Bağımlılıktan Korunma

Kapak Sayfasi
bilinclenme
Uyusturucu Kullanma
Benim cocugumun basina gelemez... Ya gelirse?
Anne babalari bilinclendirmek icin birlikte calisalim.
ONSOZ
Dunyada bircok yeri dolasip cok sevdigim bir sporu yapan uluslararasi bir kriket deneme
oyuncusu olarak yazdigim bu onsoz, anne ve babamin beni buyuturken bana ayirdiklari
zaman icin, yaptiklari yardim, verdikleri tavsiyeler ve gosterdikleri destek acisindan ve
de ayni zamanda daima benim yanimda olmalari nedeniyle, onlara olan tesekkur borcumu
ifade etme olanagi saglamaktadir.
Onlarin kucuklugumdenden beri benimle konusmasi, onlara her zaman akil danismami
saglamistir. Hala, gerek duydugumda onlarin fikrini alirim.
Hayatim, okulda, yerel kuluplerde ve sokakta, yasitlarimla beraber her zaman sporla dolu
gecti. Buna ragmen, anne ve babam, yaptigim her seyle aktif olarak ilgilenerek, daima
bana destek oldular. Kosebaslarinda sikintiyla dolasacak ve vakit gecirmek icin
alternatifler arayacak zamanim hic olmadi.
Simdi bir Lancashire ve Ingiltere kriket oyuncusu olarak geriye bakip, benimle, buyume
cagindaki bir cocuga zor gelen konularda konusmaga zaman ayiran bir anne ve babaya
1
sahip oldugum icin ne kadar sansli oldugumu gorebiliyorum. Sizleri de cocuklariniza
boyle davranmaga cagiriyorum.
Iste bu nedenle, sizin cocuklarinizla, anne ve babalarinin onlarla paylasmasi gereken zor
konularda, konusabilmenize yardimci olmayi amaclayan bu yayinla ilgimin olmasi bana
buyuk mutluluk veriyor.
Andrew Flintoff
Lancashire ve Ingiltere
SAYFA 1
ICINDEKILER
Bolum 1:---------------------------sayfa 3
Uyusturucu kullanma: Benim cocugumun basina gelemez...
Bolum 2:---------------------------sayfa 5
Maddeleri Tanima
Acil bir durumda yapilmasi gerekenler
Bolum 3:---------------------------sayfa 11
Kati bir dunya-kati konusma
Bolum 4:------------------------------sayfa 15
Alkol ve uyusturucu hakkinda konusma ve konusmaya devam etmek
Bolum 5:------------------------------sayfa 21
Ilkokul yillari: saflik donemi mi?
Bolum 6:-------------------------------sayfa 25
Uyusturucu kullanan on yasindakiler!
Bolum 7:--------------------------------sayfa 29
Agabey ve ablalarin elde ettigi uyusturucular
Bolum 8:--------------------------------sayfa 33
Konusmanin puf noktalari
2
Bolum 9:------------------------------sayfa 37
Cocuklarinizi uyusturucudan uzak yetistirmek bir basaridir!
Bolum 10:-------------------------------sayfa 41
Uyusturucular: Yardima ihtiyaciniz varsa...
sayfa 2
(resmin altinda) Cocuk
yetistirmek zor bir istir!
Anne ve babalarin en buyuk endisesi, uyusturucularin cocuklari
icin olusturdugu tehlikedir.
Sayfa 3
Birinci Bolum
Uyusturucu kullanma: Benim cocugumun basina gelemez...
...ya gelirse?
Son yillarda yapilan bir arastirmada, sayilari 100,000 i askin on ve onbir yasindaki cocuk
haftada bir kez sarhos olduklarini itiraf etmislerdir! Tutun, alkol ve esrarotu bitkileri gibi
‘uyusturucu kapisi’ sayilan maddeler, bu yas gurubunu dogrudan riske sokmaktadir.
Cocuklarinizin icinde buyudugu dunya cok tehlikeli bir dunya olabilir. Ve bizler bu
dunya ile ilgili her seyi bildigimizi dusunmemeliyiz... Bu dunya ile ilgili bilgi ve yardima
3
ihtiyacimiz olabilir; hicbirimiz gercekleri inkar edemeyiz. Bu konuda ne kadar bilincli
olursak o kadar yararimiza olur.........
UYUSTURUCU TERIMLERININ TANIMI...
Uyusturucularla ilgili ozel dil
Uyusturucu kullanimina ozgu kelimeler
Maddelerin kotu amacla kullanilmasi... toplumun,maddelerin yanlis yolda kullanilmasi
ile ilgili olarak kullandigi bir terim. Bazilarina gore, maddelerin yanlis yolda kullanilmasi
yasal olmayan her turlu maddeyi kapsar...Peki, gercek anlamda maddelerin kotu amacla
kullanilmasi neleri kapsar? On fincan kahve mi, ogle yemeginde icilen bes bardak bira
mi, yoksa bir adet esrarotu sigarasi mi?
Yanlis Ilac/Madde Kullanimi Yasasi yasaklanmis maddeleri A, B ve C olmak uzere farkli
siniflara ayirir. Bunlardan A sinifi maddeleri en agir cezalari, C sinifi da en hafif cezalari
getirir. Cezalar ayni zamanda duruma gore de degismektedir. Bu yasanin oldukca
komplike olmasindan dolayi, detaylarina girmeyecegiz. Sizin burada bilmeniz gereken
cezalarin kullanilan maddeye bagli olarak degismesidir. Eroin, kokain, LSD, Ektasi ve
Sihirli Mantar A sinifi ilaclara girer. Kendir (esrarotu) ve Amfetamin ise B sinifi
maddelerinden olup daha az tehlike tasidiklarindan daha hafif cezalar getirir.
4
A Sinifi Maddeleri. Bu siniftan bir madde bulundurdurmanin en buyuk cezasi yedi yil
hapis ve sinirsiz para cezasidir. Bu siniftan bir madde saglamanin cezasi da muebbet
hapis ve sinirsiz para cezasina kadar cikabilir.
B Sinifi Maddeleri. Bu siniftan bir madde bulundurmanin cezasi bes yila kadar hapis ve
sinirsiz para cezasina kadar cikabilir. Boyle bir maddenin saglanmasi ise maksimum 14
yil hapis ve sinirsiz para cezasina kadar cikabilir.
Sayfa 4
TOLERANS
Bu, vucudunuzun belli bir maddeye alisip, ayni etkinin saglanmasi icin giderek artan
dozlara gereksinim duyuldugu zamandir.
BIRAKMA SEMPTOMLARI alkol, eroin ve yatistiricilari uzun sure kullandiktan sonra
birakmanin getirdigi pek hos olmayan ve fiziksel olarak dayanilmasi zor olan yan
etkilerdir. Vucudunuzun alismis oldugu bir maddenin aniden kesilmesiyle meydana gelen
durumdur. Bu durumda vucut bu maddeye surekli ihtiyac duyar ve onun yokluguna hos
olmayan sekillerde tepki gosterir ( kusma, terleme, kramp ve titreme gibi). Bu durum
vucudun surekli almis oldugu dozun altinda miktarlara alismasina dek surer.
BAGLILIK
Maddelerin alinmasinin siddetli bir zorunluluk haline gelmesidir.
Asagida zorunlulugun iki cesidi sunulmustur:
5
•
Fiziksel baglilik- Bu durum, maddeyi birakmanin getirdigi etkilerinin neden oldugu
fiziksel acilardan kurtulmak icin kullanilan eroin, yatistirici ve alkol gibi maddeleri
tekrar tekrar yuksek dozlarda kullanma zorunlulugudur.
•
Psikolojik/zihinsel baglilik ise oldukca yaygin olup, zihnin madde kullanma yoluyla
saglanan heyecan, keyif ve gerceklerden kacma gibi duygulara ihtiyac duymasidir.
BAGIMLILIK
Bu durum bir maddeye duyulan bagliligin kisinin kendisine ve muhtemelen diger kisilere
zarar verdigi zamandir. Kisi tum yasamini maddeleri satin alma ve kullanmaya adamistir.
Bu terim daha cok surekli olarak yuksek dozlarda eroin ve kokain gibi uyusturucu madde
kullanan kisiler icin kullanilir. Modern toplum yasamininin bir hastaligi olarak kabul
edilen bu durum icin benimsenen modern terim ‘madde bagimlisi’ dir.
Ikinci Bolum
Maddeleri Tanima
Amfetaminler/Speed
Halk Arasindaki Adlari: Billy, Wiz, Kristal, Cam, Buz, Sulfat, Ucurucular, Speed/Hiz.
Fiziksel Tanimi: Amfetaminler insan yapimi maddeler olup, genellikle aci ve beyazimsi
bir toz gorunumundedirler. Buruna cekilerek alinabildikleri gibi, sivi halde enjekte
edilebilirler.
Yasa: B Sinifina girerler. Enjekte edilmek uzere hazirlandiklarinda, A Sinifina girerler.
6
Maliyeti: Bir grami 10/15 sterlindir. Saticilar toz miktarini arttirarak daha fazla paraya
satmak icin bunu talk pudrasi, tuvalet temizleme tozundan fare zehirine kadar cesitli
tozlarla karistirirlar.
Etkileri: Nefes almayi hizlandirir. Kullanan kisinin kendisini enerjik ve bazen coskulu ve
kendinden emin hissetmesine neden olur. Kucuk dozlarda dahi ani tabiat degisikliklerine,
sinir krizlerine, huysuzluga, ofke nobetlerine ve cilt sorunlarina neden olur.
Saglik Riskleri: Kisiyi zihnen bagimli hale getirebilir ve ciddi boyutlarda depresyona
neden olabilir. Ayrica derin korku ve akil hastaligi duygularina neden olabilir. Kan
basincini yukseltiginden kalbe basinc yapar. Kullaniciyi beslenmeden ve uykudan yoksun
biraktigindan, onda moral bozuklugu ve zihinsel ve fiziksel yorgunluk yaratir.
Kendir/Esrarotu
Halk arasindaki Adlari: Ufleme, Ilac, Cekme, Cark, Cimen, Hashas, Marihuana, Saksi,
Kokarca ve Ot
Fiziksel Tanimi: ‘Recine’ diye bilinen kucuk, kati ve koyu kahve renginde bir topak
seklindedir. Kurutulmus cicek, sap ve ‘cimen/ot’ diye bilinen yapraklar halindedir. Elde
sarilmis sigaralar ile icilir. Yiyecek veya iceceklere karistirilarak da alinabilir.
Yasa: Esrarotu B Sinifi maddelerdendir.
Maliyeti: Asagi yukari 20 adet sarilmis sigara eden 1/4 ons’u 15/25 sterlin’dir.
Etkileri: Hafif bir yatistirici ilac olup kisiyi rahat, konuskan ve dostcanlisi yapar.
Saglik Riskleri: Kisinin endiseli olmasina, kisa donem hafizasini ve konsantrasyonunu
kaybetmesine neden olabilir. Bu otun bellibasli tehlikelerinden biri yarattigi sarhosluk
durumudur. Kisi guvenli bir sekilde araba kullanamaz, karsidan karsiya gecemez veya
7
makina kullanamaz hale gelebilir. Esrarotu fiziksel bagimlilik yaratmaz. Fakat, tutun
sigarasi kullaniminda oldugu gibi, bronsit ve akciger kanseri seklinde solunum yolu
hastaliklarina yol acabilir.
Kokain
Halk Arasindaki Adlari: Kok, Carli, Kar, Cekme ve Boru
Fiziksel Tanimi: Koka bitkisi yapraklarindan elde edilen beyaz bir tozdur. Bu toz jiletle
ince cizgiler halinde kiyilir ve burundan hava cikararak cekilir. Bazen enjekte de
edilebilir.
Yasa: Kokain A Sinifi maddelerdendir.
Maliyeti: Bir grami 50 ve 80 sterlin arasinda degisir. Cok pahali oldugundan, saticilar
bunu beyaz tozumsu herseyle karistirirlar.
Etkileri: Kokain 30 dakikaya kadar cikan kisa sureli etkileri olan bir uyaricidir.
Kullaniciya hizli bir heyecan, kendini iyi ve guvenli hissetme duygulari verir.
