Türkiye`de Çevre Hareketi

Transkript

PERSPECTIVES
#4.13
Türkiye’den siyasi analiz ve yorum
DOSYA:
4³2+ë9%$%¢%62%(!2%+%4ë
$%-/+2!3ë
$)ì0/,ë4ë+!
4³2+ë9%$%.ë.3!.-!.:!2!,!2)
!+0NINKADNLARLAIMTIHAN
Gülfer Akkaya
ëKINCI/BAMADÈNEMINDE
4ÍRKIYE!"$ILIéKILERIVE/RTADOìU
4ANER®NGÍR
5ZUNINCEBIRYOL
3AYFA
0Nar $OST .IyeGO
3erkaN 3eyMeN
3AYFA
3AYFA
ë¼INDEKILER
%DITÈRDEN
Q Dosya Konusu: Türkiye’de Çevre Hareketi
3
2ÅPIGyCBC yCÎGJJCP FaPCICRGnGn sÅPBÅPÅJC@GJGPJGËG
Bülent Duru
4
2ÅPIGyCnGn ´CTPCAGJCPG IGKJCP
Barë 'enCer Baykan
8
CTPC FaPCICRGnGn sGyasº aJana IaRJKa @G´GKJCPG
Hande Paker
12
#IoDCKGnGXKGn NPaRGI TC IuPaKsaJ oJanaIJaP
%CeHan Balta
16
CTPC KÅAaBCJCsGnGn IGJoKCRPC RaÎJaP
!HMet /ktay DeMiran
20
#D PaNoPJaP ´CTPCsCJ CRIGyG BCËCPJCnBGPC@GJGP KG
'OnCa 9lMaZ
25
&#1JCP: ÅyÅI DCJ¯ICR
@ÅyÅI IÀRÅJÅI
3eMaHat 3eviMZGür 'ürBüZ
28
CPEaKaBan RaPGFC son noRJaP
Zer !kdeMir
ÊXKGPGn EÀ@CËGnBC PaByoaIRGD ´ÀNJÅI
3erkan /Cak
34
38
Q KÅJRÅP
%ÅnACJ BGXGJCPGn RuRRuËu ayna
&eyZa !knerdeM
41
Q #IoJoHG
+CTsGKJGI RaPK GÎ´GJCPG: AnJas IuP@anJaP K
KÅPR CKCI´GJCPG KG ''
DeniZ DuruiZ
44
Q DCKoIPasG
aPÎ sÅPCAG TC AGnsGyCR CÎGRJGËG
Ulrike Dufner
50
K.nGn IaBnJaPJa GKRGFan
'ülfer !kkaya
52
7CnG @ÅyÅIÎCFGPJCP
&ikret TOkSÇZ
56
Q DÎ .oJGRGIa
ÊIGnAG -@aKa BÀnCKGnBC 2ÅPIGyC D GJGÎIGJCPG TC -PRaBoËu
Pnar DOSt .iyeGO
60
Q 2ÅPIGyCBCn Ênsan +anXaPaJaP
3Xun
GnAC @GP yoJ
Taner nGür
66
Q DCKoIPasG aPoKCRPCsG
7asaJaP dRCPÀPGsRn ÅPCRGyoP
.eJat Taëtan
Q & 1DBCn &a@CPJCP
68
6
(EINRICH"ÈLL3TIFTUNG$ERNEêI4ÍRKIYE4EMSILCILIêI
h-ÍDAHILOLMAKGER¼EK¼IOLABILMENINTEKYOLUDURv(EINRICH"ÈLL
HeinriCH BÇll 3tiftunG Derneíi !lMan Birlik 9eëiller PartiSi@ne yakn BaíMSZ ve a»k GÇrüëlü POlitik Bir dernektir !lManya
ve @dan faZla ülkede deMOkraSi kOnuSunda farkndalín SOSyOPOlitik duyarllín ve karëlkl anlayën yayGnlaëMaSna katk
SaílyOr HeinriCH BÇll 3tiftunG Derneíi SanatSal kültürel alanlarn yan Sra BiliMSel PrOJeleri ve kalknMa alanndaki iëBirliklerini
de deStekliyOr %kOlOJi deMOkraSi CinSiyet deMOkraSiSi dayanëMa ëiddetSiZlik BiZiM teMel deíer ve referanSlarMZdr HeinriCH
BÇll’ün SiyaSete aktif yurttaë katlMna Olan inanC ve deSteíi dernek »alëMalarMZ i»in MOdel OluëturuyOr
3aHiBi ve 3OruMlu 9aZ ìëleri -üdürü DP 3JPGIC DuDnCP 9ayn ekiBi ¦XEÅP %ÅP@ÅX
1CKaFaR 1CTGK
7onAa 4CPBGoËJu
+atkda
Bulunanlar 3KuB DaJE´
Saynur Gürçay anu 7ayJa HeinriCH BÇll 3tiftunG Derneíi Türkiye TeMSilCiliíi ìnÇnü #ad HaC HanM
3Ok .O 'üMüëSuyu ìStanBul TelefOn 021224 15 54 &akS 0212245 04 30 ePOSta GnDoRr@oCJJorE
WeB UUURr@oCJJorE %ditÇr 7üACJ GÀIRürI 2edakSiyOn 8CynC@ GüJRCIGn 9ayna HaZrlayan $arGIa 2asarK BaSldí yer ÊsRan@uJ
TariH Nisan 2013 -atBaa ¦XEün asK 2anRK San tiC ltd ëti 9eëilCe -H !ytekin 3k .O /tOSanayi 3eyrantePe ìStanBul
2CJ: .CrsNCARiTCs üArCRsiXBir
FCr üç ayBa @ir 2ürIçC TC ÊnEiJiXAC BiJJCrinBC yayKJanKaIRaBr «ArCRsiX oJan
BCrEiKiXi CBinKCI TCTCya a@onC oJKaI için inDoRr@oCJJorE aBrCsinC yaXa@iJirsiniX DerGinin tüMüne veya dilediíiniZ Makaleye
WWWtrBOellOrG adreSinden de ulaëaBilirSiniZ .CrsNCARiTCsBC yayKJanan KaIaJCJCrBCIi EÀrüÎJCr yaXarn ICnBisinC aiRRir
& SDnin EÀrüÎJCrini yansRKaKaIRaBr
Q KüJRür
Q #IoJoHi
Q DCKoIrasi
Q DÎ .oJiRiIa
Q & SDBCn Fa@CrJCr
+!0!+&/4/î2!&)3!.%2ê%.
%DITÈRDEN
O
Cak SayMZn dOSya kOnuSu hTürk
SOrunuvydu h+ürt SOrunuv yerine
hTürk SOrunuv deMenin daHa dOíru
Olduíu teZini »Ok deíerli Makalelerle
tartëMaya a»Mëtk 3On ü» aydaki
SiyaSi GeliëMelerin Bu teZi dOíruladí GÇrülüyOr
rneíin #HP’deki tartëMa eSaS Olarak Türklük
SOrunu üZerinden yürüyOr 'e»tiíiMiZ Haftalarda
Türk SOrunu Hararetli tartëMalara kOnu Oldu
!nayaSa +OMiSyOnu’ndan Ortak Bir taSlak »kMa
Ma iHtiMali üZerine !+P’nin alternatif arayëlarna
Girdiíi de Ortada 6e Bu alternatif arayënn Mer
keZini vatandaëlk kavraM OluëturuyOr !+P HanGi
Partiyle uZlaëMaya varrSa anayaSada vatandaëlk
tanM da Bu uZlaëMa dOírultuSunda yaPlaCak
GiBi GÇrünüyOr
PerSPeCtiveS’in .iSan SaySnda iSe Türkiye’de
»evre Hareketinin BaëlanGCnn OSManl dÇneMine
uZandín daHa yllarnda O dÇneM
uyGulanan hkentSel dÇnüëüMve karë ilk PrOteStO
larn Ortaya »ktín GÇrüyOruZ Çevre Hareketinin
MüCadele tariHinin Türkiye’de darBelerin daM
GaSn vurduíu SiyaSÁ tariHin ayrlMaZ Bir Par»aS
Olduíunu SiyaSal alandaki BaSklarn Sivil tOPlu
Mun ÇrGütlenMe »aBalarn ne denli etkilediíini ve
Zaymattín anlyOruZ
BuGünkü HüküMetin GündeMinde Olan nükleer
Santral inëaS ’li yllarn »evre MüCadeleSinin
de ana kOnularndan Biriydi Çevre alanndaki diíer
MüCadeleler GiBi nükleere karë MüCadele de
HukukÁ iHl¶llere karë ve Hukuk devletinin inëaSna
yÇnelik yürütülüyOr HukukÁ düZenleMe ve Snrla
Malarn HanGi yOl ve yÇnteMlerle iHl¶l edildiíine
HanGi kuruM ve kuruluëlarn GÇrevlerini iHMal
ettiíine ve »evre Hareketinin hSadeCev »evrenin
kOrunMaSna yÇnelik deíil Hukuk devletinin
inëaS i»in de MüCadele etMek ZOrunda Olduíuna
tank OluyOruZ ’li yllarda Baëlayan nükleer
karët Hareketin GündeMe Getirdiíi kOnular Çevre
DeíerlendirMe 2aPOrlar’nn Ç%D yaSada ÇnGÇrül
düíü ëekilde HaZrlanMaMaS kaMu ile ÇZel SektÇr
araSndaki iëBirliíi ve kuruMlar araS kOOrdinaSyOn
SOrunlar deMOkratikleëMe i»in »aBalayan Bütün
Hareketlerin Bir aynaS GiBi ÇnüMüZe SeriliyOr
Çevre Hareketinden dOían 9eëiller PartiSi’nin
yaSalarn SiyaSÁ Partiler i»in Getirdiíi kStlaMa
lardan ne kadar etkilendiíi de Bu SayMZda ele
alnyOr te yandan yeëil Bir POlitika üretMe
nin tOPluMSal kOëullarla Baína dair ÇneMli Bir
tartëMa ZeMini yaratlMë OluyOr 9eëil POlitikann
daHa »Ok GeleCekte Ortaya »kaBileCek riSklere karë
MüCadele ettiíi i»in GünCel SOrunlarla ilGilenMek
te yeterSiZ kaldí ileri SürüleBilir Mi 9a da taM
terSine tOPluMun BuGünkü Hayatn da etkileyen
yaëaM kOëullarn GündeMe Getirdiíi i»in Gü»lü Bir
Harekete dÇnüëeBileCeíi SOnuCuna varlaBilir Mi
Çevre Hareketi Hukuk devletinin inëaSna
yÇnelik Bir GiriëiM Olarak da GÇrülMeli Bu a»dan
»evre Hareketi kü»üMSenMeMeli H%3’lere ya da
nükleer enerJi Santrallerine karë MüCadele Gele
Cek kuëaklar Olduíu kadar GünüMüZ tOPluMunu da
ilGilendiriyOr +alknMakta Olan ülkelerde alternatif
kalknMa MOdellerinin tOPluMun refaH iSteíine
terS düëtüíü yayGn Bir GÇrüëtür !nCak GeliëMië
ülkelerde de »evre Hareketlerinin Bu SOrunlarla
karë karëya kaldí BiliniyOr Çevre MüCadeleSinin
BuGünkü ve yarnki yaëaM kOëullar ve iMk¶nlar
BakMndan ne denli ÇneMli Olduíunun tOPluMSal
laëMaSnn Gereíi aëik¶r Çevre SOrunlaryla ilGilen
Menin üSt Snmara ait Bir hlükSv OlMadí »evre
Hareketinin daHa »Ok alt taBakalarn Hayatn ve
yaëaM kOëullarn ilGilendiren Bir Hareket Olduíu
3erkan OCak’n ìZMir’deki radyOaktif »ÇPlükle ilGili
yaZSnda Bir keZ daHa GÇZler Çnüne SeriliyOr
TaM da Bu nedenle »evre Hareketinin aktif ÇZ
neleri Büyük Çl»üde yerel ÇrGütlerden GeliyOr !nCak
MüCadele edilen yerel SOrunlar uluSal düZleMe
taëMak kOlay deíil Çevre SOrunlarnn teMelinde
deMOkraSi ve Hukuk devleti SOrununun yatyOr Oluëu
»evre Hareketi ile Hukuk devleti ve deMOkraSi i»in »a
Balayan ÇrGütlerin BirBirlerine yakn durMalarn Ge
rektiriyOr 3iyaSÁ »evrelerin »evre Hareketini kü»üM
Seyen tutuMu MevCut kalknMa ParadiGMaSndan
HenüZ kurtulaMaMë ve de SürdürüleBilir kalknMa
kOnuSunu yeterinCe inCeleMeMië OlMalarndan
kaynaklanyOr OlaBilir Bu tutuMu »evre SOrunlarn
ikinCil GÇrüP ÇnCe hdaHa ÇneMliv MeSelelere eíilMe
StrateJiSi Olarak da deíerlendireBiliriZ BÇyle Bir Stra
teJinin ne kadar kSa vadeli Bir Ge»erliliíi Olduíunu
&ukuëiMa hkaZaSv »Ok »arPC Bir ëekilde iSPatlad
Bu kSa vadeli anlayën dOíurduíu riSkleri
GündeMe Getirenler ülkenin refaHa kavuëMaSn
ve ZenGinliklerinden faydalanMaSn enGelleMek
iSteyen yaBanC Hainlerin PiyOnu Olarak kaMuOyuna
SunuluyOr ve BÇyleCe »evre Hareketinin Meëruiyeti
Zalyete uíratlMaya »alëlyOr
hBaëka Bir Hayat MüMkünv SlOGannn tOPluMa
neler GetireBileCeíini HenüZ yeterinCe tartëMa
díMZ Ortada :enGinlerin Hava kirliliíinden
tralk SOrunundan ve daHa Pek »Ok SOrunlarndan
ka»Ma iMk¶nlar var 9OkSullar iSe Saílía Zararl
kOëullarda yaëaMak ve »alëMak ZOrunda 'e»Miëte
Olduíu GiBi BuGün de »evre Hareketi Bu SOrunlarn
aëlMaS i»in MüCadele ediyOr
Çevre Hareketi ve MüCadeleSi HePiMiZi ilGilen
diriyOr UMarZ Bu SayMZda »evre MüCadeleSinin
CinSiyet eëitliíi ve deMOkraSi MüCadeleSinden ayr
düëünüleMeyeCeíi Berrak Bir ëekilde Ortaya »kar
PerSPeCtiveS ekiBi adna
Ulrike Dufner
Heinrich Böll Stiftung
3
4ÍRKIYEDEYEíILLERHAREKETININ
SÍRDÍRÍLEBILIRLIêI
%
"ÍLENT$URU
!nkara doìumlu
Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesi Kamu
9önetimi Bölümünü Bitirdi
Yüksek lisans ve doktora
¼alêmalarn AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi
ve Kamu Yönetimi Anabilim
$al’nda sürdürdü Yüksek
lisans tezi gönüllü çevre
örgütleri doktora tezi ise ky
Politikas üzerinedir ¢evre
Politikas yerel yönetimler
ve kentleême konularnda
çalêmalar bulunmaktadr
AÜ Siyasal Bilgiler
Fakültesi Siyaset Bilimi ve
Kamu Yönetimi Bölümü’nde
Kentleême ve ¢evre Sorunlar
kürsüsünde öìretim eleman
olarak görev yaPmaktadr
kOnOMi ile ekOlOJi araSndaki uyuëMaZlín
»arPC SOnu»larna SaHne Olan Türkiye SOn
dÇneMde iZlediíi POlitikalarla Bir yandan
ekOnOMik GÇSterGeler a»Sndan yükSek
rakaMlara eriëirken Bir yandan da kirletMe
HZn en »Ok artran ülkeler araSnda yer alMaya Baë
lad Bir Gün ülkenin »evre tariHi kaleMe alndínda
!+P yllarnn dOíal varlklarn ve tariHÁ deíerlerin
artk Geri dÇnüleMeZ Bi»iMde taHriP edildiíi Bir
dÇneMi SiMGelediíinin yaZlaCaína kuëku yOk
%kOnOMik Gerek»elerin ekOlOJik kayGlara aír
BaSMaSndan kaynaklanan Bu duruMun ülke i»inde
yeterinCe Bilindiíi SOrGulandí GündeMe Getirildiíi
SÇyleneMeZ DOíal denGenin ekOnOMik BüyüMeye
feda edilMeSinden kaynaklanan SOrunlar yalnZ
Ca Snrl Saydaki »evreCilerin duyarl GruPlarn
uZManlarn ilGi alanna Giren uíraë kOnular Olarak
kaBul edilMiëtir Bu duruMun Bir nedeni SiyaSetteki
Oy kayGS ya da akadeMideki aër uZManlaëMa iSe
Bir diíer nedeni de ülkenin Gü»lü Bir »evreCi ya da
yeëil OluëuMu deStekleyeCek ekOnOMik ve tOPluM
Sal yaPya SaHiP OlMaMaSdr
ìëte Bu yaZda »evreCiliíin ve yeëil Hareketin
i»inde Bulunduíu yaPSal SOrunlardan Çnündeki
enGellerden ve karëlaëtí ZOrluklardan yOla »karak
SiyaSal alanda Hareketin Baëar kaZanMaS i»in
GündeMe GeleBileCek OlaS Se»enekler deíerlendiril
Meye »alëlaCaktr ìlk Olarak dOía teMelli arayë
larn Türkiye’deki Olaían Skntlarna deíinileCek
ardndan Hareketin BuGünkü reSMine BaklMaya
»alëlaCak SOn Olarak da hne yaPMalv SOruSuna
aranaCak yantlarn neler OlaBileCeíi üZerine Bir
tartëMa yürütüleCektir
7CÎiJ BüÎünACnin XorJuIJar
Türkiye GiBi Bir ülkede »evre SOrunlarn teMel
»kë nOktaS alarak SiyaSet yaPMann OluMlu ve
OluMSuZ yÇnler Barndran kendine ÇZGü Bir duruMu
var ìnSanlarn Büyük BÇlüMünün kendiSini Bir
anlaMda »evre Hareketinin dOíal deStek»iSi Olarak
GÇrdüíü Hatta etkinliklerinin ÇneMli Bir BÇlüMü
ne dëardan SeSSiZ Bir Onay verdiíi SÇyleneBilir
Medya ve akadeMi i»in de BenZer Bir duruM SÇZ
kOnuSudur Halkn kaMuOyunun Bu GiZli deSteíi Bir
Bi»iMde devlet OrGanlarna da yanSMëtr rneíin
»evreCiler ya da yeëiller SOlun i»indeki !leviler
+ürtler viCdani ret»iler GiBi GruPlar kadar teHlikeli
GÇrülMeZ %ylül SOnraSnda »evreCi ve yeëillerin
diíer Hareketlere GÇre SeSlerini BiraZ daHa faZla
»karaBilMelerinde Belki Bu duruMun da Pay vardr
!nCak SÇZünü ettiíiMiZ deStek yalnZCa i»ten i»e
verilen SeSSiZ Bir OnaylaMadan iBarettir Hareketin
BüyüMeSine Gü»lenMeSine yarayaCak aktif Bir katk
deíildir ÇevreCilerin veya yeëillerin dOíaya verile
Cek HerHanGi Bir Zarar karëSnda tetikte OluP eyleM
yaPMalar iStenir anCak Onlara SOMut Bir deStek
verilMeZ h.erede Bu »evreCilerv SÇZü HerHalde
SÇZ kOnuSu duruMu anlatMaya yeterlidir
#IonoKinin CIoJoHiyC üsRünJüËü
Türkiye’de »evre SOrunlarn SiyaSal alana taëMaya
»alëMann yeëil düëünCenin Bu tOPraklarda Olduk»a
yeni OlMaSndan kaynaklanan ÇneMli ZOrluklar
BulunuyOr Türkiye GiBi Bütün BOyutlaryla tOPluM
SalekOnOMik ilerleMeSini SaílayaMaMë GeliëMeSi
ni Bütün COírafyalarna yanStaMaMë MOdernliíe
Ge»ië SüreCinin SanCl yaëandí Bir ülkede Gü»lü
Bir yeëil Hareketin OlMaMaSn da Olaían karëlaMak
Gerekir HindiStan devlet Baëkan )ndra 'andHi’nin
3tOCkHOlM ìnSan ÇevreSi +OnferanS’nda
dile Getirdiíi hen Büyük »evre SOrunu yOkSulluk
turv SÇZünü dOírularCaSna Ortada daHa yaëaMSal
SOrunlar varken »evreCiliíin BiZe hlükSv GelMeSine
ëaëraCak Bir ëey yOk kuëkuSuZ
SanayiJCÎKC TC ICnRJCÎKCBC ECAiIKC
3anayileëMe ve kentleëMe aëaMaSna varMada
Ge» kalan SiyaSal SiSteMinin iëleyiëinde Sknt
lar Bulunan Bir ülkenin yeëil Hareketinin tüketiM
tOPluMunun dOyGunluíuna ulaëMë ülkelerden
daHa Geride OlMaS dOíal 3ÇZGeliMi Bundan dOlay
MakineleëMenin Getirdiíi »evre SOrunlarn da Ge»
duyuMSaMaya Baëladk êiMdilerde BiZe Olaían
Gelen Hava kirliliíi teHlikeli atklar GiBi SOrunlar
Bütün Bir ülke tariHini düëündüíüMüZde Olduk»a
yeni kOnular aSlnda
+entleëMe SüreCini Ge» yaëaMaya BaëlaMa
MZn Baëka Bir deyiële »OíunluíuMuZun krSal
keSiMde deíil de kentSel yerleëiM yerlerinde
OturuyOr OlMaMZn »Ok eSki tariHlere GitMeyiëi ile
yeëil Hareketin BuGünkü duruMu araSnda ÇneMli
Baílantlar var Bu a»dan kü»ük Bir alanda »Ok
Sayda inSann Bir arada yaëaMaSndan kaynaklanan
SOrunlarn yeni yeni Ortaya »kMaya Baëladín
unutMaMak Gerek Tralk »ÇP GiBi kOnular yalnZCa
Biriki kuëaín GündeMinde SOrun Olarak BulunuyOr
+SaCa SOrunlarn Ge» Ortaya »kMaS »ÇZüM i»in
Ortak Harekete Ge»Meyi »evre Odakl Hareketleri
GeCiktirMiëtir diyeBiliriZ
KrsaJ ICsiK: 7oIsuJJuI siKECsi
3anayileëMe ve kentleëMede Ge» kaldíMZ i»in
kÇylerle krSal keSiMle BaílarMZ uZun Süre
kOruMuëuZ Her ne kadar SOn dÇneMde Mek¶nSal
a»dan krSal keSiMden uZaklaëMaya BaëlaSak da
Biriki kuëak Geriye GittiíiMiZde »OíunluíuMuZun
kÇkeninde krSal keSiMden iZler Bulunduíunu
ÇneMli Bir BÇlüMüMüZün de akraBalar HeMëeriler
dOlaySyla krla BaíMZ en aZndan ManevÁ a»dan
SürdürdüíüMüZü SÇyleyeBiliriZ Bu duruMun »evre
SOrunlar a»Sndan yarattí ÇneMli Bir SOnu» var
GiBi GÇrünüyOr +ent i»indeki BOë arSalar dOíal
varlklar BiZe krSal keSiMi ve yOkSulluíu HatrlatyOr
Bundan dOlay da hBOëlukv Olarak GÇrdüíüMüZ yer
de Bir an ÇnCe Bir ëeyler yaPMak aPartMan dikMek
BaraJ kurMak kSaCa hGeliëtirMekv iStiyOruZ +rSal
keSiM ya da BOë alanlar BiZe aZGeliëMiëlik GÇSterGeSi
Olarak GeliyOr 9eëil Hareketin Bütün Bu hGeliëMev
hkalknMav adMlarn Sekteye uírataCak enGeller
den Biri Olarak GÇrüldüíüne kuëku yOk
2oNraI BüXCni
9eëil Hareketin Zayf OlMaSnn ya da Baëka Bir
Bi»iMde SÇylerSek »evreSel deíerlere duyarSZ kal
MaMZn nedenlerinden Birinin de tOPrak düZeniMiZ
le ilGili Olduíu düëünüleBilir BiZanS’tan OSManl’ya
tOPraklar devletin Mülkiyetinde ya da GÇZetiMinde
Olduíu i»in tOPraía SaHiP Olarak Onu kullanMa
a»Mak iSteMek ya da dOíal varlklar devletten alP
Bir an ÇnCe kullanlMaS Gereken Bir kaynak Olarak
GÇrMek kOlay OlMuëtur HaZine araZiSine GeCekOndu
yaPlMaS lükS villalara ka»ak kat »klMaS kylarn
BetOnla dOldurulMaSyla ya da GünüMüZden Çrnek
verirSek kentSel dÇnüëüM ve B uyGulaMalarndan
kaynaklanan SOrunlarla Bu duruM araSnda Gü»lü Bir
Baí var GiBi GÇrünüyOr
GÀçC@CJiI
9eëil düëünCenin Bu tOPraklarda Pek raíBet GÇrMe
MeSini dOíaya yaklaëMMZn Pek de SCak OlMa
MaSn yerleëik düZene »Ok Ge» Ge»MeMiZe aSlen
GÇ»eBe Bir tOPluM OlMaMZa Baílayanlar da var Buna
GÇre yerleëiM yerleriMiZi ve dOíal varlklar Bir yaëaM
OrtaM Olarak BeniMSeyeMediíiMiZ i»in Onlar Bir an
ÇnCe yararlanP tüketilMeSi Gereken Bir kaynak Olarak
GÇrüyOruZ rneíin evleriMiZin i»i GüZel eëyalarla
SüSlerle dOnanMëken SOkaklarMZn »evreMiZin
i»ler aCS duruMda BulunMaSnda GÇ»eBeliíiMiZ
den iZler BulMak Olanakldr ìlk Bakëta ÇneMli Bir
SOruna ParMak BaStí i»in a»klayC GüCü Olduíunu
düëündüren Bir Sav OlSa da HeM GÇ»eBe tOPluMlarn
aSl Olarak dOía ile Barëk Bir yaëant Sürdüíünü HeM
de !nadOlu’ya Türklerden ÇnCe ev SaHiPliíi yaPan
daHa eSkiden Bu tOPraklara yerleëMië Bulunan diíer
Halklarn SÇZGeliMi +ürtlerin de Bu a»dan »Ok farkl
duruMda OlMadín BiliyOruZ O yüZden Bu a»klaMa
ya »ekinCeyle yaklaëMakta yarar var
ÊsJaKiyCR
TOPluMuMuZun dOíaya Srtn dÇnMeSinin kÇken
leri iSlaMiyette de aranaBilir +iMi dinÁ »evrelerCe
+aPital’den -arX’n ne kadar dOía dOStu Olduíuna
dair kantlar araMaya BenZer Bi»iMde +uran’dan
»evreCi ayetler keëfedilMeye »alëlSa da diíer SeMavÁ
dinler GiBi iSlaMiyetin de ÇZünde inSan MerkeZli Bir
anlayëa SaHiP Olduíuna kuëku yOk +urBan keSiMin
den nüfuS artënn teëvik edilMeSine ya da kaPi
taliZMle yaknlaëMaSna BakP iSlaMiyetin BuGünkü
yaëanMa Bi»iMinin »evre SOrunlarnn »ÇZülMeSinin
ve yeëil Hareketin Gü»lenMeSinin Çnünde Bir enGel
Olarak durduíu düëünüleBilir !nCak iSlaMiyetin ÇZü
Gereíi Bütün Canllarn deíerli Olduíunu vurGuladín
Sade yaëaM teëvik ettiíini dOíal deíerlere ÇZel ÇneM
verdiíini akla GetiriP din teMelli Gerek»elerin de a»k
laMa GüCünün Snrl kalaCaín SÇyleyeBiliriZ
HES’lere direnen köylüler aslnda yalnzca
santralin kendi yaêadklar yerin yaknnda
kurulmasna karê çkmaktadrlar baêka
yerlerdeki HES’lerle ya da temiz olmayan
enerJi kaynaklaryla bir sorunlar yoktur
dolaysyla hareketin eylemlerini çevreci ya
da yeêil diye nitelemek yanltc olabilecektir
Yine de yurdun dört bir yannda gösterilen
tePkilerin yeêil hareketin büyümesine deìil
ama etkisinin artmasna yardmc olacak bir
Potansiyel taêdìna kuêku yok
Bütün Bu yaPSal ZOrluklarn GÇlGeSi altnda Siya
Set yaPMaya »alëan yeëil Hareketin dOíuë ëartlarna
kSaCa GÇZ atMak BuGün yaëanan Skntlar Hakkn
da iPu»lar vereBilir
7CÎiJ FarCICRin BuruKu
Dünya GÇrüëü a»Sndan »Ok farkl kulvarlardan
Gelen katlMClar BünyeSinde Barndran yeëiller
uZun Bir Ge»Miëe dayanMayan GelenekSel SiyaSal
»iZGilerin i»inde yer alMayan ve Batl Çrnekleri
kadar tOPluMSal alanda etkili OlaMayan Bir Hareketi
teMSil ediyOr
!kkuyu’da nükleer Santral kurulMa SÇylentileri
üZerine 3ilifke TaëuCu’nda ylnda ilk SeS Geti
ren »evre eyleMinin yaPlMaSn Türkiye’deki inSan
Haklar iHl¶llerine karë !lManya’dan Gelen yeëillerCe
3’te !nkara +Zlay’da ilk yeëil PrOteStOnun Ger
»ekleëtirilMeSini3 ve ’de ilk 9eëiller PartiSi’nin
kurulMaSn GÇZ Çnünde BulundururSak kaBaCa
»evreCiyeëil Hareketin OtuZkrk yllk Bir Ge»Miëi
Olduíunu SÇyleMek yanlë OlMayaCaktr
BuGün de ekOlOJik BunalM »evre SOrunlarn
ya da dOíal varlklar ilGi alan Olarak GÇren SiyaSal
OluëuMlarn SayS »Ok faZla deíil ’de kuru
luP ’te SiyaSal yaëaM SOna eren ilk 9eëiller
PartiSi’nden SOnra »evreyi kendiSine dert edinen Bir
SiyaSal Partinin kurulMaS i»in ylna kadar
BekleMek GerekMiëtir 9eni kurulan 9eëiller PartiSi
iSe ylnda %DP %Mek ve DeMOkraSi PartiSi
ile Birleëerek h9eëiller ve 3Ol 'eleCek PartiSiv »atS
altnda varlín SürdürMe karar alMëtr +uëkuSuZ
adnda »evre ya da yeëil Ge»en Partiler yalnZCa Bu
ikiSinden iBaret deíil h'Çnül Birliíi 9eëiller PartiSiv
ya da hHayvan PartiSiv GiBi dar »evrelerin ürünü Olan
ya da GÇnüllülük teMelinde iëleyen OluëuMlar da var
Parti SayS ne kadar faZla OlurSa OlSun
Türkiye’de Gü»lü ve yayGn Bir yeëil SiyaSal Gelenek
ten SÇZ etMek ya da Bu Hareketin GeleCeíine iliëkin
iyiMSer ÇnGÇrülerde BulunMak O kadar kOlay deíil
3Onu»ta »evreCiler ve yeëiller HeM tPk Savaë
karëtlar viCdani ret»iler feMiniStler eëCinSeller
CTrCAi f 7CÎiJ yrK
Bu iki teriM araSnda Her ne kadar HerHanGi Bir fark yOkMuë GiBi GÇZükSe de ve kiMi ZaMan ayn
OlGulara iëaret etSeler de »evreCi ve yeëil teriMleri aSlnda farkl yerlere GÇnderMede BulunuyOr ÇevreCi
SÇZCüíü daHa »Ok »evrenin kOrunMaS ve kirliliíin GiderilMeSine yÇnelik »alëMalar Ger»ekleëtiren ve
kurulu düZen i»inde hyaPCv etkinliklerde Bulunan eyleMCileri anlatMak üZere kullanlyOr 9eëil SÇZCüíü
iSe »evre SOrunlarnn aSlnda var Olan ekOnOMikSiyaSal SOrunlarn Bir yanSMaS Olduíundan yOla »kan
»evre SOrunlarn SiyaSetin Bir Par»aS Olarak GÇren daHa radikal eyleMCileri ifade ediyOr
ateiStler GiBi hMarJinalv GruPlar araSnda anlyOr
HeM de »Ok kü»ük Bir Oy POtanSiyeline SaHiP Olduk
lar i»in SiyaSal a»dan GÇZard edileBiliyOr
.arRiJCÎKC sorunJar
'ÇreCe kSa SaylaBileCek Bir tariHe SaHiP 9eëiller
PartiSi Geleneíi i»in BuGünden Ge»Miëe BakP Bir
Baëar deíerlendirMeSi yaPMak yerine SÇZ kOnuSu
dÇneMi kuruluë ve arayë yllar Olarak kaBul etMek
daHa anlaMl OlaCaktr !ëaída daHa ayrntl Bi»iM
de deíineCeíiMiZ GiBi Hareket Bir yandan yOkSul Bir
ülkede SiyaSet yaPMann Getirdiíi yaPSal enGellerle
karëlaëMë Bir yandan da SOlun krOnik SOrunlarnn
yanSMalaryla uíraëMëtr
9eëil Hareketin Türkiye’deki en ÇneMli deZavan
taJ kendi varOluë Gerek»eSi ile inSanlarn iStekleri
araSndaki uyuMSuZluktan kaynaklanyOr 6ar Olan
ekOnOMik ve tOPluMSal SiSteM i»inde daHa iyi kOëul
larda yaëaMa iSteíi anCak »evreye Zarar verMekle
MüMkün 9eëiller PartiSi kendi ilkelerine uyGun
Hareket ettiíinde OtOMatik Olarak Bu SiSteM i»inde
daHa iyi Bir yaëaM BeklentiSinde Olan Büyük Bir
keSiMi de karëSnda BulaCaktr
9eëillerin SiyaSal yaëaMda BaëarSn OluMSuZ
yÇnde etkileyen etMenlerden Biri SOn dÇneMde ne
redeySe Bütün Partilerin »evre SOrunlarn Bir Bi»iMde
PrOGraMlarna GündeMlerine alarak Bir anlaMda
9eëiller PartiSi’ni iëlevSiZ BrakMaS OlMuëtur rne
íin yeëil Hareketin kendiSine GÇreCe yakn GÇreBildiíi
Se»Menlerin PartiSi BDP’nin PrOGraMna GÇZ atld
índa ekOlOJik BunalMa dOíal varlklara ve kentSel
SOrunlara ÇZel ÇneM verildiíi farkedilMektedir
9eëiller Hareketinin BüyüMeSinde Bir Baëka enGel
SiyaSal yelPaZenin »Ok farkl kulvarlarndan Gelen ka
tlMClar BünyeSinde BarndrMaS OlMuëtur !Slnda
HeM daHa Genië tOPluMSal keSiMlere dayanMann
