Öğlen

Transkript

Öğlen

Linux Komutları
Temel Linux
Komutları - Sed ve Awk,
Kabuk Programlama - Bash /
Csh, Süreç Otomasyonu crontab vb.
ls komutu
ls [dizin] : Dizin içeriğini gösterir. Dizin verilmezse içinde
bulunulan dizini gösterir.
Mesela Root (/) dizinin içeriğini görmek için:
$ ls /
bin boot cdrom dev etc home lib lost+found media mnt opt
proc root sbin selinux srv sub sys tmp usr var
Ancak sadece ls dersek:
$ ls
Desktop Documents Downloads examples.desktop namaz
nCNN Pictures Public Templates tezim Videos
pwd komutu
pwd : İçerisinde bulunulan dizinin adını/yolunu gösterir.
$ pwd
/home/mercan
“ls /home/mercan” dersek:
$ ls /home/mercan
Ev (Home) Dizini
Sisteme girince (login olunca) kendi ev dizinimizde başlarız.
Her kullanıcının ev dizini kendi kontrolündedir. Bu dizinde
kullanıcı yeni dosyalar ve dizinler oluşturabilir.
~ işareti, Ev dizini için bir kısa yoldur.
$ ls ~
cd komutu
cd [dizin] : Verilen dizine gider. Dizin adı verilmezse ev
dizinine gider.
$ pwd
/home/mercan
$ cd Desktop
$ pwd
/home/mercan/Desktop
Tam Yol /Göreli Yol (Path)
$ pwd
$ pwd
/home/mercan
/
$ cd Desktop
$ ls
$ pwd
$ cd /
bin dev lost+found mnt root
srv tmp boot etc opt sbin
sub usr cdrom home lib
media
proc selinux sys var
$ cd Desktop
$ cd /home/mercan/Desktop
-bash: cd: Desktop:
$ pwd
No such file or directory
Dizin Kısa yolları ( ./ ve ../ )
Bulunulan Dizin Kısa yolu ( . ):
$ ls .
Bir üst dizin kısayolu ( .. ):
$ ls ..
mercan
cp komutu
cp { -r dizin | dosya } hedefdizin : Dizin / Dosya 'yı
hedefdizin'e kopyalar. -r Dizin kopyalamak için gereklidir.
$ cp dosya1 Desktop/
$ cp /tmp/birdosya ./
$ cp -r Videos Desktop/
$ cp -r ~/
/mnt/YEDEKDISKI/
mv komutu
mv -n { dizin | dosya } { hedefdizin | dosyayayeniisim } :
Dizin / Dosya 'yı hedefdizin'e taşır, yada dosyayayeniisim adı
ile taşır. -n ile var olan bir dosyanın üzerine yazma engellenir.
$ mv dosya1 Desktop/
$ mv -n dosya1 Desktop/
$ mv /tmp/birdosya ./
$ mv Videos Desktop/
$ mv ahmet.txt mehmet.txt
rm komutu
rm [ -i ] { -r dizin | dosya } : Dizin / Dosya 'yı siler.
-r : Dizin silmek için gereklidir.
-i : Her dosya için ayrı ayrı onay sormasını sağlar.
$ rm dosya1
$ rm -i /tmp/birdosya
$ rm Videos/
rm: cannot remove `Videos/': Is a directory
$ rm -r Videos/
mkdir komutu
mkdir dizin : Dizin adında yeni bir dizin oluşturur.
$ mkdir Odevler
$ mkdir Odevler/Odev1
$ mkdir ~/Odevler/Odev2
rmdir dizin : Dizin adındaki boş dizini siler.
$ rmdir Desktop/
rmdir: failed to remove `Desktop/': Directory not empty
nano editor
http://wiki.uhem.itu.edu.tr/w/index.php/Login_Sunucular%C4%B1nda_Dosya_%C4%B0%C3%A7eri%C4%9Fini_De%C4%9Fi%C5%9Ftirme
ls -l -h
ls komutuna -l (küçük L) parametresi verilerek:
– Erişim Hakları
– Sahibi
– Grubu
– Boyutu (Byte olarak)
– Değişilik Tarihi
– Dosya Adı bilgileri görüntülenir.
drwxr-xr-x 2 mercan mscelebi 4096 Apr 12 12:56 sonuc_tanima
-rw-r--r-- 1 mercan mscelebi 7298402 Apr 12 12:57 target.png
-rwxr-xr-x 1 mercan mscelebi 1037 Apr 13 10:52 temizle.sh
ls -l komutuna bir de -h parametresi eklersek boyutu uygun birimde
gösterir:
drwxr-xr-x 2 mercan mscelebi 4.0K Apr 12 12:56 sonuc_tanima
-rw-r--r-- 1 mercan mscelebi 7.3M Apr 12 12:57 target.png
-rwxr-xr-x 1 mercan mscelebi 1.1K Apr 13 10:52 temizle.sh
ls -lrt
# ls -lrt
total 10248
-rw-r--r-- 1 root root 372187
-rw-r--r-- 1 root root
13
Jan 5 01:47
Jan 12 01:57
Jan 15 09:00
Jan 15 09:00
Jan 15 09:00
Jan 15 09:04
Jan 15 09:04
Jan 15 09:05
Jan 15 09:05
Jan 15 09:05
Jan 15 09:11
Jan 15 09:23
deletedList.2015
rs_file_aging
ibdiagnet_ibis.log
ibdiagnet.db
ibdiagnet.lst
ibdiagnet.pkey
ibdiagnet.fdbs
ibdiagnet.sm
ibdiagnet.mcfdbs
ibdiagnet.log
pim.info.manager
tmp_mailBody
man komutu
: (
man komut :
(
>
)
$ man cp
$ man mkdir
<(
:(
(
(
() .
.(
( > (
(< ( (B(
(< ( <
(
.
)(B :( ( ( .
.
:
man komutu
tar komutu (Arşiv dosyası oluşturmak)
tar c[ v ][ z | j ]f tardosyası { dosyalar | dizin } : Dizin /
Dosyalar 'ı tardosyası adında tekbir dosya haline getirir.
c : dizin/dosyalar'dan yeni bir tar dosyası oluştur.
v : birleştirilen dosyalar hakkında bilgi ver.
z : birleştirilen dosyayı zipleyerek sıkıştır.
j : birleştirilen dosyayı b2zip ile sıkıştır.
$ tar cvzf odev1.tgz odev1/
a odev1/
a odev1/sonuclar.txt
a odev1/program.exe
tar komutu (Arşiv dosyası geri açmak)
tar x[ v ][ z | j ]f tardosyası : Dizin / Dosyalar 'ı tardosyası
adında tekbir dosya haline getirir.
x : tardosyası'nı geri aç.
v : açılan dosyalar hakkında bilgi ver.
