemde en iyi çözüm
olarak kendini ispatlamıëtır. Gaz
alma prosesi düëük bir pozitif
basïnçta (yakl. 0,1 – 0,3 bar arası)
gerçekleëmektedir. Burada
“düëük basïnç” terimi ile atmosfer
basïncïndan bir miktar daha
yüksek basïnçta çalïëan bir iëlem
tanïmlanmaktadïr. Pozitif basınç
altındaki proseste besi suyunun
atmosfer ile teması ve suyun tekrar
gaz alımı önlenmië olur.
1500
1000
500
0
0
Sıcaklık [°C]
20
40
60
80
100
Resim 55: Karbondioksitin sïcaklïña bañlï olarak 1 bar'da saf suda çözünürlüñü (Kaynak: TÜV Nord)
27
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
En yaygın tipte olan gaz alma prosesi
degazörde suyun damlacıklar halinde
akması ile çalıëır. Kondens suyu
ve ilave edilen taze su plakalar
üzerinden ince bir ëekilde dañïtïlïr
ve damlatılarak (damlama yolu ile
gazdan arïndïrma tanïmï buradan
gelmektedir) kademeli olarak ïsïtma
buharï ile karïëtïrïlïr. Suyun ïsïnmasï
ve serbest kalan gazlarïn çïkïëï da
kademeler halinde gerçekleëir.
Bu gaz alma iëlemi daha da
geliëtirilerek degazöre bir ek buhar
añzı entegre edilmiëtir (2 kademeli
gaz alma iëlemi).
Korozyonu önlemek için bugün
kullanïlan tüm degazörler paslanmaz
çelik malzemeden yapïlmaktadïr.
Besi suyu tankı sorunsuz bir iëletme
için gerekli olan miktarda gazı
alınmıë besi suyunu depolar. Bu
tanka degazör direkt bañlanïr.
Isïtma buharïnïn alïmï ve dañïtïmï
için besi suyu tankïnïn alt bölgesinde
delikli bir serpantin mevcuttur.
Böylece 102 °C'lik bir sïcaklïk
sañlanabilmektedir. Tek kademeli
gaz alma iëleminde serpantin toplam
ïsïtma buharï ihtiyacına göre
boyutlandïrïlmïëtïr.
Ïki kademeli gaz alma iëleminde
delikli serpantin sadece suyu sïcak
tutmak için kullanïlïr.
Her iki tipte de besi suyunun kïsmen
soñumasï ve gazlarïn çözülerek
yeniden suya karïëmasï mümkün
deñildir.
Besi suyu tankï (Resim 56) ïsïtma
buharïnï ve dolum seviyesini
ayarlama armatürleri ve güvenlik
armatürleri ile donatïlmïëtïr. Ayrïca
kullanïm ve denetim için göstergeler
de mevcuttur.
28
Resim 56: Termik gaz alma iëlemi yapan besi suyu tankï
– Vakumla gaz alma iëlemi
Vakumla gaz alma sistemi, yüksek
basınçlı gaz alma iëlemi gibi yüksek
termik sistem verimi istenen
proseslerde kullanılmaktadır. Bu
sistem düëük sıcaklıktaki iëlemlerde
avantajlıdır, genellikle 100 °C’nin çok
üzerinde olan buhar sistemlerinde
avantajını kaybetmektedir.
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.6 Kondens suyunun
ëartlandïrïlmasï
Buharın kullanıldıñı teknolojik
prosese bañlï olarak, buhar
doñrudan ürüne veya prosese
verilebilir. Bu durumlarda kondens
suyu geri beslemesi olmaz.
Uygulamalarïn büyük bir kïsmïnda
ise, buhar taëïdïñï ïsïyï ïsïtma
yüzeyleri üzerinden aktarïr ve
böylece kendisi de yoñuëur. Oluëan
kondens suyu kullanïlmak üzere
kazan sistemine tekrar aktarılır.
Kondens suyunda genel olarak
düëük basınçlı ve yüksek basınçlı
kondens suyu ëeklinde bir ayrım
yapılmaktadır.
Kondens suyunda iletkenlik gözetimi
Alarm çïkïëï
LRT 1-..
URS 2
Üç yollu vana
1. Düëük basïnçlï kondens suyu
Buhar kazanï sistemlerinin %90’ında
kondens suyu açïk kondens suyu
tanklarï üzerinden geri beslenir.
Ïëletme sïcaklïñï 100 °C'nin üzerinde
ise, burada bir buharlaëma oluëur.
Basïnç kademesine bañlï olarak
kondens miktarının buharlaëma
yoluyla yaklaëïk %5 ile 15'i arasïnda
kütlesel kaybı söz konusudur. Sonuç
olarak enerji kayıplarının yanında su
kayïplarï da oluëmaktadır. Bu
kayıplar taze su takviyesi ile
karëılanmak zorundadır. Açık
kondens tankları nedeniyle kondens
suyu havadan oksijen alabilir. Bu
oksijen termik su hazırlama sistemi
ile atılmak veya düzeltici kimyasallar
ile bañlanmak durumundadır.
2. Yüksek basïnçlï kondens suyu
Yüksek basïnçlï kondens suyu
kapalï bir devrede geri döner
(uygulamaların yaklaëïk %10'u).
Bu ëartlarda kondens suyunda
buharlaëma meydana gelmez ve
aynı zamanda kondens suyunun
hava ile teması önlenmië olur.
Resim 57: Kondens suyu gözetimi (Gestra iletkenlik detektörü)
(Kaynak: Gestra)
Bu tür sistemler ≥ 5 bar pozitif basınç
ile çalıëtıklarında anlamlı olmaktadır.
Bu sistemlerde tüm boru hatlarïnïn,
armatürlerin, pompalarïn ve
tanklarïn bu basïnca uygun
olmasïna dikkat edilmelidir. Tanklar
(örn. kondens tankï, besi suyu tankï)
BKD uyarïnca dentelenmesi gereken
basïnçlï kaplardïr.
Yeni sistemlerin projelendirilmesinde veya mevcut çalıëan
sistemlerin enerji bakımından
deñerlendirilmesinde hangi sistemin
tercih edileceñi kararlaëtırılmalıdır.
Kondens suyunu optimal ëekilde
kullanmak üzere projelendirme
yapmak ve oluëan buharı kullanmak
suretiyle ciddi bir ëekilde iëletme
maliyetleri düëürülebilmektedir.
Resim 58: Kondens tankï
29
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
Kondens suyunun ëartlandïrïlmasï
Buharın kullanıldıñı prosese göre ve
korozyon nedeniyle kondens suyu
çok kirlenmië olabilmektedir.
Kondens suyunun kazan besi suyu
olarak kullanılabilmesi için tekrar
temizlenmesi gerekmektedir.
Kondens suyunda yañ denetimi
Gecikmeli alarm çïkïëï
Konvertör
ORT 6
4 – 20 mA
CANopen (opsiyonel)
Tipik kondens suyu kirlenme
nedenleri:
– Mekanik kirlenmeler (korozyon
ürünleri)
– Sertlik (eëanjörlerde kullanma
suyu sïzïntïsï)
– Asidik ve bazik kirlenmeler (asit
ya da alkali banyoların ısıtılması
esnasïnda istemeyerek oluëan
karïëïmlar)
– Yañlar (gïda endüstrisi, yañ ön
ïsïtïcïlar).
Üç yollu
dönüëüm vanası
Ölçüm deñeri ileticisi
ORG 12, 22
Resim 59: Yañ denetimi
(Kaynak: Gestra)
Kirlenme türüne göre filtrasyon,
yañ seperasyonu, yumuëatma ve
demineralizasyon gibi gerekli
su ëartlandïrma yöntemleri
öngörülmelidir. Projelendirme
esnasında kazanın gözetimsiz
iëletmesinde kondens suyu
denetimi için analiz cihazlarï
öngörülmelidir.
Kondens suyunda kirlenme tespit
edildiñinde, kirlenmië kondens
suyunun su-buhar çevriminden
ayrılması gerekmektedir. Kirlenmië
olan kondens suyunun kondens
tankına girmemesi için numune alma
yerleri daima kondens tankından
önce olmalïdïr. Kondens suyunun
dïëarïya alïnmasï için üç yollu
vanalar kullanïlmalïdïr.
30
Resim 60: Yañ denetimi
(Kaynak: Gestra)
Bir buhar kazanï sisteminin
komponentleri
4.7 Kumanda ve kontrol sistemi
Kumanda ve kontrol sisteminde
(örn. kumanda panosu Vitocontrol,
Resim 61), buhar kazanı sisteminin
kazana özgü tüm kontrol ve kumanda
tertibatlarına kumanda edebilmek
için gerekli komponentler
bulunmaktadır.
Kumanda panosunda ayrïca TRD
604'e göre kazanïn 24 veya 72 saat
tam otomatik, gözetimsiz olarak
iëletilmesi için gerekli komponentler
de bulunur.
Bu komponentlere buhar kazanï
sisteminin iëletilmesi için gerekli
tüm “özel yapï”* tipli parçalar
da dahildir.
Kontrol ve kumanda cihazlarï
programlanabilir bir kontrol ünitesi
(PLC) ile kontrol edilebilir. Kazanïn
kullanïlmasï ve parametrelerinin
ayarlanmasï için grafik gösterimli
renkli dokunmatik bir ekran (touch
panel) kullanïlïr (Resim 62).
Bu ekranda tüm fonksiyonlar
ve bu fonksiyonlara ait iëletme
durumları ile istenen ve mevcut
deñerler görülebilmektedir.
