büyük şaır şehrıyar, türk dünyası`nda anıldı

BÜYÜK ŞAIR ŞEHRIYAR,
TÜRK DÜNYASI’NDA ANILDI
Heyder Baba, ıldırımlar şakanda,
Seller, sular şakkıldayıb akanda,
Kızlar ona saf bağlayıb bakanda,
Selâm olsun şevkatize, elize,
Menim de bir adım gelsin dilize.
İstanbul Büyük Şehir Belediyyesi Kültür A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Kütük, Güney
Azerbaycanlı şair Muhammed Hüseyin Şehriyar‟ı anma programında, Türk
Cumhuriyetlerinin birlikteliği ve dayanışması için üzerlerine düşen her şeyi yapmaya hazır
olduklarını söyledi.
Azerbaycan İstanbul Konsolosu Emma Heydarova, “Haydar Baba‟ya selâm” şiirinin,
dünya edebiyatına kazandırılmış nadir eserlerden birisi olduğunu belirterek, “Şehriyar,
aramızda olmasa bile ruhu canımızda, sevgisi kanımızdadır” dedi.
İstanbul Türkiye Azerbaycan Derneği‟nin Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Sefer
Karakoyunlu, “Dilde, fikirde, işde birlik”in her zaman devam etmesi temennisinde bulundu.
Doç. Dr. Esmira Fuad, “Şehriyar, bütün Türk Dünyasının edebiyat haritasını çizdi ve
bütün Türk tarihine öz mührünü vurdu” dedi.
Prof. Dr. Muhammed Nur Doğan ise, millî kültürün kozmik odasının klasik edebiyat
olduğunu belirterek, Şehriyar‟ın kendi köklerinden hiçbir zaman kopmadığını vurguladı.
Dr. Yusuf Gedikli de, “Haydar Baba‟ye selâm” şiirinin önemine işaret ederek,
“Şehriyar‟ın başka bir şiiri olmasaydı bile bu şiiriyle edebiyat tarihinde yerini alırdı” dedi.
Anma programına İpekyolu Medya Grubu Başkanı Seyfullah Türksoy, Türk Dünyası
Araştırmaları Vakfı Temsilcisi Metin Köse, Azerbeycanlı Yazar Kebuter Hakverdi ve
Azerbaycan Dostluk Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Salih Bayraktar da katıldı.
Topkapı Türk Dünyası Kültür Mahallesi’nde Şehriyar’ı anma programı
Güney Azerbaycanlı şair Muhammed Hüseyin Şehriyar, vefatının 25‟inci yılı
münasebetiyle, Azerbaycan İstanbul Başkonsolosluğu, Kültür A.Ş. ve İstanbul Türkiye
Azerbaycan Derneği‟nin işbirliği ile hazırlanan özel bir programla anıldı.
İki bölüm hâlinde düzenlenen programın birinci bölümünde, Kültür A.Ş. Toplantı
Salonu‟nda Şehriyar‟ın hayatı ve edebî şahsiyetinin ele alındığı bir panel düzenlendi.
Kütük: Türk Dünyasını aydınlatan şahsiyetleri anma programları düzenliyoruz
Panel öncesinde bir konuşma yapan Kültür A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Kütük, “Türk
Dünyası Kültür Evleri” olarak, Türk Cumhuriyetlerinin Başkonsoloslukları ile birlikte, Türk
Dünyasını aydınlatan şahsiyetleri anma programları düzenlediklerini belirterek, daha önce de
Cengiz Aytmatov ve Zeki Velidi Togan‟ı anma programları düzenlediklerini hatırlattı. Kütük,
“Türk Dünyasının büyük şairi Muhammed Hüseyin Şehriyar‟ı anma programına emek veren
ve iştirak eden herkese teşekkür etti.
