burayı

İlyas ÇOKAY
Bağımsız At Sahipleri Derneği Başkanı
İlyas Çokay Haraları Sahibi
Yüksek Mühendis Mimar İTÜ
[email protected]
0532 3508702
AT İTHALİNDE YANLIŞ UYGULAMA -2Hafta içinde temas ettiğimiz önemli bir Bakanlık yetkilisi, ithal şartnamesindeki yanlışların
farkında olduklarını ve sınırlamaların kaldırılmasına ılımlı baktıklarını söyledi. Kendilerine
teşekkür ediyorum. Ayrıca türkiyedeki hara sahiplerinin bir çoğu konuyu dikkatle takip
ettiklerini ve ithal şartnamesinin kaldırılması gerektiğini beyan ettiler.
Safkan İngiliz Atı Yetiştiricilerinin pek çoğu ile devamlı görüşüyoruz konuşuyoruz. At İthalatı
Yönetmeliğinin “kaliteli at ithali”ne hiçbir faydası olmadığı aksine elimizi kolumuzu bağladığı
kesinlikle kabul edilmektedir. Ekseriyetin fikri şu: Herkes istediğini ithal etsin, parası çok
olan PAHALISINI az olan UCUZUNU alsın getirsin. Parasını kendisi ödeyecek. Hangi
kısrağın iyi hangisinin kötü olacağı pek tabii bir yere kadar tecrübe istatistik vs yollarla tahmin
edilebilir ama bu hususta kesin bir metod bulunmadığına göre dayatma kabilinden şartlara
dayalı yazılı beyanlara takılıp kalmak manasızdır. Geçen hafta İrlanda GOFFS Satışları
katoloğundan bazı örnekler vermiştim. Bu hafta hem Amerika KEENLAND hem de İngiltere
TATTERSALLS katologları elimize geçti ve dikkatli bir şekilde inceledik.
Keenland Breeding Stock Sales 6–16 Kasım tarihlerinde icra edilecek. Damızlık bölümlerinde
her keseye uygun GEBE KISRAK mevcut. Bir kısım yetiştiricilerimiz Sayın Ömer Halim
AYDIN kardeşimizle Amerikaya uçtular bile. Şansları açık olsun. Uzun uçak yolculuğunda
hangisi şartnameye uygun hangisi değil diye katolog sayfalarıyla ithal yönetmeliği arasında
Bocalayıp duracaklar. Emin olmadıklarını Ömer’e soracakları kesin.
Newmarket TATTERSALLS Katoloğu; 26 Kasım günü 275 Yearling, 28 Kasım - 1 Aralık
arasında 1015 FOAL, 3,4,5,6 Aralık günlerinde ise Gebe Kısrak, İdmandan çekilmiş 2-3-4
yaşlı dişileri kapsıyor. GOFFS ta olduğu gibi TATTERSALLS’ta da yüksek aşım ücretlilerin
yanında orta aşım ücretli ve yeni genç aygırlardan gebe kısraklarda var. Dünyanın her
yerinden gelen hara sahipleri ve ünite yetiştiriciler bu büyük pazardan keselerine göre
seçtikleri ve beğendikleri kısrakları mübayaa edecekler.
Sadece biz türklerin eli kolu bağlı olacak. İstediğimizi, beğendiğimizi değil, Gıda Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığının seçtiklerini, münasip gördüklerini almaya çalışacağız.
Devlet babanın BELİRLEDİKLERİNİ alacağız.
Bizim şartnameden dünyanın haberi var. Atını satışa koyanlar veya hara sahipleri bizim
meşhur ŞARTNAMEMİZDEN HABERDAR. Türkiyeye girebilecek atların LİSTESİ
ceplerinde. Biz arttırdıkça onlar da arttırıyor. Böylece hangi kısrağı alırsak alalım değerinin
asgari 2-3 mislini ödüyoruz.. Bizi çok seven Suudiler, Libyalılar cabası. Bizim liste ellerinde
zevk için sırıta sırıta bir yere kadar arttırıyorlar. Ve türk yetiştiricileri dünya satış arenalarında
sadece şartname nedeniyle yontuluyor. Son yılların GIPTA EDİLEN ÜLKESİ’ne bu
saçmalıklar yakışıyor mu? Ayıp olmuyor mu?
