Modül 2

DÝYABET SAÐLIK PROFESYONELLERÝNÝN EÐÝTÝMÝ için ULUSLARARASI EÐÝTÝM REHBERÝ I Uluslararasý Diyabet Federasyonu
MODÜL
Diyabetin tanýsý,
sýnýflandýrýlmasý ve tanýtýmý
_
11 1
Genel Açýklama
Diyabet, geçmiþte tek baþýna seyreden bir hastalýk olarak kabul ediliyordu.
Halbuki, þimdi diyabetin pek çok deðiþik mekanizmanýn neden olduðu bir
heterojen metabolik hastalýk olduðu açýktýr. Diyabet, þimdi nedenine, doðal
öyküsüne ve klinik özelliklerine göre sýnýflandýrýlmaktadýr.
Amaç
Katýlýmcýya farklý glikoz metabolizmasý bozukluklarý, patojenez, klinik
özellikler ve taný kriterlerine yönelik tam ve güvenilir bilgi vermek.
Hedefler
Bu modül tamamlandýktan sonra katýlýmcý aþaðýdaki konularda yeterliliðe
ulaþacaktýr:
Diabetes mellitusu tanýmlamak
Hem küresel hem bölgesel düzeyde hastalýðýn görülüþ sýklýðýný ve hasta
kiþi sayýsýný tartýþmak
Farklý glisemi hastalýklarýný sýnýflandýrmak: Tip 1 diyabet, Tip 2 diyabet,
diðer spesifik tipler (gençlikte eriþkin tipi diyabet [MODY], yetiþkinde
latent otoimmün diyabet [LADA], steroid kullanýmýna baðlý diyabet),
gebelik diyabeti, bozulmuþ glikoz toleransý ve bozulmuþ açlýk glikozu,
çocuklukta kronik hastalýklara baðlý geliþen sekonder diyabet (örneðin
kistik fibroz, hemoglobinopatiler)
Klinik görünüm, hasta özellikleri ve patojenez ile iliþkili olarak Tip 1
diyabet ve Tip 2 diyabet arasýndaki farký anlamak
Tip 1 diyabetin geliþiminde genetiðin, çevre faktörlerinin ve
immünolojinin rolünü tanýmlamak
Tip 2 diyabetin geliþiminde genetik ve çevresel faktörlerin, obezitenin,
insülin eksikliðinin ve direncinin rolünü tanýmlamak
37
Uluslararasý Diyabet Federasyonu I DÝYABET SAÐLIK PROFESYONELLERÝNÝN EÐÝTÝMÝ için ULUSLARARASI EÐÝTÝM REHBERÝ
Hedefler
devam
Gençlerde Tip 2 diyabetin görülme eðilimini tanýmlamak
Tip 1 ve Tip 2 diyabetin belirti ve bulgularýný tanýmlamak
Diyabet tanýsýnda kullanýlan laboratuar incelemelerini ve uygun
kullanýmlarýný (açlýk kan þekeri, tokluk kan þekeri, oral glikoz tolerans
testi) tanýmlamak
Laboratuar incelemelerinin doðruluðunu etkileyebilecek faktörleri
tanýmlamak
Aþaðýdaki testlerin uygun kullanýmýný tartýþmak: C-peptide, insülin
antikoru, adacýk antikoru ve GAD antikoru testleri ve ayný þekilde
idrar tahlilleri (idrar glikozu ve ketonlarý) ile HbA1c tayini
Farklý glisemi bozukluklarý için Dünya Saðlýk Örgütü’nün taný kriterlerini
açýklamak
Gelecekte Tip 2 diyabette ortaya çýkabilecek muhtemel insülin tedavisi
ihtiyacýna yönelik planlamalarý da kapsayacak þekilde, farklý glisemi
bozukluklarý için uygun tedavi seçeneklerini belirlemek
Glikoz düþürücü ilaç tedavisinin birincil ve ikincil yetmezlikleri dahil
olmak üzere diyabetin doðal seyrini tanýmlamak
Öðretim
Yöntemleri
Vaka çalýþmalarý, anlatým
Önerilen Süre
Anlatým: 1-2 saat
Vaka Çalýþmalarý: 1-2 saat
Bu Modülün
Eðitimcisi
Diyabet eðitimcisi, endokrinolog
Öðrenimin
Deðerlendirilmesi
Vaka çalýþmalarýnýn baþarýyla tamamlanmasý
38
DÝYABET SAÐLIK PROFESYONELLERÝNÝN EÐÝTÝMÝ için ULUSLARARASI EÐÝTÝM REHBERÝ I Uluslararasý Diyabet Federasyonu
Kaynaklar
Akerblom HK, Knip M. Putative environmental factors in Type 1 diabetes (review).
Diabetes Metab Rev 1998;14:31-67.
Alberti KGGM, Zimmet PZ. Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus
and its complications. Part 1 diagnosis and classification of Diabetes Mellitus. Provisional
report of a WHO consultation. Diabet Med 1998;15:539-553.
