Yatırımcılar Için - Mardin`e Yatırım

Transkript

.
Yatırımcılar Için
Destek ve Teşvik Rehberi
YATIRIM DESTEK OFİSLERİ
2011
YATIRIMCILAR İÇİN DESTEK VE TEŞVİK REHBERİ
İçindekiler
Önsöz ..................................................................................................................................................................1
1 GENEL YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ.............................................................................................................1
1.1 YENİ TEŞVİK SİSTEMİNİN HEDEFLERİ.................................................................................................1
1.2.TEŞVİK ARAÇLARI....................................................................................................................................1
1.3. TEŞVİKLERDE HEDEFLENEN AMAÇ....................................................................................................1
1.4. BÖLGESEL VE SEKTÖREL TEŞVİK SİSTEMİ.......................................................................................2
1.5. TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARA SAĞLANACAK DESTEK UNSURLARI......................................2
1.6. BÖLGEMİZDE UYGULANACAK TEŞVİK UNSURLARI.....................................................................4
1.6.1. GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ..........................................................................................................4
1.6.2. KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI...................................................................................................5
1.6.3. FAİZ DESTEĞİ.........................................................................................................................................5
1.6.4. SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ....................................................................................7
1.6.5. VERGİ İNDİRİMİ.....................................................................................................................................7
2. KALKINMA AJANSLARI PROJE VE FAALİYET DESTEKLERİ (MALİ DESTEKLER).......................9
2.1 MALİ DESTEKLERE İLİŞKİN ESASLAR...............................................................................................10
2.2 MALİ DESTEK TÜRLERİ.........................................................................................................................10
2.2.1 Doğrudan Finansman Desteği...................................................................................................................11
2.2.1.1 Proje Teklif Çağrısı Yöntemiyle Sağlanan Destekler............................................................................11
2.2.1.2 Doğrudan Faaliyet Destekleri................................................................................................................12
2.2.1.3 Güdümlü Proje Destekleri......................................................................................................................12
2.2.1.1.1.1.1 Faiz Desteği..................................................................................................................................13
2.2.1.2 Faizsiz Kredi Desteği.............................................................................................................................13
3. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİ GELİŞTİRME VE DESTEKLEME İDARESİ BAŞKANLIĞI
(KOSGEB) DESTEKLERİ................................................................................................................................14
3.1 Genel Destek Programı................................................................................................................................14
3.2. Girişimcilik Destek Programı.....................................................................................................................15
3.2.1 Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi..............................................................................................................16
3.2.2. Yeni Girişimci Desteği.............................................................................................................................16
3.2.3. İş Geliştirme Merkezi Desteği.................................................................................................................16
3.3. AR-GE İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programları.............................................................17
3.4. İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı..........................................................................................................18
3.5. Tematik Proje Destek Programı..................................................................................................................19
3.6. KOBİ Proje Destek Programı.....................................................................................................................20
3.7. Kredi Faiz Desteği......................................................................................................................................21
Dicle Kalkınma Ajansı
3.7.1. Acil Kredi Faiz Desteği............................................................................................................................21
3.7.2. İhracatçı Kredisi Destek Programı...........................................................................................................22
4. KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA).....................................................................................24
4.1. IPA Bileşenleri............................................................................................................................................26
4.1.1 Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma: 1. Bileşen....................................................................26
4.1.2. Sınır Ötesi İşbirliği: 2. Bileşen.................................................................................................................27
4.1.3. Bölgesel Kalkınma: 3. Bileşen.................................................................................................................27
4.1.4. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi: 4. Bileşen........................................................................................27
4.1.5. Kırsal Kalkınma: 5. Bileşen.....................................................................................................................27
4.2. Sanayi Bakanlığı Destek ve Programları....................................................................................................27
4.2.1.Teknoloji Geliştirme Bölgeleri.................................................................................................................28
4.2.2. AN-TEZ Programı...................................................................................................................................30
4.2.3. Teknogirişim Sermayesi Desteği (TGSD)...............................................................................................31
5. TÜBİTAK DESTEKLERİ.............................................................................................................................36
5.1. Sanayi AR-GE Proje Destekleri..................................................................................................................36
5.1.1.1 501 - Sanayi AR-GE Proje Destekleme Programı.................................................................................36
5.1.2.1 503 - Proje Pazarları Destekleme Programı...........................................................................................36
5.1.3. 1507 - KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı...................................................................................37
5.1.4. 1508 - Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı....................................................38
2.2.1.3 1509 - Uluslararası Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı.....................................................38
5.2. Diğer TÜBİTAK Destekleri........................................................................................................................39
5.2.1. 1007 - Kamu Kurumları Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı.....................................39
5.2.2. 1008 - Patent Teşvik.................................................................................................................................39
5.2.3. 2224 - Yurtdışı Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği Programı............................................................40
5.2.4. 2221 - Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı...................................................................................40
6. İHRACATTA DEVLET YARDIMLARI.......................................................................................................41
6.1. Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Yardımları.................................................................................................41
6.1.1. AR-GE Faaliyetlerinin Proje Bazında Desteklenmesi.............................................................................41
6.1.2. Projelere Sermaye Desteği Sağlanması...................................................................................................42
6.1.3. Ürün Geliştirme Projelerine Sermaye Desteği.........................................................................................42
6.1.4. Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği............................................................................42
6.2. Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi.............................................................42
6.2.1. Yurtdışında Milli veya Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi.............43
6.2.2. Milli Katılımların Desteklenmesi............................................................................................................43
6.2.2.1. Organizatörlerin Desteklenmesi............................................................................................................44
YATIRIMCILAR İÇİN TEŞVİK REHBERİ
6.2.2.2. Bireysel Katılımların Desteklenmesi....................................................................................................44
6.3. Pazar Araştırması Ve Pazarlama Desteği....................................................................................................45
6.3.1. Pazar Araştırması Projelerinin Desteklenmesi.........................................................................................45
6.3.2. Pazar Araştırması Raporları ve İstatistik Satın Alınması ile Üyelik Giderlerinin Desteklenmesi...........46
6.3.3. Sektörel Nitelikli Ticaret Heyeti Programlarının Desteklenmesi............................................................46
6.4. Elektronik Ticaret (E-ticaret) Sitelerine Üyelik Giderlerinin Desteklenmesi.............................................47
6.5. Eğitim Yardımı............................................................................................................................................47
6.6. Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme Ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi......................48
2.2.1.4. Mağazaların Desteklenmesi..................................................................................................................48
6.6.1. Ofis ve Showroom’ların Desteklenmesi..................................................................................................49
6.6.2. Depoların Desteklenmesi.........................................................................................................................49
6.6.3. Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi....................................................................................................49
6.6.4. Yurtdışı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi..............................................................................50
6.7. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi...........................................................................................................50
6.8. İstihdam Yardımı.........................................................................................................................................50
6.9. Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması ve Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality İmajının
Yerleştirilmesine Yönelik Faaliyetlerin Desteklenmesi.....................................................................................51
6.10. Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları...........................................................................................53
7. TARIMSAL DESTEKLER............................................................................................................................54
7.1. GIDA,TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI....................................................................................54
7.1.1. HAYVANCILIK DESTEKLERİ.............................................................................................................54
7.1.1.1. Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt Sığırcılığı Yatırımları Destekleri......54
7.1.1.2. KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ................................................................................................55
7.1.1.2.1. Ekonomik yatırımlar destekleme programı yatırım konuları.............................................................55
7.1.1.2.2. Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları..........................................................................................56
7.2. FAİZ İNDİRİMLİ TARIMSAL KREDİLER.............................................................................................57
7.2.1. ZİRAAT BANKASI FAİZSİZ KREDİ DESTEKLERİ...........................................................................57
7.3. GAP.............................................................................................................................................................57
8. GAP KIRSAL KALKINMA DIŞI DESTEKLER.........................................................................................59
8.1. Kadınların ve Kadın STK’ larının Güçlendirilmesi Hibe Programı...........................................................59
9. SODES...........................................................................................................................................................59
10. İŞKUR.........................................................................................................................................................61
10.1. İŞKUR Teşvikleri İle İlgili Bazı Düzenlemeler........................................................................................61
10.2. 18-29 Yaş Arası İlave İstihdam.................................................................................................................61
10.3. Kısa Çalışma Ödeneği...............................................................................................................................62
10.4. Ücret Garanti Fonu...................................................................................................................................65
11. YATIRIM VE İŞLETME KREDİ DESTEKLERİ.......................................................................................66
11.1. TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI(TTGV) DESTEKLERİ...............................................66
11.1.1. Ar-Ge Proje Destekleri...........................................................................................................................66
11.1.1.1. Teknoloji Geliştirme Projeleri Desteği................................................................................................66
11.1.1.2. Ticarileştirme Projeleri Desteği..........................................................................................................67
11.1.1.3. İleri Teknoloji Projeleri Desteği(İTEP)...............................................................................................68
11.1.2. Çevre Proje Destekleri...........................................................................................................................69
11.1.2.1. Çevre Teknolojileri Desteği................................................................................................................69
11.1.3. Enerji Verimliliği Desteği......................................................................................................................70
11.1.4. Yenilenebilir Enerji Desteği...................................................................................................................71
11.1.5. Stratejik Odak Konuları Projeleri..........................................................................................................72
11.2. KREDİ GARANTİ FONU(KGF).............................................................................................................73
11.3. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKÂRLAR KREDİ VE KEFALET KOOPERATİFLERİ MERKEZ
BİRLİĞİ(TESKOMB)’NİN SUNDUĞU KREDİ VE KEFALET İMKÂNLARI............................................75
11.3.1. TESKOMB Kredi – Kefalet Sisteminin İşleyişi...................................................................................75
11.3.2. TESKOMB’ un Sunduğu Kredi Çeşitleri...............................................................................................76
11.3.2.1. İşletme Kredisi....................................................................................................................................76
11.3.2.2. Şoför Esnafının Ticari Taşıt Alımına Yönelik Kredilendirilmesi........................................................77
11.3.3. Esnaf ve Sanatkârların İşyeri Alımına Yönelik Kredilendirilmesi........................................................77
11.3.4. Esnaf ve Sanatkârların Son Teknoloji Makine/Ekipman ve Demirbaş Alımları ile İşyeri Modernizasyonuna
Yönelik Kredilendirilmesi.................................................................................................................................78
11.3.5. Aylık Eşit Taksitli İşletme Kredisi.........................................................................................................79
11.3.6. Tesis Kredisi...........................................................................................................................................79
11.3.7. İstihdamı Destekleme Kredisi................................................................................................................80
11.3.8. Kooperatif İhracat-Tesis Kredisi............................................................................................................80
11.3.9. Iskonto Kredisi.......................................................................................................................................80
11.3.10. Şoför Taşıt Edindirme Kredisi.............................................................................................................81
11.3.11. Şoför Esnafına Taşıt Onarım Kredisi...................................................................................................81
11.3.12. Servis Aracı Kamyonet Yenileme Kredisi............................................................................................82
11.4. TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ’NİN SUNDUĞU ÜRETİME YÖNELİK KREDİ İMKÂNLARI.83
11.4.1. Kısa Vadeli İşletme Kredileri.................................................................................................................83
11.4.2. İşletme (Çevirme) Kredileri...................................................................................................................83
11.4.3. Tohumluk Kredileri................................................................................................................................83
11.4.4. Kimyevi Gübre Kredileri.......................................................................................................................83
11.4.5. Hayvancılık İşletme Kredileri................................................................................................................83
11.4.6. Tarımsal İlaç Kredileri...........................................................................................................................83
11.4.7. Akaryakıt Kredisi...................................................................................................................................83
11.4.8. Orta Vadeli Yatırım Kredileri.................................................................................................................84
11.4.9. Tarımsal Araç-Gereç Kredileri...............................................................................................................84
11.4.10. Hayvancılık Donatma Kredileri...........................................................................................................84
11.4.11. Kredi Limitleri.....................................................................................................................................84
11.4.11.1. Ortaklardan İstenen Teminatlar.........................................................................................................84
11.4.12. Kredi Faiz Oranları..............................................................................................................................84
11.4.12.1. % 0 Faizli Krediler............................................................................................................................85
11.4.12.2. % 60 İndirimli(% 5,2) Faizli Krediler...............................................................................................85
11.4.12.3. % 50 İndirimli(% 6,5) Faizli Krediler...............................................................................................85
11.4.12.4. % 25 İndirimli (% 9,75) Faizli Krediler........................................................................................86
11.5. BANKA KREDİLERİ...............................................................................................................................87
11.5.1. Türkiye’ye Kredi Veren Yurtdışı Fon Kuruluşları..................................................................................87
11.5.2. Avrupa Yatırım Bankası (Türkiye’deki Çalıştığı Bankalar)...................................................................87
11.5.2.1. Halkbank.............................................................................................................................................87
11.5.2.2. Vakıfbank............................................................................................................................................87
11.5.2.3. Türkiye Kalkınma Bankası.................................................................................................................88
11.5.2.3.1. Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası.....................................................................................................89
11.5.2.4. Fransız Kalkınma Ajansı.....................................................................................................................89
11.5.2.5. Dünya Bankası (Türkiye’deki Çalıştığı Bankalar)..............................................................................89
11.5.2.5.1. Halkbank..........................................................................................................................................89
11.5.3. Banka Kaynaklı Krediler (Banka Kaynaklı Orta ve Uzun Vadeli Krediler ).........................................90
11.5.3.1. Türkiye Kalkınma Bankası.................................................................................................................90
11.5.3.2. Vakıfbank New York...........................................................................................................................90
11.5.3.3. Vakıfbank Viyana................................................................................................................................90
11.5.3.4. Vakıfbank Türkiye...............................................................................................................................91
11.5.3.5. İslam Kalkınma Bankası.....................................................................................................................91
11.5.4. Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası - AKKB(Türkiye’deki Çalıştığı Bankalar)...................................92
11.5.4.1. Halkbank.............................................................................................................................................92
11.5.5. Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası...........................................................................................................92
11.5.6. Vakıfbank...............................................................................................................................................93
12. Genel Değerlendirme ve Sonuç:..................................................................................................................95
Önsöz
Son yıllarda yaşanan küreselleşme hareketi, gelecekteki sanayi politika ve stratejilerinin başarısı için
öncelikle bu politika ve stratejilerin alt yapılarının çok güçlü oluşturulmasını şart koşmaktadır.
Bunlara ilave olarak, dünyanın kültürel, siyasal ve coğrafi açıdan hareketli bir bölgesinde bulunan
ülkemiz zaman içinde farklı olaylarla da karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle ülkemizin, alt yapısı
sağlam ve aynı zamanda çok yönlü ve esnek bir sanayiye ihtiyacı bulunmaktadır.
Türkiye ekonomisi kendini yeni yeni göstermeye başladı. Mal ve hizmet üretimine dayalı ekonomi olmaya
çalışan Türkiye Ekonomisi; yapılan yatırımların ne kadar sürdürülebilir olduğuna bağlı olarak yapısal
olarak değiştirecektir. Özel sektörün mevcut yatırımlarının yer değiştirmesinden öte yeni yatırımların
yapılması gerekmektedir. Bu nedenle yabancı ve yerli yatırımcıların ayrı ayrı veya ortak olarak
yatırımlar yapması sonucu üretime dayalı ekonominin güçlenmesi için en önemli etkendir. Ekonominin
bu büyümesini sağlayan en temel dinamiği olan yeni yatırımların oluşmasında ise Yatırım Teşvik ve
desteklerinin etkisi çok büyüktür.
Ekonominin üretim kanadını oluşturan sanayinin istikrarlı büyümesi için ise bölgelerin rekabet gücünün
arttırılması gerekmektedir. Bölgemizdeki sanayinin rekabet gücünün arttırılması teknolojik yapının
yenilenmesi, stratejik pazarlama yöntemlerinin gözden geçirilmesi, girdi maliyetlerinin düşürülmesi,
uluslararası mevzuata uyum ve ulusal mevzuatta koordinasyonun ve yeniden yapılanmanın sağlanması
ile mümkün olacaktır.
Bu çerçevede bölge ekonomisinin son yıllarda gösterdiği yüksek performans ve hızlı değişimde, uygulanan
teşvik politikalarının katkısını göz ardı etmek mümkün değildir. Bölge ekonomisinin ve sanayisinin
ulusal ve uluslararası piyasalara uyumu ve bu piyasalardan daha fazla pay alabilmesi amacıyla bölgede
uygulanan teşvik politikaları ve bu politikaların uygulanış şekilleri hakkında bölgenin bilgilendirilmesi
ise temel görevlerimizdendir. Hazırlanan bu Teşvik ve Destek Rehberi çalışması ile Genel Yatırım Teşvik
Sistemi ile diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarının sağladığı Destekler ve Özel Sektör aracılığı ile sağlanan
Kredilere kadar pek çok konuda bilgi verilmeye çalışılmıştır.
Elinizde bulunan bu rehberin hazırlık çalışmasının tüm aşamalarında emeği geçen Ajans personeline
teşekkür eder; bu rehberin bölgemizde yapılacak yatırım ve yenilikler için faydalı olmasını temenni
ederim.
1
1.GENEL YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ
1.1.YENİ TEŞVİK SİSTEMİNİN HEDEFLERİ
 Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak,
 Rekabet gücünü artıracak, teknoloji ve AR-GE içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlara
destek olmak,
 Sektörel kümelenmeyi desteklemek,
 Desteklenecek yatırım konularında ekonomik ölçek kriterlerini öne çıkarmak.
1.2.TEŞVİK ARAÇLARI
 Kurumlar/Gelir Vergisi İndirimi
 SSK Primi İşveren Hissesinin Hazine tarafından karşılanması
 Faiz Desteği
 Yatırım Yeri Tahsisi
 KDV İstisnası
 Gümrük Vergisi Muafiyeti
Büyük Proje Yatırımları
Bölgesel ve Sektörel Teşvik Sistemi
Genel Teşvik Sistemi
1.3.TEŞVİKLERDE HEDEFLENEN AMAÇ
 Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak,
 Rekabet gücünü artıracak, teknoloji ve AR-GE içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlara
destek olmak,
 Sektörel kümelenmeyi desteklemek,
 Desteklenecek yatırım konularında ekonomik ölçek kriterlerini öne çıkarmak
 Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek,
 Üretimi ve istihdamı artırmak,
 Yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak,
 Uluslararası rekabet gücünü artıracak teknoloji ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek
büyük ölçekli yatırımları özendirmek,
2
 Doğrudan yabancı yatırımları artırmak,
 Çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerini
desteklemektir1.
• Teşvik Belgesi Nedir?
Teşvik belgesi, yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın bu değerler
ve tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı destek
unsurlarından istifade imkânı sağlayan, Karar’ın amaçları doğrultusunda gerçekleştirilecek
yatırımlar için düzenlenen belgedir2.
• Kimler Teşvik Belgesi Alabilir?
Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri,
kooperatifler, iş ortaklıkları, kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve
kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye
bileşimindeki hisse oranları %50’yi geçen kurum ve kuruluşlar) ve kamu kuruluşu niteliğindeki
meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki
şubeleri müracaat edebilir3.
• Müracaat Nereye Yapılmalıdır?
Teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin talepler Hazine Müsteşarlığına yapılır4.
1.4.BÖLGESEL VE SEKTÖREL TEŞVİK SİSTEMİ
Bölgesel ve sektörel bazda desteklenecek yatırım konuları 2002/4720 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile belirlenen İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS)- Düzey 2
esas alınarak belirlenmiştir. İBBS Düzey 2 seviyesindeki 26 alt bölge, Sosyo-Ekonomik
Gelişmişlik Endeksi (SEGE) kullanılmak suretiyle gruplandırılarak teşvikler açısından 4 bölge
oluşturulmuştur5.
Şekil 1: Yatırım Desteklerinin Uygulanmasında Bölgesel Sınıflandırma Düzey 2 (26 Bölge)
Kaynak: Yatırım Desteklerinin Uygulanmasında Bölgesel Sınıflandırma Düzey 2 (26 Bölge)
1 Resmi Gazete Tarihi: 16.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27290, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar, Md.1, s.1.
2 Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27302, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, Md. 3, s.2.
5 T.C. Başbakanlık Yatırımlarda Devlet Yardımları Aktif İşgücü Programlarının Güçlendirilmesi Kredi Garanti Desteği Sunumu
3
1.5.TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARA SAĞLANACAK DESTEK UNSURLARI
• Genel Teşvik Konuları Nelerdir?
Yeni teşvik kanununda belirtilen asgari sabit yatırım tutarının üzerindeki yatırımlar bölge
ayırımı yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi (KDV) istisnasından
yararlanırlar (Asgari sabit yatırım tutarları I.ve II.bölgelerde 1 milyon TL., III. ve IV. Bölgelerde
500 bin TL’dir).
• Bölgesel Desteklerden Yararlanacak Yatırımlar Nelerdir?
I inci ve II nci bölgelerde; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım
yeri tahsisi ve 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma başlanılması halinde sigorta primi işveren
hissesi desteğinden,
III üncü ve IV üncü bölgelerde; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi,
yatırım yeri tahsisi, sigorta primi işveren hissesi desteği ve faiz desteğinden yararlanabilir.
 Büyük Ölçekli Yatırımlar
Büyük ölçekli yatırımlara gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım
yeri tahsisi ve sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanabilir.
 AR-GE ve Çevre Yatırımları
AR-GE ve çevre yatırımları gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve faiz desteğinden
yararlanabilir.6
Tablo 1: Bölgesel ve Sektörel Yatırımlar için Destekler;31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması
durumunda uygulanacak yatırıma katkı ve indirim oranları
Bölgeler
Vergi İndirim Oranı
Yatırıma Katkı Oranı
SSK Primi
Faiz Desteği
I. Bölge
II. Bölge
III. Bölge
IV. Bölge
% 50
% 20
% 60
% 30
% 80
% 40
% 90
% 60
2
3
5 Yıl
7 Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi
----3 Puan
5 Puan
TL
----1 Puan
2 Puan
Döviz
Tüm bölgelerde ve Büyük Ölçekli Yatırımlar ile Bölgesel Yatırımlar için
KDV İstisnası
İthal / Yerli Makine ve Teçhizat alımları için
Gümrük Vergisi
Makine ve Teçhizat ithalatları için
Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ’de değişiklik yapılmasına dair
tebliğ(2011/1)
Yararlanılan sigorta primi işveren hissesi desteği tutarı,
bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlarda gerçekleşen sabit yatırım
tutarının I inci bölgede %6’sını, II nci bölgede %8’ini, III üncü bölgede %10’unu ve IV üncü
bölgede %14’ünü;
büyük ölçekli yatırımlarda ise I inci bölgede %2’sini, II nci bölgede %3’ünü, III üncü
bölgede %5’ini ve IV üncü bölgede %7’sini geçemez.
Bölgesel desteklerden yararlanan yatırımlar kapsamındaki KOBİ’ler için bu oranlara tüm
bölgelerde 5’er puan ilave edilir.
4
Tablo 2: Bölgesel ve Sektörel Yatırımlar için Destekler; 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma
başlanması durumunda uygulanacak yatırıma katkı ve indirim oranları
Bölgeler
SSK Primi
Faiz Desteği
I. Bölge
II. Bölge
III. Bölge
IV. Bölge
% 50
% 15
%60
% 25
% 80
% 35
% 90
% 55
2
3
5 Yıl
7 Yıl
-----
-----
3 Puan
1 Puan
5 Puan
2 Puan
TL
Döviz
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
tebliğ(2011/1)
Tablo 3: Bölgesel ve Sektörel Yatırımlar için Destekler; 31.12.2011 tarihinden sonra yatırıma
başlanması durumunda uygulanacak yatırıma katkı ve indirim oranları
Bölgeler
I. Bölge
II. Bölge
III. Bölge
IV. Bölge
SSK Primi
Faiz Desteği
% 25
% 10
%40
% 15
% 60
% 20
% 80
% 25
---
---
3 Yıl
5 Yıl
----3 Puan
5 Puan
TL
----1 Puan
2 Puan
Döviz
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
tebliğ(2011/1)
1.6.BÖLGEMİZDE UYGULANACAK TEŞVİK UNSURLARI
1.6.1. GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ
Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malları ile otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında
yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla CKD aksam ve parçalarının ithali, gemi ve 50
metrenin üzerindeki yat inşa yatırımları ile ilgili tekne kabuğu ithali, yürürlükteki İthalat Rejimi
Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisinden muaftır7.