z : tardosyası zip ile sıkıştırılmıştı.
j : tardosyası b2zip ile sıkıştırılmıştı.
$ tar xvzf odev1.tgz
x odev1/
x odev1/sonuclar.txt
x odev1/program.exe
Uzaktaki Makineye Erişim
hostname : Bulunulan makinenin adını gösterir.
Çeşitli Bağlantı yöntemleri:
• Terminal bağlantısı:
– Ssh: güvenli (şifreli) bağlantı, ilave port taşıtmak
mümkün.
– Telnet, rsh: Güvensiz (şifresiz), eski, kullanmayın.
• Masaüstü bağlantısı:
– Vnc : yaygın kullanımda
ssh
ssh [-X] [ -l kullanıcı] bilgisayar
ssh [-X] kullanıcı@bilgisayar
Uzaktaki bilgisayar'a kullanıcı kullanıcısı ile güvenli
terminal bağlantısı sağlar. -l (küçük L) ile kullanıcı
verilmezse, çalıştıran kullanıcı ile bağlanır. -X ile X
görüntüsü aktarımını da sağlar.
Örnekler:
ssh -X [email protected]
ssh -X -l akinci lnode2.uybhm.itu.edu.tr
ssh -X lnode2.uybhm.itu.edu.tr -l akinci
Bir bilgisayarı internete/ağa bağlamak için IP denilen bir ağ numarasına ihtiyaç
vardır. Ancak kolaylık için alan adı denilen isimler kullanılır.
Mesala:
Makine Alan Adı: lnode1.uybhm.itu.edu.tr
IP Adres: 160.75.121.131
Makine Alan Adı: www.google.com
IP Adres: 209.85.149.147
Ayrıca bilgisayardaki dışarıdan gelen isteklere cevap verecek her programın
bir port numarasına ihtiyacı vardır:
ssh port no:22
web server (http) port no:80
x-server port no:6000,6001,...
Bir bilgisayarı internete/ağa bağlamak için IP denilen bir ağ numarasına ihtiyaç
vardır. Ancak kolaylık için alan adı denilen isimler kullanılır.
Mesala:
Makine Alan Adı: lnode1.uybhm.itu.edu.tr
IP Adres: 160.75.121.131
Makine Alan Adı: www.google.com
IP Adres: 209.85.149.147
Ayrıca bilgisayardaki dışarıdan gelen isteklere cevap verecek her programın
bir port numarasına ihtiyacı vardır:
ssh port no:22
web server (http) port no:80
x-server port no:6000,6001,...
• Bilgisayarlarda ve ağ cihazlarında (router), haberleşmenin
IP yada port bilgisine bakarak, haberleşmeye izin veren
yada engelleyen programlar vardır. Bilgisayarlardakine
firewall (güvenlik duvarı) denir.
• Genellikle ssh portu açıkken, x-server, rsh vb. daha az
kullanılan portlar kapalıdır.
• Bu sebeble ssh “port tunneling / forwarding” denen bir
özellikle görüntü taşımaya da izin verir.
• DISPLAY değişkeni normalde görüntü aktarmada
kullanılırken, ssh port forwarding ile bu değişkeni
ayarlamaya gerek kalmaz. Yani değiştirmeyin,
dokunmayın, ellemeyin!
scp
• Kendi makinamızdan Uzaktaki makinaya:
scp { -r dizin | dosya }
kullanıcı@bilgisayar:hedefdizin
Dizin / Dosya 'yı uzaktaki bilgisayar 'ın kullanıcı kullanıcısının hedefdizin 'ine
kopyalar.
Örnek:
scp -r hesap/ [email protected]:~/
• Uzaktaki makinadan Kendi makinamıza:
scp [-r] kullanıcı@bilgisayar:{dizin | dosya }
hedefdizin
Uzaktaki bilgisayar 'ın kullanıcı kullanıcısının Dizin / Dosya 'sını bulunulan
makinenin hedefdizin 'ine kopyalar. Dizin için -r gereklidir.
Örnek:
scp -r [email protected]:~/hesap ~/
şifresiz ssh
ssh-keygen -t dsa
Enter file in which to save the key (/home/mercan/.ssh/id_dsa):
Enter passphrase (empty for no passphrase):
Enter same passphrase again:
Your identification has been saved in /home/mercan/.ssh/id_dsa.
Your public key has been saved in /home/mercan/.ssh/id_dsa.pub.
The key fingerprint is:
04:be:15:aa:1d:0a:1e:e2:a1:e5:de:93:4f:b1:a6:01 mercan@burasi
scp ~/.ssh/id_dsa.pub root@uzaktaki:~/
ssh root@uzaktaki
# cat ~/id_dsa.pub >>.ssh/authorized_keys
ssh root@uzaktaki
#
ssh ile komut çalıştırmak
ssh root@uzaktaki “ls /tmp”
Uzaktaki makinada ls /tmp komutunu çalıştırır.
ssh root@uzaktaki “shutdown -h now”
Uzaktaki makinayı kapatır.
nano ile dosyamız
Windowsta yazdığımız dosyamızı linux'a taşıdık. Nano editörü ile
içine bakarken DOS formatından dönüştürüldüğüne dikkat edin!
Sadece görüntülenirken dönüştürülüyor dosya değiştirilmiyor.
Bir garip Hata!
Subject: Job 179575: <#!/bin/bash^M;#BSUB -q tezq^M;#BSUB -oo birsh.txt^M;^M;ls -alh^M> Exited
Job <#!/bin/bash^M;#BSUB -q tezq^M;#BSUB -oo birsh.txt^M;^M;ls -alh^M> was submitted from host
<cn02> by user <mercan>.
Job was executed on host(s) <cn18>, in queue <tezq>, as user <mercan>.
</SFS2/users/mercan> was used as the home directory.
Your job looked like:
-----------------------------------------------------------# LSBATCH: User input
#!/bin/bash^M
#BSUB -q tezq^M
#BSUB -oo birsh.txt^M
^M
ls -alh^M
-----------------------------------------------------------Exited with exit code 126.
The output (if any) follows:
/bin/bash^M: bad interpreter: No such file or directory