HeM de düëünCe ZenGinliíinin Bir GÇSterGeSi OlaBile
Cek Bu duruM yeëil Partileri OluMSuZ yÇnde etkile
Miëtir 3ÇZGeliMi BirinCi 9eëiller PartiSi’nde Partinin
iki kuruCu unSuru Olan »evreCiler ve yeëiller araSnda
yaëanan GeriliM Partinin SOnunu GetirMië ìkinCi 9e
ëiller PartiSi’nde Parti i»inde yaëanan GÇrüë ayrlklar
Partinin %DP ile BirleëMeSi SOnuCunu dOíurMuëtur
3iyaSal alanda yeëil düëünCeyi etkili klMak ve daHa
Genië Bir kitleye SeSleneBilMek i»in GeleCeíin OlaS
SOrunlarna OdaklanMak yerine BuGünün MevCut
SOrunlarna dÇnük »alëMalar yaPMak hküreSelv
deíil de hyerelv GerekSiniMlerle ilGilenMek tOPlu
Mun ÇneMli Bir BÇlüMü tarafndan hlükSv Saylan
kOnulara deíil de Gündelik yaëaMa iliëkin kOnulara
yÇnelik POlitikalar iZleMek ka»nlMaZ GiBi GÇrünüyOr
Türkiye’nin kendine ÇZGü yaPSal SOrunlarndan
dOlay Hareketin kendiSini Salt »evre SOrunlar ya da
dOíann kOrunMaS ile ilGili GÇrMeSi Bu tOPraklardaki
Baëar Olanaín Snrl klaCaktr !Slnda duru
Mun diíer ülkelerde de BenZer Olduíu SÇyleneBilir
Türkiye’de yaëaSa !+P’ye Oy vereCek Olan !lMan
ya’daki Türk ië»ilerin Orann 9eëiller PartiSi’ne Oy
verMeSinin ardnda da Bu Ger»ek yatyOr
3ÇZ kOnuSu enGeli aëMak i»in SÇZGeliMi Parti
etkinliklerinde ikliM deíiëikliíi GiBi inSanlarn BireBir
etkilerini HiSSetMedikleri Onlara uZak yaBanC Gelen
Bir kOnu yerine yOkSulluk BarnMa SuSuZluk GiBi
daHa yerli ve daHa tandk SOrunlar Çn Plana »karla
Bilir ìkliM deíiëikliíi Çrneíindeki GiBi SOyut ve uZak
GÇrünen kOnularn Mek¶nda ve ZaManda yakn
laëtrlarak nyani Türkiye’deki ve BuGündeki SOMut
etkilerine deíinilerekn iëlenMeSi SOrunlarn daHa
kOlay alGlanMaSn ve dafa faZla ilGinin »ekilMeSini
SaílayaBilir
7CÎiJ FarCICRin @üyüKC oJanaIJar
&aJIn ECrçCI ECrCIsiniKJCrinC sCsJCnKCI
Bir yandan dOíaya dayal SiyaSet yaPMann kendi
ne ÇZGü ZOrluklaryla uíraëMak ZOrunda kalan Bir
yandan da SOl Gelenekten BeSlenen Bir daMar Olarak
Snrl Bir BüyüMe POtanSiyeline SaHiP Olan yeëil
Hareketin kitleSelleëiP ÇneMli Bir SiyaSal aktÇr Haline
GelMeSini BekleMek Ger»ek»i GÇZükMüyOr DOlaySy
la yeëil Hareket kendi dënda kalan SiyaSal Gü»leri
aktÇrleri ve GruPlar etkileyeBildiíi Çl»üde iëlevini
yerine GetirMië SaylMaldr
6
9eëil düëünCe aSl Olarak BuGünün inSanlar
nn hGer»ekv Skntlarn deíil GeleCek kuëaklarn
hOlaSv SOrunlarn Hedef alr BÇyle Bir anlayëa
SaHiP OlMak yeëil düëünCeyi SavunaBilMek ya da
Onun Savunduíu deíerleri i»SelleëtireBilMek i»in
ÇnCelikle teMel yaëaMSal GerekSiniMleri SOrunSuZCa
karëlayaBilMek ve yeëil Bilin»lenMeyi kOlaylaëtra
Cak Bir eíitiM SüreCinden Ge»Mek daHa a»k Olarak
BelirtMek GerekirSe yOkSul ve eíitiMSiZ OlMaMak
Gerekir DOlaySyla yeëil düëünCeden kaynaklanan
akMlar Türkiye GiBi Bir ülkede Zaten kendiliíinden
aZ Sayda taraftara SeSlenMenin verdiíi Bir yalnZ
BraklMa tek Baëna kalMa duyGuSu i»inde SiyaSet
yaPMak ZOrunda kalMaktadr
GünBCJiI yaÎaK sorunJarn ÀnC çIarKaI
Buna BenZer Bi»iMde yeëil POlitikalarn Halkn
Ger»ek GündeMinin ve yaëadí SOrunlarn ayrdn
da Olarak GeliëtirilMeSi GerekiyOr rneíin »evreCi
kaMuOyuna SOl keSiMe OkuMuëyaZMëlara B ya
da kentSel dÇnüëüM HaBerleri hdOíal varlklarn
kayBv ya da hdüZenSiZ kentleëMev GiBi kOnular
daHa »Ok OluMSuZ »aírëMlarda BulunuyOr !nCak
SOrunlarn i»inde yaëayan Genië kitleler i»in ayn ëeyi
SÇyleMek Olanakl deíil Bu SÇZCükler ÇneMli Bir
keSiM i»in daHa raHat Bir yaëaMa Ge»Me uMudunu
da BeraBerinde GetiriyOr ìnSanlar Bu yaSalarla GeCe
kOndulardan aPartManlara Ge»eCeklerini evlerinin
deíerinin artaCaín düëünüyOr Bundan dOlay
yaëaMa Ge»irilMeSi ZOr OlSa da Her SOruna iliëkin
daHa Ger»ek»i daHa uyGulanaBilir POlitika Çnerileri
üZerinde »alëMak GerekiyOr
dÇrt Bir yannda GÇSterilen tePkilerin yeëil Hareketin
BüyüMeSine deíil aMa etkiSinin artMaSna yardMC
OlaCak Bir POtanSiyel taëdína kuëku yOk
Yeêil hareketin Türkiye’deki en önemli
dezavantaJ kendi varoluê gerekçesi
ile insanlarn istekleri arasndaki
uyumsuzluktan kaynaklanyor 6ar olan
ekonomik, toplumsal sistem içinde daha
iyi koêullarda yaêama isteìi ancak çevreye
zarar vermekle mümkün Yeêiller partisi
kendi ilkelerine uygun hareket ettiìinde
otomatik olarak, daha iyi bir yaêam
beklentisi içinde olan büyük bir kitleyi de
karêsnda bulacaktr
0anRRan yoIsun IaJanJara yÀnCJKCI
!Slnda Türkiye’deki »evre SOrunlarnn SOn dÇneMde
artMaSnn ÇneMli Bir nedeni Bir Süreden Beri ekOnO
Mik BüyüMeyi SaílaMak i»in yatay ve dikey yÇnde tOP
rakla ilGili faaliyetlerin yOíunlaëMaSdr Bunun GÇZle
GÇrülen uyGulaMaS dikey Olarak kentSel dÇnüëüM ve
GÇkdelenler yatay Olarak iSe B ve H%3’ler kuëkuSuZ
TOPraín Her iki yÇnde aër kullanM Bir yandan »evre
SOrunu yaratMakta Bir yandan da Oluëan rantn Belli
keSiMlere aktarlMaSna yOl a»Maktadr !+P’nin taBa
nnn GeniëleMeSinin en aZndan Bir BÇlüMünün SÇZ
kOnuSu »kar PaylaëMna rant daítMna dayandí
na kuëku yOk Bundan Çtürü tOPraktan kaynaklanan
yeni deíerin daítMndan Pay alaMayan keSiMlerin
Skntlarna Odaklanan tOPraín kendinde taëdí
ZenGinliíin Bütün tOPluMa denGeli daítlMaSn
Çneren ve dOíal deíerlerin kOrunMaSn SaílaMaya
yarayan yeni POlitikalarn GeliëtirilMeSi GerekiyOr
naBoJuBaIi çCTrC FarCICRJiJiËi iJC orRaIJI
Zellikle SOn dÇneMde artan »evre SOrunlarna
karë tePki eyleMlerinin »Oíaldín nükleer Santral
PrOJelerinin Maden araMa faaliyetlerinin kentSel
dÇnüëüM uyGulaMalarnn ve H%3 yaPMnn »evreCi
Bir HareketlenMe yarattín GÇrüyOruZ ìlk Bakëta
Bu duruM yeëil Hareket i»in ÇneMli Bir Olanak Saí
ladí ve BüyüMek i»in elveriëli Bir alan Bulunduíu
kanSna varMaMZa yOl a»Sa da Ortaya »kan reSMin
BiraZ daHa ayrntSna inildiíinde aSlnda SÇZ kOnuSu
CanlanMann Harekete Sanldí kadar OluMlu etkiler
de BulunaMayaCaí anlaëlaCaktr
HüküMetin inëaat MadenCilik ve enerJi yatrM
larnn dOíaya verdiíi ÇlüMCül Zarara karë Harekete
Ge»en yerel Halkn ve kÇylülerin aSlnda »evreCi
OlMadín yalnZCa kendi yaëaM OrtaMlarnn BO
ZulMaSna Ge»iM Olanaklarnn ZaymaMaSna karë
tePki GÇSterdiklerini Büyük OlaSlkla da !+P Se»Me
ni Olduklarn unutMaMak Gerekir Belki Onlarn Bu
duruMunu Batllarn hniMByv nOt in My BaCkyard
teriMiyle yani harka BaH»eMde OlMaSnv SÇZleriyle
a»klaMak daHa uyGun OlaCaktr
Baëka SÇZlerle SÇyleMek GerekirSe H%3’lere
direnen kÇylüler aSlnda yalnZCa Santralin kendi
yaëadklar yerin yaknnda kurulMaSna karëdr
Baëka yerlerdeki H%3’lerle ya da teMiZ OlMayan
enerJi kaynaklaryla Bir SOrunlar yOktur dOlaySyla
Hareketin eyleMlerini »evreCi ya da yeëil diye nitele
Mek yanltC OlaBilir 9ine de SÇn dÇneMde yurdun
$IPNOTLAR
Bülent Duru DOíay !+P’den +OruMak 2adikal ìki +aSM
%rOl ZBek hBiZ :aten lMüëüZv 9eni 'ündeM 3 3 HaZiran 6 S 6 7CÎiJ FarCICRin oJas BCsRCIçiJCri
Bu nOktada hPeki !nadOlu’nun dÇrt Bir yanndaki
H%3 karët Hareketler de yeëil Hareketi BüyüteMeye
CekSe »evre MüCadeleSinin Baëarya ulaëMaS i»in
ne yaPlMal O ZaManv SOruSu SOrulaCaktr dOíal
Olarak Belki yaPlaBileCek en dOíru ëey dOíann
inSan tarafndan eZilMeSi SÇMürülMeSi ile tOPluMSal
Olaylar araSnda Baí kurarak SeSlenilen kitleyi Ge
niëletMektir Türkiye’de Bunun karëlí dOíal Olarak
+ürtler !leviler ve diíer deZavantaJl GruPlardr
²Stelik Bu Birlikteliíi dOíal klaCak SOMut kOëul
lar da ÇnüMüZde OrManlarn yaklMaS kÇylerin
BOëaltlMaS BaraJlarla tariHÁ kentlerin yOk edilMeSi
Büyük Çl»ekli kaMulaëtrMalara GidilMeSi inSanlarn
GÇ»e ZOrlanMaSx Bunlarn HePSi ayn ZaManda
»evre SOrunudur
7CÎiJ FarCICRin ECJCACËi
%íer SanayileëMe ve kentleëMe eíiliMlerinde radikal
Bir deíiëiklik OlMaZSa Hava Su ve tOPraí kullanMa
Snrlarna varlaCaí i»in uZun vadede HerkeS BuGün
yeëil düëünCenin arZuladí daHa Sade daHa duyarl
Bir yaëaM Bi»iMine Ge»Mek ZOrunda kalaCak taBii
kaPitaliZMin yaPSna uyGun ve Onun iZin verdiíi
Bi»iMde 'er»ek»i OlMak GerekirSe yeëil Hareketin en
Büyük katkS SÇZ kOnuSu GÇnüllü Sadeliíi »evreyle
uyuMlu yaëaM BiraZ daHa Çne alMak OlaBilir %Skiden
»evre SOrunlar MarJinal SOrunlar Olarak Bilinirdi ëiMdi
Gündelik Hayatn Par»aS Olduíu i»in HerkeS Bir Bi»iM
de Bu SOrunlar yaëyOr DOMateSler HOrMOnlu Hava
kirli tralk Skëk OrManlar yaklMë dereler HeSlen
Mië kylar BetOnlaëMë iSe »evreCi Hareket de elBet
Gü»leneCektir UMarZ Bir Gün Türkiye’de yeëil deyinCe
akla iSlaMÁ Hareket deíil de yeëil Hareket Gelir
3
Tanl BOra h’lerde 9eëil Hareket 3alOnlardan 3Okaklara
3Okak 3 3 !ralk S Bülent Duru hTürkiye’de Çevrenin 3iyaSallaëMaS 9eëiller
PartiSi DeneyiMiv -ülkiye 3 36 # %ylül%kiM S Barë ve DeMOkraSi PartiSi PrOGraM BdPOrGtr
4ÍRKIYENIN¼EVRECILERIKIMLER
T
ürkiye’de »evre Hareketi HanGi kaynak
lardan BeSleniyOr +iMe »evreCi diyOruZ
ÇevreCiler HanGi SOSyOekOnOMik Snmara
MenSuP +iMler »evreCi OluyOr kiMler
»evreCilikten uZak duruyOr Bu yaZda
eliMiZdeki verilere ve araëtrMalara dayanarak Bu
ZOr SOrulara yant arayaCaíZ
Çevre Hareketini Bir üSt ëeMSiye Olarak kaBul
ederSek ëeMSiyenin altnda kendiSine yer Bulan
yurttaëlarn »eëitliliíini de GÇZ Çnünde Bulundur
MalyZ &arkl yaë GruPlarndan farkl Snmardan
farkl MeSleklerden inSanlar deíiëik »kar deíer ve
alGlar »er»eveSinde Bir araya GeliyOr 'enelde eíi
liM »evreCiliíi eíitiMli kentli Orta ve üSt Snmara
MenSuP inSanlarn yaëaM ve tüketiM tarZlaryla
ve Onlarn »evreSel duyarllklaryla BaídaëtrMak
yÇnünde Bu BaídaëtrMada 2Onald )nGleHart’n
POStMateryaliZM teZinin inSanlarn
SOSyOekOnOMik düZeylerinde iyileëMeler Olduk»a
lZikSel GerekSiniMlerin yan Sra yaëaM kaliteSine
yÇneldiíi ve »evreSel duyarllín Bu BaílaMda Çne
»ktí iddiaSnn etkiSi Büyük Türkiye’de »evre
SiyaSeti »evre Hareketleri ve »evreCi Sivil tOPluM
ÇrGütleri üZerine »alëMalar artMakla Birlikte
BireySel veya GruP Olarak »evreCileri »evreCiliíin
dinaMiklerini ele alan araëtrMalar Halen »Ok aZ
TariHten ve GünüMüZden Çrneklerle h»evreCilerev
BiraZ daHa yakndan BakMaya »alëalM
-sKanJ ayBnJarnBan nüIJCCrC IarÎ
çIan @aJIçJara
"ARé'ENCER"AYKAN
ëstanbul doìumlu
Nanterre Üniversitesi’nde
siyaset sosyolojisinde yüksek
lisans ve University of Kent’te
doktora derecelerini ald
Bahçeêehir Üniversitesi
Ekonomik ve Toplumsal
Araêtrmalar -erkezi’nde
çalêyor ve ayn üniversitenin
AB ëliêkileri bölümünde Tarm
0olitikas ve ¢evre 0olitikas
dersleri veriyor Araêtrma
alanlar arasnda çevre
siyaseti, çevre hareketleri ve
çevreci sivil toplum örgütleri,
yeêil partiler ve yeêil siyasal
düêünce bulunuyor
Çevre kOnuSundaki iniSiyatimeri tariHSel Olarak
OSManl ìMParatOrluíu’nun SOn dÇneMlerine
kadar GÇtüreBiliriZ yüZylda OSManl Sanayinin
yaklaëk yarS ìStanBul’dayd ve ÇZellikle Hali»
»evreSinde ’ye yakn irili ufakl faBrika Bulunu
yOrdu BOíaZ’da BeykOZ ve PaëaBaH»e kylarnda
9edikule BakrkÇy ve +ü»ük»ekMeCe’de Sanayileë
Me MevCuttu araSnda BOíaZi»i’ndeki
faBrikalara Odun ve kÇMür dePOlarna karë Bin
lerCe dilek»e tOPlanP dÇneMin Belediye Baëkan
#eMil TOPuZlu’ya iletilMiëti DÇneMin »evre alGS
aírlkl Olarak altyaP ekSiklerinin GiderilMeSi
teMiZlik SalGn HaStalklardan kOrunMa OrMan
ve tariHi eSerlerin kOrunMaS ëeklinde teZaHür
ediyOr )) -eërutiyet SOnraS SiyaSal Partilerin
PrOGraMlarnda »evre Saílí yerleëiM PlanlaMaS
dOíal GüZellikler GiBi kOnular yer alMaya BaëlyOr
’da )SlaHat %SaSiye &rkaS MevCut OrMan
larn kOrunMaSn ’da !Hali &rkaS Hayvan
lar +OruMa #eMiyeti kurulMaSn ’de -illÁ
-eërutiyet &rkaS OrMan yetiëtiriCiliíini ve ëeHir
ve kaSaBalarn Saílk kurallarna uyGun düZenlen
MeSini ÇneriyOr ylnda PrenS 3aid HaliM
Paëa’nn Baëkanlínda kurulan ìStanBul !Sar
!tika -uHiPler #eMiyeti’nin teMel aMa»lar araSn
da hìStanBul’un Sanat eSerlerini tariHÁ ve kültürel
MiraSn ve GüZelliklerini tantMak Halkn eStetik
BilinCini yükSeltMekv BulunuyOr3 DÇneMin »evreCi
leri diyeBileCeíiMiZ kiëiler araSnda OSManl’nn
elitleri var
#uMHuriyet’in kuruluëuyla Birlikte iMar ve
kentleëMe kOnular Çne »kMaya BaëlyOr Çevre SO
runlar araSnda OrManSZlaëMa MarJinal tarM tOP
raklarnn tarMa a»lMaS erOZyOn Hava kirliliíi
OrMan yanGnlar BulunuyOr Zellikle ìStanBul’da
aydnlarn GiriëiMleriyle !dalar ìMar #eMiyeti
ÇaMlCa’y 'üZelleëtirMe #eMiyeti BOíaZi»i’ni
3evenler #eMiyeti ve êeHitlikleri ìMar #eMiye
ti HiMayei %ëCar #eMiyeti HiMayei Hayvanat
#eMiyeti GiBi dernekler kuruluyOr 3ivil ÇrGütlenMe
ler artSa da faaliyetlerine devlet denetiMi altnda
devaM ediyOrlar 3e»kin ÇrGütlenMeSi ëeklinde
GÇnüllü Hareketler Oluëturan keSiMlerin yan Sra
MeSlekÁ teMelli ÇrGütler de Ortaya »kyOr ’te
kurulan ülkenin ilk OrManC 3T+’S Türkiye OrMan
Clar Derneíi Buna Çrnek Olarak verileBilir
6’da »OkPartili yaëaMa Ge»iële BeraBer
Sivil ÇrGütlerin faaliyetleri de artyOr .üfuS artë
ekOnOMik yaPnn deíiëMeSi tarMda dÇnü
ëüM SanayileëMe ve kentleëMeyle Birlikte »evre
SOrunlar da ÇnCeki dÇneMe GÇre farkllaëMaya
BaëlyOr ’den ’e kadarki dÇneMde
kentSel »evre SOrunlar Ortaya »kyOr Hava tOPrak
ve Su kirliliíi artyOr Zellikle @’li yllardan SOnra
da endüStriyel kirlilik devreye GiriyOr êeHirSeMt
GüZelleëtirMe ve iMar derneklerinin yan Sra BuGün
de etkinliklerini devaM ettiren BaZ »evre 3T+’lar
Bu dÇneMde kuruluyOr Türkiye 9eëil OrManClar
Derneíi Türk TaBiatn +OruMa Derneíi
OrMan -üHendiSleri -uavinleri #eMiyeti
!nkara Hava +irlenMeSiyle 3avaë Derneíi
6 DOíal Hayat +OruMa Derneíi Türkiye Çevre 3Orunlar 6akf Bu ÇrGütle
rin kuruCular ve »alëan kadrOlar araSnda Belirli
MeSlek GruPlarn GÇrüyOruZ dOktOrlar BiyOlOGlar
MaíaraClar yerBiliMCiler BOtaniStler kliMatOlOG
lar ve ekOlOGlar Bu MeSlek GruPlarnn yannda
eSki Bakanlarn ve BürOkratlarn da vakmar yOluyla
»evre Hareketine daHil Olduíunu SÇyleyeBiliriZ
Türkiye Çevre 6akf’nn kuruCularndan #evdet
!ykan +Çyiëleri 3aílk ve 3OSyal 9ardM Bakanlí
3erBülent BinGÇl ìMar ve ìSk¶n ve %nerJi ve TaBi
+aynaklar Bakanlí GÇrevlerinde BulunMuë Diíer
kuruCular da »eëitli Bakanlklarda GÇrev alMëlar
#OírafÁ Olarak »evre 3T+’larnn faaliyet yerlerine
BaktíMZda ìStanBul ve !nkara’nn aírlkta Olduíu
GÇZe »arPyOr
@’li yllarn SOnunda SanayileëMe ve kent
leëMe SOrunlarnn etkilerinin yayGnlaëMaya ve
derinleëMeye BaëlaMaSyla daHa farkl tOPluMSal
keSiMler »evre PrOteStOlar ÇrGütleMeye BaëlyOr O
ZaMana kadar Pek GÇrülMeMië taBan Hareketleri
nin OluëMaya Baëladín GÇZleMliyOruZ ’te
3aMSun ìZaBe teSiSlerinden »kan ZeHirli GaZlardan
Zarar GÇren tütün yetiëtiriCiSi kÇy ve MaHallenin
SeSSiZ yürüyüëü ’te -urGul’da faaliyete Ge»en
%tiBank Bakr ìëletMeleri’nin Bitki ÇrtüSüne tarM
alanlarna verdiíi Zararlara karë yÇre Halk tarfndan
dava a»lMaS ’de ìZMit +ÇrfeZi’nde Sanayi
leëMenin yarattí kirliliíe karë teknelerle PrOteStO
6 yllarnda !kkuyu’da kurulMaS Planla
nan nükleer Santrale karë 3ilifke TaëuCu Balk»lar
+OOPeratil ÇnCülüíünde Geliëtirilen PrOteStOlar
Çrnek vereBiliriZ 3anayi teSiSlerinin yarattí kirli
likten Büyük enerJi yatrMlarndan BirinCi dereCede
etkilenen tOPluluklarn »evre Hareketine daHil OlMa
S daHil OlMaSa Bile tekil eyleMlilikler OluëturMaS
»evre MüCadeleSinin PrOfeSyOnel MeSlek GruPlarn
dan iBaret OlMadín GÇSteriyOr +itleSel Bir »evre
Hareketinden HenüZ SÇZ edeMeSek de O dÇneMde
Baëlayan MüCadelelerin GünüMüZe kadar uZandín
nükleer Santral Çrneíinde GÇreBiliriZ
’de itHal ikaMeCi SanayileëMeden iHraCata
dayal SanayileëMeye Ge»ilMeSi ve liBeral POlitika
larn uyGulanMaSyla BeraBer ekOnOMik BüyüMenin
Hedemeri de Büyük Çl»üde »iZildi Bu dOírultuda
Planlanan ve yaPlMaya Baëlayan Büyük Çl»ekli
altyaP kOnut ve ulaëtrMa PrOJeleriyle kentlerde
krSalda ve ky ëeritlerinde ekOlOJik taHriBatn
derinleëMeSiyle Günlük Hayatnda Bu taHriBattan
etkilenen nüfuS da artMaya Baëlad Zellikle %Ge
ve !kdeniZ BÇlGelerindeki enerJi ve turiZM PrOJele
rine karë yürütülen MüCadeleler Bir yandan yerel
aktÇrlerin »evre Hareketine daHil OlMaSn Getirirken
uluSal kaMuOyuna HitaP etMenin ve uluSlararaS
Baílantlar kurMann ÇneMi de kavrand 'ÇkOva
ve 9ataían terMik Santrallerine
Dalyan’da Caretta Carettalarn üreMe alan
larna yaPlaCak turiStik teSiSlere !nkara’da 'üvenPark’ OtOParka dÇnüëtürMek iSteyen Belediye
PrOJeSine karë MüCadele edildi
Bu MüCadelelerin Bir diíer ÇneMli yan da
’deki aSkerÁ darBe SOnraSnda kaPatlan SiyaSÁ
Partiler Sendikalar ve kitle ÇrGütleriyle iyiden iyiye
Budanan SiyaSÁ faaliyetlerin deMOkraSi ve inSan
Haklar ekSeninde yeniden yeëerMeSine Bir kanal
SaílaMalaryd !vruPa’da da »evre Hareketinin
nükleer karët Barë ve kadn Hareketleri üZerin
den SiyaSallaëMaSn takiBen ’de Türkiye’de
9eëiller PartiSi kuruldu 9eëiller PartiSi’nin taBan
kiMlerden OluëuyOrdu HanGi Snmardan GeliyOr
du HanGi MOtivaSyOnla yeëil SiyaSete Girdiler Bu
SOrulara yant vereCek Bir »alëMaya raStlaMaSak da
9P’de diíer Partilere Oranla »Ok daHa faZla kadn ve
GenCin Bulunduíu ve yllarnda MerkeZ
OrGanlarnda GÇrev alanlarn ü»te Birinin kadn
Olduíu ’de iSe MerkeZ OrGanlarnn üyelerinin
yarSnn kadnlardan Oluëtuíu ve üyelerin »Oíunun
iyi eíitiM GÇrdüíü BiliniyOr6 9erel »evre ÇrGütlerinin
de ayn yllarda kurulduíunu ve yayGnlaëtín GÇ
rüyOruZ 6’da ìSkenderun’da ìSkenderun Çevre
+OruMa Derneíi kuruluyOr ve tüZüíü BÇlGenin farkl
il ve il»elerinde kurulaCak »evre derneklerine Çrnek
teëkil ediyOr
$ünya $eìerler Araêtrmas’nn @
verilerine göre, Türkiye’de her bin kiêiden
’si bir çevre STK’sna üyeyken, ’de
bu oran yüzde ’ye yükseliyor Toplumun
çevre örgütlerine güveni yüzde 56 ile siyasî
partilere (yüzde 35) ve sendikalara (yüzde
35) duyulandan yüksek Kadn örgütlerine
(yüzde 6) ve insanî yardm kuruluêlarna
duyulan güvenden (yüzde 65) düêük
CTrC S2KJarnn üyC NroÕJJCri
’l yllarla Birlikte uluSal ve PrOfeSyOnel
3T+’larn kuruluP »evre SaHneSinde yer aldklarn
GÇrüyOruZ araSnda 3 »evre 3T+’S
faaliyete Ge»iyOr 'ünüMüZde faaliyet GÇSteren
»evre 3T+’larnn yaklaëk dÇrtte ü»ü ve SOn
raSnda kuruluyOr Dernekler DaireSi Baëkanlí’nn
kaytlarna GÇre Türkiye’de faaliyet GÇSteren
dernek SayS Bin 6 Çevre 3T+’larnn tüM
3T+’lara Oran iSe yüZde Binde yedi Civarnda
Çevre 3T+’larnn SOn yldaki artëna raíMen
tüM 3T+’lar i»indeki Oran H¶l¶ »Ok düëük Çevre
3T+’larnn yaklaëk ü»te Biri Türkiye’nin nüfuS Ola
rak en Büyük ü» ilinde !nkara ìStanBul ve ìZMir’de
faaliyet GÇSteriyOr #OírafÁ BÇlGelere GÇre daílMda
ilk iki Sray ì» !nadOlu ve -arMara BÇlGeleri SOn
iki Sray iSe DOíu !nadOlu ve 'üneydOíu !nadOlu
BÇlGeleri alyOr T%-! ve 'reenPeaCe GiBi yayGn
kuruluëlar Bu dÇneMde faaliyetlerine BaëlyOr 'eli
ëen Sivil tOPluM alannn ÇneMli Bir kOlunu da »evre
3T+’lar OluëturMaya BaëlyOr Bu 3T+’lar yerelin
aMatÇr iëleyiëi ve Genelde tek Bir »evre SOrunuyla
ilGilenen yaPSnn akSine uluSal anlaMda »evre
POlitikaSna MüdaHil OlMaya ve uluSlararaS aílarla
iëBirliíi yaPMaya BaëlyOr Çalëanlarnn ÇneMli Bir
kSMn PrOfeSyOnel Olarak iStiHdaM etMeleriyle ve
ië dünyaSna yÇnelik »alëMalaryla 77& da ÇnCe
ki dÇneMdeki 3T+ yaPSndan farkllaëyOrlar UyGar
ZeSMi »evre 3T+’larn ve kadrOlarn tariHSel
Olarak Beë dÇneMde deíerlendiriyOr
’ler yaëlarndaki BürOkratlardan
kurulu uluSal Odakl 3T+’lar OrManClar Derneíi
ve Türkiye TaBiatn +OruMa Derneíi TT+D
SOnraS 3 yaë araS entelektüel ve
akadeMi dünyaSndan kiëilerin kurduíu uluSal ve
uluSlararaS Odakl »evre 3T+’lar Türkiye Çevre +O
ruMa ve 9eëillendirMe +uruMu T²2Ç%+ ve DOíal
Hayat +OruMa Derneíi DH+D
3 araS BOëluk dÇneMi
2iO :irveSi SOnraS yaë üStü PrOfeS
yOnel ve iëadaMlarnn yaë aralíndaki PrO
feSyOnel 3T+’Clarn ve yaëlarndaki Çíren
Cilerin i»inde yer aldí 3T+’lar T%-! TU2-%P!
T²2Ç%6 GiBi vakmar ve 'reenPeaCe
’ler ’lardaki ëaBlOn Halen Ge»erli
77& 7Orld 7ildlife &und Türkiye ve DOía Derneíi
kuruluyOr !yrCa ’ler yerelde de Bir ayaía
kalkë dÇneMi DOÇ%6 T²2Ç%P +arDOía ì»DOía
+uZey DOía
'erze halknn Anadolu 'rubu’nun kurmak
istediìi termik santrale karê verdiìi
mücadeleyi inceleyen araêtrmaclar
çevreciliìin farkl dinamiklerini gözlemliyor
'erze’nin Yaykl köylüleri geçim kaynaklar
zarar göreceìi için mücadeleye katlyor
Bu örnek, literatürde -artinez-Alier’in
kavramsallaêtrdì hyoksullarn
çevreciliìivne, yoksullarn geçim kaynaklaryla
doìrudan iliêkili olan çevreyi ve doìayla
baìlarn koruma mücadelesine yakn duruyor
Dünya Deíerler !raëtrMaS’nn verileri
ne GÇre Türkiye’de Her Bin kiëiden ’Si Bir »evre
3T+’Sna üyeyken ylnda Bu Oran yüZde
’ye yükSeliyOr Çevre kuruluëlarna düëük üyelik
Orannn tOPluMun »evre kuruluëlarna duyduíu
GüvenSiZlikten kaynaklanP kaynaklanMadína dair
Bir iZleniM iSe kuruMlara duyulan Güven Oranlarna
Bakarak edinileBilir TOPluMun »evre ÇrGütlerine
Güveni yüZde 6 ile SiyaSÁ Partilere yüZde 3 ve
Sendikalara yüZde 3 duyulandan yükSek Diíer
yandan kadn ÇrGütlerine yüZde 6 ve inSanÁ
yardM kuruluëlarna duyulan Güvenden yüZde 6
düëük !nCak Bu Güven düZeyi »evre kuruluëlarna
üyeliíi OluMSuZ etkileyeCek Çl»üde düëük deíil
!raëtrMann yaPldí ülke araSnda Türkiye
»evre ÇrGütlülüíü a»Sndan SOndan dÇrdünCü 3On
Sralarda iSe -Sr yüZde 2OManya yüZde
ve ²rdün yüZde yer alyOr Bu Orandan
yOla »karak Türkiye’de yaklaëk Bin kiëinin
Bir »evre 3T+’Sna üye Olduíunu SÇyleyeBiliriZ
Peki kiM Bu Bin kiëi HanGi kuruluëlara üye
²yelikten ne anlyOruZ ²yelikte kadn erkek Oran
nedir HanGi MOtivaSyOnlarla üye OlunuyOr ²yeler
HanGi ekOnOMik Snmara MenSuP +rda M kentte
Mi ikaMet ediyOrlar UlaëaBildiíiMiZ veriler »er»e
veSinde Türkiye’de faaliyet GÇSteren 'reenPeaCe
Türkiye T%-! ve DOía Derneíi’nin üye PrOlllerine
BiraZ daHa yakndan BakaCaíZ
Türkiye’nin en Büyük »evre kuruluëu Türkiye
%rOZyOnla -üCadele !ía»landrMa ve DOíal 6ar
lklar +OruMa 6akf T%-!’y ele alalM ’de
kurulan vakfn 3 itiBariyle 6 ilde teMSilCiSi
3 il»ede GÇnüllü SOruMluSu ve üniverSitede
'en» T%-! tOPluluíu BulunuyOr !yrCa -inik
T%-! 9avru T%-! 'en» T%-! ,iSe ve -eZun
T%-! GiBi farkl ÇrGütlenMeleri de MevCut T%-!