Brülörün ve besi suyu pompalarïnïn
iëletme saatleri de PLC üzerinden
tespit edilir.
Çift yakïtlï brülörlerde brülörün
iëletme saatleri ve devreye girme
sayïsï her yakït için ayrï ayrï tespit
edilir. Tüm arïza mesajlarïnïn tarih ve
saatleri tespit edilir ve bir protokole
kaydedilir. Arïza mesajlarï ayrïca
geçmië arïzalar olarak da kaydedilir
ve bu kayïtlarda arïzalarïn ortaya
çıkıëı, resetlenmeleri ve giderilmeleri
belgelenir.
* Özel yapï tipli cihazlarda elektrikli ve mekanik
parçalar düzenli aralïklarla otomatik olarak
kendini denetler (örn. elektrotlu su seviyesi
kontrol cihazlarïnda yalïtïm direncinin düzenli
olarak denetimi, daldïrma tip cihazlarda
otomatik iëlev kontrolü, dıëarıda duran
cihazlarda bañlantï hatlarïnïn basınçla
temizlenmesi).
Resim 62: Ekran
Resim 61: Kumanda panosu Vitocontrol
Temel fonksiyonlar:
Kazan suyunun iletkenliñi –
Yüzey blöfü kontrolü
Brülör kapasitesinin kontrolü
Kazandaki basïnç bir sonda ile
ölçülür ve analog sinyal olarak
PLC'ye aktarïlïr. PLC mevcut basïnç
deñerini operatör tarafïndan
önceden ayarlanmïë olan bir
Ïstenen deñerle karëïlaëtïrïr.
stenen basïnç ile mevcut basïnç
arasïndaki sapma deñeri üzerinden,
konfigürasyona bañlï olarak brülörün
modülasyon derecesi veya brülör
kademesi hesaplanïr.
“Yüzey blöfü” fonksiyonu PLC'de
oransal bir kontrol üzerinden
gerçekleëir.
Suyun iletkenliñi bir elektrod ile
ölçülür ve analog sinyal olarak
PLC'ye aktarılır. “Tuz miktarï”nïn
istenen deñeri ve kontrol
parametresi bir kullanma ünitesi
üzerinden PLC'ye girilir. Tuz miktarï
yüksek ise, yüzey blöfü vanasï açïlïr
ve tuz içeren su tahliye edilir.
Dip blöf kontrolü
Su seviye kontrolü
Buhar kazanïnda seviye kontrolü
PLC'de, besi suyu pompalarïnïn
açïlïp kapatïlmalarï ile 2 nokta
kontrolü ëeklinde ya da oransal bir
besi suyu vanasï ile oransal olarak
gerçekleëtirilebilir.
Besi suyu pompalarïnïn açïlïp
kapatïlmasï ya da besi suyu
vanasïnïn konumunun ayarı ile
istenen su seviyesinin sabit kalmasï
için gerekli miktarda su kazana
aktarılır. Ïki adet besi suyu pompasï
kullanïlmasï durumunda, pompalarïn
biri arïzalandïñïnda diñeri devreye
girer.
Dip blöf vanasï, iki dip blöf alma
arasïnda geçen süre ve vananın
açma süresi deñerlerine bañlï olarak
PLC tarafïndan kontrol edilebilir.
PLC'de bir baca gazï klapesi kontrolü,
bir by-pass klapesi kontrolü ve ikinci
bir istenen deñerin (basïnç) devreye
girmesi gibi fonksiyonlar da
gerçekleëtirilebilir.
31
7.2
Vitocontrol
Degazöre
giden buhar hattı
Hava tahliyesi
çatı üzerinden
Emniyet ventili
tahliye hattı
Tüketiciye giden
buhar hattı
PI
LSH
PC
PZL
PS
LZL
LZL
LC
TI
8.0
LI
Vitomax 200 HS
QC
3.0
PI
8.2
M
M
6.10
8.1
Hatlar
Yüzey blöfü
Dip blöfü
Su seviye göstergesi
tahliye hattı
PI
Yüksek basınçlı
gaz hattında
çatı üzerinden
hava tahliyesi
Ham s
12.0
Numaralama
Buhar hattı
Tahliye hattı
3.0
KAZAN
8.1
Gaz armatür hattı
10.2
S
4.0
EKONOMÏZÖR
8.2
Sıvı yakıt armatür hattı
10.3
O
6.10
Numune suyu soñutucusu
9.0
TERMÏK SU ËARTLANDIRMA
11.0
B
7.2
Elektrik panosu
10.0
KÏMYASAL SU ËARTLANDIRMA
12.0
Y
D
8.0
YAKMA SÏSTEMÏ
10.1
Su yumuëatma sistemi
13.0
K
Besi suyu
Ham su
Yumuëak su
Gaz hattı
Sıvı yakıt hattı
Atık su
Kondens suyu
Dozajlama
Kumanda hattı
Resim 63: Bir buhar kazanï sisteminin komponentleri
32
Hava tahliyesi
çatı üzerinden
Hava tahliyesi
çatı üzerinden
Kondens suyu
PI
Hava tahliyesi
çatı üzerinden
PC
Dozajlama bañlantısı
Taëma
LC
Yumuëak su
9.0
LIS
TI
Dozajlama hattı
LS
Tüketiciden kondens
suyu dönüëü
LC
PI
Taëma
LA
LS
13.0
LI
PI
LS
Boëaltma
LA
QZ
10.0
su
10.1
11.0
10.2
Ham su
Hava tahliyesi
çatı üzerinden
Kimyasal kabı
10.3
Ham su
TC
TI
Kanalizasyona
Tanım
harfi
Ïlk harf olarak
Devam harfi olarak
Manuel
Yüksek
L
Seviye
Düëük
M
Motor
P
Basınç
Q
Kalite, analiz
Otomatik kontrol
C
ertlik dengeleme
H
Gösterge
I
Oksijen bañlayıcı
LÖF 'TANKI
Ç-No.
YÜZEY BLÖFÜ BASINÇ
DÜËÜRME KABI
S
KONDENS TANKI
V
Vana
Z
emniyet gereñi
kontrol eriëimi
T
Bu çizim bilgi içindir.
Doñrudan kazana bañlı olmayan komponentlerin sırası, Viessmann teslimat içeriñine dahil
olmayan komponentler ile hat ëeması sadece bilgi içindir.
Bu ëema bir sistem ëeması deñildir ve bu amaçla da kullanılamaz.
Kumanda panosu
Proje
Sıcaklık
Çift yakıtlı brülörlü ve entegre edilmië
ekonomizörlü buhar kazanı sistemi
Ölçek
1
Tarih
Plan içeriñi
Ïsim
Vitomax 200 HS için temel ëema
33
5 Tasarïm
5.1 Basïnç ve kapasite
Buharïn teknikte kullanïmïnda basïnç
deñerleri genelde bar olarak verilir.
Buhar kazanïnïn kapasitesi ise
kg/saat veya ton/saat (kg/h veya t/h)
olarak verilir. Bu deñer kazan için
mümkün olan daimi gücü gösterir ve
tip etiketinde belirtilir (Resim 65).
Kazan aksesuarlarï da bu kapasite
deñerine göre seçilir. Kazanïn
mümkün olan minimum kapasitesi
brülörün minimum kapasitesi
üzerinden tespit edilir.
Çalïëma basïncï
Kazanın buhar çıkıë añzïnda mevcut
olan basïnç, çalïëma basïncï olarak
tanïmlanïr. Bu basïncïn yüksekliñi
beslenmesi gereken tüketicilere
ve buharï dañïtmak için gerekli
ëebekenin nasıl tasarlandıñına
bañlïdïr. Kazanın buhar çıkıë
añzïndaki basïnç, tüketiciler için
gerekli olan basïnçtan daha yüksek
olmalïdïr.
Maksimum iëletme basïncï
Maksimum iëletme basïncï emniyet
ventilinin açma basïncïna eëittir ve
tip etiketinde belirtilir. Bu deñer
kazanïn iëletilmesine izin verilen,
mümkün olan maksimum basïncï
belirtir. Buhar kazanïnïn mümkün
olduñu kadar arïzasïz çalïëmasïnï
sañlamak için, çalïëma basïncï ile izin
verilen maksimum iëletme basïncï
arasïndaki fark, düëük basïnçlï buhar
kazanlarïnda en az 0,2 ile 0,3 bar
arasïnda ve yüksek basïnçlï buhar
kazanlarïnda ise, en az 1 ile 1,5 bar
arasïnda olmalïdïr.
Düëük ve yüksek basïnçlï buhar
kazanï ayïrïmï
Maksimum iëletme basïnçlarï en
fazla 1 bar olan kazanlar düëük
basïnçlï buhar kazanlarï olarak
tanïmlanïr. Ïëletme basïnçlarï
0,5 bar'a kadar olan kazanlar
Basïnçlï Kaplar Direktifi kapsamïna
girmezler ve “mühendislik
deneyimleri”ne göre projelen-
34
Resim 64: Yüksek basïnçlï buhar kazanï Vitomax 200 HS (4 t/h)
dirilirler. 0,5 bar ile 1 bar arasïndaki
kazanlar Basïnçlï Kaplar Direktifi'ne
göre projelendirilirler, fakat bu
kazanlar için istenen koëullar 1 bar'ïn
üzerindeki yüksek basïnçlï buhar
kazanlarïna göre daha azdïr.
