Öğretmen Kılavuz Kitabı 1

Transkript

la
v
ı
u
K
z
n
K
e
i
t
a
m
t
b
e
ı
r
1
ğ
Ö
ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 1
Konya Büyükşehir Belediyesi Adına Konya Büyükşehir Belediyesi
Sahibi Kültür Yayınları No: 240
Tahir AKYÜREK Medeniyet Okulu Serisi:3
Koordinatör
Mücahit Sami KÜÇÜKTIĞLI ISBN
978-605-389-140-6
Editör Sertifika No
Muhammet Ali ORAK 21473
Proje Editörü
Doç. Dr. Ercan YILMAZ
Baskı-Cilt
ERMAN OFSET
Yeni Matbaacılar Sitesi
Yayın Cad. No: 12
Karatay / Konya
+90 332 342 01 55
Hazırlayanlar
Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ
Uzm. Rüştü YILDIRIM
Uzm. Ahmet Turan KURŞUN
Uzm. Abdurrahman EROL
Uzm. Psi. Dan. Demet YILMAZ
Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ
Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN Yapım
Dr. Gökhan IZGAR
Yrd. Doç. Dr. Yahya ÇIKILI
Dr. Süleyman ASLANTAŞ
KÜLTÜR A.Ş.
Ön Hazırlık www.konyakultur.com
A.Yasin CANDAN +90 332 352 81 11
Aralık 2014
KONYA
DEĞERLER EĞİTİMİ
Öğretmen Kılavuz Kitabı
1.Bölüm
İçindekiler
Önsöz.......................................................................................................................VI
Takdim...................................................................................................................VIII
Değerler Eğitimi...................................................................................................... X
Cömertlik............................................................................................................... 2
Veren El Alan Elden Üstündür........................................................................................................2
Kıssa’dan Hisse;........................................................................................................................................12
Az Veren Candan Çok Veren Maldan.........................................................................................12
Cömertlik ve Cimrilik...........................................................................................................................22
Cömert Olalım.........................................................................................................................................31
Paylaşıyorum ve Cömerdim............................................................................................................38
Cömert İnsanlar......................................................................................................................................44
Cömertlik İle İlgili Özlü Sözler........................................................................................................52
Hediyeleşme ve Paylaşma Günü (Hayat Paylaşınca Güzel)..........................................59
Hoşgörü.................................................................................................................. 70
Hoşgörünün Farkındayım ...............................................................................................................70
Hoşbuldum ..............................................................................................................................................78
Küslüğü Bırakalım Dost Olalım......................................................................................................86
Birlikte Hoşgörürüz Biz ......................................................................................................................93
Yıldızını Bul.................................................................................................................................................101
Sevimli Tırtıl...............................................................................................................................................108
Ye Kürküm Ye............................................................................................................................................116
Hoşgörü Kareleri.....................................................................................................................................123
Dürüstlük............................................................................................................... 132
Dürüst Seksek...........................................................................................................................................132
Doğru İnsan Dürüst İnsan................................................................................................................138
Hayatımızı çok kötü hale getirmek ve mahvetmek için neler yaparız? ...............146
Ali’nin Dürüstlüğü.................................................................................................................................151
Dürüstlüğün Gönlümdeki Rengi..................................................................................................159
Çiçek..............................................................................................................................................................165
Hakları Öğrenerek Dürüstlüğü Edin...........................................................................................171
Basket Atıyorum, Dürüstlüğü Öğreniyorum.........................................................................179
Sevgi....................................................................................................................... 188
Sevgili Öğretmenim.............................................................................................................................188
Kardeş Sevgisi..........................................................................................................................................195
Seni seviyorum, çünkü…..................................................................................................................202
Vatansever Olmak..................................................................................................................................208
Sevgi Treni..................................................................................................................................................216
.... Rağmen Seni Seviyorum.............................................................................................................222
Peygamber Sevgisi...............................................................................................................................233
Hayvan Sevgisi........................................................................................................................................240
Takdim
Şehirler kimliklerini tarih içerisindeki misyonlarıyla kazanırlar. Konya bu meyanda bir kutlu medeniyetin zirvesidir. Bozkırın ortasında doğan medeniyet hep esrarını
koruya gelmiş, bugün de şehirde dolaşırken tarifi edilemeyen bir tat ve haz kendini hissettirir. Konya, başta Hazret-i Mevlâna’nın şehridir… Muhammed Şemseddin
Tebrizi’nin, Celaleddin Karatay’ın, Alâeddin Keykubat’ın, Sadreddin Konevi’nin,
Hacıveyiszade’nin, Tahir Büyükkörükçü’nün şehridir. Bunların yanı sıra Milli Mücadelede sayısız kahramanları içerisinden çıkartmış, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu Modern Cumhuriyet’in şehridir. Dünden bu güne tarih içerisinde kendine verilen
görevleri hakkıyla yerine getiren Konya, günümüz dünya şehirleri arasında da marka
şehir olmuştur. Fiziki ve sosyal birçok çalışma yaptık yapıyoruz. Tüm bu çalışmaların
yanında Kültürel dünyamıza birçok eseri kazandırdık. ‘Medeniyet Okulu’ Projesi de
geçmişle bugünü yeniden buluşturan büyük bir projedir.
Medeniyetimize şöyle dönüp baktığımızda miras aldığımız değerlerin büyüklüğünü daha iyi anlayabiliyoruz. Tüm iyiliklerin kaynağı, güzel ahlakın hatimesi Hazret-i
Peygamber Efendimiz’in eşsiz örnek hayatını, Hazret-i Ömer’in ‘Adaletini’, Hazret-i
Hüseyin’in ‘Sabrını’, Fatih Sultan Mehmed’in ‘Yiğitliğini’, Mimar Sinan’ın ‘Aklını-Zekâsını’,
Hazret-i Mevlâna’nın ‘Hoşgörüsünü’, Sultan Mesud’un ‘Öz Güvenini’ bilmemiz gereklidir. Medeniyetimizin referans değerlerini yeniden hatırlarken, bunları hayat pratiklerimizde öncü ve örnek alarak barış ve huzur dolu bir dünyanın temellerini yeniden
atabiliriz.
İşte böyle bir amaç ile yola çıkan ‘Medeniyet Okulu’ Projesi dünde kalmış erdemleri diriltmek, insanımızın özünde var olan güzellikleri yeniden ortaya çıkartmak gayesindedir. Bugün modern dünyada unutulmuş kadim medeniyet değerlerimizi bu
yeniçağda yeniden parlatmak; bilgelerle, erenlerle yükselen medeniyetin pak bakiyesi üzerinden kazanımlarımızı yeniden değerlendirmek, Yeni Türkiye’de yepyeni bir
zihniyet oluşturmak istiyoruz. Medeniyet Okulu birçok paydaşın katkısıyla oluşan aydınlık, müreffeh bir gelecek tasavvurudur. Medeniyet okulunda dikilen fideler yarının
Yeni Türkiye’sinin kökleri derinde, dalları gökyüzüne ağan çınarları olacaktır. Bilimde,
Sanatta, İrfanda mahsul verecek. Yetişmiş değerlerin topluma katılıp bir değer ürete-
bilmelerini, değerler konusunda farkındalık kazanmalarını, ahlaki sorumlulukların ve
davranışların pekiştirilmesini her şeyden çok önemsiyoruz. Sadece genç nüfusa değil,
yediden yetmişe herkese hitap eden Medeniyet Okulu’nun kuruluşu felsefesi içerisinde hayat boyu öğrenme amaçlanmıştır.
‘Medeniyet Okulu’ Projesi kapsamında ilk cildini yayına hazırladığımız ‘Öğretmen
Kılavuz Kitabı’ içerisinde öğretmenlerimizin işleyeceği ‘Cömertlik’, ‘Hoşgörü’, ‘Sevgi’
ve ‘Doğruluk’ değerleri anlatılıyor. Alanında uzman akademisyen ve bilim adamları
tarafından özenle hazırlanmış bu çalışma ‘Medeniyet Okulu’ Projesi kapsamında işlenecek konuların kılavuz kitabıdır. Kitabın hazırlanmasında emeği geçen başta Doç.
Dr. Ercan YILMAZ’a, diğer değerli hocalara ve masai arkadaşlarıma teşekkür eder, projenin hayırlar getirmesini temenni ederim.
Tahir AKYÜREK
Konya Büyükşehir Belediye Başkanı
Önsöz
İnsanların bir araya gelmesi ile oluşan toplumların, düzen, birlik ve huzur içinde
yaşamasını sağlayan en önemli unsurlardan biri de paylaşılan değerlerdir. Bu değerlerin
toplumların oluşmasında ve gelişmesinde bu denli büyük bir öneme sahip olmaları
ve toplumsallaşmanın gereği olarak toplum üyelerine sistemli olarak aktarılmaları
gerekliliğinden dolayı değer odaklı çalışmalar, gün geçtikçe eğitimcilerin çalışma
konularının odağı haline gelmektedir. Eğitimcilerin görev yaptıkları okullar aynı
zamanda değerler üzerine kurulmuş yaşama ve öğrenme alanlarıdır. Bu alanlardaki
öğrenciler, kendilerinin ve okul çevresinin değerleriyle oluşan bir ortamda eğitimsel
yaşantılarını sürdürmeye çalışırlar. Öğrenciler, bu tür ortamlarda girdikleri etkileşim
süreçleriyle sahip oldukları değerleri değiştirebilir ya da yeni değerler edinebilirler. Bu
doğrultuda öğrencilerin etkileşim içine girdiği okul yaşantıları değerlerin edinmesi
ve aktarılması açısından önemli bir yere sahiptir.
Öğretmenler, öğrencilerin eğitimsel amaçlarını gerçekleştirmede ve doğal
yeteneklerini ortaya çıkarmada önemli rol oynarlar. Öğretmenlik mesleğinin gereği
olarak öğretmenlerin sahip oldukları değerler de büyük önem arz etmektedir. Tabiî
ki öğretmenlerin rolleri, sadece öğretim boyutuyla sınırlı değildir. Onların rolleri, tüm
okulu ve okulun tüm paydaşlarını kapsamaktadır. Bu sebeple öğretmenler, öğrencileri
değer verilecek ve değerler kazandırılacak bireyler olarak görmelidirler. Öğrencilerin
sosyal ve kültürel farklılıklarını, becerilerini ve ilgilerini dikkate alarak onların en
yüksek düzeyde öğrenmeleri ve gelişmeleri için çaba harcamalıdırlar. Bunun yanında
öğrencilerin de geliştirmek istediği kişilik özelliklerini kendi davranışlarında yaşatarak
rol model olmalıdırlar. Öğretmenlerin sahip oldukları değerlerin, öğrenci davranışlarını
önemli ölçüde etkilediği ile ilgili birçok araştırma bulgusunun literatürde yer alması
bu savı desteklemektedir. Kısacası, hem öğretmenlerimizin oluşturduğu eğitimsel
çevre hem de onların davranışları, öğrencilerin değerleri kazanmalarında ve bunları
günlük yaşamda aktif bir biçimde kullanmalarında önemli bir etkiye sahiptir.
Hazırlamış olduğumuz bu etkinlik kitabında cömertlik, hoşgörü, sevgi, doğruluk,
ümitli olma, sabır, dürüstlük ve adalet temalı sekiz değer alanı ve her bir değer alanı için
sekiz etkinlik olmak üzere toplam altmış dört etkinlik yer almaktadır. Etkinliklerdeki ana
amaç, mevcut öğretim programları kazanımları ile ilişkili olarak öğrencilere değerleri,
değerlerin gerektirdiği davranışları kazandırmak ve kazandırılan bu değerleri
öğrencilerin günlük yaşama aktarmalarına yardımcı olmaktır. Etkinlikler eğitimsel
çalışmaların olmazsa olmazı olan ‘Yakından Uzağa’, ‘Bilenenden Bilenmeye’ gibi temel
ilkeler göz önüne alınarak alan uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Bu doğrultuda
bazı etkinlikler Konya ilimizin duygu ve manevi dünyasının şekillenmesinde önemli
etkiye sahip olan âlim ve düşünürler ile ilişkilendirilerek hazırlanmıştır.
Öğretmenler olarak sizler öğrencilerinizin hem akademik hem duygu dünyalarının
gelişimlerinde önemli bir etkiye sahipsiniz. Etkinliklerle dolu bu kitap öğrencilerinize
değerleri kazandırmanız için bir kılavuz olup öğrencilerinizin duygu ve değer
dünyalarına olumlu katkılar sağlayacaktır. Hazırlanmış olan değerler temalı bu
etkinlikleri, 9 ile 13 yaş grubu öğrencilerin yer aldığı tüm gruplarda uygulayabilirsiniz.
Bu kitabın hazırlanmasında büyük emek sarf eden etkinlik yazarları ve çalışma
arkadaşlarıma sonsuz şükranlarımı borç bilirim. Bunun yanında kitabın hazırlanması
sürecinde destek veren Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi
Başkanı Mücahit Sami KÜÇÜKTIĞLI’ya ve onun çalışma arkadaşlarına çalışma ekibi
olarak teşekkür ederiz. Tabiki en büyük teşekkürü, Konya Büyükşehir Belediyesi’nin
Konya’da yer alan çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde gerçekleştireceği
“Medeniyet Okulu” projesinin mimari ve lideri olan Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir
AKYÜREK hak etmektedir. Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Tahir AKYÜREK’e çalışma
ekibi olarak sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Bu kitabın, gelecekte dünyayı daha yaşanabilir hale getirecek olan çocuklarımızı
eğiten öğretmenlerimize katkı sağlaması dileği ile…
Doç. Dr. Ercan YILMAZ
(Editör)
Değerler Eğitimi
“Ne gelir elimizden insan olmaktan başka...”
Değer Nedir?
Değerler bireyin düşünce, tutum, davranış ve yapıtlarında birer ölçüt olarak ortaya çıkarlar ve toplumsal
bütünselliğin ayrışmaz bir öğesini oluştururlar.
Değer tanımlarında değerlerle bağlantısı en sık vurgulanan kavramlar;
•
inanç ve eğilimler,
•
normatif standartlar ve amaçlardır.
Değerler evrensel değerler olarak ana başlıklar halinde gruplandırılmıştır.
Evrensel olarak kabul edilen sosyo-kültürel ve insani değerler şunlardır;
a) Sevgi (merhamet, dostluk, cömertlik, şefkat, doğayı sevme)
b) İç huzur (kanaatkârlık, mutluluk, sabır, kendini kontrol, saygı duyma, sağlıklı yaşam, sebatkârlık)
c) Hakikat (Evrensel sevgi, merak, ayırt etme, kendini analiz etme, tüm hayata ilgi duyma)
d) Doğru Davranış (dürüstlük, cesaret, doğruluk. liderlik, zamanı kullanma, birlik, minnettarlık)
e) Şiddetten Kaçınma (bağışlayıcılık, vatandaşlık, iyimserlik, hoşgörü, paylaşma, doğru sözlülük)
Değerler Eğitimi ve Gerekçesi
Değerler eğitimi bireylerin kendi ahlaki kodlarını geliştirmelerini ve diğer insanların ahlaki kodları ile ilgilenmelerini sağlar. Ayrıca değerler eğitimi bireylerin kendi deneyimleri üzerinde düşünüp, bu deneyimlerin
anlamları ve örneklerini araştırmalarına yardımcı olur.
Günümüz gençliği şiddet, sosyal problemler, birbirlerine saygı eksikliği gibi istenmeyen davranışlarla
karşı karşıya gelmektedir. Bu durumda, birçok ebeveyn ve eğitimci çözümün bir parçası olarak değerlerin
öğretimi üzerinde durmaktadır. Buradan yola çıkarak, çocuklara ve gençlere sadece bilmeleri gereken şeyler
hakkında eğitim verilmemeli, insan olmak ve bir arada yaşamak konusunda da eğitim verilmelidir. Nitelikli
eğitim, insanı bir bütün olarak algılar ve bilişsel alanı olduğu kadar duyuşsal alanı da içeren eğitimi destekler.
Kendisi için belirgin olmayan değerlere sahip olan bireyler amaçlarını, neye taraf ya da karşı olacaklarını,
gelecekte ne yapacaklarını bilemezler. Bu nedenle, insanların değerlere sahip olabilmesi onlara verilmiş
en değerli potansiyeldir.
Değerler ile ilgili literatüre baktığımızda, farklı yaklaşımların olduğu görülmektedir. Bu yaklaşımlar; (i) Değerlerin doğrudan öğretimi yaklaşımı, (ii) Değerleri belirginleştirme yaklaşımı, (iii) Değer analiz yaklaşımı,
(iv) Bütüncül yaklaşım, (v) Değerler eğitiminde gizilgüç: örtük programı (vi) Karakter eğitimi biçiminde sıralanabilir.
Değerlerden arınmış bir eğitim sitemimizin tam anlamıyla görevini yerine getirdiği söylenemez.
Teknolojik gelişmenin hızı, sosyal gelişmeden fazla olduğu zaman insani değerlerin tehlikede olduğu
söylenir. Bu gelişim sürecinde önemli olan manevi değerlerimiz ile maddi değerlerimizin karşılıklı ilişki ağı
içinde olmasını sağlamaktır. Eğer bunu gerçekleştirecek olursak, hayatın asıl gayesi olan insani değerlere
ulaşma süreci daha kolay olacak ve içinde bulunduğumuz toplumda yaşam standartlarımızı daha sağlam
zemin üzerine oturtmuş olacağız.
Değerler öğretiminin en önemli nedeni insanın mutluluğudur. İnsanın mutlu olmasının vazgeçilmez temel unsurlarının başında da insanların sağlam bir değerler sistem bütünlüğüne sahip olması gerekir.
Değerlerin Öğretimi ve Öğrenmenin Duyuşsal Alanı
Duyuşsal eğitim; öğrencinin duygu ve ihtiyaçlarını rahatça anlatmasını, kendisine ve başkalarına saygılı
davranmasını ve kendini denetleme hedeflerini gerçekleştirmesini sağlamaya çalışır.
Okulun ilk yılları çocukların tutum ve inançlarının geliştiği en önemli dönemdir. Araştırmalar on üç yaşına kadar insanda oluşan tutum ve değerlerin bu yaştan sonra değişmesinin oldukça güç olduğunu
göstermektedir. Bu nedenle ilköğretim çağı, çocukların kendi değer inanışlarını geliştirilmesi için en
kritik dönemdir. Öğrencilerde tutum geliştirmek için öğrencilerin tutum objeleri hakkında bilgilendirilmesi
ve bu objelerle ilgili olumlu yaşantılar geçirmesi sağlanmalıdır.
Duyuşsal Alanın Sınıflandırması
Duyuşsal alan da bilişsel alan gibi kendi arasında aşamalı olarak sınıflandırılmıştır. Ancak bilişsel alanın
bilgi basamağında sayılabilecek bazı öğeler olmadan duyuşsal alandaki davranışlar gerçekleşmeyebilir. Çünkü bilmediğimiz bir olguya karşı herhangi bir sevgi, nefret, korku vb. gibi duyuşsal bir tepki geliştiremeyiz.
Duyuşsal alan davranışlarının kazanılması için öncelikle bireyin uyarıcıya dikkat etmesi ve onun farkında
olması (alma) gerekir. Ardından; dikkat edilen, farkına varılan uyarıcıya karşı istekli olunması ve cevap verilmesi (tepkide bulunma) davranışı gelir. Uyarıcıya değer verme, hatta başka bir uyarıcıya kıyasla tercih etme,
uyarıcıyı içselleştirme (değer verme) durumu gerçekleşir. Daha sonra içselleştirilen değerle ilgili düşüncelerini sürekli organize etme, örgütleme ve bunlara ilişkin alışkanlık kazanma ve sürdürme (örgütleme) kazanımları gerçekleşir. Duyuşsal alanda en üst düzeyde kazanılabilecek davranış, yaşam felsefesi geliştirmek,
içselleştirilen değeri yaşam biçimi haline getirmek ve her şeyden üstün saymaktır.
Duyuşsal alanın aşamalı sınıflamasına göre davranışların nasıl oluştuğunu şu örnekle açıklayabiliriz. Feyza birinci sınıfına başlamıştır. Okulun ilk günlerinde tüm öğrenciler bir şeyler söylemeye çalışmakta ama
öğretmen her defasında “Konuşmak için lütfen parmağınızı kaldırın” demektedir. Feyza’nın da söylemek istediği şeyler vardır ve bağırarak söylemeye çalışmasına rağmen öğretmen onun dediklerini dikkate almamaktadır. Bu arada Ali parmak kaldırmıştır ve öğretmen Ali’ye “Söyle bakalım Aliciğim!” demiştir ve Ali söylemek
istediklerini söylemiştir. Feyza bunu görmüştür (alma basamağı) Feyza söylemek istediklerini yine parmak
kaldırmadan söylemiş ama öğretmen yine dinlememiştir. Bunun üzerine Feyza parmak kaldırıp beklemeye başlamıştır (tepkide bulunma basamağı). Öğretmen Feyza’nın parmağını görmüş ve “Söyle Feyzacığım!”
demiştir. Feyza da söylemek istediklerini söylemenin yanısıra öğretmeninden bir de aferin almıştır. Dersler
böyle devam ederken artık Feyza sınıfta konuşmak ve söylemek istediklerini öğretmenin dikkat edeceği şekilde belirtmek için parmak kaldırmanın gerekli olduğunu bilmektedir. Bir gün okul dönüşü annesine “Sınıfta konuşmak için parmak kaldırmak gerekir!” demiştir. Annesi de “Neden parmak kaldırmalısın Feyza?” diye
sorunca Feyza “Yoksa öğretmen beni duymaz, parmak kaldırmak önemli, parmak kaldırmadan konuşmamalıyız” demiştir. (değer verme) Bir gün sınıfta öğretmen de “Çocuklar, sınıfta neden parmak kaldırarak konuşmalıyız?” diye sorunca Feyza “Sınıfta söylediğimizi herkes duysun diye, sınıfta karışıklık oluyor, bundan sonra
ben hep parmak kaldırarak konuşacağım” demiştir (değer verme basamağı). Feyza artık parmak kaldırarak
konuşmakta, arkadaşlarını da parmak kaldırmaları için uyarmaktadır (örgütleme basamağı). Feyza, annesi,
babası ve kardeşi ile birlikte sohbet etmekte iken Feyza’nın söz almak için parmak kaldırdığı görülmüştür
(kişileştirme basamağı).
Değerlerin öğrenilmesinde çocuklar bu aşamaları sıra ile kazanarak ilerlerler. Eğitim programlarında değerlerin öğretimine öğrencilerin genel seviyesi dikkate alınarak değer verme düzeyine kadar yer verildiği
görülür.
Değerlerin Öğretiminde Yararlanılabilecek Araç ve Teknikler
Değer öğretiminde, aşağıdakiler araç olarak kullanılabilir
•
Atasözleri,
•
Nasreddin Hoca fıkraları,
•
Tarihi olaylar,
•
Kültürel miraslarımız,
•
Kur’an kıssaları ve hadisler,
•
Büyük şahsiyetlerin hayatları,
•
Afişler,
•
Karikatürler,
•
Şiirler,
•
Türküler ve şarkılar,
•
Hikâyeler,
•
100 temel eser,
•
Bilge insanların hayatları veya varsa kendileri,
•
Çevredeki kötü örnekler,
•
Filmler, belgeseller ve çizgi filmleri, gölge oyunları,
•
Çocuk oyunları,
•
Mevlana ve Mesnevi Hikâyeleri,
•
Masallar,
•
Sosyal etkinlikler,
•
Spor faaliyetleri,
•
Sanat ve estetik çalışmaları,
•
İzcilik faaliyetleri.
Kaynaklar
Alport, G.W. (1937). Personality: a psychological interpretation. New York: Holt
Cansever, E. (1987). Nerde antigone. İstanbul, Adam Yayınları.
Dilmaç B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması, Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara
Üniversitesi, İstanbul.
Şirin, A.(1983). Gençlerin değerler sıralaması üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Cömertlik
1
Değer Alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Veren El Alan Elden
Üstündür
2
Etkinlik Kazanımları
1. Cömertlik değerinin önemini kavrar.
2. Cömert olmanın insanlığa getireceği faydaların farkına varır.
3. Yardıma muhtaç kişilere yardım etmenin önemini kavrar.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4.
Süre: 40 dk.
Derslerin Kazanımlarıyla İlişkisi
1. Dinlemek için hazırlık yapar.
2. Dikkatini dinlediğine yoğunlaştırır.
3. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder.
4. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N1K) sorularına cevap
arar.
5. Dinlediklerinde geçen bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder.
6. Dinledikleriyle ilgili çıkarımlar yapar.
7. Anlamlı ve kurallı cümleler yazar.
8. Düşüncelerini mantıksal bütünlük içinde sunar.
9. Yazılarında noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullanır.
10.Yazılarında imlâ kurallarını uygular.
11.Seviyelerine uygun şiirleri doğal bir sesle okur.
12.Seviyesine uygun şiirleri uygun gürlükte ve tonda okur.
13.Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı eserleri izlemekten zevk
alır.
3
n
r
Ö
O
k
e
, Şiir, Akrostiş Te
i
m
e
t
kniğ
ön
Y
y
i
la
İşl
ey
iş:
1. Ek-1’de yer alan metin
öğretmen tarafından iki defa okunur ve
öğrencilerden metinden ne anladıkları ile ilgili
düşünceleri alınır.
2. Öğretmen Ek-2’yi tüm öğrencilere dağıtır ve buradaki soruları
cevaplandırmalarını ister.
3. Cevaplandırma işlemi bittikten sonra öğrencilerin vermiş oldukları
yanıtlar sınıf ortamında tartışılır ve onlardan metindeki örnek olaya benzer
olarak yaşadıkları olaylar varsa anlatmaları istenir.
4. Bu işlemler yapıldıktan sonra öğretmen Ek-3’ü öğrencilere dağıtır ve uygulanacak
olan Akrostiş Tekniği hakkında öğrencilere kısa bir bilgi verir ve Ek-3’ü doldurtur.
Öğretmen öğrencilere zorlandıkları yerde yardımcı olur.
Akrostiş: Şiirdeki dizelerin ilk harflerinin yukarıdan aşağıya doğru sıralanarak anlamlı bir
sözcük meydana getirilmesidir. Akrostişlerde şiirin çıkan sözcükle ilgili olması beklenir.
5. Akrostiş tekniğiyle yazılan şiirler öğrenciler tarafından sınıf ortamında okunur ve bu
şiirlerin bir kısmı değer panosunda sergilenir.
6. Ek-4 şiir değerlendirme ölçeği kullanılarak şiirler değerlendirilebilir.
4
Ev Görevi
Cömertlik ile ilgili
öğrencilerin veya aile bireylerinin
yaşamış olduğu bir örnek olayın
A4 kâğıdına yazılarak cömertlik
panosunda sergilenmek üzere
sınıfa getirilmesi.
Değerlendirme
1. Öğrencilerin Ek-1’e
vermiş oldukları yanıtlar sınıf
ortamında tartışılarak değerlendirilir.
2. Ek-4’de yer alan şiir değerlendirme
ölçeği kullanılarak şiirler
değerlendirilir.
Etkinliğin Uygulanması Sırasında Dikkat
Edilmesi Gereken Hususlar
Hacı Veyiszade Mustafa Efendi hakkında ön bilgiler verilerek
(cömert oluşu, din alimi oluşu vb.) öğrencilerin bilgilenmesi
sağlanır. “Veren el alan elden üstündür” hadisi üzerinde durularak
cömertliğin sadece para yardımı olmadığının, zaman ayırmanın, ilgi
göstermenin, yetenekleri doğrultusunda çevresine yardım etmenin
de birer cömertlik örneği olabileceği vurgulanır.
Hacı Veyiszade Mustafa Efendi hakkındaki bilgiler sayfa 66’da yer
almaktadır.
5
Ek-1
SIKINTIYA DÜŞMEKTEN KORKMA
Konya’nın yakın köylerinden fakir ve küçük yaşta babasını kaybetmiş bir çocuk,
okumak için Konya’ya gelir. Annesi biricik yavrusunu Konya’ya yollarken yiyecek
ve giyecekten bir torba yapıp, uğurlar. Şehre ilk defa gelen çocuk üzüntülü ve
yabancıdır. Onun bu durgun hali mahalleli bir kişinin dikkatini çeker. Gelip kendisine
kim olduğunu, ne için geldiğini sorar. Çocuk, okumak için Konya’ya geldiğini, okula
kaydolduğunu ama yatacak bir yerinin dahi bulunmadığını sıkıla sıkıla anlatır. O şahıs,
çocuğu yanına alarak, hemen arka mahallede bulunan bir mescidin bahçesinde
küçük bir imam evinde karşılıksız kalabileceğini söyler. Çocuk hemen kabul ederek,
odaya yerleşir. Günler, haftalar böyle geçer. Okulda dersler devam etmektedir.
Çocuğun köyden getirdiği erzak noksanlaşır ve nihayet günün birinde biter. Dersleri
hayli başarılı geçmekle beraber, bu yokluk canına tak etmiştir. Sonunda daha fazla
sabredemeyeceğini anlayarak, eşyasını toplayıp köye dönmek için hazırlanır.
Kentte okumak için para lazımdır. Himaye edecek hayır sahibi kişi gereklidir.
Kendinde ise bunların hiç birisi yoktur. Çocuk derin düşüncelere dalar gider.
Gönlü ve zihni bu duygularla meşgul iken birden bire, yaslanmakta olduğu sokak
kapısı çalınır. Büyük bir merak ve heyecanla kapıyı açar. Gelen adamın yaşı altmış
civarında bir kişidir ve çocuğa; “Al yavrum, şunu sana Hacı Veyiszade Hoca gönderdi.
Selamı vardır. Dersine devam etmeni, umutsuzluğa kapılmamanı, maddi endişenin
olmamasını; bundan sonra da sana yeterince yardımda bulunacağını” söyler ve
ayrılır gider. Çocukcağız kapıda kalakalır. İhtiyarın eline tutuşturduğu şeyi merak
eder; kapıyı heyecanla örter. Sonra avucunu açınca görür ki, elli lira. O gün için ona
bir aydan fazla yetecek kadar bol paradır bu. Ne var ki çocukcağız, adı hala kulağında
duran Hacı Veyiszade Hoca’yı daha önce hiç bir yerde görmediği gibi, duymamıştır
da... Ara ara o ziyaretçi gelip yardımda bulunur. Artık genç, dersleriyle meşguldür.