dos2unix
dos2unix dosya_ms [dosyalinux]
windows dosyası dosya_ms 'i linux formatına çeviririp dosyalinux
adıyla kaydeder. Dosyalinux verilmezse yine dosya_ms
dosyasının üzerine yazar.
Örnek:
dos2unix Makefile Makefile_linux
dos2unix Makefile
Kullanıcılar
Linux'ta her kullanıcının bazı temel özellikleri vardır:
•
Kullanıcı Adı
•
Şifresi
•
Kullanıcı numarası
•
Kullanıcı ana grubu
•
Kullanıcı Uzun (Gerçek) Adı
•
Ev dizini
•
Kullandığı kabuk
Kullanıcılar ilave grublara da üye olabilirler.
Her sistemde herşeyi yapmaya yetkili bir root kullanıcısı vardır.
hpsmh:x:101:501::/opt/hp/hpsmh:/sbin/nologin
vtunesag:x:28888:28888::/sbin:/bin/false
materials:x:501:0:Materials Studio User :/home/materials:/bin/bash
passwd komutu
passwd : kullanıcının şifresini değiştirir. Önce eski şifreyi sorar.
Sonrasında 2 kez yeni şifreyi ister.
$ passwd
Changing password for user mercan.
Enter login(LDAP) password:
New UNIX password:
Retype new UNIX password:
LDAP password information changed for mercan
passwd: all authentication tokens updated successfully.
id komutu
: kullanıcı hakkında bilgi verir, kullanıcı verilmezse komutu
çalıştıranın bilgilerini gösterir.
İd [kullanıcı]
$ id
uid=1022(mercan) gid=5001(mscelebi)
groups=12(mail),13(news),2000(gaussian),5001(mscelebi)
$ id root
uid=0(root) gid=0(root)
groups=0(root),1(bin),2(daemon),3(sys),4(adm),6(disk),10(wheel)
$ id adem
uid=1374(adem) gid=5000(starter) groups=5000(starter), 2000(gaussian)
getent komutu
getent komutu bilgisayar hakkında çeşitli bilgileri gösterir.
getent passwd
Geçerli tüm kullanıcı listesini verir.
hbm51301:x:641:363:hbm51301:/AKDENIZ/users/hbm51301:/bin/bash
passwd dışında aliases, ethers, group, hosts, netgroup,
networks, protocols, rpc, services, shadow parametreleri
var.
Dosya Hakları
• Linux'ta her dosyanın/klasörün bir sahibi vardır.
• Her dosyanın ayrıca sistemin takip ettiği 3 grup hakları vardır:
– Dosya Sahibinin Hakları
– Dosya Grubundaki Diğer Kullanıcıların Hakları
– Geriye Kalan Diğer Kullanıcıların Hakları
• Her grubun 3 tip hak bilgisi tutulur:
– Yazma Hakkı
– Okuma Hakkı (dizinler için dizin içindeki dosya adlarını görme hakkı)
– Çalıştırma Hakkı (dizinler için dizine girme hakkı)
ls -l -h
ls komutuna -l (küçük L) parametresi verilerek:
– Erişim Hakları
– Sahibi
– Grubu
– Boyutu (Byte olarak)
– Değişilik Tarihi
– Dosya Adı bilgileri görüntülenir.
drwxr-xr-x 2 mercan mscelebi
4096 Apr 12 12:56 sonuc_tanima
-rw-r--r-- 1 mercan mscelebi 7298402 Apr 12 12:57 target.png
-rwxr-xr-x 1 mercan mscelebi
1037 Apr 13 10:52 temizle.sh
ls -l komutuna bir de -h parametresi eklersek boyutu uygun birimde gösterir:
drwxr-xr-x 2 mercan mscelebi 4.0K Apr 12 12:56 sonuc_tanima
-rw-r--r-- 1 mercan mscelebi 7.3M Apr 12 12:57 target.png
-rwxr-xr-x 1 mercan mscelebi 1.1K Apr 13 10:52 temizle.sh
chmod
chmod [-R] kişilerhaklar { dosya | dizin } : Dosya /Dizin erişim haklarını değiştirir.
-R ile dizindeki tüm alt dizinleri / dosyaları da değiştirir.
•
Kişiler:
– u : kullanıcının kendisi
– g : kullanıcının kendi ana grubu
– o: bunların dışındaki diğer kullanıcılar
– a: Tüm kullanıcılar
•
Haklar:
– w : yazma hakkı
– r : okuma hakkı, dizinler için dizin içindeki dosya adlarını görme hakkı
– x: çalıştırma hakkı, dizinler için dizine girme hakkı.
– + - : + ile hak verilir, - ile hak geri alınır
•
Örnek : chmod -R a+rx hesap/
– bu komut ile herkese (a) hesap dizinindeki tüm dosyaları okuma (r) ve çalıştırma
(x) hakkı veriliyor.
chown
chown [-R] kullanıcı:grubu { dosya | dizin } : Dosya /Dizin sahibi
olan kullanıcı ve grubunu değiştirir. -R ile dizindeki tüm alt dizinleri /
dosyaları da değiştirir.
• Örnek : chmod -R mercan:workshop hesap/
– bu komut ile hesap dizinindeki tüm dosyaların sahibi mercan
kullanıcısı ve workshop grubu yapılıyor.
ls -a
• Linux, ismi . (nokta) ile başlayan dosyaları gizli dosya olarak
görür. Normalde bu dosyalar ls komutu ile görüntülemez.
• ls komutuna -a parametresi verilince gizli dosyaları da gösterir.
$ ls
matmul mpihello nCNN
$ ls -a
. .. .bash_history .lsbatch matmul .mpd.conf mpihello
nCNN .profile .ssh .viminfo .Xauthority
df -h
df [-h] : Bilgisayara bağlı diskler hakkında bilgi verir. -h ile
disk boyutlarını uygun birim cinsinden verir.
$ df
Filesystem
1K-blocks
/dev/sda3
151717124 25115228 118895116 18% /
/dev/sda1
none
101086
1990388
Used Available Use% Mounted on
15170
80697 16% /boot
0 1990388 0% /dev/shm
$ df -h
Filesystem