vakf StatüSünde faaliyet GÇSterdiíi i»in Bireyler üye
OlaMyOr anCak GÇnüllü kaydedilerek vakfn faaliyet
lerine katlaBiliyOrlar 6akfn êuBat 3 itiBariyle
6 Bin GÇnüllüSü var ve Her yl yaklaëk 3 Bin
yeni GÇnüllü kaydediliyOr ’de GÇnüllü Olanla
rn yüZde ’Si yaën altnda 3iyaSÁ Partilerde
»evre Baëlí altnda Bir BaíMSZ POlitik faaliyet
OlMaMaS ve HaliHaZrdaki Gen»lik kOllar faaliyet
lerinde »evre kOnuSunun GündeMe GelMeMeSi Bu
kOnuda etkin OlMak iSteyenleri SiyaSÁ Partiler yerine
»evre Sivil tOPluM kuruluëlarna ve »evreCi tOPluM
Sal Hareketlere yÇnlendiren nedenlerin Baënda
GeliyOr PrOfeSyOnel ve yayGn »evre 3T+’lar »evre
kOnuSunda etkin OlMak iSteyen Gen»ler i»in Bir
»ekiM GüCü OluëturuyOr ve teMelde ÇírenCi Gen»lik
kitleSine yÇnelik ÇrGütlenMe ve farkndalk yaratMa
»alëMalar yürütüyOr T%-!’nn 6 Bin GÇnüllü
Sünün Bini aktif ’de kaydedilen 6 Bin
GÇnüllünün CinSiyet daílMna BaktíMZda yüZde
’inin kadn Olduíunu GÇrüyOruZ
'reenPeaCe Türkiye’nin iSe êuBat 3 itiBa
riyle yaklaëk Bin deStek»iSi BulunuyOr DeStek
»ilerin yüZde 3’ü erkek yüZde 3’i kadn yüZde
3’i CinSiyet BelirtMeMië 9aë daílMna GÇre iSe
deStek»ilerin yüZde ’i yaë altnda yüZde ’i
3 yaë aralínda yüZde ’Si 36 yaë ve yukar
Snda DeStek»ilerin ÇneMli Bir kSMnn üniverSite
ÇírenCiSi Olduíunu SÇyleyeBiliriZ Diíer yandan
'reenPeaCe’in Bin kadar da PaSif deStek»iSi
BulunuyOr
DOía Derneíi’nin aktif üyeSinin yüZde ’i
erkek yüZde ’i 3 yaë aralínda 77&
Türkiye’nin deStek»iSinin iSe yüZde ’i
kadn yüZde ’i yaë aralínda
Çevre 3T+’lar üZerine yaPlan Bir araëtrMada
üyelik kOnuSunda SOrunun yeni üye alMnda deíil
üyelerin katlMnn ekSikliíinde netkinliklere katl
Ma aidat ÇdeMen Olduíu teSPit ediliyOr %liMiZdeki
Bu verilerden kaBaCa »evre 3T+ üyeliíinde kadn er
kek Orannn eëite yakn Olduíunu üyelerin yaklaëk
yüZde ’nn 3 yaë aralínda Olduíunu SÇyle
yeBiliriZ ²yelerin HanGi SOSyOekOnOMik Snmardan
Geldiíine veya HanGi MeSlek GruPlarna MenSuP
Olduklarna dair Bir BilGi HenüZ derlenMië deíil
²ye deStek»i GÇnüllü GiBi farkl adlandrMa
lar 3T+’larn vakf dernek veya ëirket GiBi farkl
Statülerde faaliyet GÇSterMelerinden kaynaklanyOr
!yrCa tüZel kiëiliíi OlMayan iniSiyatif PlatfOrM
GiriëiM GiBi »evre ÇrGütlenMelerinde aktif Olan
yurttaëlar da HeSaBa katMaMZ GerekiyOr ki »evre
Hareketi aktiviStliíi ve »evre 3T+ üyeliíi BirBirini
dëlayan POZiSyOnlar OlMadí GiBi »Oíu ZaMan
keSiëeBiliyOr da
7CrCJ FarCICRJCrBC aIRiTiXK BinaKiIJCri
Türkiye’de yurttaëlar dernek vakf kOOPeratif GiBi
kuruMSal yaPlarn yan Sra PlatfOrM MeCliS kOaliS
yOn yurttaë iniSiyatil GiriëiM üniverSite »evre tOP
luluklar GiBi kuruMSal OlMayan yaPlarda da »evre
kOnuSunda faaliyet GÇSteriyOr Çevre SOrunlarnn art
MaSndan ve derinleëMeSinden etkilenenlerin SayS
da artyOr ve Bunlarn Bir kSM taHriBat durdurMak
ve SürdürüleBilir alternatimer yaratMak i»in MüCade
le ediyOr Türkiye’de nükleer karët Hareket 6
altn MadenCiliíine karë Hareket H%3
karët Hareket 'DO karët Hareket ve ikliM Hareketi OlMak üZere Beë Büyük MüCadele
alannn »evre Hareketinin OMurGaSn Oluëturdu
íunu SÇyleyeBiliriZ Bu Hareketleri yerel uluSal
ve uluSlararaS düZleMde faaliyet GÇSteren taBan
Hareketi ile »evre PrOfeSyOnellerini Bir araya Getiren
Hukuk tP GiBi farkl uZManlklardan yararlanan
farkl ÇrGütlenMe Bi»iMlerine eyleM StrateJilerine ve
ideOlOJik eíiliMlere SaHiP OluëuMlar Olarak deíerlen
direBiliriZ Bu yaPlardaki aktiviStlerin PrOlline dair
ÇrGütlenMe MOtivaSyOnlar SOSyOekOnOMik Snmar
GiBi daHa ayrntl BilGi SaHiBi OlaBilMeMiZi Saíla
yaCak veriler MevCut deíil !nCak ikliM aktiviSti
Gda aktiviSti enerJi aktiviSti GiBi farkl alanlarda
MüCadele eden kSa Süreli Harekete Ge»en Birey
ve GruPlarn aírlkta Olduíunu SÇyleyeBiliriZ 3T+
üyeliíi ve Hareket aktiviStliíi ÇrtüëeBiliyOr
!yrCa arka BaH»elerinde tarlalarnda veya
derelerinin yaknnda Bir terMik Santral altn
Madeni veya H%3 kurulaCaín Çírendikten SOnra
h»evreCiv Olan yurttaëlar da var Onlar yukardaki
GruPlaëMalardan farkl Olarak tekil Bi»iMde MüCa
dele ediyOrlar ve Genel »evreCi alGSna neíitiMli
kentli üSt Orta Snfn Pek uyMuyOrlar BerGaMa’da
Siyanürlü altn aranMaSna karë verilen MüCadelede
hHOPdedikSv l¶kaPl BayraM +uZu kÇyünün taM
karëSna inëa edilMek iStenen H%3’e karë dava
a»Mak i»in ineíini Satan h9urttaë +¶ZMv l¶kaPl
+¶ZM Delal %rZuruM’un BaíBaë BeldeSinde H%3
eyleMine katldí i»in H%3 »alëMa alanna GirMeSi
ve eyleMlerde Bulunanlarla iliëki kurMaS yaSakla
nan yaëndaki ,eyla 9al»nkaya SOn yllarda yerel
»evre MüCadelelerinde SiMGe iSiMler Haline Gelen
yurttaëlardan BaZlar
'erZe Halknn SOn ü» yldr !nadOlu 'ruBu’nun
kurMak iStediíi terMik Santrale karë verdiíi Mü
Cadeleyi inCeleyen araëtrMaClar »evreCiliíin farkl
dinaMiklerini GÇZleMliyOr 'erZe’nin 9aykl kÇylüleri
Ge»iM kaynaklar Zarar GÇreCeíi i»in MüCadeleye
katlyOr Bu Çrnek literatürde -artineZ!lier’in
kavraMSallaëtrdí hyOkSullarn »evreCiliíivne3
yOkSullarn Ge»iM kaynaklaryla dOírudan iliëkili
Olan »evreyi ve dOíayla Baílarn kOruMa MüCade
leSine yakn duruyOr !yrCa 'erZe’de kaSaBada
yaëayanlarn kOnuya kÇydekilerden farkl yaklaët
ín da GÇrüyOruZ 'e»iM kaynaklar kÇydekilerden
farkl Olan kaSaBadakiler daHa »Ok terMik Santralin
Saílía etkiSini vurGulayarak ve yÇreyi SaHiPlene
rek Bir yandan @ ÇnCeSi SOl SiyaSet Geleneíini
SürdürMeye »alëyOr diíer yandan da yerel Halkn
iSteMediíi Bir PrOJenin yaPlMaMaS SÇyleMi üZe
rinden Bir deMOkraSi taleBini dillendiriyOrlar 3On
Olarak da +aradeniZ’in !vruPa’nn enerJi »ÇPlüíüne
dÇneCeíi ve terMik Santralin itHal kÇMürle »alëaCak
OlMaSndan Hareketle Oluëan Bir ekOMilliyet»ilik
GÇZleMleniyOr
%kOlOJik iHtilamarda MüCadele SÇyleMlerini ve
SÇyleMleri etkileyen unSurlar inCeleMek MüCade
leye BireySel ve GruP Olarak katlMn dinaMiklerini
anlaMak a»Sndan SOn dereCe ÇneMli +aZdaí’nda
altn »karMaya karë Olanlarn karë »kë nedenleri
Beë ana Baëlkta tOPlanyOr
'elirGe»iM kaynaína teHdit 9aëaM Bi»iMine
teHdit 3 3aílía iliëkin riSkler -illiyet»i duyGu
lar Çevre kaliteSine teHdit !ltn MadenCiliíine
karëtlk yÇrede yaëayanlarn MaddÁ »karlarnn yan
Sra deíerlerine ve alGlarna GÇre de deíiëkenlik
GÇSteriyOr rneíin PrOJeye karë »kan GruPlar
»evreSel riSklerden Büyük endiëe duyMakta devlet
kuruMlarna GüvenMeMekte teknOlOJinin dOíru
kullanMyla altn »karMa »alëMalarnn »evreSel
etkilerinin GiderileBileCeíine inanMaMakta ve HeM
uluSal HeM de yerel düZeydeki »evre SOrunlarndan
kayG duyMakta
$IPNOTLAR
3
6
)nGleHart 2 THe 3ilent revOlutiOn #HanGinG valueS and
POlitiCal StyleS aMOnG WeStern PuBliCS PrinCetOn PrinCetOn Univer
Sity PreSS ve )nGleHart 2 #ulture SHift in !dvanCed )nduS
trial 3OCiety PrinCetOni .* PrinCetOn UniverSity PreSS
'en» H hìStanBul BOíaZi»i 3aHillerinde 3anayileëMeye
'ÇSterilen TePkilerv TOPluMSal TariH 3ay6 OCak S6
ZdeMir ì hOSManl TOPluMunda Çevre !nlayëv Türkler
editÇrler H# 'üZel+ Çi»ek !nkara 9eni Türkiye 9aynlar C S 6
+rë 2 3 Çetiner 3 'ülenay OrManC Sivil tOPluM
kuruluëlar )) OrManClkta 3OSyO%kOnOMik 3Orunlar +OnGreSi
êuBat 3üleyMan DeMirel ²niverSiteSi )SParta
Duru B Çevre BilinCinin GeliëiM SüreCinde Türkiye’de
GÇnüllü »evre kuruluëlar !nkara ²niverSiteSi 3OSyal BiliMler %n
StitüSü yükSek liSanS teZi
êiMëek - # 3 9eëiller Der 9aynlar
Baykan B' %rtun» B TOPluMlar ZenGinleëtik»e »evrenin
ÇneMi artyOr BetaM !raëtrMa .Otu 3
UyGar ZeSMi’ye Bu SnmandrMaSn Paylaëtí i»in teëekkür
ederiM
Baykan B' %rtun» B aGe
Baykan B' ,üküSlü D 'en»lere 'Çre Çevre +üreSel
!Ma 3atraraS Bir 3Orun in BOyraZ # %d 'en»ler TartëyOr
3iyaSete +atlM 3Orunlar ve ÇÇZüM nerileri T²3%3 9aynlar S
6
T%-!’dan %lif 3eZGiner 'reenPeaCe Türkiye’den Hilal !tC ve DOía
Derneíi’nden -itHat -arul’a Bu BilGileri Paylaëtklar i»in teëekkür
ederiM
Paker ve diíerleri Türkiye’de Çevre +OruMaS ve
POlitikalarnda 3T+’larn 2Olü T²BìT!+
-artineZ !lier * THe %nvirOnMentaliSM Of tHe POOr !
3tudy Of %COlOGiCal #OnmiCtS and 6aluatiOn %dWard %lGar PuBliSH
inG
!daMan & !kBulut B ve !rSel -’nin yaknda yaynlanaCak
h%nvirOnMentaliSM Of tHe -alCOntent TOWardS a neW fraMeWOrk fOr
analyZinG develOPMent COnmiCtSv iSiMli Makalelerinden
!vC D !daMan & ve OZkaynak B h%kOlOJik PaylaëMa
Dayal ìHtilamarda DeStek ve Direnië 3ÇyleMleri +aZ Daí rneíiv
TOPluM ve BiliM S Heinrich Böll Stiftung
¢EVREHAREKETININSIYASÂALANA
KATLMABI¼IMLERI
T
(ANDE0AKER
Hande 0aker Boìaziçi
Üniversitesi ëktisat Bölümü’nde
lisans eìitimini tamamladktan
sonra -c'ill Üniversitesi
Sosyoloji bölümünden master
ve doktora derecelerini ald
5’ten beri Bahçeêehir
Üniversitesi Siyaset Bilimi
ve Uluslararas ëliêkiler
Bölümü’nde çalêmaktadr
$evlet ve sivil toplum iliêkileri,
vatandaêlk, çevre siyaseti ve
toplumsal cinsiyet konularnda
araêtrmalar yapmaktadr
Environmental Politics, Theory
and Society, -iddle Eastern
Studies gibi dergilerde
makaleleri yaynlanmêtr
ürkiye’de en teMkinli HeSaPla Bile 3
SeneSini dOlduran »evre Hareketinin
Çnündeki en ÇneMli SOrulardan Biri
SiyaSetle iliëkiSi ve POlitik OlMa anlay
ënn naSl Oluëtuíudur Türkiye »evre
Hareketinde ü» farkl MeCradan SÇZ edeBiliriZ
3T+’lar SOSyal Hareketler ve SiyaSÁ Partiler Bu
MeCrada eSaS aktÇr aëaída a»klayaCaíM Se
BePlerden dOlay 9eëiller PartiSi’dir 3iyaSÁ ala
nn en Genel Manada devlet ve »eëitli kuruMlar
HüküMet ve SiyaSÁ Partiler GiBi karar alClarn
POlitika Belirlediíi Bir alan Olduíu düëünülürSe
»evre ÇZelinde de Bu POlitikalara yÇn verMek ve
Bu MeCralarda deíiëiM yaratMak iSteyen tüM
aktÇrlerin iSter iSteMeZ Bu alana daHil Olduklar
n GÇrüyOruZ Çevre POlitikaSna iliëkin SÇZü Olan
aktÇrler farkl yÇnteMlere de BaëvurSalar SiyaSÁ
alanla iliëki kurMuëtur !Slnda »evre MüCa
delelerinde Bu aktÇrler araSnda Ge»iëlilik Hayli
yükSektir 'erZe’de yaPlaCak kÇMür Santraline
karë Harekete 'reenPeaCe !kdeniZ’in deStek
verMeSi Çrneíinde Olduíu GiBi 3T+’lar SOSyal Ha
reketlere deStek vereBilMekte veya !liaía terMik
Santraline karë kaMPanya ya da nükleer karët
Harekette Olduíu GiBi 9eëiller PartiSi Bir SOSyal
Hareketin Par»aS Olarak Hareket edeBilMektedir
Bu aktÇrlerin SiyaSÁ alanla iliëkileri POlitik OlMa
anlayëyla ilGilidir ve farkllklar GÇSterMektedir
Çevre MeSelelerinin SiyaSet üStüdë Olduíu
yayGn Bir anlayëtr Zellikle »evre ÇrGütleri ve
kSMen de yerel Hareketler araSnda yayGn Olan
Bu SiyaSet üStüdë OlMa anlayë Günlük Siya
Setin ve Onun Gerektirdiíi »kar »atëMalarnn
dënda kalMak ve BÇylelikle tOPluMSal Meëru
iyet kaZanMakla ilGilidir !nCak SOn dÇneMde
yayGnlaëan »evre iHtilamarnn GÇSterdiíi GiBi
»evre MeSelelerine dair farkl talePler SOnu»ta
SiyaSÁ talePlerdir ve POlitika yaPClarn kararlar
na MüdaHaleyi Gerektirir DOlaySyla »evre kOru
Ma ka»nlMaZ Olarak SiyaSetin Par»aSdr Bu da
»evre kOruMa alannda faaliyet GÇSteren aktÇrle
rin SiyaSetüStü OlMa iddiaSn Ge»erSiZ klMak
tadr !nadOlu’da MuHtelif yerlerde Ortaya »kan
H%3 karët Hareketler ya da +aZ Daílar’nda
altn araMa »alëMalarnn durdurulMaS MüCa
deleSi veren Hareketler dOíay ve yerel Halkn
yaëaM alann kOruMa aMaCyla Hareket etMek
tedir ve Bu anlaMda devlet tarafndan GÇreCe
kaBul edileBilir Bir alann Snrlar i»eriSinde
Olduklar düëünüleBilir !nCak Bu Hareketler
ayn ZaManda devletin enerJi POlitikaSna karë
»kMakta ve alternatif enerJi POlitikalar taleP et
Mektedir DOlaySyla »evre MüCadeleleri SiyaSal
talePlerde Bulunur ve dOía kOruMa GiBi devletin
daHa kaBul edileBilir GÇrdüíü talePlerle enerJi
ve Su POlitikalarna yÇnelik devletin hkrMZ »iZ
Gileriniv iHlal eden talePler aSlnda BirBirinden
ayrëaMayaCak ëekilde ÇrtüëMektedir Zellikle
SOn dÇneMde Ortaya »kan »evre iHtilamar ve
karar alClarn Bu iHtilamar karëSndaki tutuMu
Bunu net Bir ëekilde Ortaya kOyMuëtur 9ine de
»evre MeSelelerinin ve Bu MeSelelerle uíraëan
aktÇrlerin SiyaSallaëMaya dair alG anlayë ve
tutuMlar »evre Hareketinde ÇneMini kOruyan Bir
SOrudur Çevre MeSelelerinin neden SiyaSetüStü
GÇrüldüíünü a»klayan etkenlerden Biri de »evre
Hareketinin Gü»lendiíi ’li yllardaki SiyaSal
kOnJOnktürdür Bu BaílaMda ÇnCelikle »evre
Hareketinin Ortaya »kë ve GeliëiMini inCeleMek
SOnraSnda da Hareketi Oluëturan ana aktÇrlerin
SiyaSal alana HanGi kanallar ve yÇnteMlerle daHil
Olduklar SOruSunu derinleMeSine düëünMek
anlaMl OlaCaktr
2ürIiyCBC çCTrC FarCICRi nasJ ECJiÎRi
Türkiye’de »evre Hareketinin OluëuMunu ve
GeliëiMini inCelerken dÇneMSel Bir SnmandrMa
yaPMak Bir Çl»üde kOlaylk SaílaSa da yanltC
da OlaBilir Bunun en ÇneMli SeBeBi ÇZellik
le ’lerden itiBaren ki ’ler Genelde
Türkiye’de »evre Hareketinin BaëlanGC ya da
ÇneMli Bir dÇnüM nOktaS Olarak ele alnr Bir
dÇneMi tek Bir eíiliMle tanMlayaMyOr Oluëu
MuZdur
Türkiye’de »evre kOruMayla ilGili HaSSaSi
yetin BaëlanGCn ’lere kadar GÇtürMek
MüMkün Türkiye TaBiatn +OruMa Derneíi
DOíal Hayat +OruMa Derneíi ve
Türkiye Çevre 6akf OluëMaya Baëlayan
HaSSaSiyetin teZaHürleri Olarak Ortaya »kMë ve
»evre kOnuSunda farkndalí arttrMak ve »evre
MevZuatn GeliëtirMek üZere ÇneMli »alëMalar
yaPMëtr Türkiye’de »evreCiliíin BaëlanG»ta
dOía farkndalí ve »evre GüZelleëtirMeyi Çn Pla
na aldí SÇyleneBilir ’lerle BeraBer »evre
Hareketi i»in de yeni Bir dÇneM Baëlar darBe SOnraSnn yaSakl ve SiyaSeten kaPal dÇ
neMinde devlet tarafndan hZararSZv Olarak al
Glandí Çl»üde »evre kOnularnda ÇrGütlenMek
iSteyenler i»in Bir alan a»lMëtr Bu dÇneMde
»evre Hareketinin SiyaSal alanda ÇrGütlenMeSinin
en ÇneMli aktÇrlerinden Biri ’de kurulan
9eëiller PartiSi’dir 9eëiller PartiSi’nin kuruluëu
»evre Hareketinin SiyaSal alana dOírudan Mü
daHil Olduíunun ÇneMli Bir GÇSterGeSidir !yn
ZaManda ÇneMli »evre MüCadelelerinin de yine
Bu dÇneMde Ortaya »ktín GÇrüyOruZ 9ataían
!liaía ve 'ÇkOva terMik Santrallerine Caretta
Caretta’larn en ÇneMli üreMe MerkeZlerinden
Biri Olan Dalyan’da Otel yaPMna ve !nkara’da
'üvenPark’n OtOParka dÇnüëtürülMeSi PrOJele
rine karë verilen MüCadeleler ilk akla Gelen Çr
nekler Bu MüCadeleler farkl aktÇrlerin ve farkl
SiyaSet yaPMa Bi»iMlerinin eëZaManl Olarak var
Olduíunu GÇSteriyOr !yrCa Türkiye’de »evre
Hareketinde SiyaSet yaPMa Bi»iMlerinin i» i»e
Ge»Miëliíine iëaret ediyOr Zira 9eëiller PartiSi
GelenekSel SiyaSet yaPMa yOllarn Se»Mek yerine
aktif Olarak SOSyal Hareketlerin i»inde yer alMë
tr Zellikle !liaía terMik Santraline karë yÇre
Halkyla Birlikte yürütülen MüCadelede 9eëiller
i»in aktiviZM ÇneMli Bir ara» OlMuëtur3
’lar ele aldíMZda yine »evre
Hareketinin GeliëiMini tek Bir eíiliMle tanM
layaMadíMZ GÇrüyOruZ ’lar Türkiye’de
»evre Hareketinde PrOfeSyOnelleëMië PrOJe
Odakl Büyük ëeHir MerkeZli ÇrGütlerin yayGn
laëMaSyla Bir kuruMSallaëMa dÇneMi Olarak
deíerlendirileBilir Bu dÇneMde kurulan Türkiye
%rOZyOnla -üCadele !ía»landrMa ve DOíal
6arlklar +OruMa 6akfT%-! DOíal
Hayat +OruMa 6akfDH+6 ’den itiBaren
77&Türkiye 'reenPeaCe !kdeniZ ve T²2
Ç%6 GiBi vakf ve »evre ÇrGütleri dOía kOru
Ma enerJi Su yerel kalknMa GiBi kOnularda
uZManlaëMë PrOfeSyOnel kadrOlar Bünyelerine
katMë ve fOnlarla yürütülen PrOJeler yaPMaya
BaëlaMëlardr Bu »er»evede ÇneMli Bir yenilik
de »evre 3T+’larnn Geliëtirdikleri uluSlararaS
Baílantlardr 6’da ìStanBul’da Ger»ekleëti
rilen H!B)T!T )) BirleëMië -illetler kOnferanS
dünyann »eëitli yerlerinden 3T+’larn Türki
ye’deki »evre ÇrGütleriyle Baí kurMaSna veSile
OlMuëtur ’lar ÇneMli »evre Hareketlerine
ve kaZanMlara da SaHne OlMuëtur ìlk akla Gelen
Çrnek BerGaMa’da altn Madenine karë kÇy
lülerin BaZ SiyaSÁ Partilerin yerel teMSilCileri
»evre ÇrGütleri ve uluSlararaS »evre aílarnn ve
ÇrGütlerinin deSteíiyle Sürdürdükleri MüCadele
ve Bulduklar Genië tOPluMSal deStektir +aMuO
yunun »evre MeSelelerinin ÇneMini talÁ addettiíi
Bir BaílaMda Bu Hi» de aZMSanaMayaCak Bir
deStektir BerGaMa Hareketi »evre MüCadelele
rine ÇneMli Bir Meëruiyet kaZandrMë ve ÇnCü
Bir kOnuM teëkil etMiëtir 9ine ayn dereCede
ÇneMli ve uZun SOluklu Bir MüCadele !kkuyu’da
kurulMaS Planlanan nükleer Santrale karë
Oluëturulan !ntinükleer PlatfOrMun yürüttüíü
Harekettir
’lere Gelindiíinde iSe iki ana eíiliM
den SÇZ etMek MüMkün kuruMSallaëMë ëeHir
MerkeZli PrOfeSyOnel »alëan »evre ÇrGütleri ve
tüM !nadOlu’da yayGnlaëMë aktiviZM BOyutu
Gü»lü yerinden »evre MüCadeleleri Bu iki eíiliM
farkl aktÇrler tarafndan BeniMSenSe de Bunlar
taMaMyla iki Zt kutuP Olarak ayrëtrMaMak Ge
rekir BirinCi GruPtaki »evre ÇrGütleri daHa nadir
de OlSa yerel Hareketler GiBi aktiviZMe BaëvuruP
kaMPanyalar düZenleMekte ya da var Olan yerel
Hareketlere deStek verMek Suretiyle farkl ka
nallarla SiyaSÁ alana katlaBilMektedir rneíin
DOía Derneíi 'üneydOíu’da yaPlMaS Planlanan
ve »Ok Ciddi Bir ekOlOJik ve kültürel ÇneMe SaHiP
Olan HaSankeyf’i Sular altnda BrakaCak Olan
)lSu BaraJ’na karë yürütülen yerel MüCadeleye
katlMë ve iHtilaf uluSlararaS PlatfOrMa taë
Mëtr Baëka Bir Çrnek 'reenPeaCe !kdeniZ’in
SOn dÇneMde 'DO’lu ürünler kOnuSunda yürüt
tüíü ve »Ok etkili Olan kaMPanyadr
Türkiye’de çevre hareketinin siyasî alann
dênda kaldì algs güçlüdür Üstelik, bu
anlayê toplumsal meêruiyeti arttrmakla
iliêkilendirilmiêtir Bu alg söylemsel
düzeyde halen kullanlsa da, çevre
hareketinde yer alan tüm aktörler siyasî
alana êu veya bu êekilde katlmaktadr,
çünkü çevre koruma ve çevre tahribatn
engelleme ile baìlantl tüm talepler karar
alclarn politikalarna yönelik deìiêim
talep etmektedir ve tam da bu yüzden
siyasî alann merkezine oturur
Bu kSa tariHSel Bakë »evre Hareketinde Gi
derek artan »eëitlilikte aktÇrlerle karëlaëtíMZ
ve Bu aktÇrlerin farkl SiyaSet yaPMa Bi»iMleriyle
SiyaSÁ alana daHil Olduklarn GÇSteriyOr DOlay
Syla »evre MeSeleleri ve O alanda anGaJe aktÇr
ler ne kadar POlitiktir ne kadar SiyaSet dëdr
SOruSu Ge»erSiZdir 3OrulMaS Gereken SOru Bu
aktÇrlerin HanGi kanallarla SiyaSal alana katld
ídr Bu nOktada farkl SiyaSet yaPMa Bi»iMleri
ni daHa ayrntl Olarak irdeleMek Gerekir
CTrC S2KJar siyasCRin BÎnBa KBr
Çevre 3T+’lar karar alClarla nBurada SiyaSÁ
alan ele aldíMZ i»in karar alClar Olarak dev
let kuruMlar ve HüküMet MuHataPtrn etkileëiM
i»inde ve dOlaySyla SiyaSÁ alana MüdaHildir
»ünkü »evre ile ilGili talePler devletin Bu alan
daki POlitikalarna Bir eleëtiri ve deíiëiM taleBi
niteliíindedir 3Onu»ta vatandaëlarn naSl Bir
tOPluMda yaëanaCaína dair kararlara »evre
ÇZelinde katlM taleBiyle ilGilidir ve taM da Bu
yüZden SiyaSÁ alann MerkeZindedir Bu BaílaM
da nükleer enerJinin alternatimerinin Olduíunun
altn »iZerek nükleer enerJiye karë »kMak
da Sulak alanlarn kOrunMaS i»in iMZalanan
uluSlararaS anlaëMalara uyulMaSn taleP etMek
de B OrMan araZilerinin ÇnGÇrülen kullan
Myla ilGili HukukÁ MüCadele yürütMek de SiyaSÁ
alana katlMaktr 9ukarda deíindiíiMiZ GiBi
»evre kOnularnn aPOlitik Olarak alGlanMaSnn
SeBeBi kSMen dOía kOruMa GiBi faaliyetlerin
devlet tarafndan ZararSZ GÇrülMeSi kSMen de
»evre SiyaSetinin Ortaya »kënn SOnraS
dÇneMe denk GelMeSidir 9ine de dOía kOruMa
Clín O dÇneM i»in Bile SiyaSet dë düëünMek
MüMkün deíildir rneíin Dalyan’da Caretta
3
Caretta’larn yaëaM alann kOruMak i»in Bir Otel
yatrMna karë »kMak ayn ZaManda devletin
rant teMelli turiZM POlitikalarna karë »kMak ve
deíiëiM taleP etMektir
¢evre hareketleri devletin enerji politikasna
karê çkmakta ve alternatif enerji
politikalar talep etmektedir $olaysyla,
çevre mücadeleleri siyasal taleplerde
bulunur ve doìa koruma gibi devletin
daha kabul edilebilir gördüìü taleplerle,
enerji ve su politikalarna yönelik devletin
hkrmz çizgileriniv ihlal eden talepler
aslnda birbirinden ayrêamayacak êekilde
örtüêmektedir
Çevre 3T+’lar SiyaSÁ alana katlrken HukukÁ
MüCadele uZManlklarn karar alMa Süre»lerin
de kullanMa lOBi yaPMa GiBi yÇnteMlere Baëvu
ruyOrlar 9ine de Bir GenelleMe yaPaMayaCaíMZ
a»ktr »ünkü yÇnteMler araSnda da Ge»iëlilik
vardr Çevre 3T+’lar SadeCe Bu yÇnteMleri
kullanr ve Çrneíin kaMPanya yürütMeZ ya da
aktiviZM yaPMaZ deMek MüMkün deíildir Bütün
Bu yÇnteMleri kullanarak SiyaSÁ alana MüdaHil
Olan »evre ÇrGütleri devletle etkileëiM i»inde
dir6 3T+’lar ve devlet araSndaki iliëkileri iSe
iëBirliíi »atëMa ve kOOPtaSyOn Olarak ü» farkl
ëekilde düëünMek Gerekir Devlet3T+ iliëkileri
nin eëit Ortaklía dayal Olduíu iëBirliíi eíili
Minde 3T+’larn GündeM BelirleMe aMa»lar
dOírultuSunda etkin »alëaBilMe teMSil ettikleri
Paydaëlara katlM kanallar a»Ma kaPaSiteleri
artMaktadr !yrCa karëlkl BilGi alëveriëi ve
uZManlk aktarM devletin daHa etkin POlitika
yaPMaSn Saílarken 3T+’lara POlitika yaPMa
Süre»lerine katlarak tOPluMSal talePleri SüreCe
taëMa frSat verMektedir Devletin BaSk uyGu
ladí ya da 3T+’lar karar alMa Süre»lerinden
taMaMen dëladí »atëMal iliëkilerde iSe eëit
Ortaklía dayal etkileëiM kanallar kaPaldr
Devlet3T+ iliëkilerinde ü»ünCü BelirleyiCi eíiliM
kOOPtaSyOn yani devletin 3T+’lar kOntrOl etMe
aMa»l kendi BünyeSine katMa eíiliMinde Olduíu
etkileëiMlerdir Türkiye’de devlet3T+ iliëkile
rinde Bu etkileëiM Bi»iMlerinin farkl »eëitleMe
lerini GÇrüyOruZ anCak ÇZellikle SOn dÇneMde
»atëMa ve kOOPtaSyOn eíiliMlerinin aír BaStí
n SÇyleyeBiliriZ
7CrCJ FarCICRJCr
9ukarda tartëtíMZ devletle etkileëiM Bi»iMleri
aktiviZMe aírlk veren SOSyal Hareketler i»in de
Ge»erlidir Zellikle SOn dÇneMde yayGnlaëan
yerel Hareketler kendilerini devletle »atëMal Bir
iliëki i»inde BuluyOr »ünkü yaëaM alanlarn ve
»evreyi kOruMak üZere yOla »kan Bu Hareketler
devletin ekOnOMik kalknMa ve enerJi POlitika
laryla MüCadele etMek duruMundadr Devlet
a»Sndan Bu POlitikalar SOrGulanaMaZ hkrMZ
»iZGilerv araSndadr OySa taM da SOrGulanMaS
Gereken Bu »Ok kSa dÇneM PerSPektimi PervaSZ
Bir BüyüMeyi teMel alan POlitikalardr »ünkü Bu
POlitikalarn »evre taHriBat ve dOlaySyla tOP
luMSal Maliyeti »Ok yükSektir ²Stelik telalSi de
yOktur TOPraín altn üStünü ve Bütün neHirleri
dOíal kaynak Olarak GÇren anlayëa karë ekOlO
Jik Bütünlüíü Savunan H%3 Maden ve terMik
Santral karët Hareketler nükleer enerJinin riSkle
rinin ve Maliyetinin altn »iZerek alternatif enerJi
üretiMinden yana terCiH kullanan nükleer karët
Hareket GiBi yerel Hareketler MüCadele araC
Olarak »Oíunlukla aktiviZMe Baëvurarak devletle
»atëMal Bir iliëki i»ine GirSe de taM da »evre
taHriBat yaratan POlitikalar SOrGulayarak SiyaSÁ
alana MüdaHil OlMaktadr ²Stelik BaZ yerel Ha
reketler »evre ile ilGili kayGlarn ÇteSine Ge»erek
»evre POlitikalarna dair talePlerini deMOkraSi ve
inSan Haklar »er»eveSine taëMaktadr rneíin
BerGaMa Hareketi i»in »evre MüCadeleSi ayn
ZaManda Bir deMOkraSi ve kendi yaëaMlarn dOí
rudan ilGilendiren MeSelelerde SÇZ SaHiBi OlMa
MüCadeleSidir
CTrC RaFri@aR siyasº NarRiJCrin
EünBCKinBC Ki
3iyaSÁ Partiler tanM Gereíi yeni POlitika üretMek
iddiaSyla Ortaya »kar !nCak Bu Baëlk altnda
Türkiye’de »evre taHriBatna ve »evre üZerindeki
taHakküMe dikkat »ekerek SiyaSÁ alana katlan
tek Bir SiyaSÁ Partiden BaHSetMek dOíru OlaCak
tr ’de kurulan 9eëiller PartiSi ’te
kaPanMë anCak ’de tekrar kurulMuë ve
yürüttüíü ekOlOJik SiyaSetle SiyaSÁ alann Snrla
rn GeniëletMiëtir Diíer SiyaSÁ Partiler Türkiye’de
HüküM Süren ve neOliBeral »er»evede Gittik»e
PervaSZlaëan BüyüMe ve enerJi POlitikalaryla
ekOnOMik kalknMaya inanC kÇrü kÇrüne kOruyan
Bir anlayëla Hareket etMektedir Bütün dünyada
»evre kOruMa ve HaliHaZrda ele alnë ëekliyle
ekOnOMik GeliëMe iHtilam Bir iliëki i»inde OlSa
da kuruluë MiSyOnu »aídaëlaëMa ve ekOnOMik
kalknMa Olan Bir ülkede Bunun teZaHürlerini
»Ok daHa net GÇrMek MüMkündür Çevre Hareketi
ekOnOMik kalknMa ve ilerleMe araSndaki iliëkiyi
ve Bunun SOrGulanaMaZlínn yarattí taHakkü
Mü SOrunSallaëtrMaktadr
9eëiller PartiSi Ge»tiíiMiZ yl %DP ile Birleëe
rek daHa Genië Bir ÇrGütlenMeye GitMe yOlunda
adM atMëtr 3iyaSÁ alanda Bu yeni yaklaëM
diíer Partilerin de »evre MeSeleSini daHa faZla
Ciddiye alMaSn SaílaMëtr Bu yeni ÇrGütlen
Meye raíMen ekOlOJik SiyaSet PerSPektimi Bir
Partinin Çnünde duran en ÇneMli SOru kitleSel
leëMe ve tOPluMSal taBan OluëturMakla ilGilidir
3Onu»ta 9eëiller uZun Bir Süre Sivil tOPluM ve
SOSyal Hareket MeCralarnda yer alan aktÇrlerle
Birlikte aktiviZM aírlkl Bi»iMler kullanarak
SiyaSÁ alana daHil OlMuëtur +itleSelleëMeyle ilGili
ayn SOru Snrl üye taBanna SaHiP Bu aktÇrler
i»in de Ge»erlidir
3Onu» Olarak Türkiye’de »evre Hareketinin
