İndir - Uzman Kariyer Yayınları

Transkript

tarih
TARİH SORU KAMPI YANIT ANAHTARI
adım 1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
D
A
B
A
A
A
E
B
A
D
E
E
E
E
D
A
D
C
adım 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
adım 3
adım 4
adım 5
adım 6
E
D
E
C
E
C
C
E
D
E
D
C
A
A
B
E
C
B
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
D
C
C
B
B
A
D
D
E
E
B
B
A
A
B
E
E
E
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
C
C
B
A
E
A
C
C
D
E
A
E
C
B
B
E
B
D
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
E
E
E
C
D
C
A
C
A
A
D
E
B
D
C
D
E
A
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
A
C
C
D
A
D
D
C
B
B
B
C
D
C
D
E
D
A
19. B
19. A
19.
D
19.
A
19. E
19.
D
20. C
20. D
20.
D
20.
C
20. C
20.
B
Tekrar Edilmesi Gereken Konular
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................
genelyetenekgenelkültür
1
tarih
tarih
adım 1
1.
3.
6.
Birinci öncülde yer alan, Selçuklu-
Kavrama dayalı çözümü gerek-
larda hükümdarın Tanrı adına in-
tiren bir soru tarzıdır. Soruda II.
sanları yönetmekle görevli olma-
Mahmut’un ifadesi yani “…. Bunun
Soru kökünde yer alan “yalnız bu
sı, hükümdarın ülkeyi yönetmesi-
için ferdin malına el konulması ge-
bilgiyle” ifadesi sorunun çözümün-
ni meşrulaştırdığını ve İslamiyet’ten
leneğini kaldırıyorum.” ifadesi mü-
de, soru açıklamasının yorumlan-
önceki Türk tarihinde görülen kut
sadere usulüne son verildiğini gös-
masından başka bir bilgi gerek-
anlayışının devam ettiğini gösterir.
termektedir.
tirmediğini ifade etmektedir. Soru
İkinci öncülde yer alan ülkenin, ha-
Müsadere; Osmanlı Devleti’nde ge-
açıklamasında Bilge Kağan’ın al-
nedan üyelerinin ortak malı sayıl-
rekli görüldüğünde herhangi bir yö-
dığı bir karardan ve kağanın aldı-
ması anlayışı hanedandaki üyelerin
neticinin mal varlığına el konulabil-
ğı bu karara vezir tarafından karşı
devlet yönetiminde hak iddia etme-
mesi usulüdür.Bu usulün kaldırıl-
çıkılmasından söz edilmektedir. Bu
sini ve bu durum da taht kavgala-
ması yöneticinin hem devlete olan
açıklamadan ikinci öncüldeki ka-
rını beraberinde getirir. Üçüncü ön-
güvenini artırılmış hem de özel mül-
ğanın kararlarının sorgulanabildiği
cüldeki din işlerinin halifeye, dünya
kiyet hakkına güvence getirilmiştir.
bilgisine ulaşılmaktadır. Yine soru
işlerinin sultana ait olması devletin
açıklamasındaki Vezir Tonyukuk’un,
ve dinin ayrı kurumlar ya da kişiler
Budizm’i benimsemenin Türklerin
tarafından temsil edildiğini gösterir.
mücadeleci ruhunu kaybetmeleri-
Doğru yanıt “B” seçeneğidir.
Doğru yanıt “A” seçeneğidir.
ne neden olacağı düşüncesinden
7.
üçüncü öncüldeki din değiştirmenin
İlk olarak Fransa’da başlayan ve di-
yaşam biçimini etkilediği yargısına
ğer Avrupa ülkelerinde de etkisi görülen 1848 ihtilali Avrupa’daki de-
ulaşılmaktadır. Ancak birinci öncüldeki toplumun dinî arayış içerisinde
4.
mokratikleşme hareketlerini hızlan-
olduğu soru açıklamasında verilen
Heykel, maden işçiliği, dokuma ve
dırdı. Söz konusu 1848 İhtilali sonra-
bilgilerden çıkarılamamaktadır. Zira
oyma Türklerin İslamiyet’ten önceki
sı yaşanan demokratikleşme adım-
soruda toplum değil kağan ve vezir
tarihinde de görülen sanat dalların-
ları
arasındaki yani yöneticiler arasın-
dandır. Hat ise Türklerin İslamiyet’e
da 1856 Islahat Fermanı’nın ve
daki diyalogdan söz edilmektedir.
geçmeleriyle, Arap alfabesini be-
1876’daki Meşrutiyetin ilanında et-
nimsemeleriyle ilgilendikleri sanat
kili oldu. Tanzimat 1839 yılında ilan
dallarından biri olmuştur.
edildiğinden 1848 İhtilalinden kro-
Doğru yanıt “D” seçeneğidir.
Osmanlı
İmparatorluğu’nda
noloji gereği etkilenmiş olamaz.
Doğru yanıt “E” seçeneğidir.
2.
5.
İkinci ve üçüncü öncüllerdeki doku-
Osmanlı timar sistemine göre dirlik
8.
macılık ve eşya imalatı hem göçe-
sahibinin görevleri arasında; dirli-
1921
be hem de yerleşik hayatta görülen
ğindeki vergileri toplamak, bulundu-
Kanunu’nda 1923 yılında yapı-
ekonomik etkinliklerdendir. Soru kö-
ğu bölgenin güvenliğini sağlamak,
lan
kündeki kesin ifadesi, yerleşik ha-
bölgesinde üretimi artıracak tedbir-
edilmiştir. Diğer seçeneklerde yer
yata geçildiğini net olarak gösteren
ler almak ve savaş zamanı cebe-
alan; saltanatın kaldırılması, İstik-
bir bilgi aramaktadır. Sulama kanal-
lü denilen askerleriyle orduya ka-
lal Marşı’nın kabulü, halifeliğin kal-
tarihli
Teşkilat-ı
Esasiye
ilk değişiklik Cumhuriyet ilan
larının yapılması tarıma geçildiği-
tılmak yer almaktadır. Kapıkulu as-
dırılması ve Lozan Antlaşması’nın
nin, tarımsa yerleşik hayata geçildi-
kerlerine ulufe maaşı devlet tarafın-
onaylanması kanunla yapılan deği-
ğinin göstergesidir.
dan dağıtılmaktadır.
şikliklerdir.
2
tarih
9.
12.
İstanbul Anlaşma Devletleri tarafın-
Kurtuluş
Doğu
1924 Anayasası’nın 88. maddesin-
dan Erzurum Kongresi’nin toplan-
Cephesi’nde Ermenistan’la yapı-
deki “Türkiye’de din ve ırk ayırt edil-
masından sonra 16 Mart 1920’de
lan savaşın ardından Gümrü Ant-
meksizin vatandaşlık bakımından
işgal edildi. Diğer seçeneklerde yer
laşması imzalanmış ve bu sa-
herkese Türk denir.” ifadesi din ay-
alan; Doğu Anadolu’nun Ermenile-
yede Doğu cephesi kapanmış-
rımı yapılmayacağından laiklik, ırk
re verilmesi olasılığı, Pontus Rum
tır.Doğu
başarı
ayrımı yapılmayacağından ise mil-
Devleti kurulması amacıyla girişi-
TBMM’nin ilk askeri başarısı Güm-
liyetçilik ve halkçılık ilkeleri ile ilişki-
len faaliyetler, Anlaşma Devletle-
rü Antlaşması’nın imzalanması ise
lidir.
rinin Osmanlı Devleti’nin kimi böl-
TBMM’nin ilk siyasi
gelerini işgal etmesi ve
muştur.
Erzurum
14.
Savaşı’nda
Cephesi’ndeki
başarısı ol-
ve Trabzon’da kurulan cemiyetle-
Gümrü Antlaşması’nın imzalanma-