Okuluna gitmektedir.
Günlerden bir gün, kendisine para gönderen bu hayır sahibini tanımak için, Konyalı
bazı arkadaşlarına Hacı Veyiszade Hoca’nın kim olduğunu, nerede görebileceğini
6
sorar. Onun, Aziziye Camii’nde bulunduğunu, imamlık yaptığını öğrenir ve o camiye
gider. Hoca Efendi gencin bulunduğu yere doğru gelir. Yavaşça gencin kulağına
eğilerek: “Derslerine devam et; sıkıntıya düşmekten korkma” deyip, yeri geldikçe
kendisine ziyaretçi göndermeye devam edeceğini fısıldayarak, geçer gider. Genç,
olduğu yerde kala kalmıştır.
Sonra, birkaç yıl daha ziyaretler devam eder. Gencin eli bollaşınca sona erer.
Böylece gelecekte kendisinden büyük hizmetler beklenen bir gencin daha
elinden tutulmuş, sıkıntılı günlerde yardımına koşulmuştur. O genç şimdi millet ve
memleketine hizmetin çabasındadır.
(Kaynak: http://muhammedi.net. Hikâye kısaltılmış ve sadeleştirilmiştir.)
7
Adı Soyadı:
Sınıf:
Ek-2
Tarih: …./.…/….
METİN DEĞERLENDİRME FORMU
Yönerge: Ek-1’deki metne göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1. Yukarıdaki yaşanmış olaydan yola çıkarak Hacıveyiszade Mustafa Efendi
hakkında neler söyleyebilirsiniz?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
2. Metinde vurgulanan değer nedir? Bu değer hakkında düşündüklerinizi yazınız.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................
........................................................................................................................
......................................................................
8
3. Sizce cömertlik sadece para yardımı mıdır? Bu konudaki düşüncelerinizi yazınız.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
4. Metindeki çocuğa yardım edilmeseydi sizce ne olurdu?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
5. Metindeki çocuğa yardım edilmesinin ne gibi faydaları olmuştur?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
6. Sizin yardım ettiğiniz kişiler var mıdır? Eğer varsa bu kişilere niçin yardım ettiniz?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
9
Ek-3
CÖMERT İNSAN AKROSTİŞİ
Adı Soyadı: Tarih: …./.…/….
Sınıf:
Yönerge: Akrostiş; şiirdeki dizelerin ilk harflerinin yukarıdan aşağıya doğru
sıralanarak anlamlı bir sözcük meydana getirilmesidir. Akrostişlerde şiirin çıkan
sözcükle ilgili olması beklenir. Aşağıda yazılacak olan şiire ait dizelerin hangi
harfle başlayacağı verilmiş olup sizden cömertlik değerinin ve cömert olan
insanların özelliklerini düşünerek şiiri tamamlamanız ve şiire bir başlık yazmanız
beklenmektedir.
…....……………………
C.........................................................................................................................
Ö.........................................................................................................................
M........................................................................................................................
E.........................................................................................................................
R.........................................................................................................................
T.........................................................................................................................
İ..........................................................................................................................
N.........................................................................................................................
S.........................................................................................................................
A.........................................................................................................................
N.........................................................................................................................
10
Ek-4
ŞİİR DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
Yönerge: Öğrenci tarafından yazılan ve okunan şiir aşağıdaki ölçeğe göre
değerlendirilir. Alınan puan 0-6 arası ise şiirin yetersiz, 7-12 arası ise orta, 13-18 arası
ise iyi düzeyde yazıldığı ve okunduğu söylenir.
Öğrencinin Adı Soyadı:
Evet
Kısmen
Hayır
(3)
(2)
(1)
1. Şiirin başlığı içerik ile ilgilidir.
2. Şiirin içeriği konu ile ilgilidir.
3. Şiir özgündür.
4. Şiir doğru tonlanarak ve vurgulanarak okundu.
5. Şiir yazım ve noktalama yönünden hatasız.
6. Şiir okurken dinleyiciyle göz teması kuruldu.
TOPLAM PUAN:
11
Değer alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Kıssa’dan Hisse;
Az Veren Candan Çok
Veren Maldan
12
1. Cömertliğin sadece maddiyatla değil, gönül ile ilgili bir değer olduğunu kavrar.
2. Cömertlik değerinin özelliklerini fark eder.
3. Cömertlik değeri açısından kendini değerlendirir.
4. Gösterilen davranışın cömertlik olarak gösterilip gösterilmeyeceğini fark eder.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, Ek-3, Ek-4 ve Ek-5.
Süre: 40 dk.
1. Okuma amacını belirler.
2. Kurallarına uygun sessiz okur.
3. Dikkatini okuduğuna yoğunlaştırır.
4. Okuduğunu özetler.
5. Okuduklarında karşılaştırmalar yapar.
6. Okuduklarında sebep-sonuç ilişkileri kurar.
7. Okuduklarından çıkarımlar yapar.
8. İhtiyaç duyduğu bilgileri çeşitli kaynaklardan toplar (KN:24).
13
İşl
ey
iş
:
ne
r
Ö
k
y
a
l
O
mi, İşbirlikçi Öğrenm
e
t
n
e.
Yö
1. Öğretmen sınıftaki
öğrencileri üç gruba ayırır ve öğrencilerin grup
düzeni şeklinde oturmalarını sağlar.
2. Her gruptan kendisine bir temsilci ve cömertliği simgeleyecek bir
grup ismi (eli bol, gönlü bol, coşkun, paylaşan gönüller, vb). belirlemelerini
ister.
3. Ek-1, Ek-2 ve Ek-3’deki örnek olaylar fotokopi ile çoğaltılır. Her bir gruba farklı bir
kıssa dağıtılır. Grupların bu örnek olayları iyice okuyup anlamaları sağlanır.
4. Her gruba beş dakikalık bir süre verilerek grup üyelerinin kendi aralarında örnek olayı
tartışmaları sağlanır.
5. Tartışma süreci bittikten sonra her grubun Ek-4’te yer alan sorulara göre okudukları örnek
olayı değerlendirmeleri ve yanıtlarını Ek-4’teki ilgili sorunun altına yazmaları istenir.
6. Her grubun temsilcisi tarafından grubun yanıtları okunur ve öğretmen yanıtlar
okundukça diğer öğrencilerden olumlu veya olumsuz eleştirilerin gelmesini sağlar.
7. Öğretmen cömertlik sayılabilecek davranışlara örnekler verir ve öğrencilerden bu
konuda örnekler almak için onlara Ek-5’i dağıtır. Ek-5’te yer alan ilgili yönergeye
göre öğrencilerin Ek-5 formunu doldurmalarını ister ve doldurulan Ek-5’leri
değer panosunda sergiler.
14
Ev Görevi
Öğrencilere “Az Veren
Candan Çok Veren Maldan”
sözünün anlamını derinlemesine
araştırmaları ve bu sözü aile
bireyleri ile tartışmaları istenir.
Değerlendirme
Grupların
Ek-4’de yer alan sorulara
verdikleri cevaplar öğretmen tarafından
değerlendirilerek sonuçları bütün sınıfa
açıklanabilir.
Kıssalar aracılığıyla cömertlik sayılabilecek davranışların yapılan
yardımın miktarıyla değil, o davranışların bizim değer dünyamızda
tuttuğu yer ile ölçülmesi gerektiği öğrencilere kavratılır. Zengin birinin
yaptığı bağış miktarı ile yoksul birinin yaptığı bağış miktarı farklı olsa
da yoksul kişilerin vermiş olduklarının cömertlik davranışına daha
yakın olabileceği vurgulanmalıdır.
15
Ek-1
I. Kıssa
Hz. Ali’nin ağabeyi ve Ebu Talib’in oğlu Abdullah, sıcak bir günde, bir kabilenin
hurmalığına inmişti. Abdullah burada dinlenirken, hurmalıkta çalışan köleye, yemek
vakti üç parça ekmek geldiğini gördü.
Adam ekmeklerden birini ağzına götürmek üzereydi ki, birden önünde açlığı her
halinden belli bir köpek belirdi.
Köle elindeki ekmeği köpeğin önüne attı. Köpek ekmeği hemen yedi. Köle
ekmeğin ikinci parçasını da attı. Köpek bunu da bir kerede silip süpürdü.
Köle bunun üzerine üçüncü parçayı da köpeğe verdi. Kalkıp, yeniden işine dönmek
üzereydi ki, olup biteni uzaktan seyreden Abdullah, yaklaşıp
sordu:
- Ey köle, bugünkü yiyeceğin ne kadardı? Köle sıkılarak
cevap verdi:
- İşte bu üç parça ekmek...
- O halde neden kendine hiç ayırmadın?
- Baktım ki, hayvan çok aç. O halde bırakmak istemedim.
- Peki, sen ne yiyeceksin şimdi?
- Oruç tutacağım.
Bunun üzerine, Abdullah, köleye sahibinin evinin
nerede olduğunu sordu. Sonra da gidip adamdan bu
hurmalığı içindeki köleyle birlikte satın aldı. Sonra döndü,
köleye bu tarlayı ve onu sahibinden satın aldığını söyledi ve ekledi:
- Seni azad ediyorum. Bu hurmalığı da sana hediye ediyorum.
Cömertliğiyle meşhur Abdullah, kendisinden daha cömert birini tanıyıp
tanımadığı sorulduğunda, bu olayı anlatır ve:
- Ama o köpeğe topu topu üç parça ekmek vermiş; sen ise ona koskoca bir
hurmalığı ve hürriyetini vermişsin, dediklerinde şu karşılığı verirdi:
- Ama o elindeki her şeyi verdi, ben ise elimdekinin bir kısmını...
16
Ek-2
ki:
II. Kıssa
Cömertliği dillere destan olan Hâtim-i Tâî’ye dediler
- Cömertlikte çok ileri gidiyor, malını israf ediyorsun.
Hâtim-i Tâî şöyle cevap verir:
- Ne kadar çok olursa olsun, hayra verilen mal
israf olmaz.
- Senden daha çok cömertlik yapan bir kimseyi
gördün mü?
- Evet gördüm.
- Kimmiş o?
- Anlatayım; yetim bir gence misafir olmuştum. Bana bir koyun kesip ikram etti.
Koyunun bir yeri çok hoşuma gitti. Yemin ederek “Burası çok lezzetliymiş” dedim.
Genç, dışarı çıktı. On koyunu varmış. Birisini daha önce kesmişti. Dokuzunu da
şimdi kesmiş. Benim sevdiğim kısımları pişirip önüme getirdi. Ben olanların farkında
değildim. Atıma binip giderken kapının önündeki kanları görünce sitemle sordum:
- On koyunun onu da kesilir mi?
- Suphanallah, bunda şaşılacak ne var? Bir şey sizin hoşunuza gitmiş. Bunu yapmak
da benim gücüm dahilindedir. Bunu sizden esirgemem hiç uygun olur mu?
Bunu dinleyen arkadaşları tekrar sorarlar:
- Yetim gencin ikramına karşılık siz de ona bir şey verdiniz mi?
Hâtim-i Tâî der ki:
- Verdim, ama pek mühim sayılmaz.
- Ne verdiniz?
- Üç yüz deve ile beş yüz koyun.
- O halde sen ondan daha cömertsin.
- Hayır, o genç benden daha cömerttir. Zira o koyunların tamamını verdi. Ben ise
malımın çok azını verdim. Bir fakirin, yarım ekmeğinin tamamını misafirine vermesi mi
mühimdir, yoksa bir zenginin sürüsünden bir deveyi misafirine ikram etmesi mi?
17
Ek-3
III. Kıssa
Ünlü sanat merkezlerinin birinde, çocuğun biri, vitrinde çok hoş bir tablo görür.
Tablonun bedeli oldukça yüksektir. Çocuk bu tabloyu bir sonraki sene abisinin
doğum gününe almayı ister ve bir iş bulup kıt kanaat geçinerek biriktirdiği tüm para
ile mağazaya gider.
Şanslıdır, tablo hâlâ satılmamıştır. İçeri girer, tabloyu bir süre yakından izledikten
sonra resmi yapan sanatçıyı bulur ve:
- Abimin doğum günü için bu resmi satın almak istiyorum, tüm param da bu
kadar, der.
Ressam bir süre düşündükten sonra resmi paketler
ve çocuğa satar. Çocuk paketini alır ve teşekkür
ederek mağazadan çıkar. Mağazada ressamın
arkadaşları da vardır ve şaşkın şaşkın
sorarlar:
- Sen ne yaptın, o resmin değeri
milyonlar ederdi. Neden bu kadar
düşük bir rakama sattın?
Ressam cevap verir:
- Evet, ben bu resme milyonlarını
verecek bir sürü insan bulabilirdim,
ancak tüm servetini bu resme verecek
kaç kişi bulabilirdim?
(Oscar WİLDE)
18
Grubun Adı:
Ek-4
Tarih: …./.…/….
Yönerge: Size verilen metinleri grup olarak aranızda tartıştıktan sonra aşağıdaki
sorulara grubun ortak yanıtını yazınız. Yazdığınız yanıtlar grup temsilciniz
tarafından okunarak sınıf içerisinde paylaşılmalıdır.
1. Örnek olayın konusu ve ana teması nedir?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
2. Örnek olaydaki ana karakterlerin yaptığı davranış size hangi değeri
çağrıştırıyor? Niçin?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
19
3. Sizce bu değer kişiye neler kazandırır?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
4. Örnek olayda daha cömert görülen kişi yerinde siz olsaydınız hangi davranışı
gösterirdiniz?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
5. Cömertlik çok mal vermek midir yoksa var olan malının çoğunu verebilmek
midir? Niçin?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
20
Ek-5
CÖMERTÇE DAVRANIŞLAR
Sınıf:
Yönerge: Cömertlik değerinin elde edilebilmesi için; yardımın gönüllü olarak
yapılması (Haşr, 59/5; Hadid, 57/11-18; Maide, 5/13); karşılığında hizmet, övgü,
mükâfaat beklenilmemesi (İnsan, 76/8-l0); yardım edileni rencide edebilecek
davranışlardan kaçınılması (Bakara, 2/263-264); yapılan yardımın sahibi katında
üstün bir değerinin olması (Âli İmrân, 3/92) gerekmektedir. Bu ayetlerden yola
çıkarak kendinizin göstermiş olduğu, okuldaki arkadaşlarınızdan ve ailenizden
görmüş olduğunuz cömertçe davranışları aşağıdaki ilgili yerlere yazınız.
GÖSTERMİŞ OLDUĞUM CÖMERTÇE DAVRANIŞLARIM:
1. ...............................................................................................................................................................
2. ...............................................................................................................................................................
3. ...............................................................................................................................................................
4. ...............................................................................................................................................................
OKULDAKİ ARKADAŞLARIMDAN GÖRDÜĞÜM CÖMERTÇE DAVRANIŞLAR:
1. ...............................................................................................................................................................
2. ...............................................................................................................................................................
3. ...............................................................................................................................................................
4. ...............................................................................................................................................................
AİLEMDEKİ BİREYLERDEN GÖRDÜĞÜM CÖMERTÇE DAVRANIŞLAR:
1. ...............................................................................................................................................................
2. ...............................................................................................................................................................
3. ...............................................................................................................................................................
4. ...............................................................................................................................................................
21
Değer alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Cömertlik ve Cimrilik
22
1. Cömertliğin faydalarını kavrar.
2. Cömertliğin zıddı olan cimriliğin özelliklerini açıklar.
3. Cimriliğin zararlarını kavrar.
4. Cömertliğe ya da cimriliğe yakın olan davranışlarının farkına varır.
Materyaller
Ek-1, Ek-2 ve Ek-3.
Süre: 40 dk.
1. Dinlemek için hazırlık yapar.
3. Dinlediklerinde geçen bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder.
4. Dinledikleriyle ilgili çıkarımlar yapar.
5. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı eserleri izlemekten zevk
alır.
23
ru
o
S
mi, Balık Kılçığı Tekn
e
t
n
iği.
Yö
p
a
v
e
C
-
İşl
ey
iş
Öğretmen etkinliğe
:
başlamadan önce Ek-1’deki Cömertlik
Anketi’ni öğrencilere dağıtır ve ilgili yönerge
doğrultusunda doldurmalarını ister. Anket sonuçlarına göre
öğrencilerin almış olduğu puanlar belirlenir. Öğretmen, bu konuda
tavsiyelerde bulunur.
Öğretmen tarafından cömertlik ve cimrilik ile ilgili ayet, hadis ve özlü sözlerin
yer aldığı Ek-2 okunur ve sınıf ortamında bu sözler tartışılır.
Öğretmen öğrencilere cömertliğin ve cimriliğin özelliklerini ortaya koyacak ve
onları birbiriyle karşılaştıracak olan “Cömert ve Cimri Balıklar” etkinliğinin yer
aldığı Ek-3’ü dağıtır. Ek-3 öğrencilere yaptırılır. İlgili etkinlik tamamlandıktan sonra
doldurulan Ek-3’ler değer panosunda sergilenir.
24
Değerlendirme
Öğrencilerden cömertlik ile ilgili özlü sözler yazmaları istenir.
Yapılacak anketin amacı, öğrencilerin cimri ya da cömert olmalarını
göstermek değildir. Amaç düzeylerini görmeleri ve cömertlik
yönünde davranışlar sergilemelerini pekiştirmektir. Ek-3’te yer alan
etkinlikte cömertlik ve cimrilik arasındaki farkların öğrenci tarafından
ortaya konması sağlanmalıdır.
25
Ek-1
CÖMERTLİK ANKETİ
Sınıf:
Yönerge: Aşağıdaki anket sizin cömertlik değerine yakınlığınızı göstermek
için hazırlanmıştır. Anket maddelerini okuduktan sonra o davranışı her zaman
yapıyorsanız “Evet”, bazen yapıyorsanız “Kısmen”, hiç yapmıyorsanız “Hayır”
bölümüne çarpı (X) işareti koyunuz. Anketten alınacak olan 0-15 arası puan
cömertlik davranışına yakınlığınızın düşük düzeyde, 16-30 arası puan orta düzeyde,
31-45 arası puan yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir.
Anket Maddeleri
Evet Kısmen Hayır
(3)
(2)
(1)
1. Arkadaşlarımla hediyeleşirim.
( )
( )
( )
2. Harçlığımın bir kısmını arkadaşlarımla paylaşırım.
( )
( )
( )
3. Beslenme çantamdaki malzemeleri sıra
arkadaşımla paylaşırım.
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
4. Yardımlaşma ile ilgili faaliyetlere gönüllü olarak
katılırım.
5. Sınıftaki bir arkadaşım kalem vb. eşyasını
getirmeyi unutmuşsa, bendeki fazla eşyayı ona derhal
veririm.
26
6. Kardeşlerime, aileme ve yakın çevreme yeterli
vakit ayırırım.
( )
( )
( )
7. Sahip olduğum en pahalı şeyden yeri gelirse
vazgeçerim.
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
11. Kantinden veya başka bir yerden aldığım bir simidi
hemen yanımdakine alması için teklif ederim.
( )
( )
( )
12. Benden borç isteyen bir arkadaşıma borç veririm.
( )
( )
( )
13. Evdeki oyuncaklarımı kardeşlerimle veya başka
arkadaşlarımla her zaman paylaşırım.
( )
( )
( )
14. İhtiyaç sahibi kişilere yönelik yardım
kampanyalarına katılmaktan zevk alırım.
( )
( )
( )
15. Cömert insanların her zaman kazanacağını
düşünürüm.
( )
( )
( )
8. Yardıma ihtiyaç duysam çevremde bana yardım
edebilecek kişiler çoktur.
9. Doğum günümde veya başka bir zaman bana
gelen hediyeleri hiç kullanmadan ihtiyaç sahibi başka
arkadaşıma veririm.
10. Son altı ayda kullanmadığım eşyaları ihtiyaç
sahiplerine vermekten çekinmem.
TOPLAM PUAN:
27
Ek-2
Cömertlik ve Cimrilikle İlgili Ayet, Hadisler ve Özlü Sözler
1. Allahü teâlâ cömerdi, gece gündüz ibadet eden cimriden daha çok sever.
(Tirmizi)
2. Allah katında cömert bir cahil, cimri âlimden daha üstündür. Çünkü cimrilik en
ağır hastalıktır. (Dare Kutni)
3. Cömertlik sadece verdiklerinizle değil, hareketlerinizle de ölçülür. (George Mc
Donald)
4. Bir kulun kalbinde cimrilikle iman bir arada bulunamaz. (Nesai)
5. Cömert, Allah’a, insanlara, Cennete yakın, Cehennemden uzaktır. Cimri ise
bunun aksinedir. (Tirmizi)
6. Cömert olun ki, Allahü teâlâ da size cömertlik etsin! İyi bilin ki cimrilik
küfürdendir, küfrün yeri de Cehennemdir. (Deylemi)
7. Güleryüz göstermek, cömertlik yerine geçer. (Hz. Ali)
8. Mallarını gece ve gündüz, gizli ve âşikar olarak infâk edenlere Rableri katında
büyük bir mükâfat vardır. Onlara hiçbir korku yoktur, onlar mahzun da olmazlar
(Bakara, 274).
9. Rabbim, “İbrahim cömert olduğu için, dost edindim” buyurdu. (Taberani)
10. Allahü teâlâ, cömertlikle güzel huyu sever, cimrilikle kötü huyu sevmez. (Berika)
11. Cömerdin yemeği ilaç, cimrininki hastalıktır. (Dare Kutni)
12. Kendi ihtiyacı varken, başkasını tercih edenin günahları affolur. (İ. Hibban)
13. Cömert olursanız, Allahü teâlâ da size, cömertçe ihsanda bulunur. (Deylemi)
14. Yukarıdaki el, aşağıdakinden, veren el, alan elden üstündür. (İ.Huzeyme)
15. Cömertlik israf ile cimrilik arasındadır. (İmam-ı Gazali)
28
16. Cömert, verdiğini hatırlamayandır. (Buzur Cumhur)
17. Veren el, alan elden üstündür. (Hz. Muhammed)
18. Cömertlik fazla vermekten ziyade yerinde ve zamanında vermek demektir. (La
Bruyere)
19. Cömert, nasihat vermekle yetinmeyip yardım eder. (Vauvenargues)
20. Allah cömerttir, cömertliği ve güzel ahlakı sever. (Hz. Muhammed)
21. Helalinden kazanıp, fakirlere cömertlik ediniz. (Hacı Bayram Veli)
22. Cömertlik, adaletin çiçeğidir. (Nathaniel Hawthorne)
23. Cömertlik olmayınca malın, vefa olmayınca arkadaşın hayrı yoktur. (Ahmed Bin
Kays)
24. Cennet cömertlerin, cehennem cahillerin yeridir. (Hz.Ali)
25. Cömertlik, dostluğun özüdür. (Oscar Wilde)
26. Cömertlik, saadet anahtarıdır. (Nasır-ı Husrev)
27. Tuzağa saçtığın taneler, cömertlik sayılmaz ki. (Mevlana)
28. Cömert insan, almaktan çok vermeyi sever. (Cbevalier de Mere)
30. Elini boynuna bağlayıp asma [cimrilik etme], büsbütün de açıp saçma. Sonra
kınanmış olur ve eli boş açıkta kalırsın. (İsra 29)
31. Cömertlik, dost ve ahbaba iyilikte ve ikramda bulunmaktır. (Süfyan bin Uyeyne)
29
CÖMERT ve CİMRİ BALIKLAR
Ek-3
Adı Soyadı:
Tarih: …./.…/….
Sınıf:
Yönerge: Aşağıda verilmiş olan Balık Kılçığı etkinliğinde sizden cömertliği ve
cimriliği karşılaştırmanız, cömertlik ve cimrilik ile ilgili özellikleri kılçıklara yazmanız
istenmektedir. 1. balığın kılçıklarına cömertlik, 2. balığın kılçıklarına cimrilik ile ilgili
bilgiler yazınız.
30
Değer Alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Cömert Olalım
31
1. Cömertliğin ne olduğunun farkına varır.
2. Cömert davranışların insanı mutlu ettiğinin farkına varır.
3. Cömertlik ve cimrilikle ilgili deyimleri ve anlamlarını öğrenir.
Materyaller
Ek-1, kâğıt, kalem.
Süre: 40 dk.
1. Güçlü ve zayıf yönlerini fark eder.
2. Çevresindeki sosyal olayları anlamlandırır ve yorumlar.
3. Yeni öğrendiği kelimeleri yazılarında kullanır.
32
p
a
:Y
dır
n
ıla
ı
id, Yaratıcı Yazma, T
r
G
ş
art
lmı
ış m
a
İşl
ey
iş
1. Öğrencilere cömertliğin ne olduğu sorulur.
2. Öğretmen cömert davranışlara örnekler verir.
3. Öğrencilere en son hangi cömert davranışta bulundukları ve
birisinin kendilerine hangi cömert davranışta bulunduğu sorulur.
4. Cömert insan olabilmek için neler yapılması gerektiği sınıfta tartışılır.
5.Değerlendirme bölümünde bulunan yapılandırılmış grid tablosu tahtaya
çizilir ve öğrencilerden soruların cevaplanması istenir. Cömertlik ve cimrilikle
ilgili deyimler sınıfta paylaşılır ve bu deyimlerin öğrenciler tarafından cümle
içerisinde kullanmaları söylenir (Deyim örnekleri için bkz: dikkat edilmesi gereken
hususlar).
33
Ev Görevi
Öğrencilerden Cömert Olalım isimli etkinliği evde anne ve babalarıyla
birlikte doldurmaları istenir. Ertesi gün sınıfta paylaşılacağı söylenir.
Değerlendirme
Öğretmen öğrencilerine
yapılandırılmış grid değerlendirme aracını
uygular. Öğrencilerin tabloyu defterlerine çizmeleri ve
aşağıdaki soruları cevaplamaları istenir.
1. Aşağıdaki deyimlerden hangileri cömertlikle ilgilidir?
2. Aşağıdaki deyimlerden hangileri cimrilikle ilgilidir?
Yağmurlu havada bir
Eli sıkı olmak (2)
Eli açık olmak (3)
bardak su vermemek (1)
Eli cebine gitmemek (4) Cebinde akrep olmak (5) Gani gönüllü olmak (6)
Ateşe vursa duman
Günahını vermemek (7) Eli bol olmak (8)
vermemek (9)
1. soru için seçilmesi gereken kutucuklar: 3,6,8
2. soru için seçilmesi gereken kutucuklar: 1,2,4,5,7,9.
Öğrenciler soruları yanıtlandıktan sonra cevaplar sınıfta paylaşılır ve her
bir deyim öğrenciler tarafından cümle içinde kullanılır.
Örnek: Hasan Ağa çok zengin olmasına rağmen eli hiç
cebine gitmezdi.
34
Cömertliğin insanı mutlu ettiği mutlaka vurgulanmalıdır.
Cömertliğin ve cimriliğin ne olduğu kavratılmalıdır.
Tablodaki deyimlerin anlamları önce öğrencilere sorulmalı daha
sonra öğretmen tarafından mutlaka açıklanmalıdır.
Deyimlerin Anlamları
Eli açık olmak: Cömert, çok para harcayan.
Gani gönüllü olmak: Cömert, vermekten çekinmeyen.
Eli bol olmak: Cömert, yardım etmeyi seven.
Yağmurlu havada bir bardak su vermemek: İmkanı olmasına
rağmen kimseye yardım etmemek.
Eli sıkı olmak: Cimri, para harcamayan.
Eli cebine gitmemek: Cimri olmak, para harcamayı sevmemek.
Cebinde akrep olmak: Çok cimri olmak, para harcamaktan
kaçınmak.
Günahını vermemek: Hiçbir şeyini vermemek.
Ateşe vursa duman vermemek: Çok cimri.
35
Ek-1
Cömertlik ve Yardım Etmede
Akarsu Gibi Ol
Hz.Mevlana
CÖMERT OLALIM
Sevgili çocuklar, cömertlik: birisine hiçbir karşılık beklemeden
yardımda bulunmaktır. Cömertlik ihtiyaç sahibi insanlara yardım
eli uzatmaktır. Cömertlik mutluluktur. Çünkü çevremizdeki
insanlarla bir şeyler paylaştığımızda kendimizi mutlu hissederiz.
Cömertliğin karşılığı cimriliktir. Cimri insan ne kadar varlığı olursa
olsun vermesini, paylaşmasını bilmez. Bu dünyada da hep mutsuz olur.
Cömert olmak bizim güçlü yanımızı, cimri olmak ise zayıf yanımızı gösterir. Güçlü
yanlarımız adı üstünde bizi güçlendirir, sevilen bir insan haline getirir. Her şeyden
önemlisi bizi mutlu bir insan yapar.
Şimdi cömertlikle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayalım.
1. En son ne zaman birine hediye aldınız? Hediyeyi
verirken ne hissettiniz?
...........................................................................................................
..............................................................................................................
..........................................................................................................
...............................................................................................................
2. En son ne zaman biri size hediye verdi? Hediyeyi
alınca ne hissettiniz?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
36
3. En son ne zaman bir arkadaşınızla bir şeyinizi (simit, ekmek, elma vs) paylaştınız?
Ne paylaştığınızı ve paylaştıktan sonra ne hissettiğinizi yazınız.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
4. Çok aç olduğunuz bir anda aç ve hiç parası olmayan bir arkadaşınızla poğaçanızı
paylaşır mısınız?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
5. Çevrenizdeki cimri insanları seviyor musunuz? Neden?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
6. Eğer cimri olursanız insanlar sizi sever mi?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
7. Cömert insan olmak için neler yapmalıyız? Lütfen yazınız?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
37
Değer Alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Paylaşıyorum ve
Cömerdim
38
1. Cömertliği bilir.
2. Başkalarının ihtiyaçlarını fark eder.
3. Sahip olduğu bir şeyi başkaları ile paylaşır.
4. Arkadaşlık ilişkilerinde cömertliğin önemini fark eder.
5. Cömertlik ile ilgili yaşadığı bir olayı sözlü olarak ifade eder.
6. Cömertliğin ahlaki bir davranış olduğunu bilir.
Materyaller
Üzerinde papatya resmi olan kartonlar, kalem, yazı tahtası, projeksiyon makinesi
Süre: 40 dk.