Şimdi İTHAL ŞARTNAMESİ’nin ne kadar saçmalıklarla dolu olduğunu canlı örneklerle izah
etmeye devam edeceğim: Sadece Tattersalls katoloğundaki İngiltere, İrlanda ve
Avrupanın BAŞ AYGIRLARI’ndan gebe kısrakların rastgele seçilmiş birkaç tanesini
inceleyelim ki bu kısraklar katologların en gözdeleri ve tüm dünya yetiştiricileri bunları
almaya gelecek. Bu değerli atların BİR ÇOĞU ithal yönetmeliği nedeniyle TÜRKİYEYE
İTHAL EDİLEMİYOR. Yani EN İYİSİNİ DE İTHAL EDEMİYORUZ.
AUTHORISED
İngiltere İrlanda ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından biri,
LOT: 1328 Authorised’den GEBE
ALICANTE isimli 2006 doğumlu kısrağın babası şampiyon aygırlardan PİVOTAL (aşım
ücreti £55.000 = 163.000 TL) annesi büyük NASHWAN kızı. Alicante’nin 2011 ve 2012
doğumlu tayları henüz koşu çağında değil. ALICANTE TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ
Çünkü bu kısrak hatırı sayılı 2 tane koşu kazanmış ama bu koşular Listed değil. Grup
koşuya iştirak ettirilmemiş. Annesi de 2 koşu kazanmış ama Listed kazanmamış, grup
koşuya kaydettirilmemiş. Bu nedenle ilk üçe girememiş. 2.ci anne BLACK PEDİGRİ’li ve
ailenin tamamı zaferden zafere koşmuş ama yönetmeliğe göre bir manası yok.
Kısrak, Japonya Fransa Almanya veya Amerikaya gidecek ama Türkiyeye ASLA.
LOT: 2027 Authorised’den GEBE
Kısrak 1 koşu kazanmış olup biri G-3 te 2.cilik elde eden diğeri 6 koşu kazanmış 2 tayın
annesi. Yani Türkiyeye ithali mümkün. Ama doğum tarihi 1997 olduğu için TÜRKİYEYE
İTHAL EDİLEMEZ. 1999 doğumlu olsaydı ithali mümkündü. İzah edilemez.
CAPE CROSS
:İngiltere İrlanda ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından birisi,
LOT: 1591 Cape Croos’tan GEBE
Bu kısrak şampiyon aygır GONE WEST ‘in kızı. Dolayısıyla büyük Mr.Prospector’un torunu.
YAGOOTAH isimli bu kısrak kazanmış, LİSTED kazanan doğurmuş, 1.ci ANNE, G-2
kazanmış. Herşey süper ama, 1998 doğumlu olduğu için TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1779 Cape cross’tan GEBE
Dünyanın baş aygırlarından biri olan A.P.İndy’nin torunu bu kısrak 2008 doğumlu olup ilk
tayına gebe. 1 koşu kazanmış, 1.ci anne de kazanmış ve 2 kazanan doğurmuş olmasına
rağmen, LİSTED kazanamadıkları veya Grup koşularında ilk üçe giremedikleri için
TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ. Muhtemelen Japon veya Fransızlar mübayaa edecek.
LOT: 1776 Cape Cross’tan GEBE
EXCEED AND EXCEL kızı olan bu kısrak 1 koşu kazanmış. 1.ci Anne G-3 kazanmış yani
ithal edilebilir ama; Aşım tarihi 14 Şubat olduğundan, 30 günlük KARANTİNA nedeniyle
TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ (hesabı en aşağıda)
LOT: 1900 Cape Cross’tan GEBE (Bu çok değerli kısrak ta karantina kurbanı)
DALAKHANI:
Aga Khan ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından birisi,
LOT: 1332 Dalakhani’den GEBE, Şahane kısrak, 1.Anne nedeniyle şartnameye uygun.