rin birleştirilmek istenmesi Erzurum
sıyla;
Kongresi’nin toplanmasının nedenleri arasında yer almaktadır.
 Bir başka Kafkas Cumhuriyeti olan Gürcistan’la olan anlaşmazlıkların ortadan kaldırılmasına zemin hazırlanmış,
 Doğu Cephesi’ndeki silah ve
teçhizatın bir kısmının batıya taşınmasına ortam hazırlanmış,
 Halk arasında orduya ve Meclise duyulan güven artmış,
10.
Kuvayımilliye
birlikleri
Mondros
Ateşkesi’nden sonra yaşanan iş-
ketidir. Bu birlikler hem düşman ilerleyişini zayıflatmış hem de bazı yerel isyanların bastırılmasında etkili
olmuştur. Doğu cephesinde ise Ku-
15.
Mustafa Kemal Paşa’nın Nutuk adlı
eseri 1919-1927 yılları arasındaki gelişmeleri anlatır.Bu doğrultuda
Nutuk’ta TBMM’nin açılması ile halifeliğin kaldırılması anlatılmıştır. Serbest Cumhuriyet Partisi 1930 yılında kurulduğu için Nutuk’ta yer al-
 Sovyetlerden alınacak yardımla-
mamıştır.
rın Anadolu’ya gelmesini sağlayacak yol açılmıştır.
gallere karşı halkın tepkisi sonucu
oluşmuş bölgesel bir direniş hare-
E
seçeneğinde
yer
alan
Afganistan’la dostluk anlaşmasının
yapılması Birinci İnönü Savaşı sonrası yaşanan bir gelişmedir.
vayımilliye birlikleri değil, Kazım Ka-
16.
rabekir komutasındaki düzenli ordu
Soruyu çözerken soru kökünde-
birlikleri görev almıştır.
ki ifadeye özellikle dikkat edilmelidir. Soruda öncüllerde verilen ge-
lişmelerin tamamı ulus egemenliğine dayalı rejime karşı bir tepki ni-
13.
3 Mart 1924 günü TBMM’de kabul
edilen kanunlar kapsamında; şeyhülislamlık makamının lağvedilme-
11.
Ulusal mücadele yanlısı yayın organları, İradeimilliye gazetesi, Hakimiyetimilliye gazetesi ve Anadolu Ajansı’dır. Peyamısabah gazetesi 1920-1922 yılları arasında ulusal
mücadeleye muhalif Ali Kemal’in
yönetiminde çıkarılan bir gazetedir.
si, Osmanlı hanedanı üyelerinin
Türkiye sınırları dışına çıkarılması,
Şer’iye ve Evkâf Bakanlığının kaldırılması ve halifeliğin kaldırılması yer
almaktadır. Tekke, zaviye ve türbeler 1925 tarihinde çıkarılan kanunla
kapatılmıştır.
teliğindedir,
bunlardan
hangileri-
nin Cumhuriyet’in ilanından sonra yaşandığı sorulmaktadır. Buna
göre
İslam Teali Cemiyeti Mond-
ros Mütarekesi’nden sonra 1919
‘da kurulmuştur. Anzavur Ayaklanması TBMM açıldıktan kısa bir süre
sonra (1920) çıkmıştır. Atatürk’e suikast girişimi (1926) ve Menemen
Olayı (1930) ise Cumhuriyet’in ilanından sonra yaşanmıştır.
3
tarih
17.
20
3.
Atatürk Dönemi’nden kastedilen sü-
1921 Anayasası 1923 yılı değişik-
Atatürk Dönemi’nde millî eğitimin
reç 1923-1938 yılları arasıdır. Bu
likleri arasında Türkiye Devleti’nin
çağdaş ve laik özellikler taşıma-
bağlamda seçmen yaşının 18’den
Cumhuriyet olduğu (siyasi rejim),
sı amacıyla Öğretimin Birleştirilme-
22’ye çıkarılması ile kadınlara seç-
başbakanın cumhurbaşkanı tarafın-
si Kanunu kabul edilmiş ve bu ka-
me ve seçilme hakkının verilme-
dan meclis üyeleri arasından seçi-
nuna dayalı olarak medreseler ka-
si 1924 Anayasası 1934 yılı Ana-
leceği, bakanların başbakan tara-
patılmış, üniversite reformu yapıla-
yasa değişiklikleridir yani Atatürk
fından meclis üyeleri arasından se-
rak müfredat, kadro gibi noktalar-
Dönemi’nde yapılmıştır. Tek dere-
çileceği ve tamamının cumhurbaş-
da Türkiye’deki yükseköğretim
celi seçim sistemine geçilmesi ise
kanınca meclisin onayına sunul-
kurumları üzerinde düzenlemelere
Atatürk’ten sonra 1946 yılında yapı-
duktan sonra göreve başlayacağı
gidilmiştir.
lan bir değişikliktir.
(hükümetin oluşturulma biçimi) hü-
kümleri yer almaktayken seçim sistemine ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır.
4.
Doğru yanıt “C” seçeneğidir.
Atatürk’ün alıntı yapılan sözünde
ulusçuluk anlayışının unsurları ara-
18.
sında din ve mezhep birliğinin yer
Kronoloji bilgisine dayalı çözüm ge-
almadığı, din ayrımı yapılmadığı
rektiren bir sorudur. Cumhuriyet’in
ilanıyla devlet rejiminin adı konulmuş, devlet başkanlığı sorunu or-
tarih
belirtilmiştir. Bu durum ulusçuluk il-
adım 2
kesinin laiklikle olan ilişkisini vurgulamıştır.
tadan kalkmış, hükûmetin kurul-
1.
masında meclis hükûmeti sistemin-
Atatürk Dönemi’nde ulusal kimlik
den kabine sistemine geçilmiş ve
ve ulusal tarih inşası doğrultusunda
Cumhuriyet’in ilanından bir yıl son-
eğitim alanında yapılan çalışmalar
ra din devlet ayrımını sağlayabil-
arasında Arapça ve Farsça dersle-
mek amacıyla halifelik kaldırılmıştır.
rinin okul programlarından çıkartıl-
5.
İstiklal Marşı’nın kabul edilmesi ise
ması; yabancı okullarda Türk dili,
Soru açıklamasında Atatürkçü dü-
12 Mart 1921 Cumhuriyet’in ilanın-
tarih ve yurttaşlık derslerinin Türk
şünce sisteminin düşünce hürriye-
dan iki yıl önce Kurtuluş Savaşı’nda
öğretmenler tarafından okutulması
tini ve laikliği temel aldığı vurgusu
yaşanan bir gelişmedir.
ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi-
yapılmıştır. Bu açıklamayla resmî
nin açılması yer almaktadır.
bir devlet dininin bulunmaması,
devletin din ayrımı gözetmemesi
ve devlet yönetiminin din kurallarına bağlı olmaması ifadelerinin üçü
de ilişkilidir.
2.
19.
Türk kadını erkekle eşit olarak;
Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye
ekonomisinde özel kesimde yeter-
1926 Türk Medeni Kanunu ile mi-
li sermaye birikiminin olmaması ve
6.
rastan aynı oranda pay alma ve ta-
ulusal bir ekonomi (ulusal tarım, ti-
Osmanlı Devleti İran ile yapılan Fer-
nık olma,
caret ve sanayi) oluşturma düşün-
hat Paşa (1590) Antlaşması ile do-
1930 tarihinde belediye seçimleri-
cesi devletçilik ilkesinin uygulanma-
ğuda en geniş sınırlarına ulaşmış-
ne katılma,
sını gerekli hâle getirmiştir. Devlet-
tır. Lehistan ile yapılan Bucaş Ant-
1934 tarihinde milletvekili seçme ve
çilik politikası özel sektöre karşı de-