Size Used Avail Use% Mounted on
/dev/sda3
145G 24G 114G 18% /
/dev/sda1
99M 15M 79M 16% /boot
none
1.9G
0 1.9G 0% /dev/shm
du -s -h
du [-s] [-h] { dosya | dizin } : Dizin / Dosya 'nın diskte ne kadar yer
kapladığını gösterir.
-s : dizinin toplam boyunu göster, ayrı ayrı gösterme.
-h : boyut bilgisini uygun birimde göster.
$ du -h
14M
./dizin_naynisi_ipostaticO3
4.0K
./ctube_real
7.3G
./dizin_OPAK-50PARCA-CLAHE-CE
14M
./dizin_naynisi_
2.1M ./dizin_naynisi_nop_gcc
2.5M ./medi3
~/.profile ~/.bashrc
• Kabuk (shell) başlatılırken bazı dosyalar çalıştırılır. Hangi
kabuğu kullandığınıza göre farklı dosyalar çalıştırılır.
• Sistem geneli için /etc/profile dosyası sonrasında da kişisel
ayar dosyası çalıştırılır.
• Bash için, aşağıdaki dosyalardan sadece ilk bulunan çalıştırılır:
$HOME/.profile
$HOME/.bash_profile
$HOME/.bash_login
• Şayet kabuk bir login işlemi sonucu açılmamışsa sadece
$HOME/.bashrc dosyası varsa o çalıştırılır.
Kabuk (Shell) Ortamı
●
●
●
●
Kabuk (shell), yazdığımız komutları çalıştırabildiğimiz etkileşimli
bir ortam sunan bir programdır.
Linux /Unix'de birçok kabuk (shell) vardır: sh, bash, csh, tcsh,
fish vb.
Bash en yaygın kullanılan kabuktur.
Bash, sh kabuğunun yeniden GNU projesi kapsamında yeniden
yazılması ile oluşmuştur.
●
Sh'dan daha gelişmiş özelliklere sahiptir.
●
Bash'in sistem genelindeki ayarları /etc/profile dosyasındadır.
●
Kişisel ayarlarımız ise kendi ev dizinimizde duran bazı
dosyalarda durur.
Kabuk (Shell) Ortamı
• Linux /Unix kabuklarında (shell) pek çok ayar değişkenler
üzerinden yapılır. Bazı ayarlamalar için komutlar olsa da
pratikteki pek çok durum için değişkenler üzerinden ayarlama
yapılır.
• Özel değişkenlerin değerlerinin değişmesi kabuğun tamamen
farklı davranmasına yol açar.
• Mesela çalıştırmak istediğiniz komutun hangisi olduğunu
belirlenirken $PATH değişkenindeki dizinler, oradaki sıralarına
göre kontrol edilir. Bu dizinlerde komutu bulamazsa, komut
bulunamadı hatası verir, başka yerlere bakmaz.
Kabuk Değişkenleri
• Değişken isimleri harfle başlayıp; harf,
rakam yada “_” karakteri ile devam
edebilir.
• Ingilizce karakterler değişken isminde
kullanılabilir. Türkçeye özel karakterler isim
için kullanılamaz.
• Değişken isimlerinin BUYUK harflerden
seçilmesi adeti vardır ama mecburi
değildir.
• Harflerin büyük yada küçük olmasına
env
env yada printenv komutları ile o an tanımlı
değişkenleri ve değerlerini görebiliriz.
$ env
MANPATH=/SFS2/progs/intel/idbe/10.1.012/
man:/SFS2/progs/intel/cce/10.1.012/man
HOSTNAME=cn02
INTEL_LICENSE_FILE=/SFS2/progs/licens
es
TERM=xterm-color
SHELL=/bin/bash
export / echo
export DEGISKEN=deger
: şeklinde değişken
tanımlayabiliriz.
Örnek:
export FAYDASIZ=”Nerede burada orada?”
: terminale yazı
yazdırmaya yarar. Değişken değerini yada
istediğimiz her hangi bir yazıyı yazdırabiliriz.
Örnek:
echo [DEGISKEN] [yazılar]
echo $FAYDASIZ
$PATH Değişkeni
Komutların aranacağı dizin listesini tutar.
Dizinler arasını : karakteri ayırır.
Çalıştırmak istediğiniz komutun hangisi olduğunu belirlenirken $PATH
değişkenindeki dizinler, oradaki sıralarına göre kontrol edilir. Bu
dizinlerde komutu bulamazsa, komut bulunamadı hatası verir, başka
yerlere bakmaz.
$ export PATH=""
$ ls
-bash: ls: No such file or directory
which
$ echo $PATH
/RS/progs/intel/impi/3.1/bin64 :/RS/progs/intel/
Compiler/11.1/069/bin/intel64 :/RS/progs/intel/
Compiler/11.1/069/bin/intel64 :/usr/bin :/bin :/usr/local/bin :/local/bin
:/sbin :/usr/sbin :/usr/ ucb :/usr/sbin :/usr/bsd :/usr/bin :/bin :/usr/local/bin
:/local/bin :/sbin :/usr/sbin :/usr/ucb :/usr/ sbin :/usr/bsd
:/RS/progs/LSF/gui/2.0/bin :/RS/progs/ LSF/perf/1.2/bin :/usr/bin :/bin
:/usr/ local/bin :/local/bin :/sbin :/usr/sbin :/usr/ucb :/usr/sbin :/usr/bsd
:/RS/progs/LSF/7.0/ linux2.6-glibc2.3-x86_64/etc
:/RS/progs/LSF/7.0/linux2.6-glibc2.3-x86_64/bin :/usr/kerberos/bin :/usr/
local/bin :/bin:/usr/bin :/RS/progs/LSF/7.0/ linux2.6-glibc2.3x86_64/bin/k3di :/AKDENIZ/ users/mercan/bin
which komut : Komutun hangi dizinden çalıştırıldığını
gösterir.
$ which ls
echo
echo [-n] [-e] [yazılar] : terminale yazı yazdırmaya yarar. -n ile
yazının sonunda aşağı satıra geçmez. -e ile \ ile başlayan özel
karakterleri tanır (kullanır).
Örnek:
echo ahmet ; echo ahmet
ahmet
ahmet
echo -n ahmet ; echo ahmet
ahmetahmet
echo -e \t1\t2\t3\t4
1
2
3
4
Yazı sınırlama (“)
“ karakteri ile içerisinde boşluklar bulunan bir yazı, tek bir kelime