Karakoyunlu: Her zaman ‘dilde, fikirde, işde birlik’ sağlamalıyız
İstanbul Türkiye Azerbaycan Derneği‟nin Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Sefer
Karakoyunlu da, yaptığı konuşmada, Şehriyar için böyle bir anma programının Türkiye‟de ilk
kez gerçekleştirildiğinin altını çizdi. Karakoyunlu, “Dilde, fikirde, işde birlik olduğumuz her
zaman, her platformda, millî birlik ve dayanışma içerisinde bir arada olabiliyoruz” dedi ve bu
dayanışmanın her zaman devam etmesi temennisinde bulundu.
Heydarova: Şehriyar’ın ruhu canımızda, sevgisi kanımızdadır
Azerbaycan İstanbul Konsolosu Emma Heydarova ise, programa iştiraklarından dolayı
Azerbaycan İstanbul Başkonsolosu Hasan Sultanoğlu Zeynalov adına katılımcılara teşekkür
ederek başladığı konuşmasında, Şehriyar‟ın, Azerbaycan ve İran edebiyatının iftiharı
olduğunu söyledi. Şehriyar‟ın, yakın şark edebiyatını bediî ifadeleriyle zenginleştirdiğini
ifade eden Zeynalov, “Haydar Baba‟ya selâm” şiirinin, dünya edebiyatına kazandırılmış nadir
eserlerden birisi olduğunu belirtti. Zeynalov, Şehriyar‟ın vefat ettiği gün olan 18 Eylül‟ün,
İran‟da onun anısına “Millî Şiir Günü” olarak kutlanmakta olduğunu kaydetti. Başta İstanbul
Büyükşehir Belediyesi ve Kültür A.Ş. olmak üzere, programa destek veren herkese teşekkür
eden Zeynalov, sözlerini, “Şehriyar, aramızda olmasa bile ruhu canımızda, sevgisi
kanımızdadır” diyerek tamamladı.
Program
Açılış konuşmalarının ardından, Şehriyar hakkında hazırlanmış olan belgesel gösterildi.
Daha sonra, Şehriyar‟ın hayatının ve edebî şahsiyetinin ele alındığı panele geçildi.
İstanbul Türkiye Azerbaycan Derneği‟nin Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Sefer
Karakoyunlu‟nun başkanlık ettiği panele konuşmacı olarak Doç. Dr. Esmira Fuad, Prof. Dr.
Muhammed Nur Doğan ve Dr. Yusuf Gedikli katıldı.
Fuad: Şehriyar, bütün Türk Dünyasının edebiyat haritasını çizdi
“Muhammed Hüseyin Şehriyar” kitabının yazarı Doç. Dr. Esmira Fuad,. “XX asrın
klasiyi, devrinin Hafizi-sanısı, Sedisi kibi deyer verilen Şehriyar‟ın „Haydar Baba‟ya selâm‟
şiirinin zirveyi fethetmesinin en büyük sebebi, Azerbaycan Türkçesi ile yazılmış olmasıdır,”
dedi. Şehriyar‟ın “Haydar Baba‟ya Selâm” şiirine Güney ve Kuzey Azerbaycanda, İranda,
İrakda, Türkiyede, Uzbekistan ve digger türk cümhuriyyetlerinde nazireler yazıldığını ve
bunun bir edebiyat mektebi oluşturduğuna işaret eden Esmira Fuad, onun eserlerinin,
Azerbaycan Türkçesi‟nin ihya edilmesini sağladığını, uyuyan Irak Edebiyatını adeta gaflet
uykusundan uyandırdığını söyledi. Hümanizme ve hayata, güzelliğe, insanlığa sevgi,
kötülüğe, zulme nefret üzerine kurulu şiir dünyası kalem erbabının duygularını vecde
getirmiş, ilhamını kanatlandırmıştır. Şehriyar‟ın bu derece ün kazanması, eserlerine, özellikle
“Haydar Baba‟ya Selam” manzumesine sayısız nazirelerin yazılması, şairin lirizmindeki
halkçılıkla da ilintilidir. Bugün de şiirlerine atıfta bulunulmakta, benzeri şiirler üretilmekte,
nazireler yazılmaktadır. Çünkü Şehriyar şiirinin ana izleği, şiir dilini kullanarak her türlü
şiddete, zulme, adaletsizliğe, ırk ve sivil eşitsizliğe karşı çıkmaktır. Esmira Fuad, “Şehriyar,
bütün Türk Dünyasının edebi müstevide haritasını çizdi ve bütün Türk tarihine öz mührünü
vurdu” dedi. O, Şehriyarın “Sehendiyye” eseri ise aruz, hece ve serbest şiirle, klasikle,
çağdaşlığın, eskiyle, yeni birlikteliğinin en güzel örneğidir. Çılgın, tutkulu bir dille yazılan
eserin, aruzla olan bölümünün iç dili akışlıdır. Fakat serbest şiir biçiminde yazılmış
“Sehendiyye” var olan hiçbir edebi türe ve vezin kalıbına sığmadığından tastamam yeni bir
şiir örneği, şiir türü olduğuna da dikkat çekti.