laşması (1672) ile de batıda en ge-
seçilme haklarını kazanmıştır.
ğildir.
niş sınırlara ulaşmıştır.
4
tarih
7.
10.
Atatürk Dönemi’nde Türk dış politi-
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra
13.
Türklerin İslam toplumuna katılma-
kasında yaşanan Nüfus Mübadelesi
Türk-Amerikan ilişkilerinin yakınlaş-
sından itibaren devlet işleri kurul-
Sorunu sürecinde Türk-Yunan ilişki-
masında hem Türkiye’nin Truman
tay yerine divan meclislerinde gö-
leri gerginleşti. Nüfus Mübadelesi
Doktrini sonrası ABD’den askerî
rüşülmeye başlanmıştır.Ülkenin ha-
Sorunu çözüldükten sonra (1930)
yardım alması hem de Türkiye’nin
nedan üyelerinin ortak malı sayıl-
ise
1954 yılında yaşanacak olan
NATO’ya üye olması gelişmele-
ması anlayışı ( veraset sistemi)
Kıbrıs Sorunu’na kadar bu iki ülke
ri etkili olmuştur.Türkiye’nin Bağdat
ve hükümdarın Tanrı adına insan-
arasındaki ilişkilerde sıkıntısız bir
Paktı’na üye olması Türkiye’nin di-
ları yönetmekle görevli olması (kut
dönem yaşandı. Hatta bu iki devlet
ğer Bağdat Paktı üye devletleriy-
anlayışı) İslamiyetten önceki Türk
arasındaki yakınlaşma dış politika-
le (Irak, İran, Pakistan ve İngiltere)
devletlerinde de var olan uygulamalardır.
da Türkiye’yi ve Yunanistan’ı birlik-
olan ilişkileri üzerinde etkili olmuş-
te hareket etmeye yöneltti. 1934 yı-
tur. ABD Bağdat Paktı’na üye de-
lında Türkiye ve Yunanistan’ın ön-
ğildir.
cülüğünde kurulan Balkan Antantı
iki ülke ilişkilerinin daha sağlıklı bir
seyir izlemesini sağladı. BozkurtLotus Davası Türk-Fransız ilişkilerini etkileyen bir olaydır.
14.
EOKA (Kıbrıs Mücadalesi Rum Ör-
8.
Türk dış politikasındaki yabancı
okullar sorununu Türkiye bir iç so-
11.
gütü) Kıbrıs Rumlarının Enosis’i
1771 Prut Antlaşması ile Osman-
(Megali İdea hedefi çerçevesinde
lı Devleti Rusya’ya verdiği hakla-
Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanması-
rı geri almıştır. Bu durum Osmanlı
nı ifade eder.) gerçekleştirmeyi hız-
Devleti’nde kaybedilen yerlerin geri
landırmak için İngiliz sömürge ida-
alınabileceği ümidini doğurmuştur.
resine karşı kurulmuştur.
run olarak ifade etti ve dış müdaha-
leyi engelledi. Boğazların Türk egemenliğine girmesinde ve Hatay’ın
Türk topraklarına katılmasında ise
Milletler Cemiyeti kararları etkili olmuştur.
12.
Atabeyler
hanedan
çocuklarının
15.
eğitiminden sorumlu devlet adamı-
9.
Osmanlı Devleti’nde Müslüman ol-
dır. Atabeylerin hükümdar çocuk-
Atatürk Dönemi’nde Türkiye Briand-
mayan unsurların din ve mezhep
larını iyi yetiştirebilmesi için önce
Kellog Paktı’na 1929’da katılmış,
esasına göre örgütlenip yönetilme-
kendilerinin hem devlet yönetimin-
Sadabat Paktı’nın (1937) ise biz-
si uygulaması Osmanlı toplumunun
de hem de askerlik işlerinde iyi ye-
kaynaşmasını engellemiş, bu uygu-
zat kurulmasında etkili olmuş ve
tişmiş olması gerekmektedir. An-
bu paktın üyesi olmuştur. Varşova
lama toplumu oluşturan grupların
cak atabeyin görevi melik (hüküm-
Paktı ise İkinci Dünya Savaşı’ndan
ulusal benliklerini korumalarını sağ-
dar oğlu) adına yönetimi üstlenmek
sonra kurulmuştur. Türkiye Varşova
lamış ve bir süre sonra bu gruplar
değil, hükümdar oğullarını siyasi ve
Paktı’na üye olmamıştır.
kendi bağımsız devletlerini kurmak
askerî konularda yetiştirmektir.
için devlete karşı ayaklanmışlardır.
5
tarih
16.
19.
Osmanlı Devleti’ndeki tımar siste-
Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas
minde dağıtılan toprakların mülki-
Cephesi Osmanlı Devleti ve Alman-
tarih
adım 3
yeti devletin, kullanma hakkı arazi-
ya iş birliği ile açılmış bir taarruz
1.
nin dağıtıldığı kişilerindir. Bu arazi-
cephesidir. Amaç Turancılık idealini
Horasan hâkimiyeti için 1035’de
lerdeki vergiler ürün üzerinden top-
gerçekleştirmek ve Bakü petrollerini
Büyük Selçuklular ile Gazneliler
lanmaktadır. Tımar sisteminde ta-
ele geçirmektir. Çanakkale Cephe-
arasında Nesa Savaşı, 1038’de Se-
rım arazilerindeki faaliyet devlet ta-
si Osmanlı’yı saf dışı bırakmak ve
rahs Savaşı yapılmıştır. Pasinler
rafından sürekli denetlendiğinden
Boğazlardan Rusya’ya yardım gö-
Savaşı (1048) Büyük Selçuklular
tarımsal üretimin sürekliliği sağlan-
türmek amacıyla İtilaf Devletleri ta-
ile Bizans arasında yapılan ilk sa-
mıştır.
rafından açılmıştır. Osmanlı Dev-
vaştır.
leti savunma konumundadır. Irak
Cephesi de İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır. Osmanlı Devleti sa-
2.
vunma konumundadır. Irak cephe-
Osmanlı Devleti ile İran arasın-
si İtilaf Devletleri tarafından Abadan
da yapılan ilk resmî antlaşma Ka-
petrollerini ele geçirmek ve karadan
nuni Dönemi’nde yapılan Amasya
Rusya’ya yardım götürmek amacıy-
Antlaşması’dır. (1555)
la açılmıştır.
3.
17.
Misakımillî’de kabul edilen kapitü-
Osmanlı
Devleti’ndeki
demokra-
lasyonların kaldırılması diğer dev-
tikleşme hareketlerinden Tanzimat
letlerle mali ve adli alanlarda eşit
ve Islahat Fermanlarında mutlaki-
olunmak istendiğini göstermektedir.
yet yönetimi varlığını sürdürmüştür.
Yine azınlık haklarının, komşu ülke-
Kanunuesasi’nin ilanıyla Osmanlı
lerdeki Müslüman halkların hakla-
Devleti’nde meşrutiyet yönetimine
rının korunması şartıyla kabul edil-
geçilmiştir.
mesi uluslararası ilişkilerin eşitlik
anlayışına göre düzenlenmek istendiğini göstermektedir. Ancak Batı
Trakya’da halk oylaması yapılması uluslararası bir eşitlik vurgusu ta-
20.
şımamaktadır. Batı Trakya’nın Türk
Birinci Dünya Savaşı’nda Çanak-
topraklarından ayrılmasını önleme
kale
yolunda bir girişimdir.
Savaşları’yla
İngiltere’nin
Rusya’ya Boğazlardan yardım gö-
türememesi Rusya’da Bolşevik İhti-
18.
lali çıkmasında etkili olmuştur. Çabaşkentlere
büyü-
nakkale deniz savaşında İngiliz do-