9. Kelimeleri doğru telaffuz eder.
10. Sesine duygu tonu katar.
1. Konu dışına çıkmadan yazar.
11. Konuşmalarında beden dilini kullanır.
2. Davranışlarının kendisini ve
12. Konu dışına çıkmadan konuşur.
arkadaşlarını nasıl etkilediğini fark
eder.
13. Görgü kurallarına ve değerlere (millî,
manevî, kültürel, ahlaki, sosyal vb.)
3. İletişimde zamanlamanın önemini fark
uygun konuşur.
eder.
14. Kendine güvenerek konuşur.
4. Konuşma için hazırlık yapar.
15. Konuşmalarında farklı düşünmeye
5. Konuşma yöntemini belirler.
yönlendiren ifadeleri kullanır.
6. Dinleyicilerle göz teması kurar.
7. Konuşma amacını belirler ve
17. Görgü kurallarına uygun dinler.
dinleyicilere söyler.
18. Dinlediklerini anlamlandırmada ön
8. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına
bilgilerini kullanır.
uygun kullanır.
39
İşl
ey
iş
1. Öğretmen öğrencilere
bu gün size kek dağıtacağım, sınıfımıza
da başka sınıflardan davetli öğrenciler katılacak
açıklamasını yapar.
2. Öğrencilere birer tane kek dağıtır.
3. Sınıfa, misafir öğrenciler davet edilir.
4. Herkese yetecek kadar kek olmadığını bu nedenle kekleri misafir
öğrencilerle paylaşmalarını ister.
5. Öğretmen, öğrencilerin keklerini bitirmelerini bekler.
6. Öğretmen sınıfı üçerli gruplara ayırır ve her grubun bir lideri olmasını ister. Bu
grupların içerisine misafir gelen öğrencilerin dâhil edilmesine dikkat eder.
7. Her gruba, üzerinde papatya resmi olan kartonları dağıtır. Şimdi, misafir
arkadaşlarınız ile kekleri birlikte paylaşmanızın nedeni hakkındaki düşüncelerinizi
papatya çiçeğinin üzerine yazarak açıklamalarını ister.
8. Aynı kartondan, bir tane de öğretmen kendisi alarak düşüncelerini yazar.
9. Öğretmen, öğrencilerin yaptıkları etkinlikleri tahtaya asar.
10. Öğretmen, grup liderlerinden grubun etkinlikle ilgili yazdıklarını anlatmalarını
ister.
11. Öğretmen, kendi etkinlik kartonuna büyük harflerle
“CÖMERTLİK”kelimesini yazarak tahtaya asar.
12. Öğretmen, öğrencilere cömertliğin ne olduğunu açıklar.
40
Ev Görevi
Öğretmen tarafından öğrenciler gruplara ayrılarak, çevresindeki cömertliği ile
tanınmış bir kişi ile röportaj yapmaları istenir.
Değerlendirme
Öğretmen aşağıdaki soruları öğrencilere sorar.
1. Cömertlik nedir?
2. Cömertlik insana ne kazandırır?
1- Grup, röportaj yapacakları kişiyi belirler ve randevu alır.
2- Grup üyeleri kendi aralarında görev paylaşımı yaparlar.
3- Grup, röportaj yapacakları kişiye cömertliğin simgesini taşıyan bir
hediye sunar.
4- Ek -1’deki röportaj metnindeki sorular sorularak yanıtlar yazılır.
5- Röportaj bitiminde teşekkür edilerek ayrılınır.
41
Ek-1
Tarih…./…./…..
RÖPORTAJ FORMU
Yönerge: Grup üyeleriniz ile bir araya gelerek çevrenizdeki bir kişi ile röportaj
yapmanız istenmektedir.
1- Bize kendimizi tanıtır mısınız?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
2- Cömertlik hakkında ne düşünüyorsunuz?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
3- Cömertlikle ilgili bir anınızı anlatır mısınız?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
42
4- İnsanlar niçin cömert olmalı?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
5- Cömertliğin size kazandırdıkları nelerdir?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
6- Son olarak röportajımız hakkında neler söylemek istersiniz?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
43
Değer Alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Cömert İnsanlar
44
1. Çevresinde cömertlik gösteren kişileri fark eder.
2. Cömertliğin kendisine ne katacağının farkına varır.
3. Cömertlik değeri açısından kendisi değerlendirir.
4. Nasıl daha cömert bir insan olabileceğinin farkına varır.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, makas, yapıştırıcı ve boya kalemleri.
Süre: 40 dk.
1. Yazmak için hazırlık yapar.
2. Yazma amacını belirler.
4. Yazılarında imlâ kurallarını uygular.
6. Kelimeleri yerinde ve anlamına uygun kullanır.
8. Düşüncelerini mantıksal bütünlük içinde sunar.
9. Doğayı izler, doğadaki değişimleri fark eder ve yorumlar.
10. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder.
alır.
45
reysel Düşünme
i
B
,
ı
as
:
tın
r
ı
F
n
i
1. Öğretmen öğrencilere
y
e
“Cömert insan nasıl olur?” sorusunu
B
İşl
ey
iş
sorarak sınıfta beyin fırtınası yaptırır.
2. Sınıf tahtasına daire içinde “Cömert İnsan” yazarak
öğrencilerden gelen yanıtları dairenin etrafına yazar.
3. Daha sonra öğrencilerden gelen yanıtları toparlar ve cömertliğin
sadece para yardımı olmadığının, zaman ayırmanın, ilgi göstermenin,
yetenekleri doğrultusunda çevresine yardım etmenin de birer cömertlik
örneği olabileceğini açıklar.
4. Öğretmen öğrencilere Ek-1’i dağıtarak görüşlerini yazmalarını ister.
5. Yazma işlemi bittikten sonra yanıtlarını arkadaşlarıyla paylaşmak isteyen
öğrencilere söz hakkı verir.
6. Ek-1’ deki etkinliği yapan öğrenciler daha sonra Ek-1’ yazdıkları cömert insanlar ve
onlar hakkında düşündüklerini Ek-2’de verilen yapraklara işler.
7. Ek-2’den ağaç dallarına yapraklar öğrenciler tarafından yerleştirilir ve her öğrenci
kendi ‘Cömert İnsanlar Ağacı’’ nı oluşturur.
8. Oluşturulan ağaç resimlerini öğrencilerin ailelerine götürmeleri, onlara
açıklamaları ve daha sonra cömertlik panosunda sergilenmek üzere geri
getirmelerini ister.
46
Ev Görevi
Öğrencilerden oluşturdukları cömert insan ağacı konusunda ailelerinden
aldıkları geribildirimleri anlatan bir sayfalık yazı yazmaları istenir. Bu yazı da ağaçla
birlikte değer panosuna asılır.
Değerlendirme
Öğrencilerin Ek-1’deyazmış olduğu yazılar sınıf içinde tartışılır.
Etkinlik uygulanırken Ek-1’de yer alan “Nasıl daha cömert olabilirim?” sorusuna öğrencilerin verdikleri yanıtlar üzerinde biraz daha
fazla durulmaya çalışılır. Cömert İnsanlar Ağacı ve yaprakları boyatılabilir.
47
Ek-1
ÇEVREMDEKİ CÖMERT İNSANLAR ve BEN
Adı Soyadı:
Tarih: …./.…/….
Sınıf:
Yönerge: Bu çalışmanın ilk kısmında, örnekte yapıldığı gibi
çevrende sana karşı cömertlik gösteren kişileri ve o kişilerin
sana karşı niçin cömert olduğunu ifade eden cümleler
yazman beklenmektedir. İkinci kısımda ise cömertlik
hakkında biraz düşünerek çevrene karşı nasıl daha cömert
olabileceğin hakkında dört cümle yazman beklenmektedir.
Dedem: Benimle çok iyi ilgilendiği ve bana vakit ayırdığı için onu seçtim.
1. .............................................................................................................................
2. .............................................................................................................................
3. .............................................................................................................................
4. .............................................................................................................................
48
Doğum günümde gelen hediyelerin birini ihtiyaç sahibi arkadaşıma veririm.
1. ..............................................................................................................................
2. ..............................................................................................................................
3. ..............................................................................................................................
4. ..............................................................................................................................
49
Ek-2
CÖMERT İNSANLAR AĞACI
Sınıf:
Yönerge: Ek-1’in ilk kısmında yazmış olduğunuz cömert insanları aşağıdaki
yapraklara yazarak ağaç üzerindeki dallara yapıştırınız.
50
51
Değer alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Cömertlik İle İlgili Özlü
Sözler
52
1. Cömertlik değerinin önemini kavrar.
2. Cömertlik ile ilgili özlü sözleri öğrenir.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, Ek-3, yapıştırıcı, fon kartonu.
Süre: 40 dk.
1. İhtiyaç duyduğu bilgileri çeşitli kaynaklardan toplar.
2. Yazmak için hazırlık yapar ve yazma amacını belirler.
7. Yazısına uygun başlık belirler.
8. Mantıksal bütünlük içinde yazar.
53
İşl
ey
iş
1. Öğretmen sınıfı 4’erli, 5’erli
gruplara böler. Her gruptan kendisine bir
temsilci ve cömertliği simgeleyecek bir grup ismi (eli
bol, gönlü bol, coşkun, paylaşan gönüller, vb.) belirlemelerini
ister.
2. Gruplara Ek-3 formu dağıtılır ve bu formda yer alan özlü sözler grup
içerisindeki üyelerce tartışılır. Daha sonra her gruptan en beğendikleri 8 özlü
sözü bir kâğıda büyük harflerle yazmaları istenir ve bunların grup temsilcisi
tarafından okunmasını sağlar.
3. Öğretmen yazılan sözlerin neden çok beğenildiğini ve cömertlik ile ilgisinin ne
olduğunu ve önemi hakkında düşünmeleri için gruplara 3 dakikalık süre verir.
4. Yazılan sözlerin neden çok beğenildiği cömertlikle ilgisinin ne olduğu ve önemi
gruplar tarafından tartışıldıktan sonra her grubun temsilcisi tarafından bunlar sınıfa
sunulur. Öğretmen burada sözler hakkında öğrencilere açıklayıcı bilgiler verir.
5. Öğretmen grupların yazdığı özlü sözlerin yer aldığı kâğıdı, her grubun kâğıdı
kendinde olmayacak şekilde diğer gruplardan birine verir ve gruptaki her
bireyin en beğendiği söze yıldız koymasını ister (gruptaki her bireyin iki
yıldız hakkı vardır).
6. Kâğıtlar öğretmen tarafından toplanır ve en fazla yıldız alan
özlü sözler büyük puntolarla yazılarak ayrı renkteki fon
kartonlara yapıştırılır ve ilgili değer panosunda
sergilenir.
54
Ev Görevi
Sınıf öğretmeni tarafından Ek-1 dağıtılarak ilgili özlü sözler göz önüne
alınarak her grubun bir araya gelerek birer hikâye yazması istenir. İstenilen
hikâyeler değer panosunda sergilenebilir.
Değerlendirme
Ek-2 hikâye yazma değerlendirme formu öğretmen tarafından doldurularak
değerlendirme yapılır.
Cömertliğin önemi üzerinde durularak bu konu yeteri düzeyde
kavratılmaya çalışılmalıdır. Yazılacak hikâyenin öğrenilen özlü sözlerle
desteklenmesi gerektiği belirtilmelidir.
55
GRUBUMUN CÖMERTLİK HİKÂYESİ
Ek-1
Grup Adı:
Tarih: …./.…/….
Yönerge: Grup üyeleriniz ile bir araya gelerek öğrendiğiniz özlü sözleri göz önüne
alarak cömertlik ile ilgili bir hikâye yazmanız istenmektedir.
....................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
56
Ek-2
HİKÂYE DEĞERLENDİRME FORMU
Grup Adı:
Tarih: …./.…/….
Yönerge: Gruplar tarafından yazılan hikâyeler aşağıdaki değerlendirme formu
kriterlerine göre değerlendirilir. Hikâyeden alınan puan 13-18 arası ise iyi düzeyde,
6-12 arası ise orta düzeyde, 1-5 arası ise yetersiz düzeyde bir hikâye yazıldığı
anlaşılmalıdır.
Ölçütler
Başlık
Kahramanlar
Konu
Öğrenilene
Uygunluk
İçerik ve Dil
Amaca Uygunluk
İyi
(3 puan)
Orta
( 2 puan)
Yetersiz
(1 puan)
Puanı
Hikâyenin içeriğine
Sadece hikâyenin
Başlık hikâye içeriği ile çok
uygun ve çekici bir başlık içeriğine uygun bir başlık
az ilgili ya da ilgili değil.
bulunmaktadır.
bulunmaktadır.
Hikâyede yeterli
Hikâyede yeteri
Hikâyedeki kahraman
sayıda kahraman
kadar kahraman
sayısı kısmen yeterlidir.
bulunmaktadır.
bulunmamaktadır.
Hikâye cömertlik
Hikâye cömertlik değerini
Hikâye cömertlik
değerine az oranda
yeterli bir biçimde
değerini yeterli bir
vurgu yapmaktadır.
işlememektedir
biçimde işlemektedir.
Hikâyede öğrenilen
Hikâyede öğrenilen özlü
özlü sözlere yer verilmiş
Hikâye öğrenilen
sözler bulunmakta ve
ancak anlamına uygun
özlü sözlerle
anlamına uygun olarak
olarak yeterince
desteklenememiştir.
kullanılmaktadır.
kullanılmamıştır.
Hikâye akıcı ve sade
Hikâye kısmen akıcı ve
Hikâyede akıcılık
bir dille yazılmıştır.
sade bir dille yazılmıştır.
bulunmamakta ve
Kelimeler anlamına
Kelimler anlamına az
hikayenin dili ağırdır.
uygun kullanılmıştır.
uygundur.
Parça amacına ulaşmıştır.
Parça kısmen amacına
ulaşmıştır.
Parça, amacına
ulaşmamıştır.
TOPLAM PUAN:
57
CÖMERTLİK İLE İLGİLİ ÖZLÜ SÖZLER
Ek-3
1. Cömertlik sadece verdiklerinizle değil, hareketlerinizle de ölçülür. (George Mc
Donald)
2. Cömert olun ki, Allahü teâlâ da size cömertlik etsin! İyi bilin ki cimrilik
küfürdendir, küfrün yeri de Cehennemdir. (Deylemi)
3. Güleryüz göstermek, cömertlik yerine geçer. (Hz. Ali)
4. Ben kefilim ki, cömert Cennete cimri Cehenneme girecektir. (İsfehani)
5. Cömerdin yemeği ilaç, cimrininki hastalıktır. (Dare Kutni)
6. Yukarıdaki el, aşağıdakinden, veren el, alan elden üstündür. (İ.Huzeyme)
7. Cömertlik israf ile cimrilik arasındadır. (İmam-ı Gazali)
8. Cömert, verdiğini hatırlamayandır. (Buzur Cumhur)
9. Cömertlik fazla vermekten ziyade yerinde ve zamanında vermek demektir. (La
Bruyere)
11. Helalinden kazanıp, fakirlere cömertlik ediniz. (Hacı Bayram Veli)
12. Cömertlik, adaletin çiçeğidir. (Nathaniel Hawthorne)
13. Cömertlik olmayınca malın, vefa olmayınca arkadaşın hayrı yoktur. (Ahmed Bin
Kays)
14. Cömertlik, dostluğun özüdür. (Oscar Wilde)
15. Cömertlik, saadet anahtarıdır. (Nasır-ı Husrev)
16. Tuzağa saçtığın taneler, cömertlik sayılmaz ki. (Mevlana)
17. Cömert insan, almaktan çok vermeyi sever. (Cbevalier de Mere)
58
Değer Alanı
Cömertlik
Etkinlik İsmi
Hediyeleşme ve
Paylaşma Günü
(Hayat Paylaşınca Güzel)
59
1. Cömertlik değeri ile paylaşma arasındaki ilişkiyi kavrar.
2. Cömertliğin sadece para yardımı olmadığını fark eder.
3. Cömertliğin miktarla ölçülemeyeceğini kavrar.
4. Cömertliğin bir gönül işi olduğunu fark eder.
Materyaller
Öğrencilerin değer verdikleri bir eşya, fotoğraf makinesi, Ek-1 ve Ek-2.
Süre: 40 dk.
1. Seviyelerine uygun şiirleri doğal bir sesle okur.
2. Seviyesine uygun şiirleri uygun gürlükte ve tonda okur.
6. Okuduklarında ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N1K) sorularına cevap
arar.
8. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı eserleri izlemekten zevk alır.
60
İşl
ey
iş
1. Öğretmen cömertlik
değerinin tüm sınıf ve paydaşları tarafından
benimsenmesi ve uygulanması açısından sınıf çapında
bir “Hediyeleşme ve Paylaşma Günü” belirler.
2. Öğretmen bu hediyeleşme ve paylaşma günündeki amacın
öğrencilerin en sevdikleri ve kendileri için değerli saydıkları bir şeyi başka
bir arkadaşına hediye ederek ya da paylaşarak cömertliğe doğru adım atmaları
olduğunu belirtir.
3. Öğrencilerden en sevdikleri ve paylaşabilecekleri ya da hediye edebilecekleri bir
şeyi (getirilecek eşyanın kriterleri öğretmence belirlenebilir) sınıfa getirmelerini ister.
Paylaşacak bir şeyi olmadığını düşünen öğrenciler olabilir. Bu öğrencilere amacın
eşyanın yeniliği, büyüklüğü değil kendilerindeki değeri olduğundan bahsedilir. Bu
noktada cömertliğin miktar işi değil, gönül işi olduğu vurgulanır.
4. Öğrenciler getirdiklerini sınıf içerisindeki bir arkadaşıyla paylaşır.
5. Hediyeleşme ve paylaşma bittikten sonra Ek-1 formu etkinliğe katılan
öğrencilerce doldurulur.
6. Ek-1 formu doldurulduktan sonra hissedilen duygular sınıf
ortamında paylaşılır. Hediyeleşme ve paylaşma etkinlikleri
fotoğraflandırılarak değer panosunda sergilenir.
61
Ev Görevi
“Hayat paylaşınca güzel”
sloganı göz önüne alınarak şiir
yazmaları sağlanır ve yazılan
şiirler değer panosunda paylaşılır.
Değerlendirme
Yazılan şiirler, gönüllü öğrencilere sınıf
içerisinde okutturulur. Şiir değerlendirme
formu ile yazılan şiirler değerlendirilir.
Yoksul olan öğrenciler bu konuda hassas davranabilir. Bu konuda
önlem alınmalıdır. Hediyenin büyüğü küçüğü olmayacağından
bahsedilebilir. Bu etkinlik okul yönetiminden izin alınarak tüm okulda
da uygulanabilir.
62
Ek-1
HİSSETTİĞİM DUYGULAR (5N 1K)
Yönerge: Paylaşımda bulunurken ve seninle bir şeyler
paylaşılırken hissettiğin duyguları aşağıdaki soruların
karşılarına yazınız.
Paylaşımda bulunurken hissettiklerim:
Paylaşımda bulunduğun kişi kimdir?
Niçin o kişiyi seçtin?
Paylaşımda bulunduğun eşya nedir?
Paylaşımda bulunduğun eşyanın senin için
değeri nedir?
Bu hediyeyi niçin paylaştın?
Paylaşırken neler hissettin?
Bu paylaşımı ara ara yapmak ister misin?
Neden?
63
Benimle paylaşımda bulunulurken hissetiklerim:
Seninle paylaşım yapan kişi kimdir?
Niçin seninle paylaşım yapmıştır?
Paylaşımda ne aldın?
Seninle bir şeyler paylaşılırken ne
hissettin?
Paylaşım sonrası paylaşımı yapan
arkadaşına karşı duygularında ne gibi
değişiklikler oldu?
Seninle bir şeyler paylaşılmasını ara ara
yapılmasını ister misin? Neden?
64
Ek-2
ŞİİR DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
Yönerge: Öğrenci tarafından yazılan ve okunan şiir aşağıdaki ölçeğe göre
değerlendirilir. Alınan puan 0-6 arası ise şiirin yetersiz, 7-12 arası ise orta, 13-18 arası
ise iyi düzeyde yazıldığı ve okunduğu söylenebilir.
Öğrencinin Adı Soyadı:
Evet
(3)
Kısmen
(2)
Hayır
(1)
1. Şiirin başlığı içerik ile ilgilidir.
( )
( )
( )
2. Şiirin içeriği konu ile ilgilidir.
( )
( )
( )
3. Şiir özgündür.
( )
( )
( )
4. Şiir doğru tonlanarak ve vurgulanarak okundu.
( )
( )
( )
5. Şiir yazım ve noktalama yönünden hatasız.
( )
( )
( )
6. Şiir okurken dinleyiciyle göz teması kuruldu.
( )
( )
( )
TOPLAM PUAN:
65
HACI VEYİSZADE MUSTAFA
KURUCU
Hacı Veyiszade Mustafa Efendi olarak bilinen,
Konya’da yetişmiş olan ve Konya halkının manevi
dünyasının şekillenmesinde önemli bir role sahip
olan ünlü manevi şahsiyet Hacı Veyiszade Mustafa
Kurucu 1303 Rumî, 1888 Miladi yılında dünyaya
gelmiştir. Konya’nın Karatay İlçesine bağlı Yarma
Bucağı Şatır Köyü’nden Hacı Veyis Efendi’nin büyük oğludur. İlk dini eğitimini büyük bilgin ve veli
olan babası Hacı Veyis Efendi’den almıştır. Daha
sonra medreseye devam ederek eğitimini sürdürmüştür.
Zeki ve kabiliyetli olan Mustafa Efendi ilk eğitimini görev yaptığı camilerde ve medreselerde vermiştir. Aziziye Camii’nde
imamlık yapan Hacı Veyiszade Mustafa Efendi orda halka vaaz ve nasihatler
vermiştir. İmam hatip okullarının açılmasıyla birlikte Konya İmam Hatip Okulunda ders vermeye başlamıştır. Bu okulun kurulmasında büyük hizmetleri olan
Mustafa Efendi sabahları İmam Hatip Lisesinde ders verir, öğle vaktinde ise
imamlık görevi için Aziziye Camiine gider ve hayır işleri ile uğraşırdı.
Hacı Veyiszade Mustafa Efendinin selamı meşhur olup çevresindeki çoluk
çocuk, kadın erkek, yaşlı genç, ölü diri herkese selam vermeyi kendine borç bilirdi. Konya esnafı onun selamını alabilmek için erkenden dükkânlarını açar ve
kapı önünde beklerdi. Hacı Veyiszade Mustafa Efendi değil eli de, gönlü de bol
biriydi. Çocuklar Hacı Veyiszade Mustafa Efendi selam vermeden sıraya geçer,
önce selam verme işini çocuklar yapar, O da onların başını okşar, elindeki çerez
torbasından sarı leblebi ikram ede ede giderdi.
Cömertliğiyle bilinen Hacı Veyiszade Mustafa Efendi elini her zaman fakir fukaraya uzatır ve yoksullara yardım ederdi. Malını hayır kurumları için harcayan
ve başka insanların da harcamasına ön ayak olan bir kişidir. Konya İmam Hatip Okulu’nun yapım aşamasında herkesin çorbada tuzu olsun diyerek köy köy
dolaşıp okul için yardım toplaması buna bir örnektir. Bunun gibi cömertliğine
şahit gösterilecek onlarca yaşanmış olayı bulunmaktadır.
Hacı Veyiszade Mustafa Efendinin ünlü sözleri ise şunlardır:
• Dünyada duracağın kadar dünya için, ahirete ise ahirette duracağın kadar
çalış.
• Kızmayacan, kızdırmayacan, kırmayacan, kırılmayacan.
• Ne kadar yaparsan yıkılacaktır, ne kadar yaşarsan ölünecektir.
Hoşgörü
69
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Hoşgörünün
Farkındayım
70
1. Hoşgörü ile ilgili durumların farkına varır.
2. Hoşgörülü davranmakta zorlanacağı durumlarda kendini sorgular.
3. Hoşgörü ile ilgili kuralları belirler.
Materyaller
Tablo ve matrisler.
Süre: 40 dk.
1. Başkalarının duygu ve düşüncelerini saygı ile karşılar.
2. Kendinin ve başkalarının hata yapabileceğini kabul eder, bunu hoşgörüyle karşılar.
3. Kendisine ve çevresine saygılı davranır (Gürültü yapmaz, çevresine zarar vermez,
başkalarının hakkını çiğnemez).
71
r
ğe
B
irme
t
ş
e
l
in
g
r
i
el
İşl
ey
iş:
Etkinlik – I:
ÖĞRETMEN BİLGİ NOTU: Bu etkinlikte
amaç; öğrencilerin, değerlerin önem düzeyinin farkına varmalarını sağlamaktır. Bu amaçla
öğrencilerin önemli buldukları ifadeleri, neden
önemli bulduklarını açıkça ortaya koymaları sağlanmalıdır. Bu arada öğrencilerin birbirlerinin görüşlerine müdahale etmelerine izin verilmemelidir.
Öğretmen öğrencilerden aşağıda verilen durumları en önemliden en önemsize
doğru sıralamak üzere numara vermelerini ister (Numaralar 1-6 arasında olmalıdır).
De
Kalemimi izinsiz alan arkadaşımı öğretmene şikâyet ederim.
Sınavlardan yüksek not alamayan arkadaşlarımı da severim.
Arkadaşım beni iterse ona beni neden iteklediğini sorarım.
Bir arkadaşımın burnu aksa bile ondan nefret etmem.
Arkadaşım ayağıma bastığında ona bağırırım.
Benden küçük arkadaşlarımın yanlış davranışlarına kızarım.
Öğretmen, sıralama sonrasında öğrencilerin cevaplarını işaretler
ve sonuçları sınıfta tartışır. Öğretmen öğrencilerin cevaplarını
açıklamaları için onlara açık uçlu sorular sorar.
Bu durum senin için neden önemlidir, gibi sorularla
öğrencilere cevaplarını açıklama fırsatı
verilir.
72
Etkinlik – II:
Öğretmen öğrencilerden aşağıda verilen ifadelere katılıp
katılmadıklarını işaretlettirir.
Katılıyorum Katılmıyorum
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
Düşünce
İnsanların yanlış davranışlarına kızmamak
onları yanlış yapmaya alıştırır.
Her insan bir gün yanlış yaptığı halde kendine
kızılmama ihtiyacı duyabilir.
İnsanların yanlış davranışlarını anlayışla
karşılamak, diğer insanlarla iyi geçinmeyi
kolaylaştırır.
İnsanların yanlışlarını sürekli kendilerine
bildirirsek toplum daha iyi olur.
Mutlu olmak için insanların eksikliklerini anlayışla karşılamak gerekir.
Her insanın yaptığı yanlış hoş görülmez.
ÖĞRETMEN BİLGİ NOTU: Bu etkinlikte öğrenciler seçimlerini yaptıktan sonra
verilen cevaplar tartışılır ve öğrencilerin mantığını ortaya çıkarmak için
açıklayıcı sorular sorulur. Öğrencilerin hoşgörülü olmayan tercihlerini
açıklığa kavuşturucu açıklamalarda bulunulur.
73
Etkinlik – III:
Öğretmen öğrencilerden aşağıdaki cümleleri hoşgörü ile
ilgili ifadeler olacak şekilde tamamlamalarını ister.
İnsanların ................................................................öğrendim.
..........................................................................................beni mutlu ettiğini öğrendim.
..............................................................................................ihtiyaç duyduğumu öğrendim.
.................................................................................................mutsuz ettiğini öğrendim.
...................................................................................................düşündüm.
....................................................................................................üzüldüm.
....................................................................................................memnun oldum.
ÖĞRETMEN BİLGİ NOTU: Boşluk doldurmalı çalışmalar ile öğrenciye değerlerini
ve kendisi için önemli olan durumları açıklama fırsatı verilir. Öğretmen verilen cevapları eleştirmeden, öğrenciye cümlelerini açıklamak için fırsat
verir.
74
Etkinlik – IV:
Öğrencilere insanlar ile insanlar ve insanlar ile
canlılar arasındaki ilişkilerde hoşgörü gerekliliği olan,
sonu “–malı/meli” ile biten olumlu ya da olumsuz anlamı olan
on cümle yazdırılır.
OLUMLU: Okulun kapısında karşılaştığım arkadaşıma yol vermeliyim.
OLUMSUZ: Beslenme çantamdaki çikolatamı alan arkadaşıma kızmalıyım.
1. ....................................................................................................................
2. ...................................................................................................................
3. ...................................................................................................................
4. ...................................................................................................................
5. ...................................................................................................................
6. ...................................................................................................................
7. ...................................................................................................................
8. ...................................................................................................................
9. ...................................................................................................................
10. ...............................................................................................................
ÖĞRETMEN BİLGİ NOTU: Bu uygulamada öğrencinin,
geleceğini ve davranışlarını yönlendiren değerleri ortaya
çıkarması amaçlanmaktadır. Öğretmen, öğrenciye
açık uçlu sorular sorarak onun cevaplarını
açıklamasına olanak
tanımalıdır.
75
Ev Görevi
Anne, baba ve aile büyüklerinizden hoşgörü ile karşılayabilecekleri bir durum söylemelerini isteyiniz ve aşağıya yazınız.
Annemin görüşü;
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
Babamın görüşü;
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
76
Değerlendirme
Aşağıdaki
cümlelerdeki boşlukları örnek cümledekine
benzer şekilde doldurunuz.
HOŞGÖRÜLÜ OLMAK Mevlana olmak gibidir, çünkü Mevlana herkesi
hoş görmüştür.
HOŞGÖRÜLÜ OLMAK toprak gibidir, çünkü toprak üzerindeki her şeye can verir.
HOŞGÖRÜLÜ OLMAK.................... gibidir, çünkü................................................................................
Öğrenciler cümlelerini doldurduktan sonra sınıf ile paylaşır ve niçin böyle bir ilişki
kurduğunu sınıfa açıklar.
77
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Hoşbuldum
78
1. Hoşgörünün temel özelliklerini açıklayabilme.
2. Arkadaşlarına hoşgörülü davranabilme.
3. Hoşgörüyü anlatan özgün bir ürün ortaya koyabilme.
Materyaller
Kısa Film
Süre: 40 dk.