Süper familya. Ancak; KARANTİNA nedeniyle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
Not: Erken aşım ve erken doğum, yetiştiriciliğin nimetlerinden biridir. Ama ne yazık
dünyanın sadece birkaç ülkesinde o da 1 haftayı geçmeyen karantina uygulaması -sadece
internasyonal koşularda hipodrom alanı içinde- maalesef 30 gün gibi inanılmaz bir süre ile
yetiştiricilerimizin hem parasal hem de mesleki zararına sebep olmaktadır.
DUBAWI
İngiltere İrlanda ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından birisi,
LOT: 1744 Dubawi’den GEBE, 30 günlük KARANTİNA nedeniyle TÜRKİYEYE İTHAL
EDİLEMEZ. Bu kısrak rekor fiyatla satılacak. Haberlerin önde gelen isimlerinden.
LOT: 1770 Dubawi’den GEBE aynı nedenle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ
LOT: 2063 BU PAHA BİÇİLMEZ KISRAK hem DUBAWİ , hem de OASİS DREAM’e
çekilmiş. Başka ülkelerde bu husus hiçbir sorun değil. Bizde de öyle ama normal bir
kısrağın ithalinden bir yıl sonra hazırlanamayan pedigrisi, böyle iki aşımlı bir kısrak için ne
kadar uzar acaba? Ya tayınki? , Ve 5 dakikalık bir testle BABALIK tespiti yapılabilecekken
ne bahanelerle ne ızdıraplar ne eziyetler çektirilir sahibine Allah bilir.
DUKE OF MARMALADE:
5 x G-1 galibi genç aygır, BAŞ AYGIR namzedi
LOT: 1307 Duke of Marmelad’dan GEBE
Şahane pedigri, şampiyon 1.Anne… ama Erken AŞIM ve 30 Günlük KARANTİNA nedeniyle
TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
MONTJUE , Dünya Şampiyonu AYGIR, birkaç ay evvel öldü, anıt mezarı inşa halinde;
LOT: 1729 Montjue’dan GEBE
1.ci anne G-1 galibi, ama KARANTİNA nedeniyle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
Edilse de bu günkü yarışçılık yönetimleriyle almamız düşünülemez. Böyle yatırımları
yapabilecek kimseler bu yönetmeliklerin ortamına itibar eder mi?
LOT: 1772 Montjue’dan GEBE (yukarıdaki gibi)
LOT: 1783 Montjue’dan GEBE (yularıdaki gibi)
SEA THE STARS
Dünya Şampiyonluğuna namzet genç AYGIR
LOT: 1431 Sea The Stars’dan GEBE
G-3 ikincisi genç kısrak, muhtemelen rekor fiyata satılacak ama Erken Aşım ve
KARANTİNA nedeniyle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1811 Sea The Stars’dan GEBE (yukardaki gibi)
INVINCIPLE SPIRIT-İngiltere İrlanda ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından birisi,
LOT: 1668 İnvinciple Spirit’den GEBE
İthali MÜMKÜN, ancak WİND SUCH yani YEL YUTUYOR.
Bence şartnamenin engel maddesi olması gereken husus bu. Bu gibi kısrakların ithali son
derece yanlıştır. İthal Yönetmeliği İPTAL EDİLMEYECEKSE bu gibi hususlar acilen ilave
edilmelidir. Bu kusurlar sari hastalık kadar önemlidir.
LOT: 1782 İnvinciple Spirit’den GEBE fakat, KARANTİNA kurbanı.
LOT: 1787 İnvinciple Spirit’den GEBE, Rekor fiyata satışı bekleniyor. (aynı)
SHAMARDAL
İngiltere İrlanda ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından birisi.