4.
gönderilmesinin
amacı
nanmasının büyük kayıplar yaşa-
Berlin
Avrupa’yı yakından tanıma ve Batı
masının sonucu İngiltere denizler-
tan’ın sınırları küçültülerek üç böl-
tarzı yeniliklerle devletin parçalan-
deki üstünlüğünü ABD’ye bıraka-
geye
masını önleme düşüncesidir. Soru
caktır. Kıbrıs’ın İngiltere yönetimi-
asıl Bulgaristan bölgesi Osmanlı Devleti’ne vergi veren bir prens-
Avrupa’daki
kelçilerin
Antlaşması’yla
ayrılmıştır.
Bulgaris-
Birinci
bölge
açıklamasında askerî alandaki ye-
ne geçmesi (1878) ise Çanakkale
niliklere öncelik verildiği yönünde
Savaşları’ndan daha önce yaşanan
lik yapılıp özerk hâle getirildi. İkin-
bir bilgi yer almamaktadır.
bir durumdur.
ci bölge Doğu Rumeli adıyla Hris-
6
tiyan vali atanmak şartıyla Osman-
tarih
lı Devleti’ne bağlı muhtarlık hâline
7.
10.
getirildi. Üçüncü bölge Makedonya
Meclis Hükûmeti anlayışı Meclis
başkanının aynı zamanda Bakanlar Kurulunun da başkanı olması
ve bakanların meclis içerisinden tek
tek oylanarak seçilmesidir. Meclis
Hükûmeti anlayışı ile “Türkiye Devleti laiktir.” ilkesi doğrudan ilişkili değildir.
Yeni Türk devletinin ilk yıllarında yapılan Medeni Kanun’un kabul edilmesi, saltanatın kaldırılması ve tekke ve zaviyelerin kapatılması yeniliklerinin üçü de laik bir devlet yapısının oluşturulması amacını taşımaktadır.
olarak adlandırıldı ve ıslahat yapmak şartıyla Osmanlı Devleti’ne bırakıldı. Böylece Rusya’nın Balkanlardaki egemenliği ve sıcak denizlere inmesi engellendi.
11.
Öğretimin
Birleştirilmesi
Kanu-
5.
nu’nun kabulüyle medreselerin ka-
Birinci İnönü Savaşı’nın kazanılma-
patılması eğitimin ve öğretimin ulu-
sından sonra Anlaşma Devletlerinin
sallaşmasını sağlamıştır. Teşkilatıe-
Londra Konferansı’nı düzenleme-
8.
sasiye Kanunu medreselerin kapa-
si, bu devletlerin ulusal mücadele-
Yalta Konferansı Müttefik Devletler
nin güçlenmesinden duydukları en-
tarafından Birleşmiş Milletleri kur-
dişeyi ve Türk tarafına bir an önce
mak ve savaş sonrası dünya po-
Sevr Anlaşması koşullarını imza-
litikasını belirlemek amacıyla ya-
latarak yaptıkları işgallere meşru-
pılmıştır (1945). Adana Görüşme-
luk kazandırmayı düşündüklerini
leri ve Kahire Görüşmeleri savaş
göstermektedir. Gümrü Antlaşma-
devam ederken Türkiye ile Mütte-
sı Londra Konferansı toplandığında
fik Devletler arasında yapılmıştır.
imzalanmıştı. Misakımillî ise Lond-
(1943)
ra Antlaşması’nda kabul edilme-
di. Misakımillî yerine Türk tarafına
tılmasından daha önce kabul edilmiştir. Yabancı okullar ise medreselerin kapatılmasından daha önce
açılmıştır.
12.
Yeni Türk Devleti’ndeki kadınlara
seçme-seçilme hakkının tanınması ve seçmen olmada servet, öğre-
Sevr Antlaşması koşulları kabul et-
nim, vergi koşullarının aranmaması
tirilmeye çalışıldı.
gelişmelerinin her ikisinin de ortak
paydası ulusal egemenlik anlayışıdır. Bu adımlar bir ekonomi politika-
9.
Cominform, SSCB tarafından uydu
ülkelerle Moskova arasındaki bağları daha da güçlendirmek ve aynı
sı olan devletçilikle ya da din-devlet
ayrımını ön gören laiklikle ilişkili değildir.
zamanda uluslararası ideolojik faa-
6.
Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın
imzalanmasıyla
Kurtuluş
Sava-
liyetleri bir merkezden idare etmek
amacıyla kurulmuştur.
şı’nın askerî bölümü sona ermiştir.
Comecon, komünist ülkeler ara-
13.
Bu ateşkesle Doğu Trakya toprakla-
sında ekonomik iş birliği ve daya-
Şeyh Sait Ayaklanması’nın orta-
rı yeni bir savaş yapılmadan TBMM
nışmayı sağlamak amacıyla kurul-
ya çıkmasında İngiltere’nin Orta
idaresine geçmiştir. Düyunuumumi-
muştur.
Doğu’daki çıkarlarını korumak iste-
ye İdaresinin kaldırılması ve Boğaz-
Varşova Paktı, Sovyetler tarafın-
mesi etkili olmuştur. Serbest Cum-
ların yönetimi için başkanı Türk olan
dan NATO’ya karşı kurulmuştur.
huriyet Partisi’nin kapanması ve
uluslararası bir komisyon kurulması
Cominform, Comecon ve Varşova
Atatürk’e suikast girişimi Şeyh Sait
Lozan Antlaşması’nın kararları ara-
Paktı komünist Doğu Bloku’na bağ-
İsyanı çıktıktan sonra yaşanan ge-
sındadır.
lı birimler arasında yer alır.
lişmelerdir.
7
tarih
14.
17.
1924 Anayasası’ndaki Cumhurbaş-
Türkiye’de demokrasinin yerleşme-
20.
İtalya’nın 1930’lardan itibaren Asya
kanının ve milletvekillerinin yemin
si amacıyla Serbest Cumhuriyet
ve Afrika’ya doğru yayılma siyaseti
metnindeki dinî ifadelerin çıkarıl-
Partisi kurulmuş (1930), kadınlara
izlemesi 1934’te Balkan Antantı’nın
ması 1928 tarihli Anayasa değişik-
belediye seçimlerine katılma hakkı
kurulması ve 1937’de Sadabat
liğidir. “Türkiye Devleti’nin hükûmet
tanınmış (1930) ve Millî Kalkınma
Paktı’nın
şekli Cumhuriyet’tir.” maddesi 1924
Partisi kurulmuştur (1945).
Marshall yardımı İtalya’nın İkinci
Anayasası’nın ilk metninden itiba-
ren vardır, bir değişiklik değildir.
kurulması
gerekçesidir.
Dünya Savaşı’nda yenilmesinden
sonraki bir gelişmedir.
Atatürk ilkelerinin Anayasa kapsa-
mına alınması ise 1937 yılı Anayasa değişikliğidir.
tarih
adım 4
18.
1.
Saltanatın kaldırılmasıyla padişah
Orta Asya Türk devletlerinin Çin’e
ve ailesi yurt dışına gönderilmiş, ha-
karşı üstünlük sağladıkları anlarda
15.
lifelik makamı halktan gelebilecek
bile Çin topraklarına yerleşmekten
Soru açıklamasında bir yıl ifade edil-
tepkilere karşı bir süre için dahi olsa
kaçınmaları, Türk devletlerinin Çin
mişse öncüllerde yaşanan gelişme-
varlığını sürdürmüş ve kişi egemen-
kültürünün asimilasyonuna uğra-
lerin bu tarihten sonraki gelişmeler
liği demek olan saltanatın kaldırıl-
mayı engellemek ve ulusal benlik-
olması beklenir. İtalya’nın 1935 yılın-
ması ulusal egemenlik anlayışını
lerini korumak istediklerini gösterir.
da Habeşistan’a saldırması ve Ro-