Doğan: Klasik edebiyat, Osmanlı kültürü ve dili, bizim kozmik odamızdır
Prof. Dr. Muhammed Nur Doğan ise, Şehriyar‟ı ilk kez Edebiyat Fakültesi öğrenciliği
sırasında hocası Prof. Dr. Muharrem Ergin‟den dinlediğini, Ergin‟in, “Haydar Baba‟ya selâm”
şiirini bir vakıfta gözyaşları içinde baştan sona okuduğunu anlattı. Prof. Doğan, Muharrem
Ergin‟in bu şiiri Fazıl Hüsnü Dağlarca‟ya okuttuğunda onun, “Muharrem, „lirizm nedir?‟ diye
sorsalar, izaha gerek yok; bu şiiri okuyun, yeter” dediğini naklettiğini söyledi.
Şehriyar‟ın kendi köklerinden hiçbir zaman kopmadığının altını çizen Doğan, şöyle
konuştu:
“Biz, klasik edebiyatımızı, 200 yıllık bir kopuştan sonra öğrenmeye başladık. O yüzden
bizim için adeta bir arkeolojik keşif alanına dönüştü; çünkü biz, 200 yıllık bir kopuş yaşadık,
Tanzimat‟tan bu yana gerek düşünce, gerekse dil olarak. Klasik edebiyatın değerlerinden
koptuk. Halbuki şiir ve edebiyat, köklülük isteyen bir şeydir; yani bir edebiyat, kök
bakımından, kaynak bakımından ne kadar eskiye ve kadime giderse o kadar kalıcılık
özelliğini kazanabilir. Biz, şimdi kapattık o kapıları; 200 yıllık bir kopuşla geçmişin bütün
değerlerine sünger çektik adeta. Ondan sonra „On yılda on beş milyon genç yarattık her
yaştan‟ diyerek yeni bir millet yaratma sevdasına düştük. Bu yüzden de o bizi biz yapan, bizi
geleceğe aktaracak, bize ufuklar açacak olan o kaynaklarla irtibatımız kesilince, edebiyatımız
da maalesef köksüzleşti. O bakımdan ben diyorum ki bu gün entelektüel olarak klasik
kültürden nasibini almamış bir insanın Türk entelektüeli olma şansı yoktur. Hatta bunu İlber
Ortaylı Hoca ve Alev Alatlı Hanımefendi, çok açık ve net bir şekilde söylüyor. Diyor ki,
„Osmanlıca, bizim Latincemizdir. Latince bilmeyen bir insana Avrupa‟da nasıl entelektüel
denmezse, Osmanlıca bilmeyen bir Türk aydınının da bizim gerçek aydınımız olma şansı
yoktur; çünkü orası bizim kozmik odamızdır adeta. Klasik edebiyat, Osmanlı kültürü ve dili,
bizim için bir kozmik oda değeri taşır. Yani millî kültürümüzün kozmik odası, klasik
edebiyat, Osmanlı dili ve kültürüdür.‟
Gedikli: Şehriyar, Türkçe yasağını delerek ona hayat hakkı almıştı
Dr. Yusuf Gedikli de, “Haydar Baba‟ye selâm” şiirinin önemine işaret ederek,