gibi gruplanabilir.
Örnek:
mkdir ahmet mercan
ls
ahmet
mercan
mkdir “ahmet mercan”
ls
ahmet mercan
export AHMET=”ahmet mercan”
Yazı sınırlama (“) ve $ işareti
“ karakteri ile içerisindeki değişkenler ve bazı ifadeler çözümlenir.
Örnek:
export AHMET=”ahmet mercan”
mkdir “cem $AHMET” ; ls
cem ahmet mercan
• Fakat:
mkdir “$AHMETa aittir” ; ls
aittir
Çözüm:
–
mkdir “${AHMET}a aittir”
–
ls
ahmet mercana aittir
Yazı sınırlama (')
' karakteri ile içerisinde boşluklar bulunan bir yazı, tek bir kelime
gibi gruplanabilir. “ karakterinden farklı olarak değişkenler
çözümlenmez.
Örnek:
mkdir 'ahmet mercan'
ls
ahmet mercan
mkdir '$AHMET'
ls
$AHMET
Yazı sınırlama (`) yada $()
` karakteri ile içerisinde yazılanlar çalıştırılarak çıktıları değer
olarak alınır.
Örnek:
export LISTE=`ls dizin`
echo $LISTE
veli.doc veli.txt resim.jpg sarki.mp3 ses.mp3
Ya da:
export LISTE=$( ls dizin )
echo $LISTE
Kaçış karakteri (\)
Özel anlamlalı karakterleri kullanmak için, \ karakteri ile onların
doğrudan kendi anlamları ile kullanabiliriz.
Örnek:
echo \*.mp3
*.mp3
Boşluk için:
mkdir ahmet\ mercan ; ls
ahmet mercan
Ya da kendi kendisi için:
echo \\ kulanimi
\ kullanimi
* işareti
* işareti ile “herhangi bir şey” demiş oluruz.
Mesela:
ls
ls *.mp3
sarki.mp3 ses.mp3
ls veli*
veli.doc veli.txt
{ } işareti
{ } arasında liste verilebilir.
Mesela:
ls veli.{doc,txt}
veli.doc veli.txt
convert resim{.jpg,.png}
ls
resim.jpg resim.png
[ ] işareti
[ ] arasında aralık verilebilir.
Mesela:
ls dosya[1-7].txt
dosya2.txt dosya3.txt dosya6.txt
rm /var/log/messages.[1-9]
rm /tmp/tmp[0-9][0-9][0-9][0-9]
> işareti
Komutun ekrana yazacağını bir dosyaya kaydeder. Dosya varsa
onu silip üstüne kaydeder.
Mesela:
ls veli.{doc,txt}
veli.doc veli.txt
ls veli.{doc,txt} >veliler
ls *.mp3 >mp3listesi.txt
Bazen çıktıyı çöpe atmak isteriz:
ls mp3listesi.txt >/dev/null
>> işareti
Komutun ekrana yazacağını bir dosyaya kaydeder. Dosya varsa
mevcutları koruyup, en alta ilave eder. Dosya yoksa yeni bir
dosya oluşturur.
Mesela:
ls Dizin1/*.mp3 >>mp3listesi.txt
cat komutu
cat kendisine verilen dosyayı ekrana yazar. echo yazıyı yazar, cat
dosya içeriğini yazar.
Mesela:
cat mp3listesi.txt
more ve less komutu
more ve less komutları ile bir dosyanın içeriği görüntülenebilir.
less more'dan daha fazla özelliğe sahiptir. Ancak daha eski olan
more daha yaygındır.
Mesela:
more mp3listesi.txt
head ve tail komutları
head komutu dosyanın başından n adet satırı görüntüler.
tail komutu dosyanın sonundan n adet satırı görüntüler.
Mesela:
head -10 mp3listesi.txt
tail -5 mp3listesi.txt
Dikkat
Çok Önemli !
Satır İşleme
sort komutu
sort kendisine verilen dosyayı sıraya dizerek ekrana yazar. -n ile
sayısal sıralama yapar. -r ile ters sıralama yapar. -k ile başlangıç
kelimesi yerine istenilen sütundaki kelimelere göre sıraya dizer.
Mesela:
sort mp3listesi.txt
Bir sarki.mp3
Bir Sezen Aksu Sarkisi.mp3
Muazzez Abaci.mp3
Sezencik.mp3
sezen aksudan türküler.mp3
grep komutu
grep kendisine verilen dosyayı ekrana yazarken verilen kritere göre
eleme yapar. -v ile kritere uymayanları gösterir. -i ile büyük/küçük harf
ayırmadan filtreler:
grep Sezen mp3listesi.txt
Sezencik.mp3
grep -i Sezen mp3listesi.txt
Sezencik.mp3
sezen aksudan türküler.mp3
grep -v root /etc/passwd
nobody:*:-2:-2:Unprivileged User:/var/empty:/usr/bin/false
daemon:*:1:1:System Services:/var/root:/usr/bin/false
grep komutu
--color ile kritere uyanları renkli gösterir. -r ile alt dizinleri de arar.
-n ile bulduğu dosyanın adını ve satır numarasını da yazar.
160.75.90.50 ifadesini /etc dizininde aratalım:
grep -nr --color 160.75.90.50 /etc
/etc/httpd/access:33: Server 160.75.90.50
/etc/httpd/logs/pma-error_log.2:1: host 160.75.90.50 is missing
/etc/httpd/logs/pma-error_log.2:8: host 160.75.90.50 is missing
RegEx (Regular Expressions)
Aranacak bir ifadeyi (metni) sabit/kesin/net bir şekilde
yazamadığımızda ama belli şartlara uyan metinleri ifade etmek
istediğimizde kullanabileceğimiz bir standartdır.
Mesela, Büyük B harfi ile başlayan herşey demek için:
B.*
.
herhangi bir karakter demektir. B.N BiN B?N B1N
*
kendisinden önceki ifadenin 0 ila sonsuz sayıda tekrarı
H* H HH HHHHHHHH
[]
içerisinde aralık verilir.
dosya[0-9]
dosya1 dosya9
^
Satır Başı ^Ahmet Satırın başında Ahmet olan demek
$
Satır Sonu ^$ Satır Boş demek
RegEx (Regular Expressions)
|
| karakterinin sağı yada solundaki demektir.
Ahmet|Mehmet
\
Mehmet
RegEx'de özel karekterleri yazmak için
12\$