da güçlendirmiştir.
Soru açıklamasından ne düzenli bir
dos ve On iki Ada’yı silahlandırma-
sı gelişmeleri Türkiye’nin Boğazla-
orduya sahip olmadıkları yargısı ne
de Türk devletlerinin birçok devlet-
rın statüsünü yeniden dünya gün-
le mücadele içinde oldukları yargı-
demine getirmesinde etkili olmuştur.
sı çıkarılabilir.
Nüfus Mübadelesi ve yabancı okul-
lar konuları bu tarihten önce yaşanan gelişmelerdir.
19.
Türk dış politikasında 1923-1936
yılları
16.
“Devletin dini İslam’dır.” hükmünün
Anayasa kapsamından çıkarılması
1924 Anayasası 1928 yılı değişikliğidir. Hükûmetin kurulmasında kabine sistemine geçilmesi 1921 Anayasası 1923 yılı değişikliğidir. Seçmen yaşının 18’den 22’ye çıkarılması 1924 Anayasası 1934 yılı
değişikliğidir. Her üçü de Atatürk
Dönemi’nde gerçekleşmiştir.
8
arasındaki
2.
gelişmelerden
Yalnız bu bilgiye dayanarak ifadesi
1926 Ankara Antlaşması’nın imza-
soru açıklamasındaki bilgiden baş-
lanması ve Türkiye’nin Milletler Ce-
ka bir bilginin soru çözümüne dâhil
miyetine üye olması Türk-İngiliz iliş-
edilmemesi gerektiğini anlatır. Soru
kileri üzerinde etkili olmuştur. İlk
açıklamasında Karahanlılarda dev-
olayda İngiltere Musul’un Irak yö-
letin doğu ve batı olarak idare alan-
netimine verilmesinde etkili oldu-
larına ayrılarak yönetilmesi birin-
ğu için iki ülke arasındaki ilişki-
ci öncüldeki federal bir yönetim an-
ler bozulmuş, ikinci olayda ise iki
layışının benimsendiğini gösterir.
ülke ilişkileri bir yakınlaşma süre-
Soru açıklamasında hem federal
cine girmiştir. Bozkurt-Lotus Dava-
yönetim anlayışı hem de hükümdar
sı Türk-Fransız ilişkilerinin gergin-
çocuklarının sancaklara vali olarak
leşme gerekçesi olmuştur.
gönderilmesi bu devletlerin İslamiyetten önceki Türk devlet gelenek-
tarih
lerini sürdürdüğünü gösterir. Ancak
5.
memiştir. Birinci Balkan Savaşı’nın
soru açıklamasından Büyük Sel-
Tımar sahibi üzerinde devlet dene-
başlaması ise 1912 yılındadır ve
çuklu Devleti’nin bütün valilerinin
timinin sağlanması hem merkezî
bu savaş Rusya’nın kışkırtmasıy-
Türk kökenli olduğu yargısı çıkarı-
idarenin zayıflamasını önler hem
la Balkanlarda yayılmacı politikala-
lamaz.
de tımara ayrılan topraklarda yerel
ra devam eden Yunanistan, Bulga-
güçlerin oluşmasını engeller. Topra-
ristan, Sırbistan ve Karadağ’ın Os-
ğın ekilip biçilmeme durumunda tı-
manlı Devleti’ne savaş ilan etme-
mar sahibinden alınması ise tarım-
siyle başlamıştır.
sal üretimin azalmasına karşı dev-
3.
letin aldığı bir tedbirdir.
Türkiye Selçuklu Devleti’nde hü-
kümdar çocukları olan meliklerin
devleti yönetme tecrübesi kazanmak amacıyla sancaklara gönderil-
8.
mesine atabeylik sistemi denir. Ata-
Soru
açıklamasında
Tanzimat
beylik uygulamasının temel ama-
6.
Fermanı’nın yöneticiler tarafından
cı taşradaki vergileri toplamaktan
Osmanlı Devleti’nde II. Mahmut
hazırlandığı bilgisi yer almaktadır.
öte taşranın yönetim işini üstlenen
Dönemi’nde Türkçe ve Fransız-
Fermanın
melikin yönetimde deneyim kazan-
ca olarak Takvimivakayi adında ilk
cılık hareketlerinden esinlenilerek
Avrupa’daki anayasa-
masını sağlamaktı.İkta sistemi, bel-
resmî gazete çıktı. Özel gazete-
ilan edildiği bilgisi konunun geneli
li devlet görevlilerine yaptıkları hiz-
ler ise Tanzimat Dönemi’nden itiba-
için doğru bir yargıdır. Ancak bu so-
met karşılığı ayrılan topraklardır.
ren yayın hayatına başladı. Bunlar-
runun çözümünde soru, açıklama-
Bu topraklardan vergiler, yetiştirilen
dan başyazarı Şinasi olan Osman-
sında verilen bilgi kadarından so-
ürün üzerinden (ayni olarak) topla-
lı Devleti’nin ilk özel gazetesi Ter-
rumlu olunmalıdır. Soru açıklama-
nır. Devlet ikta sistemiyle taşradaki
cümanıahval bir haber gazetesi ol-
sında da ne Avrupa’daki anayasa-
vergi toplanmasını da hem sistem-
maktan çok siyasi eleştirileri ile gün-
cılık hareketlerinden ne de Tanzi-
leştirmiş hem de kontrol altına almış
deme gelen bir fikir gazetesi niteli-
mat Fermanı’nın sonucunda dev-
olur. Gulam sistemi, değişik milletle-
ğindedir. Tasviriefkâr da yine Şina-
letin dağılmasını engellediğinden
rin çocuklarının toplanarak eğitilme-
si tarafından çıkarılan bir özel ga-
(İkinci öncüldeki bilgi bir sonuçtur
si ve bu sayede ordunun asker ihti-
zetedir.
yacının karşılanmasıdır.
ve soru açıklamasında bu sonuçtan
söz edilmemiştir.) söz etmektedir.
4.
7.
Yeniçeri Ocağı Kapıkulu Ocakları-
Soru açıklamasında bir tarihin veril-
9.
nın en temel ve en kalabalık grubuy-
mesi çözümde kullanılacak önem-
Osmanlı Devleti’nde II. Abdülhamit
du. I.Murat zamanında Edirne’de
li bir ipucudur. 1908’de İngiltere
Dönemi’nde 4 Haziran 1878’de Kıb-
kurulan Yeniçeri Ocağı padişahın
ve Rusya arasında Reval’de yapı-
rıs yasal olarak Osmanlı Devleti’nin
merkezî otoritesinin temelini oluş-
lan görüşmeler 1908’den sonraki
olacak, Türk bayrağı çekilmek kay-
turmuştur. Devşirme kökenlilerden
gelişmeler üzerinde etkili olur. Bu
dıyla yönetimi İngiltere’ye bırakıla-
oluşan yeniçeriler yaya olarak sa-
mantıktan hareketle Yunan İsya-
caktı. Süveyş Kanalı’nın açılmasıy-
vaşırlar üç ayda bir devletten ulufe
nı 1829 yılında yaşanmışsa Reval
la birlikte stratejik önemi artan Mı-
denen maaş alırlardı. Yeniçerilerin
Görüşmeleri’nden
etkilenmemiş-
sır, İngiltere tarafından işgal edil-
her türlü masrafı tımar sahiplerince
tir. Tanzimat Fermanı 1839’da ilan
di (1882). Tunus ise Fransa tarafın-
değil, devlet tarafından karşılanırdı.
edilmiştir. Tarih itibarıyla bu gelişme
dan 1881’de işgal edildi.
de Reval Görüşmesi’nden etkilen-
9
tarih
10.
15.
akıl ve bilim esaslarına göre yürüve
tülmesinden yanadır. Laiklik ilkesi-
nunu’nu çıkarması ve İstiklal Mah-
Bozcaada’yı Türkiye’ye iade etmiş-