“Şehriyar‟ın başka bir şiiri olmasaydı bile bu şiiriyle edebiyat tarihinde yerini alırdı” dedi. Bu
şiirin edebî değerinin yanında dili bakımından da büyük önem taşıdığını ifade eden Gedikli,
bu konuda şunları söyledi:
“İran‟da Türkçe yasaktı. Sadece bu şiir ile ortaya çıkarak Şehriyar, Türkçe yazma
yasağını delmiş. Bu, çok önemli bir şey. Yani Türkçe‟ye yeniden hayat hakkı almış. Ondan
önce Türkçe yazı dili diye bir şey yok. Hatta konuşmak bile kanunen yasak; ama Şehriyar, bir
olup bitti, bir emrivaki yapıyor, bir şiir yazıyor, bu şiir herkes tarafından benimseniyor ve
Türkçe yasağı delinmiş oluyor. Ondan sonra başka şairler, yazarlar da yazmaya çalışıyorlar.
Bunların kimisi yayınlanıyor, kimisi yayınlanmıyor, kimisi hayatıyla ödüyor bunu; ama
Şehriyar bir çığır açıyor. Ondan sonra İran‟da bir yeni edebiyat doğuyor, bu Heydar Baba
dalgasıyla. Türkçe bir edebiyat. Irak‟ta Türkçe bir edebiyat doğuyor. Demin Esmira Hanım‟ın
vurgulamak istediği oydu.”
Dr. Yusuf Gedikli, Şehriyar‟ın yüksek seviyedeki insan sevgisi üzerinde durarak, buna
dair mısralarından örnekler verdi.
Programa misafir olarak katılan Prof. Dr. Mustafa Erkal ve Türk Halk Müziği Sanatçısı
Esad Kabaklı da, kendilerine söz verilmesi üzerine, Şehriyar‟a dair değerlendirmelerde
bulundular.
Kabaklı: Ben, ne yazdımsa Şehriyar’ı tanıdıktan sonra yazdım
Esad Kabaklı, Şehriyar‟ın sesini ilk kez Ankara‟da Mehmet Özbek ile seyahat esnasında
otomobilde duyduğunu ve çok etkilendiğini, İstanbul‟a döndükten sonra da onun hakkında
yazılmış bir kitap aradığını, daha sonra Yusuf Gedikli‟nin kitabını bulduğunu anlattı.
Bazı Fars şairlerinin, “Haydar Baba‟ya selâm” şiirinin edebî lezzetine varabilmek için
Türkçe öğrendikleri söylenir” diyen Kabaklı, bunun, Şehriyar‟ın büyüklüğünün bir göstergesi
olduğunu söyledi. Kendisini en çok etkileyen şairin Şehriyar olduğunu ifade eden Kabaklı,
“Ben, ne yazdımsa Şehriyar‟ı tanıdıktan sonra yazdım” dedi.
Erkal: Temennimin hayata geçtiğini görmek beni çok sevindirdi
Prof. Dr. Mustafa Erkal da, böyle güzel bir toplantı düzenledikleri için Kültür A.Ş.‟ye,
Türkiye Azerbaycan Derneği‟ne ve Azerbaycan İstanbul Başkonsolosluğu‟na teşekkür etti.