Ahmet
12$
(Satır sonunda 12 değil!)
içerisinde verilen ifadeyi başka yerde kullanmak için
$dosya[0-9]$
daha sonra \1 (yada kaçıncı ise \2 vb.)
*** RegEx vim editöründe de geçerlidir.
grep komutu
--color ile kritere uyanları renkli gösterir. -r ile alt dizinleri de arar.
-n ile bulduğu dosyanın adını ve satır numarasını da yazar. -e ile
yada -E ile verilen regex ifadesini uygular.
160.75.90.50 ifadesini /etc dizininde aratalım:
grep -nr --color '^[0-9]{1,3}\.[0-9]{1,3}\.[0-9]{1,3}\.[0-9]{1,3}'
/etc
/etc/httpd/logs/admin-access_log.2:40826:10.0.30.9 - [03/Jan/2015:06:56:40 +0200] "GET /ld50_jobs.html HTTP/1.1"
200 27572
/etc/httpd/logs/admin-access_log.2:40827:10.0.30.9 - [03/Jan/2015:06:56:41 +0200] "GET /ld50_bhost.html HTTP/1.1"
200 141820
/etc/httpd/logs/admin-access_log.2:40828:10.0.30.9 - -
sed komutu
sed kendisine verilen dosyayı satır satır işleyerek -e yada -r ile
regex kurallarını uygular. Sonucu ekrana yazar. -i parametresi ile
dosya üzerinde değişiklik yapar.
Bul-Değiştir:
s/aranan/yenideger/g
Mesela:
sed -e 's/:/\t/g' /etc/passwd
root
x
0
0
/bin/sh
daemon
x
10
10
/usr/bin/false
nobody
x
77
10
/usr/bin/false
sed komutu
File0013
File1023
File99
İçeriği yukarıdaki gibi olan dosyadaki FileXXX ifadelerini XXXnolu-dosya şeklinde değiştirelim:
sed -r 's/File([0-9]*)/\1-nolu-dosya/g'
0013-nolu-dosya
1023-nolu-dosya
99-nolu-dosya
awk komutu
awk kendisine verilen dosyayı satır satır işleyerek istenilen
sıradaki kelimeleri yazar. -F ile sütun ayırıcı verilir. Satırı sütun
ayıracı ile sütunlara ayırır. Satırın tümü $0, ilk sütun $1, sonra $2,
$3 ... $NF şeklinde numaralandırılır.
Aslında çok gelişmiş bir dili vardır. Çok boyutlu diziler, matematik
fonksiyonları, döngüler, vb. Bir programlama dilinde olması
gereken her türlü özellik mevcuttur.
Mesela:
awk -F: '{print $1, $7}' /etc/passwd
root /bin/sh
daemon /usr/bin/false
nobody /usr/bin/false
awk komutu
İçinde Ahmet geçen satırları yazdırmak:
awk '/Ahmet/ {print $0}' liste.txt
Cem Ahmet Mercan 42
Kabuğu /bin/false ayarlı kullanıcılar:
awk -F: '$7=="/bin/false"{print $0}' /etc/passwd
ldap:x:55:55:LDAP User:/var/lib/ldap:/bin/false
İkinci sütunu para miktarı olan listedeki para değerlerin toplamı:
awk 'BEGIN{toplam=0;} {toplam+=$2;} END{print “Toplamı=”,toplam;}'
liste.txt
Toplamı= 3500
Dikkat
Satır İşleme
Sonu !
; işareti
Komutlar arasında ; konularak arkası arkasına çalışmaları
sağlanır.
Mesela:
ls veli.{doc,txt} ; mkdir ahmet ; ls
veli.doc veli.txt
ahmet veli.doc veli.txt
&& işareti
Komutlar arasında && konularak başarılı olunduğu sürece
arkası arkasına çalışmaları sağlanır.
Mesela:
mkdir ahmet && cd ahmet && mkdir iceride
tar xvfz ahmet.tgz && rm ahmet.tgz
& işareti
Çalıştırılan komutu arkaplana atar. Böylece yeni komut girilebilir
olur.
Mesela:
xterm &
xterm &
ls
xterm
*** Dikkat arka plana atılsa da kabuk kapatılınca kapatılır.
( ) ile gruplama
Çalıştırılacak komutun gruplar.
Mesela:
xterm & && xterm & && ls
-bash: syntax error near unexpected token `&&'
( xterm & ) && ( xterm & ) && ls
veli.doc veli.txt
| işareti
Komutlar arasında | konularak birinin çıktısının diğerinin girdisi
olması sağlanır. Pek çok komut bu tarz bir girdiyi kullanabilir.
Mesela:
ls | grep doc
veli.doc
cat mp3listesi.txt | grep Sam | sort -r
Sevval Sam.mp3
Samanyolu.mp3
bhosts -w | grep ok
cn02
cn08
history
: Terminalde geçmişte çalıştırılan
komutları listeler.
history
$ history
1 cd /RS/users/mercan/
2 ls -al /RS/users/mercan/
3 ls -al /RS/users/mercan/hbm514/
4 ls -al /RS/users/mercan/hbm514/
5 ls -al /RS/projects/hbm514/mercan
Geçmişte Arama