Saglik Riskleri: Etki ve uzun donem sonuclari amfetamininkine benzer. Surekli olarak
kullanan kisiler kokain etkilerinin bagimlisi olurlar. Hizli bir psikolojik baglilik olusabilir
ve bunun sonucunda kullanici ayni etkileri elde etmek icin, kokaini dozunu arttirarak
daha sik almak zorunda kalir. Surekli cekmek burun deliklerine hasar verir. Cok fazla
miktarlarda alindiginda, nefes almada sorunlar ve kalp yetmezligi ortaya cikabilir.
Kokaine harcanan paralar genellikle borc ve siddet gibi sorunlara neden olur.
SAYFA 6
Krek/catlak:
8
Halk Arasindaki Adlari: Kaya, Dip, Yikama, Cakiltasi, Bulut
Fiziksel Tanimi: Bu madde temel olarak kokainin icilebilir olmasi icin bazi kimyevi
maddelerle karistirilmis halidir. Genellikle sari, pembemsi veya mum beyazi renginde sut
tozunu animsatan ‘tas’ gorunumundedir. Pipo ile icildigi gibi, aliminyum folyo icinde
yakildiktan sonra nefes alma hareketi ile cekilir.
Yasa: A Sinifi maddesidir.
Maliyeti: Ortalama 1/4 gram kokain ihtiva eden kucuk bir ‘tas’ in fiati 10 ve 15 sterlin
arasinda degisir.
Etkileri: Sigara gibi icildiginde dogrudan beyine giden kuvvetli bir uyarici maddedir. Bu
maddenin ani fakat ancak dakikalarla ifade edilecek kadar kisa suren bir etkisi vardir.
Saglik Riskleri: Kisiler bu maddeye cok kolay bagimli olurlar. Hemen hemen surekli
olarak endise, huzursuzluk ve korkuya neden olur. Kokainde oldugu gibi, solunum ve
kalp rahatsizliklarina yol acar.Bu maddenin bagimlilarin bir haftasonunda bu madde icin
1000 sterlin harcadiklari gorulmustur. Yorgunluk, sikinti, bas ve vucut agrilari
etkilerininin arasindadir. Kullanan kisi tekrar canlanmak, ucmak ve krekin saglamis
oldugu kendini iyi hissetme duygularindan dusmenin verdigi hos olmayan durumdan
kurtulmak icin ondan biraz daha almak icin karsi koyulmasi zor bir istek duyar.
Eroin
Halk Arasindaki Adlari: Kahverengi, Cark, H, Cennet, Conk, Samar
Fiziksel Tanimi: Eroin acik kahve renkli bir tozdur. (Saf halde ise, hafif tuy beyazi bir
rengi vardir). Alinma sekilleri sigara gibi ice cekme, yeme, ya da suda eriterek enjekte
9
etmektir. Genel olarak icinde glikoz, talk veya kiremit tozu gibi diger maddeler icerir.
Hashasdan elde edilen afyonlu maddeler diye bilinen uyusturucu maddeler grubundadir.
Yasa: Eroin A sinifina giren uyusturucu bir maddedir.
Maliyeti: Grami 50 ve 90 sterlin arasinda degisir. Diger maddelerle kesilip sarilan bir
adet ‘sarma’nin fiati 5/10 sterlin’dir.
Etkileri: Kucuk dozlari rahatlama ve iyi bir his verirken, daha buyuk dozlari uyku haline
neden olur ve musekkin etkisi gosterir. Kullanicinin tum endise ve acilari yok olur. Bu
etkiler birkac saat surebilir.
Saglik Riskleri: Eroinin sigara gibi icildiginde bile bagimlilik yapma riski vardir. Kisi
zihinsel ve fiziksel olarak eroin bagimlisi olur. Eroin almaya alismis insanlar, onun
verdigi haz duygusuna tekrar erismek icin dozu arttirmak zorunda kalirlar. Sonunda oyle
bir noktaya gelinir ki, yalnizca normal hissetmek ve birakmanin tatsiz semptomlarindan
kurtulmak icin alinmaya baslanir. Asiri dozdan komaya girmek ve hatta olmek
mumkundur. Igne ile enjekte edilmesi damarlari hasara ugratabilir ve Hepatit B veya C
ve HIV gibi ciddi enfeksiyonlara yol acabilir.
Ekstasi
Halk Arasindaki Adlari: E, Disko kurabiyesi, Kumrular, Bacaksiz, Kucaklasma Ilaci ve
Fantazi
Fiziksel Tanimi: Ekstasi genellikle degisik sekil ve renkleri olan tablet veya kapsul
seklinde bulunur. Fakat en cok uzerinde semboller olan kucuk beyaz tabletler halindedir.
Bu tablet ve kapsuller yutularak alinir.
Yasa: A sinifi maddelerdendir.
10
Maliyeti: Bir tabletin fiyati 8 ile 15 sterlin arasinda degisir. Bu tablet baska maddeler de
icerir.
Etkileri: Etkileri alindiktan 20 dakika sonra ortaya cikar ve birkac saat surer.
Kullanicilarin dedigine gore kisi tum vucudu saran bir urperti, haz ve sukunet verir.
Ayrica yuksek seviyelerde muzikler ve renkler algilarlar. Cevrelerinde olan bitene karsi
daha duyarli olurlar ve cevredeki insanlara daha dostane yaklasirlar. Ekstasinin etkileri
arasinda agiz kurulugu, yuksek kan basinci ve carpinti sayilabilir. Ayrica mide bulantisi
ve kusmaya da neden olabilir.
Saglik Riskleri: Ekstasinin uzun donem etkileri tam olarak bilinmemekle beraber
karaciger bozuklugu ve beyinde hasar meydana getirdigi dusunulmektedir. Bircok olum
vakasinda ekstasinin etkisi olmustur. Ciddi boyutlarda sicak carpmasina esdegerde,
vucutta asiri isinma ve su kaybina neden olabilir.
Sayfa 7
LSD
Halk Arasindaki Adlari: Asit, Yirtik, Uc, Yolculuk, Nokta, kurutma Kagidi
Fiziksel Tanimi: LSD insan yapimi bir kimyasal maddedir (Liserjik asit dietilamid).
Genellikle ortalama 8 mm karelik kareler halindeki kucuk kurutma kagitlari uzerine
emdirilir. Bu karelerin ustunde renkli soyut sekiller veya cizgi film kahramanlarinin
resimleri vardir.
Yasa: LSD A Sinifina aittir.
Maliyeti: Bir karenin fiyati 1.50 ile 5 sterlin arasinda degisir.
11
Etkileri: Basiniz sanki bir yolculuga cikar. Parlak renkler ve garip goruntuler gorur ve
garip sesler duyarsiniz. Hareket duyunuz ya yavaslar ya da hizlanir. Bu etkilerin suresi
12 saate kadar cikabilir. Etkiler cok zevkli veya korkunc olabilir, ve bunlarin ardindan
panik ve paranoya baslayabilir.
Saglik Riskleri: LSD’nin uzun donem etkileri tam olarak saptanmamistir. Geriye
donusler yasanabilir ki bunlar olaydan sonra tekrar yasanan onceki bir yolculugun canli
goruntuleridir. Bu gibi halusinasyona neden olan bir maddenin dogurabilecegi en buyuk
tehlike akil sagligi problemleridir. Bu madde, hastaligi teshis edilmemis bir insanda
ruhsal bozukluk seklindeki bir tepkiyi harekete gecirebilir.
Solvent:
Halk Arasindaki Adlari: Burunluk, Cubuk, Sprey
Fiziksel Tanimi: Solvent’ler zamk, aerosol, temizlik sivilari, tipex, sigara cakmak gazi,
petrol, tirnak cilasi ve boya gibi maddelerde bulunan kuvvetli kimyevi maddelerdir ki
bunlarin bazilari bir cok evde bulunur.
Yasa: Solvent koklama yasaya aykiri degildir; bu nedenle de alkol ve sigaradan sonra
genclerin kolaylikla denemek isteyebilecekleri bir maddedir.
Maliyeti: Bu maddeleri iceren urunlerin fiyatlari 1 sterlin’den baslar.
Etkileri: Etkilerinin kaybolmasi baslamasi kadar hizli olur. Bunlar aynen sarhoslukta
yasanan cakirkeyiflik ve bas donmesi yapar ve kisinin hayal ve korkunc halusinasyonlar
gormesine neden olur. Bazilarinda mide bulantisi, yorgunluk, uyuklama veya yorgunluk
yaratir. Bazen de basagrisi, bayginlik ve hatta kusma halinde iken bogulmaya neden olur.
Saglik Riskleri: Ingiltere’de her hafta solventlerin uyusturucu amacla kullanilmasindan
olen gencler vardir. Surekli sekilde kullanma vazgecilmesi zor bir aliskanliga
12
donusebilmektedir. Solvent kullanmanin etkileri arasinda yorgunluk, karamsarlik ve
konsantrasyon bozuklugu sayilabilir. Solvent koklama beyinde kalici hasar, tikanip
bogulma, karaciger, akciger ve bobrek sorunlarinin yanisira kalp yetmezligine bile neden
olabilir.
Alkol ve Tutun, yasa disi olmamalarina ragmen yasa disi uyusturucular kadar
guclu, tehlikeli ve zararli olabilirler.
Gencler alkolu bugun her yerde, marketlerde, tekel bayiilerinde, pub’larda ve
restoranlarda satilirken goruyorlar. Cocuklarinizin alkolun tehlikelerinden haberdar
olmasi cok onemlidir. Genclerin tercih ettigi bazi ickiler siradan bir kuvvetli biradan veya
saraptan cok daha kuvvetli olabilmektedir. Bir 330 ml sise ‘alco-pop’ da bulunan alkol
miktari bolca doldurulmus bir tek viski de bulunan alkol miktarina esittir.
Her yil alkol zehirlenmesinden hastanelerin acil servisine kaldirilan, yasi 15 in altinda
genc sayisi 1000 dir.
Alkol alan genclerin kaza yapma ve kavgaya katilma olasiligi cok yuksektir.
Insanin davranislarinda ciddi boyutlarda degisiklik meydana getiren, kontrolunu
kaybetmesine ve aklinin karismasina neden olan alkollu icki sayisi epey fazladir. Fazla
miktarda alkol alma sonucunda kusma, yigilma ve kendinden gecme ortaya cikabilir.
Uzun sureli fazla icme- alkolizm- ise, karaciger ve pankreas hastaliklari, kanser ve ulser
gibi cesitli hastaliklara neden olur.
Tutun: Sigara dumani katran, nikotin ve karbon monoksitten (araba ekzosundan cikan
gazin aynisi) olusan olumcul bir karisim ihtiva eder. Sigara icenler sigaranin kendilerini
rahatlattigini iddia etseler de gercekte sigara onlarda kalp hastaligi, her cesit kanser, felc,
bronsit, ulcer ve damar tikanikligi riskini buyuk olcude arttirir.
13
Sayfa 8
(Resmin
altinda)----Acil
bir
durum
karsisinda
ne
yapacaginizi
biliyormusunuz?
Sayfa 9
Acil bir durumda yapilmasi gerekenler
Uyusturucu maddelerin etkileri kisilere gore degisir. Bu etkiler alinan miktara,
kullanicinin o andaki ruh haline ve cevresine baglidir. Bazen kullanicilar bu maddelere
karsi cok agir reaksiyonlar gosterirler. Bir kisinin uyusturucu bir madde veya asiri
miktarda alkol aldiktan sonra hastalandiginda ne yapacaginizi bilmek cok onemlidir.
Amfetaminler(speed), esrarotu, ekstasi, LSD ve sihirli mantar bazen kullaniciyi asabi
yapar ve panige sokar.
Boyle bir durumda, kullaniciyi sakinlestirin ve inandirici olun. Paniklememege gayret
edin. Normal bir ses tonunda konusun ve korkup endiselenseniz bile, bunu ona belli
etmemege calisin. Bu hislerin gececegini anlatin. Onu sessiz ve los isikli bir odada
oturmaya tesvik edin. Eger cok hizli nefes almaya baslarsa, onu yatistirip derin ve yavas
nefes almasini soyleyin.
Eroin, teskin edici ilaclar ve gaz, yapistirici ve aerosol gibi maddeler uyusturucu olarak
kullanildiginda kisiye uyku verir.
Bu durumda, onu sakinlestirip inandirici olun. Alcak sesle ve normal bir ses tonunda
konusun; paniklememege gayret edin. Onu korkutmak ve sasirtmaktan kacinin. Kendisini
14
yormasini engelleyin. Semptomlar surdugu muddetce asla uyandirmak icin kahve
vermeyin. Onu rahat bir pozisyona sokun ve herhangi bir uyaniklik belirtisi gormezseniz,
ambulans cagirmakta tereddut etmeyin.