LOT: 1505 Shamardal’dan GEBE
Genç kısrak 1.ci annesinin başarısıyla şartnameye uygun. Ancak; 11 Şubat AŞIM tarihi ve
30 günlük KARANTİNA nedeniyle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ
ACLAMATİON:
İngiltere ve İrlandanın BAŞ AYGIR’larından,
LOT: 1736 Aclamation’dan GEBE
Oassis Dream kızı bu genç kısrağın annesi plase yapmış, 1 ci Anne 1 adet Listed kazanmış,
Listed galipleri doğurmuş ama 2 Listed kazanan olmamış. 2.ci anne de G-1 ler fıkır fıkır
kaynıyor. Siyahımsı bir pedigri, türkiye için harika ama 2 L şartından dolayı şartnameye
uygun değil, TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1761 Aclamation’dan GEBE
Bu kısrak İndian Ridge kızı NOELEANİ , 2 adet G-3 galibi. Ancak 12 Şubat aşım tarihiyle
KARANTİNA ŞARTI’ndan dolayı TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1784 Aclamation’dan GEBE
Danehill Dancer’in genç kısrağı 1.Annenin bir tayının performansı nedeniyle şartnameye
uygun ama KARANTİNA ŞARTI nedeniyle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
DREAM AHEAD
5 x G-1 galibi ŞAMPİYON SPRİNTER, 2012 de AYGIR
Gebe kısrakları REKOR ları alt üst edecek fiyatları bulabilir.
LOT: 1610 kendisi kazanmış, yavruları Listed kazanmış Grup-3 koşularında PLASE
yapmış. Daha iyi bir performans düşünülebilir mi? Ancak kısrak 1998 doğumlu. Şartnameye
uygun değil. Kısrağın yavrusu 2 kere G-3 te 2.ci olacağına , bir tanesinde 1.ci olsaydı uygun
olacaktı. Yazık, burunla TÜRKİYEYE İTHALİ MÜMKÜN DEĞİL.
LOT: 1612 Exceed And Excel kızı bu genç kısrak, 3 tane Listed koşuda PLASE
yapmasına rağmen kazanamadığı için şartnameye uygun değil. Birini Kazansaydı ithali
mümkündü ama ne yazık ki o takdirde de 18 Şubat aşım tarihi ve 30 günlük KARANTİNA
nedeniyle TÜRKİYEYE İTHALİ MÜMKÜN DEĞİLDİR.
LOT: 1716 Genç kısrağın kendisi ve annesi LİSTED koşuda üçüncülük elde etmişler ama
kazanamamışlar. Şartnameye uygun değil TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1609 8 Şubat aşımıyla KARANTİNA kurbanı.
HİGH CHAPPARAL
İngiltere İrlanda ve Avrupanın BAŞ AYGIR’larından birisi.
LOT: 1359 Süper GREEN DESERT kızı, Listed kazanmış 2 Listed de plase yapmış, 5
kazanan doğurmuş, 1.Anne çok çok başarılı bir kısrak… İthal Şartnamesine UYGUN amma
1998 doğum tarihiyle TÜRKİYEYE İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1392 65.000 Sterling aşım ücretli DANSILI kızı 1 koşu kazanmasına ve annesi de 3
kazanan yavru vermesine ve ayrıca Derbi Galibi GUEST FOR FAME’in ÖZ KARDEŞİ
olmasına rağmen ŞARTNAMEYE UYGUN DEĞİL. Türkiyeye İTHAL EDİLEMEZ.
LOT: 1518 Genç kısrak, kendisi kazanmış, annesi kazanmış ve G-1 galibi KINGSGATE
NATIVE’i doğurmuş. Katoloğun en mümtaz Lotlarından biri ve çok yüksek fiyata satılabilir.