SiyaSÁ alann dënda kaldí alGS Gü»lüdür ²S
telik Bu anlayë tOPluMSal Meëruiyeti arttrMakla
iliëkilendirilMiëtir Bu alG SÇyleMSel düZeyde Ha
len kullanlSa da »evre Hareketinde yer alan tüM
aktÇrler SiyaSÁ alana ëu veya Bu ëekilde katlMak
tadr »ünkü »evre kOruMa ve »evre taHriBatn en
GelleMe ile Baílantl tüM talePler karar alClarn
POlitikalarna yÇnelik deíiëiM taleP etMektedir ve
taM da Bu yüZden SiyaSÁ alann MerkeZine Oturur
DOlaySyla eSaS SOru »evre aktÇrlerinin SiyaSÁ
alann dënda OluP OlMadklar deíil Bu alanda
Hareket ederken tOPluMSal deSteíi naSl Geniële
teCekleridir Bu yaëaMSal Bir SOrudur »ünkü karar
alClar ekOlOJik kayGlar dikkate alMaya ZOrlaMak
ve deíiëiM yarataBilMek anCak Genië Bir tOPluMSal
deStek ve Meëruiyetle MüMkündür
$IPNOTLAR
3
6
Paker H !daMan & +adirBeyOílu : ve Zkaynak B
h%nvirOnMental OrGaniZatiOnS in Turkey %nGaGinG tHe 3tate
and &inanCe #aPitalv %nvirOnMental POlitiCS 3 yayna
HaZrlanMakta
!deM Ç h.OnState !CtOrS and %nvirOnMentaliSMv !daMan ve !rSel der h%nvirOnMentaliSM in Turkey BetWeen
DeMOCraCy and DevelOPMentv !SHGate 6 êaHin ²
hTürkiye’de »evre ve ekOlOJi Hareketleri üZerine nOtlar
!liaía Zaferinden vatan tOPraí SÇyleMinev BirikiM BirikiM
9aynlar
êaHin ² hTürkiye’de »evre ve ekOlOJi Hareketleri üZerine
nOtlar !liaía Zaferinden vatan tOPraí SÇyleMinev BirikiM BirikiM 9aynlar
ÇarkOílu ! ve % +alayCOílu hTürkiye’de Çevre v
Türkiye’de »evre PrOBleMleri terÇr ekOnOMi yOkSulluk eíitiM
Saílk ve Su»tan SOnra Srada yer alMaktadr
POlitik ve POlitik OlMayan »evre MeSeleleri diye Bir ayrM yaPMann
MeSelenin dOíaS Gereíi MüMkün OlMadína dair Bir tartëMa i»in
BaknZ Paker H !daMan & +adirBeyOGlu : ve Zkaynak B
h%nvirOnMental POlitiCSv 3 yayna HaZrlanMakta
TaBii 3T+’larn karar alClarla etkileëiMlerinin SadeCe uluSal
Snrlarla Belirlendiíini düëünMeMek Gerekir +üreSel ÇrGütler
de dOíaS Gereíi küreSel Olan »evre MeSelelerinde karar alC
POZiSyOnundadr !nCak 3T+’larn küreSel ÇrGütlerle etkileëiM
ëekilleri devletle Olan etkileëiM ëekilleriyle BenZerlik GÇSterir
Paker H !daMan & +adirBeyOGlu : ve Zkaynak B
h%nvirOnMental POlitiCSv 3 yayna HaZrlanMakta
%vanS P h%MBedded !utOnOMyv .eW *erSey PrinCetOn
UniverSity PreSS 3CHOlte * ! +eane * h#ivil 3OCiety and tHe 3tatev .eW %urOPean
PerSPeCtiveS ,OndOn 6erSO 3CHOlte * ! h'lOBaliZatiOn
a CritiCal intrOduCtiOnv BaSinGStOke PalGrave -aCMillan
3unar ì 6 h3tate 3OCiety and DeMOCraCy in Turkeyv
6 -aStny ve # .atiOn hTurkey BetWeen %aSt and 7eSt .eW
#HallenGeS fOr a 2iSinG 2eGiOnal POWerv #OlOradO 7eStvieW
PreSS +alayCOílu % 3 h3tate and #ivil 3OCiety in Turkey
DeMOCraCy DevelOPMent and PrOteStv ! B 3aJOO h#ivil 3OCiety
in tHe -uSliM 7Orldv ,OndOn ) B TauriS PuBliSHerS Paker H
h2emeCtiOn Of tHe State in tHe TurkiSH 2ed #reSCent &rOM
-OderniZatiOn tO #OrruPtiOn tO 2efOrMv -iddle %aStern 3tudieS
3 666
UnCu B ! h7itHin BOrderS BeyOnd BOrderS THe
BerGaMa -OveMent at tHe *unCtiOn Of ,OCal .atiOnal and
TranSnatiOnal PraCtiCeSv yaynlanMaMë dOktOra teZi ,OndOn
3CHOOl Of %COnOMiCS
!rSel - h2emeXive DevelOPMentaliSM TOWard an
%nvirOnMental #ritiQue Of -OderniZatiOnv & !daMan ve -
!rSel der %nvirOnMentaliSM in Turkey BetWeen DeMOCraCy
and DevelOPMent !SHGate 3 !daMan & and !rSel -
h'lOBaliZatiOn develOPMent and envirOnMental POliCieS in
Turkeyv T Çetin ve & 9lMaZ der hUnderStandinG tHe PrOCeSS Of
inStitutiOnal CHanGe in Turkey ! POlitiCal eCOnOMy aPPrOaCHv .eW
9Ork .Ova 3n336
%KOFEMINIZMINPRATIKVEKURAMSALOLANAKLAR
%CEHAN"ALTA
5 Ankara doìumlu /$TÜ
ve Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesi’nde sosyoloji
ve siyaset bilimi eìitimi ald
Ekoloji Kolektil üyesi Praksis
dergisinin kurucularndan ve
yayn kurulu üyesi Kolektif
ekososyalist dergi, Praksis,
Antikapitalisteylemorg’da
düzenli olarak yazyor Ekoloji
dênda, toplumsal hareketler,
krsal dönüêüm, saìlk
sosyolojisi gibi alanlarla
ilgileniyor
6
’lerde a»ía »kan ekOlOJiSt feMiniSt
ve diíer hikinCi kuëak tOPluMSal Hareket
lerv daHa Ziyade ië»i Snf Hareketi i»inde
karëlanMayan ya da GÇrMeZden Gelinen
iHtiya»lara kiMliklere SOrun alanlarna
tekaBül etMekte ve kendilerini »Ok»a Snf Hareke
tinden ayrarak ayrM nOktalarn BelirGinleëtirerek
SiyaSal alana duHul etMekteydiler Bu O dÇneMde
keSkin Bir Ger»ekliíe tekaBül ediyOrdu O da ië»i
Snf Hareketinin ve Genel Olarak GünCel Mark
SiZMin kütleSel Olarak CinSiyet kÇrü ekOlOJi kÇrü
Olduíu idi Her ne kadar daHa SOnraki kuraMSal ve
POlitik a»lMlar MarkSiZMde ekOlOJiSt ve feMiniSt
Bir daMar Olduíu yÇnünde ikna ediCi arGüManlar
SunSa da ’ler Pek »Ok ülkede SOSyaliSt SOlun
tOPluMSal Hareketleri en iyi iHtiMalle ië»i Snf
Hareketinin kaderine Baíladí en kÇtü iHtiMalle de
yOk Saydí ve Hatta Snf düëMan ilan ettiíi yllard
Bu nedenle Bu Hareketler Büyük Oranda BaíMSZ
ayrlk» Bir SiyaSal »iZGi iZledi ve »Oíunlukla kendi
Seyirlerinde Geliëti Diíer taraftan Bu Hareketlerin
i»ine dOíduklar kaPitaliSt üretiM tarZ diíer eZilMe
Bi»iMleriyle ekleMlenMek i» i»e Ge»Mek Suretiyle
SÇMürüyü katMerleëtiren Bir iëlev GÇrüyOrdu .ite
kiM BaëlanG»taki radikallikleri yittik»e Bu Hareket
leri BaíMSZ devlet MerkeZli deíil de Sivil tOPluM
MerkeZli Olarak tanMlayan kuraMlar ile Bunlarn
Baëka eZilMelere yataklk eden kaPitaliZMin kendi
i» »eliëkilerinden dOíduíunu ileri Süren kuraMClar
da ayrët !rtk ië»i Snfnn BeyaZ erkek Mavi
yakal ve Hatta faBrika »alëan OlMadí akSine
daHa HeterOJen kendi i»inde BÇlünMüëlükleri Olan
Bir Snf Olduíu daHa net GÇrülüyOrdu Diíer taraftan
da kaPitaliZMin eSaSen eMekSerMaye araSndaki
»eliëkiye deíil Bunu da kaPSayarak aëan yaëaM ve
SerMaye araSndaki »eliëkiye dayandí da Bir keZ
daHa teyit edilMië Oldu
!nCak Bu ayrëMa SadeCe kuraMSal düZeyde
kalMad Pratikte de Bu Hareketler daHa derinden
kaZMaya Baëladk»a Çrneíin kadnlar araSndaki
katManlaëMaya yeni yantlar üretMeye Giriëtiler
+adn Ortak PaydaS ile yaPlaBileCeklerle Günde
lik»i kadn ev kadn SekS ië»iSi kadn alt SekMe
lerinde yaPlanlar farkllaëMaya Baëlad hÇevrev
Hareketleri a»Sndan da Çrneíin hBiZiM yaëadí
MZ yere dOkunMaynv diyen MikrOMilliyet»ilikle
rin SOrunu »ÇZMediíi Her ëeyden ÇnCe »OkuluSlu
ëirketlere karë da MüCadele edilMeSi Gerektiíi
Bunun MuHataBnn devlet Olduíu devletin de
Zaten kaPitaliSt Olduíu yÇnündeki ZinCirleMe Bi
lin» kÇylerde ve kentlerde SOrunun farkl ve»He
leriyle yüZ yüZelik BuGün HerkeSin kaBul ettiíi ve
nedenini anlaMaya »alëtí kadn katlM ve Onun
radikalliíi ekOlOJi Hareketlerinin i»inde de farkl
katManlar Olduíunu GÇSterdi
Bu yaZ Bu katManlarn Bir araya GelMeSinin
Bu Par»al yaPnn aëlMaSnn Çnündeki en Büyük
enGellerden Birinin BiZZat kaPitaliZMin Par»ala
yarak yÇnetMeye dayanan yaPS Olduíunu ileri
SürüyOr +OnuMuZ a»Sndan Baëtan SÇyleyeliM
%kOfeMiniZMi diíer Hareketler i»in Sklkla yaPldí
GiBi hyeni Bir tOPluMSal Hareketv Olarak Snmandr
Mak eSaS Olarak Bu ve BenZer Hareketleri kaPita
liSt üretiM alannn dëna yerleëtirMektir OySa
dünyada eMeíin yüZde ’n kadnlar kÇylüler
kü»ük tüCCarlar veya kÇleler HarCaMaktadr BuGün
dünyada 6 MilyOn kiëi kÇle Olarak »alëtrlMaya
devaM etMektedir Dünyadaki Bütün üretiMin yüZ
de ’ini yaPan kadnlar Gelirlerin yüZde ’unu
kaZanMaktadr O ZaMan SOru ëudur +aPitaliZM
Bunlar enteGre etMeyi BaëaraMad M yOkSa taM
da Bu Par»allk üZerinden Mi k¶r elde etMektedir
BiZiM iddiaMZ kaPitaliSt üretiM tarZnn yaëaMa
Sn MüMkün klann taM da Bu Par»allk dëna
atMa iliëkiSi Olduíudur
’lar iSe ’lerdekinin akSine tOPluM
Sal Hareketlerin Bütünleëik Bir »at altnda OlMaS
Gerektiíini GÇSterdi Bu dÇneMin ilk yllarndaki
!vruPa Baëta OlMak üZere Birleëik Parti deneyiM
leri daHa SOnraSnda 3eattle ile Birlikte Geliëen
küreSelleëMe karët Hareket tOPluMSal MuHalefet
Hareketlerini Bir araya Getiren Bir dinaMik taëyOr
du 9ine de kuruCu Mantk hHareketlerin Hareketiv
idi Bir Baëka deyiële tOPluMSal Hareketler kendi
BaíMSZ dinaMiklerini kOruyarak hkOnu teMelliv
Bi»iMde Bir araya GeliP daílyOrdu !nCak Bu
Bir araya GeliP daílëlarn Her Birinde tOPluMSal
Hareketlerin BirBirinden hyeterinCe etkilenMeMië
OlMaSv Sanki Hi» Bir araya GelineMeMië GiBi
Her Bir Hareketin kendi kaBuíuna Geri »ekilMeSi
kSaCa Bu ZeMinlerin yeterli Bir etkileëiM deneyiMi
SunaMaMë OlMaS POlitik Pratik SOrunlardan Biri
Olarak Ortada duruyOrdu Diíer yandan Gittik»e
ink¶r edileMeZ Bir Bi»iMde dünya düZeyinde
ki GeliëMelerin Bu Hareketlerin ÇZnelerini i» i»e
Ge»irMeSi SÇZ kOnuSuydu Bu BakMdan ’ler
Her Bir kiMliíin i» i»eliíinin ÇneMini Bir keZ daHa
GÇrdüíüMüZ yllar Oldu yüZyl antikaPitaliZMi
artk HeM feMiniSt HeM ekOlOJiSt HeM rk»lk
karët HeM de ÇZÇZGürleëMe ve ÇZyÇnetiM yanlS
kiMliklerin tek Bir SOSyaliStte vüCut Bulduíu yllar
Olarak taSarlanMalyd Bu taSarM SadeCe Hayal
GüCünün ürünü deíil kaPitaliSt küreSelleëMenin
BütünCül SaldrSna karë verileCek en etkili yantn
yine Bu BütünCüllükten Ge»tiíi BilinCinin Bir SOnu
Cuydu 9a da niHayet kaPitaliZMin rk» CinSiyet»i
ekOlOJik ykMa ve Snf SÇMürüSüne dayanan ka
rakteri kiMSenin ink¶r edeMeyeCeíi Bi»iMde a»ía
»kMë OluyOrdu
#IoJoHi TC $CKiniXK rasnBa aËJar
h%ëitliíin SürdürüleBilirliíiv ve inSan Onurunun
SaílanMaS ekOlOJi ve feMiniZMin Ortak nOktaSdr
*uan TOrtOSa +adnn ve dOíann eZilMeSi
üretiMCilik fetiH ve iëGale dayal ataerkil ZiHniye
tin Bir SOnuCudur ve BÇyle Olduíuna GÇre de Bu
ikiSinin kaderi BirBirine Sk Skya Baíldr +aPi
taliSt üretiMCilik ve kalknMa ideOlOJiSi yeniden
üretiM alannn taMaMen Hayattan dëlanMaS
ve GÇrünMeZ klnMaS yannda dOíann eMek
SüreCinde MaliyetSiZ Bir Girdi Olarak GÇrülMeSini
de BeraBerinde Getirir +adnlar dOíann ykMnn
ilk kurBanlardr %rkekler tOPraín SaHiBi dünya
üZerindeki yüZde ’lik Mülkleriyle kadnlar tOPraín
BilGeSidir ZCü Bir Bi»iMde deíil tOPraía BaíMl
Ge»iMlik ekOnOMiye dayal kü»ük aile iëletMelerin
de »alëan kadnlar i»in tOPraín kOrunMaS »Oíu
ZaMan kendilerinin de Bir Par»aS Olduklar yaëa
Mn kOrunMaSyla ayn anlaMa Gelir Bu nedenle
de dün de BuGün de ikliM adaleti Hareketlerinin
Pek »Oíunda kadnlar MüCadelenin Çn Samarnda
yer alyOr +uraMSal düZeyde feMiniZM ve ekOlOJi
araSndaki iliëkiyi Bir kenara Brakarak MüCadele
i»inde kadnlarn varlín naSl anlaMaMZ Gerekir
SOruSuna OdaklanMak iStiyOruM
Her ëeyden ÇnCe yerel tOPluMSal MüCadele
lerle ilGili HeMen HerkeSin ilk elden teSPit ettiíi
kadnlarn Harekete radikal katlM Türkiye’ye
ÇZGü Bir MeSele deíil BarBara %PStein 6
!Merika’da Zararl atklara karë yürütülen »evreSel
adalet Hareketlerinin Militanlarnn veya Bu Hareket
leri inCeleyen araëtrMaClarn Pek »Oíunun kadn
larn yükSek Oranl katlMn teSPit ettiklerini ifade
ediyOr Bu tiP Hareketlerde kadn katlMnn SayCa
faZla OlMaSnn nedeni Hareketlerin Saílk ÇZellikle
de »OCuk Saílí MerkeZli OlMaS DaHa ÇnCe Her
HanGi Bir SiyaSal etkinliíe katlMaMë Olan kadnla
rn Pek »Oíunun yakn Saílk teHditleri karëSnda
ÇZellikle »OCuklarnn ve yaëllarn Saílín kOruMak
i»in Bu Hareketlere katldí varSayMn CinSiyet»i
iëBÇlüMü teMelinde »OCuk ve yaël BakMnn teMel
SOruMluluíunun kadnlarn üZerinde OlaGeldiíi
a»klaMaSna dayandrarak kavrayaBiliriZ !nCak
Bu a»klaMann GenelleneBilir Olduíunu SÇyleMek
ZOr !yn Bi»iMde TOrtOSa ile SÇyleëiSinde HerrerO
da HindiStan’da .arMada neHri BaraJ !BD’de ilk
ekOlOJiSt Harekete Ge»Me Saylan ,Ove #anal’la ilGili
tOkSik atk SOrununa karë yürütülen MüCadelede
kOMünal tOPraklarn kOrunMaSnda kentSel tOPluM
Sal alana daHil OlMak i»in verilen MüCadelede ya da
Saílkl Gda MüCadeleSinde kadnlarn Çn Plana »k
tín vurGuluyOr Zellikle yOkSul kadnlar dOíann
kOrunMaSnn HayatÁ Bir iHtiya» Olduíunun farknda
lar O nedenle &iliPinler’de tOHuM BankaS kurul
MaS MüCadeleSini de kadnlar veriyOr %ndüStriyel
tarMa tOPraklara el kOnulMaSna tarMSal ürünlere
kOta uyGulanMaSna karë nükleer ve terMik Santral
lere H%3’lere altn ve GüMüë MadenCiliíine karë
da kadnlar Çn Samarda
Bu iliëkiyi HeM kuraMSal HeM de POlitik dü
Zeyde naSl anlayaBiliriZ &arkl ekOllere SaHiP OlSa
da ekOfeMiniZM kadnlarn katlM dereCeSi ve
düZeyini ayrëtrMak i»in kullanaBileCeíiMiZ tek
kavraMSal anaHtar %lBette Bu anaHtarn Her kaPy
a»tín SÇyleMek ZOr HenüZ hOlMuëv Bir kuraMSal
Set Olduíunu SÇyleMek i»in de erken !Ma kadn
larn ÇZGül varOluëu ekOlOJi Hareketlerinin i»inde
yer alan Her Bir Bireyin dikkatini Bu kadar »eken Bir
OlGuySa deMek ki eliMiZdeki tek kavraMSal ara»
Olan ekOfeMiniZM üZerinden Hareket etMek dënda
BuGüne kadar GeliëtirilMië Bir Se»eneíiMiZ yOk
Ekofeminizmi diìer hareketler için sklkla
yapldì gibi hyeni bir toplumsal hareketv
olarak snmandrmak, esas olarak bu ve
benzer hareketleri kapitalist üretim alannn
dêna yerleêtirmektir /ysa, dünyada
emeìin yüzde ’n kadnlar, köylüler,
küçük tüccarlar veya köleler harcamaktadr
Bugün dünyada 6 milyon kiêi köle olarak
çalêtrlmaya devam etmektedir
#IoDCKiniXK TC sosyaJiXK
%kOfeMiniZM ekOlOJi feMiniZM ve SOSyaliZM ara
Sndaki iliëkiyi naSl anlayaBiliriZ ìlk Olarak Snm
tOPluMlarn tariHi BOyunCa kadnlarn SÇMürülenler
ve kÇlelerin erkekler leHine SÇMürüldüíü Ger»eíiyle
karë karëyayZ !yn Bi»iMde ekOlOJik ykM da tPk
CinSiyet»ilik GiBi Snm tOPluMlara ÇZGü OlMaMak
la Birlikte Ondan BeSlenen ve Onu BeSleyen Bir
MekaniZMa %kOfeMiniSt PerSPektife GÇre i»inde
BulunduíuMuZ kaPitaliSt dünyada Bu iki MekaniZ
Ma tek Bir SüreCin Par»aS Olarak iëliyOr TariHSel
düZene erkeíin üretiCi kadnn iSe yeniden üretiCi
Gü» Olarak iliëtirilMeSi ve Bununla BeraBer üretken
etkinliíin kaMuSal yeniden üretken etkinliíin ÇZel
alanla Bitiëtirilerek ilkinin deíerli ikinCiSinin iSe
deíerSiZ klnMaS feMiniSt yaklaëMlarn kendiSini
Ortak Olarak inëa ettiíi Bir ilk teSPittir %kOfeMiniZM
ayrCa dOía ve tariH araSndaki SunÁ ayrMa dayal
Olarak dOíal OlGularn Statik tariHSel OlGularn
dinaMik Olduíu düëünCeSinden Hareketle tariHSel
Olarak üretilMië Bir OlGu Olan CinSel farkllaëMann
hdOíalv dOlaySyla deíiëMeZ Olduíu Bakë a»Sn
teëHir eder
ìkinCiSi kadnlarn da Bir dOíal kaynak Olarak
SÇMürüldüíü kadnlarn SÇMürüSünün dOíal
laëtrlMak Suretiyle Meërulaëtrldí Ger»eíidir
!riel 3alleH Bunu hkadn dOía nekSuSuv Olarak
tanMlar h%rkeíin ZaMan kadnn dÇnGüSüv
anlayëna GÇre kadnlarn ZaMan MenSturaSyOn
dÇneMlerine Baíl Olarak SikluSlar Halinde dÇnGü
Sel Bir ZaManken erkeíin ZaMan düZ»iZGiSel Bir
ilerleMedir erkeklik dOíaya karë MüCadelede adM
adM kaZanarak inëa edilir
%kOfeMiniZM taM da BiyOlOJiZM araClíyla
kadnlarn naSl eZildiíini ve SÇMürüldüíünü GÇS
terMeye »alër -ieS’e GÇre Bir yandan kadnlarn
»OCuk dOíurMalar Ger»eíi dOíann Onlara Sunduíu
uteruSun Bir iëlevidir ve Bu nedenle de Bilin»li iradÁ
inSan eyleMinden ayrlr dOíaya ait Bir eyleM Saylr
Diíer yandan da eMek kavraMnn iMlediíi BedenSel
üretiM ara»lar Bedeni de hdOíalv ve hinSanÁv kSM
lar Olarak ayrr +afa ve kOl inSanÁ iken uteruS GiBi
CinSel OrGanlar dOíaldr +aPitaliZM inSan Bedeninin
SadeCe »alëMa aletleri Olarak kullanlaBileCek kSM
laryla ilGilenir ²reMe dOíal GÇrünen Bir aktiviteyken
üretMe dOíaya karë MüCadelenin SOnuCunda elde
edilen BaZ ürünlerin üretiMidir
hBizim yaêadìmz yere dokunmaynv diyen
mikro-milliyetçiliklerin sorunu çözmediìi,
çokuluslu êirketlere karê da mücadele
edilmesi gerektiìi, bunun muhatabnn
devlet olduìu, devletin de zaten kapitalist
olduìu yönündeki zincirleme bilinç, bugün
herkesin kabul ettiìi ve nedenini anlamaya
çalêtì kadn katlm ve onun radikalliìi,
ekoloji hareketlerinin içinde de farkl
katmanlar olduìunu gösterdi
Bu Bakë a»Snda kadn dOía ile eëitlendiíi ve
elBette Bunun Bir SOnuCu Olarak deíerSiZleëtirildiíi
Çl»üde Sfr Maliyetli etMen Olarak yeniden üretiMi
üStlenir ²retiM SerMaye BirikiMiyle valOriZe Olan
üretiCi aktiviteler deíildir ²retiMi k¶rla ve üC
retli eMekle a»klayan Bir Bakë a»S dOíay Sfr
Maliyetli etMen Olarak GÇrürken kadn da yeniden
üretiM alannda üCretSiZ ev kÇlelerine dÇnüëtürür
3erMaye yeniden üretiM Maliyetlerinin taMaM
n karëlaMaZ Bu Maliyetler ya aile ya devlet ya da
dOíann kendiSi tarafndan karëlanr %kOnOMik kriZ
dÇneMlerinde iSe SerMaye Genellikle ilkSel SerMaye
BirikiMi yOluyla MetalaëMë Girdiyi artrP yeniden
üretiM Maliyetlerini de kSarak Genel Maliyetleri
düëürMeye ve SerMaye BirikiMini Bu yOlla artrMaya
»alër yüZyln SOn »eyreíinden itiBaren uyGu
lanMaya kOnan neOliBeral ekOnOMik POlitikalar taM
da GenelleëMië SerMeye BirikiMiyle kyaSlandínda
ëiddete dayal ilkSel SerMaye BirikiMinin daHa »Ok
Çn Plana »kMaS üZerine kuruludur3
êiddete dayal ilkSel SerMaye BirikiMi kaPita
liZMin BaëlanG» aëaMaSnda deíil Her ZaMan var
Olan kaPitaliZMle i» i»e Bir OlGudur Bilindiíi GiBi
ilkSel BirikiM eMeíe el kOyMa üCretSiZ kÇlelik
dOíann SÇMürGeleëtirilMeSi GiBi yOíun eMek SÇMü
rüSünü i»erir .eOliBeraliZMin en teMel ÇZelliklerin
den Biri GenelleëMië SerMaye BirikiMine karë ilkSel
SerMaye BirikiMinin »Ok yOíun Olarak artMaSdr
ìlkSel SerMaye BirikiMi Genel Olarak MarkSiSt
yaZnda SerMayenin Paradan Para kaZanMaya
BaëlaMaSna kadar Olan kuruCu dÇneMi iMler ve ar
kaSndan hdeíirMenin dÇneCeíiv düëünülür !nCak
neOliBeraliZMle Birlikte Bir keZ daHa a»k Bi»iMde
Ortaya »kMëtr ki kaPitaliZM deíirMene Her ZaMan
Su taëMak ZOrundadr êu anda neOliBeraliZMin Su
Hava karBOn tiCareti GiBi yeni MetalaëtrMa alanlar
BulMaS Bunun en BariZ Çrneíidir Diíer taraftan
kadnlar Bu ilkSel SerMaye BirikiMine Sürekli MaruZ
kalMaktadr Bu BakMdan kadn eMeíi ve dOía
nn üretkenliíinin SÇMürüSü Her ZaMan Bir ilkSel
SerMaye BirikiMi Olarak ië GÇrür ìlkSel SerMaye Bi
rikiMi kaPitaliZMde Her ZaMan Bir el kOyMa iliëkiSi
Olarak devaM eder 3uyun ÇZelleëtirilMeSi tartë
Malar Bu ilkSel SerMaye BirikiMinin Bir GÇSterGe
Sidir +adnlarn kendi Bedenlerine ve ürettiklerine
yaBanClaëtrlMaS da Bu el kOyMann Bir ÇnkOëulu
Olarak ië GÇrür Diíer yandan Bu SüreCin i»erdiíi
ëiddet HeM kadnlar HeM de dOía üZerinde devaM
etMektedir +üreSel Bir el kOyMa ve SÇMürü Bi»iMi
Olarak kaPitaliZM ve Onun vaZGe»ilMeZ Par»aS Olan
Savaëlar kadn eMeíine ve kadn Bedenine Sürekli
Bir teCavüZ araC Olarak ië GÇrür
²»ünCü Olarak üretiCi ve tüketiCi Olarak
kadnlar ekOlOJik kriZ karëSnda erkeklerden daHa
krlGandr 9eëil devriMin kÇylü aile teMelli yaPy
ykMaSyla Birlikte kadnlar tOPluMSal yaëaM ve
»alëMa alanlarndan kOPartlMë ve Gda kriZinin
etkilerini aZaltMak i»in daHa »Ok »alëMaya ayn
ZaManda daHa »Ok yOkSullaëMaya BaëlaMëtr
rneíin yakn ZaMana kadar Türkiye’de Beë MilyOn
üCretSiZ aile ië»iSi kadn SÇZ kOnuSuydu anCak Bu
kadnlar yine de iStiHdaMda yer alyOrdu ve kendi
lerine Bir kaMuSallk ediniyOrdu %ndüStriyelleëMië
tarMla Birlikte Bu kadnlarn »Ok ÇneMli Bir kSM
iStiHdaM dënda kald +adnlarn iStiHdaM Oran
On yl i»inde yüZde 6’dan ’e düëtü +adnlarn
eMeklerinin Bir PiyaSa deíeri OlMaSa Bile BÇylelikle
deíer üretMe SüreCinden kOParlMë Oldular
3OSyal refaH reJiMlerinin yaël ve »OCuk BakM
GiBi unSurlarn Belirli kSMn üStlendiíi ve kadnlar
iStiHdaMa »ektiíi dÇneMler Geride kalMë kadnlar
neOliBeral MuHafaZak¶rlín da etkiSi ve deSteíiyle
Bir yandan evlerinde eSnek ve GüvenCeSiZ Bi»iMde
»alërken diíer yandan da BakM eMeíi ve Genel
Olarak yeniden üretiM eMeíini daHa faZla HarCa
Maya MaHkËM edilMiëtir %kOnOMik kriZlerin Bu
taBlOyu daHa da aírlaëtrdín ekleMek Gerekir
Diíer taraftan tüketiMCiliíe dayanan kaPita
liZM Hane teMelli tüketiMin BirinCil aktÇrüHedel
Olarak kadn lükS tüketiMin BirinCil Hedel Olarak
iSe erkeíi GÇrür TüketiMi kSMaS Gereken de
kadnlardr »ünkü hOnlar alëveriëten Baëka Bir ëey
BilMeZv 3On ZaManda üZerine yaZlP »iZilen !ile
Bakanlí’nn h%nerJi TeyZev kaMPanyaSn Hatrla
yalM ëí kaPatan evin Bilin»li HanM dOíann
daHa aZ SÇMürülMeSine de katkda BulunuyOrdu
OySa evin Bilin»li HanMlar ve Beyleri ëí HeP
kaPatrlar Zira Bu dOíann SÇMürüSüne karë
duyarllktan deíil elektrik faturaSna karë duyar
llktan ileri Gelir )ëí kaPatMayan Sürekli ëalteri
a»k tutarak aër üretiM yaPan faBrikalardr 9ani
yOkSulluk SerMayenin kirlettiíini teMiZleyeMeSe de
aër tüketiMi Zaten kStlar !Ma yine de kadnlara
hHadi BiraZ daHaÐ )ëí da kaPaÐv denir ki SerMaye
hBiraZ daHav kirleteBilSin
ìkliM GÇ»leri kadnlarn ekOlOJik kriZ karëSnda
krlGanlínn Bir Baëka SOnuCu ve kendi i»inde yeni
SOrunlar dOíuran Bir Baëka SOrundur ylnda
Milyar inSann ikliM deíiëiklikleri ve Bunlarn
yarattí felaketler nedeniyle yer deíiëtirMeSi Bek
leniyOr Bunlarn ÇneMli Bir kSMn iSe kadnlar ve
»OCuklar OluëturuyOr
ìkliM deíiëikliíinden kaynakl Olarak felaketler
karëSnda da kadnlar kaynaklara eriëiMlerinin
kStl OlMaS nedeniyle erkeklere kyaSla »Ok daHa
krlGandr rneíin Bir HOrtuM uyarS yaPldí
Srada dëar »kMak Sínaía GitMek i»in Gerekli
Olan ara» eHliyet GiBi unSurlardan kadnlar tariHSel
Olarak yOkSun BraklMë duruMdadr DOlaySyla
Bu tiP felaketlerde de kadnlarn ve elBette »OCukla
rn yaëaMSal riSkleri daHa faZladr
DÇrdünCü Olarak kaPitaliZMin üZerine Oturduíu
Sk kOntrOl MekaniZMaSnn ilk unSurlarndan Biri
ÇZel ve kaMuSal alann ayrlMaS ve ÇZel alanda
kadn Bedeni üZerinde denetiMin kurulMaS kad
nn kendi Bedenine yaBanClaëtrlMaS OlMuëtur
+adnDOía %rkek!kl anlayë erkeíi dOíaya ve
dOlaySyla kadn Bedenine HükMeden Bir kOnuMa
yerleëtirir 9aBanC tOPraklarn fetHi MiStik Milita
riSt Bir unSur Olarak dOíann ve kadn Bedeninin
fetHini de i»erir +adn kendine erkeklerin GÇZüyle
BakMaya Baëlar
TP tarafndan da kadn Bedeni JinekOlOJi araC
líyla dOíal Olana MüdaHalenin Bir uZantS Olarak
kOdlanr ve OrManda yOl a»Mak deniZi dOldurMak
GiBi Bir MüdaHale araC Haline GetirilMië Olur +a
dn Saílí a»Sndan Çrneíin 'DO’lu üretiMde en
düStriyel tarMda kullanlan tOkSik Maddelere karë
da XenOÇStrOJen ve GÇíüS kanSeri araSnda BireBir
iliëki Olduíu GÇSterilMië OluP Bu da endüStriyel ta
rMn Saílk Maliyetlerinin de erkeklerden farkl Bir
Bi»iMde kadnlara yüklendiíinin a»k Bir kantdr
!yn ZaManda kente dayal kaPitaliZM inSan
lín dOíaya yaBanClaëMaS dOíann Çlü ruHSuZ
Bir unSur üZerinde eGeMenlik kurulMaS Gereken
Bir unSur Olarak yeniden tarif edilMeSini de i»erir6
Diíer yandan karMaëk teknOlOJi ürünleri ve üretiM
Bantlar inSann dOíaya ve ayn ZaManda kendi
dOíaSna yaBanClaëMaSn BeraBerinde Getirir
h²retiCilerin kendi tOPlaM eMek ürünleri ile iliëkile
ri Onlarla kendi aralarnda Bir iliëki Olarak deíil de
eMek ürünleri araSnda tOPluMSal Bir iliëki Olarakv
kurulur ve Bu iliëki i»inde eMekle Birlikte yaëaM da
Bireylerin tek tek üZerinde denetiM ve karar SaHiBi
OlaBileCeíi Bir unSur OlMaktan »kar
+aPitaliZMi anCak MüMkün Olan en uCuZ Meta
üretiMi ve Bunun SnrSZCa üretilMeSi ve kOntrOl
SüZCe SatlMaS Olarak anladíMZda GüvenCeSiZliíi
dOíann ve kadnlarn SÇMürüSünü taM Olarak kav
rayaBiliriZ +aPitaliZM eMeíi üCretli eMeíe »evirMe
ye »alëMaZ eMeíi yaëaM ve GeZeGenin kendiSini
Paraya ve Metaya »evirMeye »alër
Aile Bakanlì’nn hEnerji Teyzev
kampanyasn hatrlayalm êì kapatan
evin bilinçli hanm, doìann daha az
sömürülmesine de katkda bulunuyordu
/ysa evin bilinçli hanmlar ve beyleri,
êì hep kapatrlar )êì kapatmayan,
sürekli êalteri açk tutarak aêr üretim
yapan fabrikalardr Ama yine de kadnlara,
hHadi biraz dahaÐ )êì da kapaÐv denir ki,
sermaye hbiraz dahav kirletebilsin
-eta fetiëiZMi yaBanClaëMa ve SÇMürünün
BilineBilen tek karët ÇZGürlüktür DOíann inSann
ve yaëaMn SÇMürüden kurtulMaS da ekOnOMik
SiyaSal ve felSefÁ BaílaMda kendi kendini Ger»ekleë
tirMe Olarak SiyaSal PrOJeMiZ OlMaldr
Bunun i»in üretiMde ve tüketiMde taM Bir
OtOnOMi kü»ük Çl»ekli PlanlaMa ve Ge»iMlik tarMa
Geri dÇnüë hZaMan Paradrv ëiarna ve nefeS keSiCi
Bir yarë Olarak Hayat alGSna karë MüCadele Gere
kiyOr Bu ayn ZaManda Bütün eGeMenlik Bi»iMleri
nin ilGaSn Ortadan kaldrMak anlaMna GeliyOr
$IPNOTLAR
3
Bu kOnuda daHa ÇnCe Girië niteliíinde Bir yaZ kaleMe alMaya
»alëMëtM -eraklS i»in BaknZ Balta !Ge S %riC HOBSBaWM +Sa 9üZyl TariHi !ërlklar
Çaí »ev 9avuZ !lOGan ìStanBul %vereSt 9aynlar 6
#laudia vOn 7erlHOf h.O #ritiQue Of #aPitaliSM WitHOut
6
a #ritiQue Of PatriarCHyÐ 7Hy tHe ,eft )S .O !lternativev
#aPitaliSM .ature 3OCialiSM 6Ol .r -arCH PP 3
6andana 3Hiva 3tayinG !live 7OMen %COlOGy and
DevelOPMent #aMBriGde 3OutH %nd PreSS -! S
3
#laudia vOn 7erlHOf h.O #ritiQue Ofx
+arl -arX &riedriCH %nGelS 'OtHa ve %rfurt PrOGraMlarnn
%leëtiriSi »ev - +aBaGil !nkara 3Ol 9aynlar Heinrich Böll Stiftung