Donanïmalarï ve kurulumlarï için de
daha kolay koëullar istenebilir.
Düëük basïnçlï buhar kazanlarïnïn
kullanïm alanlarï için örnekler:
– Ekmek fabrikalarï
– Et fabrikalarï
– Buharlï ïsïtma sistemleri
Yüksek basïnçlï buhar kazanlarï izin
verilen maksimum iëletme basïnçlarï
1 ile 25 bar arasïnda olan büyük su
hacimli kazanlar olarak üretilir.
Yüksek basïnçlï buhar kazanlarïnïn
kullanïm alanlarï için örnekler:
– Gïda endüstrisi
– Kañït endüstrisi
– Ïlaç endüstrisi
– Ïnëaat malzemeleri endüstrisi
Resim 65: Tip etiketi
Tasarïm
Buhar kapasitesinin belirlenmesi
Bu nedenle hangi tüketicilerin kazan
tarafïndan beslenmesi gerektiñi ve
buhar gereksiniminin ne kadar
olduñu bilinmelidir. Üretim için
gerekli buhar miktarïnïn yanï sïra,
termik su ëartlandïrmasï veya ïsïtma
buharï gibi sistemin kendi tüketimi
için gerekli buhar miktarï da dikkate
alınmalıdır. Kazan için gerekli
minimum kurulum kapasitesi
eëzaman faktörü dikkate alïnarak
kïsmi kapasiteler toplanarak
hesaplanïr (Resim 66).
Ayrıca sistem iëleticisi ile kullanïma
hazïr olma ya da arïza veya bakïm
esnasïnda buhar mevcudiyeti ve
yedek kazan gibi konular da
görüëülmelidir. Böylece buhar
ihtiyacï birden fazla kazana uygun bir
ëekilde dañïtïlabilir.
5.2 Buhar kazanï sisteminin enerji
gereksinimi
Bir buhar kazanï sisteminin
enerji gereksinimi genelde ana
komponentlerinin tahrik ünitelerinin
elektrik gücü üzerinden hesaplanïr.
Aëañïda ana tüketiciler kïsaca
tanïmlanmaktadïr.
F katsayısı
Kazandan kapasitesinin üzerinde
buhar çekildiñinde, buhar ile birlikte
su damlacïklarï da sisteme gider.
Bu durum sadece buharïn kalitesini
düëürmekle kalmaz, armatürleri ve
buhar borularïndaki diñer
ekipmanlarï da hasara uñratır. Ayrïca
buhar basïncïnïn düëmesinden
dolayï kazanïn sïcaklïñï düëer ve
tüketicilerin yeterli miktarda buharla
beslenememesi durumu oluëabilir.
Ïëletme basıncı [bar]
Ekonomizörsüz
Ekonomizör ile, kazan verimi: %94
Resim 66: Buhar kapasitesi üzerinden ısı yükünün belirlenmesi
Isı yükü kW = F katsayïsï • Buhar kapasitesi (kg/saat)
Örnek:
Buhar kapasitesi: 10000 kg/saat, iëletme basïncï: 12 bar
Ekonomizörsüz iëletme:
F katsayïsï = 0,732 (diyagrama bakïnïz) ile 7320 kW'lik bir ısı yükü (brülör kapasitesi) elde edilir.
Ekonomizörlü iëletmede (kazan verimi %94): F katsayïsï = 0,697 (diyagrama bakïnïz) ile 6970 kW'lik
bir ısı yükü elde edilir.
Buhar kazanları için kazan besi suyu
pompalarï
Pompa motorunun gücü buhar
üreticisinin maksimum iëletme
basïncïna ve su miktarïna (debiye)
bañlï olarak hesaplanïr.
Pompanïn kendi elektrik tüketimi
belirli bir zamandaki iëletme
basïncïna ve buhar kapasitesine
göre deñiëir.
Bu deñer aëañïdaki formüle göre
hesaplanïr:
•
P
P
•
V
ρ
H
η
ρ·g·H·V
= ––––––––––––
η
= Güç gereksinimi [W]
= Debi deñeri [m3/s] ïsïtma gücü
ve gidië ile dönüë arasïndaki
sïcaklïk farkï Δt üzerinden
hesaplanïr
= Suyun yoñunluñu [kg/m3]
= Basma yüksekliñi [m]
= Pompanïn verimi
Burada pompa gücünün hem basma
yüksekliñi hem de debiyle doñru
orantïlï olduñu görülmektedir.
35
Tasarïm
Buhar kazanında brülör sistemi
Yakït türüne bañlï olarak farklï
tüketiciler mevcuttur:
– Brülörün yakma havasï bir fan
tarafïndan kazan dairesinden
veya doñrudan bir kanal sistemi
üzerinden kazan dairesinin
dıëından temin edilir.
– Sïvï yakïtlarda (örn. motorin) ayrïca
brülörün yüksek basïnç pompalarï
da elektrik enerjisi ile
beslenmelidir.
Elektrik tüketen diñer cihazlar
Kazan sistemi devre dïëï kaldïñïnda,
baca gazï kanalïnïn elektrikli bir baca
gazï klapesi ile kapatılması talep
edilebilmektedir. Bu önlem kazanïn
soñumasïnï geciktirir.
Buhar kazanından alïnan buhar,
tüketicilerin beslenmesi ve ïsïtma
amacï ile kullanïlïr. Oluëan kondens
suyu çoñu durumlarda kondens
tanklarïnda toplanarak elektrikle
çalïëan kondens pompalarï ile buhar
kazanï sistemine geri pompalanïr.
Kondens suyu pompasïnïn elektrik
gücü de 35. sayfadaki formüle göre
hesaplanïr.
Diñer elektrik tüketicileri arasïnda
kimyasal su ëartlandïrma üniteleri,
kapatma armatürleri ve kontrol
vanalarï için servo motorlar, sïvï yakït
sistemindeki ring hattï pompalarï,
ilave su kontrolü için solenoid
vanalar ve acil durum ïëïklarï, dïë
mekanlarïn aydınlatılması, elektrik
panosu aydınlatması gibi küçük
tüketiciler sayïlabilir.
Sistemin kendi tükettiñi elektrik
enerjisi gereksinimini minimum
dereceye düëürmek için çoñu zaman
frekans konvertörlü tahrik üniteleri
kullanïlïr. Örneñin bir pompanïn
debisi yarïya düëürüldüñünde,
pompanïn gerekli tahrik gücü sekizde
bire düëmektedir.
Sistem tasarımı yapılırken buharïn
kullanïlacañï sistemin analizi frekans
konvertörü kullanma konusunda
karar vermek için önemli bir
koëuldur.
Sistemin kendi buhar gereksinimi
Buhar sistemi, kendi iëletmesi için
termik su ëartlandırma sisteminde
ısıtma buharına ihtiyaç duyar.
Kimyasal su ëartlandïrma
ünitesinden gelen yaklaëïk 10 °C
sïcaklïñïndaki ilave su ile tüketiciden
dönen yaklaëïk 85 °C'deki kondens
suyu buhar ile 102 °C'ye kadar ïsïtïlïr
ve suda çözülmüë olan gazlar gaz
alma sistemi (degazör) üzerinden
atmosfere atïlïr.
Kimyasal su ëartlandïrma
ünitesinden gelen ilave su sistemde
oluëan su kayïplarïnïn yerine
kullanïlïr. Bu kayïplara yüzey
ve dip blöf kayïplarï ile buhar
tüketicilerindeki kondens suyu
kayïplarï da dahildir.
Ïlave su oranï ne kadar yüksek
olursa, ïsïtmada kullanïlmak üzere
gerekli buhar miktarï da o kadar
yüksek olur. Tahliye edilen su buharï
da kayïp sayïlïr ve ilave su ile
dengelenmelidir.
36
Özetlemek gerekirse:
Bir sistemin kendi gereksinimini
tespit etmek için daima sistemin
kapasitesi ve sistemin anlïk iëletme
durumu tanımlanmalıdır!
Tasarïm
5.3 Kazan besi suyu seviyesinin
kontrolü
Tüketiciye giden buhar
Kazan besi pompalarï buhar kazanïnï
gerekli buhar kapasitesine uygun
besi suyu ile beslerler. Oransal ve
iki noktalı seviye kontrolü olmak
üzere iki farklï kontrol tipi mevcuttur.
Kontrol deñeri olarak buhar
kazanïnïn su dolum seviyesi
kullanïlïr.
Baca
Kumanda panosu
Ïlave su
Buhar kazanı
Degazör sistemi
Kimyasal su
ëartlandırma
(yumuëatma)
Kazan
besi suyu
pompası
Ham su
Dip blöf vanası
Ïki noktalı su seviye kontrolü
Kondens tankı
Soñutma suyu
Su seviyesi sabit olarak
ayarlanabilen iki kumanda noktasï
(“Pompa kapat” ve “Pompa aç”)
üzerinden kontrol edilir. Seviye
elektrodunun sinyali pompaya etki
eder (Resim 67).
Yüzey blöfü
basınç düëürme
kabı
Blöf tankı
Tüketiciden gelen kondens suyu
Kanalizasyon
Resim 67: Ïki noktalı seviye kontrolü
Ïki yollu motorlu vana ile oransal su
seviye kontrolü
Bu kontrolün amacï, kazandaki su
seviyesini önceden ayarlanmïë olan
bir istenen deñere yakïn olarak
tutmaktïr. Gerçek deñer bir seviye
elektrodu üzerinden sürekli olarak
tespit edilir ve bir kontrol ünitesinde
istenen deñerle karëïlaëtïrïlïr. Buhar
çekiëindeki deñiëimlerde iki yollu
motorlu vana oransal olarak açïlïp
kapatïlarak su seviyesi istenen
konuma getirilir. Belirli bir miktardaki
besi suyu ise bir by-pass hattï
üzerinden besi suyu tankïna
gönderilir. Bu minimum debi ile
pompanïn hasara uñramaması
sañlanïr (Resim 68).