Cok fazla alkol icmek insanin kendini kaybetmesine neden olabilir. Bu, bir insan eroin
veya teskin edici ilac alirsa ve gaz, yapistirici, aresol gibi maddeleri kotu amacla
kullanirsa, ekstasiden kotu sekilde etkilenirse veya ekstasi alan kisi muntazam sekilde ara
vermeden, yeterli miktarda sivi icmeden cok enerjik bir sekilde dans ederse de meydana
gelebilir. Asiri dozda cogu uyusturucu, madde kullanicinin kendini kaybetmesine neden
olur.
Bu durumda, dogrudan 999’ u arayin ve bir ambulans cagirin. Asla acil servisleri olaya
karistirmaktan cekinmeyin. Hastayi, kusup bogulmasini onleyecek sekilde iyilesme
pozisyonuna sokun ve nefes almasini kontrol edin. Diriltmek icin agizdan ilk yardim
vermege hazir olun. Hastanin vucudunu fazla olmamak sartiyla sicak tutun. Ancak,
ekstasi almis olan bir hastanin eger vucut isisinin cok yuksek oldugunu farkederseniz,
onun serin ve taze hava almasini saglayin ve uzerindeki fazla giysileri -eldiven, sapka
gibi- cikartin. Hastayi asla, ambulans cagirmak icin bile, yanliz birakmayin. Yaninda
birinin kalmasini saglayin. Alinan maddenin ne oldugunu biliyorsaniz, ambulans ekibine
soyleyin veya hastanin yakininda buldugunuz ilac/maddeleri tanimiyorsaniz, ekibe
veriniz. Eger biri asiri derecede alkolun etkisindeyse, uykuda kusup bogulabileceginden,
yalniz uyumasina izin vermeyiniz. Ayrica yana donuk uyumasini saglayin ve nefes alip
almadigini kontrol edin.
Iyilesme Pozisyonu
15
Kendinde olmayan bir kisiyi yavasca, dilinin geriye duserek nefes almasini onlemeyecek
bir pozisyona getiriniz.
Yerel ilk yardim kurslari hakkinda bilgi icin (0171) 235 5231, St John Ambulans’i
arayiniz veya yerel British kizil Hac subenizle temas edin.
Sayfa 10 Resim: Eger
bir bilseydim!
Cocugunuzla baskasindan once siz konusun.
Sayfa 11
Ucuncu Bolum
Cocuk buyutmek zordur.Anne ve baba olarak sizin icin en buyuk korku ve endise
uyusturucu tehlikesi ve cocugunuza getirebilecegi tehlikeler olmalidir.
UYUSTURUCULAR: GERCEK BILGILER
•
Ingiltere’deki tum uyusturucu kullaniminin % 80 ini esrarotu olusturmaktadir.
•
Yetiskin nufusun 1/4 u 15-19 arasinda esrarotu icmislerdir.
•
Ingiltere’de en az 250.000 kisi eroin,kokain ve krek kokain gibi sert uyusturuculari
denemistir. Bunlarin 150.000 i bagimlilik derecesine kadar ilerlemistir.
•
Ingiltere’de 14 yas grubu cocuklarin yuzde ucu kokaini, yuzde ikisi de eroini
denemistir.
•
!998 yilina dek, 60 yasin altinda 3.2 milyon Ingiliz amfetamin kullanmistir. 1.6
milyon kisi de LSD denerken, 1.3 milyon da ekstasi almistir.
•
Her yil, Ingiltere’de tutunden kaynaklanan hastaliklardan 100.000 i askin erken
olumler olmaktadir.
16
•
Alkol zehirlenmesinden hastane acil servislerine yatirilan 15 yasin altindaki cocuk
sayisi yilda 1000 in uzerindedir.
•
Tum ulkede ilkokul caginda eroin bagimlisi cocuklar vardir.
Uyusturucu Alma- Benim cocugumun basina gelmez.
Eger buna inanirsaniz, her seye inanmaniz mumkundur.
Bugun sansli gununuz olabilir... Bu sizin uyandirma cagriniz!
Icinde yasadigimiz komplike dunyada oyle cok huzur kaciran konu var ki bunlari
cocuklarin anlamasi ne kadar zor ise anne ve babalarin da aciklamasi o denli zordur.
Hizla donen bu kompleks dunya artik bizlerin buyudugu dunyadan cok farkli. Bu
nedenle, artik her seyin cevabinini bildiginizi sanmaktan vazgecin. Gercek o ki, bazi
sorulara yanlis cevap veriyoruz!
Sayfa 12
Resim: Oturup konusmaya zaman ayiriyor musunuz?
Sayfa 13
Harry Enfield’in yarattigi ‘Kevin’ ilk ‘modern’ ergenlik cagi bir genci canlandiriyor.
Kevin kendi anne ve babasina karsi kabadir ve onlarla iletisim kurmaz. Diger yetiskinlere
karsi ise nazik ve dusunceli oldugu kadar onlara gore gecinmesi kolay bir cocuktur da.
Ancak hosunuza gitsede gitmesede anne babalar genellikle bastirici guc sembolleridir.
Cocuklariniz KENDI kisiliklerini, SIZINKINI degil, saptamaga ve onaylatmaga
calisirken, sizin direktifleriniz, istekleriniz, emirleriniz ve deger yargilariniz onlarin ilk
17
bas kaldirma hedefleridir. Bu travmatik bir surec olup sizin sabir, anlayis, merhamet ve
sevginizi gerektirir.
Hatirlamamiz gereken nokta cocugumuzu bu modern dunyada uyusturuculardan uzak
tutmayi basarmak bayagi zorlayici bir sorumluluktur ve sizden baska hic kimse bu
zorlugu ustlenemez.
Cocuklarinin esrar icmesini istemeyen anne babalarin yuzdesi 98 iken.........
bunlardan sadece % 40 i bunu cocuklarina soylemis!
Arastismamiza gore, kendilerini ailelerine yakin hisseden ergenlik cagindaki gencler,
icki, sigara ve esrar icme dahil, bu yayinda belirlenecek olan tum riskli davranislara en az
meyili olan cocuklardi.
Akliniza yatiyor mu? Saniriz Oyledir.
Bu yayin cocugunuz ilkokuldan liseye kadar uyusturuculara karsi tavirlari gelisirken
sizlere onlari yonlendirmenizde yardimci olacaktir. Burada cocuklarinizin sorularina
cevaplarin yanisira yardim icin kaynak da bulacaksiniz ve onlarla bazi zor konularda,
ozellikle uyusturucular ve alkol konularinda, acik ve kolay bir sekilde konusmanizi
saglayacak bir takim pratik, somut ipuclari ve teknikler de ogreneceksiniz. Bu yayinda
‘Cocuklarinizla uyusturucular hakkinda nasil devamli bir diyalog kurabileceginiz’ gibi
onemli konular bulacaksiniz. Zira cocuklarla sik sik konusmak kacinilmazdir ve
konusmalarda net olmak cok onemlidir.
18
Arastirmada soru sordugumuz on anne babadan dokuzu gecen senede ergenlik yasindaki
cocuklariyla uyusturucu konusunu konusmus olmalarina karsin, bu genclerin yanliz ucte
ikisi bunu dogrulamistir!
Sayfa 14 Resim: Ingiltere’de her yil tutunun neden oldugu hastaliklardan kaynaklanan
erken olumlerin sayisi 100.000 in uzerindedir.
Dorduncu Bolum
Alkol ve uyusturucu hakkinda konusun... ve konusmaya devam edin.
Tum bu istatistikler bizi hayrete dusurdugunde, “ Benim cocugum o yasta bu denli
tehlikeli olan bir sey yapmaz.”diye dusunmek kolay bir kacis yoludur.
Ancak asil tehlike boyle dusunmektir.
Bu bir uyandirma cagrisidir!
Kimbilir kac kez, haberlerde trajik bir uyusturucu olum vakasinin ardindan, “Hic
farketmedik, niye bize hicbirsey soylemedi?”... “Nerede hata yaptik?” gibi sozler
duymussunuzdur. Uyusturucu konusu ailelerin anlayisinin otesinde bir konu olabilir ve
bu da cok normaldir. Cevrede bir dolu yalnis ve sasirtici bilgi olabilir. Ustelik, haberlerde
duyulan duygu yuklu oykulerin de hic bir faydasi olmaz. Esrarotunun yasallastirilmasi
uzerinde yakin zamanda yapilan tartismalarda parlimenterlerin kendi okul yillarindaki
tutumlariyla ilgili yanlis yonlendirilmis yorumlarinin da hic bir faydasi olmamistir. Esrar
kullanimi yasaya aykiridir ve cogu kullanici diger yasaya aykiri maddeleri kullanma
yoluna gider.
Cocuklarini egitme sorumlulugunu gozardi eden bazi ebeveynler de vardir. Siz anne ve
baba olarak cocugunuzun ilk ve en etkili ogretmenlerisiniz ve onlara model olacak
19
kisilersiniz. Cocugunuzla ilgili olarak size zor gelen her konuyla okulun ugrasacagi
dusuncesini birakmalisiniz. Giderek daha tehlikeli olan bu dunyada cocugunuza karsi
onlari yonlendirme, hazirlama ve bilinclendirme sorumlulugunuz oldugunu unutmayin.
Okullar elbette uyusturucu konusunda cocuklariniza egitim veriyorlar. Ancak, sizin de bu
konuda kendinizi daha fazla bilgilendirerek cocuklariniza destek verip yardimci olma
sorumlulugunuz ve goreviniz vardir.Boylece, aile icinde uyusturucu konusu gundeme
geldiginde, konuyla ilgilenmeye ve ugrasmaya daha hazirlikli olursunuz. Asilmasi en zor
engellerden biri de bu sorunun ‘IYI AILE’ cocuklarinin basina gelmeyecegi inancidir.
Uyusturucu kullaniminin toplumun her kesiminde gurulebilmesi ve acili anne babalarin
yasamlari boyunca kendilerine nerede hata yaptiklarini sorup durmalari bu inancin dogru
olmadiginin kanitidir.
Gec kalmayin.
Hemen herkes bazen uyusturucu madde kullanir.
Uyusturucu alma konusunu daha yakindan inceleyelim... Gune bir fincan kahve veya cay
icmeden baslayabiliyormusunuz? Cay, kahve ve kolada bulunan kafein, sizi uyaran ve
harekete geciren uyarici bir maddedir. Ne yazik ki her uyarici madde kafein kadar
guvenli degildir ve toplumca kabul gormez. Ancak unutmayiniz ki bazi yasal uyarici
maddeler yasa disi olanlardan daha tehlikeli olabilir. Bu nedenle, cocuklarimizi sert
uyusturuculardan uzak tuttugumuz surece sorun olmayacagi dusuncesini artik aklimizdan
silelim. Cunku bu bir cozum degildir!
Sayfa 16 RESIM: Uyusturucu kullanma
20
Benim cocugumunun basina gelemez...
...Ya gelirse?
Sayfa 17
Ornegin, alkol Ingiltere’de her yil bircok olumun tek sorumlusudur. Amerika’da
4.6 milyon ergenlik cagindaki gencin icki sorunu vardir. 15-24 yas arasindaki
genclerin kaza yapma nedenlerinin basinda alkol gelmektedir.
Kucuk yaslarda alkol alan genclerin asiri miktarlarda alkol almasi ve alkole bagli sorunlar
yasamasi cok olasidir. Bu genclerin uyusturucu madde kullanma ve baslarinin yasalar ile
derde girme olasiligi da yuksektir.
Isin basinda sunu bilelim ki... ister hafif... ister sert... ister toplumca kabul goren alkol ve
tutun olsun... tum maddelerin bireyleri degistirme ve toplumu olumsuz yonde etkileme
potansiyeli vardir.
Kesin olarak diyebiliriz ki tum bu maddeler birer potansiyel tehlikedir ve bunlarin cogu
yasaya aykiridir. Bircok anne baba cocuklariyla alkol ve diger bagimlilik maddeleri
hakkinda konusmaya tereddut ederler. Lutfen siz onlardan biri olmayin ve cocugunuzun
basi derde girene kadar beklemeyin. Sohbetiniz onunla olan iliskinizin cekirdegi
olmalidir. Birbirinizle konusmaktan karsilikli ogrenebileceginiz, zevk alabileceginiz cok
sey olacagi gibi saglamlastirabileceginiz deger yargilari ve tutumlar da olacaktir. Tedavi
programlarina katilmis olan bircok genc, alkol veya uyusturucu madde
kullandiklarini anne ve babalarinin en az iki yil
sonra farkettiklerini
21
soylemektedirler. Siz cocugunuzla bu konularda konusmaga daha erken baslayin...
ve buna devam edin.
