sosyal ögrenme kuramı

SOSYAL
ÖGRENME
KURAMI
Đnsanların birbirinden öğrenmesi olgusuna
ilk dikkat çeken John Dewey
olmuştur.Sosyal öğrenme kavramı ilk defa
1947’de Julian Rotter tarafından
kullanılmıştır.Rotter’e göre insan hayatına
tesir edebilen yaşam deneyimlerini
etkileyebilme yeteneğine sahip bilinçli bir
varlıktır.
Đnsanlar sadece kendi deneyimleriyle
öğrenmezler,başkalarının yaptıklarının
pekiştirildiğini veya cezalandırıldığını
gözlemleyerek de öğrenirler.Bu şekilde
öğrenmeye “model alma” ve ya“gözlem yoluyla”
denilmektedir.
1
2
3
1
Sosyal Öğrenme ve Davranışçı Kuram
Bandura’nin 1960’larda öğrenmeye getirdiği
yaklaşım sosyal davranışçılıktır. Bandura’ya
göre gözleyerek öğrenme bir kişinin diğer
kişilerin etkinliklerini basit olarak taklit
etmesi değil, çevredeki olayları bilişsel olarak
işlemesiyle kazanılan bilgidir.
Bandura'nın ortaya koyduğu sosyal öğrenme
kuramı bilişsel öğrenme kuramı ile analitik
davranışçı kuramın birleştirilerek ortaya
konulması ile oluşturulmuş bir orta yoldur.
4
5
Davranış öğrenilebilir fakat hemen
gösterilemeyebilir.Gözlem sonunda kazanılan
davranışların hemen gösterilmesi gerekmemektedir.
Birey kazandığı davranışı daha sonraki yaşantısında
gösterebilir.
Öğrenme her zaman bizzat model alan kişiye verilen
pekiştirece bağlı değildir.
İnsan uyarıcıya tepki veren pasif ve basit bir
organizma değildir.
Davranışçılar genellikle ilk tepkinin nasıl ortaya
çıktığını açıklamamaktadırlar.
6
2
Bandura’nın Klasik Deneyi
1. grup; oyuncak bir
bebeğe vuran, döven
saldırgan bir modelin
pekiştirildiği bir filmi
izlemiş,
2. grup; saldırgan modelin
cezalandırıldığı film izlemiş,
3. grup; saldırgan modelin
ne pekiştirildiği ne de
cezalandırıldığı filmi
izlemiş.
7
8
Pekiştirilen modeli izleyen çocukların
saldırganlık davranışları en yüksek;
Cezalandırılan modeli izleyen çocukların
saldırganlık davranışları en düşük;
Ne cezalandırılan ne de pekiştirilen
modeli izleyenlerin ise iki grup arasında yer
aldığı
görülmüştür.
9
3
Bandura’ya göre (1986)
2.Dolaylı Ceza:
ÖGRENMEYİ SAĞLAYAN
DOLAYLI YAŞANTILAR:
3. Dolaylı Güdülenme:
Modelin olumsuz
davranışlarının
cezalandırılması,
gözleyenlerin benzer
davranışlarda bulunmalarını
engellemektedir.
1.Dolaylı Pekiştirme:
Modelin yapmış olduğu
davranışlarda ödüllendirilmesi,
gözlemleyenin o davranışı taklit
etmesini güçlendirecektir.
10
Gözlenen ürünler, bireyi
sadece bilgilendirmez,
ayni zamanda onu elde
etmeye güdüler.
11
12
4
5.Model Özellikleri:
4. Dolaylı Duygu:
Başkalarının yaşantılarını
gözleyerek dolaylı olarak
korku, kaygı gibi duygular
geliştirebiliriz.
Model ile gözlemleyen arasında bazı
etkileşimler bulunmaktadır:
Sosyal Öğrenme Kuramının Dayandığı
Temel Đlkeler:
Yas:İnsanlar kendi yaşlarına yakın modeller
seçerler.
1.Karşılıklı belirleyicilik
Cinsiyet:İnsanlar hem cinslerinin davranışlarını
daha çok model alırlar.