Ctrl-r
: Bu tuşlara basıldıktan sonra yazılan kelimeler geçmiş
listesinde aranır.
!kelime
: Kelime ile başlayan son komutu çalıştır.
!sayı
: Geçmiş listesindeki sayı nolu komutu çalıştır.
!!
: Geçmiş listesindeki son komutu getirir.
echo !!
!#
: Geçmiş listesindeki son komutun ilk kelimesi.
!^
: Geçmiş listesindeki son komutun ikinci kelimesi.
!$
: Geçmiş listesindeki son komutun son kelimesi.
Değişken işleme
export yazi=”ABCDEFG_ABCDEFGz”
echo ${yazi}
--> ABCDEFG_ABCDEFGz
3. karakterden sonrasını al:
echo ${yazi:3}
--> DEFG_ABCDEFGz
3. karakterden sonra 7 karakter al:
echo ${yazi:3:7}
--> DEFG_AB
Sondan 4 karakter al:
echo ${A:(-4)}
--> EFGz
Baştan en kısa A*F kısmını sil:
echo ${A#A*F}
--> G_ABCDEFGz
Baştan en uzun C*F kısmını sil:
echo ${A##A*F}
--> Gz
Değişken işleme
export A=”ABCDEFG_ABCDEFGz”
Sondan en kısa C*z kısmını sil:
echo ${A%C*z}
--> ABCDEFG_AB
Sondan en uzun C*z kısmını sil:
echo ${A%%C*z}
--> AB
Baştaki FG geçen ilk yeri xx yap:
echo ${A/FG/xx}
--> ABCDExx_ABCDEFGz
FG geçen tüm yerleri xx yap:
echo ${A//FG/xx}
--> ABCDExx_ABCDEFGz
export Sayi=3;
((Sayi=Sayi+4))
let Sayi=Sayi / 3
#Sonuc=2
convert komutu
Resim dosyasını çeşitli formatlara dönüştürür.
Mesela:
convert resim.jpg resim.png
Animasyon da yapabilir, Mesela animated gif için:
convert resim*.jpg resim.gif
Ya da video oluşturmak için:
convert resim*.jpg resim.avi
Dahası resim üzerinde değişik işlemler de yapabilir. Mesela
boyut değişikliği gibi:
convert resim.png -thumbnail 250x250 kucuk.jpg
Dahası
find komutu
Verilen dizindeki verilen şartlara uyan dosyaları bulur.
-name :aranması istenen dosya adı verilir.
-iname :büyük/küçük harf ayırımı olmadan isim verilir.
-type :dosya tipi vb. verilebilir. (d, f)
-exec :bulunan dosya üzerinde istenen komut çalıştırılır.
Burada {} yerine dosya adı konularak çalıştırılır.
-atime :erişim zamanı, normalde gün (s, m, h, d, w)
-mtime :değişme zamanı ,
-ctime :oluşturma zamanı,
-maxdepth :aranacak dizin derinliği
-size :dosya büyüklüğü,normalde byte (k,M,G,T,P)
find komutu, 2
-and :ve, şartları birleştirmek için
-or :or, şartları birleştirmek için
( ) :ile parametre gruplama yapılabilir.
! :değil, parametre tersi için.
-path :bash tipi ifadeler ile dosya adı (dosya[1-9] gibi)
-regex :regular expresion ile dosya adı
-iregex :büyük/küçük harf duyarsız regular expresion
-print : ekrana dosya adını yaz, normalde zaten yapar.
Parametrelere değer verilirken verilen değere tam eşit olması
gerekir. Ancak - ile verilenden az olanlar, + ile verilenden fazla
olanlar denebilir.
find komutu, 3
Mesela, / dizininde adının sonu mp3 olanları bul:
find / -name “*.mp3”
/mp3/Sevval Sam.mp3
/home dizininde 1gigabyte'dan büyük dosyaları bul:
find /home -size +1G
Bulunulan dizindeki adında core geçen dosyaları rm komutu ile
sil:
find . -iname “*core*” -exec rm {} \;
Bulunulan dizindeki 8 haftadan fazladır erişilmeyen ve 16
haftadan eski dosyaları göster:
find . $ -atime +8w -and -ctime +16w $ -print
for komutu
Verilen edeki her bir eleman için bir kez döngü çalıştırılır.
Mesela:
for i in *.jpg ; do echo $i; cp $i yedekdizini/ ; done
ahmet.jpg
resim.jpg
find . -iname *.c -exec cp {} /yedekdizini \;
limit.c
hesapla.c
for komutu 2
Mesela, :
for i in `awk '{print $1;}' /etc/passwd | grep -v root`
do
echo 'Kullanıcı:' $AD
tar cfz /yedek/${AD}.tgz /home/$AD
done
ahmet
ali
Uzantısı png olan dosyaları eps formatına çevir:
for i in *.png ; do convert $i ${i%png}eps ; done
Script dosyası
Bir dosyanın ilk satırı:
#!/bin/bash
İle başlıyorsa bu dosyadaki komutları bash ile çalıştır demektir.