Tüketiciye giden buhar
Baca
Kumanda panosu
Ïlave su
Buhar kazanı
Degazör sistemi
Kimyasal su
ëartlandırma
(yumuëatma)
Besi suyu
debi ayar
vanası
By-pass
Kazan
besi suyu
pompası
Ham su
Dip blöf vanası
Soñutma suyu
Yüzey blöfü
basınç düëürme
kabı
Blöf tankı
Kondens tankı
Tüketiciden gelen kondens suyu
Kanalizasyon
Resim 68: Ïki yollu motorlu vana ile oransal su seviye kontrolü
37
Tasarïm
Üç yollu motorlu vana ile oransal su
seviye kontrolü
Kazan besleme debisi belirli bir debi
deñerinin altïna düëtüñünde, by-pass
hattï pompa için gerekli minimum
debiyi sañlayacak (ısınmayı önlemek
için) kadar açïlïr (Resim 69).
Tüketiciye giden buhar
Baca
Kumanda panosu
Ïlave su
Buhar kazanı
Degazör sistemi
Kimyasal su
ëartlandırma
(yumuëatma)
By-pass
Devir kontrollü pompa ile oransal su
seviye kontrolü
Bu kontrolün amacï, kazandaki su
seviyesini önceden ayarlanmïë
olan bir istenen deñere yakïn
olarak tutmaktïr. Buhar çekiëindeki
deñiëimlerde, istenen su seviyesine
ulaëmak için pompa hïzï kademesiz
olarak ayarlanır (frekans konvertörü
üzerinden) ve deñiëken ihtiyaca göre
kontrol edilir. Ïhtiyaca bañlï hïz
optimizasyonu sayesinde elektrik
enerjisinden de tasarruf edilir.
Burada ayrïca kazan önünde motorlu
vana kullanïlmasïna da gerek kalmaz
(Resim 70).
Besi suyu debi
ayar vanası ve
by-pass
Dip blöf vanası
Kazan
besi suyu
pompası
Kondens tankı
Soñutma suyu
Yüzey blöfü
basınç düëürme
kabı
Blöf tankı
Kanalizasyon
Ham su
Tüketiciden gelen kondens suyu
Resim 69: Üç yollu motorlu vana ile oransal su seviye kontrolü
Tüketiciye giden buhar
Baca
Kumanda panosu
Ïlave su
Buhar kazanı
Degazör sistemi
Kimyasal su
ëartlandırma
(yumuëatma)
By-pass
Kazan
besi suyu
pompası FU
Ham su
Dip blöf vanası
Soñutma suyu
Yüzey blöfü
basınç düëürme
kabı
Blöf tankı
Tüketiciden gelen kondens suyu
Kanalizasyon
Resim 70: Devir kontrollü pompa ile oransal su seviye kontrolü
38
Kondens tankı
Tasarïm
5.4 Türkiye'de basïnçlï buhar
kazanlarïnïn ruhsat alma iëlemi ve
buhar kazanı iëletilmesi
Türkiye’de Ïëçi Sañlıñı ve Ïë Güvenliñi
Tüzüñü’ne göre buhar kazanları için
iëletme izni alınması gerekmektedir.
Her iëveren, iëyerinde iëçilerinin
sañlıñını ve ië güvenliñini sañlamak
için, bu tüzükte belirtilen ëartları
yerine getirmek, araçları eksiksiz
bulundurmak ve gerekli önlemleri
almakla yükümlüdür.
Her buhar kazanı imalatçısı firma,
kazanın bütün teknik karakteristiñini
gösteren ve muayenesinin hükümet
veya mahalli idarenin kabul ettiñi
teknik elamanlar tarafından
yapıldıñını belirten bir belgeyi alıcıya
verecek, iëveren de bu belgeyi
istenildiñinde ilgililere gösterecektir.
Ïëyerinde kullanılan bütün kazanlar
yangına ve patlamaya karëı dayanıklı
ayrı bir bölmede veya binada olacak
ve kazan dairesinin üstündeki katta
iëçi çalıëtırılmayacaktır.
Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı
maddelerle çalıëılan iëyerlerindeki
kazan dairelerinin diñer atelyelere
açılan pencere ve kapıları
bulunmayacaktır. Daha detaylı
bilgi için Ïëçi Sañlıñı ve Ïë Güvenliñi
Tüzüñü dikkate alınmalıdır.
Buhar kazanlarının iëletilmesi:
Kazanlar ehliyeti hükümet veya
mahalli idareler tarafından kabul
edilen kiëiler tarafından iëletilecektir.
Kazanların iëletilmesi ile ilgili
çalıëmalarda, aëañıdaki tedbirler
alınacaktır (daha ayrınıtlı bilgi için
TS 2025 “Buhar kazanları iëletme,
muayene ve bakım genel kuralları”
dikkate alınmalıdır):
1) Kazan dairelerine sorumlu, ilgili
ve yetkililerden baëka kimse
girmeyecektir.
2) Kazanlar yakılmadan önce
kazancı tarafından tüm vanaların,
klapelerin, kapakların, emniyet
subaplarının durumu, yakıt ve su
miktarları ve iëletme ile ilgili bütün
hususlar gözden geçirilecek ve
kontrol edilecektir.
3) Kazanlar ilk ateëlemede sıcaklıñın
birden yükselmesine engel olacak
ëekilde ve yavaë yavaë
yakılacaktır.
4) Yakıt olarak sıvı veya gaz
maddeler kullanılan kazanların
yakılmasından önce ocañın içinde,
beklerin añzında veya yakınında ve
kazanın etrafında dökülmüë yakıt
bulunmayacak ve ocañın içi hava,
gaz veya akaryakıtın patlayıcı
karıëımları bulunmayacak ëekilde
iyice havalandırılmıë olacaktır.
5) Kazanların devreye girmesinde
ana çıkıë vanası açılmadan önce
emniyet ventili kontrol edilecek,
boru tesisatı üzerindeki hava çıkıë
vanaları hava boëaltılıncaya kadar
açık tutulacak ve kazan gerekli
basınç ve sıcaklıña ulaëtıktan
sonra, ana çıkıë stop valfı yavaë
yavaë açılacaktır.
6) Kazanın emniyet subapları,
vardiya deñiëiminde kontrol
edilecektir.
7) Söndürülen kazan sıcaklık ve
basınç normale dönünceye kadar
boëaltılmayacak ve kazancı
kontrola devam edecektir.
39
Tasarïm
5.5 Çok kazanlï sistemler
Buhar kazanï sisteminde sürekli
buhar üretimi sañlanabilmesi için
(örn. endüstriyel tesislerde) veya
belirli zamanlardaki farklï buhar
ihtiyaçlarına (gece/gündüz, yaz/kïë)
cevap verebilmek için çok kazanlï
sistemler kullanïlïr. Bir sistemde kaç
adet ve hangi kapasitelerde kazan
kullanïlacañï emniyet ile ilgili bir
konu deñildir. En düëük iëletme
maliyetine ulaëarak besleme
devamlılıñının sañlanmasï ile ilgilidir.
Tek kazanlï bir sistemde kazanïn
kapasite aralïñïnïn brülörün
kontrol aralïñïna bañlï olduñu
untulmamalïdïr. Gaz yakïtlï modern
brülörler kapasitelerinin yaklaëïk
%10'una kadar kontrol edilebilirler.
Buhar ihtiyacı bu kontrol aralïñïnïn
altïnda ise, kazan kesintili iëletme
durumuna geçer. Bu sayede ihtiyacı
karëılayacak bir buhar beslemesi
sañlanmïë olur.
Çok kazanlï sistemlerde kazanlar
sıralı çalïëtïrïlïr. Kazanlarïn sïralï
olarak çalïëtïrïlmasï sayesinde buhar
ihtiyacına bañlï ekonomik bir iëletme
ve yüksek bir buhar besleme
güvencesi sañlanïr. Brülörün ëalt
sayïsïnïn düëük olmasï ve kazanïn
orta yük aralïñïnda yani düëük baca
gazï kayïplarï ile çalïëtïrïlmasï
sayesinde ekonomik bir iëletme
sañlanïr.
Her kazanda kendine ait bir kazan
kontrol ünitesi mevcuttur ve kazan
diñerlerinden bañïmsïz olarak kontrol
edilip iëletilebilir. Kontrol ünitesi
olarak bir PLC kontrol ünitesi
kullanïlmalïdïr. Kazanların kaskad
kontrol ünitesi de bir PLC kontrol
ünitesidir ve her kazanın kontrol
ünitesi ile iletiëim halindedir.
40
Resim 71: Polonya'daki AMH Chorzow Hastanesi’nde buhar temini. 2,4 t/h (8 bar) kapasiteli üç
yüksek basïnçlï buhar kazanï Vitomax 200 HS ile ïsïtma sistemi, çamaëïrhane ve sterilizasyon ünitesi
buhar ile beslenmektedir.