11 YASINDA EROIN ALANLAR.....
Asla!... Fakat bu, dikkatimizi var olduguna inanmak istemedigimiz bir soruna ceken,
yakin zamanda ulusal bir gazetede yazilan bir sok haber basliginin ta kendisidir. Bunlar
bizim cocuklarimiz ve gelecek nesil bunlardan olusacak. Soz konusu sizin kendi
cocugunuz, bir baskasinin degil. Sizin kendisine zaman ayirmaniz bu cocugun en dogal
hakki. Sizin bu cocuga karsi bir goreviniz var. Ve onun, sizin kendisini sevdiginizi
bilmeye ihtiyaci var. 10 Kasim 2000 de, Kuzey Dogu Ingiltere’de, 11 yasindaki
cocuklarin eroin bagimliligindan tedavi gordugu aciklandi.Bu konuda Durham ve
Darlington Uyusturucu Bagimliligi Ekibii soyle bir aciklama yapti: “Daha korkuncu, bu
cocuklarin deneme ve bagimlilik devrelerinden coktan gecmis olup, hastalik noktasina
kadar gelmis olmalaridir. Ilk kez uyusturucularla tanistiklarinda buyuk olasilikla cok
kucuktuler.”
Bir yildan kisa bir sure once, bir Hukumet raporunda, 12 yasin altinda hic kimsenin eroin
bagimlisi olarak kaydinin olmadigi bildirilmisti. Fakat, icinde eroin, cubuk ve konserve
kutusu folyolari bulunan gencler icin hazirlanmis uyusturucu paketlerin bolgenin
sokaklarinda satilmakta! Istatistiklere gore, Kuzey Dogu’da 1999 Ocak ve Agustos
aylari arasinda uyusturucudan olen cocuk sayisi trafik kazalarinda olenlerinkinden
fazladir. Genclerin olumleri buyuk endise uyandirmaktadir ve buna bir cozum
bulunmalidir. Yerel polis raporlari 11-12 yas cocuklarinin %2-3 nun en az bir kez
22
uyusturucu denemis oldugunu gostermektedir. 16 yas genclerinin %80 i kendilerine
uyusturucu satilan veya verilen yerlerde bulunmuslardir!
Sayfa 18
Lutfen 10 cocuk icindeki uyusturucu ile ilgisi olmayan o 2 sansli cocugun
anne ve babasi oldugunuzu sanmayi tercih edip endise edecek bir sey olmadigini dusunup
bu uyarilari dikkate almazdan gelmeyin.
Hepimiz endiselenmeliyiz. SIZ de!
Bu sizin uyandirma cagriniz!
Butun cocuklar, nereli olurlarsa olsunlar, hangi okula giderlerse gitsinler ve ne kadar
akilli olurlarsa olsunlar, uyusturucu almaya ozenebilirler. Sadece sehrin yoksul ara
sokaklarinda ki cocuklar bunlara bulasmaz. Uyusturucu kullanimi orta sinif
mahallelerinde ve kirsal bolgelerde de vardir. Bu da hepimizi ve hepimizin cocugunu
kapsar. Hic kimse kendini bunun disinda sanmamalidir. Sizin cocugunuz da gelecek
kurbanlardan biri olabilir ve eger siz cocugunun nerede, ne yaptigina aldirmayan
ebeveynlerdenseniz, bundan haberiniz bile olmaz. Ne yazik ki bir cok anne baba
cocuklarinin nerede, kimlerle ve ne yaptigini bilmez.
Benim kisisel deneyimim bu cocuklari kilit altinda egitime tutmaktan, onlara destek olup
onlara veya endise ve panik icindeki anne babalarina danismanlik yapmaya kadar cesitli
sekillerde olmustur. Cocuklari ve dolayisiyla toplumu en kotu ve en iyi durumlarinda
gordum...
Hatirlamamiz
gereken
onemli
bir
nokta
da
cocuklarin
genellikle
gosterdiklerinden daha cok sey bildikleridir! Bu basit bir gercektir. Onlari asla hafife
almayin ve asla onlarin dunyasi hakkinda onlardan daha cok bilgili oldugunuzu
sanmayin. Onlar genelde sizin sandiginizdan daha cok sey bilirler. Onlarla konusarak
23
onlar hakkinda daha cok sey ogrenecek ve onlarin ne, kim oldugunu daha iyi
anlayacaksiniz.
Bu durumda uyusturucu egitimi ilkokul yillarinda baslanirsa daha etkili olur ve orta
ogrenim yillarinda onlarin uyusturuculara karsi koymalarina yardimci olmak bakimindan
devam eder. Unutmayin, konusmaniz daha once baslar.
Yeni arastirmalar 10-14 yas arasi cocuklari hedef alan, onlara kuluplere gitmeye
baslamadan ve sikintidan denemelere kalkismadan once ulastirilacak kalite bilgiyi gerekli
kilmaktadir. Biz bunun cok gec olacagina ve okul oncesi yillarin cocuklarla konusmaya
baslamak icin en ideal ve en etkili zaman olduguna inaniyoruz.
Bu rehberde sizin cocuklarinizla daha rahat bir sekilde konusmanizi saglayacak basit
gercekler ve gercek hayattan ornekler verilecek. Ornekleri, konusmaya baslamak icin ve
tehlike dolu bir dunyada yasadigimizi kati da olsa, anlatmak icin kullanin. Daha fazla
tavsiyeye ihtiyac duyuyorsaniz, sondaki telefon numaralarini kullaniniz. Bu rehber ayrica
cocuklarinizla diger zor konularda konusurken rahat olmanizi saglayacak oneriler de
sunmaktadir... ne de olsa... eger konusamiyorsaniz...
........Cocuklarinizla konusun..... Yoksa bir baskasi onlarla konusacaktir.....
Bazi anne ve babalar bu denli hassas konularda kucuk yastaki cocuklarla konusmanin ne
derece dogru oldugunu sorabilir. Belki siz de onlardan birisiniz. Ama sunu unutmayin ki;
cocuklarimiz bu konulari zaten TV filmlerinden, magazinlerden ve okul arkadaslarindan
24
duymaktalar. Eger biz onlarla zamaninda ve sik sik konusmaz ve onlarin sorularini
yanitlamazsak, onlar da kendi dogrularini baskalarindan ogrenecekler. Ve biz de kendi
cocuklarimiza dogru olan ve kendi kisisel degerlerimizle ve ahlaki prensiplerimizle
bagdasan bilgiyi aktarma firsatini kacirmis olacagiz.
Cocuklarimiza gercek dunyayi hayali bir dunyadan ayirmayi ogretmek zorundayiz ve
bunu yapmak icin cok gec olmadan, erken davranmaliyiz.
Cocuklarin ortalama olarak sigaraya 12, alkole 13 ve esrara 14 yasinda basladiklarini
biliyormuydunuz? Ve pek cok cocugun bu maddelere ozenmesi ve meraki daha da kucuk
yaslarda baslar. ABD de yakin bir gecmiste yapilan bir arastirma 15 yasinda her on
cocuktan dordunun esrari denedigini gostermistir. Iskocya da yapilan onemli bir
arastirmada on cocuktan birinin 12 yasina gelmeden yasal olmayan maddeleri denedigi
aciklanmistir. Kuzey Dogu Ingiltere’deki bazi bulgular 11 yasindaki cocuklarin eroin
bagimlisi oldugunu ve tedavi programlarinda oldugunu gostermistir.
Icimizden uyusturucu deneme modasinin ilk dalgasi sirasinda buyuyenlerin bu maddeler
hakkindaki bilgisi kendi anne ve babalarimizinkinden daha coktur. Simdi de bizim bu
konudaki bilgimiz cocuklarimizinkinden azdir. Ve elbette biz cocuklarimizin dunyasi
icinde yasamanin nasil bir sey oldugunu bilmiyoruz- bu dunya ki bizim kendi gencligimiz
zamanindakinden daha komplike ve daha stresli olmanin yanisira daha onceden
varolmayan bir uyusturucu kulturune sahip.
Sayfa 20
25
RESIM:
Nereye gidiyorlar?
Kimleri goruyorlar?
Ne
yapiyorlar?
Cocugunuzun bunlari bilmenize ihtiyaci var!
Sayfa 21
Besinci bolum
Ilkokul yillari: Saflik Donemi mi?
-Yanlis!
Ogrenme zamani- Dogru
Kotu aliskanliklar kucuk yaslarda baslayabilir.
Cocuklara bugun okullarda verilen anti-uyusturucu egitim sadece onlarin arkadaslarindan
ve icinde bulunduklari populer kultur ortamindan edindikleri sokak ‘egitimi’ ni
karsilamaga baslar niteliktedir.
Genelde cocuklar yeni bir medya turunu bize oranla daha cabuk ogrenirler. Gerek
haberler, gerek eglence icin TV ve sinemanin yanisira video kasetleri, CDler, cocuk
dergileri, bilbordlar, websiteleri, chet odalari gibi bir nesil once varolmayan bilgi
kaynaklarindan ve formatlarindan yararlanirlar.
Haydi gelin; uyanin artik; kanitlari dikkate alin ve onlari cocuklarinizla paylasin... Cunku
bu bizim tanidigimizdan farkli bir dunya ve bizim bu dunyayi gozardi etmemizin bedelini
cocuklarimiz agir bir sekilde odemekte. Sizin bu konulardaki cahilliginiz onlarin
geleceklerine malolabilir!
26
Uyusturucu referanslari onlara magazin ilanlari veya giyim magazalarinin muzik yayini
yapilan soyunma odalari gibi hic ummadiginiz yerlerde ulasmakta. Bu gibi yerlerde
goruntu ve seslerle uyusturucu kullanma promosyonu yapilmamasina ragmen, bunlar
cocugunuzun uyusturucu kullanmanin ‘normal’bir sey oldugu, yani buyumenin standart
ve gereken bir parcasi oldugunu dusunmelerine katkida bulunur.
Ne yazikki uyusturucularin yasamda normal bir gecis donemi veya asama oldugu
dusuncesi gunumuzde ergenlik oncesi cocuklar arasinda bile yayginlasmis durumda.
Bircok 9-12 yas cocugun anne ve babalari, cocuklarinin dunyasinda uyusturucularin ne
denli bol ve hatta bedava oldugunu duysalar, herhalde soka girerlerdi. Bu maddeler
genclerin cogunlugu tarafindan kullanilmamasina karsin, daha kucuk yasta olan bazi
cocuklar tarafindan kullaniliyor. Sizin de cocugunuz bunlardan biri olabilir!
Bu yuzden, artik sayilarla, guzel sozlerle zaman kaybetmeyelim. Basimizi kuma
gommege ve uyarilara aldirmamaya son verelim. Anne babalar ve ogretmenler olarak
bizler cocuklarimizin icinde bulundugu modern dunyada karsilastiklari zorluk ve
baskilari bilmek ve anlamak zorundayiz. Ancak boylelikle onlari bunlarin ustesinden
gelmeye hazirliyabiliriz.
Sayfa 22
RESIM:
Uyusturucular bazilarinin getirdigi
27
Bir tehdittir
Toplumda bir hastaliktir
Para hirsidir
Mutsuzlugun isaretidir
Kafamizda bir hastaliktir
Aptalca bir seydir
Insanlar bu sikintili yasam tarzinda mi yasamak zorundalar?
( Andrew Woodlock, 12.5 yasinda).
SAYFA 23
Sadece ‘ HAYIR’ demek yetmez.
Asagida okuyacaklariniz yeteri kadar cabuk ogrenmedigimizin ve cocuklarimizin
guvenligi icin yaptigimiz savasi kaybetmekte oldugumuzun yeni kanitidir. Bu bilgiyi
cocuklarinizla paylasabilir ve tartisabilirsiniz. Ve de bu zor sorularin yanitlarini
tartisabilmenizi saglayacak bir kac kapiyi acmis olabilirsiniz.
Bn. Phyllis Woodlock’in oglu ekstasi’nin en genc kurbani olmustur. Onun, birakin
oglunun arkadaslari arasinda uyusturucu kullanilmasindan, oturdugu mahallede yasa disi
maddelerin piyasada dolastigindan bile haberi yoktu.