Daha önce, Türk Cumhuriyetleri‟nin birbirlerinden haberdar olmaları ve kültürel bakımdan
bir bütünün parçaları olduklarının daha iyi kavramaları için, o ülkelerin önemli günlerinin ve
önemli şahsiyetlerinin sadece o ülkelerde değil Türkiye‟de de kutlanmasını / anılmasını teklif
ettiğini belirtti. Erkal, “O bakımdan ben bu daveti aldığım zaman gerçekten çok sevindim”
dedi. Erkal, buna benzer programların bundan sonra da düzenlenmesi ve daha büyük
salonlarda gerçekleştirilmesi temennisini dile getirdi.
Kütük: Tez zamanda uzakları yakın etmek için ne gerekiyorsa yapmalıyız
Kültür A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Kütük de, ilginin çoğalması hâlinde, bu tür
programların büyük kültür merkezlerinde de yapılabileceğini söyledi.
Kütük, ülkelerin birbirleriyle irtibat hâlinde olmaları konusunda da Türk
Cumhuriyetlerine gittiklerinde şunu söylediklerini dile getirdi:
“(Türk Cumhuriyetleri olarak) bizler, imkânsızlıklar sebebiyle birbirinden uzak kalmış
milletlerin fertleriyiz. Bu uzak kalışı tez zamanda yakın etmenin yollarını bulmak ve
birlikteliğimizi tekrar sağlamak zorundayız. O anlamda neler yapmak gerekiyorsa biz
üzerimize düşeni yapmaya hazırız, sizlerden de bu konuda yardım istiyoruz.”
İkinci Bölüm
Panelin ardından, programın ikinci bölümü, Kültür A.Ş. Genel Müdürlük Yerleşkesi
içerisinde yer alan Topkapı Türk Dünyası Kültür Mahallesi‟ndeki Azerbaycan Kültür Evi‟nin
önünde gerçekleştirildi.
Özbek: Türk Dünyasının büyük şahsiyetlerini gündeme getirdiğiniz için
teşekkürler
Buradaki programın açılışında bir konuşma yapan İstanbul Barosu Genel Sekreteri
Avukat Hüseyin Özbek, baro yönetimi olarak 2007 yılında Tebriz Barosu‟nun davetlisi
olarak, oradaki 120 avukata ruhsat törenine katılmak üzere Tebriz‟e gittiklerini, bu vesile ile
tören öncesinde Şehriyar‟ın ve diğer büyük şairlerin kabirlerini ziyaret etme imkânı
bulduğunu söyledi.
O törende yaptığı konuşmaya Şehriyar‟ın “Haydar Baba‟ya selâm” şiiri ile başladığını
ve sözlerini Fuzûlî‟den rubaîler okuyarak tamamladığını belirten Özbek, “Bu o kadar etkili
oldu ki, Şehriyar‟ın Tebriz için, Güney Azerbaycan için, Türk Dünyası için, Türk Milleti için
ne anlam ifade ettiğini o atmosferde anlamak ve orada görmek çok daha farklı” diye konuştu.
Özbek, Cengiz Aytmatov ve Zeki Velidi Togan‟dan sonra Şehriyar‟ı da gündeme
getirdikleri için, programları hazırlayan bütün kurum ve kuruluşlara teşekkür etti.