PLC kaskad kontrol ünitesi üzerinden
bir kïlavuz kazan ve diñer sïra
kazanlar tespit edilir. Bakïmda olan
kazanlar veya buhar ihtiyacının uzun
süreli olarak düëük olduñu
durumlarda kapatïlarak korunmaya
alïnan kazanlar sïra kumandasïndan
çïkartïlmalïdïr. Kïlavuz kazan kaskad
kontrol ünitesindeki programa bañlï
olarak ayarlanan bir zaman
aralïñïnda ve sïrayla otomatik olarak
deñiëtirilir. Çalïëmakta olan bir kazan
önceden belirtilen bir süre içerisinde
gücünün %80'i ile çalïëtïñïnda,
sıradaki bir kazan devreye alïnïr.
Sïra kazanïn brülörü devreye girer
ve sistem basïncïna eriëildikten
sonra motorlu buhar vanasï açïlïr
ve böylece sïra kazan da ortak buhar
hattïnï besler.
Bir kazanïn gücü, örneñin %35'in
altïna düëtüñünde, bu kazan kapatïlïr.
Sïra kazan böylece devre dïëï kalïr ve
motorlu buhar vanasï kapanïr.
Sïra kazanlar ikinci bir kontrol
basïncï altïnda beklerler. Bu basïnç
gerekli buhar sistemi basïncïndan
daha düëüktür. Bu sayede kazan
talep edildiñinde hïzlï bir ëekilde
devreye girebilir ve kazan durma
korozyonlarïna karëï korunmuë olur.
Sïralï kazan kontrolü için gerekli tüm
ayar deñerleri sisteme göre tespit
edilmeli ve PLC üzerinden
girilmelidir.
6 Yerleëtirme
6.1 Kazan dairesi
Temel koëullar
Kazan sistemleri binalarda donmaya
karëı korumalı, tozsuz ve su
damlamayan mekanlara
yerleëtirilmelidir. Kazan dairesinin
sïcaklïñï 5 ila 40 °C arasïnda
olmalïdïr. Yeterli derecede
havalandïrïlmasï (yakma havasï
beslemesi) sañlanmalïdïr. Hava
ile birlikte korozyona sebep olan
bileëimler (örn. klor ve halojen
bileëikleri) emilmemelidir.
13
14
4
3
5
1
12
6
Zemin düz ve yeterli taëïma
kapasitesine sahip olmalïdïr.
Taëïma kapasitesi tespitinde
maksimum iëletme añïrlïñï, yani
kazanïn su ile dolu durumu ve monte
edilmië komponentler de dikkate
alınmalıdır. Kazanlar özel kaideye
gerek olmadan da yerleëtirilebilirler.
Fakat kazan dairesinin
temizlenebilmesi için bir kaide
hazïrlanmasï uygundur.
2
7
11
10
9
8
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Yüksek basınçlı buhar kazanı
Brülör
Kumanda panosu
Dip blöf
Besi suyu pompası (yerleëtirmede pompa emië
añzında gerekli statik yükseklik dikkate alınmalıdır)
Baca gazı borusu
Blöf tankı
Degazörlü besi suyu tankı
(termik su ëartlandırması)
Buhar kollektörü
Dozajlama
Kimyasal su ëartlandırma
Baca sistemi
Hava tahliye menfezi
Yakma havası menfezi
Resim 72: Bir kazan dairesi örneñi
Yönetmelikler
Bayındırlık Bakanlıñı Yapı Ïëleri –
Makina Tesisatı – Genel Teknik
Ëartnamesi’ne göre 0,5 bar'dan daha
yüksek basınçlı buhar ve kızgın su
kazanlarının meskun hacimlerin
altına yerleëtirilebilmesi için aranan
ëart,
Su hacmi (m3) x Ïëletme basıncı (bar)
≤ 10
ëeklindedir. Bu ëartı sañlamayan
güçteki kazanlar için üzerinde kat
bulunmayan ayrı bir kazan dairesi
yapılması zorunluluñu vardır.
Belediyelerin Ruhsat Denetim
Müdürlüñü kurallarına göre kazanlar
iëletme basıncı ve su hacimlerine
bañlı olarak üç sınıfa ayrılırlar
(Daha detaylı bilgi için MMO’nın
Yayın No. MMO/2003/282-2’ye
baëvurulmalıdır).
I. sınıf kazanlar
Kazan dairesi üzerine kat yapılamaz.
Kazan daireleri mesken ve genel
kullanım amaçlı binalara en az 20 m
mesafede olacaktır. 20 m’den yakın
yapılması gereken yerlerde koruma
duvarı yapılacaktır.
I. sınıf kazanlar V x (T-100) ≥ 200
II. sınıf kazanlar
Kazan dairesi mesken ve genel
kullanım amaçlı binalara en az 10 m
uzakta yapılacaktır veya kazanlar
45 cm kalınlıñında bir duvarla
ayrılmak kaydı ile meskun binalar
içine de koyulabilirler.
II. sınıf kazanlar V x (T-100) < 200
III. sınıf kazanlar V x (T-100) ≤ 50
Burada V = kazan su hacmi (m3) ve
T = iëletme basıncına karëılık gelen
doymuë buhar sıcaklıñı (°C) dir.
III. sınıf kazanlar
Mesken sayılan her türlü bina içine
koyulabilirler.
41
Yerleëtirme
6.2 Gürültü önleme
Gürültü kaynaklarï
Ses deyince, katï maddelerdeki
(gövde titreëimleri) ve hava (hava
titreëimi) ile sïvïlar gibi esnek
maddelerdeki mekanik titreëimler ve
dalgalar anlaëïlïr. Bu titreëimler
belirli frekanslarda (= bir saniyedeki
titreëim sayïsï) oluëmaktadïr. Ïnsan
kulañï yaklaëïk 16 Hz (bas sesler)
ile yaklaëïk 16000 Hz (tiz sesler)
arasïndaki titreëimleri algïlayabilir.
Ïnsanlarï rahatsïz eden her türlü
ses gürültü olarak tanïmlanïr.
Gürültü emisyonunun rahatsïzlïña
sebep olmamasï için gürültüye karëï
korunma yönetmelikleri bazı
ülkelerde yasalaëtïrïlmïëtïr. Bunlara
örnek olarak Almanya'da BImSchG,
TA-Lärm, DIN 4109, DIN 45 680,
VDI Direktifi 2058 verilebilir. Bu
yönetmeliklerde ortamlara ve
saatlere bañlï olarak sïnïr deñerler
ve bunlarï ölçme ve deñerlendirme
yöntemleri tarif edilmektedir.
Resim 73: Titreëim seslerinin yalïtïmï
Kazan sistemlerinde oluëan sesler
genelde aëañïdaki gruplara
ayrïlabilir:
– Yanma sesleri
– Brülör fanï sesi
– Titreëim seslerinin yayïlmasï
Çoñunlukla yanma iëleminde oluëan
hava sesi brülör, kazan ve baca gazï
yollarï üzerinden yayïlïr.
Titreëim sesleri kazan sistemindeki
mekanik titreëimlerden oluëur ve
özellikle kaideler, duvarlar ve baca
sisteminin cidarlarï üzerinden
aktarïlïr. Burada oluëan ses basınç
seviyesi frekansa bañlï olarak 50 ile
140 dB(A) arasïnda deñiëebilir.
42
Gürültü önleme örnekleri
Ses yutucu altlıklar sadece belirli
bir taëïma kapasitesine kadar teslim
edilebilir. Bunun üzerinde ise,
sadece yüzer kaide vb. gibi
uygulayïcïya ait önlemler gereklidir.
1. Titreëim seslerinin yalïtïmï
Ses yutucu altlïklar kazan
gövdesinde oluëan titreëimlerin
zemin üzerinden aktarïmïnï önlerler
(Resim 73).
Yerleëtirme
2. Baca gazï susturucusu
Baca gazï susturucularï yanma
seslerinin sönümlenmesinde
kullanïlïr (Resim 74). Susturucularïn
etkin bir ëekilde çalïëabilmeleri için
tipleri kazan/brülör kombinasyonuna,
baca gazï sistemine ve bacaya uygun
olarak seçilmelidir.
Kazan dairesinin boyutlarï
planlanïrken, baca gazï
susturucularïnïn oldukça fazla bir
yer kapladïklarï göz önünde
bulundurulmalïdïr.
3. Baca gazï borusu kompanzatörleri
Baca gazï borusu kompanzatörleri
ile kazan-brülör ünitesinde oluëan
ses titreëimlerinin baca gazï sistemi
üzerinden binaya taëïnmasï önlenir.
Kompanzatörler ayrïca baca gazï
borularïnïn ïsïl genleëmelerini de
karëïlayabilir (Resim 75).
Resim 74: Baca gazï susturucusu
4. Brülör fanï için ses yutucu
kapaklar
Ses yutucu kapaklar brülör fanï
seslerini yalïtmak için kullanïlïr.
Böylece genelde kazan dairesindeki
gürültüyü azaltmak için kullanïlïr
(Resim 76).
5. Besleme ve tahliye havasï
menfezleri
Susturuculu besleme ve tahliye
havasï menfezleri brülörü doñrudan
yakma havasï ile beslerler ve kazan
dairesinde oluëan seslerin
havalandïrma menfezleri üzerinden
dïëarïya aktarïlmasïnï önlerler
(Resim 77).
Sonradan çok masraflï önlemler
alïnmasïna gerek kalmamasï için
gürültü önleme önlemlerinin daha
tasarım aëamasında öngörülmesini
önermekteyiz. Burada ideal bir
çözüm bulmak için mimarlar,
iëveren, projeciler ve uzman firmalar
arasïnda sïkï bir iëbirliñi kurulmasï
ëarttïr.