Oglunun olmeden bir yil once yazdigi siir de onun bu konudaki guvenini arttirmisti.
Bizler ancak baska cocuklarin basina gelen trajik olaylari okudugumuzda korkunc
gercekleri gorebiliyoruz ve benzeri bir olayin bizim cocugumuzun da basina
28
gelebilecegini aklimiza getiririz. Lutfen sizin basiniza gelmeyecegini sanmayin.
Konusun... Son zamanlarda yapilan bir anket uyusturucularin bu gunun genclerinin bir
numarali endisesi oldugunu ortaya koymustur. Bu konuyla ilgili her seyi biliyor gibi
davransalar bile, onlarin anne ve babalarinin destegine ve yonlendirmesine ihtiyaci
vardir.
Andrew’un annesinin asagidaki trajik sozlerini okuyun ki ileride pismanlik duymayin.
“ O siiri bulup okudugum zaman sandim ki hic bir zaman endise duymam gerekmeyecek.
Onun hic uyusturucu alacagini gercekten dusunmedim. Icki konusunda guvendigimi
soylemiyorum... Yani ben kendimin 14 yasinda yaptiklarimi hatirliyorum. !4 yasinda icki
icmeyi denememis pek az insan vardi. Ama onun icki icebileceginden endise
duyuyordum; fakat uyusturucu alacagi hic aklima gelmiyordu. Bana olayi o Cuma gecesi
orada bulunan tek kiz olan arkadasi anlatti. Andy, erkek kardesi de dahil olmak uzere o
grubun icinde ekstasi tableti alacak son kisiydi Annesi onu olabilecekler hakkinda
uyardigi icin bu tabletleri kullanmayacagini soylerdi. Ama kullanan arkadaslarina bir sey
olmadigini gorunce, o tabletlerin zararsiz oldugunu dusunmus. Kendisine de bir zarar
gelmeyecegini sanmis. Ve ben onu bu konuda uyarmistim. Yani arkadaslarina bir zarar
gelmemesinin ona da bir sey olmayacak anlamina gelmedigini soylemis ve denemeye
kalkmamasini tembihlemistim. Anlasiliyor ki o tam dediklerimin tersini yapmis.Onu
almaya gittim ve sonra yogun bakima alindi. Her sey tam bir soktu. Kendinizi tamamen
caresiz hissediyorsunuz ve cocugunuz icin o anda hic bir sey yapamiyorsunuz. O kadar
hayat doluydu ki. Evin icinde kosar ve benimle sakadan boks yapardi...tabii gercekten
yumruk atmaz, sadece oyun yapardi. Yani tipik bir ergenlik cagi cocuktu. Yasitlarindan
farkli degildi. Yani bu noktada anlasiliyor ki bu olay herhangi tipik bir gencin basina
gelebilir. Demek istedigim uyusturucu bagimlisi olup olmek icin yaramaz ve kotu cocuk
olmalari gerekmiyor.”
Bu uydurma bir oyku degil. Bunlar gercek aileleri ve gercek duygulari olan insanlar. Bu,
uyusturucu kullanmaktan oglu olen bir annenin bize aktardigi gercek ve trajik bir olay.
Keske o cocuk HAYIR demeyi ogrenebilseydi! Keske arkadaslarini rededebilecek kadar
oz guveni olsaydi! Bu olay elbetteki tek degil. Simdi Bn. Woodlock diger ‘tipik
29
genc’lerin ailelerini, kapi esiginde onlari bekleyen yasa disi uyusturucu tehlikesine karsi
uyarmak umidiyle Andrew’un olumu ile ilgili bir kitap yaziyor.
Bu, daha kucuk yaslardaki cocuklarin da anne ve babalarina bir uyaridir. Zira
arastirmanin da gosterdigi gibi uzun yillardir sadece ergenlik cagindaki genclerin
yasadigi karsi koyma ve denemeler simdilerde daha kucuk yaslarda basliyor. Bu, sadece
arastirmanin yapildigi Iskocya’ da degil, Ingiltere’ de herhangi bir ilkokulda da boyle.
Sayfa 24 resim
Sadece ‘HAYIR’ demek yeterli degil.
Sayfa 25
Altinci bolum
Uyusturucu kullanan 10 yasindakiler!
Gercegi roman turu hikayelerden ayirabilmeliyiz...bu bir TV drami degildir...
Daha henuz yazi yazmayi ogrenmeye calisan kucuk eller esrar sarmayi coktan
ogrenmis!.. bu bir gercektir.
Henuz 12 yasinda olmayan ogrenciler uyusturucu bagimliligi tehlikesindeler. Cogumuz
bu yaslari saflik yasi olarak dusunuruz, ancak bir cok vakada yanildigimizi anliyoruz.
Zira Iskocya’da bu yas grubundan her 10 cocuktan biri icin cocuk masumiyeti yerini
dunya bilgisine birakmis. Ben eminim ki okul mudurleri, cocuklarin karsilastigi ve
gosterdigi uygunsuz bilgiler hakkinda birbirine benzer oykuler anlatacaklardir.
Uyusturucu istatistiklerinin hemen hemen daima sok etme kapasitesi vardir. Ancak
bu en son arastirma anlasilmasi, algilanmasi zor bir tablo sunmaktadir- bu da 10
yasindaki cocuklarin uyusturucu kullandigidir!
30
Arastirmadan elde edilen sayilara gore, ortalama 30 kisilik normal bir sinifta 3 cocuk
daha simdiden esrarotu, temazapam, ekstasi ve hatta eroin kullanmakta. Bu, genclik
icinde yasa disi uyusturucu kullanma uzerine yapilan ilk ciddi arastirmaya tum
Iskocya’da 22 okuldan ortalama 1000 cocuk katildi. Arastirma, cocuklarin uyusturuculari
kendi ev muhitlerinde, yani okuldan uzakta bulduklarini gosterdi. Olay kasitli olarak
Glasgow ve Edinburgh sehir ici okullarinda degil, Iskocya genelinde kirsal ve sehirsel
bolgelerde oluyordu.
Calismanin yazari, profesor Neil McKeganey yakin zamanda yapilan bir TV
gorusmesinde su sasirtici gerceklerin sok eden analizini yapti. “ Bizim elimizdeki sayilara
gore, icinde 30 tane 11 yas cocugun bulundugu bir sinifi ele aldiginizda, iclerinden 3unun
coktan uyusturucu kullandiklarini gorursunuz. Bizler kesinlikle uyusturucu kullanimini
bu yas grubuyla bagdastirmiyoruz. Ama sanirim ki Iskocya’daki eyilim simdi boyle.
Resmen 3-4 sene once ancak 15 yasindaki genclerle bagdastirdigimiz uyusturuculari
simdi cok daha kucuk cocuklarin kullandigini goruyoruz. Saptadigimiz uyusturucu
kullanma seviyesinin cok yuksek olmasina ragmen, yine de bu sayinin gercegin cok
altinda oldugunu dusunuyoruz. Gercek sayi 10 da 1 den daha kotu; 9 da 1 olabilir. 8 de 1
bile olabilir!”
Bu calisma, uyusturucu kullandiklarini itiraf eden cocuklarin daha onceden bunun
belirtilerini gosterdiklerini de ortaya cikarmistir.
Sayfa 26
31
Profesor Neil McKeganey su aciklamayi da yapmistir: “ Bu cocuklari yakindan
izledigimizde, hepsinin sigaraya yasitlarindan bir sene once ve ickiye de onlardan
ortalama bir sene once basladigini goruyoruz. Her iki maddeyi de yine yasitlarindan daha
yuksek dozlarda iciyorlar. Bu 11 yasinda yasa disi madde almalarindan once basliyor.
Yani bu 11 yasinda uyusturucu alan cocuk grubu zaten ortalama bie senedir sigara ve
alkol icmektedirler.”
Sizin cocugunuzun tanidigi veya iliskisi oldugu boyle bir cocuk var mi? Hic
arkadaslarini sarhos, cilgin veya bitkin bir halde gormus mu? Cocuklariniz
uyusturucu alma veya icki icme kulturunden dolayi grup icinde sayginligi olan
kendilerinden daha buyuk cocuklarla veya genc yetiskinlerle birlikte oluyorlar mi?
Eminmisiniz...? Arkadaslariyla birlikte yerel magaza veya barlara takiliyorlar mi?
Cocuklar orneklerden ogrenir... Acaba kimi ornek aliyorlar? Kimlerin degerleri
onlari etkiliyor, hayranlik uyandiriyor? Somut neden ve sonuc orneklerini tartisma,
soyut olan degerler konusunu hayata gecirebilir.
Cocuklar okulda ne kadar dikkat ve itina gorurlerse gorsunler, yine de okul kapilarinin
disinda da bir hayata sahiptirler ve orada onlari etki altina alan birseyler vardir. Ben bir
basogretmen olarak kendi mesleki hayatimda oyle ogrenciler tanidim ki icgudusel olarak
hemen onlarin gelecekteki ‘normal bir hayat’ sansini yokedeceklerini anlayabiliyordum.
Ebeveynlerinin onlarin icinde bulundugu tehlikeyi anlamamalari ve aralarindaki duvari
yikamamalari bu cocuklari acilar dolu bir hayata mahkum etmistir. Bu anne babalar,
cocuklarinin ‘disarida oynarken’ veya ‘dolasmaga ciktiklarinda’ gercekte ne yaptiklarini
32
bilselerdi herhalde cildirirlardi. Fakat olup biteni arastirmak ve sorunlara cozum getirmek
icin hic bir caba harcamak kulfetine katlanmamislardir!
Bir keresinde ayaklarindan iple bagli, bir apartman penceresinde asili vaziyette, bir
uyusturucu saticisini kandirdigi icin borcu odenene kadar oldurulesiye dovulen bir
eroinman gormustum. Bu olayi hala cok net hatirliyorum. Cocuk bu noktaya nasil
gelmisti? “ Acaba okulda kotu bir cocukmuydu?” Hayir, aksine okul takiminda futbol
oynamayi seven ve sinifinda terbiyeli olan kalender bir cocuktu. Bu sadece bir kavgaydi
ve endise edecek birsey yoktu. Ama aksam olunca cebinde bir sterlinle bos bir eve
gidiyordu. Zamanla ona ‘bakmaya’ baslayan kendinden yasca buyuk bir delikanli
grubuna karisti. Daha sonralari 8 yasindaki erkek kardesini de su andaki serseri
dunyasina tanistirdi ve onu, uyusturucu alabilmek icin kucuk acik pencerelerden evlere
sokup hirsizlik yaptirdi.
Anneleri bu cocuklari kendi haline birakmisti ve geceleri nerede, ne yaptiklari hakinda en
ufak bir bilgisi yoktu. Simdi bu iki cocuk da uyusturucu bagimlisi ve surekli bir sekilde
polise yardim ediyorlar. Buyuk olani iki kez hapis cezasina carptirildi. Bu cocuklar
baslangicta normal cocuklardi. Tek suclari guvenli bir ev ortaminda, onlari disarida
kesfettikleri hayat hakkinda aydinlatmaktan yoksun, yetersiz ebeveynlere sahip
olmalariydi. Iste bu ikisinin ve onlarla ilgisi olan diger cocuklarin da hayatlari yikilmisti.
Tek neden anne ve babalarinin bu cocuklara sahip cikmamasi ve baskalarinin onlarla
diyalog kurmasina engel olmamalariydi.
33
Sayfa 27
Uyusturucu kullanmanin, neden ne olursa olsun, sonucu degisimdir... hem de bu degisim
olume bile neden olabilecek kadar kotu yondedir.
Bu maddeler yasaya aykiri oldugundan, ilk degisme aldatma ve yalanciliktir. Uyusturucu
fiyatlari yuksek oldugundan, hirsizlik olaylarina gidilir ve bugun uyusturucudan islenen
suclarin orani % 80 dir.
‘ Ilk esrar aldigimda 10 yasindaydim.’
Iskocya arastirmasinda gosterilen bir cocuk gunumuz gencligi etrafinda gelisen ve artik
gunluk yasamin bir parcasi olarak kabul edilen uyusturucu kulturu tehlikesinin
habercisidir.
Simdi okuyacaginiz, asagida ki konusma sizin kendi cocugunuzla yapacaginiz konusma
icin iyi bir baslangic veya hazirlayici olabilir. Cocugunuz, bu cocugun hayat gorusunun
simdiden bilincinde olabilir.!