İçerisine istediğimiz bash komutlarını yazarak istediğimiz işleri
yapan bir program yazabiliriz. # ile başlayan satırlar normalde
yorum satırıdır.
Bu dosyayı:
source ./dosya.sh
diyerek çalıştırabiliriz. Ancak çalıştırma hakkını verirsek:
chmod +x ./dosya.sh
Doğrudan da çalıştırabiliriz:
./dosya.sh
Script dosyasına parametre
Bir script çalıştırırken parametre verebiliriz:
./donustur.sh ./dizin jpg png
Sonrasında bu parametrelere $1 $2 $3 ... diyerek ulaşabiliriz:
#!/bin/bash
cd $1 && for i in *.$2
do echo “$i donusturuluyor.”
convert $i ${i%.${2}}.$3
done
echo “Bitti....”
if komutu ( man test )
if komutu ile şartlı işlemler yapabiliriz:
if [ a = b ]
then
echo “a b'ye esittir.”
else
echo “a b'den farkli”
fi
Burada [ ] parantezler mutlaka boşluklu yazılmalıdır.
[a=b] şeklinde yazılırsa hata oluşur.
if komutu testin sonucu 0 ise doğru, 1 yada başka bir sayı ise
yanlış olarak değerlendirir. C dekinden farklı!
if komutu – dosya testleri
-e ad
-f ad
-d ad
-s ad
-r ad
-w ad
-x ad
:ad isimli bir dosya/dizin var ise doğru.
:ad isimli sıradan bir dosya var ise doğru.
:ad isimli bir dizin var ise doğru.
:ad isimli bir dosya/dizin var ve 0 byte'tan büyükse.
:ad isimli bir dosya/dizin var ve okunabilir ise doğru.
:ad isimli bir dosya/dizin var ve yazılabilir ise doğru.
:ad isimli bir dosya/dizin var ve çalıştırılabilir ise.
Mesela:
if [ -d “$DIZIN” ] ;
then
cd $DIZIN ; #birşeyler yap
fi
if komutu – metin testleri
-z değer
-n değer
:değer 0 uzunlukta ise doğru.
:değer 0 uzunlukta değilse doğru.
değer
:değer NULL değilse doğru.
değer1 = değer2 :değer1, değer2'ye eşitse doğru.
değer1 != değer2 :değer1, değer2'ye eşit değilse doğru.
değer1 > değer2 :değer1, değer2'den büyükse doğru.
değer1 < değer2 :değer1, değer2'den küçükse doğru.
Mesela:
if [ “$DIZIN” = “/home/mercan” ] ;
then
cd $DIZIN ; #birşeyler yap
fi
if komutu – sayı testleri
n1 -eq n2
n1 -ne n2
n1 -gt n2
n1 -ge n2
n1 -lt n2
n1 -le n2
:n1 ve n2 eşit ise.
:n1 ve n2 eşit değil ise.
:n1, n2 'den büyük bir sayı ise.
:n1, n2 'den büyük yada eşit bir sayı ise.
:n1, n2 'den küçük bir sayı ise.
:n1, n2 'den küçük yada eşit bir sayı ise.
Mesela:
if [ “$DOSYASAYISI” -ge 12 ] ;
then
echo “Bir suru dosya var” ; #birşeyler yap
fi
if komutu – mantıksal birliktelik
ifade1 -a ifade2 :ifade1 ve ifade2 arasında ve(and) işlemi.
ifade1 -o ifade2 :ifade1 ve ifade2 arasında veya(or) işlemi.
! ifade
: tersi (not) işlemi. Doğru ise yanlış.
( ifade )
: gruplamak için, içi doğru ise doğru.
Mesela:
if [ ( “$DOSYASAYISI” -ge 12 ) -a ( “$SAY” -lt 36 ) ] ;
then
echo “Bir suru dosya var” ; #birşeyler yap
fi
until ve while komutuları
until
:test değeri yanlış olduğu sürece tekrar yap
until ( -z “$AD” )
do
#birşeyler yap
done
while
:test değeri doğru olduğu sürece tekrar yap
while read i j
do cp $i $j
done <dosyalistesi.txt
Crontab
crontab -e
#Dak. Saat Gün Ay Haftanın Günü
#0-59 0-23 1-31 1-12 0-6
# hergün saat 15:00'da çalış
0 15 * * * /root/saat15-oldu.sh
# hergün 8:30, 16:30, ve 22:30'da çalıştır.
30 8,16,22 * * * /RS/istatistik/istatistik_al.sh
# her 6 dakikada bir (60/10=6) çalış
*/10 * * * * /root/server_parca_degisimi.sh
# her pazar saat 3:00'da çalış
0 3 * * 0 /yedek/yedek-al.sh

Öğlen

Transkript

Benzer belgeler

2012-2013 Güz Y.Y. Yazılım Lab. I. 3. Proje Konu : Text Tabanlı

burada

6_linux_komutlar

dos (disk opeişletim sistemi iç komutları

MS-DOS İşletim Sistemi Dosya (File) ve Dizin (Directory) Kavramı

1 LINUX İŞLETİM SİS - Tunceli Üniversitesi

Blog Kaydını PDF Olarak İndir

Dosya Erişim Ve Paylaşım Sistemi Kullanım Yönergesi

btp 102 arasınav 2 cevaplar

Kabuk