Gürültü emisyonu sınırlarını açïklïña
kavuëturmak için yetkili makamların
yönetmeliklerine baëvurulmalıdır.
Resim 75: Baca gazï borusu kompanzatörü
Resim 76: Brülör fanï için ses yutucu kapak
Resim 77: Kazan dairesinde susturuculu
besleme havasï menfezi
43
Yerleëtirme
6.3 Nakliye
Büyük su hacimli kazanlar kara
yolu, demir yolu ve deniz yolu
ile taëïnabilir. Ambalaj, nakliye
aracïnïn koëullarïna uygun olarak
tasarlanmalıdır. Gerektiñinde kazan,
özellikle hasara uñrayabilecek olan
izolasyon ve dıë sac olmadan da sevk
edilebilir.
Brülör, kontrol tekniñi ve armatürler
gibi aksesuarlarï nakliye hasarlarïna
karëï korumak için bu donanïmlar
ayrïca ambalajlanïp sevk edilmelidir.
Bu yöntemin diñer bir avantajï
nakliye boyutlarïnïn daha
az olmasïdïr. Aksesuarlar normal
durumlarda buhar kazanï
kurulduktan sonra monte edilir.
Resim 78: Bir buhar kazanïnïn nakliyesi
Buhar kapasitesi ne kadar fazla ise,
kazanïn taëïnmasï da o kadar zordur.
Bazï durumlarda nakliye firmalarï
uygun bir güzergah (yolların
geniëliñi, köprülerden geçië, yollarïn
taëïma kapasiteleri vb.) ve trafik
eskortu olanañïnï (özel nakliyatlar)
da dikkate almalïdïr.
Proje sahibi ya da inëaat firması
ëantiyede kazanïn kazan dairesine
giriëi için gerekli yollarï
hazïrlamalïdïr. Bu yolun taëïma
kapasitesi kazan için yeterli olmalïdïr
(toprak altïnda tank, yer altï garajï vb.
bulunmamalïdïr). Bunlarïn dïëïnda
nakliye aracï için yeterli hareket ve
manevra olanañï mevcut olmalïdïr.
Kazanï ve aksesuarlarï araçtan
indirmek ve añïr cihazlarï (örn.
brülör, pompalar, armatürler,
kumanda tertibatï) taëïmak
için uygun vinçler hazïr
bulundurulmalïdïr.
44
Resim 79: Isï yalïtïmï ve dıë sac olmadan kazanın nakliyesi
Yerleëtirme
6.4 Kazan dairesine girië
Kazanïn ve diñer komponentlerin
kazan dairesine giriëi için yeterli
büyüklükte bir açïklïk öngörülmelidir.
Bu açïklïk kazan dairesinin çatısında
olabilir veya büyük bir kapï
kullanïlabilir.
Nakliye maliyetinin en aza indirilmesi
için girië yollarï mümkün olduñu
kadar kïsa ve serbest olmalïdïr.
Burada da taëïma kapasitesinin
yeterli olmasïna dikkat edilmelidir.
Vinçler montaj yerine çok yakïn
olarak yerleëtirilebilmelidir. Vinçler,
kaldırılacak yükler ve aëïlacak
yükseklikler ile geniëlikler için uygun
boyutlarda olmalïdïrlar. Vinçler için
sañlam bir yerleëtirme alanı mevcut
olmalïdïr. Gerektiñinde girië yollarïnï
tamamen veya kïsmen kapatmak da
gerekebilir.
Resim 80: Büyük bir kazanïn kazan daireye giriëinde deneyim gereklidir.
Resim 81: Kazan dairesine girië çoñu zaman
hassas bir iëtir
Resim 83: Kazanïn içeriye çatıdan giriëi
Resim 82: Isï yalïtïmï ve dıë sac olmadan kazan
dairesine girië
Resim 84: Estonya'da bir Vitomax 200 HS (Tip M237) kazanïn yerleëtirilmesi
45
7 Ïëletme
7.1 Ïëletme türleri
TRD'ye göre, donanïma bañlï olarak
yüksek basïnçlï buhar kazanï
sistemlerinde birden fazla iëletme
olanañï mevcuttur.
1. Sürekli olarak gözetimli iëletme
Bu iëletme türünde kazan çalïëïrken
bir operatör tarafïndan sürekli olarak
gözetlenmelidir. Bu ëekilde, su
seviye ve basïnç ayarï için otomatik
tertibatlara gerek yoktur.
Bu ayarlar operatör tarafïndan
yapïlabilir.
2. Sïnïrlï gözetimli iëletme
Bu iëletme türünde operatör her
iki saatte bir kazan sisteminin
durumunu kontrol etmelidir. Bu
kazanlar su seviyesi ve basïnç için
kontrol tertibatlarï ile donatïlmïë
olmalïdïr.
3. Belirli bir süre gözetimsiz olarak
düëük iëletme basïncïnda iëletme
Gözetimsiz iëletme türünde buhar
kazanï 1 bar emniyet basïncï ile
çalïëtïrïlïr. Bu iëletme türü için
kazanda ayrïca emniyet ventili,
basïnç regülatörü, basïnç sïnïrlayïcï,
manometre gibi donanïmlar
bulunmalïdïr.
46
4. 24 saat gözetimsiz iëletme
(24h GZÏ)
Buhar kazanï tam otomatik olarak
çalïëmalï ve en düëük su seviyesinde
su seviye sïnïrlandïrmasï için iki adet
kendi kendini denetleyen emniyet
donanïmïna sahip olmalïdïr. Brülör
de ilave emniyet donanïmlarï ile
gözetimsiz iëletme için uygun
olmalïdïr.
5. 72 saat gözetimsiz iëletme
(72h GZÏ)
Burada 24 saat gözetimsiz iëletmeye
ek olarak yüksek su seviyesi ayrï
bir ëalt güçlendiricisi üzerinden
sïnïrlandïrïlmalïdïr. Bunun dïëïnda
kazan suyunun iletkenliñini ölçmek
için maksimum sïnïrlayïcïlar, su
kalitelerini (ilave su, kondens suyu)
denetleme tertibatlarï ve kumanda
panosu için ek talepler de
istenmektedir.
Yeni sistemlerde kazanlar emniyet
tekniñin günümüzdeki geliëmië
durumu ve güvenilirliklerinden
dolayï 24 veya 72 saatlik GZÏ için
donatïlmaktadïr. Burada genel eñilim
72 saatlik GZÏ ile iëletilen sistemlere
doñru yönelmektedir.
1'den 3'e kadar tanïmlanan iëletme
türleri bugün artïk hemen hemen hiç
kullanïlmamaktadïr. GZÏ iëletme
koëullarï için aëañïdaki uyarïlar
dikkate alïnmalïdïr.
Operatör iëletme talimatïnda
belirtilen kontrol iëlemlerini
gerçekleëtirmeli ve iëletme defterine
kaydederek imzasï ile onaylamalïdïr.
Kontrol aralïklarïna uyulmasï için
uyarı veren bir program saati
kullanïlmasï zorunlu deñildir.
Ayrïca, operatör tarafïndan kontrol
edilmeyen kontrol ve emniyet
tertibatlarïnïn bir uzman firmaya,
örneñin Viessmann Teknik
Servisi’ne, kontrol ettirilmesi gerekir.
Bu sistemlerde operatörün görevleri
arasïna bakïm çalïëmalarï da dahildir
ve bu nedenle operatörlerin normal
sistemlere göre daha fazla bilgi
sahibi olmalarï gerekir.
Kazan verilerini modern kontrol
sistemleri (örneñin PLC) ile bañlantïlï
olarak bir üst seviyedeki bina
otomasyon sistemine aktarmak
mümkündür. Kontrol iëlevleri
buradan tetiklenebilir. Çift yakïtlï
sistemlerde otomatik bir yakït
deñiëtirme olanañï da mevcuttur.
Kazanïn bir emniyet gereñi olarak
kapanmasïndan sonra resetlenmesi
daima doñrudan ilgili kazanda
yapïlmalïdïr.
Ïëletme
7.2 Ïëletme ile ilgili standartlar ve
yönetmelikler
Bu kurallarïn tümü ëu anda tamamen
hazïr olmadïñïndan, buhar kazanlarï
için TRD geçerliliñini korumaktadïr.
Yeni sistemlerin iëletilmesi
için “Devreye alma öncesi
kontrol” ëarttïr. Kategori III ve
IV kazanlarda bu kontrol yetkili
denetim kurumu tarafïndan
gerçekleëtirilmelidir.
Devreye almaya, kazanïn
kullanïlmasï konusunda eñitilmië
personelin mevcut olmasï da
dahildir. Almanya’da yüksek basïnçlï
sistemler için bu kiëiler BMA
tarafïndan onaylanmïë bir kursu
(bu kurslar genelde TÜV tarafïndan
verilir) tamamlayan kazan
bekçileridir. Bu iëi, gördükleri
eñitimden dolayï gerekli bilgilere
sahip kiëiler de yapabilir.
Ïëletme kïlavuzunun kullanïlmasï da
kazanïn iëletilmesi konusuna aittir.
Ïëletme kïlavuzunda operatörler için
iëletme, bakïm ve servisle ilgili
gerekli tüm bilgiler mevcut olmalïdïr.