79
İşl
ey
iş
Etkinlik – 1: Öğrencilere
şimdi bir video izleneceğini söylenir.
İzlenilen videonun ana fikrini bulmaları istenir.
http://www.youtube.com/watch?v=pa0STDCf_aA linkindeki
video izlenir.
ÖĞRETMEN BİLGİ NOTU: Öğrenciler etkinliğe başladıklarında hangi
değerin üzerinde çalışılacağını bilmemektedirler. Uygun kısa film izlendikten
sonra hangi değer üzerinde durulduğu öğrencilerce sınıf içi tartışma yoluyla
belirlenir. Etkinlikte şiir yazma, şarkı sözü yazma, hikâye yazma, resim çizme, afiş
hazırlama ve kompozisyon yazma gibi tekniklere yer verildiği için öğrencilerin çoklu
zekâ kuramına göre farklı zekâ alanlarına ve ilgilerine göre çalışma imkanı yakalaması
mümkündür. Etkinlik öğrenciler arasında etkileşime dayalı olduğu için aktif öğrenme
tekniklerini de kullanmayı sağlamaktadır.
Etkinlik uygulama aşamaları;
1. Öğretmen belirlenen filmi izletir. Öğretmen filmi izletmeden önce
öğrencilere açıklama yapar ve filmi izlerlerken ana fikir olarak ele alınan
fikri bulmalarını ister.
2. Öğretmen, öğrencilerden filmde ele alınan ana fikrin
hangi değerle ilgili olduğunun her bir öğrenci tarafından belirlenmesini ister.
80
3. Öğretmen, öğrencilerden
görüşlerini alır ve tahtada sınıf görüşleri listesini oluşturur.
4. Görüşler arasından film ile ilgili en önemli fikir öğrencilerce
oylanarak belirlenir.
5. Öğretmen filmdeki ana fikir ile ilgili olan değerin ne olduğunu öğrencilere sorar, gelen cevaplar tartışılır.
6. Değer ile ilgili öğrencilerden açıklamalar alınır.
7. Öğrencilerden hoşgörü ile ilgili özlü sözler bulmalarını ister.
8. Kendi kültürümüzden ya da diğer kültürlerden tarihi şahsiyetlerin hoşgörü ile ilgili
sözlerinin olup olmadığını sorar.
9. Mevlana’nın hayatının incelenmesini ister. Öğretmen, http://konyakutuphanesi.
gov.tr/mevlana/22-hz-mevlananin-hayati.html linkini kaynak olarak iletebilir.
10. Öğretmen Mevlana’nın hoşgörü ile ilgili sözlerini öğrencilere açıklatır.
81
Ev Görevi
Sınıfta açıklanarak netleştirilen değer ile
ilgili olarak öğrencilerden aşağıdaki görevlerden
istediklerini seçerek yapmaları istenir.
HAYDİ ÇİZELİM (Öğrencilerden isteyenler hoşgörü
ile ilgili bir resim çizer).
HAYDİ SÖYLEYELİM (Öğrencilerden isteyenler hoşgörü
ile ilgili bir şarkı sözü yazar, söylenmiş şarkılardan birini
bulup dinletir).
ŞİMDİ ŞİİR ZAMANI (Öğrencilerden isteyenler hoşgörü
ile ilgili bir şiir yazar, bir şiir bulup sınıfta okur).
HİKAYEMDE HOŞGÖRÜ (Öğrencilerden isteyenler
hoşgörü ile ilgili bir hikaye yazar).
AFİŞE EDİYORUM (Öğrencilerden isteyenler hoşgörü
ile ilgili bir afiş hazırlar).
Öğrenci ürünleri sınıfta paylaşılır ve üzerinde
öğrencilerce değerlendirmeler yapılır.
HAYDİ BULALIM (Hoşgörü ile ilgili bir atasözü bulup
iki cümle ile açıklayınız).
BAŞKA (Farklı bir çalışma yapmak isteyen öğrencilere
de imkân tanınır).
82
Değerlendirme
Aşağıdaki sorular
öğrenciler tarafından sözlü veya yazılı
cevaplandırılır.
1.
Kendinizle ilgili nelerin hoş görülmesini isterdiniz?
.......................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
2.Çevrenizdekilerin (aile bireyleri, arkadaşlar, diğer insanlar) nelerini hoş
görürsünüz?
.................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
3.Günümüz hayatında ele aldığımız hoşgörü değerinin korunması için
sizce neler yapılmalıdır?
.................................................................................................................
..................................................................................................
....................................................................
83
Ek-1
MEVLANA CELALEDDİN-İ RUMİ
Mevlana’nın asıl adı Muhammed Celaleddin’dir. Mevlana ve Rumi de, kendisine
sonradan verilen isimlerdendir. Efendimiz manasına gelen Mevlana ismi O’na
daha pek genç iken Konya’da ders okutmaya başladığı tarihlerde verilir. Bu ismi,
Şemseddin-i Tebrizi ve Sultan Veled’den itibaren Mevlana’yı sevenler kullanmış,
adeta adı yerine sembol olmuştur. Rumi, Anadolu demektir. Mevlana’nın, Rumi diye
tanınması, geçmiş yüzyıllarda Diyar-i Rum denilen Anadolu ülkesinin vilayeti olan
Konya’da uzun müddet oturması, ömrünün büyük bir kısmının orada geçmesi ve
nihayet türbesinin orada olmasındandır.
Mevlâna 30 Eylül 1207 yılında bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan
Horasan yöresinde, Belh şehrinde doğmuştur. Mevlâna’nın babası Belh şehrinin
ileri gelenlerinden olup sağlığında “Bilginlerin Sultanı” ünvanını almış olan Hüseyin
Hatibî oğlu Bahaeddin Veled’dir. Annesi ise Belh Emiri Rükneddin’in kızı Mümine
Hatun’dur. Sultânü’l-Ulemâ Bahaeddin Veled, bazı siyasi olaylar ve yaklaşmakta olan
Moğol istilası nedeniyle Belh’ten ayrılmak zorunda kalmıştır. Sultânü’l-Ulemâ 1212
veya 1213 yıllarında aile fertleri ve yakın dostları ile birlikte Belh’ten ayrılmıştır. Sultân’ül-Ulemâ’nın ilk durağı Nişâbur olmuştur. Nişâbur şehrinde tanınmış
Mutasavvıf Ferîdüddin Attar ile de karşılaşmıştır. Mevlâna burada küçük yaşına
rağmen Ferîdüddin Attar’ın ilgisini çekmiş ve takdirlerini kazanmıştır. Mevlâna 15 Kasım 1244 yılında Şems-i Tebriz’i ile karşılaştı. Mevlâna Şems ile çok
iyi bir arkadaş oldu. Ancak beraberlikleri uzun sürmedi. Şems aniden öldü. Mevlâna
Şems’in ölümünden sonra uzun yıllar kimse ile görüşmeden ibadet etti. Daha
sonraki yıllarda Selâhaddin Zerkubi ve Hüsameddin Çelebi, Şems-i Tebriz’inin yerini
doldurmaya çalıştılar. 84
Yaşamını “Hamdım, piştim, yandım” sözleri ile özetleyen Mevlâna 17 Aralık 1273
Pazar günü Hakkın rahmetine kavuştu. Mevlâna’nın cenaze namazını vasiyeti üzerine
Sadreddin Konevi kıldıracaktı. Ancak Sadreddin Konevi çok sevdiği Mevlâna’yı
kaybetmeye dayanamayıp cenazede bayıldı. Bunun üzerine Mevlâna’nın cenaze
namazını Kadı Siraceddin kıldırdı. Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak kabul ediyordu. O öldüğü
zaman sevdiğine, yani Allah’ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün
günü veya gelin gecesi manasına gelen “Şeb-i Arûs” diyordu ve dostlarına ölümünün
ardından ah-ah, vah-vah edip ağlamayın diyerek vasiyet ediyordu. “Ölümümüzden
sonra mezarımızı yerde aramayınız! Bizim mezarımız ariflerin gönüllerindedir” Hz. Mevlana’nın doğum yılı olan 30 Eylül 1207 tarihi dolayısıyla, Türkiye,
Afganistan ve Mısır’ın teklifi üzerine, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür
Kurumu (UNESCO), 800’üncü doğum yılı olan 2007 yılı çeşitli etkinliktlerle “Mevlana
Yılı” olarak kutlanmıştır.
Hz. Mevlana’nın Yedi Öğüdü:
1. Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol.
2. Şefkat ve merhamette güneş gibi ol.
3. Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol.
4. Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol.
5. Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol.
6. Hoşgörülülükte deniz gibi ol.
7. YA OLDUĞUN GİBİ GÖRÜN, YA GÖRÜNDÜĞÜN GİBİ OL. 85
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Küslüğü Bırakalım Dost
Olalım
86
1. Hoşgörülü olmayı kavrar.
2. Mevlana ve diğer önemli şahsiyetlerin hoşgörü ile ilgili fikirleri hakkında bilgi sahibi olur.
3. İnsanların hata yapabileceğini böyle bir durumda hoşgörülü olmak gerektiğini
anlar.
Materyaller
Kalem, silgi, ‘’Küslüğü Bırakalım Dost Olalım’’ adlı mektup kağıdı
Süre: 40 dk.
1. Yazmak için hazırlık yapar. Yazma amacını belirler. Yazma yöntemini belirler.
3. Duygu ve düşüncelerini ifade eder.
6. Formları yönergelerine uygun doldurur.
7. Konuşma amacını belirler ve dinleyicilere söyler.
8. Konuşmalarda görgü kurallarına
uyar. Konuşmalarda sözcükleri doğru ve
yerinde kullanır.
9. Duygularını ve düşüncelerini ifade
eder.
10. Dinin ahlaklı olmayı gerektirdiğini
fark eder.
11. Güzel söz söyleme ve güzel davranış
sergilemeye istekli olur.
12. Hata yapılabileceğini ve bunun doğal
olduğunu fark eder.
87
ru-Cevap, Tartışma
o
S
,
ı
as
:
tın
r
ı
F
n
i
1. Öğretmen aşağıdaki soruları
y
e
B
sorarak etkinliğe başlar. Böylece sınıf içi grup
İşl
ey
iş
etkileşimini başlatır.
•‘’Buzamanakadarhiçsizekinbesleyenveyakavga
ettiğiniz birisi oldu mu?’’ sorusunu sorar.
•Parmakkaldıranöğrencilerincevaplarıalındıktansonra,‘’diniaçıdanküs
kalmak doğru mudur?’’ sorusunu sorar.
•Öğrencilere‘’küsolduğunuzkişinin,insaniolarakolumluözellikleriyokmu?’’
düşünün der. Cevaplarını alır, süreci aşağıdaki sorular ile devam ettirir.
•Sizekinbesleyenvekavgaettiğinizkişiilebarışmakimkânsızmıdır?
•Barışmakiçinhangiinsaniözelliklerimizidevreyesokarız?
2. Öğrencilerden gelen cevaplar alındıktan ve üzerinde tartışıldıktan sonra, öğretmen
‘’hoşgörü ne demektir?’’ sorusunu sorar.
3. Öğrenci cevapları alındıktan sonra, öğretmen hoşgörüyü kısaca açıklar.
4. Yukarıdaki sordukları sorularla hoşgörüyü bağdaştırır.
5. Hoşgörü ile ilgili aşağıda belirtilen Mevlana’nın ve bir kaç önemli
şahsiyetin sözlerini okur.
88
Sen bakmasını bil de
dikende gül gör, dikensiz gülü herkes görür.
(Mevlana)
Zaten iyilik aradı mı insanda kötülük kalmaz ki. (Mevlana)
Ayıpsız dost arayan dostsuz kalır. (Mevlana)
Gel, gel, ne olursan ol yine gel, ister kafir, ister mecusi, ister puta tapan ol
yine gel, Bizim dergahımız, ümitsizlik dergahı değildir, Yüz kere tövbeni bozmuş
olsan da yine gel... (Mevlana)
Anlaşmazlık insanın en büyük hastalığıdır. Hoşgörü ise en büyük çaresi. (Voltaire)
Karşımızdakinin yalnızca kendi budalalığımız, kusurumuz ve kötülüğümüz olduğunu
akıldan çıkarmayarak her insanın budalalığına, kusuruna ve kötülüğüne hoşgörülü bir
şekilde yaklaşmalıyız. (Arthur Schopenhauer)
6. Öğretmen, öğrencilere “karşımızdaki kişiyle sorunlar yaşamış olsak bile hoşgörü
devreye girerse, sorunlar çözülür mü?” diye sorar.
7. Öğretmen, öğrencilere “siz hiç küs olduğunuz kişiye hoşgörü
gösterdiğinizden dolayı sorunlarınızı çözdüğünüz oldu mu?” diye sorar.
8. Öğrencilere karşımızdaki kişilerin hata yapabileceğini, zaman zaman
kendimizin de istemeden de olsa hata yapabildiğimizi, bu durumlarda hoşgörülü olmanın sorunları çözdüğünü kısaca
belirtir.
89
9. Öğretmen, öğrencilerden
defterlerine yaptıkları 3 hatayı yazmalarını
ister ve 5 dakika süre verir.
10. Herkes yazdıktan sonra paylaşmak isteyenlerin cevapları alınır. Öğretmen aşağıdaki soruları sorar.
• Ben hiç hata yapmadım, hata yapmam diyen var mı?
• Başka kişiler de zaman zaman hata yapar mı?
• Hata yapmak bir kişinin kötü olduğunu gösterir mi?
11. Cevaplar alındıktan sonra öğretmen kısa bir açıklama yapar:
Nasıl ki kendimiz zaman zaman hata yapıyorsak, başka kişilerde zaman zaman hata
yapabilirler. Hata yaptığımızda, karşımızdaki kişinin bizimle küsmesini, bize düşmanca
duygular beslemesini istemiyor, hoşgörülü olmasını istiyoruz. Biz de başkalarının hataları karşısında onlara hemen küsmeyip, düşmanca duygular beslemeyip, onlara karşı
hoşgörülü olmak zorundayız.
90
Ev Görevi
Bu akşam eve gittiğinde bu etkinliğimizden öğrendiklerimizi bir kez daha
hatırlayarak, küs olduğun kişiye barışma mektubu yaz. Ertesi gün paylaşmak isteyenler mektupları sınıfta okur.
1. Etkinlik sırasında parmak kaldıran öğrencilere söz hakkı verilmeli, kaldırmayan öğrenciler zorlanmamalıdır.
2. Her öğrencinin söylediği şeyler zaman zaman alakasız olsa da
özgüveni sarsılmamalı, öğretmen düzeltmelidir.
91
Değerlendirme
1. Öğretmen, öğrencilere ‘’Hoşgörülüyüm’’ adlı sınıfta gerçekleştirilen etkinlikte
öğrendiklerini düşünmelerini ister.
2. Öğrencilere aşağıda verilen ifadeleri okuyarak katılıyorlarsa “Evet”, katılmıyorlarsa “Hayır” seçeneğinin altına (X) işareti koymalarını ister.
92
Dini açıdan küs olmak iyi değildir.
Evet
Hayır
Hoşgörülü olmak hem dini açıdan hem de insani açıdan önemlidir.
( )
( )
Hoşgörülü olursak çevremizdeki insanlar tarafından sevilir takdir
( )
ediliriz.
( )
Hoşgörülü olamazsak çevremizdeki insanlar tarafından dışlanırız.
( )
( )
Hoşgörülü olmazsak hem iyi insan olmayız, hem de karşımızdaki
( )
kişileri üzeriz.
( )
Hoşgörülü olan insan eninde sonunda kazanır.
( )
( )
İnsanlar hata yapabilir.
( )
( )
Hata yapan kişilere hoşgörülü olmak gerekir.
( )
( )
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Birlikte Hoşgörürüz Biz
93
1. Hoşgörü ile ilgili bilgilerini paylaşabilme.
2. Arkadaşlarının hoşgörü ile ilgili düşüncelerini dikkate alabilme.
3. Hoşgörü ile ilgili düşüncelerine dayalı olarak özgün bir ürün ortaya koyabilme.
4. Arkadaşlarının hoşgörü ile ilgili ortaya koyduğu ürünleri hoş görebilme.
Materyaller
A4 ve A3 kâğıt, renkli kalemler, tahta kalemi.
94
İşl
ey
iş:
on
y
as
t
İs
iğ
n
k
Te
i
Hoşgörü etkinliği için istasyon
tekniği özellikle seçilmiştir. Çünkü bu çalışmada öğrencilerin birbirlerinin ürünlerini hoş görmeleri ve
görüşlerini paylaşmaları söz konusudur.
Öğretmen http://ilhan-irem_hosgoru-dinle.cix1.info/ ya da http://video.
haberturk.com/muzik/video/hosgoru/68128 adresindeki hoşgörü ile ilgili
MEB tarafından hazırlanmış şarkıyı sınıfa dinletir.
Hoşgörü Parçasının Sözleri
Sevgi hoşgörünün ikinci adıdır
Hoş görmek hayatın en güzel tadıdır
Sevgi tanımaktır, tanımaksa anlamak
İnanmak kuşkusuz, hoş görüp sarılmak
Şöyle bir bak kendine
Senin kusurların yok mu?
Affet sen de sevdiğini
Sevdiğine bu çok mu?
Sevgi hoşgörüsüz tutuşmuş bir orman
Yanmasın sevgimiz yarınlara varmadan
Sevgi hoşgörünün yağmuruyla sulanır
Yeşerir gönüller geleceğe uzanır
Hoşgör sen, boş ver sen sevgin kaybetmez kazanır
Bugünden yarına çiçekli bir yol uzanır
(İlhan İrem)
95
Aşağıdaki uygulamalar yapılarak ders işlenir.
1. Şarkıda hangi değerden bahsedildiği öğrenciler arasında
tartışılır.
2. Şarkıda vurgulanan temel değer “HOŞGÖRÜ” olarak tahtaya yazılır.
3. Öğrencilerle birlikte hoşgörü değerinin çalışılması sırasında hangi
istasyonların oluşturulacağı belirlenir. (öykü, slogan, afiş, metafor, şiir vb).
4. İstasyon şeflerinin belirlenmesi (Şef istasyonda sabit kalır, yeni gelen gruba o ana
kadar yapılan çalışmaları anlatır, ancak kendisi görüş belirtmez. İstasyonun düzenli
çalışmasını sağlar. Çalışma sonunda ürünleri sunar).
5. Grupların heterojen bir şekilde oluşturulması sağlanır. (Bunun için şöyle bir
yol izlenebilir: 5 istasyon oluşturulacaksa grupta sayma başlatılır ve “5” diyen
öğrenciden sonra “1”den başlanarak tekrar “5”e kadar saydırılır. Tüm öğrenciler
saymayı tamamlar. “1” diyenler birinci masaya, “2” diyenler ikinciye ve diğerleri
kendi sayılarına uygun masaya yerleştirilir).
6. Masada kalma süresi ve değişme koşulları belirlenir.
7. Öğrenciler istasyonlarda hoşgörü değeri ile ilgili
çalışmaya başlarlar.
96
a. Öykü İstasyonu: Şef
öğrencilerden hoşgörü hakkında detaylı
bir öykü yazmalarını ister.
b. Slogan İstasyonu:
Öğrenciler hoşgörü hakkında
sloganlar yazarlar. İstasyon
şefi istasyondakilerden mümkün
olduğunca çok sloganlar yazmalarını
talep eder.
c. Afiş İstasyonu: Öğrenciler hoşgörü
ile ilgili bir afiş hazırlamaya başlar.
Bu istasyonda A3 ebadında bir kâğıt
seçilmeli ve istasyonda renkli kalemler
bulundurulmalıdır. İstasyon şefi kâğıdın ortasından çizime başlamanın daha
sonra gelen gruplarda çizim için uygun alanlar bırakılması açısından
önemli olduğunu ve afişte çizimlerin yanı sıra söz ve sloganların da
bulunabileceğini hatırlatır.
97
d. Metafor İstasyonu:
Öğrenciler “Hoşgörü ……gibidir. Çünkü
……..” şeklinde hoşgörü ilgili mümkün olduğunca çok
metafor oluşturur. İstasyon şefi bu cümle kalıbının korunmasını
ve mümkün olduğunca çok metafor oluşturulmasını sağlayıcı uyarılarda
bulunur.
e. Şiir İstasyonu: Öğrenciler hoşgörü ilgili bir şiir yazmaya başlar. İstasyon şefi
mümkün olduğunca çok dörtlük yazılması yönünde öğrencileri teşvik eder.
1. Bu istasyonlar dışında istasyonlar da oluşturulabilir.
2. Öğrenciler belirlenen süreler kadar istasyonlarda çalışarak sürenin bitiminde yeni
istasyonlarına geçerler.
3. Tüm istasyonlar gezilerek her grubun tüm istasyonlarda çalışması sağlanmış olur.
4. İstasyonların gezilmesinin sonunda şefler ürünleri sınıfa sunar. Ürünler, sınıf ya
da okul panosunda sergilenir.
5. Böylece hoşgörü değerinin öğrencilerce nasıl anlaşıldığı ve ifade
edildiği görülmüş olur.
98
Ev Görevi
Bugün okulda yaptığınız
çalışma ile ilgili ailenize bilgi
veriniz. Aile bireylerine sizin
çalıştığınız istasyonda kendileri
çalışsalardı neler yapmak
istediklerini sorunuz ve
görüşlerini aşağıya yazınız.
Değerlendirme
İstasyon etkinliğinde arkadaşlarınızın hangi davranışlarını
hoşgörü ile karşıladınız? Bu etkinlikten hareketle insanlara hoşgörülü
olmaları için neler tavsiye edersiniz?
Öykü İstasyonu:
.............................................................
Afiş İstasyonu: ..................................................
.............................................................
Slogan İstasyonu:
Metafor İstasyonu: .............................................
.............................................................
.............................................................
Şiir İstasyonu: ................................................
.............................................................
.............................................................
99
İstasyon tekniği, öğrencilerin kendi görüşlerini ifade etmelerine,
kendileri dışındakilerin görüşlerini dikkate almalarına ve görüşlerini
gözden geçirerek yeniden düzenlemelerine imkân tanıyan bir
tekniktir. Bu nedenle istasyonlarda ortaya konulan ürünlerin
hangi grup tarafından yapıldığının öne çıkmasına izin verilmeden
görüşlerinin bütünleştirilmesine özen gösterilmelidir. Ayrıca
gruplardaki tüm öğrencilerin görüşlerinin alınması sağlanmalıdır.
100
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Yıldızını Bul
101
1. Kendisini karşısındakinin yerine koyma.
2. Olaylara karşıdakinin bakış açısıyla bakma.
3. Kendisini yerine koyduğu kişinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlama,
hissetme ve karşıdakine iletme.
4. Farklılıkların doğal olduğunu kabul etme.
5. Farklı özelliklere sahip olan kişilere hoşgörüyle yaklaşmak gerektiğini kavrama.
Materyaller
Katılımcı sayısı kadar elma, 1 adet bıçak, defter-kalem
Süre: 40 dk
102
İşl
ey
iş
u
y
O
Ö
a
l
n
ğ
aratıcı Drama
Y
,
m
reti
Öğretmen, öğrencilere yapılacak etkinlik hakkında kısaca bilgi verir. Et:
kinlikten ne gibi bir sonuç çıkarılabileceğini belirlemeye
çalışmalarını ister. Daha sonra aşağıdaki uygulamalar
yapılır.
•Sınıfınkalabalıkolmasıdurumunda
sınıftaki öğrencilerin 10-15 kadarı sınıfın
önüne alınır.
•Birpoşeteöğrencisayısıncakırmızıelmakonulur.
•Öğrencilertorbadabulunanelmalardan
birini seçer.
•Öğrencilerdenbuelmayıkendileriiçinendeğerlibirvarlıkmışgibi(ensevdikleri
kişi veya nesne ile benzeştirerek) açıklamaları istenir.
•Öğrencilerelmalarınıincelerlervebelirledikleriengüzelözellikleriniifade
ederler.
•Herçocukelindekielmanınözelliklerini,benzerlikvefarklılıklarını
arkadaşının elmasıyla karşılaştırır.
•Düşüncelerinisınıflapaylaşırlar.
•Öğrencilerdenelmalarınıtorbayakoymaları istenir.
103
•Dahasonraelmalarsıranınbaşındanrastgeleöğrencilerce tekrar dağıtılır.
•Ellerineyenialdıklarıelmalarlailgiliyenigörüşlerisözlüolarakalınır.
Öğrencilere aşağıdaki sorular sorulur:
•Busizinöncekielmanızmı?
•Yenielmanızınasılbuldunuz?
•Hangisinidahaçokbeğendiniz,neden?
•Ayırtedicivefarklıözelliklerinönemiöğretmentarafındanvurgulanır.
•Öğretmenyardımıileheröğrencininelmasınıeninekesmesisağlanıramaelmaları
ayırmamaları, tüm elmalar kesilene kadar beklemeleri istenir.
•Tümöğrencilerhepbirlikteelmalarınınikiyarısınıayırırveortasınısınıfagösterir.
•Herelmanınortasındakiyıldızadikkatçekilir.
•Tümelmalarıniçindekiyıldızınaynıolduğutespitedilir.
•Buetkinlikleulaşılmakistenenanafikiraçıklattırılır.
104
• Dış görünüşü nasıl olursa olsun her katılımcının da içinde böyle bir yıldız olduğu belirtilir.
• Öğrencilerden sıra arkadaşlarının yıldız özelliklerini listelemeleri
istenir.
• Her öğrenci sıra arkadaşının yıldız özelliğini sınıfa açıklar.
• Yıldız özelliği okunan öğrenciye kendince önemli bulduğu ama sıra arkadaşınca belirtilmemiş yıldız bir özelliği olup olmadığı sorulur.
YANSITMA
• Bu etkinlikten çıkarılabilecek ana fikir nedir?
Hayata yansıtma: Hayatınızda buna benzer bir durumla karşılaştınız mı?
•Bu etkinliğe bağlı olarak bundan sonra karşılaştığınız insanları nasıl değerlendirmeyi
düşünüyorsunuz?
105
Ev Görevi
Size göre aile bireylerinizin
yıldız özellikleri nelerdir? “Öğretmen öğrencilerden size göre aile
bireylerinizin yıldız özellikleri nelerdir?” sorusunu cevaplamalarını
ister.
Babamın yıldız özellikleri:
…………………………………
…………………………………
…………………………………
Annemin yıldız özellikleri:
…………… ……………………
…………………………………
…………………………………
Kardeşimin yıldız özellikleri:
………… ………………………
…………………………………
…………………………………
106
Değerlendirme
Öğretmen
öğrencilere aşağıdaki
soruları sorar.
• Sınıfınızda sevmediğiniz bir arkadaşınız var mı? Neden sevmiyorsunuz?
• Onu sevecek bazı sebepler olabilir mi?
Bu etkinlikte amaç öğrencilerin, herkesin çok önemli ve değerli
bir özelliğinin olduğunu fark etmelerini sağlamaktır. Bu nedenle
arkadaşlarının dış görünüşlerinden ziyade, değerli özelliklerini
dikkate almaları vurgulanacak şekilde etkinlik sürdürülmelidir.
107
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Sevimli Tırtıl
108
1. Hoşgörünün önemini fark eder.
2. İnsanları hoş görmenin insana neler kazandırdığının farkına varır.
Materyaller
Ek-1, kâğıt, boya kalemi.
Süre: 40 dk.
1. Davranışlarının kendisini ve arkadaşlarını nasıl etkilediğini fark eder.
2. Hata yapılabileceğini ve bunun doğal olduğunu fark eder.
109
İşl
ey
iş
a
:T
a
m
ş
r tı
1. Öğretmen sınıfta öğrencilere hoşgörünün
önemini açıklar
2. Ek-1 de bulunan Sevimli Tırtıl etkinliği öğrencilere yaptırılır.
3. Etkinlikle ilgili sorular cevaplandırılır.
110
Değerlendirme
Etkinlik tamamlandıktan
sonra Sevimli Tırtıl Etkinliği Değerlendirme
Tablosu tahtaya çizilir, tablonun öğrenciler tarafından
deftere yazılması ve doldurulması istenir.
111
Hoşgörünün öneminden bahsederken, hoşgörünün insana neler
kazandırdığı vurgulanmalıdır. (Herkesin sevgisini kazanma, kendini
mutlu hissetme, sempatik olma vs).
Öğrencilere, tırtıl bulmaca etkinliğinde yardımcı olunmalıdır.
Zorlanan öğrencilere, etkinliğin nasıl yapılacağı ile ilgili yardımcı
olunmalıdır.
112
Ek-1
“Hatasız Dost Arayan Dostsuz Kalır.”
Hz. Mevlana
SEVİMLİ TIRTIL
Sevgili çocuklar, aşağıdaki resimde gördüğümüz sevimli dostumuz tırtıl insanları
çok sevmektedir. Nerde birbirine yardım eden, birbirinin hatasını örten, hoşgörülü
olan birini görse vücuduna bir parça daha eklemektedir. Birbirinin hatasını arayan,
hoşgörülü olmayan birini gördüğünde ise vücudundan bir parça çıkarılmaktadır.
Şimdi sizden aşağıdaki cümlelerdeki hoşgörü durumlarına göre dostumuz
tırtıldan parça çıkarıldığı mı, eklendiğini mi boyayarak belirtmenizi istiyoruz.
113
Olay
Ali arkadaşı Ayşe ile alay etti.
Ümit kardeşi Metin’in hatasını yüzüne vurdu.
Aslı arkadaşının kusurlarını görmezden geldi.
Kerim kendisinden özür dileyen arkadaşını affetmedi.
Deniz 1 yaşındaki kardeşinin ağlamasına bir türlü tahammül
edemiyordu.
Yeliz annesini ve babasını üzmeyen çok uyumlu bir çocuktu.
Zehra engelli arkadaşı Fatih ile dalga geçti.
Berk tüm insanlara çok değer verirdi.
Galip hep haline şükrederdi.
Derya insanların kim olduğuna bakmaksızın herkesi çok severdi.