1.6.2. KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini
haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri
katma değer vergisinden istisna edilir8.
5
1.6.3. FAİZ DESTEĞİ
• Faiz Desteğinden İstifade Edebilecek Yatırımlar Nelerdir?
Talep edilmesi halinde, bölgesel uygulama kapsamında III üncü ve IV üncü bölgelerde
yapılacak yatırımlar ile Ar-Ge ve çevre yatırımları için faiz desteği öngörülebilir.
Faiz desteği uygulamasına ilişkin esaslar Müsteşarlık ve aracı kurumlar arasında
imzalanan protokol ile belirlenir9.
• Faiz Desteği Oranları Ve Tutarları Nelerdir?
Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir
yıl vadeli kredilerin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar olan kısmı
için ödenecek faizin veya kar payının; IV üncü bölgede yapılacak yatırımlarda Türk Lirası
cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı, Bölge ayrımı
yapılmaksızın AR-GE yatırımları ile çevre yatırımlarında ise Türk Lirası cinsi kredilerde 5 puanı,
döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı, Müsteşarlıkça da uygun görülmesi halinde
azami ilk 5 yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilir.
Faiz desteği içeren teşvik belgelerine konu yatırımlardan finansal kiralama şirketleri
aracılığıyla gerçekleştirilecek olanlar için de faiz ödemelerini içeren itfa planı yapılması kaydıyla
aynı şartlarla faiz desteği uygulanabilir.
Faiz desteği tutarı proje bazında azami; AR-GE ve çevre yatırımları için üç yüz bin Türk
Lirası, III üncü ve IV üncü bölgede yapılacak yatırımlar için beş yüz bin Türk Lirasıdır10.
• Kredinin Kapsamı Nedir?
Müsteşarlık tarafından teşvik belgesine bağlanan ve destek unsurları arasında
faiz desteği yer alan yatırımlar için; Banka kaynağından veya aracılık edilerek sağlanan dış
kaynaklardan bankaca yatırım kredisi kullandırılabilir.
Faiz desteği uygulamasına esas olacak kredi miktarı, sabit yatırım tutarının % 70’ini
geçemez.
Faiz desteği uygulanacak krediler asgari 6 ay anapara ödemesiz olup, faiz geri ödemeleri
üçer veya altışar aylık dönemler halinde yapılır11.
• Faiz Desteği Ödeme Başlangıç Tarihi ve Süresi Nedir?
Faiz desteği, kredinin ilk geri ödemesinin (ödemesiz dönem faizi) yapılması ile başlar.
Faiz desteği içeren teşvik belgesi kapsamı yatırımın finansmanı için açılan kredi, birden
fazla itfa planı çerçevesinde kullandırılabilir. Faiz desteği, her halükârda ilk itfa planına göre
kullanım tarihinden itibaren azami beş yıl süreyle uygulanır12.
• Kredi Başvurusu Ve Kredi Talebinin Değerlendirilmesi Aşamaları Nelerdir?
Faiz desteğinden yararlanmak isteyen yatırımcılar yatırım süresi içerisinde teşvik
belgesi kapsamında gerçekleştirilecek harcamalar için kredi kullanmak amacıyla Bankaya
müracaat ederler.
Kredi başvuruları Banka tarafından; genel bankacılık mevzuatı, bankacılık teamülleri,
Bankanın kendi iç mevzuatı ve kredi politikası doğrultusunda proje bazında değerlendirilir.
Kredi kullandırıldıktan sonra yatırımcı talebine istinaden Müsteşarlıktan faiz desteği talebinde
bulunulabilir.
Faiz desteği;
 Diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca kullandırılan veya kamu kaynaklarından sübvanse
edilen krediler,
11 Hazine Müsteşarlığı İle Bankalar Arasında Faiz Desteği’nin Uygulanmasına İlişkin Protokol, Md.4, s.1.
6
 Kullanılmış makine ve teçhizat,
 Teşvik belgesinde kayıtlı yatırıma başlama tarihinden önce gerçekleştirilen yatırım
harcamaları,
 Yatırım süresi bitmiş teşvik belgesi kapsamında ilk kez yapılacak talepler,
 2006/10921 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar uyarınca düzenlenen
teşvik belgeleri kapsamına 20/8/2009 tarihinden sonra ilave edilen yatırım harcamaları,
için uygulanmaz.
Protokol imzalanmadan önce Karar ve 2006/10921 sayılı Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar uyarınca düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında kullandırılan
kredilere, Bankalarca Müsteşarlıktan talep tarihinden sonraki dönem için teşvik belgesinin
düzenlenmesine mesnet teşkil eden Kararda belirtilen süre ve azami destek miktarını aşmamak
şartıyla faiz desteği uygulanabilir13.
7
• Faiz Desteği Protokolünü İmzalayan Aracı Kurumlar Hangileridir?
Tablo 2: Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Hazine Bölgesel Ve Sektörel Yatırımlar İçin Faiz Desteği
Protokolünü İmzalayan Aracı Kurumlar
BANKALAR
FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETLERİ
1
DENİZBANK A.Ş.
1
FFK FON FİNANSAL KİRALAMA A.Ş.
2
ALTERNATİF BANK A.Ş.
2
TEB FİNANSAL KİRALAMA A.Ş.
3
T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.
3
SİEMENS FİNANSAL KİRALAMA A.Ş.
4
TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş.
4
FORTİS FİNANSAL KİRALAMA A. Ş.
5
TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
5
ANADOLU FİNANSAL KİRALAMA A. Ş.
6
AKBANK T. A. Ş.
6
ZİRAAT FİNANSAL KİRALAMA A. Ş.
7
VAKIFLAR BANKASI T. A. O.
7
HALK FİNANSAL KİRALAMA A. Ş.
8
H.S.B.C. BANK A. Ş.
8
YAPI KREDİ FİNANSAL KİRALAMA A. O.
9
FİNANSBANK A. Ş.
9
I.N.G. FİNANSAL KİRALAMA A. Ş.
10
T. İŞ BANKASI A. Ş.
10
EFG FİNANSAL KİRALAMA A. Ş.
11
TEKSTİL BANKASI A. Ş.
11
İŞ FİNANSAL KİRALAMA A.Ş.
12
T. GARANTİ BANKASI A. Ş.
12
VAKIF FİNANSAL KİRALAMA A.Ş.
13
YAPI VE KREDİ BANKASI A.Ş.
14
TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş.
15
TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş.
16
ŞEKERBANK T.A.Ş.
17
EUROBANK TEKFEN A.Ş.
KATILIM BANKALARI
1
TÜRKİYE FİNANS KATILIM BANKASI A.Ş.
2
ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI A. Ş.
3
ASYA KATILIM BANKASI A.Ş.
4
KUVEYT TÜRK KATILIM BANKASI A.Ş.
Kaynak:http://www.ekonomi.gov.tr/index.cfm?sayfa=mevzuat&bolum=F5AE2526-D8D3-8566-4520B9E2EF5AB64F
1.6.4. SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ
Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan,
teşvik belgesinde kayıtlı istihdam öngörüleri ile tutarlı olmak kaydıyla;
 Komple yeni yatırımlarda işletmeye geçiş tarihinden itibaren sağlanan,
 Diğer yatırım cinslerinde yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama
tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsellik özellik taşıyan yatırımlarda
bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik İl
Müdürlüğüne verilen aylık Prim ve Hizmet Belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına
ilave edilen istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari
ücrete tekabül eden kısmı aşağıda belirtilen sürelerde Hazinece karşılanır14.
8
Tablo 3: Bölgelere Göre Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Süreleri
Bölgeler
31/12/2011 tarihine kadar
başlanılan yatırımlar
1/1/2012 tarihinden itibaren
başlanılan yatırımlar
2 yıl
3 yıl
5 yıl
7 yıl
3 yıl
5 yıl
I
II
III
IV
Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ’de değişiklik yapılmasına
dair tebliğ(2011/1)
1.4.5. VERGİ İNDİRİMİ
Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda,
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5838 ve 5904 sayılı Kanunlar ile değişik 32/A maddesi
çerçevesinde, Kurumlar veya Gelir Vergisine uygulanacak indirim oranları ile yatırıma katkı
oranları aşağıda belirtilmiştir.
Tablo 4: Bölgelere Göre Kurumlar/Gelir Vergi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranları
Bölgesel Uygulama
Yatırıma Katkı
Oranı (%)
Büyük Ölçekli Yatırımlar
Kurumlar/Gelir
Vergisi İndirim Oranı
(%)
25
Yatırıma
Katkı Oranı
(%)
25
Kurumlar/Gelir
(%)
25
I
10
II
15
40
30
40
III
20
60
40
60
IV
25
80
45
80
Kaynak: Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ’de değişiklik yapılmasına
Ancak, teşvik belgesi kapsamında 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde
aşağıda belirtilen indirim oranları ile yatırıma katkı oranları uygulanır15.
Tablo 5: Bölgelere Göre Kurumlar/Gelir Vergi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranları(31.12.2011 Tarihine
Kadar Yatırıma Başlanması Halinde)
Bölgesel Uygulama
Büyük Ölçekli Yatırımlar
I
15
Kurumlar/Gelir
(%)
50
II
25
III
IV
Bölgeler
25
Kurumlar/Gelir
(%)
50
60
35
60
35
80
45
80
55
90
65
90
Yatırıma Katkı
Oranı (%)
Yatırıma Katkı
Oranı (%)
Kaynak: : Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulamasına ilişkin 2009/1 sayılı tebliğ’de değişiklik yapılmasına
9
YATIRIM YERİ TAHSİSİ
18.02.2009 tarih ve 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un
23 üncü maddesi hükmü çerçevesinde Müsteşarlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli
yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen
esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir16.
Tablo 6: TRC3 Bölgesi(Mardin, Batman, Şırnak, Siirt illeri) Desteklenecek Sektörler
BÖLGE BAZINDA DESTEKLENECEK SEKTÖRLER
Madencilik ve taşocakçılığı yatırımları (1 inci grup
madenler, mıcır, rödovanslı madencilik hariç)
Gıda ürünleri ve içecek imalatı (Ek 4 de yer alan
teşvik edilmeyecek konular ile dip not 6’da belirtilen
ve genel teşvik sisteminden yararlanacak konular
hariç)
Entegre hayvancılık yatırımları (Entegre damızlık
hayvancılık yatırımları dâhil)
ASGARİ YATIRIM TUTARLARI
500 Bin TL
1 Milyon TL
Süt inekçiliği entegre tesislerinde 300 büyük baş,
Büyük baş besicilik entegre tesislerinde 500 büyük
baş/dönem
Süt ve et yönlü küçük baş entegre tesislerinde 1000
küçük baş/dönem
Kanatlı entegre tesislerinde 200.000 adet/dönem
Seracılık
10 dekar
Tekstil ürünleri imalatı (Dip not 8’de belirtilen
konular hariç)
Tekstilin aprelenmesi yatırımları için 15 Milyon TL,
diğer yatırım konularında 500 Bin TL
Giyim eşyası imalatı
Derinin tabaklanması ve işlenmesi
500 Bin TL
500 Bin TL
Döşemelik parke, kaplama, kontrplak, yonga levha,
sunta, mdf vb. plakaların imalatı
2 Milyon TL
Akıllı çok fonksiyonlu teknik tekstil
500 Bin TL
Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (iç ve dış lastik
imalatı hariç)
Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı (çok katlı
yalıtım camları, kiremit, briket, tuğla, çimento, hazır
beton ve harç hariç)
Metal eşya
2 Milyon TL
500 Bin TL
2 Milyon TL
Mobilya imalatı (sadece metal ve plastikten imal
edilenler hariç)
Oteller
Öğrenci yurtları
Soğuk hava deposu hizmetleri
Lisanslı depoculuk
Eğitim hizmetleri (yetişkinlerin eğitilmesi ve diğer
eğitim faaliyetleri hariç)
Hastane yatırımı, huzur evi
Tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
2 Milyon TL
3 yıldız ve üzeri
100 öğrenci
500 metrekare
1 Milyon TL
500 Bin TL
100 kişilik huzur evi
Kaynak: Turan SERDENGEÇTİ, 2009 Yılı Yeni Teşvik Mevzuatı Sorular ve Cevaplar, Ankara, 20.09.2009, s. 18.
10
2.KALKINMA AJANSLARI PROJE VE FAALİYET DESTEKLERİ
(MALİ DESTEKLER)
Ajans, detayları yıllık çalışma programında ve başvuru rehberinde açıkça belirtilmek
kaydıyla, yerel idarelerin, üniversitelerin, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu kurumu
niteliğinde meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, kâr amacı güden işletmelerin,
kooperatiflerin, birliklerin ve diğer gerçek ve tüzel kişilerin aşağıda sayılan türlerdeki proje
veya faaliyetlerini bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar dahilinde destekler:
a) Bölge plân ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı proje ve faaliyetler,
b) Bölge plân ve programlarına uygun olarak, bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile
ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunan proje ve faaliyetler,
c) Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini ve
ortaklık kültürünü geliştiren projeler,
ç) Bölgenin kaynak ve imkânlarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi
hızlandırmaya, rekabet gücünü ve yenilik kapasitesini artırmaya ve ulusal ve uluslararası
düzeyde etki ve etkinliği artırmaya yönelik her türlü analiz, strateji, plan çalışması, araştırma
ve inceleme gibi çalışmalar,
d) Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının tanıtımına ve geliştirilmesine yönelik proje ve
faaliyetler,
e) Yönetim, yenilikçi ve verimli üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, araştırma ve
geliştirme, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, küçük ve orta ölçekli
işletmelerle yeni girişimcileri doğrudan veya dolaylı olarak destekleyecek proje ve faaliyetler,
f) Türkiye’nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin
faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapan, bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine ve
kaynak teminine katkı sağlayan proje ve faaliyetler,
g) Bölgedeki kurum ve kuruluşların insan kaynakları ve kurumsal kapasitelerinin
artırılmasına, proje üretme ve uygulama kapasitelerinin güçlendirilmesine ve hizmet
sunumundaki beceri ve niteliklerinin geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler.
2.1 MALİ DESTEKLERE İLİŞKİN ESASLAR
 Aynı takvim yılı içerisinde yapılacak proje teklif çağrıları kapsamında bir başvuru sahibi,
ilgili ajansa tek başına en fazla dört projesi için destek başvurusunda bulunabilir ve ilgili ajans
bunlardan en fazla iki tanesine mali destek sağlayabilir. Ajanstan mali destek alan kâr amacı
güden gerçek ve tüzelkişiler, destek tarihini müteakip bir takvim yılı süresince aynı ajanstan
destek alamaz. Bu hususlar izleme bilgi sisteminden ve paydaş veri tabanından takip edilir. Bu
sınırları aşan destek uygulamasına rastlanıldığında, bu tür sözleşmeler feshedilir ve sağlanan
destek geri alınır.
 Ajans yerel yönetimlerin ve başvuru rehberinde belirtilen diğer kuruluşların küçük
ölçekli altyapı projeleri için destek sağlayabilir. Ancak, ajans tarafından küçük ölçekli altyapı
projelerine verilecek mali destek toplamı, ajansın yıllık gider bütçesinin yüzde yirmisini, proje
başına verilecek azami destek tutarı ise bu miktarın yüzde yirmi beşini geçemez.
 Kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişiler ile kamu kurumu niteliğinde meslek
kuruluşlarından, her bir proje ve faaliyet için sözleşmede öngörülen destek tutarının yüzde
onundan az olmamak kaydıyla teminat alınır. Teminat oranı, genel sekreterliğin teklifi ile
11
yönetim kurulu tarafından belirlenir ve başvuru rehberinde belirtilir.
 Ertesi yıla geçen proje ve faaliyet uygulamaları ile ilgili olarak, bir sonraki yıla devreden
destek miktarları, yılı destek bütçelerinin hesabında dikkate alınmaz.
 Ajans, diğer ajanslarla veya kurum ve kuruluşlarla birlikte, Müsteşarlığın uygun
görüşünü almak suretiyle ortak mali destek, Müsteşarlığı önceden bilgilendirmek suretiyle
ise ortak teknik destek verebilir. Yapılacak işbirliğine dair usul ve esaslar, bu Yönetmelik
ve yürürlükteki diğer mevzuat hükümlerine uygun olmak kaydıyla, söz konusu kurum ve
kuruluşlarla yapılacak anlaşmalar ile belirlenir ve bunların bir nüshası bilgi için Müsteşarlığa
gönderilir.
 Kanunen zorunlu olan ajans bütçe paylarını kısmen veya tamamen ödememiş olan il
özel idareleri ve belediyeler ile sanayi ve ticaret odaları, birikmiş bütün borçlarını ve bunlarla
ilişkili varsa diğer bütün mali yükümlülüklerini tamamen yerine getirmedikçe, ilgili ajanstan
proje veya faaliyet desteği alamazlar.
 Mali desteklere ilişkin temel esaslar, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1 sayılı tabloda
gösterilmiştir17.
2.2 MALİ DESTEK TÜRLERİ
Bu Yönetmelik kapsamında ajanslar tarafından uygulanacak mali destek türleri
şunlardır:
 Doğrudan finansman desteği,
 Faiz desteği,
 Faizsiz kredi desteği18.
2.2.1 Doğrudan Finansman Desteği
Ajansın yararlanıcılara vereceği doğrudan finansman desteği, başvuru rehberlerinde
belirlenen usul ve esaslar dâhilinde kullandırılır. Başvuru sahipleri, bu Yönetmelik hükümlerini
ve başvuru rehberlerinde yer alan bütün hususları kabul etmiş sayılırlar19.
2.2.1.1 Proje Teklif Çağrısı Yöntemiyle Sağlanan Destekler
Ajans bir çalışma programı döneminde sağlayacağı doğrudan finansman desteği için
aynı anda tek bir teklif çağrısında bulunabileceği gibi, her bir mali destek için aynı veya farklı
zamanlarda ayrı teklif çağrılarında da bulunabilir. Proje teklif çağrılarının yaklaşık takvimleri,
ajans çalışma programında belirlenir20.
Ajans, bölge planı ve çalışma programı önceliklerine uygun olarak, bölgenin iş ve yatırım
imkanlarının geliştirilmesine, rekabet etme potansiyelinin harekete geçirilmesine, teknolojik
altyapının iyileştirilmesine, girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesinin artırılmasına hizmet eden
iş geliştirme merkezi, teknoloji geliştirme merkezi, teknopark gibi büyük bütçeli altyapı ve
işletme proje ve faaliyetlerine, başta küçük ve orta büyüklükteki işletmelere sağlananlar olmak
üzere geniş yararlanıcı kitleler için alt program şeklindeki yenilikçi destek sistemlerinin ve
ara destek mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetlere, yerel yönetimlerin
küçük ölçekli alt yapı proje ve faaliyetlerine veya detaylı proje hazırlık süreci gerektiren diğer
alanlara yönelik olarak aşamalı proje teklif çağrısı yöntemi uygulayabilir21.
17 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 10.
12
• Kimler Yararlanabilir?
Yerel yönetimler, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu
niteliğinde meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, birlikler ve kooperatifler, kar amacı
güden işletmeler, diğer gerçek ve tüzel kişiler yararlanabilir.
• Proje Teklif Çağrısı Yöntemiyle Sağlanan Desteklerde Süreç Nedir?
 İlan Faaliyetleri
 Bilgilendirme ve Eğitim Toplantıları
 Değerlendirme Aşamaları
i. Ön İnceleme,
ii. Bağımsız Değerlendirici Değerlendirmesi,
iii. Değerlendirme Komitesi Değerlendirmesi,
iv. Genel Sekreterlik İncelemesi,
v. Yönetim Kurulu Onayı.
 Sözleşmelerin İmzalanma Süreci
i. Başarılı Proje Sahiplerinin Sözleşmeye Davet Edilmesi,
ii. Sözleşmelerin İmzalanması,
iii. Projelerin Uygulamaya Başlaması.
 Projelerin Uygulanması Süreci
i. Başlangıç Toplantısı,
ii. Uygulama Eğitimleri,
iii. Ödemelerin Başlaması,
iv. İzleme Ziyaretleri,
v. Raporlar22.
2.2.1.2 Doğrudan Faaliyet Destekleri
Ajans, bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan
yararlanılmasına, bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesinde acil tedbirlerin
alınmasına ve kritik öneme sahip araştırma ve planlama çalışmaları, bölgenin yenilikçilik ve
girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik iş geliştirme merkezleri, teknoloji geliştirme
merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması amacıyla
yapılacak fizibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin
başlatılmasına ve gerçekleştirilmesine ve büyük hacimli yatırım kararlarına kısa vadede etki
edilmesi ve yönlendirilmesine katkı sağlayacak olan faaliyetlere doğrudan mali destek verebilir.
Yerel yönetimler, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu
niteliğinde meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, birlikler ve kooperatifler yararlanabilir.
Doğrudan Faaliyet Desteğinde Süreç Nedir?
Ajansa sunulacak olan her bir faaliyet teklifi, genel sekreter başkanlığında ilgili ajans
uzmanlarından oluşturulacak en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından, başvuru
tarihinden itibaren en fazla yedi gün içerisinde değerlendirilir ve yönetim kurulunun onayına
sunulur23.
2.2.1.3 Güdümlü Proje Destekleri
Ajans, çalışma programında açıkça belirtmek kaydıyla, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak
amacıyla, bölge planlarında ya da saha çalışmaları sonucunda belirlenen alanlar için bölgedeki
girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesini geliştirecek nitelikteki iş geliştirme merkezleri,
22 Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Md. 15,16,17,18,19,20,21,24,26.
13
teknoparklar, teknoloji geliştirme merkezleri ve işletmelerin ortak kullanımına açık fuar,
ticaret merkezi, sergi salonu, laboratuvar ve atölye gibi büyük bütçeli altyapı ve/veya işletme
desteklerini içeren projelere, proje teklif çağrısı yöntemi uygulamadan doğrudan mali ve teknik
destek sağlayabilir. Bu projelerde bölge plan ve stratejilerine uygun sektörel ihtisaslaşmalar
özendirilir.
• Güdümlü Proje Desteklerinde Süreç Nedir?
Ajans, belirlenmiş olan muhtemel proje uygulayıcısı ve ortağı aktörlerden, uygulama
projeleri, detaylı iş planları, fizibilite, işletme modeli ve eş finansman temini ile diğer işbirliği
esaslarına ilişkin taahhütnameler gibi çalışmaları talep eder. Bu çalışmaların tamamlanması
için ilgili taraflara yüz seksen günü geçmemek üzere süre tanınır.
Bu tür projeler, genel sekreter başkanlığında ilgili ajans uzmanlarından oluşturulacak
en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir ve yönetim kurulunun
onayına sunulur. Ajans değerlendirme çalışmaları sonucu uygun gördüğü detaylı iş planı ve
fizibilite çalışmalarını Yönetim Kurulunun onayını müteakip Müsteşarlığın onayına sunar24.
2.2.1.1.1.1.1 Faiz Desteği
 Faiz desteği, kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişilerin başvuru rehberinde belirtilen
nitelikteki projeleri için, ilgili aracı kuruluşlardan alacakları krediler karşılığında ödeyecekleri
faiz giderlerinin, ajans tarafından karşılanmasını öngören karşılıksız yardımdır.
 Faiz desteği ile desteklenmesi öngörülen her bir projeye verilecek azami destek miktarı,
o yıl için faiz desteğine ayrılan toplam ödeneğin yüzde beşini geçemez25.
2.2.1.2 Faizsiz Kredi Desteği
 Faizsiz kredi desteği, ajans tarafından kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişilerin başvuru
rehberinde belirtilen nitelikteki projeleri için, ilgili aracı kuruluşlar eliyle kredi verilmesini ve
bu mali desteğin bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar dâhilinde ajansa faiz ödenmeksizin
taksitler halinde geri ödenmesini öngören karşılıksız yardımdır.
 Faizsiz kredi desteğinde, yararlanıcıya sözleşme tarihinden itibaren en az üç ay geri
ödemesiz dönem tanınır ve geri ödeme işlemleri, sözleşme tarihinden itibaren en fazla dört yıl
içindetamamlanır26.
14
3.KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİ GELİŞTİRME VE
DESTEKLEME İDARESİ BAŞKANLIĞI (KOSGEB) DESTEKLERİ
1990 yılında, 3624 sayılı Kanun, ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında
küçük ve orta ölçekli işletmelerin, Payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini
yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek
amacıyla; Sanayi ve Ticaret Bakanlığının “ilgili kuruluş” olarak kuruldu.
Kuruluş kanununda yapılan değişiklik ile KOSGEB’in hedef kitlesi imalat sanayinin
yanı sıra hizmet ve ticaret sektörlerindeki işletmeleri de kapsayacak şekilde KOSGEB Destek
Programları yönetmenliği, 15.06.2010 tarihli resmi gazetede ilan edilerek genişletilmiştir.
 Genel Destek Programı; Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme(KOBİ27)’lerin rekabet
gücünü artıracak dönemsel ihtiyaçlarının kolayca karşılanması,
 Girişimcilik Destek Programı; girişimci adaylarına uygulamalı girişimcilik eğitimi
verilmesi, yeni girişimcilerin işletmelerini kurma ve geliştirmelerinin ve İŞGEM’lerin
desteklenmesi ile girişimcilik kültürünün yaygınlaşması,
 AR-GE, İnovasyon, ve Endüstriyel Uygulamalar Destek Programı; AR-GE ve yenilikçilik
faaliyetlerinin ve AR-GE faaliyetleri faaliyeti sonucunda ortaya çıkan ürünün ticarileştirilmesi
desteklenmesi,
 İşbirliği, Güç birliği Destek Programı ile işletmelerin ‘ortak sorunlara ortak çözümler’
ve birlikte iş yapma kültürünün yerleşmesinin desteklenmesi,
 Tematik Proje Destek Programı; meslek kuruluşlarının KOBİ’leri geliştirmeye yönelik
projeleri ve konjonktürel gelişmelere göre KOSGEB tarafından ilan edilecek spesifik alanlardaki
KOBİ projelerinin desteklenmesi,
 KOBİ Proje Destek Programı; gelişim niyetlerini ortaya koyan işletmelerin proje yapma
kapasitelerini ve kültürünün gelişmesinin desteklenmesi amaçlanmaktadır28.
3.1.Genel Destek Programı
Programın Amacı ve Gerekçesi Nedir?
 Proje hazırlama kapasitesi düşük KOBİ’ler ile KOSGEB hedef kitlesine yeni dahil olmuş
sektörlerdeki KOBİ’lerin de mevcut KOSGEB desteklerinden faydalanması,
 KOBİ’lerin kaliteli ve verimli mal/hizmet üretmelerinin sağlanması,
 Mevcut KOSGEB desteklerinin revize edilerek daha fazla KOBİ’nin bu desteklerden
yaygın şekilde faydalanması,
 KOBİ’lerin rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek amacıyla genel işletme
geliştirme faaliyetlerinin teşvik edilmesi,
 KOBİ’lerin yurt içi ve yurt dışı pazar paylarını artırmak amacıyla tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerinin geliştirilmesi29.
27 250’den az çalışan istihdam eden ve yıllık bilanço veya net satış hasılatı 25 Milyon TL’yi geçmeyen işletmeleri ifade eder.
28 3143 sayılı Kanunun Ek 1 inci maddesine dayanılarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında
Yönetmelik”
29 http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=7
15
Tablo 9: TRC3 Bölgesi (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) için KOSGEB Genel Destek Programı Bilgileri
Genel Destek Programı Destekleri
Destek Üst Limiti(TL)
1
Yurt İçi Fuar Desteği
30.000
2
Yurt Dışı İş Gezisi Desteği
10.000
3
Tanıtım Desteği
15.000
4
Eşleştirme Desteği
15.000
5
Nitelikli Eleman İstihdam Desteği
20.000
6
Danışmanlık Desteği
15.000
7
Eğitim Desteği
10.000
8
Enerji Verimliliği Desteği
30.000
9
Tasarım Desteği
15.000
10
Sınaî Mülkiyet Hakları Desteği
20.000
11
Belgelendirme Desteği
10.000
12
Test, Analiz ve Kalibrasyon Desteği
20.000
Destek Oranı(%)
% 60
Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=7
Şekil 2: Genel Destek Programı İş Akış Şeması
Kaynak: KOSGEB Sunumu
3.2. Girişimcilik Destek Programı
• Programın Amacı ve Gerekçesi Nedir?
 Ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan
girişimciliğin desteklenmesi ve yaygınlaştırılması,
16
 Başarılı ve sürdürülebilir işletmelerin kurulması,
 Girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması,
 İş Geliştirme Merkezlerinin kurulması ile girişimciliğin geliştirilmesi,
 İstihdamın artırılması,
 Yerel dinamiklere dayalı girişimciliğin desteklenmesi.
• Programın Kapsamı Nedir?
Girişimcilik Destek Programı 3 alt programdan oluşur:
 Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi
 Yeni Girişimci Desteği
 İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) Desteği
3.2.1. Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi
 Minimum 60 saatlik eğitim ve atölye çalışmasından oluşan eğitim programını
kapsar(girişimcilik özelliklerinin sınanması, iş fikri egzersizleri yapılması ve iş planı
hazırlanması),
 Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri KOSGEB veya diğer kurum ve kuruluşlar(Üniversite,
İŞKUR, meslek kuruluşu, belediye v.b.) tarafından düzenlenebilir,
 Eğitimler, genel ve özel hedef grupları(gençler, kadınlar, dezavantajlı gruplar) için
düzenlenir,
Eğitimlere katılanlardan ücret alınmaz.
3.2.2. Yeni Girişimci Desteği
Bu destekten;
 Uygulamalı girişimcilik eğitimini tamamlayarak işini kuran girişimciler,
 İŞGEM girişimcileri
faydalanabilir.
Tablo 10: Yeni Girişimci Desteği Destek Unsurları
Destek Unsuru
Türü
Üst Limit
(TL)
İşletme Kuruluş Desteği
Geri Ödemesiz
5.000
Kuruluş Dönemi Makine, Teçhizat Ve Ofis Donanım
Desteği
Geri Ödemesiz
10.000
İşletme Giderleri Desteği
Geri Ödemesiz
12.000
Geri Ödemeli
Sabit Yatırım Desteği
70.000
Destek Oranı
(%)
% 70
(Kadın veya
Özürlü
Girişimci İçin
%80)
3.2.3. İş Geliştirme Merkezi Desteği
 İş Geliştirme Merkezleri, bünyesinde barındırdığı işletmelere, işletme geliştirme
17
danışmanlığı, uygun koşullarda iş yeri mekânı, ortak ofis ekipmanı, ofis hizmetleri gibi
hizmetler sunarak işletmelerin en kırılgan oldukları ilk yıllarını sağlıklı bir şekilde aşmalarını
ve büyümelerini sağlamak amacıyla kurulan ve işletilen merkezlerdir.
 İşletme Geliştirme Merkezlerinin kuruluş başvurusu; belediyeler, üniversiteler, özel
idareler, kalkınma birlikleri, meslek kuruluşları ve kar amacı gözetmeyen kooperatifler
tarafından münferiden veya birlikte yapılabilir30.
Tablo 11: İş Geliştirme Merkezi Desteği Destek Unsurları
Destek Unsuru
Türü
Üst Limit (TL)
İŞGEM Kuruluş Desteği (18 ay) Geri ödemesiz 750.000
600.000
• Bina tadilatı
125.000
• Mobilya Donanım
25.000
• İŞGEM Yönetim
İŞGEM İşletme Desteği (36 ay) Geri ödemesiz 100.000
30.000
• Personel
50.000
• Eğitim, Danışmanlık
20.000
• Küçük tadilat
Destek Oranı (%)
70
70
3.3. AR-GE İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programları
 Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin
geliştirilmesi,
 Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi,
 KOBİ’lerde Ar-Ge bilincinin yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin artırılması,
 Mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi,
 İnovatif faaliyetlerin desteklenmesi,
 Ar-Ge ve İnovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve endüstriyel uygulamasına
yönelik destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulması.
• Programdan Yararlanacak Hedef Kitle Nedir?
 KOBİ’ler
 Girişimciler
18
Tablo 12: TRC3 Bölgesi(Mardin, Batman, Şırnak, Siirt)için KOSGEB Genel Destek Programı Bilgileri
Ar-Ge, İnovasyon Ve Endüstriyel Uygulama
Destek Programı
DESTEK
ORANI (%)
Destek Üst Limiti (TL)
Ar-Ge ve İnovasyon Programı
İşlik Desteği
İşliklerden bedel alınmaz
Kira Desteği
12.000
75
100.000
75
200.000
75
100.000
75
20.000
100
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde,
Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde,
Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği (Geri
Ödemeli)
Personel Gideri Desteği
Başlangıç Sermayesi Desteği
Proje Danışmanlık
Desteği
Proje Geliştirme Desteği
Eğitim Desteği
Sınai ve Fikri Mülkiyet
Hakları Desteği
Proje Tanıtım Desteği
Fuar, Kongre,
Konferans, Teknolojik
İşbirliği Desteği
Test, Analiz, Kalibrasyon
Desteği
25.000
5.000
25.000
5.000
75
15.000
25.000
Endüstriyel Uygulama Programı
Kira Desteği
18.000
75
Personel Gideri Desteği
100.000
75
150.000
75
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi,
Yazılım ve Tasarım Gid. Desteği
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi,
Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği (Geri
Ödemeli)
• Proje Süresi Ne Kadardır?
 Ar-Ge ve İnovasyon Programı için en az 12 (on iki), en çok 24 (yirmi dört) ay,
 Endüstriyel Uygulama Programı için en çok 18 (on sekiz) ay,
 Her iki program için de Kurul kararı ile 12 (on iki) aya kadar ek süre verilebilir31.
19
Şekil 3: Ar-Ge ve İnnovasyon Destek Programı İş Akış Şeması
Kaynak: KOSGEB Sunumu
3.4. İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı
 KOBİ’lerin işbirliği-güçbirliği anlayışında bir araya gelerek “Ortak Sorunlara Ortak
Çözümler” üretilmesi,
 KOBİ’lerin tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü zayıflığı,
finansman başta olmak üzere tek başlarına çözümünde zorlandıkları birçok soruna çözüm
bulunması,
 KOBİ’lerin bir araya gelerek kapasite ve rekabet gücü yüksek işletmelere dönüşmesi,
 Ölçek ekonomisinden yararlanılarak kaynak tasarrufu sağlanması,
 KOBİ’ler arasında ortaklık ve işbirliği kültürünün geliştirilmesi.
Tablo 13: İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı Proje Limitleri
Proje Süresi
6-24 ay (+ 12 ay)
Destek Üst Limiti
250.000 TL (Geri Ödemesiz)
Destek Oranı
500.000 TL (Geri Ödemeli)
%50 (1. ve 2. Bölge)
% 60
(3. ve 4. Bölge)
20
• İşbirliği - Güçbirliği Ortaklık Modelleri Nelerdir?
 Proje ortağı işletmelerin mevcudiyetlerini koruyarak kurulacak olan işletici kuruluşa
ortak olmaları,
 Proje ortağı işletmelerin bir kısmının ya da tamamının kendilerini feshederek kurulacak
işletici kuruluşa ortak olmaları,
 Proje ortağı işletmelerin bir kısmının kendilerini feshederek ortaklardan birinin
bünyesinde birleşmesi
 Her bir ortaklık modelinde en az 5 işletmenin bir araya gelmesi şartı aranır.
• Desteklenecek Proje Konuları Nelerdir?
 Hammadde, ara mamul, mamul, lojistik ve diğer hizmetleri daha hızlı ve ucuz temin
edebilmeleri amacıyla ortak tedarik
 Müşteri istekleri ve pazarın talebi doğrultusunda ürün ve hizmet geliştirmeleri,
ürettikleri ürün ve hizmetleri yeni pazarlara sunmaları amacıyla ortak tasarım,
 Ürün ve hizmet kalitelerini yükseltmek ulusal ve uluslararası pazar paylarını artırmak,
marka imajı oluşturmak, uluslar arası pazarın ihtiyaçlarına cevap vermeleri amacıyla ortak
pazarlama
 Ürün ve hizmet standartlarını geliştirmeleri amacıyla ortak laboratuar,
 Üretim ve hizmet kapasitelerini, çeşitlerini, verimliliğini ve kalitelerini artırmak amacıyla
ortak imalat ve hizmet sunumu konularında sunacakları projeler desteklenir32. 3.5. Tematik Proje Destek Programı
• Programın Amacı Ve Gerekçesi Nedir?
 KOBİ’lerin kendi işletmelerini geliştirmeleri ve Meslek Kuruluşları tarafından küçük
ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi amacıyla daha fazla proje hazırlamalarının teşvik
edilmesi,
 Makro strateji dokümanlarında işaret edilen öncelikler dikkate alınarak belirlenen
tematik alanlarda bölgesel ve sektörel ihtiyaçların karşılanması,
 KOBİ’lerin uluslararası mevzuat ve önceliklere uyumunun sağlanması.
Tablo 14: Tematik Proje Destek Programı Destek Unsurları
Çağrı Esaslı Tematik Program
Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı
Başvuru Yapabilecekler
KOBİ’ler ve Meslek Kuruluşları
Meslek Kuruluşları
Program Süresi
-
3 Yıl
Proje Süresi
Proje Teklif Çağrısında Belirlenir
1. ve 2. Bölgede % 50
Geri Ödemeli ve Geri Ödemesiz
seçeneklerle
24 Ay (+12 Ay)
1. ve 2. Bölgede %50
Proje Teklif Çağrısında Belirlenir
150.000 TL
Destek Oranı
Destek Ödemesi
Destek Üst Limiti
Geri Ödemesiz
21
• Çağrı Esaslı Tematik Program Desteklenecek Proje Giderleri Nelerdir?
 Personel ücretleri ve seyahat giderleri,
 Makine-ekipman, yazılım ve donanım alımı veya kiralanması giderleri (azami %25),
 Sarf malzemesi giderleri,
 Hizmet alım giderleri,  Genel idari giderler (azami %10).
• Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı Desteklenecek Proje Giderleri Nelerdir?
Kurul tarafından uygun bulunan ve aşağıda belirtilenler dışında kalan giderler destek
kapsamındadır;
 Bina inşaat yapımı,
 Tadilatı, gayrimenkul alımı,
 Makine-teçhizat,
 Tefrişat, taşıt aracı,
 Vergi, resim ve harçlar,
 Sosyal güvenlik primleri,
 Haberleşme giderleri,
 Finansman giderleri,
 Proje ile ilgili olmayan personel giderleri,
 Enerji, su, kira giderleri,
 Proje ortaklarından alınan danışmanlık ve hizmet alımı giderleri ve
 Proje ile ilişkilendirilmemiş maliyetler33.
3.6. KOBİ Proje Destek Programı
 İşletmelere özgü sorunların işletmeler tarafından projelendirildiği ve projelendirilen
maliyetlerin desteklenebildiği bir programa ihtiyaç duyulması,
 KOBİ’lerde proje kültürü ve bilincinin oluşturulması,
 İşletmelerin proje yapabilme kapasitelerinin geliştirilmesi,
 Esnek destekleme sistemine ihtiyaç duyulması.
22
Tablo 15: KOBİ Proje Destek Programı Proje Limitleri
Program süresi
3 yıl
Proje Süresi
6-24 ay (+12 ay)
Destek Üst Limiti
150.000
Destek Oranı
%50( 1. ve 2. Bölgede)
%60 (3. ve 4. Bölgede)
• Desteklenecek Proje Konuları Nelerdir?
İşletmelerin; üretim, yönetim-organizasyon, pazarlama, dış ticaret, insan kaynakları,
mali işler ve finans, bilgi yönetimi ve bunlarla ilişkili alanlarda sunacakları projeler desteklenir.
Örnek projeler;
 Kurumsallaşma projesi,
 Kapasite geliştirme projesi,
 Marka oluşturmaya yönelik proje,
 Pazarlama geliştirme ve ihracata başlama projesi,
 E-dönüşüm projesi,
 Üretim otomasyon projesi,
 Ürün / hizmet tasarım projesi,
 Yurt içi bayi ağı oluşturma projesi ve benzeri projeler34.
3.7. Kredi Faiz Desteği
3.7.1. Acil Kredi Faiz Desteği
20.11.2009 tarihinde KOSGEB ile aralarında kamu ve özel 13 bankanın da bulunduğu KGF
işbirliği içinde imzalanan Acil Destek Kredisi Protokolü; 01.01.2009 tarihinden sonra (özellikle
sel, su baskını, zelzele, büyük kuraklık, anormal şiddette fırtına, harp, genel grev, yangın) ile
halk hareketleri, terör v.b. durumlardan etkilenen ve bu durumu ilgili resmi makamlardan