ne göre devletin resmî bir dini yok-
kemelerini kurması otoritesini koru-
tir. Yunan işgalindeki Semadirek,
tur. Devlet toplumda yer alan çeşit-
mak istediğini göstermektedir. İstik-
Limni, Midilli, Sakız, Sisam ve Ahi-
li din ve mezheplere eşit uzaklık-
lal Mahkemeleri üyelerinin TBMM
kerya adaları Yunanistan’a verilmiş-
ta durmalıdır. Laik devlet yapısın-
üyeleri arasından görevlendirilme-
tir. Yunanistan’a verilen adaların as-
da devlet organizasyonu içinde yer
si meclisin yargı yetkisini de kullan-
kerden arındırılması Türkiye’ye bı-
alan bireyler bağlı olduğu dinin ge-
mak istediğini göstermektedir. An-
rakılan Gökçeada ve Bozcaada’da
reklerini yerine getirme ya da getir-
cak bu iki bilgiden halifeliğin kaldı-
da mahallî idare kurulması kara-
meme konusunda bir hürriyete sa-
rılmasının istendiği düşüncesi çıka-
rı alınmıştır. İtalya’nın işgali altın-
hiptir.
rılamaz.
da bulunan Rodos ve On İki Ada
TBMM’nin
Hıyanetivataniye
Ka-
Lozan
Antlaşması
İmroz
ve tabii adacıklar ile Meis Adası ise
İtalya’ya verilmiştir.
11.
19.
Atatürk bu sözüyle ulusal egemenliğin toplum açısından öneminden
Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde
Kırım Hanlığı’nın alınmasıyla Os-
16.
manlı Devleti Karadeniz’e hâkim
Türkiye Cumhuriyeti’nde, seçim-
lik anlayışı cumhuriyetçilik ilkesiy-
olmuş, Karadeniz Türk gölü hâline
lerin 4 yılda bir yapılması 1924
le ilişkilidir.
gelmiştir.
Anayasası’nda yer almıştır. Serbest
söz etmektedir. Ulusal egemen-
Cumhuriyet Partisi 1930 yılında kurulmuştur. Seçmen yaşının 18’den
20.
12.
22’ye çıkarılması 1934 yılındaki bir
1924 Anayasası’nda “Devletin dini
1243’te İlhanlılar ile Anadolu Sel-
Anayasa değişikliğidir.
İslam’dır.” hükmünün Anayasa’dan
çuklu Devleti arasında yapılan Kö-
çıkarılması 1928 yılında, kadınla-
sedağ Savaşı sonucu Anadolu Sel-
rın milletvekili seçimlerine katılması
çuklu Devleti yıkılma sürecine gir-
1934 yılında ve laiklik ilkesinin Ana-
miş, Anadolu’da beylikler dönemi
17.
yasa metninde yer alması 1937 yı-
başlamıştır.
Millî Ekonomi İlkesi’nin kabul edil-
lında yapılan bir Anayasa değişikli-
mesi ile ulusal bir ekonomi inşa
ğidir.
etme düşüncesi bağımsızlık ilke13.
si doğrultusunda yaşanan bir sü-
Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’nın is-
reçtir. Kapitülasyonların kaldırıla-
yanı üzerine Osmanlı Devleti’nin
rak Türkiye’de çalışacak yabancı
Rusya’dan yardım istemesi Boğaz-
şirketlere Türkiye kurallarına uyma
ların uluslararası sorun hâline gel-
zorunluluğunun getirilmesi Türkiye
1.
mesine yol açmıştır.
ekonomisinin her türlü etki ve de-
Cumhuriyetin ilanının bir gelişme
netimden bağımsız olması doğrul-
üzerinde etkili olabilmesi için bu ge-
tarih
adım 5
tusunda atılan bir adımdır. Her iki
lişmenin hem Cumhuriyetin ilanın-
14.
bilginin de ortak paydası bağımsız-
dan sonra yaşanması hem de ulu-
Eisenhower Doktrini’nin ortaya atıl-
lıktır.
masında Süveyş Krizi’nin sonucu
hem Cumhuriyetin ilanından sonra
etkili olmuştur. Olaylara kayıtsız kalamayan ABD Orta Doğu’nun kendi
sal egemenlik vurgusu taşıması
gerekir. Seçeneklere bakıldığında
18.
yaşanan hem de ulusal egemenlik
denetimi altına girmesini sağlamak
Atatürk’ün laiklik anlayışı dinî inanç
vurgusu taşıyan tek bilgi kadınlara
amacıyla
ve kanaat hürriyetini temel alır. Yö-
belediye seçimlerine katılma hakkı-
netim kurallarının ve toplumsal ih-
nın tanınmasıdır.
Eisenhower
Doktrini’ni
açıklamıştır.
10
tiyaçların din kurallarına göre değil
tarih
2.
lık ve uzunluk ölçüleri benimsenmiş
gali Sadabat Paktı’nın kurulması-
Türkiye Cumhuriyeti’nde, Türkiye
ve yine uluslararası ticari ilişkilerde
nı etkilemiştir. Mısır’da İngiltere yö-
İş Bankasının kurulması ile sana-
uyumun sağlanması ile ilişkili ola-
netiminin kurulmasını Türkiye Lo-
yi ve ticaretle uğraşan kesime uy-
rak miladi takvim kabul edilmiştir. İlk
zan Antlaşması’nda kabul etmiş-
gun kredi olanakları tanınmıştır. Ka-
nüfus sayımının yapılması ise ticari
tir (1923). Bu düzenleme Paktın
botaj Kanunu’nun kabul edilmesi ile
ilişkilerle ilişkili değildir.
kurulması üzerinde etkili değildir.
Türk kara sularında gemi işletme
hakkı sadece Türk tüccarlara bıra-
(1939 yılında) yaşandığından pak-
kılmıştır. Birinci Beş Yıllık Kalkınma
Planı’nın uygulanması ile devlet ön-
6.
cülüğünde sanayileşme amaçlan-
TBMM’de Şeriyye Vekaletinin ve
tın kurulmasını etkilememiştir.
mıştır. Her üçünün de ortak vurgu-
şeyhülislamlık makamının kaldırıla-
su ulusal ekonomiyi güçlendirmedir.
rak Diyanet İşleri Başkanlığının ku-
rulması önerisi halifeliğin kaldırılmasıyla aynı gün yasalaşarak kabul edilmiştir.
3.
Atatürk Dönemi’ndeki evlenme, ev-
10.
Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye
olmasında, Almanya ve İtalya’nın
yayılmacı politikaları ve bu politikalar nedeniyle dünya barışının
bozulabilme endişesi etkili olmuşken çok partili hayata geçilmesinde
dınlara erkeklerle eşit haklar tanın-
Batı’dan siyasi destek alma isteği
ması, Soyadı Kanunu’nun çıkarıl-
7.
ması ve genel oy ilkesinin
Türkiye’nin
ilk
muhalefet
parti-
edilmesi (servet,vergi, öğrenim du-
si olan Terakkiperver Cumhuriyet
rumu olmaksızın bütün vatandaş-
Partisi’nin parti programında cum-
ların oy hakkına sahip olması 1934
huriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik il-
yılından itibaren uygulanmaktadır.)
keleri yer almamaktadır. Bu parti
düzenlemelerinin üçünün de ama-
kurucusu tarafından feshedilmemiş
cı imtiyazsız ve sınıfsız bir toplum
Şeyh Sait İsyanı’nın çıkmasıyla iliş-
oluşturmadır.
kili görülerek İstiklal Mahkemelerin-
tur. Türkiye’nin cemiyete üye olur-
lilik birliğini bozma konularında ka-
kabul
Almanya’nın Polonya’yı işgali ise