Bu kïlavuzda ayrïca, operatörlerin
hangi kazan donanïmlarïnda hangi
zaman aralïklarïnda ne gibi
çalïëmalar yapïlacañï da bir liste
halinde verilmelidir (Resim 85).
Iëletme
Grup IV'e ait buhar kazanları için
Ek-1
Baskı Haziran 1983 (8/93 deñiëtirilmedi)
Buhar kazanı sistemi kontrol listesi (buhar ve kızgın su kazanı)
Emniyet ventilleri
3.2.2
Su seviye göstergesi
3.2.3
Kumanda panosundaki su seviye göstergesi
3.2.4
Doldurma tertibatı
3.2.5
Su seviye kontrolü
3.2.6
Su seviye sınırlayıcısı
3.2.7
Debi sınırlayıcı
3.2.9/12
Sıcaklık veya basınç regülatörü
F*
F
F*
S
F*
12 ayda bir
6 ayda bir
Her hafta
F
Her ay
72 saatte bir
Her gün
Kullanma, bakım ve kontrol çalıëmaları için periyodlar:
3.2.1
Her vardiya
(S = Gözle kontrol; F = Iëlev kontrolü)
Bkz. Bölüm
TRD 601
Yaprak 2
Almanya'da buhar kazanlarının
iëletilmesi için gerekli temel
yönetmelik Ïëletme Güvenliñi
Yönetmeliñi'dir “BetrSichV” § 12'de
sistemlerin Federal Almanya Çalïëma
Bakanlïñï (BMA) Ïëletme Güvenliñi
Komisyonu tarafïndan hazïrlanmïë
olan teknik mevzuata (TABS, Ïëletme
Güvenliñi Teknik Talimatï) göre
iëletilmesi belirtilmektedir.
TRD 601
Buhar kazanı sistemlerinin iëletmesi
Bölüm I – Buhar kazanı sistemlerinin iëleticileri için genel uyarılar
Kontrol tipi (örnekler)
Havasını atın
Temizleme (sadece p ≤ 32 bar olan
kazanlarda)
Göstergenin kazandaki gösterge ile
karëılaëtırılması
Serbest hareketi ve geçiëi
F*
Serbest hareketi ve temizleme
Temizleme veya seviyeyi ëalt noktasına
indirme
F*
Karëılaëtırmalı ölçümler
F*
Ïstenen deñerin deñiëtirilmesi/kontrol tuëları
Hassas termometre ile kontrol/sıfır noktası
kontrolü
F*
Çalı ëtırarak
Debi düëürme
3.2.10/13 Sıcaklık veya basınç sınırlayıcı
3.2.8/11
Sıcaklık veya basınç göstergesi (Manometre)
S
3.2.14
Boëaltma ve yüzey blöfü tertibatları
F
3.2.15
Kazan armatürleri
S
Çalıëtırarak
3.3.1
Besi ve sirkülasyon tertibatları
S
Dönüëümlü iëletme ile
3.3.2
Besi ve kazan suyu analizleri
X
3.3.3
Kazan suyuna yabancı madde giriëini denetleyen cihazlar
TRD 611 uyarınca analitik gözetim ile
Kontrol tuëuna basarak
3.4.1
Duman gazı klapeleri – limit ëalterler
F*
Klapeleri kapatıp tekrar açın
3.4.2
Brülör ayarı (hava ve yakıt ayar elemanları)
F*
Serbest hareketleri
F*
Kablo üzerinden iletimi kesintiye uñratın
3.4.3
Yakma havası fanı, ateëleme ve/veya soñutma fanı
3.4.4
Hava basıncı göstergesi ve hava basıncı denetleyicisi
3.4.5
Brülör kapatma tertibatı
S
Serbest hareketi
3.4.6
Yakıt deposu ve hatları/armatürler
S
Serbest hareketleri, sızdırmazlıkları
3.4.7
Yakıt basıncı göstergesi
3.4.8
Brülör önündeki emniyet kapatma tertibatı
(72-saat iëletmede dönüë hattında da)
3.4.9
Sızdırmazlık kontrol tertibatı veya ara hava atma
3.4.10
Brülör limit ëalteri
3.4.11
Tehlike anahtarı
3.4.12
Ateëleme
Serbest hareketi, güç aktarımı (örn. V kayıëlar)
S
F*
Brülörün dı ëarıya döndürülmesi, brülör
lansının çekilmesi
F
F*
Havalandırma
F*
3.4.14
Alev denetimi
F*
3.4.15
Yanma deñerlendirmesi
S
3.4.16
Yanma odalarının ve duman gazı geçiëlerinin deñerlendirilmesi
S
3.5.1
Kömür tozu yakma sistemleri
3.5.2
Kömür dañıtıcı
3.5.6
Söndürme tertibatları
3.5.7
Basınç düëürme tertibatları
Odun yakma sistemleri/yakıt beslemesi fanı ve
ateëleme donanımı
3.6.2
Üflemeli yakma sistemlerinde klapeler
3.7.1
Kömür yakma sistemi/ateëin yönlendirilmesi
3.7.2
Mekanik besleme tertibatları
Basılması
S
3.4.13
3.6.1
Serbest hareketleri, sızdırmazlıkları
Duyar elemanın üstünü örterek
Armatürlerin ve limit ëalterlerin
çalıëmaları
F* - altı ayda bir yapılan kontrollerde (TRD uyarınca)
Resim 85: Buhar kazanï sistemi kontrol listesinden bir alïntï (buhar ve kïzgïn su kazanï)
47
Ïëletme
Her kazan için bir iëletme defteri
mevcut olmalï ve kontrolleri yapan
kiëi bu kontrolleri deftere kaydederek
imzasï ile onaylamalïdïr. Ïëletme
defteri kazan sisteminin talimatlara
uygun bir ëekilde kullanïlïp bakımının
yapıldıñını kanïtlar ve gerektiñinde
bilirkiëilere ve yetkili denetim
makamlarïna gösterilmelidir.
Ïëletme Emniyeti Yönetmeliñi
§ 3'te iëverenin bir tehlike analizi
yaptïrmasï ëart koëulmaktadïr.
Bu analizde, iëletme için gerekli
unsurların tehlikesiz bir ëekilde
mevcut bulunması ve kullanılması
amacïyla, buhar kazanï sistemi
bölgesindeki mümkün olabilecek
tüm tehlikeler tespit edilmelidir.
Ïëletme Raporu
Yüksek Basïnçlï Buhar Kazanï
Sïvï/Gaz yakïtlï kazan
Anma ïsï gücü 375 ile 14500 kW arasï
Yüksek Basïnçlï Buhar Kazanï
5580 371 TR
4/2000
Resim 86: Ïëletme raporu
Kategori III (litre olarak hacim ile bar
olarak verilen maksimum iëletme
basïncïnïn çarpïmï 1000'in üzerinde)
ve IV'e ait kazanlar yetkili denetim
kurumu tarafïndan düzenli aralïklarla
kontrol edilmelidir.
§ 15 BetrSichV'ye göre iëletici kendisi
tarafïndan tespit dilen kontrol
aralïklarïnï, sistem devreye alïndïktan
sonra altï ay içerisinde yetkili
denetim kurumuna bildirmelidir.
Tespit edilen bu süreler yetkili
denetim kurumu tarafïndan kontrol
edilmelidir. Ïëletici ile yetkili denetim
kurumu arasïnda süre konusunda
anlaëmazlïk olduñunda, son kararï
yetkili denetim kurumu verir.
Kontrol aralïklarï ile ilgili referans
olarak uygunluk beyanïnda belirtilen
kazan üreticisinin önerileri alïnabilir.
Resim 87: Viessmann broëürleri ve teknik bilgi
föyleri
Resim 88: Danïëma görüëmesi
“BetrSichV” uyarïnca verilen
maksimum kontrol aralïklarï:
– Dïëtan kontrol
1 yïl
– Ïçten kontrol
3 yïl
– Dayanïklïlïk kontrolü
9 yïl.
7.3 Danıëmanlık hizmeti
Türkiye’deki satïë temsilciliklerinde
çalïëan Viessmann proje mühendisleri ve Berlin'deki büyük kazan
sistemleri satïë merkezindeki buhar
kazanï uzmanlarï projecilere,
yatïrïmcïlara ve iëleticilere her
zaman destek için hazïrdïr.
Bu süreler aëïlmamalïdïr.
48
Viessmann buhar kazanlarï ve bu
kazanlara ait donanïmlarla ilgili
kapsamlï bir danıëmanlık hizmeti
sunmaktadïr. Bu hizmet mesleki
yayïnlar serisi, teknik bilgi föyleri,
planlama kïlavuzlarï, koruma
uyarïlarï ve iëletme defterleri gibi
teknik dokümanlar sunumu ile
baëlamaktadïr.
Yeni sistemler için danïëma hizmeti
proje bürosunda, iëleticinin yerinde
veya montaj yerinde gerçekleëebilir.
Ïëletme
Diñer bir danïëma alanï da mevcut
sistemlerde iëletme giderlerinin
düëürülmesi, sistem veriminin
artïrïlmasï, sistemin modernizasyonu
ve dönüëümü ile yakït türünü
deñiëtirme konularïdïr. Viessmann
teknik servis elemanları büyük
kazanlar için sunulan servis programï
kapsamï içinde kalan konularda
yardïma her zaman hazïrdïr.