belgeleyen, KOSGEB Veri Tabanı’na kayıtlı işletmelere uygun koşullarda finansal destek
sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.
• Uygulamaya Katılan Bankalar Hangi Bankalardır?
İşletmeler, Acil Destek Kredisi Protokolüne taraf olan;
 Akbank T.A.Ş,
 Alternatifbank A.Ş,
 Denizbank A.Ş,
 Finansbank A.Ş,
 Fortisbank A.Ş,
23
 Garanti Bankası A.Ş,
 HSBC Bank A.Ş,
 T.C. Ziraat Bankası A.Ş,
 Türk Ekonomi Bankası A.Ş,
 T. Halk Bankası A.Ş,
 T. İş Bankası A.Ş,
 T. Vakıflar Bankası T.A.O.,
 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
şubelerinden herhangi biri aracılığı ile başvurabileceklerdir.
• Uygulama Aşamaları Nelerdir?
 Acil Destek Kredisinin üst limiti her bir KOBİ için 100.000 TL’dir. Kredi faiz bedelinin
tamamı KOSGEB tarafından karşılanmaktadır.
 Kredinin ilk 6 ayı ödemesiz kalanı eşit taksitlerle ödemeli olmak üzere, toplam 24 aydır.
 Protokol çerçevesinde, işletme kullanacağı KOSGEB Acil Destek Kredisi için BANKA’ya,
asgari 500 TL olmak üzere kredi tutarı üzerinden %0.5 (binde beş) oranında hizmet masrafını ve
ipotek alınması halinde ise, ayrıca azami 750 TL ekspertiz masrafını peşin olarak ödeyecektir.
 KOSGEB hizmet merkezleri tarafından verilen KOSGEB ÖN ONAYI, İşletmenin ilgili
destekten yararlanabilecek, KOSGEB Veri Tabanı’na kaydı onaylanmış bir KOBİ olduğu, ayrıca
işletmenin ibraz edeceği, ilgili resmi makamlardan alınan belgenin uygun olduğu anlamına
gelmektedir.
 İşletmenin Vergi ve SGK prim borcu olmadığına veya yapılandırdığına dair belge, ancak
gecikmiş Vergi ve/veya SGK Prim borcu olması halinde ise, borç tutarlarının yer aldığı resmi
belge, Kredi kullandırma aşamasında alınmak üzere Vergi Dairesi’nden alınan belge tarihinin
son 15 gün, SGK’ dan alınan belge tarihinin ise son 30 güne ait olması gerekmektedir.
 İşletmelerin SGK borç tutarının; 01.01.2010 tarihinden itibaren Asgari Ücret Tespit
Komisyonu tarafından dönemler halinde yeniden belirlenecek olan aylık asgari ücretin
brüt tutarını geçmemesi halinde mahsup işlemi yapılmadan kredilendirme süreci devam
edebilecektir.
 KOSGEB Hizmet Merkezince KOSGEB ÖN ONAYI verilen işletmelerin kredi başvuruları
BANKA tarafından; genel bankacılık mevzuatı, bankacılık teamülleri, BANKA mevzuatı ve kredi
politikaları doğrultusunda değerlendirilerek, kabul veya red edilebilecektir.
 Protokole taraf 13 Banka aracılığıyla Acil Destek Kredisi başvuruları halen devam
etmektedir35.
3.7.2. İhracatçı Kredisi Destek Programı
İhracatçı KOBİ’lerimizin finansman ihtiyacını karşılamak amacı ile “0” faizli İhracat
Destek Kredisi Programını başlatıyoruz. KOSGEB tarafından başlatılan “İhracatçı KOBİ Kredisi
Destek Programı” ile İhracatçı KOBİ’lerimize “0” Faizli Can suyu Kredisi verilecektir. İhracatçı
35 http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=2&refContent=7
24
KOBİ’lere sağlanacak kredi hacmi toplamı 650 milyon dolara ulaşacak olup; kullanılacak
kredinin faizinin tamamı KOSGEB tarafından karşılanacaktır.
İhracatçı KOBİ başına sağlanacak 100.000 USD üst limitten kredi kullanılması halinde
6500 işletme kredi faiz desteğinden yararlanabilecektir. “0 Faizli İhracat Destek Kredisi”nden
ihracat taahhüdü veren, 250 kişiden az çalışan istihdam eden, yıllık net satış hâsılatı ya da mali
bilançosu 25 milyon YTL’yi aşmayan, imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren, KOSGEB Veri
Tabanına kayıtlı KOBİ’ler yararlanabilecektir.
İhracatçı KOBİ Kredisinin vadesi 6 ay olup; kredinin kullanıldığı tarihten itibaren, 6. ayın
sonunda def’aten (alınan kredi tutarının, bir defada tamamı ) geri ödenecektir.
Destek Programı için başvurular 15 Eylül Pazartesi gününden itibaren başlayacaktır.
• Kredi Geri Ödemesi Nasıl Yapılmaktadır?
İhracatçı KOBİ Kredisi, her bir KOBİ için üst limiti 100.000 USD karşılığı YTL’dir. İhracatçı
KOBİ Kredisinin vadesi 6 aydır. Kredi’nin kullanıldığı tarihten itibaren, 6.ayın sonunda def’aten
(alınan kredi tutarının, bir defada tamamı ) geri ödenecektir.
• Bölge Kontenjanları Nedir?
Destek Programı için ayrılan kaynağın;
% 30’u Kalkınmada Öncelikli Yörelere (Doğu Anadolu-G.Doğu Anadolu-Diğer K.Ö.Y),
% 70’i Normal ve Gelişmiş Yörelerdeki İhracatçı KOBİ’lere kullandırılacak olup;
kullanılmayan kontenjanlar diğer bölgelere tahsis edilebilecektir.
• Başvuru Yeri ve Şekli Nedir?
İhracatçı KOBİ’lerimiz tarafından yapılacak başvurular;
Kredi kullanımı ile ilgili olarak,
 Akbank,
 Garanti Bankası,
 Halkbank,
 Türk Ekonomi Bankası,
 Türkiye İş Bankası,
 Vakıfbank,
 Yapı Kredi Bankası,
 Ziraat Bankası,
KOSGEB Veri Tabanına kaydı olmayan İhracatçı KOBİ’lerimiz ise, kayıtla ilgili olarak
KOSGEB Merkez Müdürlüklerine başvuracaktır.
Yapılan başvurular, KOSGEB ve bankalarca belirlenecek kriterlere göre
değerlendirilecektir.
Teminat sıkıntısı yaşayabilecek olan ihracatçı KOBİ’ler, Kredi Garanti Fonu’na (KGF)
başvurabilecektir.
Ayrıca İhracatçı KOBİ’lerimiz bu süre içinde; www.kosgeb.gov.tr adresine girerek
internet üzerinden program hakkında bilgi alabileceklerdir.
• Kimler Başvuru Yapabilir?
Sıfır faizli KOBİ İhracat Kredisi Destek Programından yararlanmak isteyen İmalatçı
Sanayicilerimizin;
25
 İmalat Sanayinde faaliyet göstermesi,
 250’den az çalışanı olması ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosunun 25 milyon
YTL’yi aşmaması,
 İhracat taahhüt etmesi,
 KOSGEB Veri Tabanına kayıtlı olması,
 KOSGEB’e verilecek güncel KOBİ Beyannamesi ve YDTF (Yararlanıcı Durum Tespit
Formunun) onaylanmış olması,
 Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcu olmadığını veya yapılandırdığını belgelemesi
gerekmektedir.
26
• Program Hakkında Bilgi Almak İçin İletişim Masası Bilgileri Nelerdir?
Program hakkında bilgilendirme için,
www.kosgeb.gov.tr
0 312 595 26 45
0 312 595 26 17
0 312 595 26 42
0 312 595 26 20
Ayrıca;
 KOSGEB Merkez Müdürlükleri,
 Ziraat Bankası, Halkbank, Vakıfbank, Türkiye İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, Garanti Bankası, Akbank ve Türk Ekonomi Bankası Şubelerinden ve
 Kredi Garanti Fonu Anonim Şirketi’nden bilgi alınabilecektir.
4.KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA)
Avrupa Birliği 2007–2013 dönemi için aday ve potansiyel aday ülkelere sağlanacak
tüm katılım öncesi mali yardımları tek bir program çerçevesinde toplamıştır. Katılım Öncesi
Mali Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance - IPA) olarak adlandırılan bu
sistem çerçevesinde, Türkiye’ye sunulacak AB mali yardımları, AB Üyesi Ülkelerde uygulanan
yaklaşıma uygun olarak kullandırılacaktır.
• IPA’nın Amacı ve Kapsamı Nedir?
IPA’nın temel amacı, aday ülkeleri üyelik sonrası Yapısal ve Uyum Fonlarının
programlaması, yönetim ve uygulamasına hazırlamaktır. IPA ile birlikte AB tarafından daha
önce uygulanmakta olan PHARE, ISPA, SAPARD ve Türkiye için Katılım Öncesi Mali Yardım gibi
araçlar yürürlükten kaldırılmış bulunmaktadır. IPA kapsamında beş bileşen bulunmaktadır:
 Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma
 Bölgesel ve Sınır Ötesi işbirliği
 Bölgesel Kalkınma
 İnsan Kaynaklarını Geliştirme
 Kırsal Kalkınma-IPARD
IPA kapsamında sunulacak yardımlardan aday ve potansiyel aday olmak üzere iki grup
ülke yararlanacaktır. Aday ülkeler yukarıda belirtilen tüm bileşenler çerçevesinde yardım
alabilecek, ancak potansiyel aday ülkeler yalnızca 1. ve 2. bileşen kapsamında sunulacak
yardımlardan yararlanabilecektir.
Tablo 16: IPA Kapsamında Yararlanıcı Olan Aday ve Potansiyel Aday Ülkeler
Aday Ülkeler
Türkiye, Hırvatistan, Makedonya.
Potansiyel Aday Ülkeler
Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbistan, Karadağ.
Kaynak: http://ipa.stb.gov.tr/KatilimOncesiMaliYardimAraci.aspx
• IPA Bütçesi Nedir?
2007–2013 döneminde IPA kapsamında tüm aday ve potansiyel aday ülkelere sağlanacak
yardımın toplam miktarı 11.5 Milyar Avro’dur. Türkiye’ye 2007 – 2010 dönemi için ayrılan
miktara bakacak olursak; bu dönemde tüm bileşenler kapsamında Türkiye’ye toplam 2. 256
Milyar Avro mali yardım verilecektir.
Tablo 17: MIFF Kapsamında Türkiye’ye Yapılan Bileşen Bazlı Mali Tahsisatlar(Milyon Avro)
Bileşenler
2007
2008
2009
2010
2007-2010
Geçiş Dönemi Desteği ve
Kurumsal Yapılanma
252,2
250,2
233,2
211,3
946,9
Sınır Ötesi İşbirliği
6,6
8,8
9,4
9,6
34,4
Bölgesel Kalkınma
167,5
173,8
182,7
238,1
762,1
İnsan Kaynaklarının
Geliştirilmesi
50,2
52,9
55,6
63,4
222,1
Kırsal Kalkınma
20,7
53,0
85,5
131,3
290,5
497,2
538,7
566,4
653,7
2 256
Toplam
Kaynak: Avrupa Komisyonu, MIFF, 2006.
27
• IPA Sürecinde Kurumsal Yapılanma Ne Şekildedir?
IPA’nın 3, 4 ve 5. bileşenleri çerçevesinde ülkemizde oluşturulacak kurumsal
yapılanma üyelik sonrası AB Yapısal Fon mevzuatının uygulanması için gerekli olan yapıların
oluşturulmasına temel teşkil edecektir.
Bu doğrultuda, IPA sürecinde yer alacak kuruluşlar belirlenmiştir (Şema 1). ABGS,
IPA’nın tüm bileşenlerini koordine etmekten sorumlu Ulusal IPA Koordinatörü (NIPAC); DPT,
IPA’nın 3. ve 4. bileşenleri çerçevesinde Stratejik Koordinatör; Hazine Müsteşarlığı, yardımın
mali yönetiminden sorumlu Ulusal Fon; IPA’nın 3, 4 ve 5. bileşenleri ile ilgili Bakanlıklar
(Sanayi ve Ticaret, Çevre ve Orman, Ulaştırma, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı) ise Program Otoritesi görevini üstlenmiştir. Sistemin mali kontrol görevini Hazine
Müsteşarlığı Kontrolörler Kurul Başkanlığı, projelerin mali uygulamasını ise Merkezi Finans ve
İhale Birimi yerine getirecektir36. IPA Programın uygulanmasına ilişkin hususlar, 12. 06. 2007 tarih ve 2499/2007 sayılı
Komisyon Uygulama Tüzüğü ile belirlenmiştir. Avrupa Birliği tarafından ülkemize sağlanan hibe
niteliğindeki fonların yönetiminde yer alan kurumsal aktörlerin görev tanımlarını belirleyen
2001/41 sayılı Başbakanlık Genelgesi 2007 – 2013 döneminde yürürlükte olacak olan IPA ile
uyumlu olacak şekilde revize edilecektir. Genelgeye ilişkin çalışmalar halen devam etmektedir.
Böylece, yeni dönemde Ülkemizin üyelik sonrası dönemde yararlanacağı Yapısal Fonlar ve
Uyum Fonunun yönetimine ilişkin kurumsal kapasiteyi daha ileri bir düzeyde oluşturmasına
katkı sağlanacaktır. Oluşacak bu kapasite, fonların daha yüksek oranlarda kullanılabilmesini
doğrudan etkileyecektir.
Şekil 4: IPA Kurumsal Yapılanması
Kaynak: http://ipa.stb.gov.tr/KatilimOncesiMaliYardimAraci.aspx
Yapısal fonların adaylık dönemindeki yansımasını büyük ölçüde IPA’nın Bölgesel
Kalkınma ve İnsan kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşenleri oluşturmaktadır. Bu çerçevede,
öncelikli olarak IPA’nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenlere
yönelik Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı koordinasyonunda 2007 – 2013 yıllarını
kapsayacak şekilde Stratejik Çerçeve Belgesi hazırlanmıştır. Bu belge, söz konusu dönemde
36 http://ipa.stb.gov.tr/KatilimOncesiMaliYardimAraci.aspx
28
her iki bileşene ilişkin önceliklerimizi ortaya koymaktadır. Stratejik Çerçeve Belgesiyle uyumlu
olarak, iki bileşen altında yer alan ve Program Otoritesi olarak adlandırılan bakanlıkların
koordinasyonunda hazırlanacak olan Operasyonel Programlar ile projeler finanse edilecektir.
Bölgesel Kalkınma bileşeni altında, Ulaştırma Bakanlığının koordinasyonunda Ulaştırma
Operasyonel Programı, Çevre ve Orman Bakanlığının koordinasyonunda Çevre Operasyonel
Programı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının koordinasyonunda Bölgesel Rekabet Edebilirlik
Operasyonel Programı ile İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşeni altında Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığının koordinasyonunda İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel
Programı hazırlanmaktadır. Stratejik Çerçeve Belgesi tamamlanarak Avrupa Komisyonuna
iletilmiştir. Operasyonel Programlara ilişkin hazırlık süreci ise halen devam etmektedir.
4.1. IPA Bileşenleri
4.1.1. Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma: 1. Bileşen
• Finanse Edilen Proje Alanları Nelerdir?
 AB Müktesebatına uyum ve kurumsal yapılanma,
 Topluluk Programı ve Ajanslarına Katılım,
 Hukuk devletinin ve demokratik kurumların güçlendirilmesi,
 Kamu yönetimi ve ekonomik alandaki reformların desteklenmesi,
 İnsan Haklarının ve temel özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi,
 Sivil toplumun geliştirilmesi ile ilgili projeler öncelikli olarak finanse edilecektir. 4.1.1. Sınır Ötesi İşbirliği: 2. Bileşen
• Finanse Edilen Alanlar Nelerdir?
 Ekonomik faaliyetleri canlandırıcı küçük ölçekli altyapı (çevre, turizm gibi alanlarda,
sınır ötesi sosyal ve kültürel bağların kuvvetlendirilmesi,
 Ortak ekonomik ve çevresel planlamayı destekleyen teknik yardım hizmetlerinin
sağlanması ile ilgili projeler öncelikli olarak finanse edilecektir. 4.1.2. Bölgesel Kalkınma: 3. Bileşen
Söz konusu bileşen kapsamındaki programlama çalışmaları, Ulaştırma, Çevre ve
Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programları çerçevesinde yürütülmektedir.
4.1.3. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi: 4. Bileşen
Söz konusu bileşen kapsamındaki programlama çalışmaları, İnsan Kaynaklarının
Geliştirilmesi Operasyonel Programı başlığı altında yürütülmektedir.
4.1.4. Kırsal Kalkınma: 5. Bileşen
IPARD Planı ile ilgili hazırlıklar devam etmektedir. IPARD Planında öngörülen illerde
IPARD ajansı sıfatıyla uygulama ve ödemelerden sorumlu Tarım ve Kırsal Kalkınmayı
Destekleme Kurumunun faaliyete geçmesi ile birlikte programlama çalışmaları başlatılacaktır.
Bu nedenle, mevcut durumda 5. bileşene ilişkin bir programlama takvimi bulunmamaktadır.
• Finanse Edilen Alanlar Nelerdir?
Tarımsal işletmelerinin yeniden yapılandırılması ve yenilenmesi,
Tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması,
Kırsal altyapı,
Kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi,
Üretici grupları,
Çevre dostu üretim metotları37.
37 http://www.kipu.com.tr/danismanlik/2007/11/katilim-oncesi-mali-yardim-ipa-nedir/
29
4.2. Sanayi Bakanlığı Destek ve Programları
Sanayi Bakanlığı, 3 farklı mekanizme ile Ar-Ge ve inovasyona destek veriyor.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, SAN-TEZ Programı ve 5746 Sayılı kanun kapsamında; Ar-Ge
Merkezleri, Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri ve Teknogirişim Sermayesi Desteği ile pek
çok firmaya ve projeye güç veren Bakanlık, Ar-Ge merkezlerine vergi muafiyeti de sağlıyor.
Sanayi Bakanlığı Sanayi Ar-Ge Müdürlüğü’nden bu destekler hakkında bilgi aldık. Bu
bilgilere göre, 2006-2010 döneminde, firma ve projelere toplam 72 trilyon TL ödenek tahsis
edildi.
• Sanayi Bakanlığı’nın teşvik mekanizmaları nedir?
Genel Müdürlüğümüzce teknoloji üretimi ile üretilen ve geliştirilen teknolojilerin
sanayi ürünü haline dönüştürülebilmesine yönelik olarak 3 önemli mekanizma
yürütmektedir. Bunlar:  4691 Sayılı Kanun ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri,
 5593 Sayılı Kanun kapsamında SAN-TEZ Programı,
 5746 Sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun”
kapsamında; Ar-Ge Merkezleri, Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri ve Teknogirişim Sermayesi
Desteği38.
4.2.1. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Teknoloji Geliştirme Bölgesi; yeni veya ileri teknolojide mal ve hizmet üretmek
isteyen girişimcilerin, araştırmacı ve akademisyenlerin sınaî ve ticari faaliyetlerini
üniversitelerin yanında veya yakınında yürütebilmelerine ve bu üniversitelerden
yararlanabilmelerine imkan vermek için kurulmuş akademik, sosyal ve kültürel sitelerdir.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 06 Temmuz 2001 tarih ve 24454 sayılı,
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği ise 19 Haziran 2002 tarih ve 24790
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
• Amacı Nedir?
Üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörleri arasında işbirliği
sağlanarak;
 Ülke sanayinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması
amacıyla teknolojik bilgi üretilmesi,
 Üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştirilmesi,
 Ürün kalitesinin veya standardının yükseltilmesi,
 Verimliliğin artırılması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi,
 Teknolojik bilginin ticarileştirilmesi,
 Teknoloji yoğun yatırım ve girişimciliği desteklemek,
 Araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkânı yaratmak,
 Teknoloji transferine katkıda bulunmaktır.
38 http://www.bilgicagi.com/Yazilar/3020-sanayi_bakanligi_3_temel_program_ile_ar_geye_destek_oluyor.aspx
30
• Misyonu Nedir?
 Ülkemizde, Üniversite-Sanayi işbirliğini sağlamak,
 İleri teknoloji kullanan veya üreten şirketlerin sayısının artmasını ve gelişmesini
desteklemek,
 Mevcut kaynakların daha verimli kullanılmalarını sağlamak veya yeni kaynak yaratılması
amacıyla yenilikçi ve ileri teknoloji alanlarında faaliyet gösterecek şirketlere Ar-Ge çalışmalarını
yürütebilecekleri ortam ve destek sağlamak.
 İleri teknoloji alanında çalışan ulusal ve uluslararası şirketleri bir araya getirerek
aralarında ve üniversitelerle sinerji yaratmalarını sağlayan mekanizmalar kurmak.
 Üniversitelerdeki akademik birikimin ve araştırma sonuçlarının ekonomik değere
dönüştürülmesini sağlamak.
 Ülkenin ekonomik ve teknolojik düzeyinin yükseltilmesine ve böylece ülkenin
uluslararası rekabet gücünün artırılmasına katkıda bulunmak.
 İleri teknoloji ve ihracata yönelik katma değeri yüksek, yenilikçi, ileri teknoloji ürünleri
üretme potansiyeli olan yeni şirketlerin kurulmasını ve mevcut küçük işletmelerin büyümesini
teşvik etmek.
• Vizyonu Nedir?
 Küreselleşen dünyada yerini almış ve ekonomik gücü yüksek bir Türkiye,
 Araştırma sonuçlarının ekonomik değere dönüştürülmesi,
 Üniversitelerin sahip olduğu gelişmiş insan gücünün ve altyapı olanaklarının ekonomik
değer yaratılmasında kullanılması ve akademik bilginin ticarileştirilmesi,
 Yenilikçi ileri teknoloji ürünlerinin yurtdışına pazarlanması ve bu alanda yabancı
sermayenin ülkemize çekilmesi,
• Hedefleri Nelerdir?
 Türkiye’nin Ar-Ge potansiyeline ve teknoloji üretebilme yeteneğine katkı sağlamak,
 Türkiye için sürdürülebilir kalkınmanın unsurlarından birisi olmak,
 Girişimciliği ve yenilikçiliği teşvik etmek ve desteklemek,
 Sektör öncelikleriyle Türkiye’nin teknoloji üretiminin ve birikiminin yönlendirilmesine
katkı sağlamak,
 Teknoloji transferi için uygun ortam yaratmak,
 Dünya pazarlarına yönelik ileri teknoloji ürün ve hizmet üretimini desteklemek,
 Sanayi-üniversite işbirliğini etkin ve sürekli kılmak,
 Üniversitedeki araştırma altyapısının ve bilgi birikiminin ekonomik değere dönüşmesine
katkı sağlamak,
 Nitelikli işgücüne ülke içinde istihdam yaratmak,
31
 Yüksek/ileri teknoloji yatırımları yapacak, yabancı sermayenin ülkeye girişini
hızlandıracak bölgeler oluşturulması,
 Ar-Ge çalışmalarında uluslararası işbirliğini güçlendirmektir39.
• Kanun İle Sağlanan Destek Ve Muafiyetler Nelerdir?
4691 Sayılı Kanun gereğince bölgelerde sağlanan destek ve muafiyetler 3 temel
başlık altında gösterilmiştir.
 Yönetici Şirketler;
– Bölgelerin kurulması için gerekli arazi temini, alt yapı ve idare binası inşası ile ilgili
giderlerin yönetici şirket tarafından karşılanamayan kısmı, yardım amacıyla Bütçe
imkânları ölçüsünde Bakanlık tarafından karşılanmaktadır.
– Yönetici şirket Kanunun uygulanması ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve
harçtan muaf tutulmaktadır.
– Yönetici şirketin bu kanunun uygulanması kapsamında elde ettiği kazancı 31.12.2013
tarihine kadar vergiden muaf tutulmaktadır.
– Atık su arıtma tesisi işleten Bölgelerden atık su bedeli alınmamaktadır.
 Girişimciler;
– Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran
bu Bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2013
tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadır.
– Bu süre içerisinde münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi,
veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol
uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri de katma değer vergisinden muaf
tutulmaktadır.
– Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili
ücretleri 31.12.2013 tarihine kadar her türlü vergiden muaf tutulmaktadır.
 Öğretim Üyeleri;
– Bölgelerde görevlendirilen öğretim üyelerinin Bölgede elde edecekleri gelirler
üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulmaktadır.
– Öğretim elemanları Üniversite Yönetim Kurulu izni ile yaptıkları araştırmalarının
sonuçlarını ticarileştirmek amacı ile bu Bölgelerde şirket kurabilmekte, kurulu bir
şirkete ortak olabilmekte ve/veya bu şirketlerin yönetiminde görev alabilmektedirler40.
4.2.2. SAN-TEZ Programı
05 Temmuz 2007 tarih ve 26573 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Tezleri Projelerinin Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik”
kapsamında yürütülen Sanayi Tezleri (SAN-TEZ) Programı, sanayimizin önemli bir kısmını
oluşturan KOBİ’lerimizin Ar-Ge ve Teknoloji kültürü kazanmaları ve sorunlarını üniversitede
üretilen bilgi birikimini kullanarak, üniversitelerimizle işbirliği içinde çözme alışkanlığı
kazanmalarını sağlayacağı gibi, üniversitelerde ticarileşebilir ürüne yönelik çalışma yürüten
akademisyenlerin de bu çalışmalarını katma değere dönüştürmelerine olanak sağlayacak bir
destek mekanizmasıdır.
39 http://www.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=107&catID=305&lng=tr , tgb-nedir-22062010112946.doc
40 http://www.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=107&catID=305&lng=tr ,tgb-ile-sglanan-destek-ve-22062010113132.doc.
32
• San-Tez Programının Amacı Nedir?
SAN-TEZ Programının amacı, üniversite-sanayi işbirliğinin kurumsallaştırılması ve
üniversitelerimizde yapılan bilimsel çalışmaların ticarileştirilerek ülkemize katma değer
yaratacak, uluslararası pazarlardaki rekabet gücünün artırılmasına katkı sağlayacak yeni
ürün ve/veya üretim yöntemi geliştirilmesi, mevcut üründe ve/veya üretim yönteminde yenilik
yapılması amacıyla sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda belirlenecek yüksek lisans ve/veya
doktora tez çalışmalarının desteklenmesidir.
• Projelere Sağlanan Destek Oranı Nedir?
Desteklenmesine karar verilen San-Tez projesinin toplam bütçesinin %75’i
Bakanlığımızca teminatsız ve hibe olarak karşılanmakta olup, toplam proje bedelinin %25’inin
proje ortağı kuruluş tarafından dönemler halinde nakdi olarak karşılanması beklenmektedir.
• Proje Başvuru ve Değerlendirme Nasıl Yapılır?
San-Tez Proje başvuruları yılda iki defa kabul edilmektedir. Son başvuru tarihleri her
yılın Mart ve Ağustos aylarının 15’i olup bu tarihin hafta sonuna gelmesi halinde takip eden
mesai günü sonuna kadar proje kabulü yapılmaktadır.
Proje başvuru dönemini takip eden ay içerisinde projeler konusunda uzman
akademisyenlerden oluşturulan en fazla 5 kişilik bir komisyon tarafından incelenmekte, ayrıca
başvuru sahibi proje yöneticisi ve proje ortağı işletme de değerlendirmeye davet edilerek
objektif kriterlere göre değerlendirme yapılması sağlanmaktadır.
• 2009 Yılı Sonunda Desteklenen Projeler Nelerdir?
519 adet proje başvurusu yapılmış, desteklenmesi uygun bulunan 206 projeden
197’si ile sözleşme imzalanarak projeler başlatılmıştır. Desteklenen projeler, 38 üniversite
ve 16 farklı araştırma alanına ait olup bu projeler için 2007 yılından bu Bakanlığımızca toplam
26,9 Milyon TL. ödeme yapılmıştır.
San-Tez Programı 2010 yılı 1. döneminde 117 proje başvurusu gelmiş olup bu projelerin
toplam bedeli 57,4 Milyon TL’dir.
5593 Sayılı Kanunun yayımlanmasını ve Destekleme Yönetmeliğinin yenilenmesini
müteakip 2007 yılının Eylül ayında dönem ödemeleri yapılarak desteklenmeye başlanan
projelerden 38’i tamamlanmış ve projeler, proje ortağı firmaya rekabet gücü kazandıracak bir
ürün veya üretim yöntemi ile sonuçlanmıştır.
• Tamamlanan Projelerin Sonuçları Ne Olmuştur?
 Nano Teknolojik Hava Sterilizasyon Ünitesi
 Antimikrobiyal Toz ve Antimikrobiyal Tekstil Malzemeleri
 Nanolif Üretimi yapan bir makine tasarlandı, prototip üretildi
 Aynı anda birden fazla Genetik Mutasyonun tespit edilmesini sağlayacak tanı kiti
geliştirilmiştir.
 Proje sonucunda bir kaza sonucunda ayaklarını bileklerinden veya daha yukarıdan
kaybeden hastalara uygulanmak üzere karbon fiber destekli kompozit ayak üretilmiştir.
 Proje sonucunda tekstil sektörü için çok katlı iplik büküm makinesi geliştirilmiştir.
 Plastik cerrahide ameliyat öncesi planlama yapabilmek için 3 boyutlu yüz tarayıcı
yazılımı geliştirilmiştir.
33
 BMW firması için yüksek performanslı yeni nesil fren hortumu ve test makinası
geliştirilmiştir41.
4.2.3. Teknogirişim Sermayesi Desteği (TGSD)
5746 Sayılı Kanunun destek mekanizmalarından birisi olan“Teknogirişim Sermayesi
Desteği”; Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde
mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek
lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış
kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki
kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer
ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik
etmek için düzenlenmiştir.
Bu Kanun ile ülkemizde nitelikli girişimciliğin özendirilmesi bu girişimciler tarafından
uluslararası rekabet gücü olan, yenilikçi, teknoloji düzeyi yüksek ürün ve süreçleri geliştirebilen
işletmelerin oluşturulması hedeflenmektedir. Ayrıca bu destek ile ülkemizde bilgi yoğun ve
yenilikçi girişimcilik konusundaki farkındalığın artırılmasının yanında yüksek eğitimli, nitelikli
gençlerin iş hayatına kazandırılması da sağlanmaktadır.
Kanun kapsamında desteklenmesi uygun bulunan girişimci, işletmesini kurmasını
müteakip en fazla 100.000 TL ve bir yıl süre ile desteklenecek olup, destek ödemeleri bir iş
planı çerçevesinde ve dönem raporlarının projenin iş planına uygun olarak yürütüldüğünün
denetimi sonrası yapılacaktır.
TGSD Programı 2009 yılında başlatılmış ve 2 yılda gelen toplam 883 başvurudan 178’i
desteklenmeye uygun bulunarak başlatılmıştır.
• Desteğin Amacı Nedir?
5746 Sayılı Kanun kapsamında sağlanan TGSD ile yeni ve yenilikçi iş fikirleri olan
genç girişimcilerin, bu iş fikirlerini katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli
yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için çekirdek sermaye sağlanarak desteklenmesi
amaçlanmaktadır.
• Destek Başvuru Koşulları Nelerdir ve Yararlanıcılar Kimlerdir?
 Programa üniversitelerin örgün öğrenim veren, herhangi bir lisans programından bir
yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da
lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce
almış gerçek kişiler başvurabilmektedir.
 “Bir yıl içinde mezun olabilme” şartı, ilgili üniversitenin yetkili birimlerince TGSD için
talepte bulunulan merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi adına düzenlenen bir yazıyla,
 “Ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce alma” şartı ise ilgili üniversitelerce verilen
çıkış belgesiyle veya diplomayla tevsik edilecektir.
 Destekten, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından kabul edilmiş iş
planına uygun biçimde ve destek başvurusundan sonra ihdas edilmiş ve girişimcinin tek başına
temsil ve ilzama yetkili olduğu işletme yararlanabilecektir.
• Desteğe Başvuru Zamanı Nedir?
Programa yılda bir kez Bakanlığımızca
yapılabilmektedir.
41 http://www.sanayi.gov.tr/Pages.aspx?pageID=541&lng=tr
34
duyurulacak
tarihlerde
başvuru
• Desteğin Süresi Ve Miktarı Nedir?
Destekleme süresi 12 ay, desteklenmesine karar verilen iş fikirlerinin giderlerine
uygulanan en fazla destek miktarı 100.000,00 TL olup teminat alınmaksızın ve hibe olarak
verilmektedir.
• Destek Kapsamında Bulunan Gider Kalemleri Nelerdir?
TGSD Proje bütçesinde desteklenecek gider kalemleri, 5746 Sayılı Kanunun Uygulama
ve Denetim Yönetmeliğinin “Ar-Ge ve yenilik harcamalarının kapsamı” başlıklı 7. Maddesinde
belirtilmiştir.
• TGSD Başvurusunda Yararlanılacak Mevzuat Hangisidir?
TGSD’nden yararlanmak amacıyla bu desteği verecek merkezi yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine başvuruda bulunacak olan girişimcilerin yararlanacakları mevzuat aşağıda
verilmiştir.
 12 Mart 2008 tarih ve 26814 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5746 Sayılı “Araştırma ve
Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun”
 31 Temmuz 2008 tarih ve 26953 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Araştırma ve
Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine ilişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği”
 06/08/2008 tarih ve 26959 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 1 Seri No’lu 5746 Sayılı
Kanun Genel Tebliği,
 Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü, Prim Tahsilât
Daire Başkanlığı tarafından yayınlanan 6.2.2009 tarih ve 2009/21 Sayılı Genelgesi42.
• 2009 Yılı TGSD Programı Durumu Nedir?
2009 yılı başvuru döneminde toplam 159 başvuru alınmıştır. Bakanlığımızca ön
değerlendirmeye tabi tutulan başvurulardan 131 adedinin Değerlendirmeye alınması uygun
bulunmuş ve Komisyonun değerlendirmeleri sonucunda 78 iş fikri desteklenmiştir.
• 2010 Yılı TGSD Programında Son Durum Nedir?
2010 yılı başvuru döneminde toplam 724 başvuru alınmıştır. Değerlendirmeye alınan iş
fikirlerinden desteklenmeye değer bulunan 100 girişimci desteklenmeye başlanmıştır43.
Tablo
18: TGSD ile Desteklenen İş Fikirlerinin Teknoloji Alanına Göre Dağılımı
Teknoloji Alanı
2009 Yılı
2010 Yılı
Enformasyon
34
41
Makine
12
19
Elektrik-Elektromekanik
Malzeme
12
12
17
7
Biyoagroteknoloji
8
8
Kimya
Tıp Teknolojisi
TOPLAM
78
7
1
100
Kaynak: http://www.sanayi.gov.tr/Pages.aspx?pageID=545&lng=tr
42 http://sagm.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=217
43 http://www.sanayi.gov.tr/Pages.aspx?pageID=545&lng=tr
35
• Bu mekanizmalar hakkında bilgi verir misiniz?
2001 yılından itibaren, sanayicimizi, üniversitelerimizle buluşturarak teknoloji
yoğun üretime yönelik yeni ürün ve üretim yöntemleri geliştirmelerini sağlayacak bu kanun
kapsamında 38 adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulmuştur. Bu iller şöyle: Ankara 6 adet,
İstanbul 5 adet, Kocaeli 3 adet, İzmir, Konya, Antalya, Kayseri, Trabzon, Adana, Erzurum,
Mersin, Isparta, Gaziantep, Eskişehir, Bursa, Denizli, Edirne, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Tokat,
Sakarya, Bolu, Kütahya, Samsun, Malatya ve Urfa. Bu kapsamda 2004 yılından bugüne
kadar bölge yönetici şirketlerine toplam 57.774.437,00 TL ödenek kullandırılmıştır. Teknoloji
Geliştirme Bölgelerinde, çeşitli sektörlerde Ar-Ge çalışmaları yapan girişimcilere vergisel
muafiyetler dışında Bakanlığımızca herhangi bir teşvik uygulaması yapılmamaktadır.
 San-Tez Programı kapsamında 2006-2009 döneminde Türkiye genelinde toplam 636
adet başvuru yapılmış olup, bu başvurulardan 249 adedi desteklenmeye değer bulunmuştur.
 2010 yılı 1. dönem projelerinin sözleşmesi henüz yapılmamış olup, bugüne kadar
sözleşmesi yapılan proje sayısı 192’dir.
 Sözleşmesi yapılan projelerin toplam bütçesi 59.218.870,00TL’dir.
 Sözleşmesi yapılan projelerin 32.225.025,75 TL’si Bakanlık ödemesi, 10.741.675,25
TL’si firma ödemesi olmak üzere bugüne kadar 42.966.701,00 TL ödeme gerçekleştirilmiştir.
 2006-2010 döneminde toplam 72.000.000,00 TL ödenek tahsis edilmiştir.
 Teknogirişim Sermayesi Programı kapsamında 2009-2010 yılı döneminde toplam 883
başvuru alınmış, bunların 180’i desteklenmeye değer bulunmuştur.
 Program kapsamında 2009-2010 yılı döneminde 2010 Haziran ayı itibariyle 12.110.482,00
TL ödeme yapılmıştır.
• Vergiler konusunda nasıl düzenlemeler var?
Ar-Ge Merkezlerine ise vergisel muafiyetler söz konusudur. Rekabet Öncesi İşbirliği
Projeleri ile ilgili bugüne kadar her hangi bir gelişme kaydedilmemiştir. Bakanlığımızca
yürütülmekte olan programlarla ilgili veriler Bakanlığımız web sayfası yanı sıra TÜBİTAK
tarafından sekretaryası yapılan “Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu”na her yıl düzenli olarak bu
veriler sunularak yayımlanmaktadır.
• Yeni fikri olanlar için Teknogirişim Sermayesi Desteği yeterli midir? Yoksa kuluçka
merkezlerinin açılması, risk sermayesi şirketlerin yatırım yapmalarını sağlamak
üzere yaptığınız ya da üzerinde çalıştığınız yeni destekler var mı?
5746 sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun”
12.03.2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak 01.04.2008 günü yürürlüğe girdi. Bu kanun
kapsamındaki Teknogirişim Sermayesi Desteğinin amacı; yüksek eğitimli ve nitelikli gençlerin
teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini diğer mekanizmalardan da yararlanarak katma değer
ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik
etmektir.
• Programdan faydalanmak için şartlar nedir?
Bu programa; örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından
bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya
da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok
beş yıl önce almış kişiler başvurabilmektedir. Kanun kapsamında desteklenmesi uygun
36
bulunan girişimci, firmasını kurmasını müteakip en fazla 100.000,00 TL hibe destek ile bir yıl
süre boyunca desteklenecek olup, destek ödemeleri bir iş planı çerçevesinde Bakanlığımız
tarafından yapılmaktadır. Sağlanan destek; belirtilen şartları taşıyan işletmelere yılı bütçesinde
bir defaya mahsus olmak üzere, teminat alınmaksızın ve hibe olarak verilmektedir.
• Bu destek yeterli oluyor mu?
Bugün gelinen noktada, kişi başına sağlanan en fazla 100.000 TL desteğin yeterli olduğu
görülmektedir. Ancak, daha fazla girişimcinin desteklenebilmesi için program yılı ödeneği
artırımının doğru olacağı düşünülmektedir. Destek kapsamında yer alan girişimcilerin bir
bölümü iş fikirlerini gerçekleştirmek üzere Teknopark ve Tekmer’lerde bulunan kuluçka
merkezlerinden yararlanmaktadır. Bu bağlamda Teknopark ve Tekmer’lerin sayıları da yıllar
itibariyle artış göstermekte ve bu doğrultuda gerekli yatırımlar yapılmaktadır. Önümüzdeki
dönemlere yönelik olarak, Teknolojik Ar-Ge Patent, Yatırım, Tanıtım ve Pazarlama destek
programları hayata geçecektir.
• Teknoparkların verimliliği ile ilgili bir rapor yayınlandı mı?
Teknoparkların verimliliği ile ilgili bugüne kadar bir rapor yayınlanmadı. Ancak,
halen yatırım faaliyeti devam eden “Ar-Ge Web Portal Projesi” tamamlandığında, Bölgelerin
verimliliği ile ilgili gerekli çalışmalar ve bu bağlamda da sonuç raporları hazırlanacaktır.
• Ar-Ge Merkezlerinin verimliliğini ölçebiliyor musunuz, bununla ilgili izleme
raporlarınız var mı?
Ar-Ge Merkezleri ile ilgili her yıl işletmeler tarafından faaliyet raporu hazırlanmakta ve
Bakanlığımızca oluşturulan “Değerlendirme ve Denetim Komisyonları” ve hakemler vasıtası
ile Ar-Ge Merkezinin denetimi yapılmaktadır. Bu arada halen yatırım faaliyeti devam eden
“Ar-Ge Web Portal Projesi” tamamlandığında, Ar-Ge Merkezlerinin verimliliği ile ilgili gerekli
çalışmalar ve bu bağlamda da sonuç raporları hazırlanacaktır.
• Bilişim Vadisi olduğunda ne tip teşvik ve destek uygulamaları olacak?
Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) sektörü, tüm sektörlere hizmet veren, hizmet
verdiği sektörlerdeki farklı teknolojilerle bütünleşik bir sektördür. BİT sektörü her alanda
hizmet verdiği için, diğer sektörlerin ihtiyaçlarına odaklanmak zorundadır. Bu nedenle, kendi
sektöründeki diğer BİT kurumları ile bilgi ve fikir paylaşmak kadar, hizmet verdiği sektörlerle
de birlikteliği önemli ve gereklidir. Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planında yer alan tedbir
(RBS-97) kapsamında Türkiye’de Bilişim Vadisi kurulmasına yönelik belirlenen hedefler ve
amaçlar doğrultusunda fizibilite çalışmaları tamamlanmaktadır.
• Teşvik ve Destekler Nelerdir?
Teşvik ve destekler çalışması halihazırda yurt genelinde uygulananlar ve Bilişim