Benzerlik:İnsanlar kendilerine benzeyenleri
model alırlar.
…/…
3.Öngörü kapasitesi
4.Dolaylı öğrenme kapasitesi
5.Öz düzenleme kapasitesi
Statü: Yüksek statülü modeller daha çok
taklit edilir.
13
2.Sembolleştirme kapasitesi
6.Öz yargılama kapasitesi
14
15
5
2. Sembolleştirme Kapasitesi:
1.Karşılıklı Belirleyicilik:
Öğrenmeyi birey,çevre ve davranış olarak üç
temel faktör birlikte oluşturur.
16
Bandura’ya göre insanlar dünyada
gördüklerini zihinlerinde
sembolleştirirler.Đnsanoğlu, düşünme ve
dili kullanma gücüne sahip olduğundan
geçmişi kafasında taşıyabilmekte,geleceği
ise test edebilmektedir.
17
3. Öngörü Kapasitesi:
Đnsanlar geçmişte yaşadıklarını düşünce ve
sembollerle zihinlerine kodlayarak ileriye
dönük planlar yapma gücüne sahiptirler.
18
6
5. Öz Düzenleme Kapasitesi:
4. Dolaylı Öğrenme Kapasitesi:
Đnsanlar kendi davranışlarını kontrol
edebilme yeteneğine sahiptir.
Đnsanların gösterdikleri davranışlar
genellikle kendi içsel standartlarına ve
kendi güdülenmelerine dayalıdır
(Bandura1982).
Đnsanlar başkalarının davranışlarını
ve o davranışların sonuçlarını
gözlemleyerek öğrenirler.
19
6. Öz Yargılama Kapasitesi:
Đnsanlar kendileri hakkında düşünme,
yargıda bulunma, kendilerini yansıtma
kapasitesine sahiptir. Bandura, bireyin
kendisi ile ilgili bu yargısına öz yeterlik
adını vermektedir.
20
21
7
1.Dikkat
Gözlem Yoluyla Öğrenme Süreçleri
Öz Yeterlik:
Gözleyerek öğrenmenin ilk
evresidir.Gözlenen modelin
öğrenilecek olan konuyla ilgili ya da
ilgisiz özelliklerini seçmek için
gereklidir.Gözlemcinin dikkat etme
sürecini etkileyen faktörler:
Dikkat
Kişinin kendinin farkında
olmasıdır.
Hatırlama
Öz-yeterliğin Gelişmesini Sağlayan
Kaynaklar:
Davranışa
Dönüştürme
1.Yaşantı
Bireyin ilgi, gereksinim ve amaçları
Önceki aldığı pekiştireçler
Güdüleme
2.Dolaylı yaşantılar
Modele duyulan hayranlık
3.Sözel ikna
Performans
4.Psikolojik durum
22
23
24
8
2.Hatırda Tutma
4. Güdüleme
3.Davranışa Dönüştürme
Gözlenen davranışla ilgili semboller
kodlanır ve bu kodlamalar bilişsel
olarak örgütlenir.Gözlenen davranış
hafızaya transfer edilir.Daha sonra
zihindeki bu örgütlenmeler tekrar edilir.
Öğrenilenlerin performansa dönüştürülmesini
belirler.Kişi istenilen davranışı gördükten sonra
kendisi yaparsa öğrenme olur.Bireyin özyeterlik
duygusu davranışın oluşmasında önemlidir.
Öğrenilenleri performansa
dönüştürmeyi sağlayan bir süreçtir.
3 türlü pekiştirme vardır:
1.Doğrudan pekiştirme
2.Kendi kendini pekiştirme
3.Gözlenen pekiştirme
25
26
27
9
1.Yeni bilişsel beceri ve davranışlar öğrenilir.
2.Öğrenilenleri güçlendirir veya söndürür.
3.Sosyal güç ve motivasyon sağlanabilir
4.Çevrenin ve eşyaların kullanımı öğrenilir
5.Duygusal tepkilerin nasıl ortaya
konulacağı öğrenilir.
28
29
10