Sevgili çocuklar, gördüğünüz gibi hoşgörülü olmamak nasıl ki sevimli tırtıldan bir
parça alıp götürüyorsa bizden de bir parça alıp götürür. Eğer hoşgörülü olmazsak
sevdiklerimizi kaybederiz ve sevilmeyen bir insan oluruz. Ama hoşgörülü olursak
hem sevdiğimiz insanları kaybetmeyiz hem de herkes bizi sever.
114
SEVİMLİ TIRTIL ETKİNLİĞİ DEĞERLENDİRME TABLOSU
İsim
Hoşgörülü
Hoşgörüsüz
Ali
Ümit
Aslı
Kerim
Deniz
Yeliz
Zehra
Berk
Galip
Derya
115
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Ye Kürküm Ye
116
1. İnsanların değerli olduğunu kabul eder.
2. Hoşgörü değerinde insan onurunun temel değer olduğunu onaylar.
Materyaller
Türkçe sözlük, kalem, etkinlik yaprakları.
Süre: 40 dk. + 40 dk.
1. Dinlediklerini, izlediklerini, okuduklarını doğru bir biçimde anlar ve yorumlar.
4. Görgü kurallarına ve değerlere (millî, manevî, kültürel, ahlaki, sosyal vb.) uygun
konuşur.
6. Konuşmasında ana fikri vurgular.
7. Metinde verilen ipuçlarından hareketle karşılaştığı yeni kelimelerin anlamlarını
tahmin eder.
8. Okuduğunun ana fikrini belirler.
117
İşl
ey
iş:
sı, Örnek Olay, So
a
n
ı
t
r
ı
ru-C
in F
y
eva
e
B
,
p
a
m
tış
r
Ta
1. Aşağıdaki fıkrayı öğrencilerinize okuyun ya da
anlatın.
YE KÜRKÜM YE!
Nasrettin Hoca bir gün bir yemeğe davet edilir. Hoca davete giderken
günlük kıyafetleri ile gider. Ancak davette kimse hoca ile ilgilenmez, yemek
sofrasına çağrılmaz. Hoca bunun üzerine evine gidip, kürkünü üstüne giyer ve
tekrar davetin olduğu yere gider.
Hoca davet yerine geldiğinde öyle bir ilgi ve alaka görür ki doğruca yemek sofrasının
başköşesine oturtulur. Davetliler yemek yemeğe başlayınca hocadan hiç beklenmedik
bir davranış görülür. Hoca kürkünün bir ucunu yemek tabağına sokmuş; “Ye kürküm
ye, ye kürküm ye.” demektedir.
Daveti veren ev sahibi:
- Hocam ne yapıyorsun! Güzelim kürkü perişan ettin.
Hocadan ise kendine yakışır bir cevap gelir.
- Biraz önce geldiğimde üzerimde kürk yoktu. Kimse bana hoş geldin
bile demedi. Eve gidip kürkümü giyip geldiğimde ise sofranın
başköşesine oturtuldum. Demek ki yemek kürkün
hakkı.
118
(Anonim)
Fıkranın öğrenciler tarafından anlaşıldığına emin olun. Fıkranın insan onurunun öneminden bahsedildiği sonucuna varılabilmesi için sorular sorun, gerekli ipuçları, dönüt
ve düzeltmeler verin, ön öğrenmeler hatırlatmak için tartışma ortamı oluşturun. Öğrencilerin de buna benzer bildikleri anı, fıkra, hikâye vb. varsa anlatmalarını isteyin.
2. Öğrencilere aşağıdaki tanımı okuyunuz, örnekler vererek hoşgörü değeri ile insan
onuru kavramlarını ilişkilendiriniz.
İnsan Onuru: İnsan onurunu, diğer insanlar tarafından değer verilen saygın bireyin bir
niteliğidir. Bu bütün insanların değişmez bir özelliğidir. İnsanın hayvanlar, bitkiler gibi
diğer canlılar arasında özel ve değerli bir yeri vardır. İnsana bu özel yeri sağlayan, onu
diğer canlılardan ayıran akıl, duygu, düşünce gibi özellikleridir. Bu özellikler, insana özgü
davranışlar olarak görülür.
İnsanların maruz kaldıkları insan olma durumlarına zarar veren hakaret etme, dayak
atma, bağırma, teşhir etme, alay etme, gözdağı verme, ceza verme, lakap takma,
küçümseme ve önemsememe gibi belli başlı davranışlar insan onuruna zarar veren
davranışlardır. Hoşgörü ancak insanların onurlarına gösterilen saygı ile oluşur.
Bu materyalin hazırlanmasında İnsan Hakları Derneğinin 04.01.2012 tarihinde yayınlanan internet sitesindeki Öndül, H. İnsan
Onuru, 1998. Eserinden faydalanılmıştır.
119
3. Aşağıda verilen değerleri soru-cevap yöntemi kullanılarak anlamlarını açıklayınız.
Öğrencilerin kendilerinden hareketle, birey hangi değerlere sahip olursa olsun, insanın
değerli bir varlık olduğunu, insan onurunun ancak hoşgörü ile korunabileceğini açıklayınız.
Onur
Arkadaş canlısı
Kavgacı
Geçimsiz
Saygılı
Sorumsuz
Yalancı
Dürüst
Bencil
Kindar
Alıngan
Barışçıl
Dedikoducu
Sorumlu
Bağımsız
Eşitlik
İnsanın kendine karşı duyduğu saygı, şeref, öz saygı, haysiyet.
Arkadaşlığa değer veren, arkadaşlarına çok düşkün kimse.
Kavga etmeyi seven, kavga çıkaran kimse.
Çevresindekilerle iyi geçinemeyen, kavga çıkaran.
Saygısı olan, saygı gösteren, hürmetli, hürmetkâr.
Sorumlu olmayan, sorumluluk taşımayan, sorumluluk duygusu bulunmayan, düşünmeden hareket eden (kimse), mesuliyetsiz.
Yalan söylemeyi huy edinmiş olan kimse.
Sözünde ve davranışlarında doğruluktan ayrılmayan, doğru kimse.
Yalnız kendini düşünen, kendi çıkarlarını herkesinkinden üstün tutan, egoist.
Öç almak isteyen, kin tutan, kinci, kinli.
Çabuk gücenen, kırılan.
Barışsever.
Çok dedikodu yapan, gıybetçi, dillek.
Üstüne aldığı veya yaptığı işlerden dolayı hesap vermek zorunda
olan, sorumluluk taşıyan (kimse), mesul.
Davranışlarını, tutumunu, girişimlerini herhangi bir gücün etkisinde kalmadan düzenleyebilen, özgür, hür.
Değer, yaş, hak, ödev vb. lerinde eşit olma.
Bu materyalin hazırlanmasında Türk Dil Kurumu Büyük sözlünden faydalanılmıştır.
120
4. Aşağıdaki soruları öğrencilerinize sorun tartışma ortamı oluşturun, ipuçları, dönüt
düzeltme ve pekiştireçler verin.
• Yukarıdaki değerlerden hangilerinin arkadaşlarınızda olmasını isterdiniz, niçin? Arkadaşlarınız arasında istemediğiniz değerlere sahip olan var mı? Böyle bir durumda bu
arkadaşınız sizin için değersiz midir? Arkadaşlığınızı bitirmeyi düşünür müsünüz? Yoksa arkadaşınıza hoşgörü ile mi yaklaşırsınız?
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
121
Değerlendirme
Her insan değerlidir,
onurludur. Bu yüzden arkadaşlarımıza ve
çevresindeki insanlara karşı hoşgörülü olunması
gerektiğini açıklayarak öğrencilerinizden hoşgörü
üzerine kısa bir hikâye veya başlarından geçen bir olayı yazdırarak
“BENİM HİKÂYEM” değerlendirme etkinliğini yapmalarını isteyiniz.
.............................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
...................................................................................................................................
....................................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................
122
Değer Alanı
Hoşgörü
Etkinlik İsmi
Hoşgörü Karelerim
123
1. Bireysel farklılıklara saygı duyar.
2. Bireysel farklılıkların kişisel bir zenginlik olduğunu kabul eder.
3. Varlıkları özelliklerinden dolayı yargılamak yerine tanımak gerektiğini benimser.
4. Kendini bütün özellikleriyle kabul eder ve değer verir.
Materyaller
Kalem, yazı tahtası, bilgisayar, Ek-1, kağıt, ip.
Süre: 40 dk.
2. Yazma amacını belirler, yazma yöntemini belirler.
9. Konuşmalarda görgü kurallarına uyar, konuşmalarımızda sözcükleri doğru ve yerinde kullanır.
10. Duygularını ve düşüncelerini ifade eder.
11. Hoşgörünün ahlaklı bir davranış olmayı gerektirdiğini fark eder.
12. Güzel davranış sergilemeye istekli olur.
124
İşl
ey
iş:
sı
hoşgörünün yeri ve öneminden bahsedilir.
2. Sınıf üç gruba ayrılarak hoşgörü üzerinde tartışılır.
3. Öğretmen, öğrencilere bireysel farklılıkların güzelliğinden
sözeder.
4. İnsanlara kendi fikirlerini dayatmanın tüm taraflara acı verebileceği ifade
edilir.
5. Bireysel farklılıklara saygı duyulması gerektiği vurgulanır.
6. Öğretmen öğrencilere hoş görmek ile ilgili bilgilendirme yapar.
7. Aşağıdaki Nasrettin Hoca’nın hoşgörü mizahı ile ilgili fıkrası okunur.
8. Fıkranın ana düşüncesinin, bazı konularda inatlaşmanın doğru olmadığı ve
inatlaşmanın olumsuz bir değer olduğu söylenir.
a
ın
k Öğrenme, Soru Cev
a
r
a
ap,
ay
ş
a
Be
Y
k
yin
ra
a
1. Öğrencilerin hoşgörü
Fı
p
rt
a
hakkında ön bilgileri alınır. Yaşamımızda
Y
Nasrettin Hoca Fıkrası
EŞEĞİN İSTEDİĞİ YERE
Nasreddin Hoca bir gün eşeğine binmiş. Eşeğin inadı tutmuş bir türlü eşeğin
başını gideceği yöne çevirememiş. Bunu gören komşusu:
-Nereye gidiyorsun Hocam? Diye sormuş.
Hoca da:
-Eşeğin istediği yere, demiş.
125
Ev Görevi
Öğretmen tarafından öğrencilere “HÖŞGÖRÜ KARELERİM”
adlı etkinlik (Ek-1) çalışmasını
evde aile bireyleri ile birlikte yapmaları istenir.
126
Değerlendirme
Öğretmen
tarafından,
değerlendirme formunun
fotokopisi çekilerek sınıftaki
öğrencilere dağıtılır. Öğrencilere
5 dakika süre tanınarak formu
doldurmaları istenir. Formu dolduran
öğrencilere yaptığı değerlendirmede,
“Hangi yönlerin hoşgörü konusunda
eksik? diye sorar. Öğrencilerin verdikleri
cevap karşısında arkadaşlarının nasıl
tepkide bulunacağını izler.
DEĞERLENDİRME FORMU
Yönerge: Sevgili öğrenciler, “Hoşgörü Anlayışımı Değerlendiriyorum’’ isimli
değerlendirme formuna yaptıklarınıza EVET (X) yapmadıklarınıza HAYIR (X) işareti
koyunuz.
HOŞGÖRÜ ANLAYIŞIMI DEĞERLENDİRİYORUM.
EVET HAYIR
Hoşgörü ile ilgili bir hikâye biliyorum.
İnsan ilişkilerinde hoşgörü önemlidir.
Grup içerisinde hoşgörü önemli değildir.
Herkes farklıdır.
Bireysel farklılıklara saygı duyarım.
Farklılıklarımız zenginliğimizdir.
Hoşgörü ve saygı ile ilgili şiirleri okumaya özen gösteririm.
Hoşgörü ve saygı ilişkisini anlatan hikâyeler ilgimi çeker.
Kusurları görmemezlikten gelirim.
127
Ek-1
HOŞGÖRÜ KARELERİM
Yönerge: Aile birey sayısı kadar Hoşgörü kareleri hazırlayın. Hoşgörü karelerinin kenar
uzunlukları 15 cm olsun. Bu karelerin her birisinin en üst kısmına aile bireylerinizin ismini
yazın. Aşağıda belirtilen soruları, tüm aile bireylerine sorun. Aldığınız cevapları karelerin
içine düzgün bir şekilde yazın.
• Aile bireylerine sorulacak sorular
1. Kardeşimiz istemeyerek bir eşyayı kırdı. Ona nasıl davranmalıyız?
2. Dedemiz rahatsızlığı nedeni ile sık sık aynı şeyleri anlatıyor. Ona karşı nasıl davranmalıyız?
3. İzlediğimiz bir çizgi film karakterindeki olumsuz bir özelliğiyle (şişmanlık, oyunlarda
başarısızlık vb.) kardeşinizin özelliği arasında ilişki kuruyor musunuz?
4. Anneniz, aile bireylerinin evi sürekli dağıttığından yakınıyor? Annenizin bu davranışı
karşısındaki tepkiniz ne olur?
5. Babanız sürekli yorgun olduğunu söylüyor. Aile bireylerinin kendisini anlamadıklarından
şikâyetçi. Bu duruma karşı yaklaşımınız nedir?
6. Siz sürekli evde gürültü olduğundan şikâyetçisiniz. Aile bireylerinin bu davranışınıza karşı
yaklaşımı nedir?
•Her bir aile bireyine sorduğunuz soruların cevaplarını ilgili karelerin içine kısaca ve
düzgün bir şekilde yazın.
•Sorulara verilen yanıtlardan sonra etkinlik sonunda olumsuz cevaplar kırmızıya; olumlu
cevaplar maviye ya da yeşile boyayın.
•Kırmızı renkli yüzeylerin çokluğu daha çok hoşgörüsüz olduğumuzun, yeşil veya mavi
yüzeylerin çokluğu ise hoşgörü düzeyinin uygun olduğu anlamına gelmektedir.
•Bu kareleri evin uygun bir yerinde sergileyin.
128
MEVLANA CELALEDDİN RUMİ
Mevlâna 30 Eylül 1207 yılında bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Horasan Ülkesi’nin Belh şehrinde
doğmuştur. Mevlana’nın babası Belh şehrinin ileri gelenlerinden olup, sağlığında “Bilginlerin Sultânı” unvanını almış olan Hüseyin Hatibî oğlu Bahâeddin Veled’tir. Annesi
ise Belh Emiri Rükneddin’in kızı Mümine Hatun’dur.
Sultânü’I-Ulemâ Bahaeddin Veled, bazı siyasi olaylar ve
yaklaşmakta olan Moğol istilası nedeniyle Sultânü’I-Ulemâ
1212 veya 1213 yıllarında aile fertleri ve yakın dostları ile
birlikte Belh’den ayrıldı.
Sultânü’I-Ulemâ’nın ilk durağı Nişâbur olmuştur.
Nişâbur şehrinde tanınmış mutasavvıf Ferîdüddin Attar
ile de karşılaştılar. Mevlana burada küçük yaşına rağmen
Ferîdüddin Attar’ın ilgisini çekmiş ve takdirlerini kazan-
mıştır.
Sultânü’I Ulemâ Nişabur’dan Bağdat’a ve daha sonra Kûfe yolu ile Kâ’be’ye hareket etti.
Hac farîzasını yerine getirdikten sonra, dönüşte Şam’a uğradı. Şam’dan sonra Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri, Niğde yolu ile Lârende’ye (Karaman) geldiler. Karaman’da Subaşı
Emir Mûsâ’nın yaptırdıkları medreseye yerleşti.
1222 yılında Karaman’a gelen Sultânü’l-Ulemâ ve ailesi burada 7 yıl kaldılar. Mevlâna
1225 yılında Şerefeddin Lala’nın kızı Gevher Hatun ile Karaman’da evlendi. Bu evlilikten Mevlâna’nın Sultan Veled ve Alâeddin Çelebi adlı iki oğlu oldu. Yıllar sonra Gevher
Hatun’u kaybeden Mevlâna bir çocuklu dul olan Kerrâ Hatun ile ikinci evliliğini yaptı.
Mevlâna’nın bu evlilikten de Muzaffereddin ve Emir Âlim Çelebi adlı iki oğlu ile Melike
Hatun adlı bir kızı dünyaya geldi.
Bu yıllarda Anadolunun büyük bir kısmı Selçuklu Devleti’nin egemenliği altında idi.
Konya’da bu devletin baş şehri idi. Konya sanat eserleri ile donatılmış, ilim adamları ve
sanatkarlarla dolup taşmıştı. Kısaca Selçuklu Devleti en parlak devrini yaşıyordu ve Devletin hükümdarı Alâeddin Keykubâd idi. Alâeddin Keykubâd Sultânü’I-Ulemâ Bahaeddin
Veled’i Karaman’dan Konya’ya davet etti ve Konya’ya yerleşmesini istedi.
Bahaeddin Veled Sultanın davetini kabul etti ve Konya’ya 3 Mayıs 1228 yılında ailesi ve
dostları ile geldiler. Sultan Alâeddin kendilerini muhteşem bir törenle karşıladı ve Altunapa
(İplikçi) Medresesi’ni ikametlerine tahsis ettiler.
Sultânü’l-Ulemâ 12 Ocak 1231 yılında Konya’da vefat etti. Mezar yeri olarak, Selçuklu
Sarayının Gül Bahçesi seçildi. Halen müze olarak kullanılan Mevlâna Dergâhı’ndaki bugünkü yerine defnolundu.
Sultânü’I-Ulemâ ölünce, talebeleri ve müritleri bu defa Mevlâna’nın çevresinde toplandılar. Mevlâna’yı babasının tek varisi olarak gördüler. Gerçekten de Mevlana büyük bir ilim
ve din bilgini olmuş, İplikçi Medresesi’nde vaazlar veriyordu. Vaazları kendisini dinlemeye
gelenlerle dolup taşıyordu.
Yaşamını “Hamdım, piştim, yandım”sözleri ile özetleyen Mevlâna 17 Aralık 1273 Pazar
günü Hakk’ ın rahmetine kavuştu. Mevlana diyor ki:
Size, gizlide ve açıkta Allah’tan korkmayı, az yemeyi, az uyumayı, az konuşmayı, isyan
ve günahları terk etmeyi, oruç tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak şehveti terk
etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle oturmamayı, güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı vasiyet ediyorum. İnsanların en
hayırlısı, insanlara yararı olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır.
Dürüstlük
131
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Dürüst Seksek
132
1. Dürüstlüğün ne olduğunun farkına varır.
2. Dürüst davranışlara örnekler verir.
3. Dürüst davranışlar ile dürüst olmayan davranışları ayırt eder.
Materyaller
Ek-1, kâğıt, kalem, tebeşir.
Süre: 40 dk.
1. Görsellerden hareketle cümleler ve metinler yazar.
2. Bilgileri tablo ve grafikle sunar.
133
g
e,
m
ele
ma
ş
ı
t
r
Ta
Yöntemi
İşl
ey
iş
1. Öğretmen öğrencilere seksek oyunu oynayıp oynamadıklarını sorar.
m
:İ
Yanıtları aldıktan sonra “bugün sizlerle dürüst seksek
etkinliği yapacağız” der ve dürüstlüğün ne demek olduğunu sorar.
2. Dürüstlük değeri tanımlandıktan sonra, öğretmen dürüst davranışlara örnekler verir ve öğrencilerden de örnekler vermelerini ister.
3. Örnekler alındıktan sonra sınıf içerisine tebeşir ile bir seksek çizilir. Seksek
çizildikten sonra öğretmen “ben size bazı cümleler okuyacağım ve sizde bu cümleyi değerlendireceksiniz. Eğer cümleler dürüstlük davranışını içeriyorsa seksekte bir
adım ileri, eğer içermiyorsa bir adım geri geleceksiniz” der ve gönüllü olarak seksek
oynamak isteyen öğrencilerden birini seçer.
4. Ek-1’de yer alan cümleleri sırayla öğrenciye okur ve öğrencinin seksekteki hareketini
sınıfla birlikte gözlemler. Eğer öğrenci doğru bir hamle sergilemişse sınıf tarafından alkışlanır. Eğer yanlış bir hamle sergilemişse bu cümleler sınıf içerisinde tartışmaya açılarak değerlendirilir.
5. Ek-1’de yer alan cümlelerin yanında sınıftaki diğer öğrencilerden de dürüstlük davranışına uygun ya da uygun olmayan cümleler istenerek onların da etkinliğe dahil
olmaları sağlanır ve söylenen cümlelere göre etkinliği oynayan öğrencinin hareket etmesi sağlanır.
6. Öğretmen isterse bu etkinliği sınıfta ya da bahçede uygulayabilir. İki
tane seksek çizerek etkinliği bir yarış havasında da yapabilir. Seksekten en önce çıkan öğrenci birinci olur.
7. Öğretmen gönüllü birkaç öğrenciye daha seksek etkinliğini yaptırdıktan sonra kısa bir değerlendirme ile etkinliği sonlandırır.
134
Ev Görevi
Öğrencilerin seksek etkinliğini mahalledeki arkadaşlarıyla
uygulamalarını ve uygulama süresince yaşadıklarını bir kâğıda
yazarak getirmeleri istenir.
Değerlendirme
Etkinlik sonunda öğrencilerden 5
adet dürüst davranışı içeren, 5 adet de dürüst davranış
içermeyen cümle yazmaları istenir. Bu cümleler sınıfça değerlendirildikten sonra değer panosunda sergilenir.
135
1. Seksek oyunu etkinliğine geçilmeden önce öğretmen dürüstlüğün; yalan söylememek, hırsızlık yapmamak, başkalarına saygılı olmak, bencil olmamak, her koşulda doğruları söylemek gibi özellikler
olduğunu vurgulamalı ve dürüstlük değerini örneklerle desteklemelidir.
2. Seksek etkinliği öğrenciler tarafından çok iyi bir şekilde anlaşılmalıdır. Zorlanan öğrencilere yardımcı olunmalıdır.
3. Seksek oyunu gönüllü öğrencilerden seçilmeli, oynamak istemeyen öğrenciler zorlanmamalıdır.
4. Parmak kaldıran öğrencilere söz hakkı verilmeli, kaldırmayanlar
zorlanmamalıdır.
136
Ek-1
“Doğruları korumaktan
korkmayınız”
Ek-1
M.Kemal ATATÜRK
SEKSEK
“Doğruları korumaktan korkmayınız”
M.Kemal ATATÜRK
SEKSEK
Sevgili çocuklar seksek oynamayı
bilmeyenimiz yoktur herhalde. Şimdi
Sevgili
oynamayı
yoktur
Şimdi
sizinle
sizinleçocuklar
sekseğe seksek
benzeyen
bir oyun bilmeyenimiz
oynayacağız. Ancak
bu herhalde.
seksek biraz
farklı.
sekseğe benzeyen bir oyun oynayacağız. Ancak bu seksek biraz farklı. Yapmanız
Yapmanız gereken sekseğin altındaki cümleleri okumak. Eğer cümlelerdeki
gereken sekseğin altındaki cümleleri okumak. Eğer cümlelerdeki ifadeler dürüstlük
ifadeler
dürüstlük
içeriyorsa
1 adım
ileri, 1
dürüstlük
davranışı
içeriyorsa
1 adımdavranışı
ileri, dürüstlük
davranışı
içermiyorsa
adım geridavranışı
gitmelisiniz.
içermiyorsa
1
adım
geri
gitmelisiniz.
Biliyorsunuz
dürüstlük
davranışlarımızda
Biliyorsunuz dürüstlük davranışlarımızda doğruluktan ayrılmamaktır. Tüm adımları
1’dendoğruluktan
8’e kadar tamamlamalısınız.
ayrılmamaktır. Tüm adımları 1’den 8’e kadar tamamlamalısınız.
Sevgili çocuklar şimdi sıra
sizde. Aşağıya yan taraftaki
tabloda olduğu gibi dürüstlükle
3
6
ilgili olaylar yazın. Bakalım 8. yere
Sevgili çocuklar şimdi sıra sizde.
1
2
5
8
gelebilecek misiniz? Tabloya
Aşağıya
yan taraftaki
tablodadevam
kaldığımız
yerden
4
7
olduğu
gibi
dürüstlükle
olaylar
edelim.
Yalnız
bundanilgili
sonra
sizin
cümlelerinizle…
yazın.
Bakalım 8. yere gelebilecek
Olay
Olay
Olduğum
Olduğum
Yer
1 Yer
1
Ali annesine yalan söylemedi.
Ali annesine yalan söylemedi.
İbrahim, arkadaşının arkasından
İbrahim,
konuşmadı. arkadaşının arkasından
konuşmadı.
Can, oyunda hile yaptı.
Can,
oyunda
hile
yaptı.parayı
Mehmet,
yerde
bulduğu
sahibine teslim etti.
Sevilay, telefonda
arayanparayı
Mehmet,
yerdekendisini
bulduğu
arkadaşına evde yok dedirtti.
sahibine teslim etti.
Sinan, arkadaşından ödünç aldığı
Sevilay,
telefonda
kendisini
arayan
kitabı zamanında
teslim
etti.
Emel, öğretmenine
verdiği
sözü
arkadaşına
evde yok
dedirtti.
tuttu.
Sinan, arkadaşından ödünç aldığı
Ayşe, hata yaptığını kabul etti ve
kitabı
zamanında teslim etti.
özür diledi.
Emel, öğretmenine verdiği sözü
misiniz? Tabloya kaldığımız
yerden
Olduğum
Olay
Yersonra
devam edelim. Yalnız bundan
sizin cümlelerinizle…
Olay
Olduğum
Yer
137
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Doğru İnsan Dürüst İnsan
138
1. Demokratik değerlerin oluşumunda, fertlerin dürüst olmaları gerektiğini kabul
eder.
2. İnsan ilişkilerinin temelinde, dürüstlük değerinin önemli olduğunu onaylar.
Materyaller
A4 kâğıdı, kalem, değerlendirme ölçeği
Süre: 40 dk. + 40 dk.
1. Düşüncelerini serbestçe kâğıda aktarır.
2. Dinlediklerini, izlediklerini, okuduklarını doğru anlar ve yorumlar.
3. Dinleme amacını belirler.
5. Dinlediklerini anlamlandırmada ön bilgilerini kullanır.
139
İşl
ey
iş
,
1. Aşağıdaki masalı öğrencilerinize okuyun
ya da anlatın.
ru
-C
ev
a
p
a
:T
a
m
ş
r tı
dırma, Beyin Fırtına
n
a
l
l
sı, S
u
Koş
o
TİLKİ İLE KEÇİ
Tilkinin biri, suyun kaynadığı bir çukura düşmüş. Çıkmak için hiç bir gereç
ve yol yokmuş. Bir süre sonra, kaynağa susamış bir keçi gelmiş. Tilkiyi görünce,
ona suyun iyi ve çok olup olmadığını sormuş.
Zor durumda olduğunu belli etmek istemeyen tilki, “Gelsene dostum; su o kadar
güzel ki, ne kadar içsem kanamıyorum. Bunu duyan keçi, hemen kuyuya atlamış.
Keçi susuzluğunu giderdikten sonra, tilki başlarının belâda olduğunu söylemiş ve
kurtulmaları için ona şu planı önermiş:“ Ön ayaklarını duvara koyup başını da
eğersen, senin sırtına çıkar ve kurtulurum. Sonra da senin çıkmana yardım
ederim”. Keçi bu öneriyi canı gönülden kabul etmiş.
Tilki, arkadaşının sırtına çıkıp boynuzlarına basarak kendisini çukurdan
dışarı attıktan sonra, hızla oradan kaçmaya başlamış. O kaçarken,
keçi bağırarak tilkiye yaptıkları anlaşmayı bozduğunu
söylemiş.
140
Tilki, aldattığı zavallı keçiye
dönmüş ve soğuk bir tavırla, “Sakallarının yarısı
kadar beynin olsaydı, yukarıya çıkış olup olmadığını iyice
öğrenmeden kuyuya atlamazdın. Kusura bakma, ama seninle
zaman yitiremem; işim gücüm var benim!” demiş.
(Ezop masalları.)
2. Masalın, öğrenciler tarafından anlaşıldığına emin olun. Aşağıdaki soruları
öğrencilerinize sorun, tartışma ortamı oluşturun, ipuçları, dönüt ve düzeltmeler,
pekiştireçler verin.
• Keçiden yardım alan tilki nasıl davranmalıydı? Neden?
• Siz tilki gibi mi davranırdınız yoksa dürüst müsünüz?
• Ben dürüstüm, çünkü………………………………………………………….
Öğrencilere dürüstlüğün tanımını okuyunuz. Örnekler vererek dürüstlük
değerinin toplum için öneminden bahsediniz.
141
Dürüstlük
Dürüstlük, doğru olma durumudur. İnsanın söz ve
davranışlarıyla, niyet ve inancında iyilikten ve güzellikten
yana olmasıdır. Dürüstlük; bütün kötülüklerin kaynağı olan
yalanı terk etmektir, bütün iyiliklerin ve güzelliklerin temelidir.
Dürüstlük insan onurunu yükselten bir değerdir. İnsanlar
arasındaki ilişkilerin iyi olabilmesi ancak dürüstlüğe bağlıdır.
Toplumlar belli değerlere sahiptirler. Bu değerler toplumda kendiliğinden oluşmaz.
Değerlerin toplumlarda yer edinebilmesi için toplumun her bir üyesinin toplum için
önemli olan değerleri benimsemesi ve yaşaması gerekmektedir. Bu değerlerden biri
de dürüstlüktür. İnsanlar çevresine ve topluma karşı dürüst oldukları ölçüde değerler
toplum içinde kalıcı olabilir.
142
ZIT PANEL TARTIŞMA ETKİNLİĞİ
Dürüstlük değerinin demokratik bir toplumun oluşmasındaki yeri ve insan ilişkileri
açısından önemi üzerine sınıfta zıt panel tartışma tekniği uygulayınız.
ZIT PANEL UYGULAMA YÖNERGESİ
1- Tartışmaları yönetmek ve başlangıçta tartışmaya giriş yapmak üzere bir lider seçilir.
2- Soru soran ve cevap veren olmak üzere sınıf ikiye ayrılır.
3- Sınıfın her iki bölümü 4-6 kişi olmak üzere dört gruba ayrılır.