“ On yasinda iken sigaraya basladim. Arkadasim bir sigara ictikten sonra bir tane daha
icti ve alisti. Ben ilk kez icki ictigimde epey begendim. Sonra arkadaslarim haftada bir
kez icmeye basladi. Ben ilk basta onlara katilmadim; ama sonra kendimi gruptan
dislanmis hissedip ben de icki almaya basladim. Ilk esrar denedigimde on yasindaydim.
O gun bir arkadasin evindeydim. O bir tane sarip bana verdi ve ben de ictim. Insani
rahatlatan, sakinlestiren bir etkisi var ve icince hic bir seyi dert etmiyorsunuz. Bence icki
icmekten cok cok daha iyi, hem de cok. Simdi 13 yasindayim; arkadaslarim da ayni yasta
ve hep beraber esrar iciyoruz. Once sigaraya baslamistik. Sonra onlar esrar denediler ve
boylece esrar icmege basladilar; cok da sevdiler. Ben bir kez cok az speed de denedim,
ama o kadar. Bir daha da kullanmadim.”
‘Ilk sigarani ne zaman ictin?’
‘ Dokuz yasinda!’
‘Sevdin mi, ilkini?’
34
‘ Hayir. Speed’i ilk aldigimda da 12 idim. Ve esrar... esrar aldigimda saniyorum 10
yasindaydim. Ve 12 yasinda valium aldim.
‘Valium! Hic valium alan arkadasin var mi?’
‘Evet var.’
‘Senin yasindami?’
‘ Evet.’
‘Kac tane?’
‘Epey cok.
‘Onlar hangi uyusturuculari kullanmislar?’
‘ Yalniz hashas’
‘O cocuklar da mi 12 yasindalar?’
‘Evet. 11 yasinda olanlar da var. Parka gidip iciyorlar.’
‘Sen de mi?’
‘Evet; ben de.’
‘Ben biraz speed de aldim. Ilk sigara icmege 10-11 yaslarinda basladim.Ve simdi gunde
asagi yukari 10 yada 20 tane iciyorum. Ilk ickimi denedigimde 12, 12 bucuk
yasindaydim. Sarhos oldum ve yurumeye basladim, ama dustum. Bir kac arkadasa
rastladim. Onlar da esrar icmege basladilar. Ben de onlara katildim. Biraz da speed aldim.
Bir de mantar denedim. Mantari tarladan topluyorsunuz. Bir suru insan oralardan mantar
toplayip, yikayip yiyorlar. Sonra, birseyler goruyorsunuz, seytanlar falan. Bazi
arkadaslarim ickiyi birakmak icin esrar iciyor. Esrara yeni basladilar ama yine de bazen
cok icki iciyorlar.’
Sayfa 28
Resim; Cocugunuz tavsiye icin size geldiginde, ona verecek yeterli bilginiz var mi?
Sayfa 29
yedinci bolum
Abla ve agabeylerin buldugu uyusturucular
Bu cocuklar... yani bizim kendi cocuklarimiz bu uyusturucu maddeleri nereden
buluyorlar?
‘Hic suphesiz ki bu cocuklarin kullandigi uyusturucular kendi sosyal ve aile
cevrelerinden geliyor.’diye acikliyor Prof. Neil McKeganey. ‘Cogunlukla cocuklardan,
35
ozellikle yasca daha buyuk olanlardan, abla ve agabeylerden, ve cok ender olarak da anne
babanin kendilerinden geliyor.’
Bu, cocuklarin kendi oz yakinlari tarafindan nasil zarara ugratildigina dair cok agir bir
iddia. Ancak bunlar gerceklerin ta kendisi olup, anne ve babalari soka sokmayi
amaclayan istatiksel bilgiler degildir. Cocuklar uyusturuculari yabancilardan, soylendigi
gibi okul kapilarinda satis yapan insanlardan degil, aksine cok yakinlari olan insanlardan
sagliyorlar. Okul kapilarinda uyusturucu satan kisilerin olmasi cogu yetiskinin, anne
babalarin ve ogretmenlerin arasinda yaygin olan yakistirma bir oyku ve yanlis bir kanidir.
Cocuklarimiz, cocuklariniz uyusturuculari muhtemelen guven ve hayranlik duyduklari
insanlardan aliyorlar. Bu, gercekten size uyusturucularin cocuklarinizin hayatina nasil
sizdigini gostermektedir. Bu maddeler cocuklarin icinde buyudugu hayatin ve kulturun
bir parcasi, hem de benimsenen bir parcasi olmustur. Yani cocuklarin gozuyle tanidiklari
kisilerden uyusturucu almanin bir sakincasi yoktur.
“ Esrar bulmak oldukca kolaydi. O kisiyi, yani kisilerin bazilarini taniyordum. Ve o bazi
kisiler aslinda benim arkadaslarimdi.... yani benim icin guvenliydi cunku onlar da
uyusturucu kullaniyordu ve satanlar da onlarin abla veya agabeylerinin arkadaslari veya
tanidiklariydi. Cep harcligimi, yemek parami veya annemim ve babamin verdigi paralari
biriktiyordum. O da olmazsa, bir iste calisip uyusturucu parami sagliyordum. Para
kazandiracak o kadar sey ve uyusturucu saglayacak o kadar cesitli yol var ki.”
Cocugunuzun verdiginiz parayla okulda yemek yediginden, uyusturucu almadigindan
emin misiniz? Cocuklariniz geceleri nereye gidiyor?.. Emin misiniz? Birlikte ne
yapiyorlar? Emin misiniz?... Bu tip sorulari cocuklarimiza ve tanidiklarina sik sik
sormamiz gerekir.
Asla cocugunuzun dogru kararlar vereceginden emin olmayin.
36
Sayfa 30
resim:
Cocugunuzla arkadaslari ve ‘iyi’ bir arkadasin nasil olacagi hakkinda
konusun.
Sayfa 31
Cocugumuzla surekli konusmali ve bizim kendimize ait veya bildigimizi sandigimiz
dunyadaki baskilar yerine, onlarin kendi dunyalarindaki baskilarla savasmaliyiz.
Cocuklarla konusmak uzun bir surec olup cocuk kucukken baslamalidir. Cocuk yanlis
secimi yaptiktan sonra onu normale dondurmek icin konusma cok gec olacaktir.
Haydi. Bu sizin uyandirma cagrinizdir.
Artik basinizi kumdan cikarin ve asla sizin cocugunuzun basina gelmeyecegini sanmayi
birakin. Eger sorumluluklarinizi ciddiyetle yerine getirmezseniz ve eger her seyi okula
birakirsaniz, sizin cocugunuzun da basina gelebilir ve gelecektir.Cocuklarimizi, alkol ve
uyusturucularin, onlarin basina getirebilecegi kotuluklerden korumak istiyorsak, icinde
bulunduklari dunyayi tanimak ve cevrelerindeki kulturu anlamak zorundayiz.
Yapilan arastirmalarda, velilerin inanmak isteyeceginden cok daha fazla sayida genc
kendilerine uyusturucu sunuldugunu ve kullandiklarini belirtmektedirler. Verilere gore,
cocuklarinin marihuana denedigini sanan ebeveyn sayisi -%20- gercekte marihuana
aldiklarini soyleyen genclerin sayisinin yarisiydi.
Cocuklarinizi uyusturucular hakkinda bilgi edinmekten ve alkol ve sigaranin varliginin
farkinda olmaktan alakoymanin veya korumanin kesin bir caresi yoktur. Bu nedenle
onlara bu bilgileri siz kendiniz vermelisiniz... Ebeveynlerin % 98 i cocuklarinin esrar
icmesini istemedigini soylerken, sadece % 40i bunu cocuklarina soylemis!
Ne yapabiliriz?
Onlarla iletisim kurun. Anne ve babalara verebilecegimiz tek cevap budur.
Cocuklarinizla, onlar sizle konusmasa bile, surekli konusmaya devam edin ve hep onlarin
37
yardim icin kosabilecegi kisi siz olun. Cocuklarinizin hata yaptiklari zaman bile yardim
icin size basvurabilmesini saglayin. Bunu iyice anlayin ki sizi konusmaya hazirlayalim!
Sayfa 32
resim: uyusturucu kullanma
Benim cocugumun basina gelemez... ya gelirse?
Sayfa 33
sekizinci bolum
Konusmanin puf noktalari
Dikkatle dinleyin...
ve cocugunuzu ciddiye alin. Ogrenci anketleri anne ve babalarin cocuklarinin duygu ve
endiselerini dinlerlerse cocuklarin onlarla daha rahat konustugunu ve uyusturucudan uzak
durmalarinin daha olasi oldugunu gosterir.
Erken baslayin...
Kucuk cocuklar bilgi, akil danisma ve yonlendirilme icin ilk anne ve babalarina
basvururlar. Ergenlik cagina girdiklerinde ise onlara yonelme yerine medyaya,
arkadaslarina ve disaridan kisilere guvenme egilimi gosterirler. Cocuklar, zor konulari
duymaya ve onlarla ugrasma zorunda kalmaya, giderek cok kucuk yaslarda, genellikle bu
komplike konularin gercek anlamlarini tamamen anlayacak olgunluga erismeden,
baslarlar. Cocuklarinizla, onlar kucuk yasta iken konusma firsatini kacirmayin. Aksi
halde, sizin yavas yavas zihinlerine isleyeceginiz degerler yerine, cocuk bahcelerinde
veya diskolarda edindikleri yanlis bilgilerin, deneyimlerin icinde yokolurlar.
‘Zor’ bir konusmaya baslama...
Konusmaya rahatsiz edici ve zor sorun veya endiseleri dile getirerek baslamak gayet
dogal ve hatta bazen gereklidir. TV cesitli konular saglayabilir. Aslinda TV deki ‘pembe
dizi’ler ergenlik cagi genc kizlarin hamile kalmasi, alkolizm ve uyusturucu kullanma gibi
sorun yaratan olaylari konu almaya ve zorluklarin portresini cizmege olumlu yonde
tesvik edilmekte. Boylece bu tip konular evinize girmis oluyor. Bu firsati cocuklarinizi
bekleyen sorunlari tartismak uzere olumlu sekilde kullanin. Hic, zor ve ihtilafli bir sahne
gosterilirken bir fincan kahve yapmak icin yerinizden kalktiniz mi? Ya da, kanal
38
degistirdiniz mi?.. Veya aniden uykunuz geldigi icin yattiniz mi? Bu sorulara cevabiniz
‘evet’ ise, gelecek sefere bu sahnelerden yararlanmaya bakin ve firsati kacirmayin!..
Ornegin, boyle bir diziyi 12 yasindaki cocugunuzla beraber seyredin ve bitince ona
programi begenip begenmedigini, genclerin davranislari hakkindaki dusuncelerini sorun.
TV programlari ve reklamlar uyusturucu madde kullanmayi yayginlastiriyor mu, yoksa
olumsuz yonlerini mi vurguluyor? Neredeyse gunluk yasamin bir parcasi olan bu olaylar,
sizin cocugunuzla konusabilmeniz icin sayisiz firsat yaratir.
Eger degisik yas gruplarindan bir kac cocugunuz varsa, onlarla ayri ayri konusmaya
calisin. Konusulan konu ayni olsa bile herbirine kendileri icin ozel zaman ve mekan
vermek gerekir. Neden diye sorabilirsiniz. Cunku genelde cocuklar, yasa bakmazsizin
farkli gelisme seviyelerinde olup, farkli bilgi, kelime ve hassasiyete ihtiyac duyarlar.
Ayrica yasi daha buyuk olan cocuklar konusmayi yonetme egilimi de gosterebilirler.
Kendinizi rahatsiz mi hissediyorsunuz?.. Hepimiz sizin bu konuda nasil hissettiginizi
biliyoruz fakat cocugunuzun iyiligi icin bu heyecan sancilarindan kurtulmaya bakin ve
konuya girin. Zaten daha once de soyledigimiz gibi, bu konulari TV den ve oyun
alanlarinda duyup, bizim kendi degerlerimize ters dusen sekilde bilgilendiriliyorlar.
Sayfa 34
Yasitlarin baskisina ‘Hayir’ demek...