Sergi, imza, halk oyunları, konser…
Şehriyar fotoğraflarından oluşan sergiyi protokol mensuplarıyla birlikte gezen Kültür
A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Kütük, Esmira Fuad‟dan bilgi aldı ve sohbet etti. Daha sonra
Esmira Fuad, Atlantis Kitap tarafından katılımcılara ve davetlilere hediye olarak gönderilen
ve Atlantis‟in bir markası olan Peon Kitap yayınları arasında çıkmış olan “Muhammed
Hüseyin Şehriyar” kitabını imzaladı. Esmira Fuad, kitabını, bir miktar bağışta bulunarak satın
almayı tercih eden Kültür A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Kütük için de imzaladı ve sonda bu
tedbir için emeyi keçenlere - İstanbuldakı "Atlantis" yayın evində basılmış "Muhammet
Huseyin Şehriyar (Yaşamı, ortamı, eserleri)" kitabımın yüksək səviyyədə təqdim olunmasına,
imza töreninin gerçeleşmesine destekçi olan İstanbul Böyük Şəhər Bələdiyyəsi “Kültür
A.Ş.”nin genəl müdiri Nevzat Kütük bəy əfəndiyə, Azərbaycanımızın İstanbuldakı baş
konsulluğuna, Baş konsul Həsən Zeynalova və şəxsən konsul Emma Heydərovaya, TürkiyəAzərbaycan Dərnəyinin (İST-TAD) Başkanı Səfər Qaraqoyunluya və proqramın şıxışcıları Prof. Dr. Məhəmməd Nur Doğana, Dr. Yusuf Gədikliyə, Prof. Dr. Mustafa Ərkala ve Türk
Halk Müziği Sanatçısı Esad Kabaklıya, İpekyolu Medya Gurubu Başkanı Seyfullah Türksoya,
Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Temsilcisi Metin Köseyə derin teşekkürlerimi ildirirəm.
İstanbul-Azerbaycan Dostluk, Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Salih Bayraktar və
kitabın editörleri yazar Kebuter Hakverdiye ve Leyla Doğana, Türk Emel Süpürür, Nigar
Duyğuya ve diger iştirakçılara cani-könüldən: “Çox sağ olun!!!” deyirəm ve “Nə mutlu ki,
Türküm!!!...” Aranızda bulunmaktan ve bu derecede güzel ağırlanmakdan dolayı çok
sevincliyim... İyi ki, varsınız! Türk bir bütün olduysa, bir araya gəlməyi becerirse,Türkün
qolu bükülmez!!! – dedi.
Tədbir haqqında İnternet resursları:
1. Ünlü azeri şair Şehriyar İstanbulda anıldı... www.kultursanat.org/.../bueyuek-şairşehriyar,-tuerk-dunyası‟nda-anıldi
2. Ünlü şair Şehriyar için anma gecesi. 22 nisan, 2014, Son devr qazetesi ...
http://www.sondevir.com/kulturalemi/178930/unlu-sair-sehriyar-icin-anma-gecesivideo.html
3. Şəhriyar Türkiyədə yad edildi ... www.aznews.az/site/index.php?c=news&id...
4. http://www.memleket.com.tr/
5. Azerbaycanlı şair Muhammed Huseyin Şehriyarı anma programı... www.guvengazetesi.com.tr/index.php?option=com
6. Ünlü azeri şair Şehriyar İstanbulda anıldı ... www.dunyabizim.com
7. Şehriyar anıldı ...www.istanbulajansi.com/..
8. Azerbaycanlı şair Muhammed Şehriyarı anma proqramı ... www.sondakika.com/
9. M.Hüseyin Şehriyar ebediyete intikalinin 25.yılında İstanbul‟da anıldı..
www.yesiligdir.com/
10. Şəhriyarın xatirəsi İstanbulda anılıb… www.baki-xeber.com/v5/1962.html
11. Şəhriyar Türkiyədə yad edildi... http://www.aznews.az/site/index.php?c=news&id=5338
12. Şəhriyar İstanbulda anıldı... www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az
13. İstanbulda Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın xatirəsi anılıb… http://www.azadinform.az/news/a-68139.html
14. Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın xatirəsi anıldı... www.xalqcebhesi.az/news
15. İstanbulda M.Şəhriyarın xatirəsi anıldı...www.news.milli.az/culture/2
16. İstanbulda
Məhəmməd
Hüseyn
Şəhriyarın
xatirəsi
anılmışdır...
www.azertag.com/node/1216026
17. Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın xatirəsi anılıb... www.olkem.az/?sid=21&cid=1099
18. İstanbulda Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın xatirəsi anıldı... www/publika.az/p/16220
19. Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın xatirəsi anıldı... www.ucnoqta.az/?p=61877
20. İstanbulda Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın xatirəsi anıldı ...www.news.lent.az/news/163258