¢EVREMÍCADELESININKILOMETRETAíLAR
9
!HMET/KTAY$EMIRKAN
Ankara doìumlu
ëstanbul Üniversitesi Eczaclk
Fakültesi’nden mezun
ëskenderun’da serbest
eczaclk yapyor 6’da,
ëskenderun ¢evre Koruma
$erneìi’nin kuruluêunda
yer ald ve halen derneìin
yönetim kurulu üyesi
’de $oìu Akdeniz ¢evre
Platformu’nun oluêumunda
yer ald /rtak Sekreterlik
görevinde bulundu 5’te
Türkiye ¢evre Platformu’nun
(TÜ2¢EP) oluêumunda yer
ald, TÜ2¢EP’in sekreterlik
görevini yürütüyor Nükleer
Karêt Platform, 'enetiìi
$eìiêtirilmiê /rganizmalara
Hayr Platformu çalêmalarna
da katkda bulundu
eëil Hareketin dOíuëunu ve GeliëiMini
Tanl BOra ëÇyle anlatyOr h9eëil eleëtiri
’lerde kaPitaliSt Bat ülkelerinde
yükSelMeye Baëlad nCeleri yerleëik
iktiSadÁ üretiM dÇnGüSünün ayn ivMeyle
SürMeSi Halinde yeryüZünün enerJi ve HaMMadde
kaynaklarnn inSanlí BeSleMeye yetMeyeCeíini
ileri Süren GÇreCe SOyut ve teOrik Bir eleëtiri Olarak
GündeMe GelMiëtir Bu eleëtiri kaPitaliSt Sanayi
düZeninin dOíay kentSel ve tOPluMSal Hayat
dOlaySyla inSan iliëkilerini yOZlaëtran ve yaBanC
laëtran etkilerine dÇnük tePkilerle Birleëerek Siya
SallaëMaya yÇnelMiëtir ’lerin ikinCi yarSnda
GünCelleëen nükleer enerJi SOrunu ve antinükleer
Hareket Bu yÇneliMe radikal ve POPüler Bir nitelik
kaZandrMëtr 'enië kitleler »evreSel SOrunlarn
OtOritelerin uZManlarn keylne BraklaMayaCak
kadar HayatÁ ve ÇneMli Olduíunu en a»k Bir Bi»iM
de antinükleer Hareket teMelinde fark ettilerv
Türkiye’de »evre SOrunlar adna GÇSterilen
tePkiler ’li yllara uZanyOr ’te -urGul’da
faaliyete Ge»en %tiBank Bakr iëletMelerinin Bitki
ÇrtüSüne verdiíi Zararlara karë yÇre Halknn dava
a»MaS ÇarëaMBa OvaS’nda ’lerden SOn
ra a»lan faBrikalarn taZMinat davalarna kOnu
OlMaS ’te 3aMSun’da Bakr iëleMe teSiSleri
nin tarM ürünlerine verdiíi Zarar PrOteStO etMek
i»in yÇre Halknn Bir yürüyüë Ger»ekleëtirMeSi
’de !nkara’da %lMadaíl kÇylülerin yÇredeki
Barut ve »iMentO faBrikalarnn tarM faaliyetine
verdiíi Zarar Belediyeleri araClíyla !nkara’ya
ëik¶yet etMeSi yine ayn yl kOOPeratif Baëkan
!Slan %yCe’nin yOl GÇSteriCiliíinde 3ilifke TaëuCu
Balk»lar +OOPeratil üyelerinin !kkuyu’da nükleer
Santral yaPlaCaí SÇylentileri üZerine Harekete Ge
»iP deniZ ara»laryla GÇSteri yaPMalar Çrnek Olarak
vereBiliriZ
6 yl iSe ìSkenderun’da »evre duyarll
í a»Sndan Milat Oluëturdu ÇernOBil nükleer
Santralinde Meydana Gelen PatlaMa ve SOnraSnda
yaëananlar HüküMetin duyarSZlí kaMuOyunun
yanlë BilGilendirilMeSix
aSkerÁ darBeSiyle +enan %vren kOMuta
Snda Ordunun yÇnetiMe el kOyMaS Sivil tOPluM
i»in adeta SOnun BaëlanGC Oldu 3iyaSÁ Partiler
Sendikalar dernekler kaPatld Belediye MeCliSle
rinin faaliyetine SOn verildi TOPluMu Saran kOrku
ve endiëe dalGaS Giderek artarak karaBaSan GiBi
ülkenin üZerine »Çktü
ÊsICnBCrun CTrC KoruKa DCrnCËi
BÇyle Bir OrtaMda ÇernOBil nükleer Santralin
de Büyük Bir PatlaMa Meydana Geldi ve küreSel
Çl»ekte Bir »evre felaketi yaëand 9etkililer SÇZde
telaëa verMeMek BaHaneSiyle kaMuOyuna yanltC
BilGiler veriyOr Ger»ekdë SlOGanlar ve Beyanlarla
tOPluMu yatëtrMaya »alëyOrdu !Ma MZrak
»uvala SíaCak GiBi deíildi O yllarda dernek
kurMak neredeySe iMk¶nSZd !Ma Bütün ZOrluk
lara karën ìSkenderun Çevre +OruMa Derneíi’ni
kurMay Baëardk +aMuOyunda »evre BilinCi
HeMen HeMen yOktu 'ünCel »evre SOrunlaryla
ilGili »alëMalar yürütüyOr kOnferanSlar düZenliyOr
BaSn a»klaMalar yaPyOrduk Çevre kitaPlíMZ
Giderek ZenGinleëiyOr BilGileniyOr ve »evreMiZi de
BilGilendiriyOrduk ìlk eyleMleriMiZden Biri Olarak
h+ÇrfeZiMiZi +OruyalMh MitinGi düZenledik -i
tinGde kOnuëMaClar araSnda PrOf Dr #elal %rtuí
eSki 9eëiller PartiSi Genel Baëkan PrOf Dr ,eZiZ
Onaran .²3H%D.ükleer %nerJiye +arë HekiM ve
3aílk»lar Derneíi Genel Baëkan PrOf Dr TOlGa
9arMan ve Dr Uíur #ilaSun vard 9aklaëk 3
kiëinin katlMyla O Günler i»in Büyük Bir MitinG
Oldu
+Sa ZaManda »evre SOrunlarnn yerel Çl»ekli
OlMadín BÇlGeSel ülkeSel ve Hatta küreSel
Çl»ekte SOrunlar Olduíunu GÇrdük O Halde »Oíal
Mak ZOrundaydk daHa »Ok dernek daHa »Ok inSan
GüCü GerekiyOrdu Bu aMa»la Bir Çevre Bülteni
yaynladk Dernek naSl kurulur tüZük Çrnekle
ri yaSal MevZuat GiBi BilGilere yer verdiíiMiZ Bu
Bülteni Genië Bir »evreye daíttk DarBe kOëullar
niSPeten GevëeMeye BaëlaMët +aMuOyu duyarl
ve raHatSZd ÇernOBil felaketinin Bilinen SOnu»lar
yaëanyOr »evre kirleniyOr kirletiliyOrdux
ÇaírMZ üZerine »evre kOruMa dernekleri
HZla »OíalMaya Baëlad +Sa Sürede !ntakya
OSManiye !dana 9eniCe TarSuS -erSin dernek
leri kuruldu !rdndan 3ilifke +aZanl HarBiye
+aHraManMaraë PayaS OdaBaë %rZin POZant
dernekleri araMZa katld
'iderek »OíalyOr kaMuOyunun MaddÁ ve
ManevÁ deSteíiyle BüyüyOrduk Bu dÇneMde h»ev
re kOruMa dernekleri Birlikte »alëMalv düëünCe
Siyle !dana’da varOlan dernekleri Bir araya Getiren
Bir tOPlant Ger»ekleëtirdik Bu tOPlant daHa SOnra
DOíu !kdeniZ Çevre Dernekleri Olarak anlaCak
Olan D!Ç%’nin ilk tOPlantSyd
¦rEüRJCnKC ECniÎJiyor
TüM Türkiye’den ZaMan ZaMan da yurtdëndan
BinlerCe kiëinin katk ve katlMyla Sürdürülen
nükleer karët MüCadele dÇneMin HüküMetinin
Santralin yaPMn erteleMe kararyla nOktalanan
uZun ve ZOrlu Bir Süre» Oldu DOíu !kdeniZ »evre
Cileri Olarak yÇrede düZenlenen tüM etkinliklerde
yer aldk TOPlantlarn ëenliklerin MitinGlerin
yürüyüëlerin PrOGraMlanMaS duyurulMaS ve Ger
»ekleëtirilMeSine katkda Bulunduk Bunlarla da ye
tinMeyerek nükleer karët MüCadelenin daHa Genië
Bir »evreye yaylMaS i»in yerel ve BÇlGeSel düZeyde
Bir»Ok etkinlik düZenledik !kkuyu êenliklerini ve
deíerlendirMe tOPlantlarn Dr ²Mit êaHin ve
arkadaëlarnn !kkuyu POStaS’n ZGür 'ürBüZ’ün
-erSin’den !kkuyu’ya Geri Geri yürüMe eyleMini
TiMur Danë’n UMur 'ürSOy’un yürüyüëlerini 9eëil
%v’i nükleer karët Heykel SeMPOZyuMunu ke»ilere
yaPlan BaSn a»klaMaSn nükleer karët Helva da
ítMn 9aëaMSPOr!tOMSPOr futBOl Ma»n !nkara
+Zlay’da yaPtíMZ kÇylü katlMl BaSn a»klaMa
Sn ve düZenlediíiMiZ OnlarCa Paneli kOnferanS
daHa niCe eyleMi unutMuë deíiliM
6 !ralk ’da 3ilifke’de 3ilifke BelediyeSi
ve 9eëiller PartiSi tarafndan Birlikte düZenlenen
h.ükleer %nerJi ve 3OnraSv Baëlkl Panel DOíu
!kdeniZ ÇevreCileri ve D!Ç%’nin nükleer karët
SavaëMda yer alMaSnda Bir BaëlanG» Oldu 9eëiller
PartiSi ìZMir il teMSilCiSi .uran 'üner TaBak’n
yÇnettiíi Panelde 3HP ì»el ìl Baëkan !li %rdin»
ìSkenderun Çevre +OruMa Derneíi Baëkan #eMil
!ltay .ükleer 3avaëa +arë HekiMler Derneíi
.²3%D teMSilCiSi 3aliM #anOíullar 9eëiller
PartiSi Genel Baëkan yardMCS !ydn !yaS 3ilifke
BeldiyeSi’nden »evre MüHendiSi .uray +urnaZ
+uM -aHalleSi Çevre +OruMa Derneíi Baëkan
!BdullaH UZun kOnuëMaC Olarak yer ald 3ilifke
Belediye Baëkan &eyyaZ BilGen’in a»ë kOnuëMaSy
la Baëlayan Panelde h9eëili Seven OrMana GitSinÐv
diyen %nerJi Bakan &aHrettin +urt Sert Bir ëekilde
eleëtirildi ve nükleer karët tePkiler dile Getirildi
Panel SOnraS 3ilifke’de .ükleer 3antrala Hayr
9ürüyüëü Ger»ekleëtirildi
7CÎiJJCr .arRisinBC RarRÎKa TC ayrÎKa
.ükleer karët Bu etkinlikten 9eëiller PartiSi !dana
teMSilCiSi +adir !ltay araClíyla HaBeriM OlMuëtu
ìSkenderun Çevre +OruMa Derneíi 9ÇnetiM +urulu
Olarak kalaBalk katlMëtk +OnaklaMa TaëuCu
,adeS Otel’de yaPlyOrdu Ben arkadaëlarMdan
daHa erken Bir Saatte GitMiëtiM !MaCM 9eëiller
PartiSi üyeleriyle tanëMak SOHBet etMekti !nCak
Buna Olanak BulaMadM »ünkü kendiMi 9eëiller
PartiSi’nin Bir ÇrGüt tOPlantSnn i»inde BulduM
'ündeMde Partinin Genel Baëkan SOrunu vard +i
Mileri 'enel Baëkan PrOf Dr #elal %rtuí’u yeterin
Ce etkili BulMuyOr daHa dinaMik Bir Genel Baëkana
GerekSiniM Olduíunu SavunuyOrlard ²Zerinde
GÇrüë Birliíi Olan Bir iSiM de BulunaMyOrdu
Bu tOPlantdan HatrladíM BaZ iSiMler ëunlar
Dië HekiMi !ydn !yaS êerafettin !rMan &iSun
!ltay BilGe #OntePe ìSMail !teë !li 9ediGÇZ
!HMet &ilMer #enGiZ +Çk»ü êükran 9urdaGül &iliZ
!kyOl
9eëiller PartiSi yÇnetiMindeki #elal %rtuí GruBu
hSürdürüleBilir kalknMav SÇZünde anlatMn Bulan
BüyüMe MOdelini SavunuyOrdu hÇevreyi inSan SÇ
MürMeyen ekOlOJik denGeyi BOZMayan Bir BüyüMe
POlitikaSv Buna karëlk ikinCi GruP iSe ekOnOMik
anlaMda ilerleMeye ve SürdürüleBilir kalknMaya
daHa eleëtirel yaklaëyOrdu Ortaya »kan Bir »evre
SOrununa karë GÇSterileCek tePkinin Bi»iMi ya
da Ger»ekleëtirilen eyleMlerin türü kOnuSunda en
kÇkten Çneriler HeP Bu GruBun üyelerinden »k
yOrdu Bu kÇktenCi GruBun Çnde Gelenleri OrduSuZ
HaPiSHaneSiZ OkulSuZ devletSiZ Bir tOPluM düëünü
»eëitli yaZlarnda dile Getirirken ilk GruPtakilerin
BürOkraSi ile yakn iliëki i»inde BulunMalar ideOlO
Jik farkllklarn SOnuCuydu
Partiye Bir ëirketten kOëullu yardM alnMaSnn
yarattí GerGinlik de Bu ideOlOJik ayrMdan kaynak
lanMët Parti i»inde Bu ikilik Sürerken ’de
yaPlan OlaíanüStü kOnGrede ilk Baëkan #elal
%rtuí’un GÇrevi SOna erdi yeni Baëkan BilGe #OntePe
Oldu DaHa SOnraSnda !ydn !yaS Baëkanlínda HaZiran 3’deki kOnGrede tüM üyelikler feSHediliP
kiëilik Bir »alëMa GruBu kuruldu BÇylelikle Parti
uyGulaMada kaPanrken HukukSal varlí da .iSan
’te !nayaSa -aHkeMeSi kararyla SOn Buldu
-art 6’da Adana ëdare
-ahkemesi’nde yaplan duruêmal oturumu
anmsanmaya deìer Baêbakanlk adna
duruêmaya katlan Adana 6ali Yardmcs
hAslnda nükleer santrale ben de karêymv
diye söze baêlaynca duruêma hakimi
tarafndan uyarldÐ
D# TC 7uKurRaJI 2CrKiI SanRraJi
3ÇZ kOnuSu tOPlantnn ardndan !ydn !yaS’la Bir
Süre nükleer karët SavaëMn GeleCeíini kOnuë
tuk !yaS hBiZ Geldik Buralar Hareketlendirdik
GidiyOruZ !Ma Bu SavaëMn SürMeSi Gerek BiZler
Her ZaMan GeleMeyiZ Buralardan Birilerinin Olay
SaHiPlenMeSi ve SavaëM SürdürMeSi GerekiyOrv
dedi O Günden SOnra !ydn !yaS’ Hi» GÇrMediM
!Ma Haklyd Bir ëeyler yaPlMalyd Bu hBir ëey
lerv daHa SOnra D!Ç% OlaCakt
Çevre derneklerinin BÇlGeSel Çl»ekte »alëMalar
yaPMak i»in Bir araya GelMeSi Gerektiíi düëün
CeSi Giderek BeniMSendi ve Bu aMa»la êuBat
’de !dana’da +adir !ltay’n BürOSunda Bir
araya Gelindi Bu tOPlantya !ntakya ìSkende
run PayaS »evre kOruMa dernekleri !dana Çevre
ve TüketiCi +OruMa Derneíi Ç%T+O .²3H%D
!dana teMSilCiSi 3O3 !kdeniZ 'uruBu !dana ve
TarSuS teMSilCileri katlMëlard -art ’de
ìSkenderun’da ì»el Çevre 'Çnüllüleri Derneíi’nin
katlMyla ikinCi daHa SOnra da 6 .iSan ’de
9uMurtalk’ta ü»ünCü tOPlant Ger»ekleëtirildi
TOPlantnn 9uMurtalk’ta yaPlMaSnn nedeni Gün
deMde 9uMurtalk TerMik 3antrali’nin OlMaSyd
Bu OluëuM SOnradan daHa da Geliëerek D!Ç% adn
alaCak ve »evre SavaëMna katlaCakt nCelikli
Olarak 9uMurtalk TerMik 3antrali’ne karë yOíun Bir
SavaëM Ger»ekleëtiren D!Ç% HüküMetin Bu Sant
raln yaPMndan vaZGe»MeSi üZerine »alëMalarn
nükleer karët SavaëMa yOíunlaëtraCakt
ÊIinAi NüIJCCr KarÎR SiJiDIC 7ürüyüÎü
DOíu !kdeniZ ÇevreCileri Bir araya Geliëlerinin
ikinCi yldÇnüMünü kutlaMak üZere +ZkaleSi +likya
Otel’de tOPlanMëlard 'ündeMSiZ Olarak düZenle
nen tOPlantya yÇrede HenüZ O Gün kuruluëunu ta
MaMlayan 3ilifke +ültürel ve DOíal 9aëaM +OruMa
Derneíi’nin +²D9!+ üyelerinin de katlMaSyla
OlaíanüStü GündeM Oluëtu
-art ’de 'ülnar’da gerçekleêtirilen
panelin soru-yant bölümünde izleyicilerden
yaêl bir amca nükleer santral güle
benzeterek, hBu gülün dikeni bize batacak,
kokusunu baêkalar koklayacaksa, ben
bu gülü istemiyorumÐv dedi Alkêlarla
benimsenen bu sözlerden esinlenerek
daha sonra baslan temiz enerji kitabmza
h$ikensiz 'ül - Temiz Enerjiv adn verdik
!kkuyu .ükleer 3antral ile ilGili nelerin yaPl
MaS Gerektiíinin tartëldí tOPlantda Mart ay
SOnunda 3ilifke’de Bir Panel ve yürüyüë düZenlen
MeSi kararlaëtrld BayraM tatiline PrOGraMlanan
etkinlik daHa SOnra yaPlan »aír üZerine Baëka
BÇlGelerden de katlMla 6 ve -art 3’te
Ger»ekleëtirildi
#HP ì»el -illetvekili ìSteMiHan Talay 3ilifke
Belediye Baëkan &eyyaZ BilGen ve TaëuCu Bele
diye Baëkan %Min 'üle»’in de katldí yürüyüëte
Güvenlik ÇnleMlerinin Bir ÇnCeki yürüyüëe kyaSla
artrldí yürüyüë GüZerGaH Olarak il»enin daHa
Sakin Cadde ve SOkaklarnn Belirlendiíi GÇZlen
Miëti Bu HüküMetin yaPlan etkinliklerden artk
raHatSZ OlMaya Baëladínn Bir iëareti SaylaBilirdi
9ürüyüëte taënan Pankartlardan aklMda kalan Bir
ka» ëÇyleydi hìSteMiyOM BuBav h!kkuyu .ükleer
3antrali’ne HayrÐv hÇOCuklar 3akat DOíMaSnv
h.e TerMik .e .ükleer Bu 'üneë BiZe 9eterv h!k
kuyu +arakuyu OlMaSnÐv h!ntideMOkratik .ükleer
DayatMaClía 3Onv h9eni ÇernOBillere Hayrv 9ü
rüyüë SOnraS Ger»ekleëtirilen Panelin kOnuëMaClar
PrOf Dr ,eZiZ Onaran PrOf Dr TOlGa 9arMan ²nal
%rdOían ve 3avaë %Mek’ti
#yJCKin EüAü
-art 3’te Ger»ekleëtirilen yürüyüë ve Panel
den ÇnCeki Gün yOíun yaëanan Günlerden Biriydi
TaëuCu’ndan teknelerle Hareket edilerek !kkuyu’da
nükleer Santralin yaPlaCaí BÇlGeye deniZden Bir
»kartMa Ger»ekleëtirildi !ltyaP i»in HaZrlanMë
BetOn BlOklarn üZerine BOyalarla yüZlerCe keZ
h.ükleer 3antrallere HayrÐv yaZlarak Geri dÇnüldü
Bundan SOnraSn !ía»kakan’n SaySnda
yaynlanan h%yleMin 'üCüv Baëlkl yaZdan Birlikte
OkuyalM
hTaëuCu’na Geri dÇnülürken teknelerden Birinin
yaklaëk iki Metrekarelik Mutfaínda eyleMe
katlan GruP ve derneklerin teMSilCileri Bir tOPlant
düZenlediler HePSinin yüreíinde !kkuyu eyleMinin
HeyaCan vard ve ilk SÇZleri @Bu ië Burada kalMaSn’
Oldu -art #uMarteSi Günü yürüyüë ve Panelden
daHa ÇnCe daHa Genië ve etkin Bir OrGaniZaSyOn
i»in tOPlant karar alnd
3ilifke BelediyeSi +ültür -erkeZi’nde yaPlan Bu
tOPlantya DOíu !kdeniZ ÇevreCileri Ortak 3ekreter
yaS ile 3O3 !kdeniZ 'uruPlar .ükleer +arët
PlatfOrMun ìStanBul teMSilCileri !rkadaë DerGiSi
!ía»kakan DerGiSi ve 9eëil 'aZete katld TOPlan
tda iki teMel eíiliM Oluëtu 3Onu» Olarak DOíu
!kdeniZ ÇevreCileri Ortak 3ekreteryaS ile 3O3
!kdeniZ BürOSu’nda OluëturulaCak Sekreteryann
BirBirleri ile iliëkilerinin SaílaMlaëtrlMaS Ortak
»alëMa PlatfOrMlarnn OluëturulMaS 3 ÇalëMa
ve GeliëMelerden diíer dernek kuruluë ve yayn Or
Ganlarnn BilGilendirilMeSi Bu kOnu ile ilGili Olarak
!ía»kakan derGiSinden yararlanlMaS UluSal ve
uluSlararaS Ortak »alëMa PlatfOrMlarnn HaZrlan
MaSnn yararl OlaCaí kararlar alndv
JRCrnaRiD #nCrHi 0aNoru
-ayS PaZar Günü DÇrtyOl’un PayaS
BeldeSinde Ger»ekleëtirilen D!Ç% tOPlantSnda
alnan Bir kararn nükleer karët SavaëMda ÇneMli
Bir yeri Olduíunu düëünüyOruM Bu tariHe kadar
Ge»en Günlerde yOíun Bir MüCadele SüreCi yaëan
Mët rneíin 6 %kiM 3’te !nkara .ükleer
+arët +OnGre %kiM 3’te !nkara 'Çnüllü
+uruluëlar +urultay Çevre Bakanlí’nn Çeë
Me 'Çnüllü +uruluëlar TOPlantS ìStanBul’daki
Çevre êuraS Dünya DOStlar Derneíi’nin kuru
luëu -art yerel Se»iMleri Bunlar SüreCin
kilOMetre taëlarn OluëturuyOrdu Zellikle .ükleer
+arët +OnGre 'Çnüllü +uruluëlar TOPlantS
!nayaSa -aHkeMeSi SalOnundan kOvuluëuMuZ
daHa SOnra 9unuS %Mre +ültür -erkeZi’nde devaM
ediëiMiZ 3iyaSÁ GündeM Se»iMler Se»iM yenilGi
leriMiZ laiklik karët Gü»lerin OlaíanüStü yükSeliëi
ve »ÇZüM arayëlarMZ Her Biri ayr ayr Birer yaZ
nn kOnuSu OlaBilirdi
D!Ç% tOPlantSnda Bunlar da kOnuëuldu
!nCak O tOPlantda alnan ÇneMli kararlardan Biri
D!Ç% tarafndan Bir !lternatif %nerJi 2aPOru HaZr
lanMaS kararyd !lternatif enerJi türleri dernekler
araSnda Paylaëld Her dernek kendi kOnuSunda
raPOrlar HaZrlad ZaMan ZaMan OluMSuZluklar
uMutSuZluklar yaëand 3Onra Bir Gün UMur 'ür
SOy arkadaëMZ derleMe GÇrevini üStlendi raPOr
lar GünCelleëtirdi ekSiklerini taMaMlad ve kitaB
yeniden yaZd
3Onu»ta yllar SOnra ’da hDikenSiZ 'ül
TeMiZ %nerJiv iSiMli kitaBMZ Ortaya »kt
NüIJCCr sanRraJ iBarC KaFICKCsinBC
ìZMir Çevre Hareketi !vukatlar’nn Türkiye’deki
»evre MüCadeleSine ÇneMli katklar OlMuëtur Pek
»Ok kOnuda HerkeSe Hukuk danëManlí yaPan GruP
!kkuyu’yla ilGili Hukuk SavaëMnda da ÇneMli rOller
Oynad D!Ç%’den !ntakya ìSkenderun ve TarSuS
dernekleri ile ìZMir Çevre Hareketi !vukatlar’nn
Ortak »aBalar SOnuCu 6 OCak tariHinde !da
na ìdare -aHkeMeSi’nde yürütMenin durdurulMaS
iSteMiyle dava a»ld -aHkeMe .iSan 6’da
nükleer Santral kurMa kararnn Beë 9llk +alkn
Ma Planlar’na dayal Olarak alndí Gerek»eSi ile
davay reddetti -ayS 6’da yine yürütMenin
durdurulMaS iSteMiyle yaPtíMZ teMyiZ BaëvuruSu
-ayS ’de reddedildi
Bu SüreCin -art 6’da !dana ìdare
-aHkeMeSi’nde yaPlan duruëMal OturuMu anM
SanMaya deíer .Oyan Zkan’n ZaManl uyarSyla
duruëMann tariHini ve katlMn ÇneMli Olduíunu
Genië Bir »evreye duyurduk Hafta i»i OlMaSna karën
katlM Beklenenden kalaBalkt Olduk»a kü»ük Olan
duruëMa SalOnu kOridOrlar Merdivenler nükleer
karëtlaryla dOluydu DuruëMa HakiMi BekleMediíi Bu
kalaBalk karëSnda Sakin OlMaya diSiPlini SaílaMaya
»alëyOrdu -aHkeMe SalOnunda GÇZyaëlarn tutaMa
yanlar SÇyleMek iStediklerini unutanlar Oldu BaëBa
kanlk adna duruëMaya katlan !dana 6ali 9ardMCS
h!Slnda nükleer Santrale Ben de karëyMv diye SÇZe
BaëlaynCa duruëMa HakiMi tarafndan uyarldÐ
K#. RoNJanRJar TC Crno@iJ RanIJar
D!Ç% yaPlanMaS BenZeri Olarak &etHiye’de yaPlan
Genië katlMl Bir tOPlant SOnraS Bat !kdeniZ
Çevre PlatfOrMu B!Ç%P Oluëtu DOíu ve Bat
!kdeniZ Çevre +OruMa PlatfOrMlar nükleer karët
MüCadele ekSenli Ortak tOPlantlar yaPMaya Baëlad
Bu tOPlantlarn ilki !kdeniZ Çevre PlatfOrMu
!+Ç%P tOPlantS Olarak -art 6’da
Ukrayna’dan ÇernOBil tanklarnn da katlMyla
!lanya’da yaPld DaHa SOnra !+Ç%P tOPlant
lar Olarak anlaCak Olan Bu tOPlantda Ukraynal
ÇernOBil tanklarnn GündeM dë Olarak tOPlantya
katlMalar üZerine Onlar dinleMek üZere ÇZel Bir
OturuM eklendi
O ÇZel OturuMda 6ladiMir USatenkO On yl ÇnCe
Olan faCiann HaSarlarnn H¶l¶ Sürdüíünü ve Bunla
rn ÇnlenMeSi Gerektiíini SÇyledi hÇernOBil faCiaS
HenüZ GeliëMe devreSinde Bu faCia »Ok ilerleyeCek
ve BiZler Bir ëey yaPaMyOruZv dedi BiyOlOG .atalya
PreBraJenSka iSe ëunlar SÇyledi hÇernOBil faCiaSn
dan SOnra -ayS ’de 6iyana’da ÇernOBil 2a
POru HaZrland Baëka Bir »alëMa yaPlMad +aZa
Halka Beë Gün SOnra duyuruldu 3adeCe Ukrayna’da
6 Bin inSan Çldü 6 Bin kiëi Sakat kaldv
'aZeteCi ,uBOv +OvalevSkaya’nn SÇyledikleri
ayrCa dikkate deíerdi :ira »alëtí GaZetede 6
-art 6’da Santralin yanlë inëa edildiíini ve Bir
faCiann kaPda OlaCaín yaZMët 3OnraSnda da
faCiayla ilGili iki kitaP yaynlaMë nükleer enerJiyle
ilGilenenler OkuSun diye +OvalevSkaya O Gün ëunlar
anlatt BiZe h.aHCivan’daki nükleer Santralin
Türkiye’ye Zarar »Ok faZla Olur ÇernOBil faCiaSnda
radyaSyOnlu Bulut dünyay iki keZ dOland Türkiye
Güney Bulutlar ile etkilendi ve Hi»Bir ÇnleM alMad
Hi»Bir »alëMa yaPMad Ukrayna’da MilyOn tOn
nükleer atk var Bu atklar da radyaSyOn yayMaya
devaM ediyOrv
O tOPlantnn erteSinde -art 6’da
3eMra 3OMerSan’n yÇnetiMinde »evre SOrunlary
la ilGili Bir fOruM Ger»ekleëtirildi !kdeniZ Çevre
PlatfOrMu’nun tanM ve »alëMa ilkeleri kOnulu
»alëMa Okundu ve BeniMSendi OrtaklaëlaCak
kOnularda GÇrüë Birliíine varld
GüJnarBaIi dBiICnn
!kkuyu .ükleer 3antrali BüyükeCeli BeldeSi yak
nnda yaPlyOr BüyükeCeli BeldeSi ì»el’in 'ülnar
il»eSine Baíl .e var ki nükleer SavaëM SüreCinde
!kkuyu’nun ad HeP 3ilifke’yle BeraBer anlyOrdu
%yleMler HeP 3ilifke’de Ger»ekleëtiriliyOrdu Bunun
SOnuCu Olarak da 'ülnar Halk nükleer SavaëMda
Bir türlü yer alMyOrdu HeM Bu yanlë alGlaMay
Ortadan kaldrMak HeM de 'ülnarllar nükleer Sant
ral kOnuSunda BilGilendirMek aMaCyla 'ülnar’da
Bir Panel düZenledik -art ’de 'ülnar
Belediye Baëkan -eHMet )ëk tarafndan yÇnetilen
Panelde kOnuëMaClar PrOf Dr ,eZiZ Onaran PrOf
Dr !li 'ÇkMen 3ilfke Belediye Baëkan 3adk
!vC ve !Slan %yCe’ydi ÇOk SOíuk Bir Günde ve »Ok
SOíuk Bir SalOnda kadar iZleyiCinin n'ülnar
Çl»ülerinde Olduk»a iyi Bir katlMn katldí Panel
'ülnar’n tariHinde Ger»ekleëtirilen ilk Panel Oldu
Panelin SOruyant BÇlüMünde iZleyiCilerden yaël
Bir aMCa nükleer Santral Güle BenZeterek hBu
Gülün dikeni BiZe BataCak kOkuSunu Baëkalar
kOklayaCakSa Ben Bu Gülü iSteMiyOruMÐv dedi
!lkëlarla BeniMSenen Bu SÇZlerden eSinlenerek
daHa SOnra BaSlan teMiZ enerJi kitaBMZa hDiken
SiZ 'ül TeMiZ %nerJiv adn verdik Bu etkinlikten
'ülnarllar ne kadar etkilendiler BileMiyOruM !Ma
O tOPlantdan SOnra !kkuyu’dan hì»el’in 'ülnar il»e
Sine Baíl BüyükeCeli BeldeSiv diye SÇZ edilir Oldu
Türkiye ¢evre Platformu’nun kuruluê amac
êuydu Küresel, ülkesel, bölgesel ve yerel
çevre sorunlarna karê, ekolojik dengenin
korunmas temelinde tarihî, kültürel
ve doìal çevre bilincini ve duyarllìn
geliêtirmek, etkin klmak, yaygnlaêtrmaya
yönelik çalêmalar yapmak, bu sorunlara
karê çevreden yana taraf olmak, kamuoyu
oluêturmak, çözüm önerileri üretmek ve
yaêama geçirmek
2CKiX #nCrHi SCKNoXyuKu
.ükleer Santrallar iSteMiyOrduk terMik Santrallere
de karëydk Peki enerJi GerekSiniMi naSl Saílana
Cakt 3klkla karëlaëtíMZ Bu SOruya BiliMSel Bir
yant OluëturMak aMaCyla 6 +aSM ’de
HeinriCH BÇll 6akf Türkiye teMSilCiliíinin deSteíi ve
Ç%T+O Baëkan DO» Dr &iGen DOran’n katkS ile
!dana’da Bir TeMiZ %nerJi 3eMPOZyuMu düZenledik
3eMPOZyuMa kOnuëMaC Olarak katlan %Ge
²niverSiteSi -üHendiSlik &akülteSi Dekan PrOf Dr
-etin ÇOlak h'üneë %nerJiSi TeknOlOJileri %lektrik
UyGulaMalarv 9editePe ²niverSiteSi -üHendiSlik
&akülteSi Dekan PrOf Dr %ralP Zil h'üneë %nerJi
Si TeknOlOJileri )Sl UyGulaMalarv +OCaeli ²niver
SiteSi íretiM ²yeSi Dr Tanay 3dk Uyar h2üZGar
'ü» 3antralleri TeknOlOJileri ve %nerJi 3ektÇründe
+arar 6erMede BilGinin 9ÇnetiMiv -aden Tetkik
!raMa 'enel -üdürlüíü’nden Dr !li ÇOlak h*eOter
Mal %nerJi POtanSiyeli ve TeknOlOJileriv kOnularnda
BilGi verdiler 3eMPOZyuM enerJi yatrMlarndaki
yanlëlklar »arPC Bir ëekilde Ortaya kOyarken te
MiZ Se»eneklerin kullanlaBilir BOyutta GeliëtirilMië
ve tiCarÁ kullanMa SunulMuë Olduíunu tartëMaSZ
Bir ëekilde GÇZler Çnüne Serdi
naKur
.ükleer SavaëMn !kkuyu’nun BatSna taënMa
3
S D!Ç%’nin HeP GündeMinde OlMuëtu Hatay ve
!ntalya’nn !kkuyu’ya eëit uZaklkta OlMaSna
nükleer Santralin yaPlMaS Halinde turiZM PO
tanSiyelini OluMSuZ etkileyeCek OlMaSna karën
Batda Beklenen duyarlk Bir türlü SaílanaMyOrdu
'reenPeaCe’in DOíu ve Bat !kdeniZ ÇevreCilerinin
Ger»ekleëtirdiíi »Ok Sayda etkinliíe karën !ntalya
ve !lanya’dan iStenen düZeyde SeS »kMyOrdu
'aZiPaëa !ntalya’nn en dOíuSundaki !naMur iSe
ì»el’in en BatSndaki il»elerdi Bu iki il»enin de
ekOnOMileri tarMa dayalyd ve kurulMaS Halinde
nükleer Santraldan »Ok faZla Zarar GÇreCeklerdi Bu
nedenle iki il»ede de etkinlik yaPMay HeP düëünü
yOrduk ’da Genel ve yerel Se»iMlerin yaPla
Caí neredeySe Bir yl ÇnCeSinden Belli OlMuëtu
-evCut SiyaSÁ Partilerin ülkeyi düZe »karaCak Bir
POlitika iZleMeMeleri nedeniyle HerkeS arayë i»in
deydi Bunun yarattí Bir POlitik POtanSiyel vard
Bu POtanSiyelin etkiSiyle !naMur’da Bir .ükleer
+arët PlatfOrM OluëMuëtu PlatfOrMda SOl SiyaSÁ
Partiler BaZ dernek ve Sendikalar vard PlatfOrM
la iliëki kurarak !naMur’da Bir D!Ç% tOPlantS
düZenledik Bu arada kendi OlanaklarMZla Bir de
Panel düZenleyerek Halk BilGilendirMeyi PlanlaMë
tk Bir Hafta SOnra yine ayn PlatfOrMun »aírlS
Olarak PrOfDr ìnCi 'ÇkMen PrOf Dr TOlGa 9arMan
ve -elda +eSkin’in kOnuëMaC Olduíu Bir Panel
daHa yaPlaCakt ìki Panelin Birer Hafta ara ile daHa
etkileyiCi OlaCaín da düëünMüëtük TeMMuZ
’de yaPlan Panelde kOnuëMaClarMZ Tülay
3evGi #an 3eneM Zel ve -iëel !tik’ti Ç%T+O
Baëkan &iGen DOran arkadaëMZn yÇnettiíi Panel
Bir »ay BaH»eSinde ve a»k Havada Ger»ekleëtirildi
GaXiNaÎa
!+Ç%P !lanya Çevre 'Çnüllülerinden !yëe
3eliMOílu’nun katklaryla 3 -ayS ’da
'aZiPaëa’da Bir D!Ç% tOPlantS OrGaniZe ettik
!nCak nükleer Santral 'aZiPaëallar Pek de ilGilen
dirMiyOrdu Bu nedenle daHa »Ok ilGi »ekeCeíini
düëündüíüMüZ ÇarPk +entleëMe ve .ükleer 3ant
rallarn Çevreye %tkileri kOnulu Bir Panel Ger»ekleë
tirildi BürOkratlarn SiyaSÁlerin ÇírenCilerin ve 3T+
teMSilCilerinin de iZlediíi Panelde ’ün üZerinde
iZleyiCi vard 3anyOruM 'aZiPaëa’da nükleer Sant
ral ilk defa kOnuëuluyOrduÐ
Ç%T+O Baëkan &iGen DOran’n yÇnettiíi Panel
de DOran’n »evre SOrunlar ve nükleer Santraller
Hakkndaki Genel BilGilendirMeSinden SOnra !ntal
ya -iMarlar OdaS’ndan -iMar ìlknur +ara hÇar
Pk +entleëMe ve ÇevreSel %tkileriv TarSuS Çevre
+OruMa +ültür ve 3anat -erkeZi Ç%+3!- eSki
Baëkan !v Tülay 3evGi #an h.ükleer 3antraller
Çevreye Olan OluMSuZ %tkileri ve +aZa 3OnraSnda
!lnaMayaCak nleMlerv kOnularnda kOnuëtular
2ürIiyC CTrC .JaRDorKu
D!Ç% yaPlanMaS Baëka BÇlGelerdeki »evre duyarl
GruPlar i»in iyi Bir Çrnek OluëturMuë ve BenZer