Vadisi özelinde uygulanacak olanlar için değişiklik önerileri bakımından Fizibilite Raporunda
incelenmiştir. Fizibiliteye göre teşvik ve destekler özetle Firma Çiftliği / Kuluçka Programı,
Filiz-Fidan Firma / Start-Up-KOBİ Programı, Ağaç Firma / Büyük Özel Firma Programı, Risk
Sermayesi Programı ve yatırım programı başlıkları altında incelenmiştir.
Bilişim Vadisi özelinde uygulanmak amacıyla önerilen “yeni” teşvik ve destek türleri
de Eğitim/Danışmanlık Destekleri, Fikir Yaratma ve Geliştirme, Ar-Ge, Üretim ve Hizmet
Eğitimleri, Pazarlama ve Satış Eğitimleri, İşbirliği Eğitimleri, Yaşayan laboratuarlar, İşbirliği
Ağı Kurma, AB Programları Destekleri, Tohum Desteği, Hizmet Firmaları Desteği, Kapasite
Artırma başlıkları altında yer almaktadır.
37
• Bu teşviklerin amacı nedir?
Amaçlanan hedefler özetle şöyledir:
 BİT sektörü başta olmak üzere, BİT sektörünü ilgilendiren tüm diğer sektörlere de
aynı anda erişebilmek ve geliştirebilmek için Türkiye’nin her yerine yayılabilmek ve mevcut
potansiyeli kullanabilmek,
 Bölge ve yer bağımsız tüm ülke potansiyelinin sistem içinde yer almasını sağlamak,
 Ülke genelinde girişimci ruhu oluşturabilmek, girişimcilikle inovasyonu yaratabilmek
ve bunu da uluslar arası düzeyde yaygınlaştırabilmek,
 Ülkenin mevcut teknolojik düzeyini artırmak ve teknoloji ile iş dünyasını bir araya
getirebilmek üzere bir platform yaratabilmek ve ihracatı artırabilmek,
 BİT’in gelişimini sağlayarak, ülkedeki tüm diğer sektörlerde BİT çözümleri kullanılmasını
yaygınlaştırmak ve bilgi düzeyini artırmak,
 “Bilim ve Teknoloji Diasporası”nı Türkiye’ye çekebilmek,
 Uluslararası düzeydeki BİT ve inovasyon yatırımcılarını Türkiye’ye çekebilmektir44.
44 http://www.bilgicagi.com/Yazilar/3020-sanayi_bakanligi_3_temel_program_ile_ar_geye_destek_oluyor.aspx
38
5.TÜBİTAK DESTEKLERİ
Endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirmeyi ve yenilikçiliği geliştirmek, özendirmek,
izlemek ve üniversite-sanayi ilişkilerini gerçekleştirmek TÜBİTAK’ın ana hedeflerindendir.
5.1. Sanayi AR-GE Proje Destekleri
• Amaç Nedir?
Bu programın amacı; teknolojinin toplumsal faydaya dönüşme sürecini hızlandırmak
için ülkemiz özel sektör kuruluşlarının araştırma-teknoloji geliştirme ve yenilik faaliyetlerini
desteklemek suretiyle, ülkemiz kuruluşlarının araştırma-teknoloji geliştirme yeteneğinin,
yenilikçilik kültürünün ve rekabet gücünün artırılması hedeflenmektedir.
 1501 - Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı,
 1503 - Proje Pazarları Destekleme Programı,
 1507 - KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı,
 1508 - Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı (TEKNOGİRİŞİM),
 1509 - Uluslararası Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı.
5.1.1. 1501 - Sanayi AR-GE Proje Destekleme Programı
Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı, firma düzeyinde katma
değer yaratan kuruluşların Araştırma Geliştirme çalışmalarını teşvik etmek ve bu yolla Türk
sanayisinin AR-GE yeteneğinin yükseltilmesine katkıda bulunmak için yürütülmektedir. Bu
amaç doğrultusunda; Türkiye’de yerleşik katma değer yaratan kuruluşların AR-GE nitelikli
proje harcamalarına %60’a varan oranlarda geri ödemesiz (hibe) destek sağlanmaktadır45.
5.1.2. 1503 - Proje Pazarları Destekleme Programı
Proje pazarları,
 Somut AR-GE düşünce ya da proje önerilerine sahip olup, bunları gerçekleştirmek için
kendi yetenekleri dışında başka uzmanlık alanlarında katkıya gereksinim duyan,
 Proje öneri veya sonuçlarına ilişkin talep varlığını araştıran,
 Arz edilen proje işbirliği önerilerine teknolojik veya finansal katkıda bulunmak isteyen,
üniversite, araştırma ve özel sektör kuruluşlarından temsilcilerin bir araya gelerek
aktif katılımları ile projelerini birbirlerine tanıtmaları yoluyla işbirliği olanaklarına ortam
oluşturulmasına yönelik düzenlenen ulusal ve/veya uluslar arası etkinliklerdir.
• TÜBİTAK Proje Pazarları Destekleme Programının Amacı Nedir?
Proje pazarlarının tanımı çerçevesindeki proje fikirleri ile ilgili olarak, bilgi ve görüş
alışverişinin sağlanmasına ve AR-GE projelerine ilişkin teknolojik ve finansal işbirliklerinin
oluşturulmasına yönelik üniversite, araştırma ve özel sektör kuruluşlarından temsilcilerin
bir araya gelerek aktif katılımlarıyla düzenlenecek ulusal veya uluslararası etkinlik
harcamalarının desteklenmesidir.
• Proje Pazarı Etkinliğine Kimler Başvurabilir?
Proje Pazarı etkinliğinde en az bir üniversite ile,
 Sanayi odası,
 Ticaret odası,
 Ticaret ve sanayi odası,
45 http://www.tubitak.gov.tr/sid/480/pid/478/index.htm
39
 İhracatçı birliğinden
Herhangi biri veya daha fazlasının katılımcı olması zorunlu olup, bu katılımcı
kuruluşlardan (üniversite, sanayi odası, ticaret odası, ticaret ve sanayi odası, ihracatçı birliği) herhangi biri TÜBİTAK’a etkinlik için destek başvurusunda bulunabilir.
• Kuruluş Yetkilisi Ve Etkinlik Sorumlusu Kimlerdir?
Kuruluş Yetkilisi, Üniversitelerde Rektör veya yetki verdiği kişi, Sanayi Odaları, Ticaret
Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları ve İhracatçı Birliklerinde ise Başkan veya yetki verdiği kişidir.
Üniversitelerde Rektör’ün, Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları
ve İhracatçı Birliklerinde Başkan’ın Kuruluş Yetkilisi olarak yetki devri söz konusu olması
durumunda yetki devrine ilişkin belgenin başvuru dokümanlarına eklenmesi gerekmektedir.
Yetki belgesi eksikliğinde başvurular değerlendirmeye alınmayacaktır.
Etkinlik Sorumlusu, etkinlik destek başvurusunda bulunan kuruluşun yetkilisinin,
aynı kuruluştan olmak üzere, Başvuru Formunun ilgili bölümünde görevlendirdiğini belirttiği,
etkinliğe ilişkin harcamaların uygunluğundan ve ilgili raporların hazırlanmasından sorumlu
olan kişidir.
• Sağlanan Desteğin Miktarı Nedir?
TÜBİTAK tarafından belirlenen üst sınırı geçmeyecek biçimde, etkinliği düzenleyen
kuruluşun talebinin uygun görülen kısmı için hibe destek sağlanmaktadır. (2010 yılında her
bir etkinlik için toplam destek tutarı en fazla 15.000 (on beş bin) TL, söz konusu etkinliğin
uluslararası katılımlı olması durumunda toplam destek tutarı en fazla 20.000 (yirmi bin) TL
olarak belirlenmiştir.) Destek ödemeleri etkinlik öncesi yapılmaktadır.
• Etkinliğe İlişkin Destek Verilen Harcama Kalemleri Nelerdir?
 Basım ve kırtasiye giderleri: Etkinlik ile ilgili gerekli basım ve kırtasiye giderleri
(davetiye, afiş, broşür, kitap, sarf malzemeleri, v.b),
 Posta ve kurye giderleri: Etkinlik ile ilgili yapılan posta ve kurye giderleri,
 Ulaşım ve konaklama giderleri: Üniversite ve araştırma kuruluşlarından etkinlik
kapsamında proje fikriyle katılacak kişilere ait uçak, tren, otobüs, gemi ile yapılan şehirlerarası
ve uluslararası ekonomi sınıfı ulaşım giderleri ile en fazla 100 (yüz) TL’ye kadar günlük
konaklama giderleri.
Proje Pazarları Destekleme Programı; üniversitelerden, araştırma kurumlarından
ve sanayi kuruluşlarından temsilcilerin bir araya gelmesi ve tarafların somut proje
önerilerini paylaşarak muhtemel işbirliklerinin oluşturulduğu etkinlikleri desteklemek
için oluşturulmuştur. Üniversite veya araştırma kuruluşlarının bu amaçla düzenledikleri
etkinlikler bu programca desteklenmektedir46.
5.1.3. 1507 - KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere (KOBİ) yönelik strateji ve eylem planlarında
geliştirilen temel strateji; KOBİ’lerin verimliliklerini, katma değer içindeki paylarının ve
uluslararası rekabet güçlerinin artırılması esasına dayanmaktadır. Ülkemizde, AR-GE
faaliyetlerinin önemli bir bölümü büyük ölçekli işletmelerle sınırlı olup, ülke sanayinin %98’ini
oluşturan KOBİ’lerin AR-GE faaliyetleri istenilen düzeyin altında kalmıştır. Yukarıda belirtilen
stratejik hedeflere ulaşmak için piyasa koşulları ve uluslararası anlaşmalar kapsamındaki
46 http://www.tubitak.gov.tr/home.do?sid=483&pid=478
40
yükümlülükler dahilinde, KOBİ’lerin AR-GE ve yenilik projeleri için farklılaştırılmış bir destek
programı TÜBİTAK tarafından kurgulanmış ve uygulamaya alınmıştır.
KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı ile, KOBİ’lerin bu sorunları aşabilmelerini
sağlamak için yeni bir ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün
kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni
üretim teknolojilerinin geliştirilmesi konularında KOBİ’ler tarafından yürütülen 400.000 YTL
bütçe ve 18 ay süre ile sınırlı ilk iki projenin TÜBİTAK tarafından desteklenmesi amaçlanmıştır.
Projelere program kapsamında sağlanacak desteklerle KOBİ’lerin, teknoloji ve yenilik
kapasitelerinin geliştirilerek daha rekabetçi olmaları, sistematik proje yapabilmeleri, katma
değeri yüksek ürün geliştirebilmeleri, kurumsal araştırma teknoloji geliştirme kültürüne
sahip olmaları, ulusal ve uluslararası destek programlarında daha etkin yer almaları
hedeflenmektedir47.
5.1.4. 1508 - Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme
Programı
Ulusal strateji ve eylem planlarında vurgulanan bilgiye dayalı üretimin gerekliliği
gerçeğinden hareketle girişimcilik olgusunun teknoloji ve yenilik odaklı firmalara yönelmesini
ve lisans, yüksek lisans veya doktora düzeyinde eğitimli kişilerin bilgi ve araştırmalarını ticari
ve katma değeri yüksek ürünlere dönüştürebilmelerini teşvik etmek amacıyla TÜBİTAK,
Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programını (TEKNOGİRİŞİM) kurgulamış
ve uygulamaya almıştır.
Program kapsamında, girişimcilerin firmalarını kurmalarının ardından, personel,
malzeme, alet/teçhizat/yazılım, seyahat, danışmanlık, hizmet alımı, ofis kira gideri ve ofise ait
su, elektrik, ısıtma ve iletişim giderlerinin TÜBİTAK tarafından %75 oranında, en fazla 100.000
TL ve bir yıl süre ile desteklenmesi öngörülmektedir.
NOT : 1508-TEKNOGİRİŞİM Destek Programı için 2010 yılı proje çağrısı yapılmayacaktır.
• Uygulamacı Kuruluş Kimdir?
Adı Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) olan kuruluş, ülkemizde
yerleşik tüm kuruluşların araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetlerini destekleyerek
çağımızın en önemli ekonomik gelişme kaynağı olan teknolojinin toplumsal faydaya dönüşmesi
sürecine katkıda bulunur48.
2.2.1.3 1509 - Uluslararası Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme
 EUREKA
Programı
 EUREKA Küme Projeleri
 EUROSTARS
 Ortak Teknoloji Girişimleri
 CORNET
 MNT-ERA.NET II
ve Avrupa Birliği Çerçeve Programları altında ortak proje çağrılarına çıkan programlar
ve benzeri uluslararası programlara sunulan uluslararası ortaklı araştırma geliştirme
41
projelerinin desteklenmesi için oluşturulmuştur. Bu tür uluslararası programlara katılan,
Türkiye’de yerleşik, firma düzeyinde katma değer yaratan tüm kuruluşlar bu programdan
yararlanabilmektedir.
• Amaç Nedir?
Uluslararası AR-GE ve yenilik projeleri yapan Türkiye’de yerleşik kuruluşlara
sağlanacak destekle, ülkemizdeki teknik yeterliliğin ve bilgi birikiminin artırılması,
kuruluşların uluslararası teknoloji birikimine erişiminin ve teknoloji transferinin sağlanması,
edinilen teknolojik bilgi ve deneyimin kuruluş bünyesinde içselleştirilerek, özgün teknolojilerin
geliştirilmesinde ivme kazandırıcı ve yönlendirici bir etken olması ve kuruluşların uluslararası
pazarlarda yer almasına katkı sağlamasıdır.
• Destek Oranı Nedir?
Bu program kapsamında destek almaya hak kazanan büyük ölçekli firmaların AR-GE
projelerinin uygun bulunan proje harcamalarına en fazla %60, KOBİ’lerin proje harcamalarına
da %75 oranında hibe destek sağlanması öngörülmektedir. Programa başvuruda bulunacak
projelerin destek süresinde ve proje bütçelerinde herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.
Bu program kapsamında desteklenecek olan EUREKA, EUROSTARS gibi uluslararası
programlara sunulan projeler için “Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Teknoloji
ve Yenilik Destek Programlarına İlişkin Yönetmelik” ve “Uluslararası Sanayi AR-GE Projeleri
Destekleme Programı Uygulama Esasları” geçerli olacaktır49.
5.2. Diğer TÜBİTAK Destekleri
Sanayi kuruluşlarına yönelik diğer TÜBİTAK Destekleri hakkında özet bilgileri aşağıda
bulabilirsiniz.
5.2.1. 1007 - Kamu Kurumları Araştırma-Geliştirme Projeleri
Destekleme Programı
Tüm kamu kurum ve kuruluşlarının Ar-Ge çalışmalarıyla giderebilecek ihtiyaçlarının
karşılanması amacıyla üniversitelerin, kamu Ar-Ge birimlerinin ve/veya sanayi kuruluşlarının
müştereken yürüttüğü projeleri kapsar.
5.2.2. 1008 - Patent Teşvik
Amaç Nedir?
Türk menşeli ulusal ve uluslar arası patent başvurularının yapılmasını teşvik etmek ve
ülkemizdeki patent başvurularının sayısının arttırılmasını sağlamak.
•
5.2.3. 2224 - Yurtdışı Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği
Programı
• Amaç Nedir?
Program, lisansüstü eğitim ve/veya araştırmayla doktora sonrası çalışmalar yapan
bilim insanlarına yurtdışı bilimsel etkinliklere (kongre, konferans) katılmak üzere kısmi
destek sağlar.
42
• Destek Şartları Nedir?
Katılımcının etkinlikte en az 10 dakikalık sunum yapıyor olması gerekir.
• Destek Tutarı Ne Kadardır?
Etkinliğin bulunduğu ülkeye göre 700-1500 US$ arasında değişir.
5.2.4.2221 - Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı
• Amaç Nedir?
Program kapsamında, Kamu veya Özel sektör Kurum ve Kuruluşlarında, çeşitli
alanlarda ihtiyaç duyulan bilim insanı açığının kapatılmasına ve bilim üretimine katkıda
bulunmak amacıyla, yurt dışındaki üniversiteler ve/veya araştırma kuruluşlarında çalışmakta
olan, bilim adamlarının araştırmalarına katılmak, teknolojik yenilikler getirmek, seminerler
ve konferanslar düzenlemek ve dersler vermek üzere Türkiye’ye getirilmesi için destek
sağlanmaktadır.
2500 USD/ay (en fazla)50.
43
6.İHRACATTA DEVLET YARDIMLARI
İhracata Yönelik Devlet Yardımları 10 adet destek programından oluşmakta olup,
yardımların uygulanmasında nihai onay mercii Dış Ticaret Müsteşarlığı’dır. Söz konusu devlet
yardımları;
 Araştırma-Geliştirme Yardımları,
 Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi,
 Yurtdışında Milli veya Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının
Desteklenmesi,
 Pazar Araştırması Desteği,
 Eğitim Yardımı,
 Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi,
 Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi,
 Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması ve Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve
Turquality İmajının Yerleştirilmesine Yönelik Faaliyetlerin Desteklenmesi,
 İstihdam Yardımı,
 Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları51.
6.1. Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Yardımları
6.1.1.AR-GE Faaliyetlerinin Proje Bazında Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Katma Değer yaratan kuruluşların AR-GE projelerini teşvik etmek ve bu yolla Türk
sanayinin AR-GE yeteneğinin yükseltilmesine katkıda bulunmak için proje giderlerinin belirli
bir oranının karşılanmasıdır.
Sanayi sicil belgesi olan kuruluşlar, yazılım geliştirmeye yönelik üretken hizmet
alanında faaliyet gösteren kuruluşlar ile sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın firma düzeyinde
katma değer yaratan bütün kuruluşlar.
• Destek Şartı Nedir?
AR-GE faaliyetlerinin desteklenebilmesi için söz konusu harcamaların ölçülebilir ve
faturalandırılmış olmasıdır.
• Desteklenecek Harcamalar Nelerdir?
 Personel giderleri
 Araştırma faaliyeti için kullanılan alet, teçhizat ve yazılım giderleri
 Araştırma için kullanılan danışmanlık hizmeti ve eşdeğer hizmet alım giderleri
51 Resmi Gazete Tarihi: 11.01.1995 Resmi Gazete Sayısı: 22168, İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı, s.2.
44
 Ülke içindeki AR-GE kurum ve kuruluşlarına yaptırılan AR-GE hizmet giderleri
 Patent Başvuru giderleri
 Doğrudan AR-GE faaliyetleri ile ilgili malzeme alımı vb. giderleri
• Sağlanan Destek Oranı Nedir?
Temel destek oranı en fazla % 50, ilave desteklerle beraber en fazla % 60’a kadardır.
• Destek Süresi Ne Kadardır?
3 yıldır.
TÜBİTAK - Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı52
6.1.2.Projelere Sermaye Desteği Sağlanması
TTGV ile proje sahibi kuruluş arasında sözleşme imzalanır. Sermaye desteği iki şekilde
sağlanmaktadır.
Deste Oranı % 50’dir.
6.1.3.Ürün Geliştirme Projelerine Sermaye Desteği
• Amaç Nedir?
Ticari değeri olan yeni ürün oluşturulması veya mevcut ürünlerin rekabet gücünün
yükseltilmesine ya da bu amaçla üretim yöntemi, sistemi ve tekniklerinin araştırılması ve
geliştirilmesine yönelik AR-GE projelerine destek sağlanmasıdır.
Destek Tutarı: 1 milyon ABD Dolarıdır.
Azami destek süresi 2 yıldır.
6.1.4.Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği
• Amaç Nedir?
Ülkemizde mevcut sanayi yapısı, teknoloji ve insan gücü birikimi ve uluslar arası
karşılaştırmalı üstünlüklerin dinamiği esas alınarak, alınması gereken tedbirleri tespit eden
projelerin desteklenmesidir.
Azami destek süresi 1 yıldır.
100.000 ABD Dolardır.
TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı)53
52 Araştırma-Geliştirme(AR-GE) Yardımına İlişkin Tebliğ (98/10 sayılı Tebliğ).
53 Araştırma-Geliştirme(AR-GE) Yardımına İlişkin Tebliğ (98/10 sayılı Tebliğ).
45
6.2. Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının
Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Uluslararası nitelikteki yurtiçi ihtisas fuarlarının dış tanıtımının yapılması, uluslararası
düzeyde katılımın artırılmasıdır.
Fuar organize eden firmalar
• Desteklenecek Fuarlar Hangileridir?
Tekstil-konfeksiyon-halı, Deri (ayakkabı dahil), Taşıt araçları ve yan sanayi, Gıda ve gıda
teknolojisi, Elektrik/elektronik sanayi, Madeni eşya sanayi, Toprak sanayi, İnşaat malzemeleri,
Mobilya sanayi.
Tablo 19: Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesinde Desteklenen Harcamalar,
Destek Oranı ve Azami Destek Miktarı
Destek
Oranı (%)
Azami Destek
($)
Fuar öncesi yapılan yurtdışı tanıtım faaliyetleri
50
25.000
Fuara davet edilen önemli yabancı alıcıların (2 kişi/ülke) ulaşım
giderleri
50
15.000
Fuar süresince düzenlenecek seminer, konferans, panel ve ödüllü
yarışmalara ilişkin giderler
50
5.000
Desteklenecek Harcamalar
Kaynak: Uluslararası Nitelikli Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi (95/7 sayılı Tebliğ).
İhracatçı Birlikleri54.
6.2.1. Yurtdışında Milli veya Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen
Fuar Katılımlarının Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
KOBİ, Sektörel Dış Ticaret Şirketi(SDŞ)’ler ve diğer firmaların yurtdışında düzenlenecek
fuar ve sergilere katılımının artırılması ve böylece üretim ve ihracat artışının sağlanmasıdır.
Üretici firmalar, pazarlamacı firmalar, organizatör firmalar, SDŞ’ler.
• Desteklenecek Faaliyetler Nelerdir?
Milli düzeyde gerçekleştirilen fuar katılımları, organizatörün desteklenmesi, bireysel
düzeyde gerçekleştirilen fuar katılımları.
• Başvuru Süresi Nedir?
Fuar bitimini takiben 3 (üç) ay içinde yapılmalıdır55.
6.2.2.Milli Katılımların Desteklenmesi
Organizatöre ödenecek fuar katılım bedeline destek verilmektedir.
54 Uluslar arası Nitelikli Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi (95/7 sayılı Tebliğ).
55 Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ (2009/5 sayılı Tebliğ).
46
Tablo 20: Uluslararası Fuar Katılımlarında Desteklenecek Kurum / Kuruluşlar ile Destek Oranları
Desteklenen Kurum /
Kuruluşlar
Destek Oranı (%)
Firma ve Kurumlar
50
SDŞ’ler
75
Kaynak: Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ (2009/5 sayılı
Tebliğ).
Genel nitelikli fuarlarda azami destek miktarı 10,000 Doları, sektörel nitelikli fuarlarda
15,000 Doları geçemez. Katılımcının üretici/imalatçı organizasyonu olması halinde en fazla 36
m2’lik stand için destek verilmektedir. Sektörü simgeleyen ürün numuneleri sergileyebilirler56.
6.2.2.1.Organizatörlerin Desteklenmesi
Müsteşarlık tarafından görevlendirilen organizatörün, fuarı tanıtım amacıyla yurtdışında
gerçekleştirdiği defile, fuar alanında düzenlenecek basın toplantısı ve kokteyl, reklam panoları,
afiş, katalog, broşür/kitapçık, elektronik ortamda tanıtım/videowall, multivizyon gösterileri,
yazılı ve görsel kitle iletişim araçlarında yayınlanacak reklamlar, 20 m2’lik info stand harcaması
desteklenmektedir.
• Sağlanan Destek Oranı ve Tutarı Nedir?
Tablo 21: Organizatörlerin Desteklenecekleri Uluslararası Fuarlar ile Destek Oran ve Tutarları
Fuar Türleri
Sağlanan Destek Oranı
Sağlanan Destek Tutarı
Genel nitelikli fuarlarda
% 75
80.000 $
Sektörel nitelikli fuarlarda
% 75
120.000 $
Tebliğ).
Sektörel nitelikli fuarlarda yukarıdaki destek miktarına ilave olarak; DTM’na sunulacak
tanıtım projesine ön uygunluk alındıktan sonra harcamaların % 75’ni geçmemek üzere 80,000
Dolara kadar ek destek alınabilmektedir57.
6.2.2.2.Bireysel Katılımların Desteklenmesi
Sektörel nitelikli fuarlara bireysel katılım gerçekleşmesi halinde azami destek miktarı
15,000 Dolar, firma ve kurumlar için boş stant kirasına ilişkin destek oranı % 50’dir.
Tablo 22: Yurtdışında Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarında Boş Stant Kirası ve Nakliye
Harcamalarına Verilen Destek Oranları
Desteklenen Kurum /
Kuruluşlar
Boş Stant Kirası (%)
Nakliye Harcamaları (%)
Firma ve Kurumlar
50
50
SDŞ’ler
100
75
Kaynak: Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ (2009/5 sayılı Tebliğ).
47
İhracatçı Birliklerince belirlenen, TİM İCRA Komitesi’nin görüşü alındıktan sonra
DTM’ce uygun görülen sektörel nitelikli uluslararası fuarlar listesinde yer alan fuarlar
desteklenmektedir. Sektörel nitelikli fuarlara katılan firmaların ekstra nakliye gideri oluşması
durumunda, aşağıda belirtilen sektörlerde katılım bedeline ilave olarak % 50 oranında nakliye
desteği verilmektedir.
Tablo 23: Yurtdışında Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarında Nakliye Desteği Verilen
Sektörler, Destek Oranları ve Azami Destek Miktarları
Nakliye Desteği Verilen Sektörler
Destek Oranı (%)
Azami Destek Miktarı ($)
Komple tesis imalatı
50
10.000
Makine ana sanayi
50
10.000
Otomotiv ana sanayi
50
10.000
Doğal taş
Seramik
50
50
6.000
6.000
Mobilya
50
6.000
Tebliğ).
İhracatçı Birlikleri58.
6.3. Pazar Araştırması Ve Pazarlama Desteği
• Amaç Nedir?
Bu teşvik ile Türkiye’de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile yazılım
sektöründe iştigal eden şirketlerin potansiyel pazarlar hakkında sistematik ve objektif bilgi
sağlanması, yeni ihraç pazarları yaratılması ve geleneksel pazarlarda Pazar payımızın
artırılmasına yönelik olarak gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin giderlerinin belirli bir
bölümünün karşılanması amaçlanmıştır. Teşvik dört başlıkta uygulanmaktadır:
6.3.1.Pazar Araştırması Projelerinin Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Şirketler ile SDŞ’ler tarafından; ürünleri ve/veya sektörleriyle ilgili olarak gerçekleştirilen
pazar araştırması projelerine ilişkin giderlerin bir kısmının karşılanması söz konusudur.
Türkiye’de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım şirketleri ve SDŞ’ler.
• Destek Limitleri Nedir?
Şirketler için: Proje Başına en çok 10.000 $ (Harcamaların % 70’i, Müsteşarlığın
belirlediği hedef ülkeler için ise % 80’i ödenir. – Her firma yılda en çok 5 proje gerçekleştirebilir.)
SDŞ için: Proje Başına 10.000 $ (Harcamaların % 80’i, Müsteşarlığı belirlediği hedef
ülkeler için ise % 90’ı ödenir. - Her SDŞ yılda en çok 10 proje gerçekleştirebilir.)
Firmalar proje kapsamında yapılan ilk harcamaya ait belge tarihi itibariyle en geç 6
içerisinde ilgili kuruma başvuruyu yapmış olmalı.
48
• Araştırmacı Sayısı Nedir?
En fazla 2’dir.
 Ulaşım:
– Ülkeler arası ve şehirlerarası ekonomi sınıfı uçak, otobüs, tren, gemi bileti
ücretleri,
– Günlük 50 $’ı toplamda 500 $’ı aşmayan araba kiralama ücreti.
 Konaklama: Araştırmacı başına günlük maksimum 200 $ (oda + kahvaltı).
 Satın Alınan Doküman ve Hizmetler:
– Günlük 75 $’ı toplamda 750 $’ı aşmayan tercümanlık hizmeti gideri,
– Proje başına 750 $’ı aşmayan basılı doküman ve yayın gideri.
• Ülke Sayısı ve Süresi Nedir?
En fazla birbirine komşu 5 ülkede yapılabilir. Bir pazarda yol hariç en az 3, en fazla 10
gün kalınabilir.
İGEME-İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi veya üyesi bulunulan İhracatçı Birlikleri Genel
Sekreterliği
6.3.2.Pazar Araştırması Raporları ve İstatistik Satın Alınması ile
Üyelik Giderlerinin Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Yurt dışına yönelik pazarlama stratejileri ve eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla
Müsteşarlıkça uygun görülen pazar araştırması hizmeti veren kurum ve/veya kuruluşlardan
satın alınacak pazar araştırması raporları, istatistikler vb.’ne ilişkin giderler ile bu kurum ve/
veya kuruluşlara üyelik giderlerinin karşılanmasıdır.
Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım şirketleri ve SDŞ’ler.
Uygun görülen:
 Pazar araştırması hizmeti veren kurum ve/veya kuruluşlardan satın alınacak Pazar
araştırması raporları ve istatistikler vb.’ne ilişkin giderleri,
 Bu kurum ve/veya kuruluşlara üyelik giderleri
desteklenmektedir.
Yıllık en fazla 30.000 $’a kadar şirketler için % 50’si, SDŞ’ler için % 60’ı oranında ödeme
yapılır.
Bir firma en fazla 3 yıl yararlanabilir. Satın alınacak raporların güncel olması (en fazla
2 yıllık) gerekmektedir. Tüm ödemeler bankacılık kanalıyla yapılmalıdır.
49
İGEME-İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi; destekten yararlanmak için önce İGEME’ye
müracaat edilerek ön onay alınması gerekmektedir.
6.3.3.Sektörel Nitelikli Ticaret Heyeti Programlarının
Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Müsteşarlık tarafından koordine edilen ve bir sektör bazında gerçekleştirilen sektörel
nitelikli ticaret heyeti programlarına iştirakte katılım giderlerinin karşılanmasıdır.
Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım şirketleri ve SDŞ’ler.
• Destek Limitleri Ne Kadardır?
En fazla iki kişi olmak ve program başına 10.000 ABD Dolarını geçmemek kaydıyla (ulaşım
giderleri dahil) katılım giderlerinin şirketler için %50 ve SDŞ’ler için %60 oranında karşılanması
söz konusudur. Şirketlerin yıllık en fazla 5 ve SDŞ’lerin 10 adet sektörel nitelikli ticaret heyeti
programına katılımı desteklenir. Hedef pazarlara yönelik ticaret heyeti programlarına katılım
halinde destek oranı 10 puan artırılarak uygulanır.
İlgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği
6.4. Elektronik Ticaret (E-ticaret) Sitelerine Üyelik Giderlerinin
Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Ürünlerin yurt dışına yönelik olarak elektronik ortamda pazarlanabilmesi amacıyla
Müsteşarlıkça uygun görülen ve nihai tüketiciye yönelik olmayan e-ticaret sitelerine üyelik
giderlerinin karşılanmasıdır.
Türkiye’de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım şirketleri ve SDŞ’ler.
Müsteşarlıkça uygun görülen ve nihai tüketiciye yönelik olmayan e-ticaret sitelerine
üyelik giderleri, şirketler için %50, SDŞ’ler için %60 oranında ve yıllık en fazla 20.000 ABD
Dolarına kadar desteklenir.
Firmalar destekten en fazla üç yıl süresince yararlanır. Destek süresinin başlangıcı
olarak; ilk destek ödemesine esas teşkil eden fatura, banka dekontu, çek vb. ödeme belgesinin
tarihi esas alınır.
İGEME-İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi; destekten yararlanmak için önce İGEME’ye
müracaat edilerek ön onay alınması gerekmektedir.
50
6.5. Eğitim Yardımı
• Amaç Nedir?
KOBİ ve SDŞ’lerin uluslararası ticarete yönelmeleri için elemanlarının uluslar arası
pazarlama ve ihracat işlemleri ile ihracatta pazar bulma konusundaki niteliklerinin arttırılması
ve Dünya pazarlarına açılmalarını sağlamak için dış ticaret konulu yurtiçi ve yurtdışı eğitim
faaliyetlerine ilişkin harcamalarının desteklenmesidir.
KOBİ, SDŞ ve SDŞ’lerin ortağı bulunan şirketler
• Desteklenen Eğitim Konuları Nelerdir?
 Dış Ticaret, Gümrük ve Kambiyo Mevzuatı,
 İhracat için pazar ve müşteri bulma, pazar analizi, pazar araştırması, alıcıyla müzakere
ve yazışma teknikleri ve fiyat verme,
 İhracata ulusal ve uluslararası finansman sağlama teknikleri,
 Rekabet hukuku ve koşulları ile Avrupa Birliği ve Dünya Ticaret Örgütü mevzuatı, uluslar
arası pazarlama teknikleri,
 Moda - Marka tasarımı ve benzeri alanlar.
Tablo 24: Eğitim Yardımı’nda Desteklenecek Kurum / Kuruluşlar ile Destek Oran ve Miktarları
Yurtdışı Eğitim
Desteklenen
Kuruluşlar
Kurum
/
Yurtiçi Eğitim
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
Destek Oranı (%)
Miktar ($)
KOBİ
50
7.500
50
5.000
SDŞ
75
7.500
75
15.000
Kaynak: Eğitim Ve Danışmanlık Yardımı Hakkında Tebliğ (2007/3 Sayılı Tebliğ).
Süresi üç ayı geçmemek üzere; yurtiçi programlar için 3, yurtdışı programlar için 3
olmak üzere 6 eğitim programı desteklenmektedir. Eğitim programı başlamadan firmaların 20,
SDŞ’lerin ise 5 gün önce başvurması gerekmektedir.
İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi59
6.6. Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme Ve Marka Tanıtım
Faaliyetlerinin Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketlerin ve SDŞ’lerin yurtdışı Pazar
paylarını artırmaları ve ürün tanıtımı yapmak için yurtdışında şirket kurma, depo-mağaza açma
ve işletmelerinden doğacak giderlerin karşılanmasıdır.
59 Eğitim Ve Danışmanlık Yardımı Hakkında Tebliğ (2007/3 Sayılı Tebliğ)
51
Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe iştigal eden
şirketler ve SDŞ’ler.
2.2.1.4 Mağazaların Desteklenmesi
Tablo 25: Mağazaların Desteklenmesinde Desteklenecek Kuruluşlar, Harcamalar ile Destek Oran ve
Limitleri
Demirbaş ve Dekorasyon
Giderleri
Kira Giderleri
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
Sınai/Ticari veya yazılım şirketleri ile
DTSŞ1
50
40.000
50
80.000
Ticari Şirketler
50
30.000
50
60.000
SDŞ
60
60.000
60
120.000
Desteklenen Kurum / Kuruluşlar
Kaynak: Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2005/4 sayılı
Tebliğ).
6.6.1.Ofis ve Showroom’ların Desteklenmesi
Tablo 26: Ofis ve Showroomların Desteklenmesinde Desteklenecek Kuruluşlar, Harcamalar ile Destek
Oran ve Limitleri
Giderleri
Kira Giderleri
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
DTSŞ
50
25.000
50
50.000
Ticari Şirketler
50
20.000
50
40.000
SDŞ
60
30.000
60
60.000
Tebliğ).
6.6.2.Depoların Desteklenmesi
Tablo 27: Depoların Desteklenmesinde Desteklenecek Kuruluşlar, Harcamalar ile Destek Oran ve
Limitleri
Giderleri
Kira ve/veya Hizmet
Giderleri
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
DTSŞ
50
25.000
50
50.000
Ticari Şirketler
50
20.000
50
40.000
SDŞ
60
30.000
60
60.000
Tebliğ)60
60 DTSŞ: Dış Ticaret Sermaye Şirketleri,
52
6.6.3.Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Tablo 28: Yurtdışı Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesinde Desteklenecek Kurum/Kuruluşlar ile
Yurtdışı Reklam, Tanıtım ve Pazarlama Destek Oran ve Limitleri
Yurtdışı Birime Sahip DTSŞ ve SDŞ
Yurtdışında Gerçekleştireceği Reklam,
Tanıtım ve Pazarlama Giderleri
Destek Oranı
Miktar ($)
(%)
50
300.000
Yurtdışı Birime ve Yurtiçi Marka Tescil Belgesine Sahip
Şirketler
50
150.000
Yurtdışı Birimi Bulunan ancak Yurtiçi Marka Tescil
Belgesine Sahip Olmayan Şirketler
50
75.000
Yurtdışı Birimi Bulunmayan ancak Yurtiçi ve Tanıtım
Yapacağı Ülkede Marka Tescil Belgesine Sahip DTSŞ, SDŞ
ve Şirketler
50
50.000
Tebliğ)
6.6.4.Yurtdışı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Tablo 29: Yurtdışı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesinde Desteklenecek Kurum/Kuruluşlar ile
Yurtdışı Reklam, Tanıtım ve Pazarlama Destek Oran ve Limitleri
DTSŞ, SDŞ ve Şirketlerin Yurtiçi Tescilli Markalarının
Yurtdışında Tescillenmesi ve Korunması Giderleri
Destek Oranı
(%)
Miktar ($)
50
20.000
Tebliğ)
Dış Ticaret Sermaye Şirketleri(DTSŞ), SDŞ ve şirketler, Kira ve/veya hizmet giderleri
desteğinden her bir birim için en fazla üç yıl süresince yararlandırılır. Şirketler en fazla 7, DTSŞ
ve SDŞ’ler en fazla 15 adet yurtdışı birimi için desteklenmektedir.
İhracatçı Birlikleri ve Dış Ticaret Müsteşarlığı61
6.7. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlanabilmesini teminen
alınacak kalite, çevre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere
ilişkin harcamaların desteklenmesi.
Ticari ve sınaî faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe iştigal eden şirketler.
• Destek Kapsamı Nedir?
ISO 9000 serisi, ISO 14000 serisi, CE işareti gibi Uluslararası nitelikteki, diğer kalite,
çevre ve iş güvenliği belgelerini kapsamaktadır.
61 Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2005/4 sayılı Tebliğ)
53
Harcamaların belgelendirilmiş olması ve Türk Standartları Enstitüsü veya Akredite
edilmiş kuruluşlardan alınmasıdır.
Belgeyi aldıktan sonra 6 aydır.
Söz konusu belgelerin alınması için yapılmış harcamaların en fazla % 50’si ve 50.000
dolara kadar.
İhracatçı Birlikleri62
6.8. İstihdam Yardımı
• Amaç Nedir?
SDŞ statüsünü haiz şirketlerin münhasıran dış ticarete ilişkin işlemlerini yürütmek
üzere, konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdamının sağlanmasıdır.
SDŞ statüsünü haiz şirketler
Bir SDŞ’ye istihdam edeceği en fazla bir yönetici ile iki elemanın ücretleri için ve bir defa
destek sağlanmasıdır.
SDŞ’lerin ilk defa istihdam edecekleri, konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli;
 Yöneticinin toplam azami 18.000 ABD Doları karşılığı Türk Lirasını aşmamak üzere yıllık
brüt maaşlarının % 75’i,
 Elemanların toplam azami 9.000 ABD Doları karşılığı Türk Lirasını aşmamak üzere
yıllık brüt maaşlarının % 75’i.
Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat Genel Müdürlüğü)63.
6.9.Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması ve Türk Malı İmajının
Yerleştirilmesi ve Turquality İmajının Yerleştirilmesine Yönelik
Faaliyetlerin Desteklenmesi
• Amaç Nedir?
Yurtdışı pazarlarda Türk ürünlerinin markalaşması amacıyla gerçekleştirilecek
faaliyetlere ilişkin giderler ile İhracatçı Birliklerinin TURQUALITY® Programı kapsamında
firmalara yurt içinde ve yurt dışında markalaşma sürecinde vereceği desteklerin karşılanması.
İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernekleri, Üretici Birlikleri, Türkiye de ticari ve/veya sınai
faaliyette bulunan şirketler, DTSŞ’ler ve SDŞ’ler.
62 Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (97/5 sayılı Tebliğ)
63 İstihdam Yardımı Hakkında Tebliğ (2000/1 sayılı Tebliğ).
54
• Destek Başvurusu Nereye Yapılacaktır?
Firmalar/kurumlar markalaşma faaliyetlerini içeren bir proje ile doğrudan Dış Ticaret
Müsteşarlığına müracaat edeceklerdir. TURQUALITY® destek programı kapsamına alınacak
firmaların belirlenmesinde Turquality Komitesi yetkilidir.
• Desteklenecek Faaliyetler Nelerdir?
İhracatçı Birliklerinin, Üretici Dernekleri ve Üretici Birliklerinin, Şirketlerin (marka
ve TURQUALITY destek programları kapsamında) ürünlerin yurtdışı ve yurtiçi pazarlarda
markalaşması amacıyla gerçekleştirilecek (görsel ve yazılı tanıtım, show, defile, ülke imaj
kampanyası, pazar araştırması, sponsorluk, marka-promosyon ajansı, showroomdaki ürün
tanıtımı, zincir marketlerin raflarına girebilmek için bir defaya mahsus ödenen listeleme bedeli,
periyodik mağaza dergilerinde yer alma, stratejik danışmanlık giderleri, yurtdışı birimlere
yönelik kira, demirbaş, hizmet harcamaları ile anılan birimlerin kiralanmasına yönelik hukuki
danışmanlık giderleri vb) faaliyetlerine ilişkin harcamalarına destek sağlanmaktadır.
 İhracatçı Birliklerinin;
– Sektörleri ile ilgili olarak yapacakları tanıtım ve reklam harcamaları en fazla 250.000 $
 Üretici Dernekleri ve Birliklerinin;
– Sektörleri ile ilgili olarak yapacakları tanıtım ve reklam harcamaları en fazla 100.000 $
 Şirketler, SDŞ ve DTSŞ’lerin;
– İlgili ülkelerde destek kapsamına alınan markaları ile ilgili olarak:
oMarka Destek Programı Kapsamındaki Firmalar için:

Marka tesciline ilişkin harcamaları en fazla 50.000 $,

Reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri en fazla 300.000 $,

Açmış oldukları ve/veya açacakları yurtdışı birimlere ilişkin kira harcamaları
en fazla 300.000 $,

Açmış oldukları ve/veya açacakları mağazalara ilişkin konsept mimari
çalışmaları ve dekorasyon giderleri en fazla 200.000 $,

Kiraladıkları ve/veya kiralayacakları reyonlara ilişkin kira ve/veya komisyon
giderleri en fazla 200.000 $,

Açmış oldukları ve/veya açacakları showroomlara ilişkin kira ve/veya komisyon
giderleri en fazla 200.000 $,

Ürünleri ile ilgili kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini
gösterir işaretlere ilişkin harcamaları en fazla 50.000 $,

Franchise vermesi halinde franchising sistemi ile yurt dışında açılacak ve
faaliyete geçirilecek mağazalara ilişkin dekorasyon harcamaları mağaza
başına en fazla 50.000 $ olmak üzere toplam 10 mağaza,

Yurtdışında düzenlenen uluslararası nitelikteki sektörel fuarlara katılım
halinde, stand dekorasyonu ile fuar katılım bedeline ilişkin harcamaları yılda
bir defaya ve tek bir fuar katılımına mahsus olmak üzere (Reklam, tanıtım ve
pazarlama faaliyetlerine dâhildir) desteklenmektedir.
oTURQUALITY® Destek Programı Kapsamındaki Firmalar için:

Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları
ile TURQUALITY® Sertifikasını haiz markalarının yurtdışında tescili ve
korunmasına ilişkin giderleri,

Ürünleri ile ilgili kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini
gösterir işaretlere ilişkin harcamaları,

TURQUALITY® Sertifikasını haiz markalı ürünleriyle ilgili olarak istihdam
edilen moda/endüstriyel ürün tasarımcısı giderleri (aynı anda en fazla 3
tasarımcı),
55

Reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri,

Mağazalara ilişkin uygun mahal araştırmasına yönelik danışmanlık, konsept
mimari çalışmaları, dekorasyon, demirbaş, kira harcamaları ile mağazanın
kiralanmasıyla ilgili hukuki danışmanlık ve belediye giderleri (1 yıl içinde en
fazla 10 olmak üzere 5 yılda 50 mağaza); demirbaş-dekorasyon giderleri en
fazla 100.000 $,

Ofis, depo, showroom, satış sonrası servis vb. yurtdışı birimlerine ilişkin kira,
dekorasyon, demirbaş, komisyon giderleri,

Farklı markaların satıldığı showroom/büyük mağaza (department store),
hipermarketlerde kiraladıkları reyon/showroom/gondol/satış alanlarına (floor
display) ilişkin kira, dekorasyon, hizmet ve/veya komisyon harcamaları,

Franchise vermesi halinde, franchising sistemi ile yurt dışında açılacak ve
faaliyete geçirilecek mağazalara ilişkin dekorasyon harcamaları mağaza
başına en fazla 50.000 $ olmak üzere 1 yılda 10 mağazaya, 5 yılda toplam 50
mağazaya kadar,

İş yönetimi kapsamında satın alacakları her türlü danışmanlık giderleri,

Yurtdışında düzenlenen uluslararası nitelikteki sektörel fuarlara katılım
halinde, stand dekorasyonu ile fuar katılım bedeline ilişkin harcamaları yılda
bir defaya ve tek bir fuar katılımına mahsus olmak üzere desteklenmektedir.
En çok 5 yıldır. Marka Destek Programı’ndan TURQUALITY® Destek Programı’na geçen
bir şirketin yararlanabileceği toplam destek süresi 72 ayı geçemez.
Teşviğin türüne göre 6 ve 18 aylık sürelerdir.
DTM, İhracatçı Birlikleri64
6.10.Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları
• Amaç Nedir?
Bazı tarım ürünlerinin ihracatının desteklenmesidir.
Tarım ürünleri ihracatçıları
• Desteklenen Tarım Ürünleri65 Nelerdir?
 Buket yapmaya elverişli veya süs amacına uygun cinsten çiçekler ve tomurcuklar
 Sebzeler
 Kurutulmuş sebzeler
 Meyveler ve sert çekirdekli meyveler
 Dondurulmuş meyve ve sebze ile meyve ve sebze işleme sanayine dayalı gıda maddeleri
 Bal
 Reçel, jöle, marmelat, meyve veya sert kabuklu meyve püreleri veya pastları
 Meyve suları
 Zeytinyağı
 Hazırlanmış, konserve edilmiş balıklar
 Kümes hayvanlarının etleri
64 Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality®’nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2006/4 sayılı Tebliğ).
65 Yalnızca GTİP numaraları ile tanımlanan ürün çeşitleri için geçerlidir.
56
 Yumurta
 Kümes hayvanları etinden, sakatatından yapılmış sosisler ve benzeri ürünler ile kümes
hayvanları etinden hazırlanmış veya konserve edilmiş ürünler
 Çikolata ve kakao içeren gıda müstahzarları
 Bisküviler, gofretler
 Makarnalar
İhraç edilen ürünlerin ihracat miktar ve değerleri göz önüne alınarak hesaplanan
tutarların, ihracatçıların kamu kuruluşlarına yapmış oldukları vergi, SSK primi, haberleşme ve
enerji giderleri ödemelerden mahsup edilmesidir.
İhracatçı Birlikleri66
66 Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Para-Kredi Ve Koordinasyon Kurulu Tebliği(Tebliğ No: 2008/1)
57
7.TARIMSAL DESTEKLER
7.1. GIDA,TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
7.1.1. HAYVANCILIK DESTEKLERİ
7.1.1.1.Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt
Sığırcılığı Yatırımları Destekleri67
Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı (2008-2012) kapsamındaki Adıyaman, Batman,
Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde, süt sığırcılığının
geliştirilmesi, modern işletmelerin kurulması, hayvansal üretimde verimliliğin ve kalitenin
artırılması ile bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılmasına yönelik olarak, üreticilerin
yapacakları süt sığırcılığı işletmesi yatırımları destekleridir.
Üreticilerin, kırsal alanlarda, bireysel veya bir arada yapacakları özsermayeye dayalı,
en az 50 baş ve üzeri kapasiteye sahip projeli süt sığırcılığı işletmesi yatırımlarına, 2009-2012
yılları arasında hibe desteği uygulaması programıdır.
Başvuru yeri, Şekli:
Genel müdürlükçe her yılın ocak ayı içinde yayınlanacak olan uygulama rehberinde bulunan
yatırımcı ve yatırım hakkındaki bilgilerin yer aldığı başvuru formunda yer alan belgeler ve ön
proje ile yatırımın yapılacağı yerin bulunduğu il müdürlüğüne başvururlar.
Yatırım konuları ve hibe oranları
2009-2012 yılları arasında program başvuru süresince aşağıda belirtilen oranlarda
hibe desteği uygulanır.
UYGULANACAK
HİBE ORANI
YATIRIM KONULARI
(%)
İNŞAAT
Yeni yatırım
30
HAYVAN ALIMI
Damızlık gebe düve alımı
40
MAKİNE ALIMI
Süt sağım ünitesi ve/veya soğutma tankı
40

Gerçek veya tüzel kişilerce kurulacak işletmeler, uygulanacak hibe desteğinden bir kez
yararlandırılır

Yatırım tutarının üst sınırı aşan kısmı aynî katkı olarak yatırımcı tarafından karşılanır.

Her bir proje sahibi sadece bir projesi için hibe desteğinden yararlanabilir.

Ayrılacak yıllık kaynağın % 40’ı 50 baş ile 100 baş arası kapasiteli işletmeler, % 60’ı
100 baş ve üzeri kapasiteli işletmeler için kullandırılır. Kaynak dağılımının yeniden
düzenlenmesinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir.

Uygulanacak hibe desteğinden, projesi onaylanan ve projesinde belirtilen süre içinde
67 2009/15498 Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin Karar-TÜGEM
58
yatırımı tamamlanan işletmeler yararlanır. Yatırımın tamamlanamaması halinde, ek
süre verilmesinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı il müdürlükleri yetkili olup, ek süre asıl
sürenin % 50’sinden fazla olamaz.

Desteklemeden yararlanacak projelerde inşaat yapımı, hayvan alımı ve makine alımı
olarak belirlenen üç yatırım da yer almalıdır. Ancak işletmesinde, tebliğde belirtilen
şartları taşımak kaydıyla, bir veya iki yatırımı bulunduran yatırımcı, eksik kalan bir
veya iki yatırımı ihtiva eden proje ile başvurarak, gerçekleştirdiği yatırımın desteğinden
yararlanabilir.