4- Öğrencilerin konu üzerinde en az 15 dakika tartışmaya hazırlanmaları sağlanır.
5- Bu amaçla bazı grupların sorular hazırlaması, diğerlerinin ise muhtemel sorulara
cevaplar hazırlamaları istenir.
6- Soru ve cevap hazırlıkları esnasında gruplar içerisindeki tüm bireylerin aktif
olmaları sağlanır. Bir grup içerisindeki tüm bireylerin bireysel soru hazırlaması, daha
sonra diğer üyelerin bireysel sorularıyla karşılaştırarak grubun ortak sorularının ortaya
çıkması sağlanır.
7- Sırayla soru sorma ve cevap verme işlemleri gerçekleştirilir.
8- Soru soran ve cevap veren grupların rolleri değiştirilir.
9- Ortaya çıkan ilginç sorular ve bunların cevapları tahtaya yazılır.
10- Cevaplanamayan ya da eksik bırakılan sorular ipuçları, dönüt, düzeltme ve uygun
pekiştireçler yardımıyla tamamlanır.
143
SÜREÇ
1.GRUP
2.GRUP
(A Takımı)
Soru Hazırlama
(A Takımı)
Soru Hazırlama
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
(B Takımı)
Muhtemel sorulara cevap yazma
(B Takımı)
Muhtemel sorulara cevap yazma
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Lider: Tartışmayı demokratik bir tutumla yönetecektir.
1. Aşama: 1. Grup soruları soracaktır, 2. Grup cevap verecektir.
2. Aşama: 2. Grup soruları soracaktır, 1. Grup cevap verecektir.
144
Ev Görevi
Öğrencilerden dürüstlük değerleri ile ilgili ayet, hadis, özlü sözler,
deyim ve atasözleri bulmaları istenir. Sınıf veya okul panosunda sergilenir.
Değerlendirme
Aşağıdaki değerlendirme ölçeğini öğrenci sayısı kadar çoğaltarak doldurmalarını
isteyiniz.
Aşağıdaki davranışlardan dürüstlük değeri ile ilişkili olanları işaretleyiniz. Dürüst
olmayan ifadelerin nedenini yandaki boşluğa yazınız.
Sınavdan düşük not aldığımda ailemin gereksiz yere
üzülmemesi için “sınav sonucu daha açıklanmadı” derim.
Nasıl olsa bir sonraki sınavda yüksek not alacağım.
Okula zarar veren birisini görürsem durumu yetkililere
anlatırım.
Eğer okula zarar veren kişi arkadaşımsa, hiçbir şey
görmediğimi söylerim.
Ödevimi yapmadığım zaman okula gitmem.
Öğretmenlerime okul içinde saygı gösteririm. Ancak
onları okul dışında gördüğüm zaman görmemezlikten
gelirim.
Kavga ettiğim bir insanın zarar görmesi için her türlü
yalanı söylerim.
Okulun camını istemeden kırdım. İstemeden kırmama
rağmen zararı öderim.
Sınıflar arası futbol maçında penaltı kazanmak için bana
faul yapılmasa da kendimi yere atarım.
145
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Hayatımızı çok kötü hale
getirmek ve mahvetmek için
neler yaparız?
146
1. Davranışlarını sorgular.
2. Düşüncelerini sorgular.
3. Farklı bakış açılarına saygı gösterir.
4. Kendi davranışlarının sonuçları hakkında tahminde bulunur.
5. Davranışlarının sonuçlarını kabullenir.
Materyaller
Tahta, tahta kalemi
Süre: 40 dk.
2. Anne ve babaların çocuklarının iyiliğini istediğinin farkında olur.
3. Yaşam alanlarının insan faaliyetlerinin olumsuz etkisinden korunması gerektiği
çıkarımını yapar.
4. Çevreyi korumak ve geliştirmek için bireysel sorumluluk bilinci kazanır.
5. Doğayı ve çevreyi korumaya karşı duyarlı olur.
6. İletişimde zamanlamanın önemini fark eder.
7. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanır.
12. Konuşmalarında farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri kullanır.
147
rs
e
:T
in
y
Be
ası
n
ı
t
r
Fı
İşl
ey
iş
1. Öğretmen, “Hep birlikte sesli
düşüneceğiz” diyerek, tahtaya ‘’Hayatımızı
çok kötü hale getirmek ve mahvetmek için neler
yapabiliriz?’’ yazar.
2. Öğrencilere, arkadaşlarının düşüncelerine saygı göstermelerini,
olduğu gibi anlamaya çalışmalarını, eleştirmemelerini, üzerinde daha
sonra düşüneceklerini söyler.
3.Gönüllü iki öğrenci söylenen her ifadeyi tahtaya yazar, hiçbir öğrencinin
düşüncesi yargılanmaz.
4. Birbirine benzer olanlar işaretlenerek üst başlıklar belirlenir. Bu başlıklar Kötü
alışkanlıklar, Kötü Davranışlar, Sorumsuzluk, Bencillik, Duyarsızlık gibi başlıklar
olabilir.
5. Her üst başlığın altındaki benzer ifadeler gruplanır.
148
Ev Görevi
Davranışlarından hoşlandığınız ve hoşlanmadığınız insanları düşünerek aşağıdaki soruları
cevaplayınız
Çevrenizde güvenilir bulduğunuz
insanlar kimler, onları niçin güvenilir buluyorsunuz, siz de güvenilir bir insan olmak ister misiniz?
Niçin? Güvenilir olmanız için neler yapmalısınız? Ailenizle birlikte
tartışınız ve dürüst insanların ortak özelliklerini listeleyiniz.
Değerlendirme
Öğretmen
tahtadaki ifadeleri
tartışmaya açarak
aşağıdaki soruları öğrencilere
sorar ve her bir öğrenciye söz
vererek konuyu tartışmaya açar:
1. Bu etkinlikten neler öğrendik?
2. Kendi davranacağımıza bizi nereye
götürebilir?
3. Nasıl davranacağımız ilişkin seçimleri
kim yapıyor?
4. Çevremizde kimleri örnek alıyoruz?
5. Hangi davranışlarımızla örnek olabiliriz?
149
1. Bütün öğrenciler sırayla etkinliğe katılmalıdır.
2.Öğretmen, ana başlıkları belirledikten sonra özellikle kötü
davranışlar ve kötü alışkanlıklar üzerinde yoğunlaşmalı, ters beyin
fırtınası tekniğinden yararlanarak öğrencilerin güvenilir olma, duyarlı
olma, yalan söylememe, dürüst olma ve duyarlı olma gibi kavramlara
kendilerinin ulaşmalarını sağlamalıdır.
3. Öğretmen, kavramları kesinlikle kendisi ifade etmemeli, öğrencileri
yönlendirmelidir. Bu kavramları öğrenciler kendileri ters beyin
fırtınası tekniğinden düz beyin fırtınası tekniğine ulaşarak bulmalıdır.
150
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Ali’nin Dürüstlüğü
151
1.Dürüst olmanın önemini kavrar.
2.Dürüst olan ve olmayan davranışları ayırt eder.
Materyaller
Ek-1, kalem, silgi.
Süre: 40 dk.
8. Güzel söz söyleme ve güzel davranış sergilemeye istekli olur.
9. Dinin ahlaklı olmayı gerektirdiğini fark eder.
10. Kendisinde gördüğü olumlu özellikleri ifade eder.
152
B
İşl
ey
i ş:
şG
mı
r ıl
kelimesini tahtaya yazar ve dürüstlük ile
ilgili ne düşündüklerini sorar, dürüst davranışlara örnek
vermelerini ister.
dı
-Cevap, Tartışma, Örne
u
r
o
k Ol
ı, S
s
a
ay,
n
ı
t
Ya
ır
pıl
F
n
an
i
1. Öğretmen “dürüst”
y
e
rid
2. Öğrenci paylaşımları alınır.
3. Kendisi de dürüstlük ile ilgili aşağıdaki açıklamaları yapar:
Dürüstlük ile ilgili kısa bilgi: Sözlerinde ve davranışlarında doğru olan, her
koşulda hak ve hakikat uğruna çevresine güven veren kişiye “dürüst insan” denir.
Diğer yandan doğru ve tutarlı davranışta bulunmak, ahlâkî ölçülere uymak, yanlış ve
hatalı hareketten uzak durmanın özüdür. Dürüst olmak herkesin aslında olması zorunlu
olduğu doğru tek yoldur. Yalansız, riyasız ve vicdan sahibi olmak dürüstlüğün en belirgin
özelliğidir. Dilimizin söylediğini yüreğimizin de söylemesidir, kendimiz olabilmektir.
Dürüstlük ile ilgili “Ali’nin Dürüstlüğü” adlı Ek-1 okuma parçasını sınıfta okur.
• Ali’nin göstermiş olduğu davranış dürüst bir davranış mıdır?
• Ali topacı bulmadan önce ve bulduktan sonra ne düşündü?
• Onun dürüst davranış sergilemesinde kimlerin katkısı olmuştur?
153
• Ali’nin yerinde siz olsaydınız
ne yapardınız?
• Olması gereken dürüst davranışları sergilersek hayatımız
nasıl olur?
• Dürüst olmayan davranışlar sergilersek karşımızdaki kişiler ne
hissederler? Size bakış açıları nasıl olur?
4. Ek-1 Okuma parçası ile ilgi sorular cevaplandırıldıktan sonra öğretmen
aşağıdaki soruları sorarak grup etkileşimi başlatır:
• Hırsızlık hakkında ne düşünüyorsunuz?
• İnsan hayatı söz konusu olduğunda yiyecek, içecek, para çalmak sizce uygun bir
davranış mıdır?
5. Cevaplar alındıktan sonra öğretmen, değerlerin insandan insana, toplumdan
topluma değişmeyeceğini, sadece insanın kendi içinde ve yaşanılan duruma
göre farklılaşabileceğini öğrencilere açıklar.
154
Ev Görevi
Öğretmen öğrencilere tahtaya çizdiği tabloyu defterlerine yazmalarını
söyler. Bu tablodaki yazdığı kelimeleri nedenleri ile birlikte önem sırasına
koymalarını ister.
para
1
mevki
Yaptığım sıralama
şöhret
dürüstlük
bilgi
başarı
huzur
Nedeni
2
3
4
5
6
7
8
155
1. Etkinlik sırasında parmak kaldıran öğrencilere söz hakkı
verilmelidir. Kaldırmayan öğrenciler zorlanmamalıdır.
özgüveni sarsılmamalı, öğretmen tarafından düzeltilmelidir.
156
Değerlendirme
1.Öğretmen öğrencilere yapılandırılmış grid yöntemini uygular.
Aşağıdaki tabloyu öğrencilerin defterlerine yapmalarını ve aşağıdaki iki
soruyu cevaplamalarını ister.
1. Aşağıdaki kutucuklardan hangileri dürüst davranışları içerir?
2. Aşağıdaki kutucuklardan hangileri dürüst olmayan davranışları içerir?
Yapılandırılmış grid tablosu
Yalan söylememek
(1)
Kurallara uymak
(4)
Haksızlık karşısında
susmak
(7)
Riyakar olmak
(2)
Hırsızlık yapmak
(5)
Emaneti korumak
(3)
Merhametsiz olmak
(6)
Adaletli olmak
(8)
Hile yapmak
(9)
1. Soru için seçilmesi gereken doğru kutucuklar: 1,3,4,8
2. Soru için seçilmesi gereken doğru kutucuklar: 2,5,6,7,9
1. Öğrencilerden paylaşmak isteyenlere söz hakkı verir.
2. Kendisi de doğru ve yanlış cevapları tekrarlayarak etkinlik sonlandırılır.
157
Ek-1
Okuma Parçası
ALİ’NİN DÜRÜSTLÜĞÜ
Zil çalmıştı. Ali top oynamak için teneffüse çıkmıştı. Okul bahçesinde arkadaşlarıyla
top oynarken top, bahçenin köşesine kaçmıştı. Ali koşarak topu almaya gitti. Bir de ne
görsün? Yerde almayı çok istediği topaç.
Ali, topacı alıp cebime koysam sonra oynarım, dedi içinden. Kendi kendine düşündü.
Kendisine ait olmayan bir şeyi alamazdı. Bu insani olarak yanlış bir davranıştı. Din
Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde Mehmet Öğretmen’in anlattıkları ve anne babasının
söyledikleri aklına geldi. Hayır, alamam, dedi. Sahibini bulup ona vermeliyim. Kaybeden
kişi şimdi ne hissediyordur diye düşündü. Çok üzülüyor ve belki de ağlıyordur. Belki de
harçlıklarından biriktirerek almıştır ve hiç oynayamadan kaybetmiştir.
Ali topacı eline alıp etrafına bakındığı anda uzakta “topacım topacım” diye ağlayan
bir çocuk sesi duydu. Evet, topacın sahibi bu kişi olmalı, dedi. Koşup çocuğun yanına
gitti. Neden ağladığını sordu. Çocuk, yeni aldığım topacımı kaybettim. Daha hiç
oynayamamıştım, dedi. Elindeki topacı çocuğa uzattı. Topacı gören çocuk sevinçten
“yaşasın” diye bağırdı. Topacını alan çocuk, Ali’ye teşekkür etmeyi unutmadı ve sevinçle
koşarak uzaklaştı.
Ali akşam eve gittiğinde gündüz okulda yaşadığı bu olayı yemekte annesine
ve babasına anlattı. Onlar da, aferin oğluma, okulun bahçesinde bulduğun eşyayı
sahibine vermen çok güzel ve dürüst bir davranış, dediler. Oğullarını öpüp sarıldılar.
Hafta sonu için gitmeyi çok istediği sirk gösterisini fazlasıyla hak ettiğini söylediler. Ali
de böyle doğru ve dürüst bir davranış sergilediği için kendisiyle gurur duydu.
Yazar: Uzman Psikolojik Danışman Demet YILMAZ
158
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Dürüstlüğün
Gönlümdeki Rengi
159
1. Dürüstlük ile ilgili davranışların farkına varır.
2. Dürüstlük davranışlarının kendindeki değerinin farkına varır.
Materyaller
Ek-1 ve boya kalemleri.
Süre: 40 dk.
2. Bir etkinliğin veya işin aşamalarını anlatan yönergeleri uygular.
alır.
160
İşl
ey
iş
:S
mi, Tartışma Yöntemi
e
t
n
Yö
p
a
ev
C
u
1. Öğretmen, bugün dürüstlük
or
değerine uygun davranışların neler olduğu
hakkında bilgi edinileceğini söyleyerek giriş yapar.
2. Öğrencilere birkaç ön bilgi verdikten sonra onlardan dürüstlük
sayılabilecek davranışlara örnek vermelerini ister. Örnekler üzerinde
tartışılır.
3. Öğretmen örnekleri aldıktan sonra Mustafa Kemal Atatürk ve Mehmet Akif
Ersoy’un aşağıdaki iki sözünü sınıfa okuyarak bu sözler hakkında öğrencilerin
düşünmelerini ister.
Doğruları korumaktan korkmayınız. (M. Kemal ATATÜRK)
Budur benim hayatta en beğendiğim meslek, sözün odun gibi olsun hakikat olsun tek.
(M. Akif Ersoy)
161
4. Öğrencilerin bu sözler hakkındaki
düşüncelerini aldıktan sonra dürüstlük davranışlarının
“sizdeki değeri ve o davranışın gönlünüzde hangi renge denk
geldiğini öğrenmek ister misiniz?” der. Ek-1’i öğrencilere dağıtır ve
uygulatır.
5. Ek-1’i öğrenciler tamamladıktan sonra orada yer alan davranışları neye göre
puanladıklarını sorarak bu konu hakkında konuşur. Öğrencileri, davranışı boyadıkları
renkler hakkında konuşturur.
6. Öğretmen dürüst olmanın bize kazandıracakları hakkında durarak etkinliği
sonlandırır. Yapılan çalışmalar değerler panosunda sergilenir.
7. Dürüstlüğe yakın olan davranışların daha açık renklere, uzak olan davranışların
daha koyu renge boyanması beklenir.
162
Ev Görevi
Öğrencilerden Ek-1 çalışmasını ailelerindeki bir bireye yaptırmaları istenir.
Öğrencilerin boyadıkları renkler hakkında konuşmaları istenir.
Dürüstlüğe yakın olan davranışların daha açık renklere, uzak
olan davranışların daha koyu renge boyanması beklenir. Ancak
öğrenciler farklı renklere boyamış olabilir. Bu konuda konuşturarak
neden boyadıklarını muhakkak ifade etmeleri sağlanmalıdır.
163
DÜRÜSTLÜĞÜN GÖNLÜMDEKİ RENGİ
Ek-1
Adı Soyadı:
Tarih: …./.…/….
Yönerge: Diğer sayfada yer alan dürüstlük ile ilgili davranışları birinci şekildeki
merkez daireye en yüksek puanı alan davranışın gelmesi şartıyla 12-10-8-6-4-2
puanlarını kullanarak puanlandır. Verdiğin puana göre o davranışı birinci şekildeki
dairelere yaz. Yazdığın davranışın olduğu dairenin simetriğini ikinci şekilde bul ve o
daireyi davranışın sende çağrıştırdığı renge boya.
Davranış
Dürüst
Olmak
Puanı
12
10
8
6
4
164
2
Sözünde
Durmamak
Yalan
Söylememek
Yanlış
Bilgi
Vermek
Adaletli
Olmak
İnsanları
Kandırmak
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Çiçek
165
1. Dürüstlüğün ne olduğunun farkına varır.
2. Dürüst davranışlar ile dürüst olmayan davranışları ayırt eder.
Materyaller
Ek-1, kâğıt, kalem, boya kalemleri.
Süre: 40 dk.
1. Eksik bırakılan metni yazarak tamamlar.
166
, Soru-Cevap, Yapıla
a
m
a
ndı
ml
a
rılm
m
a
T
ış
in
İşl
ey
iş
d.
Gr
1. Öğretmen sınıfta öğrencilere
i
dürüstlüğün ne olduğunu sorar, tahmin
: M etmelerini
ister. Öğrencilerden dürüst davranışlara
örnekler vermelerini ister.
2. Ek-1’deki etkinliği öğrencilere dağıtır ve yönergeye uygun olarak
dürüstlüğe ilişkin davranış örneklerine göre çiçeklerin yapraklarını
boyamalarını ister.
et
167
Ev Görevi
Öğretmen öğrencilerden etkinlikteki gibi bir çiçek tasarlamalarını, çiçeğin
yanına dürüst davranış içeren ve içermeyen cümleler yazmalarını ve etkinlikte
olduğu gibi çiçeği boyamalarını ister. Bir sonraki derste sınıfta paylaşılacağını ve
sınıf değer panosuna asılacağını söyler.
Değerlendirme
Öğretmen öğrencilerine yapılandırılmış grid uygular.
Yapılandırılmış Grid Yönergesi: Öğretmen aşağıdaki tabloyu tahtaya
çizer. Öğrencilerden tabloyu defterlerine çizmelerini ve aşağıdaki iki soruyu
cevaplamalarını ister.
1. Aşağıdakilerden hangisi dürüst davranışlar içerir?
2. Aşağıdakilerden hangisi dürüst olmayan davranışlar içerir?
Sözünde durmak (1)
İşinin hakkını vermek (2)
Randevuya zamanında
gitmemek (3)
Özü sözü bir olmak (4)
Yalan söylemek (5)
İftira atmak (6)
Kimseye hakaret
Borcunu zamanında
etmemek (7)
ödemek (8)
1. soru için seçilmesi gereken kutucuklar: 1,2,4,7,8
2. soru için seçilmesi gereken kutucuklar: 3,5,6,9
168
Görevini aksatmak (9)
Etkinlik uygulanırken dürüst olmayan davranışlar kırmızı renge
boyanmalı, dürüst olan davranışlar kırmızı renk dışındaki herhangi
bir renge boyanmalıdır. Bunun dışında öğrenciler çiçeği, dürüst olan
davranışlar için kendi istedikleri birden fazla renge boyamalıdır.
Renk seçimi konusunda öğrenciler yönergeye uygun olarak serbest
bırakılmalıdır.
169
Ek-1
“Eğri olanın gölgesi de eğridir.”
Hz. Ali
ÇİÇEK
Yönerge: Sevgili çocuklar, aşağıda gördüğünüz iki çiçekle sizin için eğlenceli bir oyun
hazırladık. Çiçeklerin her birinin yanında dürüst ve dürüst olmayan davranış örnekleri
yazıyor. Sizden istediğimiz her bir davranışın yanındaki numaralarla çiçeğin yaprağındaki
numaraları eşleştirerek dürüst olmayan davranışları kırmızı renkle, dürüst olan davranışları
da elinizde olan kırmızı haricinde istediğiniz başka bir renk ile boyamanızı istiyoruz. Çiçeğin
dalını da boyamayı unutmayın.
1. Hırsızlık yapmak
2.Başkasına ait bir eşyayı izin alarak kullanmak.
3. Yalan söylemek.
4. Yolda bulduğu parayı polise teslim etmek.
5. Dedikodu yapmak.
6. Sır saklamak
7. Kimseye haksızlık yapmamak.
Sevgili çocuklar yandaki çiçekte de yukarıda yaptığımızın
aynısını yapacağız. Ancak son üç madde için cümleleri sizin
yazmanızı ve yazdığınız cümleye göre çiçeği boyamanızı
istiyoruz.
1. Her zaman doğruyu söylemek.
2. Birisine haksızlık yapmak.
3. İşini en güzel şekilde yapmak.
4. Hile yapmak.
5. …………………………………………………………………..
6. …………………………………………………………………..
7. …………………………………………………………………..
170
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Hakları Öğrenerek
Dürüstlüğü Edin
171
1.
2.
3.
4.
Kendi hakları hakkında bilgi edinir.
Başkalarının haklarını öğrenir.
Başkalarının haklarına saygı gösterir.
Dürüstlüğün ne olduğunu öğrenir.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, Ek-3, ve boya kalemleri, kalem, silgi.
Süre: 40 dk.
2. Yazma amacını belirler.
3. Yazma yöntemini belirler.
172
İşl
ey
iş
1. Öğretmen, öğrencileri beşer
kişilik gruplara ayırır. Her grubun bir grup
başkanı seçmelerini söyler.
2. Tüm öğrencilere Ek-1’de yer alan “Taner’in Yaz Tatili
başlıklı” okuma metnini dağıtır ve okumalarını ister.
3. Öğrenciler metni okuduktan sonra öğretmen, her bir gruba bir tane
Ek-2 verir ve gruplardan formu işbirliği içinde doldurmalarını ister.
4. Grupların verdikleri yanıtlar grup başkanı tarafından sözlü olarak sınıfa
okunur ve yanıtlar sınıf içerisinde tartışılır. Her yanıtın ana fikrini belirten kısa
cümle veya kelime öbekleri tahtaya yazılır.
5. Eğer yanıtlar içerisinde dürüstlük ile ilgili yanıt yoksa öğretmen kendisi söyler ve
tahtaya büyük harflerle yazar.
6. Öğretmen tahtaya bir bal peteği çizer, tam ortaya büyük harflerle dürüstlük
kelimesini yazar.
7. Sonra öğrencilerle birlikte, dürüstlüğün etrafına söyledikleri yanıtları
yerleştirmelerini ister.
8. Öğrenciler etkinliği tamamladığında öğretmen, dürüstlüğün tanımını bal
peteğinden yola çıkarak öğrencilerle birlikte yapar.
9. Öğretmen her gruba bir tane Ek-3 dağıtır ve her grubun kendi bal peteğini
oluşturmalarını ister ve gruplarca oluşturulan bal petekleri değer
panosunda sergilenir.
173
Ev Görevi
Öğrencilere “Dürüstlük”
konusunda araştırma yaparak 5
cümle yazmaları ve bu cümleleri
aileleri ile paylaştıktan sonra
değer panosunda sergilenmek
üzere getirmeleri istenir.
Değerlendirme
Ek-2 Metin Değerlendirme Formu
ile öğrenci yanıtları tartışılarak gruplar
değerlendirilir.
Dürüstlüğün tanımı yapılırken ve öğrenciler verdikleri yanıtları
tartışırken hak kavramının üzerinde muhakkak durulmalıdır.
174
Taner’in Yaz Tatili
Ek -1
Taner başarılı bir eğitim öğretim yılı geçirerek, takdirname almıştı. Babası başarılı
olursa onu dedesinin yaşadığı yer olan Muğla’nın Gökova Beldesi’ne göndereceğine
söz vermişti. Taner, okullar yaz tatiline girince dedesinin yaşadığı bu şirin beldeye
gitti. Taner’e dedesi geldiği gün, bu şirin beldenin tarihi güzelliklerinden, mutlaka
gezilip görülmesi gereken yerlerinden, ormanlarından, deniz ve güneşinden bahsetti.
Taner’de dedesini can kulağı ile dinledi. Akşam uyumadan önce dedesinin bütün bu
belde ile anlattıkları güzellikleri gezmek için karar aldı.
Taner araştırmacı, keşfetmeyi seven ve tarihi güzelliklere karşı ilgisi olan bir çocuktu.
Her gün bu beldenin, güzelliklerini keşfetmek için zaman harcadı. Dağ gezintilerine
çıktı. Müzeleri ziyaret etti. Güneş batımını izledikten sonra denizde yüzdü. Taner’in
tatili harika geçmiş ve dedesi ona tatilin bittiğini hatırlatınca çok üzülmüştü. Artık
ailesinin yanına dönme zamanı gelmişti. Otobüse binmeden önce dedesi Taner’e yüz
lira para verdi. Taner’den bu paranın yirmişer lirasınını kardeşleri Aylin’e ve Soner’e
okul harçlığı olarak vermesini istedi.
Taner:
“ Tamam dedeciğim, gittiğimde kardeşlerime söylediğin miktarda paraları veririm,“
dedi.
Taner uzun bir yolculuktan sonra ailesinin yanına evine döndü. Ailesi Taner’i
heyecanla karşıladı. Evde yaz tatili konusunda uzun uzun sohbet ettiler. Taner
dedesinin verdiği parayı hatırladı. Kardeşlerini yanına çağırarak, dedem size okul
harçlığı gönderdi. Cebindeki paranın on lirasını Aylin’e, on lirasını Soner’e verdi.
Bir gün sonra dedesi Taner’i telefonla arayarak:
Yolculuğun nasıl geçti? dedi.
175
Taner:
- Çok uzun ve yorucu geçti dedeciğim, dedi.
Aylin ve Soner de dedelerine teşekkür etmek için konuşmak istediler.
-“Sevgili dedeciğim bize göndermiş olduğun onar lira harçlık için çok teşekkür.
Ederiz” dediler. Bu konuşmaları dinleyen Taner ise çok utandı ve yüzü kızardı.
176
Ek-2
Grubun adı: Tarih:…/…./….
Yönerge: Aşağıdaki soruları Ek-1 de yer alan metne göre yanıtlayınız.
1. Taner’in yapmış olduğu yanlış davranışı yazınız.
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
2. Taner’in yapmış olduğu davranış sizce doğru mudur? Niçin?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
3. Taner size göre dürüst bir kişi midir? Neden?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
4. Taner yapmış olduğu hatayı nasıl düzeltebilirdi?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
5. Siz Taner’in yerinde olsaydınız ne yapardınız?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
177
Ek-3
DÜRÜSTLÜK PETEĞİMİZ
Grubun adı: Tarih:…/…./….
Yönerge: Grup olarak kendi dürüstlük peteğinizi oluşturmak için dürüstlük deyince
aklınıza gelen kelime veya kelime gruplarını grubunuzla paylaştıktan sonra grup
olarak en beğendiklerinizi aşağıdaki boş altıgenlere yazınız ve altıgenlerin içlerini
dilediğiniz renge boyayınız.
DÜRÜSTLÜK
178
Değer Alanı
Dürüstlük
Etkinlik İsmi
Basket Atıyorum,
Dürüstlüğü
Öğreniyorum
179
1.
2.
3.
4.
Kendi hakkını bilir.
Başkalarının hakkını bilir.
Başkalarının hakkına saygı gösterir.
Dürüstlük, hak, adalet kavramları hakkında bilgi edinir.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, kalem, silgi.
Süre: 40 dk.
1. Dostça ve kardeşçe yaşamaya özen gösterir.
180
İşl
ey
iş
1. Öğretmen, öğrencileri spor
salonuna veya bahçedeki pota olan bölüme
götürür (okulda pota yoksa aynı etkinlik futbol topu
ile kaleye gol atmaları şeklinde uygulanır).
2. Öğrencilerden potanın karşısında iki grup halinde sıralanmalarını
ister. Her potanın başına da atılan basketleri saymaları için bir öğrenci
koyar.
3. Öğretmen basket topunu alır ve potanın karşısına geçerek topu potaya doğru
iki kez atar. Topu attıktan sonra öğrencilerden potaya topu atmalarını ister.
4. Her öğrencinin, potaya top atış sırası geldiğinde, iki hakkı olduğunu söyler. Gruptaki
her birey hakkını kullandıktan sonra oyunun sona ereceğini ve en çok basket atan
grubun, birinci olacağını söyler.
5. Öğrenciler sıraya girip topu potaya atmaya başladıklarında yanına grupların birinden bir
öğrenci çağırır. Ona “sana sıra geldiğinde ben potadan biraz uzaklaşacağım, sen de potaya
topu beş kez atacaksın” der.
6. Öğretmenin beş defa top atmasını söylediği öğrenciye sıra geldiği zaman öğretmen,
uzaklaşarak öğrencileri izlemeye de devam eder.
7. Bu öğrencinin potaya, hakkından fazla top atma davranışını nasıl karşıladıklarını
gözlemler. Diğer öğrencilerin bu duruma tepki vermelerini bekler.
8. Öğrencilerden tepkiler gelirse hemen topu eline alır ve bu konu hakkında öğrencilere
Ek-1’de yer alan soruları sorarak onların görüşlerini alır.
9. Eğer hakkından fazla top atma davranışına öğrencilerden herhangi bir tepki
gelmez ise öğretmen olaya kendisi müdahale eder. Bu konu hakkında
öğrencilere Ek-1 de yer alan soruları sorar ve onların görüşlerini alır.
10.Öğrencilerden yanıtlar aldıktan sonra dürüstlük hakkında gerekli
açıklamaları yapar ve Ek-2’yi öğrencilere dağıtır.