»alëMalar Baëka BÇlGelerde de yaëaMa Ge»irilMië
ti DaHa SOnra BenZer aMa»l Bu PlatfOrMlarn Bir
»at altnda tOPlanMaS düëünCeSi ilkeSel Olarak
BeniMSendi ve 3 TeMMuZ ’te !nkara’da
yaPlan Bir tOPlant ile Türkiye Çevre PlatfOrMu
T²2Ç%P kuruldu +uruCu BÇlGeSel PlatfOrMlar
ëunlard Bat +aradeniZ Çevre PlatfOrMu B!+
Ç%P DOíu !kdeniZ Çevre PlatfOrMu D!Ç%
DOíu +aradeniZ Çevre PlatfOrMu DO+Ç%P ì»
!nadOlu Çevre PlatfOrMu ìÇ!Ç%P -arMara Çev
re PlatfOrMu -!2Ç%P
Türkiye Çevre PlatfOrMu’nun kuruluë aMaC
ëuydu +üreSel ülkeSel BÇlGeSel ve yerel »evre
SOrunlarna karë ekOlOJik denGenin kOrunMaS
teMelinde tariHÁ kültürel ve dOíal »evre BilinCini
ve duyarllín GeliëtirMek etkin klMak yayGn
laëtrMaya yÇnelik »alëMalar yaPMak Bu SOrun
lara karë Ortaklaëa ve »evreden yana taraf OlMak
kaMuOyu OluëturMak »ÇZüM Çnerileri üretMek ve
yaëaMa Ge»irMek
BuGün ülkenin HeMen Her kÇëeSinde HüküMet
POlitikalar kaynakl »evre SOrunlaryla MüCadele ve
ÇrGütlenMe »alëMalar Her ëeye karën SürMektedir
!nCak ne yaZk ki kirli teknOlOJi tranSferi ve »evre
ykM OlanCa HZyla SürMektedir
$IPNOT
HttPMOdernWiSHWOrdPreSSCOM6BirekOlOJi
HareketiOlarakyeSillerHareketiturkiyedeyeSillerPartiSi
¢%$RAPORLAR¼EVRESELETKIYIDEêERLENDIREBILIRMI
T
ürkiye’de ÇevreSel %tki DeíerlendirMe
Ç%D SüreCi dendiíinde MevZuat
a»Sndan aklMZa ilk Olarak Ç%D
9ÇnetMeliíi ve Çevre +anunu Gelir Zira
Ç%D raPOru HukukÁ dayanaín ÇnCe Çevre
+anunu’ndan daHa SOnra da Bu kanuna uyGun
Olarak »karlMë Ç%D yÇnetMeliíinden alr
Çevre +anunu 3 ylnda yürürlüíe GirMiëtir
Çevre +anunu’nun MaddeSi Ger»ekleëtirMeyi
Planladklar faaliyetler SOnuCu »evre SOrunlarna
yOl a»aBileCek kuruM kuruluë ve iëletMelerin
Ç%D raPOru alMaSn ëart kOëMuë ve Bu SüreCin
Bakanlk tarafndan »kartlaCak Bir yÇnetMelikle
düZenleneCeíini ifade etMiëtir
Ç%D 9ÇnetMeliíi Olarak anlan Bu yÇnetMeliíin
yürürlüíe GirMeSi iSe MaaleSef 3 yln
BulMuëtur ìlk yÇnetMelikten Bu ZaMana kadar
Ge»en Süre i»inde Ç%D yÇnetMeliíinde ’de
Bir keZ ’de iki keZ ve ’da
Birer keZ ve ’de iki keZ OlMak üZere tOPlaM
SekiZ defa deíiëikliíe GidilMië yÇnetMelik ü» keZ
taMaMyla yürürlükten kaldrlMëtr
9ÇnetMelikte yaPlan Bütün deíiëiklikleri
inCelediíiMiZde 3 tariHli ilk yÇnetMeliíin en
iyi yÇnetMelik Olduíunu SÇyleyeBiliriZ :ira daHa
SOnra yaPlan ve yatrM ve enerJi SektÇrünün
BaSklaryla Ortaya »ktín düëündüíüMüZ
deíiëiklikler Her Ge»en yl BiraZ daHa »evre kOruMaS
aMaCndan uZaklaëMë Her yaPlan deíiëiklik BiraZ
daHa yatrMClarn Çnünü a»Maya MeyletMiëtir
ylndan SOnra yaPlan deíiëikliklerle Ç%D
yÇnetMeliíinin Çevre +anunu’nda yer alan aMa»tan
Giderek uZaklaëtí a»k»a GÇrülMektedir
3iyaSÁ iktidarlarn Ç%D SüreCini yatrMCnn
Çnünde Bir henGelv OlMaktan »karan POlitikalarnn
SOnu»lar Ç%D 'enel -üdürlüíü Ç%D iStatiStikleri
ile de a»k»a GÇrülMektedir
Ç%D ìZin ve DenetiM 'enel -üdürlüíü
tarafndan tutulan 3 yllar araSndaki Ç%D
kararlar iStatiStiklerine GÇre yllk dÇneM i»inde
verilen 33 Bin Ç%D kararndan SadeCe OtuZ
ikiSi hÇ%D OluMSuZv Olarak verilMiëtir hÇ%D Gerekli
deíildirv karar SayS iSe 3 Bin ’tir !ëaídaki
taBlO Ç%D 'enel -üdürlüíü WeB SiteSinden
alnMëtr
Bu Gralk yOruMa Gerek BrakMyOr !nCak
kSaCa ëunu SÇyleyeBiliriZ dÇrt Bir yan dOíal Sit
alan kOruMa HavZaS OrMan tariHÁ Sit alan Olan
ülkeMiZde Çevre ve êeHirCilik Bakanlí’na Baíl
BiriMler BinlerCe Hatta yüZBinlerCe PrOJe i»inden
MaaleSef SadeCe OtuZ ikiSinin dOíaya ve »evreye
Zarar vereBileCeíini ÇnGÇrMüëtür Bu arada Ç%D
OluMSuZ raPOru verilen Bu OtuZ iki PrOJenin iPtal
Olduíu GiBi Bir yanlë anlaMaya yOl a»MayalM Bu
PrOJeler MuHtelif ëekillerde deíiëtirilerek Bir kSM
PrOJeler Par»alara BÇlünerek yeniden Baëvuruda
BulunulMuë ÇneMli Bir kSM da Ç%D OluMlu veya
Ç%D Gerekli deíil kararlar ile uyGulanMaktadr
Bu »er»evede tariHli Ç%D yÇnetMeliíinin
de Barndrdí Ge»iCi 3 Maddeden Mutlaka SÇZ
etMeMiZ Gerek Baëlí h+aPSaM dë PrOJelerv Olan
Bu Madde ëÇyle
h'%Çì#ì -!DD% 3 n 3 tariHli ve
Sayl 2eSMÁ 'aZete’de yayMlanan ÇevreSel
%tki DeíerlendirMeSi yÇnetMeliíinden ÇnCe
uyGulaMa PrOJeleri OnaylanMë veya »evre MevZuat
ve ilGili diíer MevZuat uyarnCa yetkili MerCilerden
iZin ruHSat veya Onay ya da kaMulaëtrMa karar
alnMë veya yatrM PrOGraMna alnMë veya
MevZi iMar Planlar OnaylanMë PrOJelere veya Bu
tariHten ÇnCe üretiM veveya iëletMeye Baëladí
BelGelenen PrOJelere Çevre +anunu ve ilGili
diíer yÇnetMeliklerde alnMaS Gereken iZinler
Sakl kalMak kaydyla Bu yÇnetMelik HüküMleri
uyGulanMaZv
Bu Madde neden ÇneMlidir Çünkü ëu anda
Halen »evre a»Sndan en ÇneMli Zararlar Barndran
Büyük »aPl yatrMlar )lSu BaraJ 'eBZeìZMir
OtOyOl PrOJeSi ve BenZeri Pek »Ok Büyük PrOJe 3
tariHinden ÇnCe yatrM PrOGraMna alnMë Olduíu
Gerek»eSiyle »evreSel etkileri analiZ edilMeden
HeSaPlanMadan ve ÇZetle devlet tarafndan »evre
uMurSanMadan uyGulaMaya kOnMuëtur
#D sürCAinin iÎJCyiÎi
hÇ%D SüreCi naSl iëlerv SOruSuna Bu BilGiler
ëínda CevaP verMek GerekirSe nCelikle Ç%D
yÇnetMeliíinin ekinde Bulunan BirtakM liStelerden
SÇZ etMek Gerekir Bu liStelere BiZ Hukuk»ular
'ONCA9LMAZ
5 -alatya doìumlu
ëzmir Eylül Üniversitesi
Hukuk Fakültesi’nde hukuk
eìitimi ald ëstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü’nde yüksek lisans
yapyor ¢evre ve Ekoloji
Hareketi Avukatlar (¢EHA6)
üyesi, $enge Ekolojik Yaêam
$erneìi kurucularndan ¢evre
hukuku ve ekoloji dênda,
alternatif eìitim, kadnn
güçlendirilmesi, temel haklar
ve özgürlükler alanlarnda
çalêyor, eìitimcilik ve proje
koordinatörlüìü yapyor
kSaCa %k ve %k diyOruZ %k liSteSinde Bulunan
yatrMlar Ç%D raPOruna %k liSteSindekiler iSe
Se»Me ve eleMe kriterlerine ve PrOJe TantM
DOSyaS’na t¶Bidir PrOJe TantM DOSyaS ile yaPlan
Baëvurular SOnuCu O PrOJeye hÇ%D Gereklidirv veya
hÇ%D Gerekli deíildirv karar verilir +i Bu Baëvurular
Çevre ve êeHirCilik Bakanlí’nn Bir yetki devri ile
PrOJenin Ger»ekleëeCeíi ilin valiliíine BraklMëtr
Ankara merkezli bir ¢E$ lrmasnn Akkuyu
nükleer santrali için hSera gaz, asit yaìmuru
etkisi sfrv diyerek nükleer santrali çevreci
ilan edip diìer tip enerji santrallerine htukakav yakêtrmasnda bulunmas herkesin
hafzasndadr Buradan da, anlan lrmann
hangi tür enerji yatrm ve hangi tip santral
için ¢E$ raporu hazrlama iêini almêsa o
enerji yatrmn çevreci ilan ettiìi sonucu
aêik·r bir êekilde ortaya çkmaktadr
%íer PrOJe Hakknda hÇ%D Gereklidirv karar alnrSa
Bu keZ Ç%D raPOru HaZrlanarak Baëvuru yine Ç%D
'enel -üdürlüíü’ne yaPlr Ç%D raPOru ile yaPlan
Baëvurularda iSe Bakanlk BiriMleri Ç%D OluMlu
veya Ç%D OluMSuZ karar verMektedir Bu Süre» ëÇyle
ilerler %k liSteSine t¶Bi PrOJelerde Ç%D Baëvuru
dOSyaSyla Baëvuru yaPlr Bakanlk ü» iëGünü i»inde
Baëvuru dOSyaSn Oluëturarak Bir kOMiSyOn Oluëturur
ve Ç%D SüreCinin Baëladín Halka duyurur Halkn
katlM tOPlantS i»in Gün Belirlenir ve Bu tOPlant
tariHinden en Ge» On Gün ÇnCeSi OlaCak ëekilde
Biri yerel Biri de ülke Genelinde GaZete ilanyla
uyGun ëekillerde Halka duyurulur !Slnda MevZuat
hHalkn katlM tOPlantSnda Halka PrOJeyle ilGili
BilGi verilirv deMektedir !Ma aSlnda uyGulaMada
PrOJe HenüZ yeni ve Baëvuru aëaMaSnda Olduíu i»in
Halkn katlM tOPlantSna katlan ilGili kiëiler daHi
PrOJe Hakknda Hi»Bir BilGiye SaHiP OlMadklarndan
BilGi verMe denen Süre» Halktan BilGi alMa SüreCine
dÇnüëür Halkn itiraZlar dinlenir Bu itiraZlar nOt
alnr ve ileride Bu itiraZlar GiderMeye yÇnelik
raPOrlar OluëturMak üZere kayda Ge»irilir Bu nedenle
uyGulaMada aSlnda »Ok kritik Bir ÇneMe SaHiP
OlMaS Gereken Halkn BilGilendirilMeSi tOPlantS
Bir fOrMalite Olarak yerine GetirilMekte adeta yaSak
SavulMaktadr Bu tOPlantnn ardndan yedi Gün
i»inde ÇZel fOrMat ve kaPSaM BelirleMe tOPlantS
yaPlr Bu tOPlantda PrOJenin duruMu deíerlendirilir
TOPlantya katlan Bütün kuruluëlarn GÇrüëleri alnr
tutanak tutulur &irMaya SÇZ kOnuSu faaliyetiyle
ilGili HanGi HuSuSlara dikkat etMeSi Gerektiíine dair
Bir hkaPSaMv verilir ve Bu kaPSaMa GÇre Bir Ç%D
raPOru HaZrlaMaS Beklenir Ç%D raPOru Bakanlía
Sunulduktan SOnra Halkn GÇrüë ve Çnerilerine a»lr
%íer itiraZlar OlurSa ve Ciddiye alnrSa Bu itiraZlar
da Ç%D raPOruna eklendikten SOnra hÇ%D OluMluv
veya hÇ%D OluMSuZv karar verilir ki Gralkten de
anlaëlaCaí üZere hÇ%D OluMSuZv karar verilMeSi
Pek de yükSek Bir OlaSlk deíildir hÇ%D OluMluv
kararndan SOnra yatrMC ëirketin yedi yl i»inde
yatrMa BaëlaMaS Gerekir
6
#D sürCAi @ir DorKaJiRC KiBir
9ukarda BaHSettiíiMiZ GiBi Ç%D SüreCine MevZuat
a»Sndan eleëtirileriMiZ OlMakla Birlikte eSaS SOrun
uyGulaMaya dairdir -eSela yukarda BaHSettiíiMiZ
GiBi Halkn BilGilendirilMeSi tOPlantS taMaMen
iëlevini yitirMië ve Bir fOrMaliteye dÇnüëMüëtür
'ünüMüZde HidrOelektrik Santral veya terMik Santral
PrOJelerinde Halkn BilGilendirilMeSi tOPlantlarnn
artk yerel Halk tarafndan PrOteStO edilerek
yaPtrlMak iStenMeMeSinin nedeni Budur Halk
deMOkratik Bir Hakkn kullanMakta ve yaSalar ile
ÇnGÇrülen Bir Hakkn fOrMaliteye dÇnüëtürülMeSine
karë Onaynn OlMadín Ortaya kOyMaktadr
&OrMaliteye dÇnüëMüë ikinCi Bir Süre» iSe Ç%D
raPOrunun HaZrlanëdr Ç%D raPOru Güvenilirliíi
ve tarafSZlí kendinden Menkul BirtakM ÇZel
ëirketler tarafndan HaZrlanMaktadr TaBii ki Bu
ëirketler yatrMC ëirket ile Müëteri iliëkiSi i»inde ve
ekOnOMik Olarak da Onlara Baíl duruMdadr Hayatn
Olaían akë i»inde üCretini kendiSinden aldínZ
yatrMC ëirket Olan MüëteriniZin aleyHine Bir raPOr
HaZrlaManZ MüMkün Müdür
Diíer Bir fOrMalite iSe Bakanlín kendilerine
Sunulan ve hOlaíanüStü »evreCiv Ç%D raPOrlarnn
lafZn teMel alarak PrOJenin yaPlaCaí alana
daHi GitMeden k¶ít üZerinde hÇ%D OluMluv karar
verMeSidir Bu da Bakanlín deíerlendirMelerinin
dOíruluíuna ve BiliMSelliíine dair ëüPHeleri Ciddi Bir
ëekilde artrMaktadr
Ç%D OluMlu karar verilMeden PrOJenin
yaPlaCaí alana GidilMië OlSa Bile PrOJenin uyGulaMa
SafHaSnda Bakanlk yetkililerinin HerHanGi Bir
inCeleMe i»in PrOJe alanna GitMiyOr Oluëu Baëka
Bir fOrMalite GÇrüntüSü daHa Ortaya »karMaktadr
yle ki Ç%D raPOrundaki taaHHütler teMinatlar ve
Garantiler Hayata Ge»MeZken Bunun HerHanGi Bir
yaPtrMnn ve enGelinin OlMaMaS yatrMClarn
PrOJe alannda adeta at kOëturMaSna neden
OlMaktadr +aradeniZ BÇlGeSinde Ger»ekleëtirilen
hÇ%D OluMluv karar verilen Bir H%3 PrOJeSinde
DarCaÇaMBaë inëaat alan »ÇkMüë a»lan tünel
PatlaMë OlMaSna raíMen Çevre ve êeHirCilik
Bakanlí’nn Bu GeliëMeden BiHaBer Oluëu ve hÇ%D
OluMluv kararn yeniden deíerlendirMeye daHi
alMayë Manidar Bir Çrnektir
#D raNoru FaXrJayan ÕrKaJar
Ç%D Baëvuru dOSyaS Ç%D raPOru ve PrOJe tantM
dOSyaS HaZrlaMak aMaCyla faaliyet GÇSteren
kuruluëlara iliëkin yaSal uSËl ve eSaSlar tariHli ve 63 Sayl 2eSMÁ 'aZete’de yayMlanan
Ç%D 9ÇnetMeliíi’nin ve 6 Maddelerine
dayanarak Çevre ve OrMan Bakanlí tarafndan
HaZrlanan tariH ve 36 Sayl 2eSMÁ
'aZete’de yayMlanMë h9eterlik BelGeSi TeBliíiv ile
düZenlenMiëtir
Bu teBlií inCelendiíinde GÇrüleCektir ki Bu
kadar ÇneMli Bir raPOr HaZrlayan kuruluëlar Ciddi
anlaMda Bir denetiMe t¶Bi OlMadklar GiBi CaydrC
nitelikte HerHanGi Bir yaPtrMla da karë karëya
BulunMaMaktadr TeBlií inCelendiíinde SadeCe
Ç%D Baëvuru DOSyaS veya Ç%D 2aPOrlarnda veya
PrOJe TantM DOSyaSnda iMZa uyuëMaZlí OlMaS
duruMunda Ç%D lrMalar Hakknda ilGili MakaMlara
Su» duyuruSunda BulunulMaS ÇnGÇrülMüëtür
9ine ayn teBliíin CeZa taBlOSu inCelendiíinde
SaHte evrak düZenlenMeSi Halinde Bile Bir viZe SüreSi
i»eriSinde anCak altMë CeZa Puanna ulaëlMaS
Halinde kuruluëun yeterlik BelGeSi kOMiSyOn
tarafndan iPtal edilMektedir Bu iHtiMalde Bile
yeterlik BelGeSi iPtal edilen kuruluëlarn iPtal
tariHinden Bir yl SOnra yeniden BelGe alMak i»in
MüraCaat edeBilMe Hakkna SaHiP Olduíu HükMü
kOnMuëtur
9ukarda da BelirttiíiMiZ GiBi Ç%D lrMalarnn
HiZMetlerine karëlk Gelen üCretin yatrMC tarafndan
ÇdenMeSi Ç%D lrMalarnn verdikleri raPOrlarda
tarafSZ davranaMaMalarna yOl a»Maktadr
Ç%D lrMalarnda GÇrev alan BaZ Bilirkiëilerin
akadeMik »alëMalarnda daHa farkl düëünCeler
Ortaya kOyarken Ç%D raPOru HaZrlarken ayn GÇrüëleri
SavunMaMalar BiliMSel ÇZGürlüíün ZedelenMeSine
yOl a»Makta Ç%D lrMalarnn tarafSZlína Zarar
verMektedir
Ç%D raPOrlarnn uyGulaMada MaaleSef
»Oíunlukla yatrMn uyGulanaCaí SaHaya
GidilMeden BaZ Makale ve BiliMSel yaynlardan
daHa ÇnCe HaZrlanMë Ç%D raPOrlarndan alntlarla
keSkOPyalayaPëtr yÇnteMiyle HaZrlandín
GÇrMekteyiZ
Zellikle yakn Bir ZaManda HaZrlanan ve
!kkuyu nükleer Santrali i»in HaZrlanMaS HaSeBiyle
dikkat »eken Bir Ç%D dOSyaSyla GündeMe Gelen
!nkara MerkeZli Bir Ç%D lrMaS daHa ÇnCe Bir
terMik Santral PrOJeSi i»in HaZrladí raPOrda
terMik Santralin ne kadar »evreCi Olduíundan
BaHSederken nükleer Santral i»in h»evre düëManv
GiBi Bir Sfat kullanrken !kkuyu nükleer Santrali
i»in HaZrladí raPOrda h3era GaZ aSit yaíMuru
etkiSi Sfrv diyerek nükleer Santrali »evreCi ilan
ediP diíer tiP enerJi Santrallerine htukakav
yakëtrMaSnda BulunMaS HerkeSin HafZaSndadr
Buradan da anlan Ç%D lrMaSnn aSlnda HanGi
tür enerJi yatrM ve HanGi tiP Santral i»in Ç%D
raPOru HaZrlaMa iëini alMëSa O enerJi yatrMn
»evreCi ilan ettiíi SOnuCu aëik¶r Bir ëekilde Ortaya
»kMaktadr Bu ëekilde HaZrlanan Ç%D raPOrlarnn
BiliMSelliíinden BaHSetMek ne kadar MüMkün
takdiri OkuyuCulara BrakyOruM
Derin devletin izini sürmek
(%3LER"ÍYÍKFELAKETBÍYÍKKÈTÍLÍK
4
3Çyleëi
SCKaFaR SCTiK
¦XEür Gür@üX
O
rMan ve 3u ìëleri Bakan 6eySel %rOílu
Türkiye’de Bin adet HidrOelektrik
Santral H%3 PrOJeSi Olduíunu ve Bunlarn
HaliHaZrda SadeCe 3’Sinin faaliyete
Ge»tiíini SÇylüyOr Baëvurularn SadeCe
dÇrtte Birinin taMaMlanMaS Bile Türkiye’deki
»evreCileri ayaía kaldrMaya yetti !yaía kaldrMaya
yetti diyOruZ »ünkü SOn Birka» yldr Türkiye’de en
»Ok tartëlan kOnulardan Biri H%3’ler H%3’lere
karë eyleMler yaPlyOr Güvenlik kuvvetleriyle karë
karëya GeliniyOr ve PrOJelerin iPtali i»in yüZlerCe
dava a»lyOr H%3’lere karë MüCadele etMek ZOrlu
Bir Süre» Bu Süre»ten GaliP »kanlar da yOk deíil
PerSPeCtiveS Okurlar i»in !rtvin’in êavëat ìl»eSi
-eydanCk BeldeSi’nde kurulMak iStenen H%3’lere
karë MüCadele eden ve Santral PrOJelerini iPtal
ettirMeyi Baëaran yÇre Halkyla kOnuëtuk +arë
»kë nedenlerini naSl MüCadele ettiklerini SOrduk
Türkiye’deki »evre Hareketinin ÇneMli Bir Par»aS
Haline Gelen H%3 karët MüCadeleyi Onlardan
dinledik
¦nAC @iXC @CJBCniXi @iraX anJaRr KsnX
rRTinin
nCrCsinBC
Dursun SCTiK: êavëat -eydanCk BeldeSi PaPart
6adiSi +ar»al daílarnn devaMnda 2iZe’de +a»kar
daílar var !rtvin’de de +ar»al daílar
&#S IuruJKaI isRCnCn BCrCnin aB nCBir
Dursun: PaPart 'Çknar DereSi Bu Bir taraftan
'ürCiStan’a kadar ulaëyOr 6adinin BaëlanG» yeri
'ürCiStan Snr
4aBi BCTaK CBiyor yani
Dursun: 6adi devaM ediyOr aMa BiZe Gelen Sular ayr
9ukardaki daílardan Bir kSM BiZe GeliyOr iëte
.CIi @u BCrC siXin oRurBuËunuX +CyBanAI
+aFaJJCsinC nC IaBar uXaIRa
Dursun: +Çyün OrtaSndan Ge»iyOr +ar»al daílarnda
PaPart 6adiSi’nden yaylalardan dOían Bu Sular
'Çknar dereSi ad altnda akarak !rtvin’de Su
kavuëuMu dedikleri yerde ÇOruH’la BirleëiyOr êiMdi
PaPart vadiSinden Gelen Bu Su SekiZ kÇyün OrtaSndan
akyOr ÇOruH’un Bu 'Çknar dereSinin Saínda SOlunda
kÇyler var -eydanCk BeldeSi -Srl TaëkÇPrü
-eydanCk Balkl MaHallelerinden OluëuyOr Bu
MaHallelerin OrtaSndan 'Çknar dereSi akyOr SekiZ
H%3 de Bu derenin üZerinde kurulMak iSteniyOr
&#S BC @u BCrCnin üXCrinBC IuruJKaI isRCniyor
&CNsini ayn ÕrKa K yaNyor
SCrTCR #Iin: Hayr %B!2! ëirketi dÇrt taneSini
yaPyOr Bürleri Birer tane
7a@anA @ir ÎirICR Ki
SCrTCR: %B!2! %lektrik ²retiM !ê !Sl SaHiBi
*aPOn !Ma taëerOn ëirket 2iZe’de
Dursun: êiMdi Süre» ëÇyle iëliyOr Çevre ve OrMan
Bakanlí Devlet 3u ìëleri PrOJeleri HaZrlyOr BaZen
%lektrik ìëleri %tüd ìdareSi de HaZrlyOr PrOJeyi
PrOJeler Devlet 3u ìëleri tarafndan internetten ilan
ediliyOr &irMalar taliP OluyOr Bir de lrMalar PrOJe
HaZrlayP Devlet 3u ìëlerine BaëvuraBiliyOrlar Bu
Baëvuru üZerine iHaleye »klyOr ìHaleye »karlMaS
da Çyle BirdenBire OlMuyOr taBii Ç%D raPOrunun da
HaZrlanMaS GerekiyOr Halkn katlM tOPlantlarnn
yaPlMaS GerekiyOr
uraBa &#S yaNJaAaËn nC XaKan
nasJ BuyBunuX
SCrTCR: ’de DÇrt kÇyün MerkeZinde Bir kaHve
var inSanlar Genelde Orada tOPlanr Ben Bir Gün O
kaHvede arkadaëlarla Otururken kaHveye iki yaBanC
Geldi -erHaBalaëtk BiriSi MüHendiS !rHaviliyiM
dedi !rHavi !rtvin’in Bir il»eSidir Ben de !rHavi’de
ÇíretMenlik yaPMëtM !rHavi’yi iyi tanyOruM
»alëtíM kÇyü SOrduM Ben O kÇylüyüM dedi O
kÇyden BeniM HatrladíM iSiMleri SOrduM BiraZ
BOCalad 9alan SÇylediíini SOnradan anladM
rFaTiJi BCËiJ KiyKiÎ yani
SCrTCR: !rHaviliyMië aMa BeniM »alëtíM kÇyden
deíilMië BiZe Buraya Bir ëelale araMaya Geldik
dedi BiZe Bir ëelale laZM dOíal ëelale dediler .e
yaPaCakSnZ diye SOrduk %lektrik üreteCeíiZ dediler
Bir de rüZGardan elektrik üreteCeklerini SÇylediler Bu
kOnuëMayla Süre» BaëlaMë Oldu
Dursun: nCe Suyun üZerine deBi Çl»er aletler
kOydular Bundan kuëkulandk aMa kiMSeden BilGi
alaMadk
SCrTCR: Bu Ortaya »knCaya kadar O Sular eliMiZden
HerHanGi Bir kiMSe alr diye aklMZdan Ge»MeZdi
+iMSe BÇyle Bir iHtiMali düëünMüyOrdu 3u devaMl
akyOr i»inde Balklar yaëyOr inSanlar yüZüyOr
Her ëey Gayet GüZel DaHa SOnra PrOJeler yavaë
yavaë Meydana »kMaya Baëlad .iyetleri H%3’ler
yaPMakMë aMa BiZ Burada H%3 yaPaCaíZ Sular
kanala alaCaíZ Bu derelerdeki Sular Bir daHa BÇyle
akMayaCak ya aZ akaCak ya Hi» akMayaCak GiBi Bir
ëey SÇyleMediler êelaleden düëen Suyun enerJiSinden
faydalanarak elektrik üreteCeíiZ dediler Birka» ay
SOnra yine Geldiler H%3’ler yaPaCaíZ Bunlar yllína BiZ devletten kiraladk dediler 3OnBaHardan
SOnra inSanlar Büyük kentlere Gittikleri i»in Buralarda
aZ inSan kalr Halkn katlM tOPlantSn O ZaMan
yaPMëlar ve Bunlar a»klaMëlar
Dursun: Halkn katlM tOPlantS .iSan ’de
yaPlyOr TOPlantda niyetlerini a»klyOrlar 6
HaZiran tariHinde BiZiM HaBeriMiZ OluyOr
+uFRarn Fiç Fa@Cri oJKaKÎ K
suya BC@i ÀJçCr ÕJan
IonBuËunBa
KuFRara ECJiN sÀyJCKCKiÎJCr Ki
Dursun: Belde Olduíu i»in MaHalle MuHtarlar var
Onlar Belde Baëkan ile iliëki kuruyOrlar nCe Belde
Baëkann ikna ediyOrlar
SCrTCR: DeBi Çl»er kOnuldu ve yllarCa Orada durdu
3uyu Çl»üyOrlar aMa ni»in Çl»üyOrlar ne yaPaCaklar
Bunun üZerinde kiMSe durMad HaBeri de OlMad
kiMSenin :aten Suya Bu aleti ëu aMa»la kOyduk diyen
de OlMad
Ka FaJIn IaRJK RoNJanRsn yaNnAa @uraBa
sanRraJJCrin yaNJaAaËn anJaBnX
Dursun: %vet aMa H%3’in ne Olduíunu da BilMiyOruZ
.e yaPaCaklar naSl yaPaCaklar HidrOelektrik Santrali
diyOrlar elektrik üreteCeíiZ inSanlar iëe alaCaíZ
Bedava elektrik yaktraCaíZ Bir Sürü yalan ve dOlanla
Halk ikna etMeye »alëyOrlar Burada aMa» ileride
OluëaBileCek tePkiyi ÇnleMe
&aJIn IaRJK RoNJanRsna IaRJBnX K
SCrTCR: BiZ katlMadk BiZ ìZMit’teydik
Dursun Ji DurKuÎ: Hi» katlan yOk i»iMiZde
Dursun: TOPlanty ikna ettikleri inSanlarla itiraZ
etMeyeCek inSanlarla yaPyOrlar O tOPlantda Bir tek
kiëi itiraZ etMië Onu da tOPlant SalOnundan dëar
atMëlar
8orJa K aRKÎJar
Dursun Ji: Belediye Baëkan kalkMë »k dëar
deMië kOvMuë
Dursun: .e ZaMan ki BiZe a»ktan ilan edildi BiZ
kendi araMZda Bu iëte kOëturaCak inSanlar Bir Çn
GÇrüëMe yaPtk araëtralM dedik ’in HaZiran
aynda HOPa’da Bir Panele katldk Orada Derelerin
+ardeëliíi PlatfOrMu’nun SÇZCülüíünü yaPan Bir
avukatla tanëtk 2iZe’de de Çayeli’nde &ndkl’da
neler OluyOr GÇrdük 2aHMetli -etin ,OkuMCu ile de HOPa’da tanëtk êÇyle Bir Hikaye anlatt
Bir Gün kÇyden inerken deredeki Çl»üM aletini
GÇrMüë nedir Bu deyiP kOPartMë kafaSn atMë
Orada &ndkl’dan 2iZe’den Çayeli’nden Gelenlerle
kOnuëtuk SOrular SOrduk BiZ de karar verMiëtik
tePkiSiZ kalMayaCaíZ diye aMa neler yaPlyOr Onlarla
naSl Birlikte Hareket edeBiliriZ diye GÇrüë alëveriëinde
Bulunduk
&#S yaNJaAaËn ÀËrCnBiniX
&oNaBa NanCJ Tar EiBiN
@iJEiJCnCJiK Ki BCBiniX u iÎin IÀRü oJBuËuna nasJ
Iarar TCrBiniX aÎIa @ir yCr Ki siXi ÎüNFCyC BüÎürBü
Dursun: &rtna vadiSini BiliyOrduk
6ESBIYE$URSUN3EVIM
$URSUN!LI$URMUé3ERVET
%KIN!YLA!LI!LKAN
SOLDANSAìA
SCrTCR: :aten duyulan ëeyler var GÇZ GÇrüyOr 3uyu
HavuZdan BOruya aldín ZaMan O Suyun alndí
yerden dÇküldüíü yere kadar en aZ kM Bir
MeSafe OluyOr Bu kM MeSafede kÇylülerin O dere
üZerinde SulaMa kanallar var !raZileri SulaMak i»in
yüZlerCe Sene ÇnCe yaPlMë SulaMa kanallar 3u
BOruya Girdiíi ZaMan BiZe Su kalMaZ kanalMZ da
araZiMiZ de kurur endiëeSi kendiliíinden Baëlad
$rRna 4aBisi ÀrnCËi BC siXC ÀrnCI oJBup
Dursun: TaBii taBii BiZ -ekSika’da yaëananlar da
BiliyOruZ Dünya 3u &OruMu’yla yaPlanlar da
Dursun Ji: BiZiM Oralarda kiMSenin BÇyle Bir ëey
OlaCaíndan HaBeri yOktu Bir Gün MaHalleden yukar
dOíru Giderken BiZiM kÇyde yaëayan ìSMunur !Bla
Beni »aírd Bir aHBaB Bir Gün Bu aBlaya telefOn
etMië ve kiëilik Bir yeMek HaZrlaMaSn
iSteMië MiSalr GetireCeíiM deMië 9eMeíe kiëilik
Bir GruP GelMië ve yeMekten SOnra iki GruBa ayrlMë
Bir GruP yaylaya dOíru Giderken diíer GruP PaPart’a
GitMië .iye Geldiler ne yaPtlar diye SOrduíuMda
Bunlar Sular inCeliyOrlar yantn verdi Bunlar
SularMZ GÇtüreCekler HaBeriniZ OlSun dedi Bana
ìSMunur !Bla Bunu SeZMiëti %rteSi yl da PaPart’ta
»alëMalar Baëlad
KaRJBËnX @u NanCJBCn sonra &#SJCrC IarÎ
çIaAaËX BiyC Iarar aJBnX K
Dursun: Beldenin MerkeZinde »evre kÇylerden 6
kÇy Gelen kiëilerle Bir tOPlant yaPtk Halkla BuluëMa
tOPlantS düZenledik ve Belediye Baëkan da katld
Belediye Baëkan BiZiM ZOruMuZla katlMët
SCrTCR: Belediye Baëkan ikili Oynad
Dursun: Belediye Baëkan a»ktan yaPlSn diyeMiyOr
yaPlMaSn da diyeMiyOr TOPlantlara katlyOr daHa
SOnra direniëe de katld Oralarda kOnuëMalar da
yaPt
KarÎ oJKaI XorunBa IaJB yani
SCrTCR: %vet deSe Bile karë OlMak ZOrunda kald
Dursun: BiZ ëunlar BiliyOrduk Bunlarn arkaSndan
ÇZelleëtirMe GeliyOr Bütün Halk BiliyOr kÇylüler
de Bilir TOPrak kutSaldr 3u yaëaMdr 3uSuZ
yaëaM OlMaZ HavaSZ yaëaM OlMaZ 'elMië devlet
ZaMannda Halktan CeviZ aía»larn alMë OrMann
alMë TePki GÇSterMiëler aMa yetMeMië êiMdi de
Su akyor, içinde balklar yaêyor, insanlar
yüzüyor her êey gayet güzel $aha sonra
projeler meydana çkmaya baêlad Niyetleri
HES’ler yapmakmê, ama biz burada HES
yapacaìz, sular kanala alacaìz, bu
derelerdeki sular bir daha böyle akmayacak
gibi bir êey söylemediler éelaleden düêen
suyun enerjisinden faydalanarak elektrik
üreteceìiz dediler Sonra yine geldiler,
HES’ler yapacaìz, bunlar yllìna
devletten kiraladk dediler
Geldi Suyunu alyOr Bunlar alnCa GÇ» BaëlaMë »ünkü
dOíal yaëaM BOZMuëlar #eviZi adaM ekMeíine katP
»OCuíunu BeSliyOrdu aMa artk CeviZ aíaC yOk
NasJ aJBJar ACTiX aËaçJarn
Dursun: +eSiP keSiP GÇtürdüler Parayla Satn aldlar
küZlerle Halatlarla »ekiP ÇOruH Suyunda dereden
akttlar !rtvin’de kaMyOnlara yüklettiler ìStanBul’da
MOBilya Oldu Bu aía»lar BÇlGede CeviZ Bitti 3Onra
OrMan Bitti OrMan BitinCe kendine yeten Halk Ge»iM
SkntS »ekMeye Baëlad
7CniBCn sürCAC BÀnCJiK
&oNaBaIi NanCJBCn sonra
@iX @u iÎC IarÎ çIaAaËX BiyC ICsin @ir Iarar aJBnX
K
Dursun: %vet Panelle BeraBer ÇZelleëtirMelerin
-ekSika’daki SOnu»lar ve Bunun Türkiye’ye
yanSMaSnn naSl OlaCaína dair ÇnGÇrüMüZ Oluëtu
Çünkü en kü»ük Bir Pnara kaynak Suyuna iëaret
kOnulMuë BetOndan Bir taë dikMiëler kalP yaPMëlar
²Zerine de iëaret kOyMuëlar Haritalar var HanGi
Su nerede BiliyOrlar Bütün teMiZ Su kaynaklarn
iëaretleMiëler Bu H%3’ler de Bu alanda yaPlaCaí i»in
Halkn SulaMa kanallarn SuSuZ BrakyOr ve Burada
yaëayan Hayvanlarda SuSuZ kalyOr
CJBCBC Iaç IiÎi yaÎyor
Dursun: 9aZ nüfuSu ’i Ge»iyOr +ën Bine yakn
inSan yaëyOr
NCyJC ECçiniyorJar
Dursun: TarMla ìnekleri var PatateS ekiyOrlar
7ani
susuX yaNJKayaAaI iÎJCr yaNyorJar
suya
KuFRaçJar
Dursun: %vet Bu H%3’ler de Bu alanda yaPlaCaí
i»in ayn Suyu HeM BOrulara HeM kanala dOlduruyOr
3
ve dOíayla iliëkiSini keSiyOr dereyi kurutuyOr Halkn
SulaMa kanallarn da SuSuZ BrakyOr Ç%D Çevre %tki
DeíerlendirMe raPOrunu GÇreCekSin »evrede yaëayan
HanGi tür Hayvanlar var Onlarn HePSini GÇreCekSin
SiXin CTiniXBC @u su Tar BCËiJ Ki
SCrTCR: 6ar 3u kaynaklardan alnMë evlere kadar
GetirilMië
ÍC@CICBCn BCËiJ
BaËBan ECRiriJCn su
Ji JIan: Daídan GelMe
iX ICnRRC @CJCBiyCnin ÎC@CICsinC KCA@uruX aKa siXin
suyunuX XaRCn o IaynaIRan
BaËBan ECJiyor ÍiKBi @u
IaynaIRaIi suyu &#S aJrsa siXC su IaJKayaAaI ÀyJC
Ki
Dursun: 2iSke SOkaCak
yJa JIan: 3ular aZald M üSt kSMlardan »kan