Yatırımcılar yatırım yerine ipotek koydurtmamak kaydıyla kredi ve vergi teşviklerinden
yararlanabilirler

Yapılacak ahırlar yarı açık sistem olacaktır.
7.1.1.2. KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ
Program, tarıma dayalı yatırımların desteklenmesi ile ilgili aşağıdaki konuları kapsar.68
i.
ii.
Ekonomik yatırımlar
Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları.
7.1.1.2.1.Ekonomik yatırımlar destekleme programı yatırım konuları
Ekonomik yatırımlar destekleme programı kapsamında;
Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik yeni yatırım
tesislerinin yapımı,
Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik mevcut faal olan
veya olmayan tesislerin kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesine yönelik yatırımlar,
Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik kısmen yapılmış
yatırımların tamamlanmasına yönelik yatırımlar,
Alternatif enerji kaynakları kullanan yeni seraların yapımına yönelik yatırımlar,
Tebliğ kapsamında bulunan konularla ilgili tarımsal faaliyetlere yönelik yapılmış veya
yapılacak tesislerde kullanılmak üzere, alternatif enerji kaynaklarından jeotermal, biyogaz,
güneş ve rüzgar enerjisi üretim tesisleri, hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
Un, karma yem ve zeytinyağı konularında yeni yatırım tesisi başvuruları kabul edilmez.
Ekonomik yatırımlar programı kapsamında tarımsal ürünlerin üretimine yönelik bir hibe
desteği verilmez.
Tarımsal ürünlerin işlenmesi kapsamında, başka bir yatırım tesisinde ilk işlemesi yapılan
mamul ürünün ikincil işlenmesine ve paketlenmesine yönelik yatırım teklifleri hibe desteği
kapsamında değerlendirilmez. Sert kabuklu meyveler bu madde kapsamında değildir.
Yatırımcılar bu Tebliğ kapsamında ekonomik yatırım konularında ülke genelinde sadece bir
adet proje başvurusunda bulunabilir.
Bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen kısmen yapılmış tesislerin
tamamlanmasına yönelik başvuruların hibe desteği kapsamında değerlendirilebilmesi
için, mutlaka başvuruya söz konusu olan yatırımın orijinal amacıyla aynı ve yasal izinlerinin
alınmış olması gerekir.
68 TEDGEM
59
Koyun, keçi ve manda konularında sabit yatırım projeleri desteklenir.
2011 YILI PROGRAMI:
Hibe Tutarı :
Şahıslar 75.000.-TL
Şirketler 300.000.-TL
Hibeye esas proje tutarının % 50’isine kadar destek sağlanır.
Başvuru yeri: Tarım İl Müdürlükleri
Son Başvuru Tarihi : 6 Mayıs 2011
7.1.1.2.2.Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları
Toplu basınçlı sulama sistemi yatırım konuları, kamu kurumlarınca yapılmış mevcut
sulama tesislerinin basınçlı sulama tesisine dönüştürüldüğü, toplu basınçlı sulama tesisi
yatırımlarına yönelik proje başvurularını kapsar.
Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları kapsamında yeni sulama tesisi yapım projelerine
hibe desteği verilmez. Su kaynağından suyun alınması amacıyla tesis edilecek su alma
yapıları ve yeni kuyu açılması faaliyetini kapsayan proje başvuruları kabul edilmez.
Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları hibe proje başvuruları kapsamında, mevcut
sulama tesislerinin mutlaka daha önceden planlama ve fizibilite raporları oluşturulmalı,
projelendirilmeli, başvuru tarihinden önce suyun kullanımına yönelik olarak ilgili kuruluştan
uygun görüş alınmalı ve proje başvuruları ile birlikte ibraz edilmelidir.
Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımları hibe proje başvuruları kapsamında, enerji nakil
hattı, trafo, motopomp ve tarla içi malzeme ve ekipman alımlarına hibe desteği verilmez.
Yatırım proje teklifleri, toplu basınçlı sulama tesisi için su kaynağından tarla başına kadar
yapılacak su dağıtım ve iletim boru hatları, gerekli sanat yapılarının inşası ve inşaat işleri
kapsamında yapılacak malzeme ve ekipman alımlarını içerir.
Toplu basınçlı sulama sistemi yatırımı kapsamında yatırım proje tekliflerinin, köy halkının
çoğunluğuna hizmet götürmesi amaçlanmalıdır.
2011 YILI PROGRAMI:
Başvuru yeri: Son Başvuru Tarihi : 60
Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri
6 Mayıs 2011
7.2. FAİZ İNDİRİMLİ TARIMSAL KREDİLER
7.2.1. ZİRAAT BANKASI FAİZSİZ KREDİ DESTEKLERİ
Cari Faiz Oranı
(%)
Kredi Konusu
Hayvansal Üretim
Sübvansiyona Konu
Kredi Üst Limiti (TL)
(*)
Sübvansiyonlu Faiz Oranı
(%)(*)
Damızlık Sığır Yetiştiriciliği (etçisütçü)
10
0
7.500.000
Damızlık Düve Yetiştiriciliği
10
0
7.500.000
Büyükbaş/Küçükbaş Hayvan
Yetiştiriciliği
10
0
3.000.000
Büyükbaş Hayvan Besiciliği
10
0
3.000.000
Küçükbaş Hayvan Besiciliği
10
0
1.500.000
Kanatlı Sektörü
10
5
1.500.000
Arıcılık
10
5
1.500.000
Kontrollü Örtüaltı Tarımı
10
Kontrollü Örtüaltı Yetiştiriciliği
İyi Tarım Uygulamaları
Tohum,Fide,Fidan Üretimi/Kullanımı
5
7.500.00
5
10
Organik Tarım
10
İyi Tarım Uygulama Kredisi Organik Tarım
3.000.000
5
Sertifikalı Tohum, Fide, Fidan Yurtiçi
Üretimi/ Kullanımı
10
5
1.500.000
Standart Fidan Yurtiçi Üretimi/
Kullanımı
10
5
1.500.000
Tarımsal Sulama
10
Tarımsal Sulama
Tarımsal Mekanizasyon
Diğer Üretim Konuları
0
10
Tarımsal Mekanizasyon
Diğer Üretim Kredileri
5
10
1.500.000
500.000
5
500.000
(*)Tarımsal işletmelerinde güneş, rüzgar, jeotermal enerji gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elde
edilen “Yeşil Enerji’yi” halen kullanmakta olan ya da Yeşil Enerji sistemlerini kurmak isteyen üreticilere,
kredi konuları itibarıyla uygulanan indirim oranlarının 10 puan fazlası uygulanır. Mevcut kurulu
işletmelerin satın alınmasına yönelik kredilerde, satın alınacak işletmenin faaliyet konusu itibarıyla
öngörülen indirim (sübvansiyon) oranları dikkate alınmaktadır.
7.3. GAP
Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından
yürütülmekte olan “GAP Kırsal Kalkınma Projeleri Destekleme Programı;
“Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü”
61
“Tarımsal Üretimin Geliştirilmesi”,
“Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma”
“Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi”
“GAP Bölgesi Hayvancılığını Geliştirme”
“Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması”
“Entegre Kırsal Kalkınma”
projeleri desteklanmektedir.
“Bölge halkının yaşam kalitesi, gelir ve refah düzeyinin sürdürülebilir sosyo-ekonomik
kalkınmaya” destek sağlanarak artırılmasının hedeflendiği programla, “Tarımsal üretimin
desteklenmesi, kırsal-tarımsal altyapının geliştirilmesi, tarım ve tarım dışı gelir getirici
faaliyetlerin desteklemesi, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi, eğitimin ve
eğitime erişimin desteklenmesi, sağlık standartlarının yükseltilmesi ve sağlık hizmetlerine
erişimin desteklenmesi” amaçlanıyor.
Programa başvurmak isteyenler, projelerini yukarıda bahsedilen amaçlar ile doğrudan ilgili
hazırlamak zorundadır.
Proje tekliflerinde ise şu özellikteki projelere öncelik verilecektir:
· Tarımsal projelerin hazırlanması ve sonrasında yürütülmesinde Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı Tarımsal Yayımı Geliştirme projesi (TARGEL) kapsamında görev yapan tarım
danışmanlarının, köy okul müdürlerinin ve sağlık ocağı tabiplerinin yer aldığı projeler.
· Yenilikçi ve katılımcı yaklaşımları kullanan projeler,
· Çok ortaklı projeler,
· Birden fazla yerleşim yerini kapsayan projeler
· Sürdürülebilir, tekrarlanabilir ve çoğaltılabilir projeler,
· Merkez köyler dikkate alınarak hazırlanan projeler,
· Göçü önleyen veya köye dönüşleri destekleyen projeler.”
Bu çerçevede aşağıdaki birey, kurum ve kuruluşlar programa “Başvuru Sahibi” olarak
başvurabilirler:
• GAP illerinde kırsal kesimde yaşayan, fiilen tarımsal üretim kaynaklarını kullanmak
suretiyle tarımsal üretimle iştigal eden, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından
oluşturulan çiftçi kayıt sistemine (ÇKS) ve veterinerlik bilgi sistemi (VETBİS) veya
Bakanlık tarafından oluşturulan diğer kayıt sistemlerine kayıtlı olan tarım üreticileri –
çiftçiler.
• Kamu kurum ve kuruluşları
• Üniversiteler ve araştırma kurumları
• Köy tüzel kişilikleri (muhtarlıklar)
• Tarımsal amaçlı birim kooperatifler, bölge birlikleri ve merkez birlikleri
• Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları (ziraat odaları, borsalar vb.)
• Tarımsal amaçlı sivil toplum örgütleri (dernekler, vakıflar vb).
• Üretici birlikleri
• İl özel idareleri
• Şirketler
62
8. GAP KIRSAL KALKINMA DIŞI DESTEKLER
8.1. Kadınların ve Kadın STK’ larının Güçlendirilmesi Hibe Programı
Türkiye’nin Az Gelişmiş Bölgelerindeki Kadınların ve Kadın STK’larının Güçlendirilmesi
(CFCU/TR0701.04-02/EMP) Türkiye Cumhuriyeti adına Merkezi Finans ve İhale Birimi,
kadının toplumsal, siyasal ve ekonomik statülerinin iyileştirilmesi, kadın haklarına yönelik
ihlallere karşı ve cinsiyet temelli ayrımcılığa karşı mücadele kapasitesinin ve toplumsal
bilinçlendirmede kadın STK’ların proje üretme ve yürütme kapasitelerinin arttırılmasını
amaçlayan hibe proje tekliflerini beklemektedir. Proje tekliflerinin son teslim tarihi 30 Nisan
2010 saat 16.00’dır.
9. SODES
SODES, her yıl Bütçe Kanununun “E” Cetveline konulan ve SODES’in uygulanacağı
illerin, program kapsamında yürütülecek faaliyetlerin, programdan yararlanacak kişilerin
belirlendiği hükümler çerçevesinde uygulanmaktadır. SODES’in uygulanması, koordinasyonu
ve izlenmesine ilişkin usul ve esaslar ise Bütçe Kanunundaki söz konusu hükümlere
dayanılarak Müsteşarlık Olur’u ile çıkarılan “SODES Uygulama Usul ve Esasları” kapsamında
yürütülmektedir69.
• Amaç Nedir?
Beşeri sermayenin geliştirilmesi ve toplumsal bütünleşmenin sağlanmasına yönelik
Sosyal Destek Programının (SODES) uygulanması, koordinasyonu ve izlenmesine ilişkin usul
ve esasları düzenlemektir70.
• Desteklenecek Proje Türleri
SODES kapsamında aşağıda belirtilen proje türleri desteklenir:
 Sosyal içerme projeleri,
 İstihdam projeleri,
 Kültür, sanat ve spor projeleri,
 Kurumsal kapasite geliştirme ödeneği71.
SODES kapsamında aşağıdaki kuruluşlar proje başvurusu yapabileceklerdir.
 Kamu kuruluşları,
 İl/ilçe özel idareleri,
 Belediyeler,
 Mahalli idare birlikleri,
 Üniversiteler,
 Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
 Sivil toplum kuruluşları72.
Teklif edilecek projelerin bütçe büyüklüğünün alt sınırı 10.000 TL olup herhangi bir üst
sınırı bulunmamaktadır.
Desteklenen projelerin süresi, sözleşme imza tarihinden itibaren en fazla bir yıldır.
69 http://www.sodes.gov.tr/SODES.portal
70 2010 Yılı SODES Uygulama Usul Ve Esasları, Md.1.
63
Projenin çeşitli nedenlerle öngörülen sürede tamamlanamaması durumunda proje yürütücüsü
Valilik makamına tamamlanamama nedenlerini yazılı olarak bildirerek en fazla üç aya kadar ek
süre talep edebilir. Ek süre bir defaya mahsus olmak üzere verilebilir73.
• Desteklenecek Projelerin Seçimi Nasıl Yapılmaktadır?
 Desteklenecek projelerin seçiminde;
– Dördüncü maddede yer alan SODES tanımındaki amaçlara uygunluk,
– Sürdürülebilirlik,
– Projenin amacı, faaliyetleri ile bütçesi arasındaki tutarlılık,
– Projeyi öneren kuruluşun proje yürütme kapasitesi,
– Projenin hedef gruplar üzerinde yaratacağı etkiler,
– Proje hedef kitlesinin genişliği ve
– İlin öncelikleri göz önünde bulundurulur.
 Müsteşarlık, proje teklif çağrısını Valiliklere yazı ile bildirir ve Müsteşarlık
internet sitesinden kamuoyuna duyurur.
 Proje teklifleri kuruluşlarca SODES-BİS aracılığıyla Valiliklere sunulur.
 Valilikler, birinci fıkrada yer alan ilkeler çerçevesinde değerlendirerek uygun
gördükleri proje tekliflerini hem SODES-BİS hem resmi yazıyla Müsteşarlığa bildirir.
Gönderilen proje tekliflerinin elektronik ve yazılı nüshaları arasında fark olması halinde
ilgili teklifler değerlendirmeye alınmaz.
 Valiliklerden Müsteşarlığa bildirilen proje teklifleri, değerlendirildikten sonra
desteklenecek projeler ve ödenek miktarları tespit edilir. Desteklenecek projeler
Müsteşarlık tarafından hem SODES-BİS hem resmi yazıyla Valiliğe bildirilir ve
Müsteşarlık internet sitesinden kamuoyuna duyurulur74.
64
10. İŞKUR
10.1. İŞKUR Teşvikleri İle İlgili Bazı Düzenlemeler
5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile
getirilen düzenlemeyle;
 4857 sayılı İş Kanunu 30. Maddesi gereği elli veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör
işyerinde kontenjan kapsamında çalıştırılan özürlülerin ve Korumalı İşyerlerinde çalıştırılan
özürlülerin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren
hisselerinin tamamı,
 Kontenjan fazlası özürlü çalıştıran veya yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran
işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden
hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi hazinece karşılanacağı hüküm
altına alınmıştır.
İşveren hissesine ait primlerin hazinece karşılanabilmesi için,
 Sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal
Güvenlik Kurumuna verilmesi,
 Sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait
tutarın ödenmiş olması gerekir
 İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde; gecikme zammı,
işverenden tahsil edilir.
 Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider
veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.
10.2. 18-29 Yaş Arası İlave İstihdam
5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile
getirilen düzenlemeyle; 18-29 yaş arası gençler ile yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük
kadınları istihdam edecek işverenlerin, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan
sigorta primine ait işveren hisselerinin
 Birinci yıl için
%100
 İkinci yıl için
% 80
 Üçüncü yıl için
%60
 Dördüncü yıl için %40
 Beşinci yıl için
%20 si,
İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.
İşveren hissesine ait primlerin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için;
 İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerinin
yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi gerekir.
 Sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı
ile İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması
gerekir.
65
 İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, gecikme zammı,
işverenden tahsil edilir75.
Bu madde hükümleri;
 1.10.2003 tarihinden sonra özelleştirme kapsamında devir alınan işyerleri hariç olmak
üzere, mevcut ve faaliyette bulunan işyerlerinin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi
değiştirmesi gibi hallerde yeni işe başlama olarak değerlendirilmez.
 Mevcut bir işyerinin kapatılarak; değişik bir ad veya unvan ya da bir iş birimi olarak aynı
faaliyette açılması veya çalışan sigortalıların bütün olarak devredilmesi halinde, bu işyerleri
hakkında uygulanmaz.
 Yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi
bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin
değiştirilmesi gibi ek bir kapasite ve istihdam artışına neden olmayan, sadece teşviklerden
yararlanmak amacıyla yapılan işlemler hakkında uygulanmaz.
 506 sayılı Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimler sonucunda çalıştırdığı kişileri
sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işyerleri hakkında bir yıl süreyle uygulanmaz.
 8.9.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4.1.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu
İhale Kanunu ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan hizmet ve yapım konulu
işyerlerine yönelik işyerleri hakkında uygulanmaz.
 Kamu idareleri işyerleri hakkında uygulanmaz.
 506 sayılı Kanuna göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ile yurt dışında
çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz.
İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi
uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.
Bu maddeyle düzenlenen destek unsurundan diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca
yararlanmakta olan işverenler; aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan
yararlanamaz. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek
unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı tarafından belirlenir.” hükümleri yer almaktadır76.
10.3. Kısa Çalışma Ödeneği
Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği; ekonomik krizden dolayı üretime ara veren veya
kısmi çalışan iş yerlerinde işçi çıkarılmasını önlemek için getirilmiş bir düzenlemedir. İşçi
çalıştıran ve ekonomik krizden etkilenen işverenler sektör ayrımı olmaksızın ve işçi sayısına
bağlı kalmaksızın bu haktan yararlanabilir.
2009 yılında binlerce işverenin talebi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş
Teftiş Kurulu Başkanlığı İş Müfettişlerince kısa çalışma uygunluk tespitleri yapılmıştır. Türkiye
İş Kurumu tarafından yayınlanan bu verilere göre aşağıdaki tablo ortaya çıkmıştır.
75 Resmi Gazete Tarihi: 26.05.2008 Resmi Gazete Sayısı: 26887, 5763 Sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Md. 20.
76 http://www.alomaliye.com/2008/sgk_2008_73.pdf
66
Tablo 30: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından tespit edilmiş Kısa
Çalışma Uygunluk Tespitleri Yapılmış ve Ödeme Yapılmış Kişi Sayısı Tablosu
2009
Ocak
651 Şubat
6.935 Mart
27.491 Nisan
46.727 Mayıs
66.405 Haziran
82.439 Temmuz
53.734 Ağustos
47.176 Eylül
52.301 Ekim
45.105 Kasım
40.378 Aralık
38.911 Kaynak: http://www.alomaliye.com/2010/cumhur_sinan_isverenler.htm
Tablo 31: 31 Aralık 2009 İtibari ile İşsizlik Sigortası Giren-Çıkan Fon Miktarı
31 Aralık 2009 Tarihi İtibarıyla İşsizlik Sigortası Miktarı
Fon Girişler Toplamı
51 Milyar 614 Milyon TL Fon Çıkışlar Toplamı
9 Milyar 518 Milyon TL Kalan 42 Milyar 95 Milyon TL Kaynak: http://www.alomaliye.com/2010/cumhur_sinan_isverenler.htm
• Bu Konuda Yasal Mevzuat Ne Durumdadır?
 4857 sayılı İş Kanunu 65.maddesinde düzenlenen kısa çalışma 5763 sayılı İş Kanunu
ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (5763 sayılı Kanun 26.05.2008 tarih,
26887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) ile İş Kanunu kapsamından çıkarılmış, 4447 sayılı
İşsizlik Sigortası Kanununa eklenmiştir.
 5763 sayılı Kanunun 18.maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen ek
2.madde “Bu Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren;
genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici
olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak
durdurması halinde, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu
iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin
usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir…
”şeklinde düzenlenmiştir.
 Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca çıkarılan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik (13.01.2009
tarih, 27109 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.) ile düzenlenmiştir.
67
 Bakanlar Kurulunun 02.07.2009 tarih, 27276 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
2009/15129 sayılı kararı ile “4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu geçici 8.maddesinde belirtilen
esaslar çerçevesinde; 31.12.2009 tarihine kadar uzatma başvurusunda bulunulması, bir önceki
kısa çalışma uygulamasının sona ermesi, kısa çalışma uygulaması devam eden ve aynı kişileri
kapsayan uzatma talepleri hariç diğer talepler için yeni bir uygunluk tespiti yapılması koşulu
ile kısa çalışma süresinin altı ay daha uzatılması…” kararı ile kısa çalışma süresi 2008 ve 2009
yıllarına münhasır olmak üzere 6 aydan 12 aya çıkarılmıştır.
 Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü 07.07.2009 tarih, 106644 sayılı yazı ile Bakanlar
Kurulu Kararının uygulanma usul ve esaslarını düzenlemiştir. Tüm il müdürlüklerine
gönderilen yazı gereği; kısa çalışma uygulaması sona ermeden aynı şartlarda aynı kişiler için
yapılan uzatma başvuruları yeni bir uygunluk tespiti yapılmadan dikkate alınacak ve uzatma
işlemi gerçekleştirilecektir. Kısa çalışma uygulaması sona erdikten sonra yapılan uzatma
başvurularında ise aynı şartlar ve ve kişiler olsa bile uzatma yapılmayacak, uygunluk tespiti
istenecektir.
 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair 5951 sayılı Kanun 28.01.2010 tarihinde TBMM’de kabul edilmiştir (Yazının
düzenlendiği tarih itibariyle Resmi Gazetede yayımlanmamıştır). Yapılan “4447 sayılı Kanunun
geçici 8.maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “2008 ve 2009” ibaresi “2008,
2009 ve 2010” şeklinde değiştirilmiştir…”düzenleme ile kısa çalışma uygulaması 2010 yılını da
kapsayacaktır.
• Kısa Çalışma Ödeneği Şartları Nelerdir?
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için; işverenin kısa çalışma talebinin uygun
bulunması, işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi
ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması ve kısa çalışma ödeneği
talebinde bulunması gerekmektedir.
 Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi
bir sebeple silâhaltına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden
ayrılması veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması halinde kısa çalışma ödeneği kesilir.
 İşveren, ilan ettiği süreden önce, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde
durumu; Türkiye İş Kurumu birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya ve işçilere altı
işgünü önce yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma
sona erer.
 Türkiye İş Kurumu birimi, işçilerin başvurusunu izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırır.
Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın sonunda ödenir.
 Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik
edilemez.
• Kısa Çalışma Ödeneğinin Miktarı Nedir?
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanması için; çalışma süreleri ve işsizlik sigortası
primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması şarttır.
İşsizlik ödeneği, kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan, işten çıkma-çıkarılma
tarihinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün prim ödeyen işçilere verilmektedir.
Son üç yıl içinde;
 En az 600 gün prim ödeyen işçi 180 gün (6 ay) işsizlik ödeneği alacaktır.
 En az 900 gün prim ödeyen işçi 240 gün (8 ay) işsizlik ödeneği alacaktır.
 Son üç yılın tamamında 1080 gün prim ödeyen işçi 300 gün (10 ay) işsizlik ödeneği
alacaktır.
68
Bu ödemelere hak kazanmak için diğer bir şart ise son üç yıl içinde son 120 gün (4 ay)
kesintisiz olacaktır.
Yasal değişiklikler ile 2008,2009 ve 2010 yıllarında kısa çalışma için yapılan başvurulara
münhasır olmak üzere kısa çalışma ödeneği miktarı % 50 oranında artırılmıştır. Diğer bir
ifadeyle kısa çalışma ödeneği oranı en az %40 ‘dan %60’ a,en fazla ise %80’den %120’ye
yükseltilmiştir.
• Yasal Değişiklikler Neler Getirmiştir?
 01.01.2010-30.06.2010 tarihleri arasında 16 yaşından büyük işçiler için geçerli asgari
ücret miktarı (aylık brüt) 729 TL’dir. Kısa çalışma ödeneği miktarı ise en az 729 x %60 = 437,40
TL, en fazla ise 729 x %120 = 874,80 TL’dir.
 Kısa çalışma ödenek miktarı asgari ücretin %120’si olan 874,80 TL’yi aşamayacağı için
1.458 TL (1.458 x %60 = 874,80) ve yukarısı ücret alanlar içinde miktar değişmeyecektir.
Sonuç olarak Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair 5951 sayılı Kanun gereği kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği
uygulaması 2010 yılında da devam edecektir.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma süresi 6 aydan 12 aya çıkarılmıştır. Kısa çalışma
ödenek süresi işsizlik ödeneği süresinden 6 ayı aşmamak koşuluyla düşülmeyecektir. 5838
sayılı Kanun gereği kısa çalışma ödenek süresinin 6 ayı aşması halinde aşan süre işsizlik
ödenek süresinden düşülecektir77.
10.4. Ücret Garanti Fonu
• Amacı Nedir?
İşverenin ödeme güçlüğüne düşmesi halinde fondan yapılacak ödemeler ile Ücret
Garanti Fonunun oluşumu ve uygulanması ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir78.
Sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işverenin; konkordato ilan
etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası, iflasın ertelenmesi nedenleri ile işverenin
ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan
üç aylık ödenmeyen ücret alacaklarını karşılamak amacı ile İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında
oluşturulmuş olan bir Fondur79.
• Başvuru Nasıl Yapılır?
Kurum tarafından ücret alacağının ödenebilmesi için iş sözleşmesinin devam edip
edilmediğine bakılmaksızın;
 İcra dairesinden alınan aciz vesikası veya hacze kabil mal bulunmadığına ilişkin haciz
tutanağı ve işveren tarafından düzenlenen işçi alacak belgesi,
 İşverenin iflası durumunda, mahkemece verilen iflas kararı veya İcra ve İflas Kanununun
166 ncı maddesi uyarınca iflas kararının ilan edildiğini gösteren belge ve iflas dairesi veya iflas
idaresi tarafından onaylanan işçi alacak belgesi,
 İşverenin iflasının ertelenmesi durumunda, mahkemece verilen iflasın ertelenmesi
kararı veya İcra ve İflas Kanununun 166 ncı maddesi uyarınca iflasın ertelenmesinin ilan
edildiğini gösteren belge ve kayyım tarafından onaylanan işçi alacak belgesi,
 İşveren hakkında konkordato ilan edilmesi durumunda, mahkemece verilen konkordato
mühlet kararı veya İcra ve İflas Kanununun 288 inci maddesi uyarınca konkordato mühlet
kararının ilan edildiğini gösteren belge ve konkordato komiseri veya konkordato tasfiye
memuru tarafından onaylanan işçi alacak belgesi ile birlikte işçinin Türkiye İş Kurum birimine
başvurması gerekir80.
77 http://www.alomaliye.com/2010/cumhur_sinan_isverenler.htm
78 Resmi Gazete Tarihi: 28.06.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27272, Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği, Md. 1.
69
• Ödemeye İlişkin Usul ve Esaslar Nelerdir?
 İşçi Alacak Belgesi, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten önceki ücret
alacaklarına ilişkin olmalıdır.
 İşçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı işyerinde
çalışmış olması gerekir.
 Günlük ücret alacağı 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen günlük
kazanç üst sınırını aşamaz.
 Ücret alacağı, işçinin Kuruma başvuru tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenir.
 Bu kapsamda yapılacak ödemeler, Fon kaynaklarıyla sınırlıdır. Ödemeler, Kuruma
başvuru sırasına göre yapılır81.
• Ödemelerin Bildirilmesi Nasıl Yapılmaktadır?
Ücret alacağının Fondan ödenmesi halinde; aciz vesikası alınmasında işverene ve icra
dairesine, konkordato ilanında konkordato komiserine veya konkordato tasfiye memuruna,
iflasta iflas idaresine veya iflas masasına, iflasın ertelenmesinde kayyıma ve tüm ödemelerde
işverenin bağlı olduğu vergi dairesine yazılı olarak bildirilir82.
70
11. YATIRIM VE İŞLETME KREDİ DESTEKLERİ
11.1 TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI(TTGV) DESTEKLERİ
1991 yılından beri özel sektörümüzün AR-GE ve Teknolojik Yenilik projelerine
destek sağlamakta olan Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV), Avrupa Birliği’nin Lizbon
Bildirisi’nde de ifade edilen kamunun araştırma ve geliştirme desteklerini özel sektöre
ulaştırmada ihtiyacı hissedilen yenilikçi ve dinamik aracı kanallara Türkiye’nin sunduğu
Avrupa çapında başarılı bir örnektir.
Destek mekanizmalarımız, ülkemizde AR-GE ve inovasyon bilincinin yaygınlaşmasına
ve Ulusal İnovasyon Sistemimizin gelişmesine katkıda bulunması hedefi doğrultusunda
geliştirilmiş ve Ağustos 2006 tarihinden itibaren destek yelpazemizi genişletecek yeni destek
mekanizmalarının başlatılmasına karar verilmiştir83.
11.1.1 Ar-Ge Proje Destekleri
Ardışık ve tümleşik mekanizmaları içeren bu desteklerin amacı; kuruluşlarımızın,
sahip olduğu teknoloji geliştirme potansiyelinden azami faydayı sağlamalarına olanak vererek