11. Öğrenciler tarafından Ek-2 doldurulduktan sonra
öğretmen etkinliği sonlandırır.
181
Ev Görevi
Öğretmen öğrencilere yaşadıkları bu türden bir olayı ders defterlerine
yazmalarını ve bu yazılarını eve götürerek aileleriyle paylaşmalarını ister.
Kelime İlişkilendirme Testi (Ek-2) uygulanır. Öğrencinin uzun
dönemli hafızasında, verilen kelimenin ilişkili olduğu diğer
kavramları ortaya koymasını sağlamaktır.
182
Ek-1
Örnek Olayın Öğrencilerce Değerlendirilmesi
1. Potaya daha fazla top atma davranışı sizce doğru mudur? Neden?
2. Bu olayda sizce başkasının hakkı yenilmiş midir ? Neden ?
3. Sizin gruptan biri bu davranışı yapsaydı nasıl karşılardınız? Neden? (bu soru
potaya daha fazla top atan öğrencinin bulunmadığı gruba sorulacak).
4. Daha önce bu türden davranışlarla hiç karşılaştınız mı? Anlatınız?
183
Ek-2
ZİHNİMDEKİ KELİMELER İLE DÜRÜSTLÜK
Adı-Soyadı: Tarih:….../….../…....
Yönerge: Aşağıdaki tabloda verilen kelimelerin zihninizde çağrıştırdığı
kelimeleri veya kelime gruplarını karşısına yazınız. Her kelime için süreniz 30
saniyedir.
Dürüstlük
184
Hak
Hak Yemek
Yalan
Söylemek
Adalet
Hile Yapmak
185
ALİ ULVİ KURUCU
1922 yılında Konya’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Konya’da tamamladı. Arapça öğrendi.
Hafızlığını tamamladıktan sonra 1938 yılında
ailesi ile birlikte Medine’ye göç etti. Yükseköğrenimini Kahire El-Ezher Üniversitesinde tamamladı. Bundan sonra Evkaf Dairesi’nin İnşaat ve Sicillât Emini olarak çalıştı. 1953’ten
1975’e kadar Mahmudiye Kütüphanesi’nde,
emekli olana kadar Şeyhülislam Arif Hikmet
Kütüphanesi’nde görev yaptı. Peygamber efendimizin kabrinin bulunduğu Medine’de 60 yılını
geçirdi. Medine’de dünyanın her tarafından gelen ilim adamlarını ağırlardı. Onlarla fikir alış verişinde bulundu. Kur’ân hafızıydı ve geniş
bir hadis kültürüne sahipti. Tarih, mûsikî ve hat konularına özel ilgi duyardı. Şair kişiliği
ile ön plana çıktı. Aruz ölçüsüyle şiirler yazdı. 3 Şubat 2002 tarihinde Medine’de vefat etti.
Cennetü’l-Bakî mezarlığında toprağa verildi.
Ali Ulvi Kurucu hayatında doğruluğu, dürüstlüğü ilke edinmişti. O tam bir vatanseverdi. Bununla ilgili söylediği “Dinimizi, Kur’an’ımızı, dilimizi, ezanımızı, cumamızı, kandillerimizi,
bayrağımızı koruyalım. Yoksa mahvoluruz.” sözü buna bir örnek olarak verilebilir.
Ali Ulvi Kurucu’nun, kızına verdiği tavsiyesi düşünce dünyasında ayrı bir öneme sahiptir. Kurucu kızına verdiği bu tavsiyelerle dürüstlüğün önemini vurgulamıştır. Kızına
verdiği tavsiyelerden birisi şöyledir:
“Kızım insan sadece şahsi hedef ve gayelerini ön planda tutarak yaşarsa, vefatıyla hatıralardan silinir. Cemiyet, millet ve fikirleri uğruna yaşayanlar, ölseler de gönüllerde kalıcıdırlar. Gözler hep onları arar ve özler. Kim severek yaşarsa, sevilerek ayrılır ve unutulmaz.”
Ali Ulvi Kurucu insanları çok sever, insanlara iyilik yapmanın önemini bizatihi vurgulardı. Peygamberimiz Hz. Muhammed’e (S.A.V.) olan sevgisi, ilime, irfana verdiği önem,
doğruluktan ayrılmaması, misafirperverliği sayesinde sadece doğduğu Konya’da değil tüm
Türkiye’de hatta dünyada çoğu Müslüman tarafından tanınmaktadır.
Sevgi
187
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Sevgili Öğretmenim
188
1. Sevdiklerine duygularını yazılı olarak ifade eder.
2. Sevdiği varlıkların farkına varır.
3. Halk ozanı Yunus Emre’yi tanır.
Materyaller
Ek-1 (Sevgili Öğretmenim), Ek-2 (Yunus Emre’nin Hayatı), kâğıt, kalem.
Süre: 40 dk.
3. Duygu, düşünce ve hayallerini anlatan yazılar yazar.
4. Mektup yazar.
189
,B
a
şm
ı
t
r
tınası
r
ı
F
n
eyi
İşl
ey
iş
1. Öğretmen, sınıfta
öğrencilere sevdikleri varlıkların (insan,
hayvan, eşya, olay vs.) neler olduğunu sorar.
2. Alınan cevaplarla ilgili sevdiği varlıkları sevme sebeplerine
ilişkin öğrencilerle beyin fırtınası yapılır (Bu sevdiğimiz varlıkları
niçin sevdiğimizi şimdi hep beraber tahtaya yazalım).
3. Öğrencilere Yunus Emre’yi tanıyıp tanımadıkları sorulur. Tanıyan
öğrencilere Yunus Emre’yi hangi özellikleri ile tanıdığı, şiirlerinden birini bilip
bilmediği sorulur. Daha sonra Yunus Emre’nin hayatının yazılı olduğu KİMDİR?
(Ek-2) sayfası öğrencilere okunur.
4. Sevdiğimiz varlıklara duygularımızı sözlü ya da yazılı olarak belirtebileceğimizi
vurguladıktan sonra Sevgili Öğretmenim (Ek-1) başlıklı mektup okunur, imkân varsa
bu mektup fotokopi ile çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır ve evde anne, babalarına
okunması istenir.
5. Mektupta Emre’nin neleri seveceğine dair söz verdiği ve Emre’nin annesinin neden
üzüldüğü sorulur.
190
a
:T
Ev Görevi
Öğrencilerden evlerinde
sevdiği varlıklara (anne, baba,
öğretmen, arkadaş, kardeş, kitap,
hayvan, doğa, Allah, peygamber,
yaşlı, insan vs. sevgileri hatırlatılır)
bir mektup yazmaları istenir.
Ertesi gün sınıfta paylaşılacağı
söylenir.
Öğrencilerden Yunus Emre’nin
“Yaradılanı severim, Yaradan’dan
ötürü” sözünün ne anlama
geldiğinin evlerinde anne
babalarıyla konuşmaları istenir.
Ertesi gün sınıfta bunun
tartışılacağı söylenir. Ayrıca Yunus
Emre’nin sevgi ile ilgili sözlerinin
internette, kütüphanede ya da
çevrelerinde bulunan insanlara
sorarak araştırılması istenir.
Değerlendirme
Öğretmen
ertesi gün
istekli olan çocuklara
yazdıkları mektubu okutur ve
isteyenlerin mektubunu sınıfta
oluşturulan değer panosuna asar.
“Yaradılanı severim, Yaradan’dan
ötürü” sözünün anlamı sınıfta tartışılır.
Yunus Emre’nin sevgiye ilişkin sözleri
öğrencilerin de katkısıyla sınıfta paylaşılır
ve sınıf panosuna asar.
191
“Yaradılanı severim, Yaradan’dan ötürü” sözüyle Yunus Emre’nin
insanları din, dil, ırk, cinsiyet, mezhep, görüş farklılıkları v.s.
gözetmeksizin sadece Allah yarattığı için sevdiği ve tüm insanların
bu yüzden eşit olduğu vurgusu yapılmalıdır.
Yunus Emre’nin Sevgi İle İlgili Sözlerine Örnekler:
“Gelin tanış olalım, işi kolay kılalım, sevelim sevilelim bu dünya kimseye
kalmaz.”
“Maharet güzeli görebilmektir, sevmenin sırrına erebilmektir.”
“Cihan âlem herkes bilsin ki şunu, en büyük ibadet sevebilmektir.”
“Ben gelmedim dava için, benim işim sevgi için…”
“Sevmeyen insan meyvesiz ağaca benzer.”
“Eğer bir müminin kalbini kırarsan, Allah’a yaptığın secde değil.”
“Bir kez gönül kırdın ise bu kıldığın namaz değil.”
“Kırma dostun kalbini, onaracak ustası yok.”
192
Ek-1
“Yaradılanı Severim, Yaradan’dan Ötürü”
Yunus Emre
SEVGİLİ ÖĞRETMENİM
Sevgili Öğretmenim;
Biliyorum biz size verilmiş en güzel hediyeleriz. Annem ve babam da hep öyle söylüyor. Biz onlar için
bir ödülmüşüz. Galiba bir şeyi sevmek ona verilen en güzel hediye. Küçükken sütü ve elmayı çok severdim
mesela. Bir de bez bebeğimi. Eğer bir kuş olsaydım buğdayı çok severdim galiba. Toprak olsam suyu, deniz
olsam dalgaları severdim.
Eşyalar, bitkiler, hayvanlar sevgilerimizi hissedebilir mi acaba diye düşünürdüm önceleri. Bir de bir şeyi
sadece sevmek yeter mi diye düşünürdüm. Bu mektubu yazarken bunu düşündüm çokça…
Bu gün size annemin menekşelerinden bahsedeceğim. Annem evde büyüttüğü menekşelerle sürekli
konuşuyor. Onları sevdiğini, ne kadar güzel olduklarını söylüyor. Her gün onlara bugün nasılsınız bakalım
diye soruyor. Küçükken bunun bir oyun olduğunu sanırdım. Büyüdükçe annemin bunu çok büyük bir
sevgiyle yaptığını, onları bir insan gibi gördüğünü fark ettim. Annem der ki, eğer sevdiğimiz şeylere emek
vermezsek günden güne onları kaybedermişiz. Sevmek aynı zamanda emek vermek demekmiş. Sadece
suyunu vermek yetmezmiş.
Bir gün hafta sonu tatili için anneanneme gittik. Annem menekşelerimizi sularını vermesi için kapı
komşumuz Hümeyra Teyze’ye bıraktı. Bırakırken de onları sevdiğini söylemesini istedi. Hümeyra Teyze
‘’İlahi Semiha Hanım’’ diye gülümsedi. İki gün sonra döndüğümüzde menekşelerimizden birisi ölmüştü.
Hümeyra Teyze çiçeklerin suyunu düzenli vermiş, güneş alan yere koymuştu ama sevmeyi unutmuştu.
Annem öyle çok üzülmüştü ki akşam yemek bile yiyemedi. Ne de olsa sevdiği şeylerden birini kaybetmişti.
O gün annemin ne kadar haklı olduğunu anladım. Sadece suyunu vermek yetmiyordu çiçeklere.
Toprağını değiştirmek onları ayakta tutan tek şey değildi. Sevdiğimiz şeyler için bir şeyler de yapmamız
gerekiyordu…
Birkaç haftadır size ne hediye etsem diye düşünüyordum. Sonunda size sevgimi dile getireceğim bir
mektup yazmaya karar verdim.
Öğretmenim sizi çok seviyorum. Eğer bir gün ben de sizin gibi bir öğretmen olursam öğrencilerimi,
doktor olursam hastalarımı, çiftçi olursam toprağı çok seveceğim. Hangi meslekten olursam olayım
mesleğimi çok seveceğim. Ülkemi, ailemi, komşularımı, arkadaşlarımı, hayvanları, bütün insanları hep çok
seveceğim. Anne babamı, kitaplarımı ve hayvanları… Hep çok seveceğim. Onlara hep değer vereceğim.
Bu da benim size hediyemdir. Sizi çok seviyorum. Ve söz veriyorum, sizi de çok seveceğim.
Betül KURŞUN, Ahmet Turan KURŞUN
193
Ek-2
“Gelin tanış olalım,
İşi kolay kılalım,
Sevelim sevilelim
Bu dünya kimseye kalmaz.”
Yunus Emre
YUNUS EMRE
Yunus Emre Osmanlı Beyliği’nin ilk kurulmaya başladığı 14. yüzyılın ilk çeyreğinde Orta Anadolu’da
doğup yaşamış bir şairdir. Net olmamakla birlikte, Eskişehir ya da Karaman’da doğduğu öne
sürülmektedir.
Yunus Emre tam bir sevgi adamıdır. İnsanların gönlünü kırmamaya, üzmemeye büyük önem verir.
Ona göre sevginin olmadığı bir dünyanın hiçbir anlamı yoktur ve sevgi en büyük ibadettir.
Yunus Emre’nin sevgisi, insan olan herkesi din, dil, ırk, cinsiyet, mezhep ayrımı yapmaksızın çok
geniş bir sevgiye dayanmaktadır. Hatta bu sevgiyle ilgili en çok bilinen “Yaradılanı severim, Yaradan’dan
ötürü” sözü Yunus’un sevgisini çok güzel bir şekilde açıklamaktadır. Yunus Emre insanı sever, çünkü
insan sevgisi aynı zamanda Allah sevgisi, Allah aşkıdır.
Tüm insanlara karşı böyle bir sevgi besleyen Yunus Emre, Türkiye’de herkes tarafından çok
sevilmektedir. Bu yüzden Eskişehir’den, Karaman’a, Erzurum’dan Sivas’a, Isparta’dan Afyon’a kadar birçok
şehir Yunus Emre’ye sahip çıkmaktadır. Bu durum Yunus’un ne kadar çok sevildiğini göstermektedir.
Yunus Emre’de Allah ve insan sevgisi en üst düzeydedir. Hemen hemen bütün şiirlerinde Allah
sevgisini işler. Aşağıdaki dizeler Yunus Emre’nin Allah sevgisine çok güzel bir örnektir:
Gökyüzünde İsa ile Tur Dağında Musa ile
Elindeki asa ile çağırayım Mevla’m seni.
Yunus Emre tam bir gönül adamı, sevgi aşığıdır. İnsanları sevmenin ibadet olduğunu, onların
gönüllerini kırmanın ise çok büyük günah olduğunu söyler. Bu durumu bir şiirinde geçen “Bir kez
gönül kırdın ise, bu kıldığın namaz değil” sözünde de açık bir şekilde görürüz.
194
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Kardeş Sevgisi
195
1. Kardeş sevgisinin önemini kavrar.
Materyaller
Ek -1 (Kardeş Sevgisi isimli hikâye), kâğıt, kalem.
Süre: 40 dk.
2. Sorular yazar.
196
:R
o
p
ö
j,
a
t
r
vap
e
C
u
S or
İşl
ey
iş
1. Sınıfta çocuklara kardeşlerini sevip
sevmediklerini, kardeşleriyle kavga edip
etmediklerini sorunuz.
2. Kardeş sevgisi (Ek-1) adlı hikâyeyi çocuklara okuyunuz.
Çoğaltarak öğrencilere dağıtınız.
3. Hikâyeyi okuduktan sonra kardeş sevgisinin öneminden bahsediniz ve
çocuklara bir sonraki derse, kardeşi olan bir arkadaşıyla röportaj yapmalarını
söyleyiniz. Röportajda arkadaşının kardeş sevgisini belirlemeye yönelik sorular
sormasını söyleyiniz.
4. Bir sonraki ders röportajları sınıfta paylaşınız ve sınıf değerler panosuna asınız.
197
Ev Görevi
RÖPORTAJ
Sizce kardeş sevgisi neden
önemlidir?
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
..................................................................
Bu soruyu aile bireyleriniz ve
yakınlarınıza sorarak verilen
cevapları sınıf ortamında
tartışınız.
198
Değerlendirme
Kardeş
sevgisine ilişkin
yapılan röportajların
sınıfta paylaşılması sağlanır.
Röportajlarda kardeş sevgisini
belirlemeye yönelik soruların olup
olmadığı tespit edilir.
1. Röportajın ne olduğu ve nasıl yapılacağı ile ilgili öğrencilere
öğretmen tarafından bilgi verilmelidir.
2. Öğrencilere röportaja başlamadan önce arkadaşlarına soracakları
soruların mutlaka hazırlanması gerektiği hatırlatılmalıdır.
3. Röportajda sorulacak sorulara ilişkin öğrencilere ilişkin ipuçları
verilmelidir.
Örnek
1. Kaç kardeşsiniz?
2. Kardeşinizi seviyor musunuz?
3. Kardeşiniz de sizi seviyor mu?
4. Kavga ediyor musunuz?
5. Anne ve babanız kavga ettiğinizde üzülüyor mu ?
199
Ek-1
“Sevdiğini belli et;
gizlemek başkalarına fırsat vermektir.”
Necip Fazıl KISAKÜREK
KARDEŞ SEVGİSİ
O sabah öyle mutsuz uyanmıştım ki. Evde benden başka herkes çok mutluydu.
Ama ben kendimi artık sevilmeyen bir çocuk gibi hissediyordum. Bundan sonra hiçbir
şey eskisi gibi olmayacaktı. Tek başıma sürdüğüm saltanat o gün son bulmuştu. Evde
artık sürekli ağlayan bir bebek vardı. Sürekli bebekle ilgilenen bir annem… O kadar
yalnız hissediyordum ki kendimi. Ne vardı sanki bir kardeşim olmasaydı. Hep yalnız
olsaydım…
Bazen ona zarar vermek istiyor, keşke gitse evimizden diye dua ediyordum. Çünkü
o giderse annemle babam beni çok seveceklerdi. Oysa sevgi tükenir bir şey değildi.
Herkese yetecek kadar sevgisi vardı insanın. Ama ben kardeşimi hiç sevmiyordum.
Birini sevmemek en çok kendine zarar veriyordu insanın. Zaman geçtikçe derslerimde
başarısız olmaya başladım. Öğretmenlerim anne babama sürekli şikâyet ediyorlardı.
Karne notlarım düşmüştü. Canım ders çalışmak, kitap okumak istemiyordu. Çok
mutsuzdum. Kardeşimi sevmemek en çok beni üzüyordu.
Sonra bir gün onu sevmeye karar verdim. Onunla arkadaş olursam hayat keyifli hale
gelebilirdi. Artık büyümüştü de. Top oynayabilirdik beraber. Tek kale maç yapabilirdik
mesela. Salıncağa binsem o beni sallayabilirdi. Kalemim bitince ondan alırdım. Kaşar
dilimlerini bölüşürdük beraber. Bayram sabahlarına bir kardeşle uyanmak hiç de fena
fikir sayılmazdı. Uzun yolculuklarda arabanın arka koltuğunda tek başına kalmak
çok sıkıcıydı. Bir kardeşle yol boyu oyunlar oynayabilir el kızartmaca ile ellerimizi
kızartabilirdik. Saklambaç oynamak için bir ebe bir de saklanan gerekliydi. İşte ikisi de
vardı şimdi.
Ne kadar da iyi bir arkadaş sahibi olmuştum zamanla. Kardeş sahibi olmak büyük
bir şanstı aslında. Hayat ne kadar güzel olmuştu. Derslerim düzelmiş, notlarım
200
yükselmişti. Yanımda sürekli bir arkadaşım vardı. Sokakta
çocuklardan biri bana yan gözle baksa yanımda dağ gibi
kardeşim vardı. Kardeş güvendi. İki kişi olmak, hiç
yalnız kalmamaktı.
Bugün ikimiz de büyüdük. Şimdi ikimiz de
birbirimizi görmedik mi çok özlüyoruz. Ben onu
sevdiğim günden beri hep mutlu bir çocuk
oldum.
Kardeş en doğal arkadaştır. Evin
içinde candır. Tüm hayatınız boyunca acılı
zamanlarınızda kardeşinizle beraber üzülürseniz
daha az üzülürsünüz. Sınavdan yüksek not
alıp kardeşinizle birlikte sevindiğinizde daha çok
sevinirsiniz. Kardeşinizi çok severseniz en çok kendiniz
mutlu olursunuz.
Ahmet Turan KURŞUN
201
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Seni seviyorum, çünkü…
202
1. Duygularını açık bir biçimde ifade eder.
2. Olumlu düşünmenin öneminin farkında olur.
3. Birey olarak sınıftaki varlığına değer verir.
Materyaller
Kağıt, kalem, kutu, sandalye
Süre: 40 dk.
2. İletişimde zamanlamanın önemini fark eder.
5. Dinleyicilerle göz teması kurar.
7. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanır.
12. Görgü kurallarına ve değerlere (millî, manevî, kültürel, ahlaki, sosyal vb.) uygun
konuşur.
14. Konuşmalarında farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri kullanır.
203
İşl
ey
iş
m
t
a
l
n
:A
, So
a
m
ş
r tı
a
T
a,
ru-Cevap
1. Öğretmen elinde bir kutu
ile sınıfa gelir ve öğrencilere kağıt parçaları
dağıtarak isimlerini yazmalarını ve kutuya atmalarını ister.
2. Öğrencileri U sınıf düzeni şeklinde oturtur.
3. Açık alanın ortasına bir sandalye yerleştirir.
4. Öğretmen kutudan bir isim çekerek öğrenciyi ortadaki sandalyeye davet
eder.
5. Bütün öğrenciler sırayla ortadaki öğrencinin yüzüne bakarak ‘’Seni seviyorum,
çünkü…’’ diye başlayan cümle kurarlar.
6. İlk öğrenci ile ilgili konuşmalar bittikten sonra öğretmen kutudan başka bir isim
çeker ve tüm öğrenciler tamamlanıncaya kadar etkinlik devam eder.
204
Ev Görevi
Sevdiğiniz ve sevmediğiniz insanları listeleyiniz. Sevdiğiniz insanları
niçin sevdiğinizi, sevmediğiniz insanları niçin sevmediğinizi düşününüz. Aile
bireylerinize sevdikleri insanların ortak özelliklerini sorunuz.
Değerlendirme
“Seni Seviyorum Çünkü...” etkinliği öğrenciler tarafından tamamlanınca aşağıdaki
soruları sorar.
• Kendini nasıl hissediyorsun?
• Arkadaşların seni daha çok hangi özelliklerin için seviyor?
• Seni sen yapan özelliklerin neler ?
• Bu özelliklerini korursan neler olur, kaybedersen neler olur?
Öğretmen, sevgi kavramını, insanın sevilmeden ve sevmeden yaşayamayacağını,
Allah’ın insanı sevgiden yarattığını (Alak Suresi:2) örneklerle açıklar. Sevilen insanların
özelliklerinden örnekler verir. Yeryüzünde en sevilen insanların peygamberler
olduğunu ve insanların tüm dinlerde onların isimlerini çocuklarına koymaya devam
ettiklerini ama sevilmeyen insanların isimlerinin yaşatılmadığını örneklerle açıklar.
İbrahim peygamberin isminin Abraham, Efrahim ve İbrahim olarak dünyada en çok
205
kullanılan isim olduğunu söyler. Hz. Muhammed (s.a.v.) peygambemizin isminin
Ahmet, Mehmet, Muhammet, Mahmut, Mustafa olarak dünyanın her yerinde
kullanıldığını söyler. Öğrencilere diğer peygamberlerin isimlerini ve bu isme sahip
kaç kişiyi tanıdıklarını sorar. Daha sonra ismi Nemrut, Firavun, Muaviye olan, Yezid
ya da Vahşi olan birini tanıyıp tanımadıklarını sorar. Daha sonra öğrencilere kağıt
dağıtarak aşağıdaki soruya cevap yazmalarını ister.
-Herkes tarafından sevilen insanların ortak özellikleri sizce nelerdir?
206
1. Bütün çocuklar sırayla etkinliğe katılmalıdır.
2. Hiçbir çocuk göz ardı edilmemeli ve her çocuk mutlaka olumlu
bir cümle kurmalıdır.
3. Her çocuk arkadaşı için sadece bir cümle kurmalıdır.
4. Çocuklar arkadaşlarına yönelik ‘’Seni seviyorum, çünkü…’’
cümlesini arkadaşı ile göz teması kurarak ve doğrudan arkadaşına
yönelik olarak söylemesini sağlamalıdır.
207
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Vatansever Olmak
208
1. Vatanın ne olduğunu bilir.
2. Vatan sevgisinin farkına varır.
3. Vatana karşı sorumluluklarının farkına varır.
Materyaller
Ek-1, kâğıt, kalem
Süre: 40 dk.
1. Sorumluluklarını yerine getirir.
4. Çevresindeki sosyal olayları anlamlandırır ve yorumlandırır.
5. Okuma öncesi, okuma sırası ve sonrasında metinlerle ilgili soruları cevaplandırır.
6. Okuduklarında sebep sonuç ilişkisi kurar.
7. Yazılarında kendi yaşantısından ve günlük hayatından örnekler verir.
8. Okumalarından çıkarımlar yapar.
9. Eksik bırakılan metni yazarak tamamlar.
209
İşl
ey
iş
:
am
T
ye
a
k
i
H
a, Soru-Cevap
m
a
l
am
1. Öğretmen sınıfta vatanın ve vatan
sevgisinin öneminin ne olduğu ile öğrencilere sorular
sorar, açıklamalar yapar (İmkanlar ölçüsünde ülke mallarına
zarar veren eylemlere ilişkin görüntü videoları seyrettirilebilir).
2. “Vatansever Olmak” etkinliği fotokopi ile çoğaltılarak çocuklara dağıtılır.
3. Etkinliğin okunması ve metnin sonundaki boşluğun tamamlanması istenir.
210
Ev Görevi
Öğrencilerden evlerinde vatan sevgisi ile ilgili bir sayfalık yazı yazmaları
istenir. Ertesi gün yazılanlar sınıfta paylaşılır ve sınıf değer panosuna asılır.
Değerlendirme
Öğretmen aşağıdaki tabloyu tahtaya çizer ve öğrencilerin de defterlerine çizerek
olayların “vatansever, vatan sevmez” ifadelerinden uygun olanın (X) işareti ile
işaretlemesini ister.
Vatanseverlik Değerlendirme Tablosu
Olay
Askere gitmek.
Vergi ödemek.
İşini yapmamak.
Dürüst olmak.
Şehit olmak.
Okul araç gereçlerine zarar vermek.
Yardımsever olmak.
Çevreyi kirletmek.
Muslukları açık bırakmamak.
Tüm insanları sevmek.
Merhametli olmak.
Vatansever
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
Vatan sevmez
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
211
Vatan sevgisinin aynı zamanda vatanımıza zarar vermemek,
devletimizin geleceği için devlete ait malları korumak, olduğu
vurgusu yapılmalıdır.
212
Ek-1
“Sahipsiz kalan bir vatanın batması haktır
Sen sahip çıkarsan bu vatan batmayacaktır.”
Mehmet Akif ERSOY
Yönerge: Sevgili çocuklar aşağıda vatan sevgisiyle ilgili metni okuyunuz. Metnin
Yönerg
sonunda bulunan boş alanı da siz tamamlayınız.
VATANSEVER OLMAK
Vatan doğup büyüdüğümüz, üzerinde yaşadığımız toprak parçasıdır. Hepimiz
vatanımızı severiz ve gerekirse uğrunda canımızı veririz. Nasıl ki atalarımız vatanımız
uğrunda canlarını feda etmişlerse biz de gerektiğinde seve seve her şeyimizi vatanımız
için feda ederiz. Bu vatanın evlatlarıyız hepimiz. Ekmeğini yer, suyunu içeriz. Güven
içinde, özgürce yaşarız bu vatanın topraklarında. Derelerinden akan sularını içer,
otlayan koyunların sütünden peynir yaparız. Onun bu cömertliğine karşılık ülkemize
hizmet etmektir en birinci görevimiz. Çünkü vatan kaybolursa biz de kayboluruz,
bunu bilmeliyiz.
Atalarımız, Kurtuluş Savaşımızda canlarını hiçe saymışlar ve şu an üzerinde
yaşadığımız vatanı bize armağan etmişler. Bugün biz rahatça yaşayalım diye. Bizim
de atalarımız gibi bu vatan için bazı sorumluluklarımız var. Onlara vefa borcumuz var.
Eğer seviyorsak vatanımızı bunları yerine getirmeliyiz. Peki, nedir vatanını sevmek,
vatansever olmak?
Vatansever olmak her şeyden önce sevmektir bu vatanı. Ekmek gibi, anne gibi çok
sevmektir.
Vatansever olmak işlerimizi, mesleklerimizi ve bize verilen görevleri en iyi şekilde
yapmaktır. Herkesin işini iyi yaptığı ülkeler kalkınır çünkü... Kalkındırmak bu vatanı bir
diğer görevimizdir.
213
Vatansever olmak, bu ülkede yaşayan herkesi çok sevmektir. Çok sevmektir
yaradılanı, Yaradan’dan ötürü.
Vatansever olmak çevreyi kirletmemektir, yerlere çöp atmamaktır, okulumuzda,
evimizde, sokağımızda çöpleri, çöp kutusuna atmaktır.
Vatansever olmak muslukları açık bırakmamak, gereksiz lambaları söndürmektir.
Bu vatanın kaynaklarını idareli kullanmaktır.
Vatansever olmak okula, vatana ait hiçbir şeye zarar vermemektir, zarar verenleri
uyarmaktır.
Vatansever olmak bu vatanın her şeyini sevmektir. İnsanlarını, hayvanlarını,
parklarını, bahçelerini, çocuklarını, yaşlılarını, gençlerini, her şeyini…
Vatansever olmak vatanımıza karşı sorumluluklarımızı yerine getirmektir, çok
çalışmaktır vatansever olmak.
Vatansever olmak, saygılı olmaktır, hoşgörülü olmaktır, doğru olmaktır.
Vatansever olmak geleceğe ümitle bakmaktır.
Vatansever olmak zorlukların üstesinden hep birlikte gelmektir, yardımlaşmaktır.
Vatansever olmak merhametli olmaktır, kötü gün dostu olmaktır.
Vatansever olmak seven, sevilen, parmakla gösterilen örnek insan olmaktır. Önce
insan olmaktır vatansever olmak…
Vatansever olmak
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
214
DEĞERLENDİRME SORULARI
Yönerge: Sevgili çocuklar yukarıdaki metne ve kendi yazdıklarınıza göre aşağıdaki
soruları cevaplayınız?