Bir arkadasin yanlis oldugunu bildiginiz bir onerisine hayir demek, yabanci birininkine
nazaran daha zordur... Ozellikle o oneriyi kabul etmeniz arkadasiniz icin buyuk onem
tasiyorsa... Cocugunuza, arkadaslarinin onerilerini, sosyal hayatinda dislanmayacak
sekilde nasil reddedebilecegini rol oynayarak gosterin. Su satirlardakine benzer bir
yontem deneyebilirsiniz. ‘Seninle bir oyun oynayalim. Farzet okul cikisinda
arkadaslarinla Ben’in evine gittiniz ve sana buzdolabinda bulunan biradan ikram ettiler.
Bizim ailemizde cocuklarin alkollu icki icmesine izin verilmez. Onlara ne derdin?’
Eger cocugunuz yerinde bir cevap verirse, ona ovgu dolu sozler soyleyin. Eger hic bir
cevap bulamazsa, siz bazi fikirler verin. Ornegin; ‘ Hayir, tesekkur ederim. Bilgisayar da
oynasak daha iyi olur.’ veya ‘ Kriket oyunum icin formda olmaliyim.’ veya ‘ Bira icmek
midenizi bulandirabilir.’
39
Daha buyuk cocuklar icin, su anahtar kaliplarin provasini yapin: ‘Bir kez icmistim ve
kusarak her seyi berbat ettim.’
‘Annem ve babam farkina varirsa, beni oldururler ve her zaman da farkederler.’
‘Iyi bir arkadas beni zor duruma sokmazdi.’
‘Ne kadar iyi bir dostsun! Bana kotu seyler yaptirmaya calisiyorsun!’
Arkadas baskisi ve dislanma korkusu cocugun sosyallesmesinde onemli rol oynar. Bu
nedenle anne ve babalar olarak onun dogru secimler yapmasina yardimci olun. ( Yakinda
bu ozel metod hakkinda bazi oneriler bulacaksiniz.)
Cocugun yaptigi secimi tesvik etme...
cocugunuzun kendinden emin bir sekilde kararlar almasina yardimci olur. 10 yasindaki
bir cocuk, bir kac secme arkadasla hamburger yemege gitmenin butun sinifinin katildigi
bir partiden daha iyi olup olmayacagina karar verebilir. 12 yasinda bir cocuk ise,
voleybol dersleri, arada sirada yapilan atletizm karsilasmalari veya bir orkestraya katilma
gibi siklar arasinda bilincli bir secim yapabilir. Bizim desteklerimizle cocuklarimiz
saglam ve akilli kararlar verme becerisini kazanabilirler. O zaman sizde cocugunuzun
zamani geldiginde icki ve uyusturucu konusunda dogru karari alacagindan daha emin
olur, guven duyarsiniz.
Simdi onlari, etrafta kol gezen potensiyel tehlikeler hakkinda bilgilendirirseniz, onlarda
bu tehlikelerle karsi karsiya geldiklerinde, basedebilecek silahlara sahip olurlar.
Ornek olun.
Sizin alkol, tutun ve ilac kullanma sekliniz cocuklariniza ornek teskil eder ve onlara bu
maddelere olan tutumunuz ile ilgili ipuclari verir. Cocuklar onlara soylediklerinizden cok
yaptiklarinizi ornek alir. Yorucu bir gunun ardindan evin kapisindan girer girmez bir bira
acmaniz onlara nasil bir mesaj verir? Misafirlerinize sarap ve diger alkollu ickilerden
baska alkolsuz icecekler de sunun. Kontrolunuzu kaybedecek kadar icmek, cocuklara
bunun normal ve endise edilecek bir sey olmadigi izlenimini verir. Recetesiz satilanlar da
dahil tum ilaclari secici bir sekilde alin. Oksuruk surubunu direkt sisesinden iceniniz var
mi? Bu hareketin verecegi mesaji dusunun. Hareketleriniz inanclarinizi yansitmalidir.
40
Cocuklarinizin arkadaslarini taniyin
Begeneceginiz tipler olmasa bile cocuklarinizin arkadaslariyla tanisin ve onlari taniyin.
Cocuklarin alkol ve uyusturuculara olan tutumu soz konusu oldugunda, grup baskisinin
onemini belirtmistik. Cocuklarinizin arkadaslarini taniyormusunuz veya onlarin beraber
nerelere takildigini biliyormusunuz? Cevabiniz ‘hayir’ mi? O halde, ogrenin!
Onlarla arkadaslari hakkinda konusun ve iyi arkadas kavramini tartisin. Okullarda
genellikle, cocuklarin birbirini daha iyi taniyabilecekleri, dusuncelerini ve ortak sorunlari
tartisabilecekleri ‘sohbet saati’ ve kisisel, sosyal ve saglik egitimi seanslari (PSHE)
(KSSE) vardir. Yakinda okullarda, vatandaslik ve aktif olarak toplumsal bir gorev almak
zorunlu hale getirilecek. Bu fikirlere evde de devam edilmesi mukemmel bir destek ve
cocugunuzun gelecekteki davranislari, inanclari ve prensiplerine yonelik bilinclendirme
onda olusturmaya calistirdigimiz degerler bankasina katki olacaktir. Umuyoruz ki, gerek
fikirlerinizi paylasarak ve gerek cocugunuza ihtiyaci olan destegi vererek bu ‘yapilanma’
surecine katkida bulunuyorsunuz. Demek oluyorki, cocuklarinizla arkadaslarini ve
arkadasligin ne oldugunu tartismak cok faydalidir. 8 yasindaki bir cocuga iyi arkadasi, ‘
...iyi bir arkadas senin oynadigin oyunlardan hoslanan ve birlikte eglenilebilen biri.’
olarak tanimlayabilirsiniz. Daha ileri yaslardaki cocuklara gore iyi arkadas, sahip oldugu
degerleri ve prensipleri paylasan, onlarin kararlarina saygi duyan ve duygularini dinleyen
kisidir. Cocuklariniz bu tanimlari benimserlerse, kendilerine icki, sigara icirmek veya
uyusturucu kullandirmak icin baski yapan ‘arkadaslarin’ aslinda arkadas olmadigini
anlayacaktirlar.
Cocuklarinizi saglikli faaliyetlere, takim oyunlarina... futbol kuluplerine, kriket ve
voleybol gibi sporlara veya izcilige tesvik ederek onlarin ‘iyi’ arkadaslar edinmesini
saglar
ve buyume sirasinda uyusturucu illetinden uzak durma sanslarini arttirirsiniz.
Sevginizi gosterin...
Cocuklar, sizin onaylamadiginiz bir sey yaptiklari zaman bile sevildiklerini ve deger
verildiklerini bilmek isterler. ‘ Yaptigin seyden memnun degilim ama yine de seni cok
seviyorum.’ duymak ve inanmak istedikleri mesajdir. Sartlar ne olursa olsun, cocuga
destek vermek cok onemlidir. Kasitli olarak bile bir yanlislik yapsalar, onlarla sadece
41
konusmaniz yeterli olur. Kesin, istikrarli ve sevgi dolu olun ve en onemlisi onlara
sevginizi belli edin...
Sorunu tartisin ve dinleyin...
Cogu cocuk bir kere de ancak belli oranda az bir sey ogrenebilir. Yani tek bir tartisma
veya sohbet onlarin vermek istediginiz her seyi bir anda ogrenmelerine yetmez. Ayni
konuya biraz aradan sonra geri donun ve ne kadarini hatirladiklarini gorun.
Onlari dinlemek de hem onlarin tam olarak ne ogrenmek istedigini anlamak acisindan
hem de onlarin yanlis ve eksik bilgilerini yakalamak acisindan faydalidir. Ayrica onlari
dinlerken hangi kelimeleri anlayacaklarini ogrenir, seviyelerinin ustunde konusmaya son
veririz. Ornegin, cocugunuz size ‘ot’ ne demek diye sorarsa, soruyu ona yoneltin ve onun
cevabini bekleyin. ‘ Sence ne demek?’ diye sordugunuzda onun cevabi da, ‘ yenen ve
insani dusuren bir sey’ ise, aciklamanizi yapacaginiz seviyeyi saptamis olursunuz.
Sayfa 36
Unutmayin, siz kendiniz ‘ot’ un anlamini bilmiyorsaniz, bu brosurun basinda uyusturucu
bilgileri var. Fakat asla bilgi eksikliginizin sizi yildirmasina izin vermeyin. Bunlari
bilmemenin hic bir tersligi yok. Aksine bilmemeniz de cocuga soru sormada ise
yarayabilir. Ornegin, ‘ Ben de otun anlamini bilmiyorum. Gel beraber bulalim.’ diyerek
bu yayindan veya benzeri bir kaynaktan anlamina bakar ve cocuga kendi basina da dogru,
gercek bilgiyi bulabilecegini gostermis olursunuz.
Son olarak unutmayiniz ki cocuklarin ardarda ve genellikle de ayni soruyu 50 degisik
sekilde sorma meyili vardir. Bu tekrarlarin normal oldugunu hatirlayin ve sabirli olun!
Sabir ve istikrar hem sizin ve hem de onun icin yararli olcaktir.
Sik sik onlarla konusmali ve mesaji net bir sekilde vermelidir. Son zamanlarda yapilan
bir arastirmaya gore, 10 anne babadan 9 u cocuklari ile gecen sene de uyusturucular
hakkinda konustuklarini soylemisler, ancak sorulan cocuklarin sadece 2/3 u bunu
dogrulamis. Siz de bu anne babalardan misiniz?
42
Bir iki tane daha fikire ihtiyaciniz var mi?.. ogretebileceginiz anlari yakalayin.
Cocuklarimizin uyusturucu hakkindaki tutumlarini yonlendirmek ve onlarin getirecegi
tehlikeleri kanitlamak icin, bu yayinda anlatilan gercek, trajik hayattan alinma ornekleri
kullanin.
Bunlari veya diger yerlerdeki haber basliklarini, tartismaniza, konusmaniza baslamak icin
kullanin. Cocuklariniza okulda bu zor konularda neler ogrendiklerini sorun. Aslinda
okulun kendisine cocugunuzla hangi konularda ugrasmayi hedeflediklerini sorun ve
onlara basarmak istediklerinde destek olun. Cogu anne babanin bu tur cabalardan
kacmasindan dolayidir ki ortaya boylesine korkunc bir tablo cikmistir!
Sayfa 37
Dokuzuncu bolum
Uyusturucudan uzak cocuk yetistirmek bir basaridir!
Bir cocugu bu cabalama yillarinda anne ve babasi icin uyusturuculardan uzak
tutmak her ne kadar bir basari ise de, hic birimiz bu mucadeleyi kazanmada bir
baskasindan daha ileri durumda degiliz.
Amerikan Tip Birligi (American Medical Association) Dergisinde yayinlanan bir
arastirma, kendilerini ailelerine yakin hissettiklerini soyleyen genclerin icki, sigara ve
esrar icmek de dahil olmak uzerinde calisilan zararli ve tehlikeli davranislara en az meyil
gosteren grup oldugunu ortaya cikarmistir. Bu bulgu, anne ve babalarin cogunlugunun
cocuklara uyusturucularin ciddi bir tehlike oldugunun ogretilebilecegi ve onlarin bu
maddeleri kullanip kullanmama kararinda etkili olunabilecegi inancini desteklemektedir.
Cocuklarimizi uyusturucu konusunda egitebilmek ve onlarla ikna edici sekilde
konusabilmek icin,
bu konuda onlar kadar bilgiye ihtiyacimiz var. Bu rehberde,
uyusturucular hakkinda, kafa ve vucut uzerindeki etkilerini, aliskanlik belirtilerini,
kullanilan en yeni argo dili ve gunumuz modasi uyusturucu kullanma metodlarini iceren
pratik bilgiler sunulmaktadir. Cocuklarinin ergenlik yillari aileler icin cok yorucu olabilir.
43
Bunun yanisira, cok yakin oldugunuz kisilerle iletisim kurmanin zorlugu da isin
cabasidir.
Ancak bu konunun riski hayli yuksektir.
Ingiltere su anda tum sehir ve koylerine bulasmakta olan bir uyusturucu hastaliginin
pencesindedir. Sizin erken mudahele ve etkiniz cocugunuzu olumsuz uyusturucu
deneyimlerinden koruyacak ve belki de onun hayatini kurtaracaktir.
Uyusturucu kullananlarin ve bagimlilarinin sefil dunyasinin artik sehirlerin disina
tasmakta oldugunu orneklendirmek icin, en zengin koylere bile nasil sicradigini
anlatacagiz.
Bu noktada da, cocuklarinizla konusurken gercek hayat hikayelerini yapici ve olumlu bir
sekilde kullanabilirsiniz. Burada deginilen uyusturuculari duymuslar mi?