EN12953-6 uyarınca fonksiyon kontrolü
Ïëletmeci:
Tesis edildiñi yer:
Kazan imalatçısı:
Kazan modeli:
Seri no:
Ïëlem no:
Yapım yılı:
Basınç:
Kapasite:
Sınırlandırma tertibatları
Ayar deñeri
Ëalt noktaları
Aç
Kapat
Kontrol sonucu
Düëünceler
Tamam Hata
Maks. basınç
sınırlandırıcı
Emniyet ventili
bar
Düëük su seviyesi 1
mm NW' nin altında
Düëük su seviyesi 2
mm NW' nin altında
mm NW' nin üzerinde
bar
Yüksek su seviyesi
Acil durum kapatma
Emniyet ve iëletme tertibatları
Ayar deñeri
– Devreye alma
Viessmann tarafïndan yapïlacak
devreye alma çalïëmalarïnda
kazan siteminin tüm kontrol ve
sïnïrlandïrma tertibatlarï ayarlanïr
ve kontrol edilir. Brülör optimal
yanma deñerlerine eriëilebilecek ve
garanti edilen emisyon deñerlerine
uyulabilecek ëekilde ayarlanïr.
Devreye alma kapsamïnda
operatörler de eñitilir.
Gerçekleëtirilen devreye alma
iëlemleri hakkïnda tespit edilen tüm
ölçüm deñerlerini içeren bir ölçüm
raporu iëleticiye teslim edilir.
Ëalt noktaları
Aç
Kapat
Kontrol sonucu
Düëünceler
Tamam Hata
Basınç presostatı
Basınç regülatörü
bar
bar
Min. sıvı yakıt basıncı
bar
Max. sıvı yakıt basıncı
bar
Su seviye kontrolü
Besi suyu pompaları
mm NW' nin üzerinde
Su seviye göstergesi
Dip blöf tertibatı
Yüzey blöfü tertibatı
Brülör motoru
Alev denetleyicisi
Brülör yakıt pompası
Ana yakıt pompaları
Sıvı yakıt kaçañı sondaları
Uyarı sistemleri
Sistemin durumu
Su deñerleri
Ïletkenlik
pH-deñeri
Sertlik
Besi suyu
Kazan suyu
Uyarılar
Tarih:
Kontrolü yapan:
Ïëletmeci:
Son kontrol:
– Sistemin TRD 604 uyarïnca
kontrolü
Gözetimsiz olarak 24 veya 72 saat
çalïëan yüksek basïnçlï buhar
kazanlarïnïn TRD 604 tarafïndan talep
edilen altï ayda bir kontrol edilmesi
önemli bir görevdir. Bu kontrolde
tüm kontrol ve sïnïrlandïrma
tertibatlarï, yakma sistemi, su
ëartlandïrmasï, besi ve kazan
suyunun kontrolü ile sistemin genel
durumu kontrol edilir. Sistem kontrol
edildikten sonra gerekli uyarïlar
derhal iëleticiye ve kazan
operatörlerine bildirilir.
Resim 89: EN 12953-6 uyarïnca yapïlan fonksiyon kontrolü
Kontrol sonucu hakkïnda tespit
edilen ölçüm deñerlerini ve
gerektiñinde uyarïlarï içeren bir
rapor verilir. Yapïlan kontrol iëletme
defterine de kaydedilir.
dairesindeki diñer modüller de
dahildir. Mevcut kazanlar için en
yeni kontrol ve emniyet tekniñini
içeren kumanda panolarï
hazïrlanabilir.
– Bakïm çalïëmalarï
– Onarïmlar
Büyük kazanlarda teknik servisin
diñer bir kapsamlï çalïëma alanï ise,
kazanïn periyodik kontrollere (içten
kontrol, dayanïklïlïk kontrolü, su
basïncïnïn kontrolü) hazırlanması,
arïza giderilmesi ve modüllerin
deñiëtirilmesidir. Bakïm çalïëmalarïna
sadece kazan ve kazan donanïmlarï
deñil, ayrïca kontrol sistemi ve kazan
Basïnç altındaki kısımlarda oluëan
kusurlarda gerekli onarïmlar bir
denetim kurumu ile anlaëarak yapïlïr.
Onarïm için ön koëul olan gerekli
kaynak sertifikaları kaynakçıda
mevcut olmalıdır.
49
8 Özel üretim kazanlar
8.1 Atïk ïsï kazanï
Atïk ïsï kazanlarï doymuë buhar
üretimi için, yanma iëlemlerinde
oluëan baca gazlarïndaki veya
endüstriyel proseslerdeki sïcak
tahliye havasındaki atïk ïsïyï
kullanïrlar.
Ïki farklï tipte atïk ïsï kazanï
mevcuttur:
– Ek yakma sistemi olmayan atïk
ïsï kazanlarï (AHK):
Burada doymuë buhar üretimi için
sadece baca gazlarï/tahliye havasï
kullanïlïr.
– Atïk ïsïdan yararlanan kïzgïn su
veya buhar kazanlarï:
Bunlar normal yakït sistemli, fakat
ilave olarak atık ısıdan yararlanan
kazanlardïr.
8.2 Kïzgïn buhar kazanlarï
Resim 90: Atïk ïsï kullanïmlï Vitomax 200 HS buhar kazanï, Slovenya Maribor'da hastane (6 t/h,
13 bar doymuë buhar)
Endüstriyel uygulamalarïn çoñu
buhar parametrelerinden özel
taleplerde bulunmaktadïr.
Bazï proseslerde doymuë buhar
basïncï ile elde edilebilenden daha
yüksek bir sïcaklïkta buhar istenir.
Bu durumda buharïn daha fazla
ïsïtïlmasï gerekmektedir. Viessmann
bunun için Vitomax 200 HS kazanïn
ikinci ve üçüncü duman gazï geçiëi
arasïna monte edilebilen bir kızdırıcı
mevcuttur.
Bu çözümle doymuë buhar
sïcaklïñïnïn yaklaëïk 50 K üzerinde
sıcaklıñı olan buhar üretilebilir.
Resim 91: Kızdırıcılı Vitomax 200 HS
50
Resim 92: Kızdırıcılı Vitomax 200 HS,
10 bar'da 22 t/h, üretim hattında.
Klaipedos Kartons AB (oluklu karton üretiminde
kullanmak için, Klaipeda, Litvanya)
9 Referanslar
Altınmarka Kakao Fabrikası
Ïstanbul
Ïki Vitomax 200 HS yüksek basınçlı buhar kazanı,
buhar kapasitesi: her biri 10 t/h, 18 bar
Rekor Dokuma
Bursa
Bezek Kauçuk
Adapazarı
Vitomax 200 HS yüksek basınçlı buhar kazanı,
buhar kapasitesi: 3,2 t/h, 10 bar
Vitomax 200 HS yüksek basınçlı buhar kazanı,
buhar kapasitesi: 2t/h, 10 bar
Ëölen Çikolata
Vitomax 200 HS yüksek basınçlı buhar kazanı,
buhar kapasitesi: 2,9 t/h, 13 bar
51
Referanslar
General Hospital of the Peoples
Liberation Army
Pekin
Çin
Altï Vitomax 200 HS, her biri
16 t/h, 10 bar
Polonya'nïn Chorzów kentinde tarihi
eser korumalï hastane
Üç Vitomax 200 HS yüksek basïnçlï
buhar kazanï ile hastanenin ïsïnma,
sïcak su ve proses buharï
gereksinimleri karëïlanmaktadïr
her biri 2,4 t/h, 8 bar
52
Referanslar
B. Braun Melsungen AG ilaç fabrikasï
L.I.F.E.
Ïnfüzyon çözeltileri üretiminde
kullanïlmak üzere iki adet yüksek
basïnçlï buhar kazanï Vitomax 200 HS
tarafïndan saatte 40 ton'a kadar
buhar üretilmektedir.
Fiat
Modena
Vitomax 200 HS buhar kazanï
2,9 t/h, 10 bar
53
10 Modern konstrüksiyon ve
üretim yöntemleri ile yüksek
bir kalite sañlanmaktadïr
Viessmann üretimi orta ve büyük
güçte kazanlar, en modern
yöntemlerle geliëtirilmektedir.
Gerilmeler sonlu elemanlar yöntemi
ile analiz edilerek, örn. boru
düzenleri veya kaynak bañlantïlarï
optimize edilmektedir.
Vitoplex kazanlar seri olarak ve
yüksek bir otomasyon derecesiyle
üretilmektedir.
Büyük güçteki Vitomax kazanlar
küçük seriler halinde veya sipariëe
göre üretilmektedir. Üretim
tamamlandïktan sonra kazanlar,
iëletme basïncïnïn 1,57 katï bir test
basïncï ile, Basïnçlï Kaplar Direktifi'ne
göre kontrol edilmektedir. Yüksek
basïnçlï buhar ve kïzgïn su
kazanlarïnda kaynak dikiëleri geçerli
yönetmeliklere göre, ultrasonografi
veya röntgen yöntemleri ile kontrol
edilmektedir.
Modül üretimi
Basïnçlï gövdenin
ideal kaynak
pozisyonunda kaynak
yapïlmasï
Toz altï kaynak
Toz altï kaynak tesisi
Kazan montajï
54
Modern konstrüksiyon ve üretim
yöntemleri ile üstün bir kalite
sañlanmaktadïr
Kazanïn fabrikada
izolasyonu
Kazan dïë sacï ile
yanma odasının
montajï
Tüm duman gazı
borularında kaynak
añzı hazırlanmaktadır
CNC kontrollü, konik
kesitli oksijenle
kesme makineleri
Fabrikada döner
vinçle yükleme
Standart nakliye
ambalajï
55