1. Neden vatanımızı sevmeliyiz?
……………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………….……………………
………………………………………………………….………………………………
……………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………….……………………
………………………………………….……………………………………………….
2. Vatansever olmak ne demektir?
……………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………….……………………
………………………………………………………….………………………………
……………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………….……………………
………………………………………….……………………………………………….
3. Vatanımız için siz neler yapıyorsunuz?
……………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………….……………………
………………………………………………………….………………………………
……………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………….……………………
………………………………………….……………………………………………….
215
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Sevgi Treni
216
1. Sevdiği varlıkların farkına varır.
2. Sevdiği varlıkları neden sevdiğini söyler.
Materyaller
Ek-1, kağıt, kalem.
Süre: 40 dk.
2. Yazılarında kendi yaşantısından ve günlük hayatından örnekler verir.
3. Yazılarında sebep sonuç ilişkisi kurar.
217
İşl
ey
iş
:M
et
r
o
f
a
ma
r
u
t
ş
Olu
1. Sınıfta çocukların sevdikleri varlıkların
neler olduğunu düşünmelerini isteyiniz.
2. Çocukların cevaplarına göre bu sevdikleri varlıkları sevme
sebebini sorunuz. Örnek: Anneni neden seviyorsun?
3. Sevgi Treni etkinlik formunu (Ek-1) çoğaltarak öğrencilere dağıtınız.
4. Etkinlikteki yönergeye uygun olarak kendilerinin bir trenin makinisti
olduklarını hayal etmelerini isteyiniz. Bu trenin isminin sevgi treni olduğunu
söyleyiniz. Öğrencilere sevgi trenine sevdikleri varlıkları alacaklarını söyleyiniz. Bu
varlıkları neden sevdiklerini de yazmalarını isteyiniz.
218
Değerlendirme
Sevgi treni etkinliğinde öğrencilerin yazdığı varlıkların sınıfta paylaşılması
sağlanır.
Etkinlik sonunda öğrencilere aşağıdaki ölçek uygulanır.
Etkinlik Değerlendirme Ölçeği
Evet
Kısmen
Hayır
Sevdiğim varlıkların farkındayım.
( )
( )
( )
Sevdiğim varlıkları neden sevdiklerimi bilirim.
( )
( )
( )
Etkinliği doldururken zorlanmadım.
( )
( )
( )
219
1. Etkinliğe tüm öğrencilerin katılımı sağlanmalıdır.
2. Zorlanan öğrencilere yardımcı olunmalı, ipucu verilmelidir
(Sevdiği insanlar, eşyaları, hayvanlar, arkadaşları, kitapları v.s).
3. Öğrencinin sevdiği varlıkları neden trene aldıkları mutlaka
sorulmalıdır.
220
Ek-1
“İnsan Sevdiğiyle Beraberdir.”
Hadis-i Şerif
SEVGİ TRENİ
Sevgili çocuklar;
Üst tarafta gördüğünüz resim bir sevgi treni. Şimdi sizden bu trenin makinisti
olduğunuzu ve treninize sevdiğiniz insanları, hayvanları, eşyaları almanızı istiyoruz.
Sevgi trenine kimleri almak istediğinizi ve sebebini aşağıdaki boşluklara yazınız.
Sevgi trenine …………………………………………………………………..’ı alırdım.
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
Çünkü, …………………………………………………………………………………..
221
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
.... Rağmen Seni
Seviyorum
222
1. Sevginin önemini kavrar.
2. Sevgisiz insanların kişilik özelliklerini kavrar.
3. Sevgi dolu insanların kişilik özelliklerini kavrar.
4. İnsanları olduğu gibi kabul eder.
Materyaller
Ek-1, Ek-2, Ek-3, Kalem, silgi ve boya kalemleri,
Süre: 40 dk.
223
1. Yazmak için hazırlık yapar. Yazma amacını belirler. Yazma yöntemini belirler.
9. Konuşmalarda görgü kurallarına uyar, konuşmalarda sözcükleri doğru ve yerinde
kullanır.
11. Dinin ahlaklı olmayı gerektirdiğini fark eder.
13. Ailedeki sevgi, saygı ve yardımlaşmanın aile mutluluğundaki önemini açıklar.
14. Sevmenin ve sevilmenin bir ihtiyaç olduğunu fark eder.
15. Sevginin yaratılmışların hayatlarını sürdürmedeki önemini açıklar.
16. Sevgi ifadesi olan davranışlara örnekler verir.
224
İşl
ey
iş
a
:T
,B
a
şm
ı
t
r
tınası, Soru Cevap
r
ı
F
n
eyi
1. Öğretmen sınıfı ikişerli gruplara
böler. Bu kişilerin birbirlerinin olumsuz
özelliklerini düşünmeleri için 5 dk. süre verir.
2. Önceden hazırlamış olduğu Ek -2’yi bu gruplara birer
tane verir.
3. Düşünmüş oldukları bu olumsuz özellikleri noktalı yerlere yazmalarını ister.
4. Bütün öğrenciler doldurduktan sonra, ikişerli grupları tahtaya kaldırır.
5. Birbirlerinin gözlerinin içine bakarak birbirleri hakkında yazmış oldukları
olumsuzlukları rağmen seni seviyorum diyerek okumalarını ister.
6. Öğretmen, peygamberimizin de bu konuda söylemiş olduğu “Seven sevdiğine
sevdiğini söylesin” sözlerini sınıfla paylaşarak, sevgiye dinimizin büyük önem
verdiğine vurgu yapar.
7. Sevgisiz insanların nasıl olabileceğini, nasıl davranabileceğini sınıfa sorar.
8. Öğrencilerden gelen cevaplar doğrultusunda grup etkileşimi
başlatılır.
225
9. Öğretmen öğrenci paylaşımlarından
sonra, kendisi de sevgisiz insanların özellikleri ve nasıl
olabileceği ile ilgili aşağıdaki açıklamayı yapar.
Sevgisiz insanların diğer insanlara göre daha gaddar davranışlar
sergileyebileceğini, düşmanca duygulardan kendini alamayacağını, insanlara
hayvanlara kısaca dünyada var olan tüm canlılara şefkatli olamayacağını söyler.
Sevgisiz insanların kıskanç, bencil, nefret dolu, vefa duygusundan yoksun, insani ve her
türlü toplumsal olaylara duyarsız, başkalarına karşı daha kaba, daha saldırgan, acımasız
ve başkalarını küçük gören bir yapıya sahip olabileceğini öğrencilere anlatır.
1. Öğretmen öğrencilere Ek-1’i Sevgi Bulmacasını dağıtır. Sevgi dolu insanlarda
bulunan özelliklerin bulmacadan bulunup yuvarlak içine almalarını söyler.
2. Herkes bulmacayı bitirince öğrencilerden gelen cevaplar alınır.
3. Öğretmen bulmacadan çıkan kelimeleri bir de kendisi söyler (Yardımsever,
merhamet, paylaşma, saygı, sadakat, şefkat, iyilik, hoşgörü).
4. Sevginin önemini, sevgi dolu olan insanlarda bu özelliklerin de
bulunabileceğini vurgular.
226
Ev Görevi
1.Öğretmen öğrencilere akşam eve gittiklerinde aşağıdaki
görevleri yerine getirmelerini ister.
• Ev halkından birini kırıp üzdüyseniz ona sarıl, özür dile ve sevdiğini
söyle.
• Annene, babana evde yaşayan herkese sarıl
onları sevdiğini söyle.
• Akşam yatarken sevdiğin kişiler için
dua et.
Öğretmen ertesi gün ev ödevi ile
ilgili, isteyen öğrencilerin sınıfta
paylaşımda bulunabileceğini
söyler.
2. Öğretmen bu etkinliği
zaman kalırsa sınıfta da yapabilir.
Kendimi seviyorum Ek-3’ü
...........nedenlerden dolayı kendimi
seviyorum şeklinde doldurmalarını
ister. Ertesi gün sınıfta okumak isteyenlerin
paylaşımda bulunabileceğini söyler.
227
Değerlendirme
1. Öğretmen, öğrencilere “….....................................................Rağmen Seni
Seviyorum” adlı sınıfta gerçekleştirilen etkinlikte öğrendiklerini düşünmelerini ister.
2. Öğrencilere aşağıda verilen ifadeleri okuyarak, katılıyorlarsa katılıyorum
kısmının altına (X) işareti koyması, katılmıyorlarsa katılmıyorum kısmının altına (X)
işareti koymalarını belirtir.
228
Katılıyorum
Katılmıyorum
Sevgi dolu insanlar olumlu kişilik özelliklerine
sahip olurlar.
( )
( )
Sevgisiz insanlar olumlu kişilik özelliklerini
yitirirler.
( )
( )
Sevgi dolu davranışlar sergilersek çevremizdeki
insanlar tarafından sevilir, takdir ediliriz.
( )
( )
Sevgisiz insan olursak, çevremizdeki insanlar
tarafından dışlanırız.
( )
( )
Sevgisiz insan olursak hem iyi insan olmayız,
hem de karşımızdaki kişileri üzeriz.
( )
( )
Sevgi dolu insan eninde sonunda kazanır.
( )
( )
İnsanları olduğu gibi sevmeliyiz.
( )
( )
1. Etkinlik sırasında parmak kaldıran öğrencilere söz hakkı
verilmelidir. Kaldırmayan öğrenciler zorlanmamalıdır.
özgüveni sarsılmamalı, öğretmen düzeltmelidir.
3. Öğrencilere verilecek ........... rağmen seni seviyorum çalışma
kâğıdının ve sevgi bulmacasının fotokopisi önceden çekilmeli hazır
halde bulundurulmalıdır.
4. Öğretmen................rağmen seni seviyorum etkinliğinde
olumsuz örnek üretirken hakaret ve öğrenciyi rencide edici söz ve
davranışlara fırsat vermemelidir.
229
Ek- 1
SEVGİ BULMACASI
Yönerge: Sevgili öğrenciler, aşağıda sevgi dolu insanlarda bulunan
özellikler verilmiştir. Bulmacadan bu özellikleri bul ve yuvarlak içine al.
Her bulduğun kelimeyi farklı renklerde boya.
230
Y
A
R
D
I
M
S
E
V
E
R
S
Y
İ
D
Z
E
A
Ö
H
P
Ü
A
E
Y
E
V
R
Y
U
O
A
F
D
H
İ
T
Y
H
G
Ç
Ş
Y
Ğ
A
L
L
Y
N
A
I
M
G
L
E
K
A
İ
U
D
M
K
R
Ö
A
Z
A
I
K
J
V
E
L
Ş
R
Ş
İ
T
H
A
L
M
T
P
O
Ü
M
C
Ş
E
F
K
A
T
Y
U
İ
A
J
Ek-2
.................. RAĞMEN SENİ SEVİYORUM
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
231
KENDİMİ SEVİYORUM
Ek-3
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
232
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Peygamber Sevgisi
233
1. Peygamberimizin sevgisini fark eder.
2. Peygamberimizin davranışlarını kendine örnek alır.
Materyaller
Ek-1, kâğıt, kalem.
Süre: 40 dk.
1. Hazreti Muhammed’in çocukluk ve gençlik yıllarındaki davranışlarını kendi
hayatıyla ilişkilendirir.
234
İşl
ey
iş
:
tın
r
ı
F
n
i
y
e
B
ihin Haritası
Z
,
ı
as
1. Öğretmen sınıfta öğrencilere Hz.
Muhammed’in sevgisine ilişkin ne bildiklerini sorar.
2. Alınan cevaplara göre peygamberimizin sevgisinin türü
sorulur (Anne sevgisi, çocuk sevgisi, doğa sevgisi vs.).
3. Peygamber Sevgisi (Ek-1) etkinliği fotokopi çekilerek öğrencilere dağıtılır
ve çocuklardan doldurmaları istenir.
4. Etkinlik doldurulduktan sonra öğrencilerden Hz. Muhammed (s.a.v.)’i merkeze
alan bir zihin haritası yapmaları istenir. Zihin haritasını yapmaları için öğrencilere süre
verilir ve zorlanan öğrencilere yardım edilir.
5. Öğrencilerden peygamberimizin davranışlarını kendilerine örnek alıp almadıkları
sorulur, yanıtlara göre örnek vermeleri istenir.
235
Ev Görevi
Öğrencilerden eve gittiklerinde peygamberimizin sevgisine ilişkin hane halkı
ile konuşarak, konuştuklarını defterlerine yazmaları istenir. Ertesi gün yazılanlar
sınıfta paylaşılır.
Değerlendirme
Öğrencilerin etkinlikte yer alan tabloyu doğru doldurup doldurmadıkları, etkinlik
tamamlandıktan sonra her bir öğrencinin etkinliğinin başka bir arkadaşı tarafından
değerlendirmesi istenerek kontrol edilir. Her bir sorunun bir öğrenci tarafından
cevaplanması yoluyla da tüm sınıfta paylaşılır.
236
Etkinliğe tüm sınıf katılmalıdır.
Zihin haritası: Zihin haritası bir konuyla ilgili kavram ve düşünceleri
harita oluşturacak şekilde anlamlı hale getirmek amacıyla yapılır.
237
Ek-1
“İman etmedikçe cennete giremezsiniz,
birbirinizi sevmedikçe de gerçek
anlamda iman etmiş olamazsınız”
Hazreti Muhammed S.A.V.
PEYGAMBERİMİZİN SEVGİSİ
Yönerge: Sevgili çocuklar dinimizin bize kazandırdığı en güzel değerlerden biri de
sevgidir. Peygamberimiz Hz. Muhammed’in hayatında bu sevgiyi çok güzel bir şekilde
görmekteyiz. Peygamberimiz Hz. Muhammed tüm insanları, kâinatı çok severdi.
Aşağıda peygamberimizin sevgisine örnekler verilmiştir. Her bir örneğin sağ tarafına
peygamberimizin sevgisine ilişkin aşağıdaki ifadelerden uygun olanı yazınız. Her bir
ifadeyi sadece bir cümle için kullanınız. Etkinliği bitirdikten sonra peygamberimizin
sevgisinden kendi hayatınızda uyguladıklarınıza örnekler veriniz.
238
Çocuk ve Yaşlı
Sevgisi
Hayvan Sevgisi
Allah Sevgisi
Anne Baba Sevgisi
Doğa Sevgisi
Anne Sevgisi
Çocuk Sevgisi
Aile Sevgisi
Peygamberimiz Hz. Muhammed: “Kim buradan bir ağaç
kesecek olursa, onun karşılığında yeni bir ağaç diksin”
demiştir.
Peygamberimiz hayvanlara nasıl davranılması gerektiği
ile ilgili olarak, “Merhamet edene Allah da merhamet
eder. Siz yerdekilere merhamet edin ki, göktekiler de size
merhamet etsin” demiştir.”
Peygamberimiz, “Cennet annelerin ayakları altındadır”
demiştir.
Peygamberimiz, çocuklara şefkatle davranırdı. Gördüğü,
karşılaştığı her çocuğun halini hatırını sorardı.
Peygamberimiz, “Allah katında yapılan en güzel işlerden
birisi, anne ve babaya iyilik ve saygı göstermek’ demiştir.
Peygamberimiz, “Küçüklere merhamet etmeyen ve
büyüklerine saygı göstermeyen bizden değildir” demiştir.
Hz. Muhammed ailesini çok sever, onlara değer verirdi.
Peygamberimiz, Allah’ı çok severdi.
239
Değer Alanı
Sevgi
Etkinlik İsmi
Hayvan Sevgisi
240
1. Hayvan sevgisinin önemini kavrar.
2. Hayvanla beraber yaşama gerçekliğinin farkına varır.
Materyaller
Ek-1, kâğıt ve kalem.
Süre: 40 dk.
241
İşl
ey
iş
p
a
:Y
dır
n
ıla
ı
id, Tartışma
r
G
ş
lmı
1. Sınıfta öğrencilere hayvan besleyip beslemedikleri
sorulur, besleyen varsa onlara nasıl davrandıkları sorulur. Kötü
davranılmaması söylenir.
2. Çevrelerinde hayvanlara eziyet eden birilerini görüp görmedikleri
sorulur, gören öğrenci varsa böyle bir durumda ne hissettiği sorulur.
3. Hayvanları Sevelim (Ek-1) etkinliği öğrencilere çoğaltılarak dağıtılır. Öncelikle
resimlerde ne gördükleri sorulur, yorumlamaları istenir. Yorumlar sınıfta tartışılır.
4. Ek-1’de bulunan resimlerdeki doğru davranışlar için resmin altına gülen yüz, yanlış
davranış için üzülen yüz şekli çizilmesi istenir.
242
Ev Görevi
Öğrencilerden evlerinde hayvan sevgisi, hayvanlara işkence, eziyet
edilmemesi ve hayvanlara yardım edilmesi ile ilgili bir yazı yazmaları istenir. Ertesi
gün sınıfta paylaşılır ve sınıfın değerler panosuna asılır.
Değerlendirme
Öğrencilerden aşağıdaki tabloyu defterlerine çizmeleri ve aşağıdaki iki soruyu
cevaplamaları istenir.
1. Aşağıdaki kutucuklardan hangileri doğru davranışlar içerir?
2. Aşağıdaki kutucuklardan hangileri yanlış davranışlar içerir?
Sapanla kuş avlamak (1)
Susayan köpeğe su vermek (2)
Kışın kuşların yemesi için
pencere önüne yem bırakmak (3)
Atın rahat koşabilmesi için
nallarını yenilemek (4)
Evdeki kuşa yem vermemek (5)
Köpeği arabanın arkasına
bağlayarak götürmek (6)
Avlanmanın yasak olduğu
dönemde balık avlamak (7)
Karıncaların üstüne basmamak
(8)
Akvaryumdaki balıkların suyunu
sık sık temizlemek (9)
Atlara hızlı koşmaları için kırbaç
vurmak (10)
Sokaktaki kediye taş atmak (11)
Bacağı kırılan köpeği veterinere
götürmek (12)
1. soru için seçilmesi gereken kutucuklar: 2,3,4,8,9,12
2. soru için seçilmesi gereken kutucuklar:1,5,6,7,10,11
243
Hayvan sevgisinin önemi, hayvanlara eziyet ve işkence yapmanın
ne kadar kötü bir davranış olduğu özellikle vurgulanmalıdır.
244
Ek-1
Merhamet etmeyene
merhamet olunmaz.
Hadis-i Şerif
HAYVANLARI SEVELİM
Yönerge: Sevgili çocuklar, aşağıda gördüğünüz resimler insanların hayvanlara
davranışlarını gösteriyor. Önce bu resimlere bakarak resimlerde ne gördüğünüzü
anlatmanızı, daha sonra bu resimlerdeki davranışların doğru olup olmadığını
yorumlamanızı istiyoruz. Doğru bulduğunuz resimlerin altına gülen bir yüz, doğru
olmayan resimlerin altına üzülen bir yüz çiziniz.
245
YUNUS EMRE
Nerede doğduğu bilinmemekle birlikte Selçuklu
Devletinin son dönemleri ve Osmanlı Devletinin
kurulmaya başladığı, Moğol istilaların olduğu 13.
Yüzyılın ortalarından 14. Yüzyılın ilk çeyreğine kadar yaşadığı iddia edilen tasavvuf edebiyatı şairi, filozof ve çağdaşları Mevlana, Hacı Bektaşi Veli gibi
en büyük bilgelerden biridir.
Taptuk Emre adlı bir şeyhe bağlı kalmış, tekkelerde yaşamış ve erenliğe ulaşmıştır. Allah ve tüm
insanlara karşı duyduğu engin sevgi onun ilk akla
gelen özelliğidir. Bu sevgi Yunus’da Allah sevgisi,
peygamber sevgisi, insan sevgisi olarak kendini bulur. Yunus’un dünyasında Allah’ı ve tüm insanları
din, dil, ırk, cinsiyet, mezhep ayrımı yapmaksızın sevmek vardır. “Yaradılanı
severim, Yaradan’dan ötürü” sözü Yunus Emre’nin bu sevgisini çok güzel bir
şekilde göstermektedir. O’na göre dünya denilen alem gelip geçicidir. Bu dünyanın baki olmadığını baki olanın sevgi olduğunu “gelin tanış olalım işi kolay
kılalım, sevelim sevilelim bu dünya kimseye kalmaz” sözüyle dile getirmiştir.
Yunus Emre gönül kırmamaya da çok önem verir. Bir kez bile gönül kırmakla bu kıldığın namaz değil diyerek, gönül kırmamanın, tüm varlıkları sevmenin
aslında en büyük ibadet olduğunu vurgular.
Yunus Emre’nin şiirleri evrensel bir özellik taşır. Sadece yaşadığı çağın değil
çağımız ve gelecek yüzyılların da ışık kaynağıdır. Her dönemde onu okuyanlar
mutlaka kendinden bir şeyler bulur. Yunus Emre Allah’a, insanlara, peygamberimize olan sevgisini şiirlerinde hep dile getirir.
Yunus Emre’nin doğduğu yer üzerine kesin bilgi olmadığı gibi öldüğü yer ile
ilgili de kesin bir bilgi yoktur. Mezarı olduğu iddia edilen birçok türbe vardır.
Eskişehir’in Mihalıççık İlçesine bağlı Sarıköy, Karaman Yunus Emre Camii Avlusu, Isparta’nın Gönen İlçesi, Afyon’un Sandıklı İlçesi bu yerlerden bazılarıdır.
Tüm şiirleri Divan adlı eserde toplanmıştır. Şiirlerinin kimini hece ölçüsüyle,
kimini aruz ölçüsüyle yazmıştır. Bu şiirlerin ortak özelliği sevgi temasıdır. Günümüzde Yunus Emre, çağdaşları büyük bilgeler Mevlana, Hacı Bektaşi Veli
gibi dünyaca tanınan ve sevilen ve Türkiye’nin her köşesinde Sevgi denilince,
gönül kırmamak denilince ilk akla gelen bir halk şairidir.
Etkinlikler ve Yazarları
Değerler Eğitimi (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
Cömertlik
1. Veren El Alan Elden Üstündür (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
2. Kıssa’dan Hisse: Az Veren Candan Çok Veren Maldan (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
3. Cömertlik ve Cimrilik (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
4. Cömert Olalım (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
5. Paylaşıyorum ve Cömerdim (Yrd. Doç. Dr. Yahya ÇIKILI, Uzm. Abdurrahman EROL)
6. Cömert İnsanlar (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
7. Cömertlikle İlgili Özlü Sözler (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
8. Hediyeleşme ve Paylaşma Günü (Hayat Paylaşınca Güzel) (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
Hoşgörü
1. Hoşgörünün Farkındayım (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
2. Hoşbuldum (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
3. Küslüğü Bırakalım Dost Olalım (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
4. Birlikte Hoşgörürüz Biz (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
5. Yıldızını Bul (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
6. Sevimli Tırtıl (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
7. Ye Kürküm Ye (Dr. Gökhan IZGAR)
8. Hoşgörü Kareleri (Uzm. Abdurrahman EROL)
Sevgi
1. Sevgili Öğretmenim (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
2. Kardeş Sevgisi (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
3. Seni Seviyorum, Çünkü… (Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ)
4. Vatansever Olmak (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
5. Sevgi Treni (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
6. ……Rağmen Seni Seviyorum (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
7. Peygamber Sevgisi (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
8. Hayvan Sevgisi (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
Doğruluk
1. Doğruluk Çiçeğim (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
2. Doğruluk İstasyonu (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
3. Doğruluk Kartları (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
4. Yalan Defteri (Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ)
5. Doğruluk Oyunu (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
6. Doğruluktan Vazgeçme (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
7. Doğrularımız – Eğrilerimiz Etkinliği (Dr. Gökhan IZGAR)
8. İki Arkadaş (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
Ümit
1. Dünyanın Geleceği Nasıl Olacak? (Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ)
2. Her Şey Göründüğü Gibi Olmayabilir! (Dr. Süleyman ASLANTAŞ)
3. Ümitli Olmak Güzel Şey (Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN)
4. Ümit Metrem (Dr. Süleyman ASLANTAŞ)
5. Ümit Eder ve Çalışırsak Başarırız (Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN)
6. Beş Varoluş Boyutu (Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ)
7. ”Değer”li Atasözleri (Dr. Süleyman ASLANTAŞ)
8. Ümitsiz Değiliz, Çünkü Ümit Biziz (Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN)
Sabır
1. Her Gecenin Bir Sabahı Vardır (Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN)
2. Sabır Ağacı (Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ)
3. Niçin Sabredelim? (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
4. Değerli Sıram (Yrd. Doç. Dr. Ahmet KURNAZ)
5. Şair Sabır Demiş (Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN)
6. Sabırsız Olmanın Sonu (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
7. Sabır Ağacının Hikâyesi (Yrd. Doç. Dr. Zuhal GÜVEN)
8. Sabrın Meyvesi (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
Dürüstlük
1. Seksek (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
2. Doğru İnsan Dürüst İnsan (Dr. Gökhan IZGAR)
3. Hayatımızı Çok Kötü Hale Getirmek Ve Mahvetmek İçin Neler Yaparız? (Yrd. Doç. Dr. Perihan TUNÇ)
4. Ali’nin Dürüstlüğü (Uzm. Psik. Dan. Demet YILMAZ)
5. Dürüstlüğün Gönlümdeki Rengi (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
6. Çiçek (Uzm. Ahmet Turan KURŞUN)
7. Hakları Öğrenerek Dürüstlüğü Edin (Yrd. Doç. Dr. Yahya ÇIKILI)
8. Basket Atıyorum, Dürüstlüğü Öğreniyorum (Yrd. Doç. Dr. Yahya ÇIKILI)
Adalet
1. Adaleti Sağlayalım (Dr. Gökhan IZGAR)
2. Adalet Dede (Dr. Gökhan IZGAR)
3. Sevgili Evim – Güzel Okulum Etkinliği (Dr. Gökhan IZGAR)
4. Adaletli Altı Şapka, Altı Düşünce (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
5. Adaletli Özlü Sözlere Yolculuk (Uzm. Rüştü YILDIRIM)
6. Adil Arkadaşlarım Etkinliği (Dr. Gökhan IZGAR)
7. Adaletin Simgesi Hz. Ömer (Dr. Gökhan IZGAR)
8. Adalet=liktir (Dr. Gökhan IZGAR)
Kaynakça
Alport, G.W. (1937). Personality: a psychologicalinterpretation. New York: Holt
Brophy, H. W. ve Good, T. L. (1986). Third handbook of research on teaching. Chicago: McNally.
Buschman, H. (2003). The Man bytheWindow. Z. Zuhal Güven (çev.) 19 Ekim 2014 tarihinde http://www.hawkwindcreations.com/SHORT%20
STORY-BUSCHMAN95.htm adresinden alınmıştır.
Cansever, E. (1987). Nerde antigone. İstanbul, Adam Yayınları.
Dickinson, D. J. (1990). The relation between ratings of teacher performance and student learning. Contemporary Educational Psychology, 15,
142-152.
Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Dilmaç B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması, Yayımlanmamış Doktora
Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Gözler, K. (2000). Türk anayasa hukuku. Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
Izgar, G. (2013). İlköğretim Okulu 8. Sınıf Öğrencilerine Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Demokratik Tutum ve Davranışlarına Etkisi.
Yayınlanmış Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
İmamoğlu, İ.S. (2013). Büyük dini hikayeler, İstanbul:Osmanlı Yayınevi
Kızılçelik S. ve Erjem, Y. (1992). Açıklamalı sosyoloji terimler Sözlüğü. Konya: Günay Ofset.
Oğuzkan, F. (1974). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Roger, Noelle (2006). Olaylar ve Atatürk. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 77(3), 41-42.
Sünbül, Ali Murat (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri. Konya: Çizgi Kitapevi.
Syed, A. (2005). A FrogTale. Z. Zuhal Güven (çev.) 100 Moral Stories içinde (s. 12). 18 Ekim 2014 tarihinde http://www.ezsoftech.com/stories/
encouraging.stories.asp adresinden alınmıştır.
Şirin, A.(1983). Gençlerin değerler sıralaması üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
TDK (Türk Dil Kurumu). Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü.
Turan, S. ve Aktan D. (2008). Okul hayatında var olan ve olması düşünülen sosyal değerler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 227-259
http://dergi.altinoluk.com/index.php?sayfa=yillar&MakaleNo=d269s045m1 adresinden 22 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://kusluktayazarlar.com/harikasozler/comertlik.htm adresinden 24 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/16/05/964558/icerikler/yunus-emre-kimdir_70210.html adresinden 25 Ekim 2014 tarihinde
elde edildi.
http://mevlanasozleri.com/ adresinden 22 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.merhabahaber.com/d/file/10-04-10-02-2010.pdf adresinden 19 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://muhammedi.net/html/adost_konyavelileri_hveyiszade.html adresinden 16 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Bambu adresinden 18 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.adimder.com/d%C3%BCs%C3%BCnd%C3%BCren%20olaylar/hatem-i%20tai.htm adresinden 21 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.antoloji.com/o-mustafa-kemal-di-siiri/ adresinden 23 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=1215 adresinden 17 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.egitimhane.com/ibretlik-hikayeler-k114901-75.html adresinden 15 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.girgin.org/ansiklopedi/sadakatasi.htm adresinden 18 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.mevlana.com/mevlana_dosyalar/muslumanahlaki/ahlak14.htm adresinden 19 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.sabah.com.tr/guzelsozler/2014/09/22/yunus-emre-hayati-ve-sozleri adresinden 21 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.siirdefteri.com/?sayfa=siir&siir_id=6307 adresinden 17 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=23460 adresinden 16 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://www.yunusemre.net/hayati adresinden 14 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
http://w3.gazi.edu.tr/~ertan/yunus.html adresinden 15 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
www.annebabaokulu.net/index.asp?PageID=174 adresinden 18 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.
www.neyebaksam.com/cIXQs?mode=page adresinden 16 Ekim 2014 tarihinde elde edildi.

Öğretmen Kılavuz Kitabı 1

Transkript

Benzer belgeler

EKİM Değerler Eğitimi için tıklayınız.

Broşür indirmek veya yazdırmak için tıklayınız

“HAYALLERİMLE OYNUYORUM – 5” KUKLA VE OYUNCAK

pyp-planlayicisi-PDF