Baska
hangilerini biliyorlar? Arkadaslarinin arasinda onlara uyusturuculardan bahseden olmus
mu? Yalniz, sohbet ve tartismanin iki yonlu olmasi gerektigini ve bir iskence aleti gibi
kullanilmayacagini unutmayin. Aksi halde, cocugunuzun size olan guvenini ve hatta
cocugun kendisini kaybedebilirsiniz!
2000 nufuslu Guney Cerney’in guzel Cotswold koyu tuyler urpertici bir sirri
saklamaktadir. Burada en azindan 60 genc eroinmandir! Gunumuz uyusturucu
tartismasinin odak noktasi esrarin daha sert ve hayati tehlikesi olan uyusturuculara gecis
kapisi olup olmadigidir. Bu konunun, 2000 yili Tory Parti Konferansinda, Shadow Home
Sekreterinin uyusturucu kullananlara yaptigi ‘Sifir Tolerans’ cagrisinin ardindan,
gundemden inmeyecegi de bir gercektir!
SAYFA 38
uyusturucu kullanma
Benim cocugumun basina gelemez...
... ya gelirse?
44
Sayfa 39
Guney Cerney olayi yakin zamanlarda bir gunluk gazeteye haber olmustu ve
cocuklarimizin icinde buyumekte olduklari bu dunyanin ancak korkunc olarak
tanimlanabilecegi iddiasini dogrulamisti. Iskocya’dan banliyo Ingiltere’sine kadar uzanan
mesaj sudur: Cocuklarimizin uyusturucu tehlikesine karsi korunmasi gerekiyor.
Bizler anne ve babalar olarak cocuklarimizin ilk ve en etkili ogretmenleriyiz; bu
nedenle de onlarin dunyasini anlamak icin caba sarfetmeliyiz. Bu, bizim hakkinda
cok az sey bildigimiz bir dunyadir.
Medyada sik sik gordugunuz ulkenin her yerinde yokolan ailelerin gercek
ve aci
hikayelerini kullanin. Bunlari cocuklariniza olasi kotuluklerin ornegi olarak verin.
Iskoc gencligi arasindaki trajik uyusturucu kullanma olayindan (altinci bolumde
anlatilan), kucuk saf bir koyde yasayan bir okul mudiresinin umitsiz oykusunu anlatmak
uzere Orta Ingiltere’ye donebiliriz. Onceden yasamakta oldugu The Wirral’den, iki
oglunu yetistirmek icin ideal bir yer oldugu dusuncesiyle Cotswalds koyundeki mutevazi
bir eve tasinmisti. Tabii ki, 14-15 yaslarindaki ogullarinin koyde eroin bagimlisi 60
gencin arasinda olacagi hic aklina gelmedi. Bu oyku de uyusturucularin kurbanlarinin
geldigi cevreler ve sosyal durumlari arasinda hic bir sekilde secim yapmadiginin bir
baska kanitidir. Bir cok yerin laneti sayilabilecek can sikintisi, bu sessiz sakin koyde
vakit gecirecek bir seyler arayan bu cocuklari da bulmustu. Sehir hayatinin sorunlarini
onlardan uzaklastirmak icin secilen bu koy onlara en buyuk kotulugu yapmisti.
Onceleri esrarla baslamislar ve hizla amfetamin, kokain ve ekstasiye dogru ilerlemislerdi.
Satici sikintisi da yoktu. En sonunda da, cok gecmeden aileyi yikan eroine gectiler .
“ David, 14-15 yaslarinda yanlis cocuklarla dolasmaya basladi. Ilk kez esrar aldi, ama
tabii temasda bulundugu saticida her sey bulunuyordu. Cok gecmeden, esrardan ekstasiye
ve ondan sonra da amfetamine gecmislerdi. Ama kontrolun uyusturucularda olacagi hic
akillarina gelmemisti. Esrar, onlara eroin cehenneminin kapilarini acmisti. Eger esrara
45
baslamasalardi, tamamen eroinin esiri olacak duruma gelmezlerdi.” Eroin onun icin
cocuklarini kaybetmek anlamina geliyordu. Onlari geri kazanma mucadelesi verirken
duydugu aci cocuklarininki gibi kelimelerle ifade edilemez, olumden beter bir aciydi.
Simdi 20 ve 18 yaslarinda olan bu gencler, arkadas gruplarinda eroin deneyip de
kurtulma devresinin acilarinin ustesinden gelmeyi basaran tek uyeleri durumundalar. “
Icimizde esrardan eroine kadar uyusturucu kullanan bir cok grup vardi. Koyde cok sayida
genc var ve bir grup bir maddeyi dener denemez, daha kucuk gruplar da deniyordu. Once
bu madde esrar oluyordu, sonra E, speed, kokain ve en sonunda eroin geliyordu. Ama
burada grup baskisi yoktu. Biz hepimiz bunu isteyerek, koyde yapacak baska bir sey
olmadigindan, yani can sikintisindan yapiyorduk.”
Sayfa 40
Cirencester polis Bas Mufettisi Guney Cerney’in eroinin nasilelde edildigine iyi bir ornek
olduguna inaniyor ve soyle diyor: “ Eger isterlerse, kolayca bulabilir ve kullanabilirler.”
Bu oyku, halinden memnun Orta Ingiltere’ye bu lanetin sinir tanimadigini gosteren iyi bir
uyaridir... Simdi sizin sehir veya koyunuzde!
Bir keresinde, ilac isinde calisan bir isci soyle demisti: “ Eroin muthis bir toplumsal
esitlik taraftaridir. Aile gecmisi ve statu tanimaz. Bir kere denediler mi, insani yakalar ve
prens veya yoksul kim olursa olsun onlarin hayatlarini mahveder.”
Bu trajik oykuleri cocuklarinizla paylasin; onlari saran sorun ve konulari onlarla tartisin.
Onlari aktif olarak spor ve benzeri faaliyetlere katilmaya tesvik edin. Okul sonrasi
kulupler ve ders disi faaliyetler cocuklarinizin saglikli aktif bir yasamdan yararlanmalari
ve ayni ideal ve degerleri paylasan kendi duzeylerinde arkadaslar edinmeleri acisindan
cok yararlidir. Okuldan evinize gonderilen spor faaliyetleri ve kurslar ile ilgili reklam ve
brosurleri okuyun. Cocuklarinizin, cocuk ve genc gruplarinin etkisiyle sizin bilginiz
disinda, farkli eglence yollarina kaymalarini onlemek icin onlarin okul disi ugraslarina
ilgi gosterin.
46
Can sikintisi bir alternatif degildir. Can sikintisi tehlikelidir.
Bu zorluklar icinde anne ve babalar bir isik gibidir. Cocuklar bu isiktan kacsalar bile,
surekli yanik tutarsaniz nerede oldugunu bilip gerektiginde geleceklerdir. Bu rehber sizin
cocuklarinizi uyusturuculardan uzak yetistirmekte en buyuk gucunuzu yani, cocuklariniza
olan buyuk sevginizi, ve onlarin iyiligi icin duydugunuz endiseyi kullanmanizda yardimci
olacaktir.
Her bes cocuk icinde birden az sayida cocugun, “ Annem, babam ve ben duzenli
olarak beraber oturur ve uyusturucular gibi konulari acikca tartisiriz.” dedigini
biliyormuydunuz? Siz konusmayan ebeveyn grubuna dahil olmayin. Ebeveynlik
sorumlulugunuzu ciddiye alip cocuklarinizla konusun.
Sayfa 44
Arastiran ve derleyen:
Polislikten basogretmenlige, Steve Marsland cocuklarla iki ayri acidan calismis olup
onlarin en iyi ve en kotu hallerine tanik olmustur.
Meslek hayatinin ilk yillarini Manchester Buyuk Sehir Polis Departmaninda hizmet
ederek geciren Steve, daha sonra egitim alanina gecis yapti. Sehirici bir okulda
ogretmenlik yaptiktan sonra, hizla Denton’da 4 ve 11 yas arasi cocuklara egitim veren
buyuk bir ilkokulun basogretmenlik pozisyonuna getirildi. Bu ozgecmisinin birikimi ile
ve kendisi de uc kucuk cocugun babasi olarak, Steve ideal bir anne ve babanin, cocuklari
ile konusarak ve onlari dinleyerek onlar icin guvenli bir ortam saglayacagini dusunuyor.
Bu rehber
onun dusuncelerinin bir ifadesi olup, cocuklarimizla sohbeti, onlar
zamanlarinin cogunu yalniz basina game boy, bilgisayar ve video oyunlari oynayarak
gecirdikleri donemde yapmamiz gerektigini vurgulamak uzere yayinlanmistir. Steve der
ki, “ ... cocuklariniza karsi adil ve durust olun;iste o zaman birbirinizden degerli dersler
alacaksiniz. Ne de olsa, anne ve babalar, cocuklarin ilk ve en etkili ogretmenleridir.”
Katkilar
47
Muhterem Peder John Kershaw, Tameside General Hospital’a
bagli St. Hilda’s
Audenshaw ve Hospital Chaplain Rahibi olarak, uyusturucu madde ve alkolun ailelere
getirebilecegi umutsuzluk ve tahribe ilk elden tanik olmustur. Kendisi ayni zamanda,
cocuklarimizi modern hayatin asirililiklarindan korumada egitimin ve durustce
konusmanin onemli bir savunucusudur. Peder John, 11-16 yas arasi cocuklarin okudugu
1300 ogrencisi olan Egerton Park Arts College (Sanat Koleji) de yonetim kurulu
baskanidir. Evli ve 21 yas ustu uc erkek cocuk babasidir. En kucuk oglu hala baba evinde
oturmaktadir. Onun deneyimleri bu icinde bulundugumuz dunyanin ‘gercek dunya’
olmanin yanisira bizim kendimizin icinde buyudugu dunyadan cok farkli olmasinin kati
bir hatirlatmasidir. Kendisi der ki, “... anne ve babalar olarak, kendimizi, bir gun
cocuklarimizin hayatini veya gelecegini kurtarabilecek bilgi ve tavsiyelerle donatmak
zorundayiz.”
Onuncu Bolum
sayfa 41
Uyusturucular: Bilgi icin,
Ulusal Uyusturucu Yardim Hatti
Uyusturucu konusunda ucretsiz yardim verilir. (Basvurular gizli tutulur.)
tel: 0800 77 66 00 ( 24 saat ucretsiz telefon)
ADFAM
uyusturucu kullananlarin aileleri ve yakinlarina yadim hatti (sakli tutulur)
tel:0171 928 8900 ( Pazartesi- Cuma 10- 17)
Release
uyusturucu ve yasal konularda yardim (sakli tutulur)
tel:0171 603 8654
(24 saat)
Website: http:// www.release.org.uk
Okullarda Uyusturucu Vakalari: Okulda ki bir uyusturucu olayi ile ilginenler icin,
oneriler, bilgi ve destek
tel:0345 36 66 66
(yerel telefon konusma ucretlerinde, Pazartesi- Cuma 10-17 arasi)
Uyusturucular hakkinda bilgi kaynaklari:
Ucretsiz bir seri kaynak, Ulusal Uyusturucu Yardim Hattindan elde edilebilir.
A: Toptan siparisleriniz icin, HEA Drug Campaign Ordering Service (DCOS) (HEA
Uyusturucu Kampanyasi Siparis Servisi) ni arayiniz.
B: Ucretsiz yararlanma ve maliyet fiyatina satin alma opsiyonlari icin bilgi alabilirsiniz.
Sayfa 42
C: D-Code CD-Rom un demonstrasyonundan sonra, ucretsiz kopyanizi isteyiniz. CD,
ucretsiz bir dans muzigi mix’i de icerir.
48
D: Al-Anon icki problemi olan kisilerin aile ve yakinlari icin anlayis ve destek sunar.
Al-Anon’un bir bolumu olan Alateen, alkol sorunu olan kisilerden etkilenmis 12-20 yas
arasi genclere ve ailesinde veya arkadaslari arasinda icki problemi olan genclere yardim
icin kurulmustur.
E: Alkol hakkinda genel bilgi verir. Size en yakin alkol danisma servisini bulmak icin
arayiniz.
F: Basvurular sakli tutulmak uzere, bilgi ve oneri verir; sizi yerel alkol danisma
merkeziniz ile bire bir yardim icin temasa gecirir. Ingilizce ve Irlandaca hizmet verir.
.
49
50