Muhtemelen Japonya veya Amerika yolcusu. Aşım tarihi uygun , şartlar tamam. Ancak ithal
iznini onaylayacak makamın bile gözünden kaçabilecek bir aykırılık var. Kısrağın babası
KODIAC 1 adet G-3 galibi. 2007 de haraya çekildi. 2010-11-12 de start alan yavruları toplam
159 koşu ve 1,5 milyon Sterling ikramiye kazandı. Bu BAŞARILI anlamına gelir. Şimdi sıkı
durun, KODIAC bizim ithal şartnamesine uygun değil. Çünkü G-2 kazanması veya 2 tane
G-3 kazanması veya G-1 de ilk üçe girmesi lazımdı. İngiliz veya tüm yarış dünyasının
ilgilileri KODIAC nedeniyle bir kısrağın ithaline izin verilmediğini duysalar her halde şaşkına
dönerler, GÜLERLER. Evet bu saçma İTHAL ŞARTNAMESİ nedeniyle şampiyon aygır
HİGH CHAPPARAL’dan gebe bu SEÇKİN KISRAK türkiyeye ithal edilemez.
LOT: 1755 Kısrak muhteşem GREEN DESERT’ün kızı. G-1 BREEDERS CUP galibi
WROTE’u doğurmuş. İnanılmaz ama bu velud ve süper kalite kısrağın ülkemize ithali
mümkün değil. Çünkü 15 Şubat aşımıyla 30 günlük KARANTİNA ‘ya takılmuış.
LOT: 2005 İndian Ridge kızı Listed kazandığı için şartnameye uygun. Annesi de
mükemmel. İthali mümkün ama; KARANTİNA kurbanı..
LOT: 2007 Kısrak NASHWAN kızı, annesi NIJINSKY kızı. muhteşem pedigri.. her haliyle
ülke yetiştiriciliğine hizmet edebilecek bir kısrak. Ve ithal şartnamesine uygun. Sadece bir
husus var ki ithali halinde tayın pedigrisini alana kadar yıllar geçebilir. Çünkü kısrak 18
Nisanda HURRICANE RUN isimli aygıra, 19 Nisanda da HİGH CHAPPARAL’a çekilmiş.
Doğacak tayın kanını al, saniyede babasını tayin etmek çok kolay ama, bizde zor. Normal
pedigrinin 1 yılda hazırlanamadığı ülkemizde böyle bir sorun çözülebilir mi?
GALİLEO
- 5 Kıtanın BAŞ AYGIRI: Aşım Ücreti: £200.000 = ortalama 600.000.-TL
LOT: 1731 İyi pedigri
Karantina müddetinden dolayı İTHAL EDİLEMEZ.
Açıklama: KARANTİNA MÜDDETİ NEDİR? Açıklaması:
Satışların son günü
:06 Aralık 2012
Karantinanın bitiş tarihi
:07 Ocak 2013
En kısa sevk tarihi
:14 Ocak 2013 (İhracat hazırlığı asgari 7 gün, sağlı sertifikası 2 gün önce)
Aşım tarihi
:16 Şubat 2012,
Muhtemel doğum tarihi
:09 Ocak 2013 ten itibaren her an (Dişi tay 328 günde doğabilir)
Uçak rezervasyonu ve sevk evrakının hazırlanması, Ticaret Bakanlığından sevk izni alınması
asgari 7 gün sürmektedir. Sevk için lüzumlu Sağlık Sertifikası tarihi ihracat tarihinden asgari
48 saat evvel olmalıdır. Bu durumda örnekteki GALİLEO tayı türkiyede doğmayacaktır.
Sonuç: Doğumdan evvel İTHALİ MÜMKÜN DEĞİLDİR.
Saygılarımla,
(haftaya devam edecek, Sayın Mehdi EKER’e açıklama)
Not: Hafta içinde değerli at sahibi arkadaşımız VURAL ÇAKIM’ı kaybettik. Asil, sessiz, kibar
bir arkadaşımızdı. Ailesinin, Aile yakınlarının ve Yarışçılık camiasının başı sağ olsun.
Allah gani gani rahmet eylesin.