PnarlarMZ Bile keSiliyOr
SCrTCR: BiZ 2iZe’ye Gittik Oradan Çayeli’ne +aln
BOrularn yanna inCe BOrular GetirMiëler Orada
»alëanlar dediler ki »aP CM inCe BOrularla
dOíadaki kaynak Sularn tOPlayP Büyük Olana
kataCaklar O »alëMalar BiZe GÇSterdi ki yer üStünde
GraM Suyu kiMSeye verMeyeCekler %ndiëe Oralardan
Baëlad Zaten
Sonra nC oJBu
RoNJanRBan @ir Iarar çIR K
Dursun: TOPlant SOnraS kÇylülerle iliëki kuraCak
Bir Heyet Oluëturduk BirinCi Hedef Halk Sürekli
aydnlatMa ìkinCiSi yÇrede ëirketlerin eleManlarna
dOkunMadan ëiddete BaëvurMadan »alëaCaklar
alanlarda MitinGler düZenleMekti
Kaç KiRinE yaNRnX
Dursun: Bir tane yaPtk Ondan SOnra vaZGe»tiler ÇOk
Büyük Bir MitinG Oldu »evre Halk HerkeS katld
Ben 6 yaëndayM yaëndaki adaMlar da
katld Belediye Baëkan kOnuëMa yaPt MuHtarlar
kOnuëMa yaPt Halk kOnuëtu ve Ortak Bir karar Bir
MeCliS Oluëtu Orada -eydanCk BeldeSi Halk -eCliSi
Oluëtu Bu MeCliSin Ortak karar SuyuMuZu ne OlurSa
OlSun verMeyeCeíiZ idi Her ëeye raíMen Bu Suyu
BiZden kiMSe alaMayaCak Burada Ortak karar Olarak
»kt !rkaSndan SanrM !íuStOS aynn OrtaSnda ara»la OtOBüSlerle !rtvin MerkeZde BaSn a»klaMaS
yaPtk %Mniyet ve valilik BiZden GÇrüëMe taleP etti
BiZ de vadide GÇrüëeCeíiZ dedik BiZ dilek»eleriMiZle
Baëvuru yaPtk ikaZlarMZ yaPtk aMa Hi»Birini
dikkate alMadnZ aSl GÇrüëMeMiZ Ç%D tOPlantSnda
OlaCak diyerek Halk valilikle GÇrüëMeyi reddetti
&CrICsin orRaI Iarar KyB
Dursun: HerkeSin Ortak kararyd Canl Bir BaSn
a»klaMaS yaPld ylnda da ìStanBul TakSiM’de
MitinG yaPtk Davullu Zurnal tüM televiZyOnlar ve
GaZeteler yaZd -uHtarlarla tOPlantlar yaPtk Bu
tOPlantlarn Birinde lili MüCadelenin yannda Hukuki
MüCadeleye de BaëlaMaMZ Gerektiíine karar verdik
Bu da !íuStOS SOnuna dOíruydu
u sraBa ÎirICRJCr nC yaNyorBu
SCrTCR: %tüd »alëMalarna devaM ediyOrlard !Ma
endiëeleri de vard Halkn MüdaHaleSini i»lerine
SindireMiyOrlard HüküMet BiZiM arkaMZda
iStediíiMiZi yaPtrrZ diye Bir inan»lar vard
-aHkeMeye verinCe 2iZe ìdari -aHkeMeSi’nin
Getirdiíi Bilirkiëinin yaPtí inCeleMe SOnuCunda yÇre
Halk Hakl Bulundu ve Ç%D raPOru iPtal edildi
#D nC XaKan iNRaJ CBiJBi
Dursun: 2iZe ìdari -aHkeMeSi’ne Ç%D raPOrunun
iPtali i»in a»tíMZ tariH !ralk HeMen karara itiraZ ettiler Bir üSt MaHkeMe BÇlGe
ìdare -aHkeMeSi TraBZOn’dadr Onlar da 2iZe’nin
kararna uydu DaHa SOnra Danëtay’a Gittiler Danëtay
da 2iZe’nin kararn OnaylaynCa Ç%D iPtal edildi
BiZ de Bir yandan BÇlGenin 3it alan OlMaS i»in 6
dilek»eyle !ntlar +urulu’na Baëvurduk 3it alan
BaëvuruMuZ da kaBul edildi
SonuçRa &#SJCri yaNRrKaBnX
Dursun: Hayr BiZ Bir ëirkete ait dÇrt taneSini
durdurduk #üneyt #üneyt #üneyt3 #üneyt
Bu iPtal ettirdiíiMiZ H%3 PrOJeleri 9aPan ëirket
%B!2! Diíer dÇrt taneden Biri üretiMe Ge»ti diíeri de
Ge»Mek üZere
-nJarJa iJEiJi @ir RaJC@iniX oJKaB K
SiR aJannn
BÎnBa K IaJyorJar
SCrTCR: HePSiyle MüCadele edilMediíi i»in Onlar
yaPld
Dursun: ÇOk MaSram Bir ië
ÎaË yuIar nC IaBar FarAaBnX @u KüAaBCJCyC
Dursun: Bin liraya yaklaëtk deíil Mi
SCrTCR: Halkn yardMyla tOPladk
Dursun: BiZiM yÇre Halk .iSan-ayS’ta kÇylerine
GidiyOr +aSM!ralk GiBi Geri dÇnüyOr SekiZ ay
yÇrede ü»dÇrt ay Büyük kentlerdeler Bu dÇrt
ay kOnuyu GündeMden düëürMeMek !nkara’da
devlet üZerinde Bir BaSk unSuru OluëturMak i»in
dernekleëMe faaliyeti de yürüttük !rtk Bir derneíiMiZ
var DerneíiMiZin ad -eyDer
DiËCr &#SJCr nCBCn BurBuruJaKaB
SCrTCR: Onlar PaSif kaldlar Hatta Bir taneSinde
taëerOn O kÇylü Olduíu i»in yakn akraBalarn
SuSturdu Onlar da diíer inSanlara BaSk kurdu alavere
dalavere iëini GÇtürMeye »alët
Dursun Ji: 3ervet !Bi’nin aZ ÇnCe SÇylediíi O
MüteaHHidin O kÇyden OlMaS kendi »evreSini
akraBalarn etkiledi
Ji: %kOnOMik »karlar ëaHSi Menfaatlerde etkili Oldu
taBii
.CIi
oraBaIi BCrCJCrin üXCrinC &#S yaNJKas siXi
CRIiJCyCACI Ki
Ji: %tkileMeZ Olur Mu 9aPlan yer BiZi etkiliyOr
BiZi ëÇyle etkiliyOr kurtardíMZ yerde BiZiM SulaMa
kanallarMZ var O SulaMa kanallarna Giden Suyu
vadiden aldíMZ ZaMan aëaída yaPlan H%3’ler Zarar
GÇreCek
SCrTCR: 3uSuZ kalaCak Devlet 3u ìëleri’ne diyeCek
ki Suyu Sen Bana Sattn aMa kÇylüler BeniM SuyuMu
keSti Çeliëkiler devaM ediP GideCek Orada
Siyasº BuruK nasJ @CJBCBC ÊIi @in IiÎiyi yan yana
ECRirKiÎsiniX
FCNsi ayn siyasi EÀrüÎRC Ki
Ji: Deíil
Dursun: êÇyle Bir Hedefte Buluëtu Halk ëunu GÇrdü
Dedik ya CeviZi Gitti OrMan Gitti Suyunun da
GideCeíini GÇrdü 3u GideCekSe Hayat Burada BiteCek
Bu nOktada HerkeS SiyaSi GÇrüëüne BakMadan Birleëti
Bütünleëti aMa daHa SOnra Se»iM SüreCi Girdi
3e»iMde yine farkl Partilere Oy attlar
SCrTCR: %vet
&#S @irJCÎRirKiÎ siXi
Ji: TaBii Birleëtirdi
Ji Cy @aÎIa @ir ÎCy sÀyJüyor &#S @ir RaraDRan
@irJCÎRirBi
@ir RaraDRan Ba BaËRR Biyor 7ani aJIJ
+aFaJJCsinBC @aÎIa @ir ÎCy oJBu Biyor
Ji: Balkl Baëtan Beri BiZe uySaydx Balkl’da
GÇrüëtüíüMüZ arkadaëlar var BiZ 3 yldr kÇye
GelMiyOrduk anlaMadk BÇyle OlaCaín diyOrlar BiZi
yalnZ BraktnZ BiZ BÇyle düëünMüyOrduk diyOrlar
PiëManlar PiëManSnZ aMa SOn PiëManlk fayda
etMiyOr ië iëten Ge»ti Bu H%3’ler yaPld -üteaHHit
de ëiMdi ëunu düëünüyOr 9ukardaki H%3’ler
yaPlMaZSa -eydanCk’ta diíer SulaMa kanallarna Su
GiderSe aëaíya dereye Onlarn Santrallerine yeterli Su
GitMeyeCek
¦yJCysC onJar Ba çoI raFaR BCËiJJCr
Ji: 2aHat deíiller êiMdi O iëBirlik»iler de ÇírenMië
+arë tarafn yannda yer alanlar kendiSini uyank
aydn GÇrenler ëaHSi Menfaatleri i»in aradklarn
BulaMadklarndan BiZ de H%3’lere karëyZ diyOrlar
!Ma ië iëten Ge»ti
Bütün HES’lerin üreteceìi elektrik
Türkiye’nin tüketeceìi elektriìin binde
’ü Bu kadar az bir elektrik kaynaì için o
güzelim doìay tahrip ediyorsunuz Bunu
yapanlar halka en büyük ihaneti yapyor
ëletim hatlarndaki kayplar yüzde 5
Kalknmê ülkeler seviyesine gelirse yüzde
5 elektrik boêa gitmeyecek Yüzde 5’i feda
ediyor, binde ’ü için Türkiye’yi mahvediyor
Dursun: 2aHatlar aMa SOnra raHatlar BOZulaBilir BiZ
SulaMa kanallarna Suyu alrSak O ZaMan BOZulaBilir
DOlaySyla SOrun Burada SekiZ H%3’in dÇrdü iPtal
edildi Danëtay karar verdi aMa SOrun BitMedi
Su çoI aXaJrsa
siX RarK için su IuJJanBËnXBa
ECriyC @ir ÎCy IaJKaya@iJir
ÀyJC Ki
SCrTCR: +uraklk yaParSa OlaBilir
&üIüKCR @u iXinJCri TCrCrCI IarÎI @ir BuruK
yaraRKÎ ir RaraDRan iNRaJ CBiJCn &#SJCr Tar -rRaBa
su Tar aKa nC oJaAaË @CJJi BCËiJ yn suyu RarK için
IuJJanKaI isRCyCn Tar
&#S için IuJJanKaI isRCyCn Tar
BuruK IarÎI
Dursun: +arëk Burada SekiZ tane H%3 yaPlMak
iSteniyOrdu Ç%D raPOrlarnda Bu H%3’lerin kaynaklar
ayr ayr GÇSterilMië !Slnda HePSinin kaynaí ayn
yer HePSinin ayn kaynak üZerine kurulduíunu
GÇSterMeMek i»in Baëka Baëka iSiMler verMiëler
- XaKan @u #DJCrin FCNsi yanJÎ
Dursun: +aynak Bir dere Bir iSiMler farkl 3ekiZ
H%3’ten dÇrdü iPtal edildi Danëtay karar var Bu
artk Halkn Suyu aMa yine de teHdit var ìnëaat devaM
eden H%3’ler yaPlrSa yukardan O H%3’lere Giden Su
aZaldk»a lrMa SaHiPleri Su BeniM HakkM diye itiraZ
edeCek Ben yine JandarMayla karë karëya GeleCeíiM
oI çaRÎKa
IaTEa oJBu Ku @u sürCçRC
Dursun: ìZin verMedik ìlk Bilirkiëi Heyetini etkiledik
yle Bir GÇSteri yaPtk ki Heyet Gelirken MitinG GiBiydi
DÇrt MaHallenin Halk Pankartlarla dÇviZlerle karëlad
Onlar *andarMa Geldi yaSal deíil indirin dedi aMa
BiZ kaldrdk 'eliP eliMiZden tOPlayaMad Heyette
Bunlar GÇrünCe GeliP SiZinle SOHBet edeCeíiM dedi
'itti keëlni yaPt dÇnüëte BiZiMle SOHBet etti Burada
SÇyledikleriMiZi Heyete de SÇyledik +avGaya Gürültüye
Meydan verMeden HOëGÇrü i»eriSinde yaPtk 9alnZ
Bir ëey Oldu ìki defa kadnlar tOPladlar karakOla
3
GÇtürdüler
GCrCIçC nCyBi
SCrTCR: 'erek»e SüreCe MüdaHale ediyOrSunuZ diye
'ÇZaltna aldlar karakOla GÇtürdüler ìfadelerini alP
Braktlar
Dursun: êunu atlaMayalM êiMdi Halk BiraZ BÇlündü
aMa ÇnCe Birlikteydi Balkl -aHalleSi Baëta SOnuna
kadar SiZinleyiZ dedi ParaySa Para lili MüCadeleySe
lili MüCadele SiZinle BeraBeriZ !Ma Orada inëaat
yaPan !ti êirketi +eMal TürkOílu denen MüHendiS
O kÇyden O MaHalleden O kÇyden iSteMeyenlerle
Bütünleëti ve dayanëMay Birliíi BOZdu BOëa akyOr
kOMëuM yararlanyOr diyOrlar -üteaHHit ufak tefek
iëlerini de yaPtryOr taBii #aMileri var CaMiye yardM
ediyOr 9Olu var yOluna yardM ediyOr
Dursun Ji: Dava a»tk aMa kayBettik
Dursun: !ti ëirketi a»lan davay kayBettik Dava
#üneyt 3 ile BeraBer a»lSayd dava O vadiyi
Bütün Olarak deíerlendireCekti Bir de Bilirkiëi Heyeti
deíiëti ìlk Heyet OlSayd Onu da katard aMa :aten
Bilirkiëi Heyeti referanduM SOnraS Geldi Çyle deíil Mi
Dursun Ji: Davay %ylül 2eferanduMu kayBettirdi
Baëka Bir ëey deíil ki êiMdi O MaHkeMeler yerindelik
denetiMi yaPaMaZ diye Bir Madde var Orada O
Maddeye dayanarak
Dursun: nCeki Bilirkiëi ile SOnraki Bilirkiëi deíiëti ìlk
Bilirkiëi 2iZe’den Geldi ÇBürleri %rZuruM’dan Geldiler
Dursun Ji: ìlk Bilirkiëinin ardndan HeMen yürütMeyi
durdurMa karar verdi MaHkeMe Ondan SOnra
MaHkeMe Heyeti deíiëti Gelen MaHkeMe Heyeti BiZiM
aleyHiMiZe kararlar verdi
SCrTCR: 2eferanduMda verilen evet Oylar Türkiye’nin
ykM Oldu 9ani Türkiye #uMHuriyeti tariHi
BOyunCa Bu evet Oylarnn verdiíi Zarar Hi»Bir ëey
verMedi Çünkü evet Oylaryla !nayaSa deíiëtirildi
MaHkeMelerin BaíMSZlí Ortadan kalkt -aHkeMeler
BaíMSZdr deniyOrSa da Bunlar yalan BaëBakann
iki dudaí araSndan »kan lama karar veriyOrlar
%vet diyenlerin Türkiye i»in yaPtklar en Büyük
felaket en Büyük kÇtülük 3avaë kayBetMek kadar
kÇtü -aHkeMeleri deíiëtirdiler BaíMSZ düëünen
kiMSeden kOrkMayan dOírudan yana karar veren
yarG»lar Gitti BaëMZdakiler ne iStiyOrSa O dOírultuda
karar veren inSanlar Geldi BiZ Hukukla kaZandk Bu
davay aMa daHa ÇnCeki Hukukla
7a ÎiKBi açsayBnX
SCrTCR: +aZanaMaZSnZ MüMkün deíil
Dursun: +aZananlar da var TOrtuM’da türBanl Bir
kZCaíZ SeMBOl OlMuë DeMek ki arkaSnda Halk
dururSax
SCrTCR: Halkn direniëi Baëka
Dursun: neMli Olan Bu Halkn direniëi -üCadelede
devletle karë karëyaSn Ona karë yürüteCekSin
MüCadeleyi -üteaHHitle karë karëyaSn MüteaHHide
karë Halk Olarak ÇrGütleneCekSin Bir de O yÇrede
yaëayan iëBirlik»iler Bu ü» unSur Bütünlüklü Olarak
karëMZda OlaCak 3en de Bunun karëSna Bütünlüklü
»kaCakSn +ararl OlaCakSn
uraBan Îu sonuç çIyor 2010 rCDCranBuKunBan
sonra yarEya BaFa aX EüTCniyorsunuX
SCrTCR: Hi» GüvenMiyOruZ
+aFICKCJCrC nC oJursa oJsun Fiç EüTCnKiyoruX aKa
FaJI @irJiI oJursa @u KüAaBCJCyi IaXanrX BiyorsunuX
ÀyJC Ki
Dursun: %vet %SaS Olan Bu Çünkü Bu dOírudan inSan
3
Hayatna Bir Saldr HeM dOíay HeM Suyu yOk ediyOr
DOlaySyla Halk SiyaSi Olarak nerede dururSa durSun
HanGi HüküMet OlurSa OlSun Halk karëSna alyOr
yaëaM alanlarna MüdaHale ediyOr Bu MüdaHaleye
karë kenetleneCekSin 9OkSa alt edeMeZSin
.CIi @u KüAaBCJCBC IaBnJar nC yaNR
yJa JIan: TePkileri Oldu
7ürüyüÎJCrC EiRRiniX Ki KCsCJa siXBC
yJa: êaHSen GitMediM !Ma HeM kendi kÇyüMden
HeM »evre kÇylerden kadnlar itiraZ ediyOr ve
MitinGlere katlyOrlar
4Cs@iyC: +adnlar Gittiler PaPart’ta eyleM yaPtlar 3aí
OlSunlar kOMëu kadnlar ve diíer kÇylerdeki kadnlar
da Gittiler ve MüCadele ettiler Orada eyleM yaPtlar
yaPlan eyleMlere katldlar
yJa: Bunlarn Bu dereCeye GeleCeíini BÇyle BilSeydik
taBii ki Burada kÇy adna inSanlk adna yaëaM adna
Su adna BiZ de ÇrGütlenirdik karë »kardk
4Cs@iyC: BiZ SadeCe MitinGler vard Onlara Gittik
Dursun: +adnlar MüCadelenin i»inde var !rtvin’deki
kOnuëMaC kadnd PaPart’ta kOnuëMaClar kadnd
-uHtar kOnuëtu Belediye Baëkan kOnuëtu aMa
kadnlar da kOnuëtu
ÊIi yJ çoI FarCICRJi ECçKiÎ
sürCç içCrisinBC TaXECçCn
EÀç CBCn @iriJCri oJBu Ku
SCrTCR: ²»Beë kiëi araZiMi iStiMlak ettireyiM ParaM
alayM dedi aMa aZnlkt Bunlar ìnSanlar Suyun
yaëaM kaynaí Olduíunu BiliyOr 3uyuMuZ kalMaZSa
BiZ Burada yaëayaMayZ Bu BilinCi taëyOrlar
ÊnsanJar suyun yaÎaK IaynaË oJBuËunu @iJir
BiyorsunuX @unu nasJ @iJiyorsunuX Cn ICnRRC
@üyüBüK
@CniK için su Fiç ça@a FarAaKaBan
CBinBiËiK @ir ÎCy +usJuËu açyoruK
su ECJiyor
SCrTCR: +Çylünün yaZ BOyu elinde kaZMa var kürek
var SulaMa iëiyle uíraëyOr O araZiSini SulaMaZSa
kendiSine araZiden Hi»Bir fayda GelMeyeCeíini iyi Bilir
3uSuZ yaëayaMaZ Bunu »Ok iyi Bilir Belki OturuP
Bunu SiZe anlataMaZ düëündüíünü ifade edeMeZ
aMa Suyun kendiSine faydal Olduíunu en iyi Su
MüHendiSinden daHa iyi Bilir 3uSuZ Hayat OlMaZ Onu
»Ok iyi Bilir
4Cs@iyC: BaH»eye Su vereMediíiM ZaMan aía»lar
kuruyOr Meyve yOk 9aylalara GittiíiMiZde
kOyunlarMZ kiliMleriMiZi derelerde ykardk O
Sularda HayvanlarMZ da Su i»erdi BiZ de GüZel
yaëyOrduk ëiMdi !íuStOS aynda SuyuMuZ yOk
BaH»eleri SulayaMyOruZ MeyveMiZ yOk
SCrTCR: 9aëaM BitiyOr Suyu Halkn elinden alrSanZ
Halkn yaëaMn BitirirSiniZ Bunu dallandrMaya Hi»
Gerek yOk Bana GÇre Bu iëin ÇZünde elektrik üretiMi
yOk 'eleCekte dünyann en PaHal kaynaínn Su
OlaCaín kaPitaliStler »Ok iyi Bilir %lektrik üretiMini
BaHane ederek daídan Gelen teMiZ Sulara ëiMdiden
el kOyMann Peëindeler Panellere GittiíiMiZ ZaMan
BiZe elektrik MüHendiSleri anlatyOr Bütün Türkiye’de
yaPlMakta Olan H%3’lerin üreteCeíi elektrik Türkiye’nin
tüketeCeíi elektriíin Binde ’ü Bu kadar aZ Bir elektrik
kaynaí i»in MilyOnlarCa Senede ZOr Meydana GelMië
O GüZeliM dOíay taHriP ediyOrSunuZ Bu vatan i»in
dedeleriMiZ BaBalarMZ Can verMië O inSanlarn
tOrunlar Orada Suyla yaëyOr SiZ GelMiëSiniZ O inSanlarn
Suyunu alyOrSunuZ Bunu yaPanlar Halka en Büyük
iHaneti yaPyOr Bu iHaneti Hi» kiMSe ifade edeMeZ
O kadar aír ve yPratC ÇldürüCü ki Sudan MaHruM
etMek feCi Bir kÇtülüktür Türkiye’de iletiM Hatlarndaki
kayPlar yüZde %íer kalknMë ülkeler SeviyeSine
GelirSe yüZde elektrik BOëa GitMeyeCek 9üZde ’i
feda ediyOr Binde ’ü i»in Türkiye’yi MaHvediyOr Bunu
yaPanlar kendilerini naSl SavunaCaklar
.CIi
BiyCJiK Ii @u KüFCnBisJCr FaIJ
&#SJCr
yaNJKaXsa 2ürIiyC CJCIRriIsiX IaJaAaI #JCIRriËi BaFa
aX IuJJanKaI XorunBa IaJaAaIsnX
RCJCTiXyonunuXu
KCsCJa iIi saaR ÀnAC IaNaRaAaIsnX KaNaRr KsnX
4Cs@iyC: +aPatrZ
SCrTCR: TaSarruf etMek tutuMlu OlMak BeniM ilkeMdir
Bir laMBayla Ben eviMi aydnlatyOrSaM Beë taneSini
fuZuli yakyOrSaM BeniM inSanlíMda Bir ekSiklik
vardr Ben BÇyle düëünüyOruM BiZiM Oraya Bu
H%3’»iler kaMyOn dOluSu yalanlarla Geldiler BiZe
dediler ki elektrik OlMaZSa karanlkta kalrZ !radan
Beë Sene Ge»ti Bir de duyduk ki 3uriye BiZden elektrik
alyOrMuë ve vaZGe»Mië alMaktan Hani elektrik
yetMiyOrdu Türkiye’de elektrik ktlí yOk SadeCe
yÇnetiCilerin yalanlar var
Ji: BeniM i»in elektrik taBii ki Medeniyettir aMa
Su Hayattr BeniM HayatM yOkSa SaílíM yOkSa
teMiZliíiM yOkSa elektrik neye yarar %lektrik
OlMadínda da yaëyOrduk
KaçRa ECJBi IÀyC CJCIRriI
Ji: ’lerde elektrik Geldi ’e kadar
yOktu +ar yaíd Gün arZa Oldu elektrikSiZliíe
dayanyOruM aMa Su keSilSex Her ëeyin Baë Su
SCrTCR: -erZifOn’dan Ge»erken GÇrdüM TePelerde
rüZGar türBinleri dikMiëler Peki elektrik SadeCe
Suyla M üretilir elektrik SadeCe atOM enerJiSiyle
Mi Saílanr rüZGarla da elektrik üretilir %rZuruM
yaylarnda Bu yaPlSa dünyaya yeteCek enerJi üretilir
Oraya niye GitMiyOrlar Çünkü rüZGar SatlMyOr
alnMyOr 3u yarn SatlaCaí i»in Suya SaHiP
»kyOrlar Suyu Bu aMa»la BiZiM eliMiZden alyOrlar
3u akyOr BiZ BakyOruZ diyenler »kyOr Bu dereler
Senedir akyOrdu da ne Oldu Orada
Saílk vard teMiZlik vard +arnCalar kurtlar kuëlar
Her ëey yaëyOrdu tüM Hayvanlar yaëyOrdu Bütün
Bunlar Su SayeSinde Ger»ekleëiyOr %lektrikSiZ Hayat
OlaBiliyOr aMa SuSuZ aSla OlMaZ H%3 OlMaZSa SiZe
elektrik yOk Mantí da »Ok ayP 2üZGarla elektrik
üretilir Ben laMBaM da yakarM ÇernOBil Patladí
ZaMan yüZ BinlerCe inSan kanSer Oldu Hayatn
kayBetti ìnSan Hayat M ÇneMli elektrik Mi ÇneMli
!tOM enerJiSiyle nükleer Santral kuraCakSn Orada
yüZ BinlerCe inSann Hayatn teHlikeye ataCakSn
Sen elektriíi SatP Para kaZanaCakSn inSanlar
SOluCan yerine kOyaCakSn BÇyle Mantk OlMaZ
Suyun IuJJanK FaII saBCAC FaJIa K aiR
BiËCr
AanJJara aiR BCËiJ Ki
Dursun: TaBii Su kullanM Hakk ! veya B ëirketinin
deíil O yÇrede yaëayan Halk Onu kullanyOr kullanMë
BuGüne kadar aMa BuGün artk Bu ÇZelleëiyOr .eden
ÇZelleëiyOr Bunu iyi düëünMek GerekiyOr Türkiye
Elektrik sadece suyla m üretilir, elektrik
sadece atom enerjisiyle mi saìlanr,
rüzgarla da elektrik üretilir Erzurum
yaylarnda bu yaplsa dünyaya yetecek enerji
üretilir /raya niye gitmiyorlar ¢ünkü rüzgar
satlmyor, alnmyor Su yarn satlacaì için
suya sahip çkyorlar, suyu bu amaçla bizim
elimizden alyorlar
teMiZ Su kaynaklar a»Sndan fakir Bir ülke +iëi
Baëna tüketilen Su a»Sndan Baktín ZaMan düëük
!nCak Giderek artaCak .e yaPyOr ëiMdi uluSlararaS
Su ëirketleri TeMiZ Su kaynaklarn ëiMdiden kOntrOl
altna alyOr %lektrik üretiMi BaHaneSi
sJ ECrCIçCnin @u oJBuËuna inanyorsunuX
Dursun: %vet Buna inanyOruZ HaZr Su BOrularn
i»ine GirMië yarn aktaCak Pet ëiëeSine veya PetrOl
BOru Hatt GiBi uZataCak +OlayCa ulaëtraBileCek
dünyaya :aten TayyiP %rdOían Çyle diyOr !rtvin’in
Suyunu ìStanBul’a aktaCaíM diyOr
4Cs@iyC: HaBerlerde SÇyledi
Dursun: DOlaySyla Burada elektrik üretiMi BaHane
edilerek Suyun BOrularla kanallara alnMaS el
kOnulMaS yllína uluSlararaS kOnSOrSiyuMlarla
verilMeSi Bu yüZden %Bara taëerOn ëirket !ti taëerOn
ëirket DOlaySyla ÇZelleëtirileCek Bu Sular yarn Halkn
elinden taMaMen »kaCak O yÇreyi de HerkeS terk
etMek ZOrunda kalaCak
GÀçC XorJanaAaIsnX
Dursun: 'Ç»e Zaten ZOrlanMë yaBan Hayvanlar da
Su i»eMeyeCek artk %Skiden aylar kÇyün i»ine
MaHallenin i»ine GelMeZdi Çünkü OrManda Meyve
vard !Ma keStiler Meyve aía»larn êiMdi ay
OrManda yiyeCek BulaMaynCa yaZn dalyOr kÇylere
BaH»edeki MSr dutu kiraZ yiyOr
-rKan aIan çÀXüK @uJBu @iJiyorsunuX
@i@Cr EaX
sIn Biyor ayJara GüJüÎKCJCr
Dursun: %vet GaZ Skn diyOrx
$IPNOT
B%3’te rekOr H%3’te arayë
HttP WWWHurriyetCOMtrekOnOMi63
aSP adreSinde -art 3 tariHinde GÇrüldü
3 -ayS ’de TayyiP %rdOían Se»iM kaMPanyaS
kaPSaMnda kOnuëMa yaPMak üZere !rtvinnHOPa’ya Gitti
-itinGin ÇnCeSinde BÇlGe Halk H%3’lere karë h3u Haktr
3atlaMaZv Pankartyla Bir eyleM yaPMët %yleMCiler POliSin
BiBerGaZ ve Sert MüdaHaleSiyle karëlaëtlar 'ruP i»eriSinde
yer alanlardan Biri de eMekli ÇíretMen -etin ,OkuMCu’ydu
BiBerGaZ ve tekMeler SOnuCunda fenalaëarak kalP kriZi
Ge»iren -etin ,OkuMCu 3 yaënda Hayatn kayBetti
33
"ERGAMADANTARIHESONNOTLAR
3 OCak aynn Ortalarnda BerGaMa’da
Bulunan OvaCk altn Madeninin kaPaSite
artrMyla ilGili a»lan davann Bilirkiëi
keël vard -adene a»lan OnlarCa davann
SOnunCuSunun Bilirkiëi keëlnde davann
Hukuk»ularnn deyiMiyle htariHe SOn nOtlarv düëüldü
DaHa ÇnCe tariHe yüZlerCe nOtun düëüldüíü BerGaMa
altn Madeni MüCadeleSindeki Bu SOn nOtlar OnlarCa
yldr SüreGelen HukukSuZluklarn da SOn Çrneíi ayn
ZaManda DuruëMayla ilGili GiZlilik karar OlMaMa
Sna raíMen MaHkeMe Baëkan keël iZleMek i»in
ìZMir’den Gelen »evreCileri keëfe alMad
2arJaJarn orRasna siyanür @araH
®ZER!KDEMIR
6 Nevêehir Hacbektaê
doìumlu Hacettepe
Üniversitesi Eìitim
Fakültesi’nden mezun
1998’de Evrensel gazetesi
Zonguldak muhabiri olarak
gazeteciliìe baêlad Halen
Evrensel 'azetesi ëzmir
muhabiri olarak çalêyor
Hayat Televizyonu’nda
¢epeçevre Yaêam adl
program hazrlayp sunuyor
Ege ¢evre ve Kültür Platformu
(E'E¢EP) eê dönem sözcüsü
hAnadolu’nun @Altn’daki
Tehlike Kêladaì’a Aìtv
ve hKuyudaki Taê Alman
6akmar ve Bergama 'erçeìiv
adl kitaplar yaynland
3
%urOGOld .OrMandy derken Madenin SOn SaHiBi +OZa
!ltn êirketi OvaCk’taki CevHerin tükenMeSine raíMen
Buradaki teSiSleri Bir Siyanürle altn ayrëtrMa MerkeZi
Haline GetirMek i»in kaPaSite artrMna Gitti êirketin
Plan yaknlardaki +OZak 9aylalar ve Havran+ü»ükde
re’deki Madenlerden »karttí CevHeri Burada ayrëtr
Makt êirket Bu HaMleyle HeM Her Madene ayr ayr
Siyanür teSiSi kurMa MaSrafndan kurtulMa HeM de O
BÇlGelerde yükSelen tePkileri Bir Çl»üde aZaltMa aMaC
GüdüyOrdu +aPaSite artrM kararyla OvaCk Made
ninin HeMen yanna veriMli tarM araZilerinin OrtaSna
ikinCi Bir atk BaraJ kOnduruldu DaHa dOíruSu Ma
denin a»k OCaíndan »karlP Bu alana yílan PaSalar
Biriki teknik düZenleMeyle atk BaraJ Haline Getirildi
OySa
s BÇlGe BirinCi dereCe dePreM kuëaínda ve PaSalarla
yaPlan Siyanür BaraJnn Orta Büyüklükte Bir dePreMe
dayanP dayanaMayaCaí Büyük Bir SOru iëaretiydi
s PrOJe yaPlrken tarM alanlarnn OrtaSndaki Bu
teSiSin BÇlGe tarMna ve +OZak’taki fStk »aMlarna
etkiSi Hi» araëtrlMaMët
s BaraJn OluëturMaS Gereken Saílk kOruMa Band
OluëturulMaMët
s 9ÇnetMelik Bu tür teHlikeli atk dePOlarnn yerleëiM
BiriMine en aZ kilOMetre uZaklkta OlMaS Gerekti
íine HükMederken BaraJn OvaCk kÇyüne uZaklí
3 Metre .arlCa’ya uZaklí iSe taë »atlaSa
Metre idi
RCÎ IüJJCnBi aKa sÀnKCBi
+eëfe alnMadklar i»in atk BaraJnn Çnündeki yOlda
Bekleyen ìZMir’den Gelen »evreCileri GÇrüP ara»la
rn durduran .arlCal ü» kÇylü Olaydan HaBerdar
edilMedikleri i»in SiteM ediyOrdu 9llar ÇnCe yaPlan
eyleMlere aktif Bir ëekilde katldín Belirten HüSeyin
!nda» hHaBeriMiZ OlSayd kÇyü Buraya yíardk BiZ
»Ok MüCadele ettik aMa Buralar MaHvettiler 9ine
de kÇylüleriMiZin Büyük »Oíunluíu Madene karë
BuGün deSek yine yOllara düëerlerv diyOr +Çy aZaS
3elaHattin ÇOkal iSe Madenden SOnra ÇZellikle kanSer
vakalarnn arttín yetkililerin Bununla ilGili Bir
inCeleMe yaPMadín SÇylüyOrdu
BerGaMa kÇylülerinin yaëaM alanlarn Siyanürlü
altn ëirketine karë kOruMa MüCadeleSinin BaëlanGC
Bu kOnuëMalardan yaklaëk yl ÇnCeSine dayanyOr
’l yllar TürkiyeSi Gittik»e yükSelen +ürt
uluSal Hareketinin yan Sra iki ÇneMli Olaya daHa
tanklk etti Bunlardan Biri ’n SOnlarnda Baë
layP Baëlarnda hBüyük !nkara 9ürüyüëüvyle
yükSelen :OnGuldak Maden ië»ilerinin Grevi diíeri
iSe @’larn SOnlar ’lerin Baënda en yükSek
SeviyeSine »kan BerGaMa kÇylülerinin Siyanürlü altn
iëletMeSine karë direnië Hareketiydi
CrEaKa BirCniÎinin üç BÀnCKi
!tlM ²niverSiteSi ìëletMe &akülteSi ÇíretiM üyeSi
9ard DO» Dr Hayriye Zen hBerGaMa -üCadeleSi
DOíuëu 'eliëiMi ve 3Onu»larv adl MakaleSinde
Bu Hareketin ÇZelliklerini ëÇyle anlatyOr hBerGaMa
Hareketi HeM Türkiye tOPluMunun deíiëen dinaMik
lerini kavraMak HeM de Türkiye’nin SiyaSÁ yaPSnn
deMOkratik kaPaSiteSini anlaMak a»Sndan ÇneMli Bir
tOPluMSal Harekettirv
Zen BerGaMa Hareketinin yllar
araSn kaPSayan yllk MüCadele SüreCini ü»
dÇneMe ayrarak ele alyOr 9erel Halkn yan Sra
farkl tOPluMSal GruPlarn da »eëitli tOPluMSal talePler
etrafnda Maden ëirketinin faaliyetlerine karë SeferBer
OlMalaryla ëekillenen ilk dÇneM .iSan 6
Hareketin dile Getirdiíi tOPluMSal talePlerin art
MaS ve Bu talePler dOírultuSunda ÇneMli kaZanMlar
edinMeSiyle Birlikte Gü»lendiíi ve yayldí ikinCi
dÇneM .iSan 6 3 BerGaMa Hareketine
karë Bir CePHenin OluëMaS ve Harekete karë yOíun
Bir MüCadele BaëlatlMaSyla BerGaMa Hareketinin
Zaymadí ü»ünCü ve SOn dÇneM Zen MakaleSinde yaëaM alanlarnda altn
iëletMeCiliíi yaPlMaMaS taleBiyle Baëlayan direniëin
ZaManla h»evrenin kOrunMaS altn MadenCiliíi
nin Genel Olarak ÇnlenMeSi yaBanC ve »OkuluSlu
ëirketlerin faaliyetlerinin enGellenMeSi Hukukun
üStünlüíü ve deMOkraSi GiBi farkl tOPluMSal talePleri
de dile Getirdiíini ve Bu niteliíiyle Türkiye’nin tOP
luMSal yaPSnda MevCut iki tür taBiyetitaat iliëkiSini
SOrGuladívnn altn »iZiyOr Bir»Ok tOPluMSal GruBu
MOBiliZe eden Hareket altn MadenCiliíi alannda
faaliyet GÇSterMeye HaZrlanan yaBanC ëirketten
dOkuZunun BerGaMa MüCadeleSi yüZünden Bu alanda
Oluëan BelirSiZlik nedeniyle yatrM yaPMaktan vaZGe
»erek ülkeyi terk etMelerine de yOl a»Mët
ir iRiraD
ylnda %CZaCBaë %San ëirketi tarafndan
alnan altn araMa ruHSat ’de »OkuluSlu %urO
GOld ëirketine Satld %urOGOld Madenle ilGili Hayli
kaPSaMl Bir Ç%D raPOrunu kSa Sürede HaZrlayP
Onay ald 2aPOru kOntrOl etMeSi Gereken -aden ìë
leri DaireSi’nin raPOru Hi» inCeleMe yaPMadan aynen
Onayladí SOnradan anlaëld êirketin ParaSn Çdeye
rek PrOf Dr OrHan USlu Baëkanlínda DOkuZ %ylül
²niverSiteSi -iMarlk &akülteSi ve Çevre -üHendiSliíi
BÇlüMlerine HaZrlattí Ç%D raPOrunda hSiyanürle
altn elde etMek ZararSZv deniliyOrdu %urOGOld yetki
lileri daHa SOnralar Bu raPOru kendilerinin HaZrlad
ín ve kendileri tarafndan ülkedeki teknik Olanak
larla Ger»ekleëtirilMeSi OlanakSZ BaZ Çl»üMlerin
yerine BenZer ÇZellikli Olduíu Savlanan farkl Maden
alanlarndaki Çl»üMlerin kOnduíunu itiraf etti3
ÊJI IarÎ çIÎJar
BerGaMa kÇylüleri tOPraklarnda altn »karlaCaín ilk
duyduklarnda Sevindiler !ltn ZenGinlik deMek deíil