Sadabat Paktı kurulduktan sonra
de alınan karara dayalı olarak kapatılmıştır.
ya da Türkiye-Trakya sınırının belirlenmesinde destek sağlama düşüncesi yoktur.
11.
İngiltere, 1878’de Rus saldırılarına karşı Osmanlı Devleti’ne yardım etmek bahanesiyle Kıbrıs’ı işgal etmiştir. Fransa 1881’de sömürgeleştirmek amacıyla Tunus’u işgal
etmiştir. Kıbrıs ve Tunus’un kaybedilmesi XIX. yüzyıl gelişmeleri ara-
4.
Türkiye Cumhuriyeti’nde kadınların
sında yer alır. Bulgaristan XX. yüz-
belediye ve milletvekili seçimlerine
yıl başlarında bağımsızlığını ilan et-
katılmalarının sağlanması siyasi katılımın artırılmaya ve güçlendirilmeye çalışıldığını göstermektedir. Söz
konusu hakların her ikisi de siyasi
haklardır.
5.
Cumhuriyetin ilk yıllarında uluslararası ticari ilişkileri uyumlu yürütebilme düşüncesi doğrultusunda
okka, arşın, endaze gibi ölçülerin
yerine metre ve kilogram gibi ağır-
8.
Demokrat Parti 1946 yılında kurul-
miştir.
muştur. Suriye sınırının kesin olarak çizilmesi 1939 ve Vakıflar Ge-
12.
nel Müdürlüğünün kurulması 1924
1945 yılında II. Dünya Savaşı’nın
yılında yaşanan gelişmelerdir.
sona ermesiyle ABD ve Sovyet
Rusya iki süper güç olarak ortaya
çıkmış, böylece Soğuk Savaş Dö-
9.
nemi başlamıştır.
Sadabat
kurulmasın-
Türkiye bu dönemde Avrupa Kon-
da, İtalya’nın ve Almanya’nın dün-
seyine üye olmuş (1949) NATO’ya
ya barışını tehdit eden yayılmacı
üye olmuş (1952), Bağdat Paktı’na
politikaları etkili olmuştur. Bu bağ-
katılmıştır. (1955)
Paktı’nın
lamda İtalya’nın Habeşistan’ı iş-
11
tarih
13.
16.
Türklerin İslamiyeti kabulüyle birlik-
Osmanlı
20.
te vakıflar aracılığıyla birçok sosyal
Dönemi’nde inşa edilen Anadolu
Devleti’nde
Kuruluş
yardımlaşma kurumu oluşturulmuş-
Hisarı’nda Batı etkisi görülmemek-
tur. Bu kurumların çalışmaları vakıf-
tedir. Nur-u Osmaniye Külliyesi’nde
lar tarafından finanse edilmiştir. İkta
ve İshak Paşa Sarayı’nda ise barok
ve rokoko mimarisinin özellikleri görülmektedir.
devlet memurlarına ve komutanlara devlete yaptıkları hizmetin bedeli
olarak belli bir toprağın işletme hakkının verilmesidir. Gulam ise Müslüman olmayanların çocuklarının toplanarak bir eğitimden geçirilmesi ve
bu eğitim sonrası çocukların başta
asker olmak üzere çeşitli devlet hizmetlerine alınmasıdır.
14.
Türkiye Selçuklu Devleti’nde ülke
topraklarını kayıtlara geçiren ve bu
topraklara ait menşur ve beratların hazırlanmasından sorumlu olan
divan Pervane Divanıdır. Niyabet-i
Osmanlıcılık düşüncesi doğrultusunda Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı halkı il genel meclisleriyle yerel yönetime katılmaya başlamıştır.
Meşrutiyetin ilanıyla ise halk ilk Osmanlı parlamentosunun açılmasıyla
devlet yönetimine katılmıştır.
17.
Kanunuesasi’de padişahın yetkilerinin parlamentoya oranla daha güçlü olması padişahın mutlak otoritesinin sınırlanmadığını göstermektedir. Bu bağlamda Bakanlar Kurulunun padişaha karşı sorumlu olması, Mebusan Meclisinin padişahın izniyle kanun teklifi hazırlaması ve Meclisi açıp kapama yetkisinin padişaha ait olması gelişmelerinin üçü de padişahın mutlak otoritesinin daha devam ettiğini göstermektedir.
tarih
adım 6
1.
Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya
Savaşı’na girmesinde Balkan Savaşlarında kaybedilen toprakların
geri alınmak istenmesi düşüncesi etkili olmuştur. Musul’un İngiltere tarafından işgal edilmesi ve Paris Barış Konferansı Birinci Dünya
Savaşı’nın sona ermesinden sonra
yaşanan gelişmelerdir.
Saltanat; hükümdar devlet merkezinden ayrıldığında ona ait işleri yürüten divandır. Tuğra Divanı, yazış-
18.
malardan sorumlu olan divandır. İş-
Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda Avrupa’ya öğrenci göndermesi ve Avrupa’da elçilikler açması Osmanlı’nın Avrupa’yı daha yakından tanımasını sağlamıştır. Bu
adımlar Osmanlı Devleti’nin bir
Avrupalı devlet sayıldığını ya da
Avrupa’nın sadece yönetim alanından etkilenildiğini göstermemektedir.
rilmesi ise Sivas Kongresi kararla-
kardeş katli uygulamasıyla uzun
19.
rı arasında yer almaktadır.
taht kavgalarının yaşanmasını ön-
Osmanlı ekonomisinin bozulmasında kapitülasyonların genişletilmesi
İngiltere ile imzalanan Balta Limanı Ticaret Sözleşmesi ve tımar sisteminin bozulmasıyla tarımsal üretimin gerilemesi gelişmelerinin üçü
de etkili olmuştur.
raf Divanı, askerî ve adli birimler dışında denetim yapan divandır. Arz
Divanı askere ilişkin işlemleri düzenleyen divandır.
15.
II. Mehmet’ten itibaren uygulanan
lemek ve bu sayede merkeziyetçi yapının güçlenmesini sağlamak
amaçlanmıştır. Kardeş katli uygulamasıyla ordu teşkilatının güçlenmesini sağlamak hedeflenmemiştir.
12
2.
Misakımillî’de “Azınlıkların hakları
komşu ülkelerdeki Müslüman halkın
aynı haktan yararlanmaları kaydıyla
tarafımızdan kabul ve temin edilecektir.” hükmü ile azınlıkların statüsüne ilişkin bir düzenleme yapılmıştır. Batı Cephesi’nin ikiye ayrılması
Gediz Taarruzu’ndan sonra yaşanmıştır. Ulusal cemiyetlerin birleşti-
3.
Tolunoğulları, İhşitler, Memlükler,
Eyyübiler Mısır’da kurulan Türk - İslam devletleri arasında yer alır. Karahanlılar ise Türkistan’da kurulmuştur.
tarih
4.
8.
11.
Şehzade Mustafa, II. Murat’ın kar-
Cumhuriyetin ilanından sonra med-
Türkiye
deşidir. II. Murat Dönemi’nde taht
reselerin kapatılması yeni okulların
Anayasası’nda 1930 yılı değişikli-
mücadelesi için isyan etmiştir. Bu-
açılmasıyla başlayan öğretim ala-
ğiyle kadınlara belediye seçimleri-
çuktepe İsyanı Osmanlı tarihin-
nındaki ikili uygulamaları ortadan
ne katılma, 1934 yılındaki Anaya-
deki ilk yeniçeri isyanıdır. II. Mu-
kaldırma amacına yönelik bir uygu-
sa değişikliğiyle de milletvekili seç-
rat Dönemi’nde meydana gelmiş-
lamadır. Miladi takvimin kabul edil-