geliştirdikleri teknolojiler ile küresel pazarlarda rekabet eden teknoloji şampiyonu işletmeler
haline gelmelerini sağlamaktır84.
11.1.1.1. Teknoloji Geliştirme Projeleri Desteği
TTGV’ ye, 1992 yılından 2009 yılı sonuna kadar toplam 2187 teknoloji geliştirme proje
başvurusu yapılmıştır. Bu başvuruların 891’i desteklenmiş olup, desteklenen projelere
ilişkin toplam sözleşme tutarı 298,5 milyon ABD dolarıdır. Desteklenen projelerden 32 tanesi
Stratejik Odak Noktası Projesi olup, bu projelere 3,4 milyon ABD doları kullandırılmıştır.
Sağlanan destek ile 2009 yılı sonu itibari özel sektörümüzün 606 milyon ABD dolarını aşan bir
Ar-Ge hacminin oluşumuna katkıda bulunulmuştur.
TTGV, 1991 yılından itibaren Hazine Müsteşarlığı/Dünya Bankası (HM/DB) kaynaklı
Teknoloji Geliştirme Projesi (TGP) ve Endüstriyel Teknoloji Projesi (ETP) ile Dış Ticaret
Müsteşarlığı (DTM) kaynaklarını kullanmıştır.
Halen Teknoloji Geliştirme Projeleri Desteği %75’i DTM, %25’i TTGV’ in öz
kaynaklarından olmak üzere devam etmektedir.
• Destek Amacı Nedir?
“Teknolojik Ürün” ve “Teknolojik Proses İnovasyonu” kavramları çerçevesinde, bilgi
birikimi projeyi gerçekleştiren firmada kalmak üzere, ticari değeri olan ürünlerin elde edildiği
teknoloji geliştirme düzeyindeki Ar-Ge faaliyetleri desteklenmektedir.
Altyapı veya üretim yatırımına dayalı projeler TGP destek kapsamı dışında kalmaktadır.
• Hedef Kitle Kimdir?
Sanayi kuruluşları ve yazılım şirketleri
• Destek Mekanizması Nasıl İşliyor?
Sanayi kuruluşları ve yazılım şirketlerinin Ar-Ge faaliyetlerini desteklemek amacıyla
oluşturulan desteğin tamamı geri ödemeli olup, destek miktarı en fazla 1.000.000 ABD Doları
olarak belirlenmiştir. Destek süresi azami 2 yıldır.
• Bilgi ve İletişim Nasıl Sağlanır?
Teknoloji Geliştirme Projeleri Grubu [email protected] 85
83 http://www.ttgv.org.tr/tr/destekleme-yaklasimi
84 http://www.ttgv.org.tr/tr/ar-ge-proje-destekleri
85 http://www.ttgv.org.tr/tr/genel-bilgi
71
11.1.1.2. Ticarileştirme Projeleri Desteği
Teknoloji Geliştirme Projeleri desteğinden yararlanarak prototip geliştirme aşamasını
başarı ile tamamlamış firmaların, proje çıktılarının, Ar-Ge çalışmalarını takip eden pazara
hazırlık ve ihtiyaçlarının desteklenmesi amacı ile Ticarileştirme Projeleri Desteği 2006 yılında
tamamı Vakfımız özkaynaklarından karşılanmak üzere işletmeye alınmıştır. Bu kapsamda 20062008 yılları arasında 14 proje ile toplam 6 milyon ABD doları tutarında sözleşme imzalanmış ve
2009 sonu itibari ile toplam 3,4 milyon ABD doları kullandırım sağlanmıştır.
Gerçek bir ihtiyaca hitap ettiği firmaların yoğun talebi ile de sabit olan bu desteğin
ulusal ölçekte bir program olarak geliştirilmesinin Vakfımızın kaynaklarını aştığı
değerlendirilmiştir. Bu sebeple pilot aşamada desteklenen projelerin genel profili üzerinden
yapılan değerlendirme çalışması ve desteğin geliştirilmesine yönelik önerilerimiz Teknoloji
Geliştirme Projeleri kapsamında birlikte çalışmakta olduğumuz DTM’ye 6 Temmuz 2009
tarihli DTM-TTGV Koordinasyon Toplantısında arz edilmiştir. Gerekli ulusal ölçeklendirmeye
izin verecek kaynağın sağlanabilmesi durumunda TTGV, Ticarileştirme Desteğini gecikmeden
başlatabilecek hazırlıkları tamamlamıştır.
Not: Bu aşamada, Ticarileştirme Desteğimize ilişkin bir başvuru alınmamaktadır.
TTGV’ in Teknoloji Geliştirme Projeleri desteğinden yararlanarak prototip geliştirme
aşamasını başarı ile tamamlamış firmaların faydalanabileceği Ticarileştirme Projeleri Desteği,
bu projeler sonucunda oluşan çıktıların ölçek ekonomisine uygun şekilde ticarileştirilmesine
yönelik geliştirilecek projelere destek sağlamayı amaçlamaktadır.
TTGV’ in Teknoloji Geliştirme Projeleri desteğinden yararlanarak prototip geliştirme
aşamasını başarı ile tamamlamış sanayi kuruluşları ve yazılım şirketleri.
Üst limiti 1.000.000 ABD Doları olarak belirlenen geri ödemeli desteğin çerçevesi
ticarileşme sürecinin gereklerine uygun olarak genişletilmiş, tamamlanan Ar-Ge projesi
sonrasında uluslararası pazarlarda rekabet gücüne kavuşmak amacıyla yapılması gerekli
üretim ve satışa yönelik hazırlık çalışmaları destek kapsamına dahil edilmiştir. Destek süresi
azami 1 yıldır.
Teknoloji Geliştirme Projeleri Grubu [email protected].
11.1.1.3. İleri Teknoloji Projeleri Desteği(İTEP)
Vakfımızın desteklediği projelerin oluşturduğu portföyde ülkemiz için öngördüğü
değerle orantısız temsil edildiği değerlendirilen teknoloji alanlarında, böylesi projelerin
TTGV’ye ulaşması önünde engel olarak tespit edilen pazar tökezlemelerini bertaraf etmek
üzere mevcut Teknoloji Geliştirme Projeleri desteğimizden boyut ve kapsam olarak daha esnek
yapıda tasarlanacak bir destek mekanizması geliştirilmesi öngörülmüştür. Bu kapsamda;
 Tarımsal atıklardan yüksek katma değerli biyoürün üretim ve teknolojileri,
 İleri malzeme teknolojileri ve hassas üretim teknikleri,
 Yenilenebilir enerji üretim, depolama ve dağıtımına yönelik teknolojilere dair içerik ve
projenin hedefleri olarak yeni projelere örnek oluşturacak geliştirme ve uygulama projelerini
teşvik edecek pilot uygulamanın 2010 yılında işletmeye alınması hedeflenmiştir.
86 http://www.ttgv.org.tr/tr/ticarilestirme-projeleri-destegi
72
Vakfımızın desteklediği projelerin oluşturduğu portföyde ülkemiz için öngördüğü
değerle orantısız temsil edildiği değerlendirilen teknoloji alanlarında (Tarımsal atıklardan
yüksek katma değerli biyoürün üretim ve teknolojileri, İleri malzeme teknolojileri ve hassas
üretim teknikleri, Yenilenebilir enerji üretim, depolama ve dağıtımına yönelik teknolojiler)
“Teknolojik Ürün” ve “Teknolojik Proses İnovasyonu” kavramları çerçevesinde, bilgi birikimi
projeyi gerçekleştiren firmada kalmak üzere, ticari değeri olan ürünlerin elde edildiği teknoloji
geliştirme düzeyindeki Ar-Ge ve ticarileştirme faaliyetleri desteklenmektedir.
Sanayi kuruluşları ve yazılım şirketleri
Sanayi kuruluşları ve yazılım şirketlerinin Ar-Ge ve ticarileştirme faaliyetlerini
desteklemek amacıyla oluşturulan desteğin tamamı geri ödemeli olup, destek miktarı en fazla
3.000.000 ABD Doları olarak belirlenmiştir. Destek süresi azami 3 yıldır.
Teknoloji Geliştirme Projeleri Grubu [email protected].
11.1.2.Çevre Proje Destekleri
“TTGV Çevre Destekleri Programı” ile çevre teknolojileri (temiz üretim/ sürdürülebilir
üretim), enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanlarında sanayi kuruluşları tarafından
gerçekleştirilen uygulama projelerine finansman desteği sunulmaktadır. Bu kapsamda,
sanayicimizin çevre performansını artırıp üretim maliyetlerini düşüren ve dolayısıyla rekabet
gücünü artıran uygulamalar desteklenmektedir. Sanayici tarafından uygulanan bu projelerde
yerli teknolojilere öncelik verilmesi suretiyle bu tür teknolojilerin yerli olanak ve kaynaklarla
geliştirilmesinin/ üretilmesinin de dolaylı olarak teşvik edilmesi hedeflenmektedir.
TTGV Çevre Desteklerine başvuran firmaların projeleri; sağladığı çevresel kazanımlar,
finansal etkinlik, teknoloji ve yenilik düzeyi, yerli olanak ve kaynak kullanımına katkı, ağyapı
etkisi, firma kapasitesine katkısı (sürdürülebilirlik vb.) gibi kriterler göz önünde bulundurularak
değerlendirilmektedir.
Bu çerçevede bugüne kadar tekstil, gıda, seramik, plastik, demir-çelik ve elektrik üretimi
gibi farklı sektörlerden; atık geri kazanımı, su geri kazanımı, hammadde kullanım verimliliğinin
artırılması, yakma sistemi verimliliğinin artırılması, soğutma sistemi optimizasyonu, atık ısı
geri kazanımı, enerji izleme ve otomasyon sistemi, buhar sisteminin iyileştirilmesi ve süreç
optimizasyonu gibi farklı uygulamalara destek sağlanmıştır88.
11.1.2.1. Çevre Teknolojileri Desteği
Çevre Teknolojileri Desteği’nin temel amacı, eko-verimlilik (temiz üretim/ sürdürülebilir
üretim) anlayışı çerçevesinde üretim süreçlerinde asgari enerji, su, hammadde tüketimi ve atık
üretimi için üretim süreçlerinde teknolojik yenilik içeren, sanayide uygulanabilir ve ekonomik
değeri olan temiz üretim teknolojilerinin uygulanmasına yönelik uygulama projelerinin teşvik
edilmesi ve desteklenmesidir.
• Olası Proje Konuları Nelerdir?
 Atıkların kaynağında azaltılması / üretime döndürülmesi (atık geri dönüşümü ve geri
kazanımı),
87 http://www.ttgv.org.tr/tr/ileri-teknoloji-projeleri-destegi
88 http://www.ttgv.org.tr/tr/cevre-proje-destekleri
73
 Su tüketiminin / atıksu oluşumunun kaynağında azaltılması (su tasarrufu, atıksu geri
kazanımı),
 Emisyonların kaynağında azaltılması (ör: yakma prosesi optimizasyonu),
 Hammadde tüketiminin azaltılması,
 Tehlikesiz ya da tehlikelilik düzeyi daha düşük kimyasal madde kullanımına geçilmesi,
 Yağ tüketiminin / atık yağ oluşumunun azaltılması,
 Enerji üretim ve kullanımında çevre dostu teknolojiler,
 Atıklardan yeni ürün/ yakıt/ enerji üretimi (Öncelik: Organik atık – biyoürünler),
 Çevre dostu ürün üretimi,
 Endüstriyel ekoloji (simbiyoz) (Örnek: fiziksel olarak yakın iki firmanın birbirlerinin
atığını/atık ısısını kullanması),
 Karbon tutma ve depolama sistemleri.
• Öncelikler Nelerdir?
 Yerli teknoloji ve ekipman kullanımı0
 Yenilikçi ve/veya ileri teknoloji (malzeme, elektronik, yazılım, vb.) uygulamaları
Tablo 32: Çevre Teknolojileri Desteği Mekanizması
Proje Süresi:
En fazla 1,5 yıl
Destek Miktarı:
En fazla 1.000.000 ABD$
Destek Oranı:
Proje Bütçesinin en fazla %50 ’si
Geri Ödeme Süresi:
1 Yılı Geri Ödemesiz Toplam 4 Yıl (Faizsiz)
Hizmet Bedeli:
TTGV Destek miktarının %6’sı
Kaynak: http://www.ttgv.org.tr/tr/cevre-teknolojileri
Not : Diğer finans kaynaklarından hibe ve kredi alan projeler TTGV Çevre Desteklerinden
• Başvuru Süreci Nasıl İşliyor?
Başvuru sürecini öğrenmek için lütfen aşağıdaki linke tıklayın.
http://www.ttgv.org.tr/tr/cevre-proje-destekleri-basvuru
Daha detaylı bilgi için tıklayınız Çevre Proje Destekleri Kılavuzu.
İletişime Geçmek için yandaki adrese e-posta atabilirsiniz [email protected].
11.1.3.Enerji Verimliliği Desteği
Enerji Verimliliği Destek Programı, Türkiye’nin dünyada artan enerji fiyatları karşısında,
özellikle enerji yoğun sektörlerde rekabet gücünün koruması, dışa bağımlılığını azaltması ve
sera gazı salımlarının azaltılmasına katkı sağlanması ve sanayicinin ilgili faaliyetlerinin teşvik
edilmesi amacıyla oluşturulmuştur. Destek kapsamında enerji verimliliği etütleri de dahil
olmak üzere, enerji verimliliğine yönelik uygulama projelerinin uygun şartlarda desteklenmesi
amaçlanmaktadır. Bu destek programı ile aynı zamanda Enerji Verimliliği Kanunu ve Enerji
Verimliliği Yönetmeliği ile belirlenen amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesine katkı sağlanması
öngörülmektedir.
89 http://www.ttgv.org.tr/tr/cevre-teknolojileri
74
 Buhar üretim ve dağıtım sistemlerinin (buhar kapanları, boru hatları, kondensat ve blöf
sistemleri, vb.) iyileştirilmesi
 Yakma (kazanlar, fırınlar, brülörler vs.) ısıtma ve soğutma sistemlerinin iyileştirilmesi
 Fan, pompa, kompresör, vb. cihazların, sistem optimizasyonu yaklaşımı ile gözden
geçirilerek elektrik tasarrufu sağlanması
 Kullanılan üretim teknolojisinin (eritme, ergitme, tavlama, kurutma, presleme,
kalıplama, boyama, vb.) daha verimli hale getirilmesi
 Atık ısının değerlendirilmesi
 Üretim süresinin kısaltılması, sıcaklık veya basınç seviyelerinin düşürülmesi, vb.
proses ve işletme optimizasyonu
 Elektrik üretim verimliliklerinin artırılması, elektrik ve ısının birlikte üretilmesi
• Öncelikler Nelerdir?
 Yerli teknoloji ve ekipman kullanımı
Tablo 33: Enerji Verimliliği Desteği Mekanizması
Proje Süresi:
En fazla 1,5 yıl
Destek Miktarı:
100.000 – 1.000.000 ABD$
Destek Oranı:
Geri Ödeme Süresi:
Hizmet Bedeli:
Kaynak: http://www.ttgv.org.tr/tr/enerji-verimliligi
Not : Diğer finans kaynaklarından hibe ve kredi alan projeler TTGV Çevre Desteklerinden
İletişime Geçmek için yandaki adrese e-posta atabilirsiniz [email protected]
11.1.4.Yenilenebilir Enerji Desteği
Yenilenebilir Enerji Destek Programı ile rüzgâr, güneş, biyokütle, biyogaz ve jeotermal
gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretimi ile ilgili yatırım projelerinin uygun şartlarda
desteklenmesi ve sera gazı salımlarının azaltılmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır.
 Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi (şebekeye verme ve/veya sanayide
kullanma
90 http://www.ttgv.org.tr/tr/enerji-verimliligi
75
 Yenilenebilir enerji üretimi ve depolanması
 Rüzgâr santralleri
 Organik atıklardan biyogaz ve elektrik (+ısı) üretimi
 Fotovoltaik (PV) sistemler
 Jeotermal santraller
 Hibrit sistemler
 Güneşli soğutma teknolojileri; tarımsal ürünlerin ve gıda sanayi ürünlerinin saklanması
 Yeraltında ısıl enerji depolama ve yer ısısının kullanımı • Öncelikler Nelerdir?
 Yerli teknoloji ve ekipman kullanımı
 Üretilen enerjinin doğrudan sanayide kullanılması
Tablo 34: Yenilenebilir Enerji Desteği Mekanizması
Proje Süresi:
En fazla 1,5 yıl
Destek Miktarı:
En fazla 1.000.000 ABD$
Destek Oranı:
Geri Ödeme
Süresi:
Hizmet Bedeli:
Kaynak: http://www.ttgv.org.tr/tr/enerji-verimliligi
Not
: Diğer finans kaynaklarından hibe ve kredi alan projeler TTGV Çevre Desteklerinden
İletişime Geçmek için yandaki adrese e-posta atabilirsiniz [email protected]
11.1.5.Stratejik Odak Konuları Projeleri
Stratejik Odak Konuları Projeleri (STOKP), ülkemizde mevcut sanayi yapısı, teknoloji
ve insan gücü birikimi ve uluslararası rekabet üstünlüklerine ait kriterler esas alınarak, hangi
alanlarda teknolojik projeler yürütülmesinde yarar bulunduğunu veya araştırma, teknoloji
geliştirme ve inovasyon faaliyetlerinin, ülkemizde gelişip yaygınlaşması için alınması gereken
tedbirleri tespit eden projeler olarak tanımlanmıştır.
Ülkemizdeki sanayi kuruluşlarının kendi aralarında veya bir üniversite veya kamu
araştırma kurumuyla birlikte, hangi alanlarda ortak araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon
projeleri yürütebileceklerini belirlemeye yönelik yapılabilirlik çalışmaları ve rekabet öncesi
işbirliğine yönelik projeler de STOKP olarak değerlendirilir.
Bu çerçevede; yüksek katma değerli ve ihracat potansiyeli olabilecek teknolojik yada
sektörel alanların belirlenmesinde yada mevcut sektörler ve teknolojilerde daha yüksek katma
değer yaratacak ve Ar-Ge ve inovasyona dayalı rekabetçi uygulamalara temel oluşturacak
91 http://www.ttgv.org.tr/tr/yenilenebilir-enerji
76
çalışmalar, üniversite-sanayi işbirliğini geliştirecek yöntemlerin oluşturulmasına yönelik
çalışmalar, yürütülen veya geliştirilmesinde yarar görülen araştırma, teknoloji geliştirme
ve inovasyon destek faaliyetlerine yönelik etki izleme, değerlendirme ve proje geliştirme ve
benzeri faaliyetler STOKP kapsamında desteklenir.
Not : Konu hakkında bilgi almak için 0(312) 265 0272 numaralı telefonumuzdan Politika ve
Proje Geliştirme Grubu ile iletişime geçebilirsin92.
11.2 KREDİ GARANTİ FONU(KGF)
• Amaç Nedir?
KGF, küçük ve orta ölçekli işletmeler için sağladığı kefaletle bu işletmelere destek
vermekte, yatırımlarının ve işletmelerinin finansmanında banka kredisi kullanmalarını mümkün
hale getirmektedir. KGF, KOBİ’lere verdiği kefalet ve üstlendiği risk ile bu işletmelerin daha
çok banka kredisi kullanabilmelerini sağlamakta, uzun vadeli ve uygun maliyetli kredilerden
küçük işletmelerimizin de yararlanmasını mümkün hale getirmektedir. Bu sayede girişimcilik
teşvik edilmekte, KOBİ’ler lehine ek bir kredilendirme yaratılarak ekonomik büyüme ve
kalkınmaya katkı sağlanmaktadır. KGF kefaletlerinde genç ve kadın girişimciliğin geliştirilmesi
temel amaçtır. Yenilikçi yatırımların gerçekleştirilmesi, ileri teknoloji içeren küçük girişimler,
ihracatın desteklenmesi, istihdam artışı sağlayacak yatırımlar ve bölgesel kalkınma amaçlı
yatırımlar KGF kefaletlerinde öncelikli olarak değerlendirilen konulardır93.
Başarı vadeden genç ve yaratıcı girişimcilerle, küçük ve orta ölçekli işletmelerin büyüme
ve gelişmelerine destek veren KGF, iyi iş fikirlerinin önündeki teminat yetersizliği engelini
ortadan kaldırmaktadır.
Banka kredisi olanaklarına büyük işletmeler kadar kolay ulaşamayan küçük işletmelerin
bu teminat problemi, KGF kefaleti ile giderilmekte, bu sayede KOBİ’lerin de banka kredileri
kullanma imkânı doğmaktadır. Çalışan sayısı 250’den az olan işletmeler KOBİ olarak kabul
edilmekte olup, imalat sanayi yanında hizmetler ve madencilik sektöründeki girişimcilerin de
talepleri karşılanmaktadır.
Türkiye’nin bütün yörelerindeki KOBİ’ler, esnaf ve sanatkârlar, tarımsal işletmeler ve
çiftçiler, kadın ve genç girişimciler KGF kefaleti için başvurabilirler94.
• Nasıl Başvurulur?
KGF teminatından yararlanabilmek için; bankanıza, KGF kefaletinden yararlanmak
istediğinizi bildirmeniz ve dosyanızın KGF’na gönderilmesine muvafakat etmeniz yeterli. Banka
tarafından kredi başvurunuz uygun bulunduğu takdirde bize iletilen kefalet talebiniz yaklaşık 2
hafta içerisinde sonuçlandırılmaktadır95.
92 http://www.ttgv.org.tr/tr/stratejik-odak-konulari-projeleri
93 http://www.kgf.com.tr/2amac.htm
94 http://www.kgf.com.tr/3kimleryararlnblr.htm
95 http://www.kgf.com.tr/3nasilbasvurulur.htm
77
Şekil 5: Kredi Garanti Fonu Başvurusu, Kabulü ve Kredi Kullanımı Süreci
Kaynak: http://www.kgf.com.tr/3nasilbasvurulur.htm
• Kefaletin Maliyeti Nedir?
Kefalet talebinde bulunan firmaların değerlendirmeye alınabilmesi için, maktu bir
inceleme ücreti alınır.
Talebin uygun bulunması ve kredinin KGF’nin kefaleti ile kullanılması durumunda da,
kredi vadesi boyunca her yıl peşin olarak, kefalet bakiyesi üzerinden, kefaletin nakdi, gayrinakdi veya diğer özelliğine göre, yıllık %1 ile %2 arasında değişen oranlarda komisyon alınır96.
• Kefalet Limiti Ne Kadardır?
Bir KOBİ için kefalet üst limiti 1.000.000.- TL, bu KOBİ’nin doğrudan ya da dolaylı olarak
risk grubu oluşturduğu işletmeler için ise kefalet üst limiti 1.500.000.-TL’dir97.
• Değerlendirme Kıstasları Nelerdir?
 KGF kefaletinden yararlanabilmenin ilk koşulu; başvuran tarafın KOBİ, esnaf ve
sanatkâr, tarımsal işletme, çiftçi; kadın ve genç girişimci olmasıdır.
 KGF kefaletinin kullanılacağı proje, “karlı”, “gerçekleştirilebilir” ve “yapılabilir”
olmalıdır.
 Projeyi yürütecek yönetim kadrosu proje becerisi ve mesleki deneyime sahip olmalıdır.
 Proje istihdam artışı sağlamalı ve istihdamı korumalıdır.
 Proje “kabul edilebilir” risklere sahip olmalıdır.Proje, çevreye karşı duyarlı ve saygılı
olmalıdır98.
• Hangi Tür Kredilere Kefalet Verilir?
İşletme ihtiyacına dönük her türlü kredi için kefalet verilmekte olup, kredi türü
konusunda bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu uzun vadeli bir yatırım kredisi olabileceği gibi,
borçlu cari hesap şeklinde nakdi bir kredi ya da akreditif ve teminat mektubu gibi gayri nakdi
bir kredi de olabilir.
 Yeni İş Kurma,
 Mevcut Tesisin Genişletilmesi,
 Hammadde Temini,
96 http://www.kgf.com.tr/3kefaletmaliyeti.htm
97 http://www.kgf.com.tr/3kefaletlimiti.htm
98 http://www.kgf.com.tr/3degerkistas.htm
78
 Yeni Teknoloji Kullanımı,
 Yeni İş Yerine Taşınma,
 Nakit Sıkıntısını Giderme,
 İhracatın Finansmanı,
 İthalatın Finansmanı,
 Teminat Mektubu Amaçlı Krediler,
 Finansal Kiralama,
 KOBİ’lerin Kullandığı Diğer Nakdi ve Gayri Nakdi Krediler99.
• KGF Riskin Ne Kadarını Üstlenir?
Riskin paylaşımı ilkesine göre çalışan Kredi Garanti Fonu, kredinin en çok % 80’ine
kadar kefalet vermektedir100.
11.3 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKÂRLAR KREDİ VE KEFALET KOOPERATİFLERİ
MERKEZ BİRLİĞİ(TESKOMB)’NİN SUNDUĞU KREDİ VE KEFALET İMKÂNLARI
11.3.1 TESKOMB Kredi – Kefalet Sisteminin İşleyişi
Ülkemizde, esnaf ve sanatkârları desteklemek amacıyla;
 Devlet tarafından tahsis edilen kaynakların kullandırılması için T.Halk Bankası
görevlendirilmiştir.  Bu uygulamada kooperatif, ortağı olan esnaf ve sanatkâra sadece bankaya karşı kefalet
vermektedir.  Esnaf ve sanatkârlara kullandırılan kredilerin faizleri ile ticari kredi faizleri arasındaki
fark devlet tarafından karşılanmaktadır.
• Ortaklık Şartları Nelerdir?
 Esnaf ve sanatkâr olmak,
 Esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı bulunmak,
 İş veya ikamet yeri kooperatifin çalışma bölgesi içinde bulunmak,
 Aynı zamanda başka bir Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ortağı
olmamak.
• Ortaklığa Giriş Şartları Taşıyanlar Ne Yapmalıdır?
 Yazılı olarak kooperatife müracaat ederler.  Müracaat sahibinin durumu Yönetim Kurulu tarafından araştırılır.  Kabul veya ret kararı 15 gün içerisinde ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
• Kooperatif, Kredi Talebi ile İlgili Olarak Ne Yapar?
 Ortağın ekonomik ve mali durumunu araştırır, istihbarat raporu veya bülteni düzenler
ve kefalet haddini tespit eder,  Kredi teklifini T. Halk Bankasına iletir.  İletilen teklif T. Halk Bankasınca incelenir ve banka tarafından tekrar istihbarat yapılır.  İstihbarat olumlu sonuçlandığı takdirde ortak kredilendirilir.
99 http://www.kgf.com.tr/3hangitur.htm
100 http://www.kgf.com.tr/3riskinnekadari.htm
79
Şekil 6: TESKOMB Kredi Başvurusu ve Sonuçlandırılması İçin Takip Edilen İşleyiş Şeması
Kaynak: http://www.kgf.com.tr/3nasilbasvurulur.htm
11.3.2TESKOMB’ un Sunduğu Kredi Çeşitleri
11.3.2.1 İşletme Kredisi
• Krediden Yararlanabilecekler Kimlerdir?
Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerine ortak olan esnaf ve sanatkârlar
yararlanabilir.
• Kredinin Kullandırılışı Nasıldır?
Esnaf-Sanatkârların hammadde ve döner sermaye ihtiyaçlarının karşılanması inin
kullandırılır.
• Kredi Teminatı Nedir?
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehini.
• Kredi Limiti Ne Kadardır?
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
• Kredi Vadesi Ne Kadardır?
1-4 yıl
• Kredi Faiz Oranı Ne Kadardır?
Vadesi 1 Yıllık Kredilerde %5, Vadesi 1 Yılı Aşan Kredilerde % 6’dır101.
11.3.2.2 Şoför Esnafının Ticari Taşıt Alımına Yönelik Kredilendirilmesi
Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerine ortak olan Şoför esnafı
yararlanabilir.
101 http://www.teskomb.org.tr/index.asp?p=35&k=1
80
Belirtilen bir hatta ya da bölgede servis aracı, nakliye, taşımacılık v.b. Konularda
faaliyet gösteren şoför esnaflarının gerek herhangi bir kurum önderliğinde yürütülen projeler
kapsamında gerekse bir projeye bağlı olmaksızın münferit olarak otobüs, kamyon, minibüs,
kamyonet, çekici, otomobil v.b. ticari taşıt ile plaka/hat alımına yönelik ihtiyaçların karşılanması
amacıyla kullandırılacak bir kredi olup;
 Sıfır km ticari araç alımlarında, azami aracın KDV dâhil fatura bedeli,
 2. el ticari araç alımlarında ise kasko bedelinin azami % 70’i kredilendirilecektir (2.
el ticari araç alımlarında Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’nce yayımlanan son
Motorlu Kara Taşıt Araçları değer listesinde ( http://www.gib.gov.tr) belirtilen tutarın azami
%70’i dikkate alınacaktır.).
 Ticari taşıt (0 km veya 2. el) alımları için maksimum 60 ay vade uygulanacaktır.
 Kredi kapsamında belirtilen koşullar çerçevesinde azami 60 ay vade sınırlamasının yanı
sıra;
 Aracın yaşı + kredi kullandırma vadesi 10 yılı geçmeyecektir.
 Aracın yaşının belirlenmesine yönelik hesaplamada, aracın modeli ve cari yıl dikkate
alınacaktır. Örneğin; 2006 model bir aracın 2010 yılında kredilendirilmesi halinde aracın yaşı 5
olarak tespit edilecektir.
 Aracın satın alınıp kullanılmaya başlanmasından sonraki kredi talepleri değerlendirmeye
alınmayacaktır. Ancak ortak, kooperatife kredi talebinde bulunmasından sonra aracı satın
almış ise talep değerlendirmeye alınabilecektir.
Aracın satın alınıp kullanılmaya başlanmasından sonraki kredi talepleri
değerlendirmeye alınmayacaktır. Ancak ortak, kooperatife kredi talebinde bulunmasından
sonra aracı satın almış ise talep değerlendirmeye alınabilecektir.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehini yanı sıra ilave olarak
diğer nakdi ve gayri nakdi teminatlar.
250.000 TL
60 Ay
1 yıl vade %5, daha uzun vadeli krediler %6102.
11.3.3 Esnaf ve Sanatkârların İşyeri Alımına Yönelik Kredilendirilmesi
yararlanabilir.
Esnaf ve sanatkârların daha uygun, modern ve organize koşullarda faaliyet
göstermeleri amacıyla veya imar planı değişikliği gibi sebeplerle belediye, özel idare kurumları
ve benzeri sivil toplum örgütlerinin önderliğinde yürütülen çalışmalarla/projelerle esnaf ve
sanatkârların toplu işyeri veya münferit alımına yönelik olarak Kooperatiflerimiz kefaletiyle
(kefalet veremeyen kooperatiflerin bulunduğu yerlerde doğrudan) kullandırılacak bir kredi
olup,
81
 İş yerinin satın alınmasından sonraki kredi talepleri değerlendirmeye alınmayacaktır.
Ancak ortak, kooperatife kredi talebinde bulunmasından sonra işyerini satın almış ise talep
değerlendirmeye alınabilecektir.
 Kredinin üst limiti kredi talep edenin kredi değ erliliği ile ipotek alınacak taşınmazın
ekspertiz değeri dikkate alınarak belirlenecektir.
 Tahsis edilecek kredi üst limiti, satı n alınan / alınacak işyerinin ekspertiz değerinin
%75’ini geçmeyecektir.
 Kredi kullandırmalarında maksimum 60 ay vade uygulanacaktır.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehini yanı sıra ilave olarak
250.000 TL
60 Ay
1 yıl vade %5, daha uzun vadeli krediler %6.103
11.3.4Esnaf ve Sanatkârların Son Teknoloji Makine/Ekipman ve Demirbaş Alımları
ile İşyeri Modernizasyonuna Yönelik Kredilendirilmesi
yararlanabilir.
Esnaf ve sanatkarların işletmeleri için ihtiyaç duydukları son teknoloji yeni makine/
ekipman ve demirbaş alımları ve işyeri modernizasyonuna yönelik Kooperatiflerimiz kefaletiyle
(kefalet veremeyen kooperatiflerin bulunduğu yerlerde doğrudan) kullandırılacak bir kredi
olup,
 Makine ekipman ve demirbaşların satın alınmasından sonraki kredi talepleri
değerlendirmeye alınmayacaktır. Ancak ortak, kooperatife kredi talebinde bulunmasından
sonra makine ekipman ve demirbaşları satın almış ise talep değerlendirmeye alınabilecektir.
 Kredinin üst limiti kredi talep edenin kredi değerliliği ile satın alınacak makine/ekipman
ve demirbaşın fatura bedelini geçmeyecektir.
 Kredi kullandırımlarında maksimum 60 ay vade uygulanacaktır.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehni yanı sıra ilave olarak
250.000 TL
60 Ay
82
1 yıl vade %5, daha uzun vadeli krediler %6104
11.3.5Aylık Eşit Taksitli İşletme Kredisi
yararlanabilir.
Esnaf-Sanatkârların hammadde ve döner sermaye ihtiyaçlarının karşılanması için
kullandırılır.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehni.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
12-24 ay
Vadesi 1 Yıllık Kredilerde %5, Vadesi 1 Yılı Aşan Kredilerde % 6105
11.3.6Tesis Kredisi
yararlanabilir.
Esnaf-Sanatkârların işletmeleri için ihtiyaç duydukları yeni makina, araç ve gereç
alımları için kullandırılır.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehni ve sigorta
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
2-5 Yıl
% 6106
11.3.7İstihdamı Destekleme Kredisi
83
yararlanabilir.
Esnaf ve Sanatkârların mal ve hizmet üretimini artırmaları ve özellikle yeni
istihdam olanağı yaratmaları suretiyle ülke ekonomisine katkıda bulunabilmeleri için
işyerlerinde kullanacakları yeni makine, araç-gereçlerin temini amacıyla kullandırılır. Ancak
kullanılabilirliği teknik elemanlarımızca belirlenen eski model makine, araç ve gereçlerin
satın alınması için de kullandırılabilir.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehni ve sigorta.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
1 yıl ödemesiz, 3 yıl
% 6107
11.3.8Kooperatif İhracat-Tesis Kredisi
Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerine ortak olan sanatkârlar