American Diabetes Association (ADA). Report of the Expert Committee on the Diagnosis
and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care 1997;20:1183-1197.
Bach JF. Insulin dependent diabetes mellitus as an autoimmune disease (review). Endocr
Rev 1994;15:516-542.
King H, Rewers M. Global estimates for prevalence of diabetes mellitus and impaired
glucose tolerance in adults. Diabetes Care 1993;16:157-177.
McCarty D, Zimmet P. Diabetes 1994 to 2010: global estimates and projections.
Melbourne: International Diabetes Institute; 1994.
Yki-Jarvinen H. Pathogenesis of non-insulin dependent diabetes mellitus. Lancet
1994;343:91-95.
39
DÝYABET SAÐLIK PROFESYONELLERÝNÝN EÐÝTÝMÝ için ULUSLARARASI EÐÝTÝM REHBERÝ I Uluslararasý Diyabet Federasyonu
MODÜL
_
11 2
Patofizyoloji
Genel Açýklama
Diyabet, hiperglisemi ile seyreden kronik bir hastalýktýr. Ýnsülin üretiminde
eksiklik, insülin etkisine direnç ya da her ikisinin kombinasyonun neticesinde
oluþur. Glikoz, insülin, karþýt düzenleyici hormonlar (kontr-regülatuar
hormonlar) ile glikoz homeostazý arasýndaki iliþkiyi bilmek, bu eksiklikleri
tanýmada ve anormal glikoza ve yað metabolizmasýna nasýl yol açtýðýný
anlamada önemlidir.
Amaç
Katýlýmcýlarýn, normal patofizyolojiyi ve anormal glikoz metabolizmasýna
yol açan bozukluklarý anlamalarýný saðlamak.
Hedefler
Bu modül tamamlandýktan sonra katýlýmcý aþaðýdaki konularda yeterliliðe
ulaþacaktýr:
Pankreas, karaciðer, kas, yað dokusu, böbrek vs. gibi anahtar
konumdaki organlarýn yapýsýný ve iþlevini tanýmlamak
Glukoneojenez, glikojenoliz, lipoliz ve ketojenez dahil olmak üzere
saðlýklý insanlarda kan þekeri ve insülin arasýndaki iliþkiyi tanýmlamak
Normal insülin sentezini ve sekresyonunu tanýmlamak
Ýnsülin üretiminin ve sekresyonunun hormonal, metabolik ve nöral
kontrolünü anlamak
Ýnsülin etkisini tartýþmak
Ýnsülin reseptörlerinin rolünü açýklamak
Ýnsülinin ve karþýt düzenleyici hormonlarýn yakýt homeostazisi
(karbonhidrat, yað ve protein) üzerindeki etkisini tartýþmak
Ýnsülin eksikliðinin sonuçlarýný, karbonhidrat metabolizmasýnýn yanýsýra
lipid ve protein metabolizmasý üzerindeki etkilerini tanýmlamak
41
Uluslararasý Diyabet Federasyonu I DÝYABET SAÐLIK PROFESYONELLERÝNÝN EÐÝTÝMÝ için ULUSLARARASI EÐÝTÝM REHBERÝ
Hedeflere
devam
Yüksek kan þekeri seviyelerinin, diyabete baðlý komplikasyonlara nasýl
yol açtýðýný polyol yolu, oksidatif stres, glikasyon (glycation) ve protein
kinaz C dahil olmak üzere tartýþmak
Eksik insülin etkisinin ya da insülin direncinin etkisini genler, adipozite,
cinsiyet, egzersiz, hiperglisemi, ilaçlar ve enfeksiyon bakýmýndan
tanýmlamak
Sindirimin, emilimin ve metabolizmanýn temel fizyolojisini tanýmlamak
Metabolik sendromun özelliklerini tartýþmak
Mikrovasküler ve makrovasküler sistemi tanýmlamak
Öðretim
Yöntemleri
Anlatým, kendi kendine yönlendirmeli öðrenim
Önerilen Süre
Anlatým: 2 saat
Bu Modülün
Eðitimcisi
Endokrinolog, diyabet eðitimcisi
Öðrenimin
Deðerlendirilmesi
Sýnav ya da ödevler
Kaynaklar
Alberti KGMM, Zimmet P, DeFronzo RA, Keen H (eds). International textbook of diabetes
mellitus,Vol.1 (2nd ed). Chichester:Wiley; 1997.
Alberti KGMM, Zimmet PZ. Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus
and its complications. Part 1: diagnosis and classification of diabetes mellitus provisional
report of a WHO consultation. Diabet Med 1998;15:539-553.
Atkinson MA, Maclaren NK.The pathogenesis of insulin-dependent diabetes mellitus. N
Engl J Med 1994;331(21):1428-1436.
King H,Aubert RE, Herman WH. Global burden of diabetes, 1995–2025: prevalence,
numerical estimates, and projections. Diabetes Care 1998;21(9):1414-1431.
42