me ve seçilme hakkı tanınmıştır.
tir. Düzmece Mustafa İsyanı Çelebi
mesi hicri ve rumi takvimin bir arada
Cumhuriyetin ilanını öngören Ana-
Mehmet Dönemi gelişmeleri arasın-
kullanılmasıyla yaşanan ikiliği orta-
yasa değişikliğinde ve Türk Mede-
da yer alır.
dan kaldırmıştır. Çok partili hayata
ni Kanunu’nun kabulünde kadınla-
geçilmesi ise siyasi alandaki ikiliği
rın seçimlere katılmasına ilişkin bir
değil, halkın siyasi görüşlerini daha
düzenleme yer almamaktadır.
5.
New York Borsası 1928 yılının başından 1929 yılı Ekim ayının başı-
rahat ifade edebilmesini sağlayan
Cumhuriyeti’nde
1924
demokratik bir adımdır.
na kadar olan süreçte gittikçe yükselmiş ve yüksek kazanç oranı getirmiştir. Ancak 3 Ekim 1929 tarihine gelindiğinde borsanın yükselişi
durmuş hatta birkaç büyük holdingin hisse senetleri düşmüştür. Bu
düşüş 21 Ekim günü yabancı yatırımcıların kâğıtlarını ellerinden çıkarmalarıyla hızlanmış ve Kara Perşembe olarak adlandırılan 24 Ekim
1929 Perşembe günü borsa dibe
vurmuştur.
9.
12.
Cumhuriyet Halk Partisi’nin yöne-
Atatürk bu sözünde millî egemenlik
timde tek parti olarak varlığını sür-
ilkesinin öneminden söz etmektedir.
dürmesi inkılapların yapılmasını ve
Millî egemenlik hem cumhuriyetçilik
hükûmetin kurulmasını kolaylaştır-
hem de halkçılık ilkesiyle ilişkilidir.
mıştır. Ancak yönetimde tek partinin
Devletçilik bir ekonomi politikasıdır.
bulunması hükûmetin denetlenme-
sini güçleştirmiştir.
6.
II. Dünya Savaşı’nın sonucunda Almanya ikiye ayrılmış, NATO kurulmuş, Soğuk Savaş başlamış ve
Hindistan bağımsızlığını elde et-
13.
miştir. Miletler Cemiyeti (Cemiyeti-
10.
akvam) I. Dünya Savaşı’nın sonu-
Türkiye’de demokratik devlet yö-
cunda kurulmuştur.
netimini yerleştirmek amacıyla ulus
egemenliğini esas alan düzenlemelere gidilmiştir. Türk Medeni Kanu-
7.
nu yurttaşların yönetime katılması-
Türkiye Cumhuriyeti’nde Öğretimin
nı sağlayan bir düzenleme değildir.
Birleştirilmesi Kanunu’nun kabulü
Kadınlara istediği mesleği seçme
ve bu kanun kapsamında medrese-
hakkının tanınması düzenlemesi de
lerin kapatılmasıyla ulusal ve laik il-
bir yönetime katılma düzenlemesi
kelere dayalı bir öğretim gerçekleş-
değildir. Ancak Serbest Cumhuriyet
tirilmek istenmiştir. Millî Korunma
Partisi’nin kurulması gibi partileşme
Kanunu ekonomi alanında yapılan
süreci demokratik hayatın önemli
yasal bir düzenlemedir.
bir ögesidir.
Atatürk Dönemi’nde dış politikada ulusal çıkarları gerçekleştirmede kararlı olunmuş, gerçekleşmesi mümkün olmayan hayaller peşinde koşulmamıştır. Bu dönemde
Balkan Antantı, Sadabat Paktı gibi
dünya barışının korunması için bölgesel ittifaklar içinde yer alınmıştır.
Türkiye I. Dünya Savaşı’ndan yenik
çıkanlar arasında yer almasına rağmen revizyonist bir politika izlememiş , savaş sonrası oluşturulan düzenin devamından yana bir tutum
sergilemiştir.
13
tarih
14.
17.
20.
1921 Anayasası 1923 yılı değişiklik-
Atatürk bu sözünde Türk milletinin
Soru açıklamasında bir tarihin ve-
leri arasında; Başbakanın Cumhur-
akılcılık ve bilimsellikten yani mille-
rilmesi soru çözümünde önemli bir
başkanı tarafından Meclis üyeleri
tin kendine rehber olarak bilimi te-
ipucudur. Musul’un statüsünün be-
arasından seçilmesi, Türkiye dev-
mel alacağından söz etmiştir. Bu
lirlenmesi (1926) ve Fener Rum
letinin resmî dili Türkçedir.” mad-
durum laik devlet anlayışı ile doğru-
Patrikhanesinin İstanbul’da kalma-
desinin Anayasa metnine eklen-
dan ilgilidir. Bu sözde hukuk devleti
sı (1923) 1935 yılı öncesi yaşanan
mesi “Devletin dini İslam’dır.” mad-
anlayışı yer almamaktadır.
İtalya’nın 1935 yılında Habeşistan’ı
desinin Anayasa metnine alınma-
gelişmelerdir. Soru açıklamasındaki
sı ifadeleri yer almaktadır. “Devle-
işgal ederek yayılmacı bir politika
tin dini İslam’dır.” maddesinin Ana-
izlemesi bu tarihten sonraki bir ge-
yasa metninden çıkarılması 1924
lişmeyi yani 1936 yılındaki Montrö
Anayasası’nın 1928 tarihli değişik-
Boğazlar Konferansı’nın toplanma-
liğidir.
sını etkiler.
18.
Türkiye’nin
Milletler
Cemiyetine
15.
üye olması 1932 yılında, Eisenho-
Şeyh Sait İsyanı’nın yaşanmasının
wer Doktrini’yle Türk Amerikan ya-
ardından Terakkiperver Cumhuriyet
kınlaşmasının yaşanması 1957 yı-
Partisi isyanın çıkmasıyla ilgili ol-
lında, Kıbrıs Barış Harekâtı’nın dü-
duğu gerekçesiyle kapatılmıştır. Bu
zenlenmesi ise 1974 yılında yaşa-
dönemde basına sansür getirilerek
nan gelişmelerdir.
Tevhidiefkar, İstiklal, Aydınlık, Tanin
gibi bazı muhalif gazete ve dergiler
kapatılmıştır. Medreselerin kapatılması ise Şeyh Sait İsyanı’nın çıkmasından öncedir.
16.
19.
Batı tarzı demokratik bir rejimi be-
Türkiye’nin Trakya sınırı Lozan
nimsemiş olan Mustafa Kemal ken-
Antlaşması’yla kesin olarak çizil-
dinden sonra yaşanabilecek anti-
miştir. (Batı Trakya, Türkiye’nin sı-
demokratik gelişmeleri önleyebil-
nırı dışında kalmıştır.) Musul 1926
me, halkta tek parti yönetimine kar-
Ankara Antlaşması’yla Türkiye’nin
şı birikmiş olan hoşnutsuzlukları gi-
sınırları dışında kalmıştır. Boğaz-
derme ve hükûmet çalışmalarının
lar egemenliğinin Türkiye’ye geç-
denetlenmesi düşüncelerinden ha-
mesi (1936) ve Hatay’ın Türk top-
reketle bir muhalif partinin kurul-
raklarına
katılması
(1939)
ise
ması gerektiğini düşünmüş ve bu
Misakımillî’ye uygun olarak çözüm-
amaçla çalışmaları yürütmüştür.
lenmiştir.
14

İndir - Uzman Kariyer Yayınları

Transkript

Benzer belgeler

İndir - Uzman Kariyer

Şehitkamil Belediyesi Sanat Merkezi Fikir Projesi Yarışması Soru ve

1977 Halil ALTUĞ

Pusula 2016 Tg1 GyGk

İndir - Uzman Kariyer

Universitelerarasi Secme Sinavi

T Ü R K Ç E

2. Deneme Çözümleri

için tıklayınız.

POEMS SENDROMU