yararlanabilir.
İmalat sektörü içinde faaliyet sürdüren direkt veya dolaylı olarak ihracata çalışan
sanatkârlarımızın ihraç ettiği yâda edeceği malın üretimi için ihtiyaç duyacağı ve teknoloji
içeren makine teçhizat alımını teminen tesis kredisi şeklinde otorize olarak kullandırılır.
Kooperatif kefaletinin yanı sıra 2 şahıs kefaleti ve sigorta.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
1.yılı faiz ve anapara ödemesiz 4 yıl
% 6108
11.3.9Iskonto Kredisi
Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerine ortak olan esnaf ve sanatkarlar
yararlanabilir.
Kısa süreli işletme giderlerinin finansmanı amacıyla; emre muharrer senetlerin
iskontosu şeklinde kullandırılır.
84
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek, ticari işletme rehni.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
1-3 Ay
11.3.10 Şoför Taşıt Edindirme Kredisi
Üzerine kayıtlı herhangi bir taşıtı olmayan ve geçimini sağlayacak geliri bulunmayan
şoför esnafı yararlanabilir.
Kredi yeni model kullanılmamış taşıt alınması için tahsis edilir. Ancak, cari yıla
göre otomobil, kamyonet ve minibüslerde 3, kamyon ve otobüslerde ise 5 yaşına kadar taşıt
alımlarında da kredi kullandırılabilir.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, rehin, Bankamız lehine kasko sigortası.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
2-5 yıl.
% 6110
11.3.11 Şoför Esnafına Taşıt Onarım Kredisi
Geçimini şoförlük veya nakliyecilikle sağlayan ve ticari amaçla kullanmak üzere tek
taşıta sahip olan şoför ve nakliyeciler yararlanabilir.
Taşıtların bakım-onarımı ile lastik veya yedek parça alımı gibi ihtiyaçlarını karşılamak
üzere iskonto veya işletme kredisi şeklinde kullandırılır.
Kooperatif kefaleti ve şahıs kefaleti, ipotek.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
85
İşletme Kredilerinde: 1-4 yıl, İskonto Kredilerinde: 1-3 Ay.
11.3.12 Servis Aracı Kamyonet Yenileme Kredisi
Okul ve Personel Servis araçları ile şehir içi yük taşımacılığında kullanılan kamyonetlerin
10 yıl ve daha eski modellerinin yenilenmesini teminen Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet
Kooperatiflerine ortak olan şoför esnafı yararlanabilir.
Kredi 10 yıl ve daha eski model servis araçları ile kamyonetlerin yenilenmesi amacıyla,
fatura karşılığı satıcı firmaya ödeme şeklinde otorize olarak kullandırılır.
Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi kefaletinin yanı sıra 2 şahıs kefaleti,
kasko sigortası ile taşıt rehini tesis edilecektir.
100.000 TL (100.000-75.000-50.000-35.000 TL)
3 yıl
%6
• Öz kaynak Katkısı Ne Kadar Olacaktır?
En az % 8 oranında öz kaynak katkısı aranacaktır112.
11.4 TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ’NİN SUNDUĞU ÜRETİME
YÖNELİK KREDİ İMKÂNLARI
Tarım Kredi Kooperatifleri 145 yıllık bir geçmişe sahip yaygın şube ağı ve kooperatifçilik
alanında yetişmiş nitelikli personeliyle tarımsal üretim yapan ve Kooperatiflerimize üye olan
üreticilerimizin ekonomik menfaatlerini korumak ve özellikle meslek ve geçimleriyle ilgili
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ortaklarımıza Kısa ve orta vadeli kredileri kullandırmaktadır.
11.4.1 Kısa Vadeli İşletme Kredileri
Kısa vadeli İşletme Kredileri, ortakların tarımsal işletmesinin tohumluk, fide, fidan,
kimyevi gübre, zirai mücadele ilacı, karma hayvan yemi, akaryakıt gibi girdilerin temini ve
nakit ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile bir yıl vade ile verilen kredidir.
86
11.4.2İşletme (Çevirme) Kredileri
İşletme Kredileri, ortağın yıllık devamlı üretim giderlerini karşılamak ve işletme
sermayesinin eksik unsurlarını tamamlamak amacıyla o yılın ürün bedelinden ödenmek üzere
en çok bir yıl vade ile açılmakta ve nakit olarak kullandırılmaktadır.
11.4.3Tohumluk Kredileri
Tohumluk kredileri bir dekardan elde edilecek ürün verimini artırmak amacıyla
ortaklara ayni olarak hububat, patates gibi ürünler için kullandırılan en çok 1 yıl vadeli kredidir.
11.4.4Kimyevi Gübre Kredileri
Bir dekardan elde edilecek ürün verimini artırmak amacıyla en çok bir yıl vadeli ve ayni
olarak kullandırılır.
11.4.5Hayvancılık İşletme Kredileri
Tarımsal bir işletmesi olan veya arazisi olmadığı halde doğrudan doğruya besicilik
dâhil hayvancılıkla uğraşan ortaklara hayvanların cinsi ve sayısı göz önüne tutularak verilen
kredilerdir. Hayvancılık kredileri büyük ve küçükbaş hayvancılık, arıcılık, kümes hayvancılığı
v.b.kapsamaktadır.
11.4.6Tarımsal İlaç Kredileri
Zirai mücadele için açılan ilaç kredileri ile ürün cinsi ve ekim sahası göz önüne
tutularak ortakların her türlü haşere, zararlı ile mücadele etmesini sağlamak üzere ayni
olarak kullandırılan kredilerdir.
11.4.7Akaryakıt Kredisi
Ortaklarımızın ihtiyaç duydukları motorin ve madeni yağ ihtiyaçları ayni olarak
karşılanmaktadır.
11.4.8Orta Vadeli Yatırım Kredileri
Donatma Kredileri; tarımsal işletmenin canlı ve cansız demirbaş unsurlarını oluşturan
her nevi tarımsal araç, meyve fidanı ile irat hayvanlarının sağlanması amacıyla en çok 3 yıla
kadar vade ile açılan ayni olarak kullandırılan kredilerdir.
11.4.9Tarımsal Araç-Gereç Kredileri
İşletmenin faaliyetini sürdürmesinde ihtiyaç duyulan her çeşit tarımsal araç-gereç,
tarımsal araç lastikleri, sergi ve örtü malzemesi vb. diğer girdilerin kooperatifçe sağlanarak
ortaklara en çok 3 yıla kadar vadeli kullandırılan ayni kredilerdir.
11.4.10 Hayvancılık Donatma Kredileri
Ortağın ihtiyacı olan kültür ırkı büyükbaş ve küçükbaş irat hayvanı, arı kovanı ve
kolonisi, su ürünleri ekipmanları, ipekböcekçiliği ve kümes hayvancılığında kullanılan donatma
malzemelerinin kooperatiflerce sağlanarak ortaklara en çok 3 yıla kadar vadeli kullandırılan
ayni kredilerdir.
11.4.11 Kredi Limitleri
 Genel Şahıs Haddi 20.000.-TL (Kooperatiflerimiz yetkisinde azami kullandırabilecekleri
kredi miktarı),
87
 Özel Şahıs Haddi 100.000.-TL(Bölge Birliğinin onayı ile Genel Şahıs haddinin azami 3
katına kadar)
 Sözleşmeli Üretim şahıs haddi 100.000.-TL(Ortakla sözleşme yapmak şartıyla Bölge
Birliği onayıyla Genel Şahıs haddinin 3 katına kadar)
Özel Şahıs ve Sözleşmeli Üretim haddinin üzerinde kredi talebinde bulunan ortaklarımızın
kredi durumları Bölge Birliğinin teklifi üzerine Merkez Birliğince değerlendirilmektedir.
11.4.11.1 Ortaklardan İstenen Teminatlar
Kredinin; ödeme gücü bulunan en az iki ortağın müşterek borçlu ve müteselsil kefaleti
ile kullandırılması esastır. 10.000 TL nin üzerinde kredi tespit edilen ortaklar ile kendilerinden
maddi teminat alınmasına lüzum görülen ortaklar için müşterek borçlu ve kefillik müessesesi
yanında taşınmaz mal ipoteği ve/veya araç/traktör rehini alınır.
11.4.12 Kredi Faiz Oranları
Tarımsal Kredi cari faiz oranı % 13 olmakla birlikte 2010/6 ve 2010/745 sayılı BKK
kapsamında kullandırılan kredilerimizin faiz oranları aşağıdaki şekildedir.
11.4.12.1 % 0 Faizli Krediler
Tablo 35: %0 Faizli Kredi Verilecek Faaliyetler
Kredi Verilecek Faaliyet
Tarla İçi Modern Basınçlı Sulama Sistemleri (Damla Sulama, Yağmurlama Sulama) (yatırım)
% 0 Süt sığırcılığı (yatırım)
%0
Damızlık etçi sığır yetiştiriciliği(yatırım)(sığır-manda)
%0
Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği(yatırım)(sığır-manda)
%0
Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği(yatırım)(koyun-keçi)
%0
Büyükbaş hayvan besiciliği(işletme)
%0
Kaynak: http://www.tarimkredi.org.tr/goster.php?tablo=menu&id=38
11.4.12.2 % 60 İndirimli(% 5,2) Faizli Krediler
Tablo 36: %60 İndirimli(% 5,2) Faizli Kredi Verilecek Faaliyetler
İyi tarım uygulama kredisi(işletme-yatırım) % 5,2
Organik Tarım(işletme-yatırım)
% 5,2
Süt sığırcılığı(işletme) % 5,2
Damızlık düve yetiştiriciliği(işletme-yatırım) % 5,2
Diğer sulama sistemleri(derin kuyu açılması ve benzeri)(yatırım) % 5,2
88
11.4.12.3 % 50 İndirimli(% 6,5) Faizli Krediler
Tablo 37: %50 İndirimli(% 6,5) Faizli Kredi Verilecek Faaliyetler
Sertifikalı tohum, fide, fidan yurt içi üretimi/kullanımı(İ-Y)
: % 6,5
Standart fidan yurt içi üretimi/kullanımı (İ.Y)
: % 6,5
Damızlık etçi sığır yetiştiriciliği (işletme)(sığır-manda)
: % 6,5
Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği (işletme)(sığır-manda)
: % 6,5
Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği (işletme)(koyun-keçi)
: % 6,5
Büyükbaş hayvan besiciliği (yatırım)
: % 6,5
Küçükbaş hayvan besiciliği (işletme-yatırım)
: % 6,5
Arıcılık (İşletme-yatırım)
: % 6,5
Yumurta tavukçuluğu (işletme-yatırım)
: % 6,5
Et tavukçuluğu (işletme-yatırım)
: % 6,5
Su ürünleri yetiştiriciliği (işletme-yatırım)
: % 6,5
Kontrollü örtü altı yetiştiriciliği (işletme-yatırım)
: % 6,5
Tarımsal Mekanizasyon (yatırım)(Traktör ve biçerdöver hariç) : % 6,5
11.4.12.4 % 25 İndirimli (% 9,75) Faizli Krediler
Bunlar dışında kalan faaliyet alanlarında yapılacak diğer yatırım ve işletme kredileri için
ise; % 9,75 oranında Faizli Krediler verilmektedir113.
Daha detaylı bilgi için aşağıdaki tablodaki bağlı olduğunuz Tarım Kredi Kooperatifi ile
bağlantıya geçiniz.
http://kooperatif.tarimkredi.org.tr/temsilciler.php?il=47
11.5 BANKA KREDİLERİ
11.5.1Türkiye’ye Kredi Veren Yurtdışı Fon Kuruluşları
11.5.2Avrupa Yatırım Bankası (Türkiye’deki Çalıştığı Bankalar)
11.5.2.1 Halkbank
Krediden imalat ve tarıma dayalı sanayi ile döviz kazancı olan turizm sektöründe faaliyet
gösteren işletmeler yararlanabilir. Yatırım ve/veya işletme sermayesi ihtiyacının finansmanı
amacıyla ihracat taahhüdüne bağlı olmaksızın kullandırılır.
113 http://www.tarimkredi.org.tr/goster.php?tablo=menu&id=38
89
• Kredinin Vadesi Ne Kadardır?
 Yatırım kredilerinde 6 yıl
 İşletme kredilerinde 4 yıl
Her iki kredi için de azami 1 yıl ödemesiz dönem imkanı bulunmaktadır.
• Kredinin Üst Limiti Ne Kadardır?
1.000.000€
• Diğer Şartlar Nelerdir?
Yatırım kredilerinde %50 özkaynak katkı payı aranmakta olup; işletme kredisi katkı payı
aranmaksızın kullandırılmaktadır.
 2 yıl vadeli işletme kredisinde üst limit 500.000 EURO’dur.
 4 yıl vadeli işletme ve 6 yıl vadeli yatırım kredilerinde üst limit 1.000.000 EURO’dur114.
11.5.2.2 Vakıfbank
 Kobi niteliğindeki firmaların özkaynağının % 25’inden az kısmı başka bir firmaya ait ise
veya Özkaynağının % 25’inden daha fazlası başka bir firmaya ait ise, grup çalışan sayısının 500
kişiden az olması,
 Özkaynağının %25’i ya da daha fazlası bir kamu kuruluşuna ait ise (genellikle bir
belediyeye ait ise) bu kamu kuruluşunun yıllık bütçesinin 10 milyon Euro’dan az olması ve
yerleşik nüfus sayısının 5000 kişiden az olması
• Kredinin Alt ve Üst Limitleri Ne Kadardır?
 20.000.-EURO (veya muadili USD) - 12.500.000.-EURO (veya muadili USD)
 2 yıl ödemesiz toplam 7 yıl.
• Faiz Oranı Ne Kadardır?  Krediye vadesi boyunca ödemesiz dönemde başlamak üzere AYB tarafından bildirilecek
dönem ve periyotlarda (3 ve ya 6’şar ayda bir gibi) EURIBOR+Marj ve ya LIBOR+Marj oranında
faiz uygulanacaktır.
• Sektörel Kısıtlamalar Ve Çevre Mevzuatına Uyum Ne Şekildedir?
 Sanayi(Sınırlanmış sektörler);
– Sentetik kumaşların imali
– Motorlu taşıtların imali
– Gemilerin inşası ve onarımı
– Uçak ve uzay gemisi imalatı
– Çelik sanayi
– Yatırımlar çelik sektörüyle ilgiliyse tahsisat talebi AYB tarafından Kabul edilebilecek
114 http://www.halkbank.com.tr/channels/1.asp?id=953
90
şekilde ayrıntılı bir dosya ile birlikte gönderilecektir(Normal alarak ve uygun olarak,
Borçlunun kendi değerlendirme raporunun tamamı).
 Tarım(Sınırlanmış sektörler);
– İnsan tüketimi için balık işleme
– Piyasaya yönelik işleme tesisleriyle doğrudan bağlantılı olanlar hariç domuz, inek,
koyun ve kümes hayvanları için kesim tesisleri
– Fermente edilmiş materyalden etil alkol üretimi
– Sofra şarabı üretimi için üzümlerin toplanması ve işlenmesi; üzüm üretimi ayarlanış
olmalı veya olmamalı
– Şarap zenginleştirme, şarap damıtma ekipmanı
– Domates, şeftali, kayısı ve narenciye işleme
– Zeytinyağı imalathaneleri
– Artık zeytinyağının çıkarılması veya arıtılması
– Nişasta türevi ürünler dâhil patates nişastası üretimi
– Şeker, izo-glukoz ve tüm diğer doğal tatlandırıcıların üretimi ve işlenmesi
– İnek sütünün işlenmesi ve yağ, kesilmiş süt tozu, süt tozu, yayık yağı, laktoz, kazein,
kazeinat, üretimi, sıvı sütün uzun ömürlü hale getirilmesi için ısıya tutma (örneğin
UHT, süt tozu, teksif edilmiş süt) ve EAGGF (Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti
Fonu) Garanti Harcamalarını ilgilendiren diğer süt ürünleri (örneğin işlenmiş peynir)
– Evcil hayvanlar dışında hayvan yemi hazırlama ve üretimi
– Deniz balıkları115
11.5.2.3 Türkiye Kalkınma Bankası
KOBİ’lerin yapacakları yatırımların yurt içi ve yurt dışı harcamalarının finansmanıdır.
Yatırım tutarı 25.000.000 EURO’yu aşmayan ve çalışan sayısı 500 kişiden az olan sanayi
ve turizm sektöründe hizmet veren KOBİ’ler ile firma büyüklüğüne bakılmaksızın çevre koruma,
sağlık, eğitim, enerji verimliliği ve bilgi temelinde ekonomik gelişim gösteren sektörlerde
faaliyette bulunan yatırımcılar yararlanabilir.
• Kredinin Üst Limiti Ne Kadardır?
En fazla 12.500.000.-EURO’dur
• Kredilendirme Oranı Nedir?
Değerlendirme sonucu belirlenecek orandır.
Değerlendirme sonucunda belirlenmektedir116.
11.5.2.3.1 Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası
Özel sektöre ait imalat sanayi, tarıma dayalı sanayi, turizm ve hizmetler sektöründe faaliyet
gösteren firmalar, yatırım projelerine finansman sağlamak için krediden yararlanabilirler.
115 http://www.vakifbank.com.tr/avrupa-konseyi-kalkinma-bankasi-kaynakli-krediler.aspx
116 http://www.kalkinma.com.tr/avrupa-yatirim-bankasi-kaynakli-yatirim-kredisi.aspx
91
Projenin verimliliğine göre belirlenmektedir. TSKB tarafından AYB kaynaklarından
sağlanan fonlara aracılık etmek için kullandırılan kredilerin kriterleri kaynak yapısına göre
farklılık göstermektedir117.
11.5.2.4 Fransız Kalkınma Ajansı
İmalat, tarıma dayalı sanayi, turizm, eğitim, sağlık, çevre koruma, yenilenebilir
enerji (hidroelektrik, jeotermal, rüzgâr, enerji, biyoenerji vb.), bilgi ve iletişim teknolojileri
ve bu sektörlere doğrudan hizmet veren sektörlerde faaliyet gösteren, yıllık net satış tutarı
25.000.000 EURO’yu aşmayan, çalıştırdığı işçi sayısı 250’den fazla olmayan firmalar bu krediden
yararlanabilecektir.
100.000 EURO - 2.000.000 EURO Kredi, tek başına yatırım/işletme veya hem yatırım hem
işletme kredisi şeklinde birlikte kullanılabilir. Yatırım kredilerinde yatırım tutarının azami %75’i
yabancı kaynaklar ile asgari %25’i öz kaynaklar ile finanse edilecektir.
 İşletme kredilerinde 1 yıl ödemesiz dönemli, asgari 3 yıl azami 4 yıl vade,
 Yatırım Kredilerinde ise 2 yıl ödemesiz dönemli, asgari 5 yıl azami 7 yıl vade.
NOT : Kredilendirilemeyecek iller kredi programı kapsamında gelişmiş iller olarak nitelenen;
Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Tekirdağ ve Kocaeli illerinde faaliyet gösteren firmaların
talepleri, kaynağın ilk kullandırım sürecinde krediye konu olmayacaktır. Bankamıza sağlanan
vade içerisinde anapara geri dönüşlerinden yapılacak ikincil kullandırımlarda, anılan illerde
faaliyet gösteren firmalar da krediden yararlanabilecektir118.
11.5.2.5 Dünya Bankası (Türkiye’deki Çalıştığı Bankalar)
11.5.2.5.1Halkbank
 Özel sektörde faaliyet gösteren,
 Dünya Bankası’nın yasaklı sektör listesinde yer almayan,
 Döviz kredisini ödeyebilecek performansa sahip olduğu tespit edilen, (imalatçı, ihracat
yapan imalatçı ve döviz kazancı olan veya olabilecek),
 Yapacağı yatırım ekonomik - mali ve teknik yönden uygulanabilir bulunan,
 Yatırım harcamalarının finansmanında asgari %25 öz kaynak katkısı sağlayan
firmalara harcama belgesi karşılığı kullandırılacaktır.
Kredi ile imalat sanayi, tarıma dayalı sanayi, turizm, eğitim, sağlık, çevre koruma,
yenilenebilir enerji (hidroelektrik, jeotermal, rüzgâr, güneşli, biyo enerji vb.), bilgi ve iletişim
teknolojileri sektörleri ile bu sektörlere doğrudan hizmet veren sektörlerde faaliyet gösteren
firmalar finanse edilmektedir. • Kredinin Alt ve Üst Limitleri Ne Kadardır?
250.000 EURO - 2.500.000 EUROFirmaların yeni veya tevsii proje yatırım tutarlarının
117 http://www.tskb.com.tr/kredilendirme_proje_finansman/detail.aspx?SectionID=2tw%2fpNP7qXXWFU3263O55w%3d%3d&ContentId=cKEuUJY2Eg8%2bKgPaFbRfrg%3d%3d
92
(işletme sermayesi ihtiyacı dahil) asgari %25’inin öz kaynaklar ile finanse edilmesi
gerekmektedir.
• Faiz Oranları Ne Kadardır? Taksit ve faiz ödeme devreleri 15 Mart - 15 Eylül olarak belirlenmiştir. Kredinin faizi
6 aylık EURO LIBOR + Dünya Bankası Spreadi (% 0,11) + Bankamız faiz marjıdır. Ayrıca kredi
tutarı üzerinden kredi kullandırımı aşamasında bir defaya mahsus % 0,1 (binde bir) oranında
Hazine Garanti Ücreti alınır119.
11.5.3Banka Kaynaklı Krediler (Banka Kaynaklı Orta ve Uzun Vadeli Krediler )
11.5.3.1 Türkiye Kalkınma Bankası
Hazine Müsteşarlığı Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğünce teşvik edilebilir konular
ve Bankamız yıllık iş programlarında belirlenen alanlarda yatırım yapan yatırımcıların sabit
yatırım tutarı harcamalarının finansmanıdır. • Kimler Yararlanabilir?
Sanayi, turizm, eğitim, sağlık, sektörlerinde faaliyette bulunan yatırımcılar yararlanabilir. • Kredinin Limiti Ne Kadardır?
Projenin verimliliği esas alınarak belirlenecektir.
• Kredilendirme Oranı Nedir?
Değerlendirme sonucu belirlenecek orandır.
Projenin özelliklerine120
11.5.3.2 Vakıfbank New York
• Başvuru Şartları Nelerdir? Kredi talebi minimum 250.000.-USD olacaktır
1,5 yıla kadar anapara ödemesiz dönem olmak üzere azami 6 yıl vadelidir.
• Geri Ödeme Koşulları Nedir?
Yatırımcının talebine göre 3 ayda veya 6 ayda bir faiz ve anapara ödemesi yapılmaktadır
• Faiz Oranları Ne Kadardır? % LİBOR + marj yıllık faiz oranı uygulanmaktadır121.
11.5.3.3 Vakıfbank Viyana
• Başvuru Şartları Nelerdir? Kredi talebi minimum 250.000 EURO, maksimum 5.000.000 EURO olabilecektir.
1,5 yıla kadar anapara ödemesiz dönem olmak üzere azami 7 yıl vadelidir.
120 http://www.kalkinma.com.tr/bankamiz-kaynakli-yatirim-kredisi.aspx
121 http://www.vakifbank.com.tr/new-york-yatirim-kredisi.aspx
93
• Geri Ödeme Koşulları Nelerdir?
Yatırımcının talebine göre 3 ayda veya 6 ayda bir faiz ve anapara ödemesi yapılmaktadır.
• Faiz Oranı Ne Kadardır? % EURIBOR + marj yıllık faiz oranı uygulanmaktadır. Marj piyasa şartlarına göre
belirlenmektedir.
• Komisyon Oranı Ne Kadardır? Vakıfbank International AG’ye hitaben düzenlenen Teminat Mektubu için yıllık bazda
komisyon alınmaktadır122.
11.5.3.4 Vakıfbank Türkiye
Kredinin döviz cinsinden kullandırılması halinde Yatırımın Yatırım Teşvik Belgesi’ne
bağlanmış olması şartı aranacaktır. Kredilere uygulanan faiz oranları piyasa şartları ve kaynak
maliyetleri doğrultusunda belirlenmektedir. Kredi harcama belgeleri karşılığı kontrollü
kullandırılmaktadır.
• Başvuru Şartları Nelerdir? Kredi İmalat, Turizm, Eğitim, Gıda ve Sağlık konularındaki Komple Yeni Yatırım,
Modernizasyon, Tevsi ve Yenileme Ürün çeşitlendirme Yatırımları vb. yatırımların finansmanında
TL ve Döviz olarak kullandırılabilecektir.
1 yıl ödemesiz toplam 5 yıl vadeli
• Anapara Geri Ödeme Koşulları Nelerdir?
Ödemesiz dönem bitiminde başlamak üzere 1’er veya 3’er veya 6’şar aylık dönemlerde
eşit taksitte
• Faiz Geri Ödeme Koşulları Nelerdir?
Ödemesiz dönemde dâhil olmak üzere kredi kullandırımından itibaren 3’er ayda bir ve
6’şar ayda bir
• Faiz Oranı Ne Kadardır? Piyasa şartlarına göre belirlenmektedir123.
11.5.3.5 İslam Kalkınma Bankası
Yatırım Teşvik Belgesine sahip yatırımcıların belge kapsamında yerli ve ithal makineteçhizat alımlarının ve bu makine-teçhizatla ilgili montaj hizmetlerinin finansmanıdır.
Yatırım Teşvik Belgesinde yatırımın finansmanı bölümünde kendilerine bir dış kredi
öngörüsü yapılan yatırımcılar yararlanabilir.
En az 500.000 USD, en fazla 10.000.000 USD’dır.
122 http://www.vakifbank.com.tr/vakifbank-international-ag-viyana-yatirim-kredisi.aspx
123 http://www.vakifbank.com.tr/bankamiz-kaynakli-yatirim-kredileri.aspx
94
• Kredilendirme Oranı Ne Kadardır? Makine teçhizat bedelinin %100’ü kredilendirilebilmektedir.
Değerlendirme sonucunda belirlenmektedir124.
11.5.4Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası - AKKB(Türkiye’deki Çalıştığı Bankalar)
11.5.4.1 Halkbank
Kredi Türkiye’de imalat ve hizmet sektörüne dönük istihdam imkanları yaratılmasını
sağlayacak olan ihracat ya da döviz kazandırıcı potansiyeli bulunan küçük ve orta ölçekli özel
sektör projelerinin kısmi finansmanı amacıyla kullandırılacaktır.
Toplam yatırım tutarının azami %50’sine kadar kredi kullandırılabilecektir.
Söz konusu kredi paketinden aşağıdaki koşulları sağlayan, AKKB kriterlerine göre
küçük ve orta ölçekli işletme (KOBİ) niteliğindeki firmalar faydalanabilecektir. Firmaların bilançosundaki net sabit kıymetlerin ( brüt sabit kıymetlerden birikmiş
amortisman düşüldükten sonra ) 75.000.000 EURO muadili TL’den fazla olmaması, 500 kişiden az işçi çalıştırıyor olması, Kredi talep eden firmanın sermayesinin 1/3’ünden fazlasının Küçük ve Orta Ölçekli
İşletme tanımına girmeyen başka bir firma, Grup ya da Holdinge ait olmaması, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası tarafından öngörülen çevre kriterlerine ve yerleşik
yasal düzenlemelere uygun olan aşağıda belirtilen sektörlerde faaliyeti bulunan projeler
kredilendirilebilmektedir.
 İmalat,
 Enerji,
 Çevre,
 Tarımsal Sanayi,
 Turizm,
 Sağlık,
 Eğitim.
250.000.-EURO (veya muadili USD) - 5.000.000.-EURO (veya muadili USD).
2 yıl ödemesiz toplam 7 yıl
• Anapara Geri Ödeme Koşulları Nelerdir? Geri Ödemesi Ödemesiz dönem bitiminden başlamak üzere 15 Nisan/15 Ekim
dönemlerinde 6’şar ayda bir 11 eşit taksitte.
• Faiz Oranı Ne Kadardır? Ödemesiz dönemde dâhil olmak üzere 15 Nisan/15 Ekim dönemlerinde 6’şar ayda bir
AKKB tarafından belirlenecek “EURIBOR+ Marj” oranındaki değişken faizdir.
124 http://www.kalkinma.com.tr/islam-kalkinma-bankasi-kaynakli-yatirim-kredisi.aspx
95
(USD kullandırımlar için LIBOR + Marj) Marj oranları kredi kullanımı aşamasında
netleşmektedir.
11.5.5
Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası
Kredi Türkiye’de imalat ve hizmet sektörüne dönük istihdam imkânları yaratılmasını
sektör projelerinin kısmi finansmanı amacıyla kullandırılacaktır. Toplam yatırım tutarının azami %50’sine kadar kredi kullandırılabilecektir.
• Kimler Yararlanabilir? Söz konusu kredi paketinden aşağıdaki koşulları sağlayan, AKKB kriterlerine göre
küçük ve orta ölçekli işletme (KOBİ) niteliğindeki firmalar faydalanabilecektir.
 Firmaların bilançosundaki net sabit kıymetlerin ( brüt sabit kıymetlerden birikmiş
amortisman düşüldükten sonra ) 75.000.000 EURO muadili TL’den fazla olmaması,  500 kişiden az işçi çalıştırıyor olması,  Kredi talep eden firmanın sermayesinin 1/3’ünden fazlasının Küçük ve Orta Ölçekli
İşletme tanımına girmeyen başka bir firma, Grup ya da Holdinge ait olmaması,
durumunda faydalanabilecektir. Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası tarafından öngörülen çevre kriterlerine ve yerleşik
 İmalat
 Enerji
 Çevre
 Tarımsal Sanayi
 Turizm
 Sağlık
 Eğitim
dönemlerinde 6’şar ayda bir 11 eşit taksitte.
• Faiz Oranı Ne Kadardır? Ödemesiz dönemde dâhil olmak üzere 15 Nisan/15 Ekim dönemlerinde 6’şar ayda
bir AKKB tarafından belirlenecek “EURIBOR+ Marj” oranındaki değişken faizdir. (USD
kullandırımlar için LIBOR+ Marj) Marj oranları kredi kullanımı aşamasında netleşmektedir.
11.5.6
Vakıfbank
Kredi Türkiye’de imalat ve hizmet sektörüne dönük istihdam imkânları yaratılmasını
96
sektör projelerinin kısmi finansmanı amacıyla kullandırılacaktır.
Toplam yatırım tutarının azami %50’sine kadar kredi kullandırılabilecektir.
• Kimler Yararlanabilir? Söz konusu kredi paketinden aşağıdaki koşulları sağlayan, AKKB kriterlerine göre
küçük ve orta ölçekli işletme (KOBİ) niteliğindeki firmalar faydalanabilecektir.
 Firmaların bilançosundaki net sabit kıymetlerin ( brüt sabit kıymetlerden birikmiş
amortisman düşüldükten sonra ) 75.000.000 EURO muadili TL’den fazla olmaması,
 500 kişiden az işçi çalıştırıyor olması,
 Kredi talep eden firmanın sermayesinin 1/3’ünden fazlasının Küçük ve Orta Ölçekli
İşletme tanımına girmeyen başka bir firma, Grup ya da Holdinge ait olmaması,
Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası tarafından öngörülen çevre kriterlerine ve yerleşik
 İmalat
 Enerji
 Çevre
 Tarımsal Sanayi
 Turizm
 Sağlık
 Eğitim
 Kredinin Alt ve Üst Limitleri Ne Kadardır?
dönemlerinde 6’şar ayda bir 11 eşit taksitte. • Faiz Oranı Ne Kadardır? Ödemesiz dönemde dahil olmak üzere 15 Nisan/15 Ekim dönemlerinde 6’şar ayda
bir AKKB tarafından belirlenecek “EURIBOR+ Marj” oranındaki değişken faizdir. (USD
kullandırımlar için LIBOR+ Marj) Marj oranları kredi kullanımı aşamasında netleşmektedir125.
125 http://www.vakifbank.com.tr/avrupa-konseyi-kalkinma-bankasi-kaynakli-krediler.aspx
97
12 Genel Değerlendirme ve Sonuç:
Yukarıda detayları ile birlikte bahsedilen destek ve teşviklerin genel amaçları bölgeler arası
gelişmişlik farklarını azaltmak, bölgelerin sahip oldukları doğal kaynak ve potansiyellerin
harekete geçmesini sağlamak, istihdam oluşturmak, ülke ekonomisine katkıda bulunmak
şeklinde özetlenebilir. Her bir destek programı veya desteği sunan kurum bu yapılanma için
ayrı birer birim oluştururken, esas bilgiye erişmesi gereken yatırımcı veya potansiyel yatırımcı
hangi bilgiyi veya desteği hangi kurumdan alabileceğinden habersiz bir şekilde kararsızlık
halleriyle yatırım yapmayı planlamaya çalışmaktadır.
Bu çok başlı yapı içerisinde gerçek bilgiye doğru zamanda, doğru kurumda, uygun koşullarda
ulaşabilmesi oldukça zorlu görünmektedir.
Bütün bu olumsuzluklara rağmen yatırım yapılmak istenen her alan ile ilgili belirli ölçülerde
devlet teşvik ve destekleri ilgili bölge gerçeklerine uygun yatırım araçları mevcuttur. Bu
bakımdan yatırımcılar eriştikleri bu bilgileri doğru şekilde işleyerek yatırım kararlarını vermede
daha gerçekçil ve sağlıklı bir tutum sergileyebilirler.
Ayrıca yerel yönetimler, kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri, sivil toplum kuruluşları
ve diğer kar amacı taşımayan birçok kurum, kuruluş ve kişilere yönelik destek programları
mevcuttur.
Proje başvurularının değerlendirilmesi aşaması programların amacına ulaşması noktasında
en kritik eşiği ifade etmektedir. Bu durum en faydalı, uygulanabilir, ulaşılması istenen
hedeflere varmayı sağlayan projelerin sağlıklı, objektif, tutarlı, bağımsız bir şekilde seçilimi
için değerlendirici yapıların kurum hiyerarşisinin dışından seçilmesi elzem görünmektedir. Ne
yazık ki teşvik ve destek programları düzenleyen bir çok kurumumuzun bu yapıları eksiktir veya
dış müdahaleye açıktır.
Uygulama aşamasında birçok sıkıntı ortaya çıkabilmektedir. Bu sıkıntıların aşılması noktası
rehavete kapılmadan, sorun çözme düsturuyla hareket edilerek istenilen hedefler yakalanabilir.
Dicle Bölgesinde yatırım yapmak veya proje yürütmek isteyen tüm kesimlere yönelik Dicle
Kalkınma Ajansı rehberlik çalışmalarıyla ışık olmayı, yol göstermeyi ve problem çözmeyi;
Şırnak, Batman, Siirt, Mardin illerinde kendisine şiar edinmiştir.
98

Yatırımcılar Için - Mardin`e Yatırım

Transkript

Benzer belgeler

AHE matbu genel antetli 2502

SAMSONITE: A BRAND ON THE MOVE

Felsefe Öğretmenliği - Maltepe Üniversitesi

Kredi Kartı Ücretleri Hakkında Kamuoyu Duyurusu (15 Mart

Kamu Dış Borçları, Yap-İşlet ve Yap-İşlet

(Supermicro SS316 Serisi Depolama Sunucu Ailesi Bro\376\374r.xlsx)

Başlangıç finansman,«Ana sayfa» on bir Tesla Roadster vs