Miydi !nCak kSa Bir Süre SOnra Bu altnn Siyanürle
ayrëtrlaCaín ve Bu yÇnteMin de SOn dereCe teHlikeli
Olduíunu Çírenen kÇylülerin SevinCi yerini endiëe ve
kOrkuya Brakt
Bundan SOnraki Süre» BilGilendirMe tOPlantlar
Paneller ve altn Madeni karët eyleMlerle Geliëti
Diíer yandan ìZMir BarOSu’ndan avukat 3eniH Zay
+aSM ’te vek¶letini aldí 6 BerGaMa kÇy
lüSü ve yurttaë adna ìZMir ìdare -aHkeMeSi’nde
altn Madenine karë ü» ayr dava a»arak HukukÁ Sü
reCi Baëlatt Davalarda Çevre Bakanlí’nn %urOGOld
!ê’ye verdiíi faaliyet iZninin iPtali iStenMekteydi
Hukuk MüCadeleSi Bir taraftan devaM ederken Made
ne karë verilen Halk MüCadeleSinde de ilGin» eyleMler
GÇrülüyOrdu
Bu arada Gerekli iZinleri HZla taMaMlayan ëirket
Civar kÇylerden Madende »alëaCak ië»i alMna
BaëlaMët Bile Bu ië»ilerin ilk yaPtklar ië Maden
SaHaSndaki OrManlk alan traëlaMak OlduÐ êirket
iëletMe SaHaSnda keSMek iStediíi aía»lar i»in kÇy
MuHtarlarnn karë »kMaSna raíMen OrMan 'enel
-üdürlüíü’ne aía» Bedellerini yatrMët %kiM
6 Günü SaHada teSPit edilen »aM aíaCnn
keSiMine Baëland Bu Hareket Bardaí taëran HaMle
Oldu +Çylülerin yedi Saat Süreyle ÇanakkaleìZMir
karayOlunu kaPatMaSyla aía» keSiMi durduruldu
6’nn SOn Günlerinde 3 !ralk’ta BerGa
Ma kÇylüleri Belden üStleri »Plak Bir ëekilde altn
Madenine karë BerGaMa’da Bildiri daíttlar -adenin
»evreSinde Bulunan SekiZ kÇyde yaPlan referanduMda
Oy kullanan 6 kÇylünün taMaM hSiyanürlü altna
Hayrv Oyu verdi +Çylülerin kararl itiraZna raíMen
HüküMetten Geri adM GelMedi
7arE Iarar TC KüBaFaJC
ìnCeleMe SOnraSnda yükSek yarGnn verdiíi -ayS
tariHli Danëtay karar BerGaMa’da altn Madeni
iëletMeCiliíinin Çnünün keSildiíi yanlGSna yOl a»t
Danëtay kararnda »Ok a»k Bir ëekilde hSiyanürle altn
iëletMeCiliíinde kaMu yarar yOkturv deniyOrdu Buna
raíMen %urOGOld ile i»inde SiyaSÁlerin ve BürOkratlarn
da Bulunduíu yandaëlar iSe !nayaSa’nn 3 Madde
Sinde yer alan h-aHkeMe kararlar deíiëtirileMeZv Hük
Müne raíMen ëeytanÁ Bir fOrMül BulMakta GeCikMedi
h9eni ÇnleMler alarak Danëtay’n kararndaki ana
etken Olan riSk faktÇrünü Ortadan kaldrdk -ade
nin tekrar inCelenMeSini iStiyOruZv diyerek Çevre
Bakanlí’na Baëvurdular Dilek»eyi Çevre Bakanlí
BaëBakanlía BaëBakanlk da T²BìT!+’a GÇnderdi
T²BìT!+ üZerinde »Ok»a tartëlan Madeni aklayan Bir
raPOr HaZrlad BaëBakanlk Bu raPOru aldktan SOnra
.iSan ’de Bütün ilGili Bakanlklara ve kuruluëlara
Birer GenelGe GÇndererek h-adenin »alëtrlMaS i»in
yardMC OlunMaSv taliMatn verdi Bu taliMatla verilen
iZinlerden SOnra Maden »alëMaya Baëlad BerGaMallar
da avukatlar araClíyla Bu iZinlerin yürütMeSinin dur
durulMaS i»in tekrar idarÁ MaHkeMeye Baëvurdular
1996’nn son günlerinde, 3 Aralk’ta, Bergama
köylüleri belden üstleri çplak bir êekilde altn
madenine karê Bergama’da bildiri daìttlar
-adenin çevresinde bulunan sekiz köyde yaplan
referandumda oy kullanan 886 köylünün tamam
hsiyanürlü altna hayrv oyu verdi Köylülerin kararl
itirazna raìmen hükümetten geri adm gelmedi
HaZiran tariHli ìZMir ìdare
-aHkeMeSi’nin Madenin »alëMaSyla ilGili verdiíi yü
rütMeyi durdurMa karar Sevin» yaratSa da altn iëlet
MeSinin Her ëart altnda »alëMaSn iSteyenlerin BOë
durMayaCaí da artk BiliniyOrdu HaZiran ’de
SOnu»lanan ve Madenin faaliyetlerini durduran MaH
keMe karar da en aZ ’deki Danëtay karar kadar
a»kt h3iyanür kullanarak Madenin iëletilMeSi keSin
likle MüMkün deíil riSklerin GiderilMeSi kOnuSunda
%urOGOld’un iddiaS Ge»erSiZdirv
KriX EünJCrinBC @ir raNor
yln anMSayalM D3P!.!P-HP kOaliS
yOn HüküMetiyle yÇnetilen ülke tariHinin en Büyük
ekOnOMik kriZlerinden Birini yaëyOrdu UMut )-&’den
alnaCak kredilere BaílanMë )-& iSe iStenen krediyi
verMek i»in h»Ok aC Bir re»etevnin yan Sra yaSa
larda deíiëiklikler yaPlMaSn iStiyOrdu ìëte taM Bu
ikliMde iki D3P Milletvekilinin HaZrlayP BaëBakan
%Cevit’e Sunduklar raPOr Bir anda GündeMe OturuyOr
du 2aPOrda kriZden »kë yOlu Olarak altn Maden
lerinin iëletilMeSi GÇSteriliyOrdu Bunun Çnündeki
en Büyük enGel Olan yÇre kÇylülerinin direniëinde iSe
yaBanC Bir devletin ParMaí Olduíu ileri SürülüyOrdu
D3P Milletvekilleri %rOl !l ve HaSan ZGÇBek
tarafndan %Cevit’e Sunulan Türkiye’de 6 tOn
altn reZervi Olduíu yÇnündeki raPOr kriZ i»indeki ülke
i»in adeta Bir hekOnOMik kurtuluë re»eteSiv Olarak
GÇSteriliyOrdu hUZaydan yaPlan SaPtaMalara GÇre
Türkiye’de nOktada altn reZerviv BulunuyOrdu
Bu altn Madenlerinin üretiMe a»lMaS Halinde Bin kiëiye iStiHdaM yaratlaCaínn ileri Sürüldüíü
raPOrda en dikkat »eken yÇn iSe BerGaMa’da altn
Madeni karët MüCadelenin h!lMan &ian 6akf tara
fndan deSteklendiíiv SaPtaMaSyd %rOl !l TB--’ye
de kOnuyla ilGili ü» SOru ÇnerGeSi verdi nerGelerde
i»iëleri dëiëleri ve vakmardan SOruMlu devlet Bakan
larndan !lMan vakmarnn Türkiye’deki faaliyetleri
kOnuSunda yant iSteniyOrdu
3
!Slnda D3P’li iki vekilin raPOrundaki Bu iddialar
Pek yeni de deíildi !lManya’da yaëayan Bir dOíu
BiliMCinin ’da Baëlattí tartëMa Bir»Ok yaZar
ve GaZeteCiye de hëk tutMuëtuv6 Bununla Birlikte
&ikret Bila’nn -illiyet GaZeteSindeki h!ltn -üJdeSiv
Manëetiyle düíMeye BaSldí SÇyleneBilir HaBere
GÇre altn MadenCiliíi heíer iëletilirSe )-&’ye el
a»Maktan kurtulMann yOluv OlaBilirdi
Türkiye’deki çevreci halk hareketi Bergama
köylülerinin mücadelesiyle önemli bir ivme kazand
/ güne kadar bir grup orta snf aydnn yürüttüìü
hçiçek böcek çevreciliìiv diye küçümsenen çevre
mücadelesi, Bergama köylülerinin siyanürlü
altna karê direniêiyle köylü temelli geniê bir halk
hareketine dönüêtü Yaêam alanlarn savunmak
için yollara dökülen, çok çeêitli eylemler organize
eden köylüler karêlarndaki gücün sadece bir êirket
ya da hükümet olmadìn deneyimleriyle gördüler
.siIoJoHiI FarCI¯R @aÎJyor
ìki Milletvekilinin raPOrunun ardndan BaSn da HeMen
hkaMPanyavdaki yerini ald -illiyet’in kO»Baë Olduíu
kaMPanyaya DOían 'ruBu’nun diíer GaZeteSi Hürriyet
de taM deStek verdi %kOnOMik kriZden »kë yOlu Ola
rak SunulMaya »alëlan kaMPanyaya kSa Sürede yeni
katlMlar ve deStekler Geldi
Diíer taraftan Hava +uvvetleri +OMutan OrGe
neral #uMHur !SParuk’un %kiM tariHli SÇZleri
BerGaMa kÇylülerinin altn Madeni karët MüCadeleSi
ne yÇnelik itHaMlara 'enelkurMay’n da katldín ve
Bu MüCadeleye karë Bir hPSikOlOJik Harek¶tvn Baëla
tldín Ortaya kOyuyOrdu OrGeneral !SParuk CuM
HurBaëkanlí reSePSiyOnunda O Günlerin en ÇneMli
GündeM MaddeSi Olan !BD’nin !fGaniStan’a MüdaHa
leSiyle ilGili SOruya h!Sl Türkiye’ye Bakn Dünyann
en ZenGin altn reZervi BiZde !Ma »karlaMyOr
»ünkü Türkiye’ye altn iHra» eden !lManlar lOBiliCilik
yaPyOrv diye yant veriyOrdu DaHa SOnra Sk»a dile
Getirilen iddiaya GÇre -'+ BerGaMa kÇylülerinin altn
Madenine karë direniëini hülke Güvenliíini teHlikeye
atan Bir MillÁ teHditv hykC faaliyetv kaPSaMnda
deíerlendiriyOrdu Büyük OlaSlkla Bu kOnu -'+
tOPlantSnda GündeMe GelMië -'+ 3ekreterliíi’ne
Baíl TOPluMla ìliëkiler Baëkanlí’nda TìB tartëlMë
ve Bir PSikOlOJik Harekat ile Çnüne Ge»ilMeSi yÇnünde
karar alnMët
2SKBan RaK BCsRCI
Hava +uvvetleri +OMutan OrGeneral !SParuk’un SÇZle
rinden yaklaëk Bir yl SOnra aSkerlerden altn Madenine
Bir deStek daHa Geldi HeM de Madenin MaHkeMe
kararyla kaPal Olduíu Bir dÇneMdeÐ 3 %kiM ’de
aralarnda %Ge Ordu ve .!TO 'üneydOíu -üëterek
+OMutan’nn da Bulunduíu krk Beë kOMutan eëleriyle
Birlikte BerGaMa’daki altn Madenini GeZdiler +OMutan
lara BilGilendirMe yaPan .OrMandy -adenCilik 9ÇnetiM
+urulu ²yeSi OrHan 'ü»kan hBaZ art düëünCeli kiëiler
tanklarda kullanlan Siyanüre @tOPraklarMZ ZeHirlene
Cek’ diye karë »kyOr Türkiye H¶l¶ tOn altn itHal
ederken Bunun yaPlMaS »Ok yanlëv diyOrdu %Ge Ordu
36
+OMutan OrGeneral Hurëit TOlOn eline aldí kül»e al
tnla GaZeteCilere POZ verirken h²lke ekOnOMiSine Ciddi
katk kOyan Madeni Bu kOnuda karar vereCeklerin GeliP
GÇrMeSini iSteriMv diyOrdu
NCAi@ &a@JCKiRoËJunun IiRa@
ìëte tüM Bu iddialar ve daHa faZlaSn Sayfalarna
taëyan .eCiP HaBleMitOílu’nun h!lMan 6akmar ve
BerGaMa DOSyaSv adl kitaB !íuStOS ’de »kt
+itaP O Günlerde anlaëlaMayan Bir Süratle »Ok Genië
Bir keSiMin eline Ge»ti !Slnda HaBleMitOílu’nun
kitaBndan yaklaëk alt ay kadar ÇnCe yaynlanan
Bir Baëka kitaP HeMen HeMen ayn iddialar iëliyOr
du DOkuZ %ylül ²niverSiteSi ÇíretiM üyeSi PrOf Dr
9lMaZ 3avaë»n’n hBütünSel Çevre BilinCi ve Çevre
9alanlarv adl kitaB Bu kitaBn %urOGOld ëirketinin
MaddÁ Olanaklaryla BaSlP daítldína yÇnelik ÇneMli
iddialar var HaBleMitOílu’nun kitaBnda Ge»en Bir
»Ok iddia ve POleMiíin ilk kaynaínn 9lMaZ 3avaë»n
Olduíunu SÇyleyeBiliriZ
HaBleMitOílu’nun kitaBndaki en ÇneMli BelGe
kitaBn SayfaSnda yer alan hTürkiye !ltn +OnSeP
tiv adl BelGedir hBerGaMa OPeraSyOnu’nun Çer»eveSiv
Baëlíyla Sunulan BelGenin OCak ’da &ederal !l
Man ìktiSadÁ ìëBirliíi ve +alknMa Bakanlí tarafndan
yaynlandí BelirtiliyOr BelGenin nereden Geldiíiyle
ilGili Olarak kitaBn 63 nO’lu diPnOtunda ëunlar yaZyOr
h+OnSePtin MatBu nüSHaS ve »eviriSi ìSve»’te yaëayan
PrOf Dr -etin DeliOrManl tarafndan ülkeMiZdeki tüM
ilGili BiriMlere GÇnderilMiëSe de kOntreSPiyOnaJ kaP
SaMnda !lMan iStiHBarat»larna karë alnMë niZleMe
dënda SOMut Bir tedBire teSadüf edilMeMiëtirxv
#n ÀnCKJi @CJEC saFRC
ìki ülke araSnda diPlOMatik kriZe Bile neden OlaBile
Cek i»erikteki BelGe GaZeteCiler kitaPta adlar Ge»en
BiliM inSanlar ve yarG MenSuPlarnn tüM uíraëlarna
raíMen elde edileMedi !nkara D'-’nin Bu BelGeyle
ilGili Dëiëleri Bakanlíndan iStediíi BilGiye yant %M
niyet 'enel -üdürlüíü’nden Geldi h@Türkiye’de !ltn
+OnSePti’ iSiMli raPOrla ilGili Berlin Büyükel»iliíiMiZ
tarafndan yaPlan araëtrMada HerHanGi Bir BilGi veya
kayda raStlanMadív
²Stelik Bu BelGeyi hilGili tüM kuruMlara ilettiíiv
ileri Sürülen hìSve»’te yaëayan PrOf Dr -etin Deli
OrManlv diye Bir kiëinin varlína tüM araëtrMalara
raíMen BuGüne kadar raStlanaBilMië deíilÐ
%n ÇneMli BelGeSi ve Bu BelGeyi yaydí ileri Sürü
len kiëiSi hSaHtev Olan HaBleMitOílu’nun kitaBndaki
Baëka Bir»Ok BilGi ve veri de Ger»ekdë ya da ManiPüle
edilerek verilMiëti
KiRa@ KaBCn ÎirICRi yaXBrB
+uruluë aëaMaSndan itiBaren %urOGOld altn Made
ninde On yl kaMu iliëkileri Müdürlüíü yaPan HaSan
'Çkvardar’n HaBleMitOílu’nun yaZdí kitaPla ilGili
»Ok ÇneMli tanklklar BulunuyOr 'Çkvardar’n ìZMir
BarOSu’nda kaMeralar karëSnda dile Getirdiíi ve
BaSna da yanSyan iddialara GÇre kitaP altn ëirketinin
BilGi BelGe ve MaddÁ Olanaklaryla BaSlP daítlyOr
Madene iki keZ Gelen HaBleMitOílu’na klaSÇrler dOluSu
BilGi ve BelGe veriliyOr 'Çkvardar HaBleMitOílu’nun
ikinCi Ziyaretinden kSa Bir Süre SOnra »kan kitaBn On
Bin adet BaSldín ve daítMnn da Büyük Oranda
altn ëirketi tarafndan yaPldín anlatyOr BenZer
ifadeler Madende Halkla iliëkiler uZMan Olarak »alëan
.urettin TurGut’tan da GeliyOr 'aZeteCi !ydn %nGin de
HaBer yaPMak i»in Gittiíi Madende HaBleMitOílu’nun
Bir Oda dOluSu kitaBn GÇrdüíünü a»klad
HaBleMitOílu’nun en ÇneMli delili SaHte Bir BelGe
Olan kitaBn tartëlMaZ klaBileCek SOrGulanMaSn
ÇnleyeCek dikkatleri Bu SaHteCilikten Baëka yÇnlere
yÇnelteCek Hatta kitaBn ve yaZarnn eleëtirilMeSinin
daHi hayPlanaCaív Bir OrtaM yarataCak tek ëey yaZar
nn ÇlMeSiÇldürülMeSiydi ìëte Bu OlduÐ
Birka» yl SOnra Madeni iëleten ëirket yeniden el
deíiëtirdi -aden tOPlaM MilyOn dOlara &etHul
laH 'ülen CeMaatine yaknlíyla Bilinen +OZa !ltn
êirketi’ne Satld !radan Beë yl Ge»tikten SOnra ëirketin
Halka arZda deíeri Milyar dOlar Olarak GÇSteriliyOrduÐ
DiyeBiliriZ ki HaBleMitOílu’nun ÇldürülMeSi Belki
de en »Ok Bu GruBun ve Bu GruPla iëBirliíi i»inde
Olduíu ileri Sürülen uluSlararaS altn tekellerinin iëine
Geldi HeM 'ülen CeMaatinin »Ok Sert Bir MuHalil
Ortadan kalkt HeM !ltn MadenCiliíinin Çnündeki
Büyük Bir enGel yani BerGaMa kÇylülerinin direniëi
HaBleMitOílu’nun kitaBnn ink¶r GÇtürMeZ katkSyla
Bertaraf edildi h!lMan 6akmar ve BerGaMa DOSyaSv
adl kitaP altn Madeni ëirketleri i»in neredeySe BaëuCu
kitaPlarndan Biri Halini ald
BerGaMa direniëinin Ortadan kaldrlMaS SOnraSn
da #eMaat’e yakn ëirketlerin uluSlararaS altn tekel
leriyle Ortak Bir ëekilde dOlu diZGin altn MadenCiliíine
SOyunduíu GÇrüldü
CrEaKann çCTrC KüAaBCJCsinBCIi ÀnCKi
Türkiye’deki »evreCi Halk Hareketi BerGaMa kÇylüle
rinin MüCadeleSiyle ÇneMli Bir ivMe kaZand O Güne
kadar Bir GruP Orta Snf aydnn yürüttüíü h»i»ek
BÇCek »evreCiliíiv diye kü»üMSenen »evre MüCadeleSi
BerGaMa kÇylülerinin Siyanürlü altna karë direniëiyle
kÇylü teMelli Genië Bir Halk Hareketine dÇnüëtü 9aëaM
alanlarn SavunMak i»in yOllara dÇkülen »Ok »eëitli
eyleMler OrGaniZe eden kÇylüler karëlarndaki GüCün
SadeCe Bir ëirket ya da HüküMet OlMadín deneyiM
leriyle GÇrdüler ²lkede tkanan tOPluMSal MuHalefet
kanallarn ZOrladlar ve Bu »aBalaryla tOPluMun diíer
eZilenlerinin de SeMPatiSini ve deSteíini kaZandlar
BerGaMa kÇylülerinin ’da Baëlayan ve
’larn SOnu ’lerin Baënda en üSt düZeye
ulaëan direniëleri Ortaya kOnan PSikOlOJik Harek¶t yÇn
teMleriyle ÇnCe durduruldu SOnra da SÇnüMlendirildi
yn AaB IaXan
3On Birka» yldr Çne »kan ve Giderek kitleSelleëiP
SiyaSallaëan HidrO elektrik Santrallerine H%3 karë
verilen MüCadelenin karalanMaS i»in SOn dÇneM
$IPNOTLAR
3
HttPWWWevrenSelnetneWSPHPid3
! 9üCe ! %kreM 'üven ed !ltn -adenCiliíi ve Çevre Beril
OfSet ìStanBul H !letHea % ZGüven P HOlZer BelGeSel %Mür Henden’in
kOnuëMaS
+OMëuMuZ 9unaniStan’n yaëadí ekOnOMik kriZ ardndan ’larn
SOnu ’lerin Baënda ülkeye GireMeyen altn Madeni ëirketlerinin
yeniden ataía Ge»tiíini ve ülkenin kuZeyinde Maden iëletMeSi a»Mak
i»in »alëMalara Baëladín anMSatalM
HaSan ZGÇBek’in Uëak %ëMe +ëladaí altn Madeni ile ilGili
»alëMalarn ÇírenMek i»in Zer !kdeMir h!nadOlu’nun @altn’daki
TeHlike +ëladaí’a !ítv S %vrenSel BaSM 9ayn .iSan de yine Bu !lMan vakmar iddialarnn GündeMe
Getirildiíi GÇrülüyOr ìlk ÇnCe »eëitli yerel GaZetelerde
ve kÇëe yaZlarnda dile Getirilen iddialar ZaMan
la uluSal BaSna da yanSd3 3On Olarak !kkuyu
.ükleer 3antrali !ê’nin -erSin’de a»tí TOPluM
BilGilendirMe -erkeZi -üdürü &aruk UZel de nükleer
karëtlarn hdëa BaíMl Gü»lerv OlMakla Su»lad
$evlet-êirket desteìiyle kuyuya atlan taên
ya da çamurun etkisi çevre hareketi üzerinde
sanlandan daha ykc oldu Bu iftira sonras,
sadece Bergama köylü hareketi yenilgiye
uìratlmad, ülkedeki diìer çevreci hareketler
ve çevreciler adeta görünmez bir çember
içerisine hapsedildi
Devletëirket deSteíiyle kuyuya atlan Bu taën ya
da »aMurun etkiSi »evre Hareketi üZerinde Sanlandan
daHa ykC Oldu Bu iftira SOnraS SadeCe BerGaMa
kÇylü Hareketi yenilGiye uíratlMad ülkedeki diíer
»evreCi Hareketler ve »evreCiler adeta GÇrünMeZ Bir
»eMBer i»eriSine HaPSedildi +aMuOyunun Büyük Bir
kSM H¶l¶ devaSa Bir PrOPaGanda ayGt tarafndan
POMPalanan h»evre direniëlerini Türkiye’nin kalknMa
Sn iSteMeyen !lManya ve diíer dë Gü»ler këkrtyOrv
PrOPaGandaSnn etkiSi altnda
SuiIasR
9aZnn Snrlar GÇZ Çnüne alnarak Bu Makalede HaB
leMitOílu SuikaStinin ayrntlarna GirilMedi 3uikaStin
ardnda kiMler vard hHaBleMitOílu’nu Ben ÇldürdüMv
diye SavClara defalarCa itirafta Bulunduíu Halde Bir
türlü hCiddiye alnMayanv DurMuë !nu»in adl kiëinin
Baílantlar nelerdi SuikaSt neden %rGenekOn SüreCine
daHil edildi ve neden hfaili Me»Hulv Brakld Bunlar ve
BenZeri SOrularla ilGili iddialar Burada yer alMyOr HaBle
MitOílu SuikaSti de daHil tüM Bu kOnular h+uyudaki Taë
!lMan 6akmar ve BerGaMa 'er»eíivnden OkunaBilir
Bu kitaBn Girië kSMnn SOn ParaGraf Bu yaZda
anlattklarMZn Bir ÇZeti aSlnda hx-illÁ Güven
liíi teHditten Çte altn tekellerinin tekerine »OMak
SOktuíu i»in BerGaMa kÇylü Hareketine karë Bir @Oyun’
teZG¶Hland HaBleMitOílu Bu Oyunda »Ok ÇneMli Bir
rOle SOyundu +uyuya taë Ona attrdlar O Bu Oyun
daki rOlüne SOn nefeSine kadar Sadk kalrken Oyunun
BaëarSnn anCak kendi ÇlüMüyle Olanakl OlaCaín
elBette BilMiyOrduv
6
3
TaMer BaCnOílu hTürkiye’de !lMan 6akmarnn -arifetleriv #uM
Huriyet 6 TeMMuZ -illiyet 3 TeMMuZ h!SParuk !lManlar altn »karttrMyOrv 3tar %kiM hPaëalar OvaCk !ltn -adenindev 9eni !Sr 3 %kiM TaHir nGür Hayat Tv ÇePe»evre 9aëaM PrOGraM 6 êuBat 9eni HarMan 3 êuBat 3
%riëiM TariHi HttPWWWHaBerantalyaCOMyaZaraSPyaZi)D
HttPWWWakdeniZHaBerCiCOMyaZiHeSleriiSteMeyen
6kOrOHtMl
2adikal .iSan HttPWWWevrenSelnetneWSPHPid
h+uyudaki Taë !lMan 6akmar ve BerGaMa 'er»eíiv Zer !kdeMir
%vrenSel BaSM 9ayn +aSM Heinrich Böll Stiftung
3
ëZMIRINGÈBEêINDERADYOAKTIF¼ÈPLÍK
T
3ERKAN/CAK
198 Karadeniz Ereìli
doìumlu -armara Üniversitesi ëletiêim Fakültesi
'azetecilik Bölümü mezunu
'azeteciliìe stajyer muhabir
olarak Hürriyet’te baêlad
'azetenin ëstanbul ekinde
aìrlkl olarak kent haberleri
yapt 6’dan bu yana
çalêtì 2adikal gazetesinde
esas olarak çevre alannn
yan sra, insan haklar,
toplumsal olaylar ve adliye
konularnda haberler yapyor
3
ürkiye’nin hnükleer SevdaSv yarM
yüZyldan faZladr devaM eden Bir Hik¶ye
HüküMetin yakn GeleCekteki 3
Hedel ü» nükleer Santral ìStanBul
+ü»ük»ekMeCe’de Bulunan eíitiM aMa»l
MeGavat GüCündeki reaktÇr dënda Türkiye’nin
kurulu Bir nükleer Santrali yOk -erSin’de kurulMaS
Planlanan Santral i»in iHale yaPld 3inOP’ta ikinCi
nin yaPlMaS i»in GÇrüëMeler devaM ediyOr ²»ünCü
Santralin yeri kOnuSunda iSe SÇylentiler ëiMdiden
Ortalkta dOlaëyOr .ükleer karët Sivil tOPluM ÇrGüt
leri iSe var Gü»leriyle eyleMlerine devaM ediyOr Bu
tartëMalar SüredurSun %Ge deniZine kyS Bulunan
ìZMir’de »Ok ÇneMli Bir Olay yaëand Bir nükleer
SantraliMiZ OlMaMaSna raíMen ëiMdiden radyOaktif
Madde BulaëMë Bir »ÇPlüíüMüZ Oldu ìZMir’de yldan uZun Süredir kurëun üreten Bir faBrikann dÇnüMlük araZiSine BinlerCe tOn radyOaktif Madde
%urOPiuM %urOPiuM BulaëMë ZeHirli
atí GÇMdüíü teSPit edildi ²Stelik tüM yetkili ku
ruMlarn da duruMdan HaBerdar Olduíu Ortaya »kt
ìZMir 'aZieMir’de taM ad !Slan !vC DÇküM
3anayi ve TiC !ê Olan kurëun faBrikaS ’l yl
larda kuruldu &aBrika kurulduíu Günden Beri kül»e
kurëun üretti Bunun i»in de ÇMrünü taMaMlaMë
akü ve Hurda kurëun kullanld +urëun faBrikaSnn
dÇnüMden faZla araZiSi var Dëardan Bakld
índa araZinin »Oíu BOë GÇrünüyOr !nCak üZerinde
neredeySe tek Bir Ot daHi yOk Bir BÇlüMünde iSe
BuGün kaderine terkedilMië üretiM i»in kullanlan
Makinalar ara»lar dePOlar aSit HavuZlar ara»lar
var &aBrika ’da üretiMi durdurdu Dë kaPdaki
Güvenlik GÇrevliSinin dënda faBrikada kiMSe yOk
!Slan !vC kurëun faBrikaS Hakknda kuruMlarn
düZenlediíi raPOrlara Bakldínda neden terkedil
diíini anlaMak ZOr deíil BelGelere GÇre faBrikadaki
SadeCe hGÇrünenv teHlikeli atklar Bertaraf etMenin
Bedeli en aZ MilyOn lira
200BC EÀKüJü raByasyon RCsNiR CBiJBi
&aBrika ZeHirli atklarnn »Oíunu GÇMMeSine
raíMen Bir kSMn da 6 .iSan ’de tek
ZeHirli atk Bertaraf teSiSi Olan ì:!9D!ê’a GÇnderdi
ì:!9D!ê BaZ atklarda radyaSyOn teSPit etti fakat
atklar kaBul etMedi ve HeMen duruMu Türkiye’nin
nükleer kOnuSunda tek yetkili MerCii Türkiye !tOM
%nerJiSi +uruMu’na T!%+ Bildirdi T!%+’in ilk
inCeleMelerinde faBrikada atk GÇMülü Bir alan
Bulundu ve radyOaktif Madde BulaëMë MalZeMeler
teSPit edildi
DaHa SOnra HaZiran ’de O ZaManki
adyla ìZMir Çevre ve OrMan -üdürlüíü BuGün
ìZMir Çevre ve êeHirCilik -üdürlüíü faBrikay de
netledi &aBrika araZiSinin nOktaSnda ië Maki
neleriyle kaZ yaPld nOktada teHlikeli atklara
raStland &aBrikaya yÇnetMeliíe aykr Hareket ettiíi
Gerek»eSiyle 3 Bin T, CeZa keSildi 3OruMlular
Hakknda da Su» duyuruSunda Bulunuldu DenetleMe
SOnuCunda HaZrlanan raPOra GÇre faBrikann a»k
dePOlarnda tOn atk teSPit edildi atklarn Geri
kaZanMBertaraf teSiSlerine GÇnderilMeSi Gerektiíi
vurGuland
Çevre ve OrMan Bakanlí denet»ileri TeMMuZ
’de Bir keZ daHa faBrikaya Gitti Bu keZ Baëka
Bir alanda tOn teHlikeli atk teSPit edildi
2aPOrda TeMMuZ ’de T!%+ tarafndan
alnaCaí Beyan edilen üZerinde radyOaktif Madde
iëareti Bulunan atklar Bulunduíu Belirtildi !yrCa
raPOrda GÇMülü radyaSyOnlu atklarn T!%+ tara
fndan Paketlendiíi ve ÇekMeCe .ükleer !raëtrMa
-erkeZi’ne #.!- GÇnderilMek üZere faBrikada
Bekletildiíi de anlatld
2#K: dKaranRinaya aJnn
%ylül ’de T!%+ !Slan !vC’ya radyOaktif
MalZeMelerle ilGili Bir yaZ GÇnderdi 9aZda faBri
kada MayS HaZiran teMMuZ ve aíuStOS aylarnda
faBrikada T!%+ tarafndan radyaSyOn Çl»üMü ve
inCeleMeler yaPldí dePOlaMa SaHaSnda frnlar
BÇlGeSinde kaPal iStif SaHaSnda radyOaktif Madde
BulaëMë Cüruf ve atklar teSPit edildiíi radyOaktif
Maddelerin POtalarda eritildiíi BelirtiliyOrdu T!%+
radyaSyOn Güvenliíi SaílanMaS i»in yaPlMaS
Gerekenleri Sralad 2adyaSyOnlu atklarn Bulunduíu
yerin karantina altna alnMaS faBrikada dePOla
Ma alanlarnn kaPatlMaS Buralarda Hi» Bir iëleM
yaPlMaMaS PerSOnelin Gerekli tedBirleri alMaS
radyaSyOn Çl»üM SiSteMlerinin kurulMaS iStendi
2üK IuruKJara Fa@Cr TCriJBi
ìZMir 6aliliíi ìl Çevre ve OrMan -üdürlüíü yetkilileri
de %ylül ’de faBrikaya Bir yaZ GÇnderdi
T!%+ ve il »evre Müdürlüíü yetkililerinin %ylül ’de faBrikada inCeleMeler yaPtí dÇnüMlük araZinin XX Metre eBatlarndaki
Bir BÇlüMünde »Ok faZla radyOaktif Madde BulaëMë
MalZeMe Bulunduíu SÇyleniyOr hilGili kuruMlarn
BilGiSi dënda Hi»Bir iëleM yaPlMaMaSv kOnuSun
da faBrika uyarlyOrdu DuruM ìZMir BüyükëeHir
BelediyeSi’nin yan Sra 'aZieMir +ayMakaMlí’na
'aZieMir BelediyeSi’ne 'aZieMir 3aílk 'ruP
Baëkanlí’na da Bildirildi Bu yaZ ilk Olarak
’de Ortaya »kan Olayn tüM kuruMlar tarafn
dan Bilindiíinin de Bir kant OluyOrdu
+aSM ’de T!%+ faBrikaya »evre ve inSan
Saílí a»Sndan alnMaS Gereken tedBirleri Bir keZ
daHa Hatrlatt T!%+ eSki Baëkan Okay ÇakrOílu
iMZal BelGe Çevre ve OrMan Bakanlí ile ìZMir
6aliliíi’ne de GÇnderildi Çevre ve OrMan Bakanlí
yetkilileri !ralk ile %ylül tariHlerinde Bir
keZ daHa faBrikay denetledi raPOrlar düZenlendi
NüIJCCr çu@uI CriRKiÎJCr
!Slan !vC kurëun faBrikaSnn i» yaZëMalar da duru
Mun ne kadar vaHiM Oluíunu anlatyOr Teknik -üdür
9’nin 'enel -üdür H '’ye GÇnderdiíi Mail’lerde
radyaSyOn i»eren teHlikeli atklarn ì:!9D!ê’a GÇnde
rilMeSi duruMunda Maliyetin MilyOn lira OlaCaí
ÇekMeCe .ükleer !raëtrMa -erkeZi’ne #.!-
GÇnderilMeSi duruMunda Maliyetin daHa da artaCaí
vurGulanyOr ì» yaZëMalardan radyaSyOnlu atklardan
alnan nuMunelerin T!%+’e Baíl #.!-’a GÇnderil
diíi anlaëlyOr Bu nuMunelerde yaPlan inCeleMe
netiCeSinde radyaSyOn teSPit edilen MalZeMelerin ar
tk Bir atk Snfnda deíil hradyOaktif kaynakv Olduíu
BelirtiliyOr #.!-’da yaPlan inCeleMelerde radyO
aktif kaynak teSPit edilen MalZeMelerin Türkiye’de
BulunMaMaS Gerektiíi de anlatlyOr 2adyaSyOnun
h%urOPiuM v ad verilen Bir MalZeMeden Bulaë
Më OlaBileCeíini teSPit eden #.!- Bu MalZeMenin
anCak nükleer Santrallerdeki nükleer »uBuklardan
BulaëaBileCeíini de a»klyOr %urOPuiM ’nin
Türkiye’ye yaSal Giriëinin OlMadí da a»k»a ifade edi
liyOr 9aZëMalarda Türkiye’nin radyOaktif Maddeleri
anCak Ge»iCi dePOlaMa yaPMa yetkiSine SaHiP Olan
#.!-’da dePOlayaBileCeíi vurGulanyOr
GÀKüJü aRIJar nC oJaAaI
&aBrika araZiSinin Her tarafnda radyaSyOnlu MalZeMe
ler teHlikeli atklar Halen duruyOr !tklarn Bulunduíu
yerlerde yaPlan Çl»üMlerde radyaSyOn CiHaZlar Sinyal
veriyOr !kü ve kurëun kalntlar üZeri a»k dePO
alanlarnda rüZG¶rla Birlikte etrafa SavruluyOr TOPraía
GÇMülü atklarn Bulunduíu BaZ nOktalardan da
radyaSyOn Sinyalleri alnyOr &aBrika i»indeki GÇrünen
atklarn tOPlaM Miktarnn Bin tOnun üZerinde
Olduíu taHMin ediliyOr TOPraía GÇMülü Haldeki teHli
keli atklarn Miktarn iSe üZerindeki tOPraí kaldrMa
dan BilMenin iMk¶n yOk
!raZinin dë Snrlar tel ÇrGülerle »evrili anCak tel
ÇrGülerin »Oíu iëlevSiZ !raZi »Ok Büyük Olduíundan
faBrikann yan Baëndaki MaHalle araZiyi yOl Olarak
kullanyOr ÇOCuklar Okullarna GideBilMek i»in ZeHirli
atklarn Bulunduíu yOldan Ge»iyOr !raZinin BaZ
BÇlüMlerinde GÇMülü atklar kuSMa yaPMë tOPraín
üZerinde aSit Birikintileri OluëMuë BaZ kSMlarda
BeyaZ tOZ Halinde Sülfürik aSit BaZ yerlerdeySe Sar
kükürt dëar SZMaya BaëlaMë :eHirler Hava ve tOP
rakla yüZeyde BirleëinCe yanMa BaëlaMë DuManlarn
»ktí yerde kOkuya dayanMak MüMkün deíil
&aBrika ve ZeHirlerin GÇMüldüíü araZi ile evler Bir
Biriyle i» i»e !Slan !vC kurëun faBrikaSna en yakn
ev iSe -evlüt 3ert’e ait 3ert’in ’da ev yaPMak
i»in Satn aldí araZi faBrikayla kOMëu -evlüt 3ert
yllar BOyunCa yaëadklarn ëÇyle anlatyOr hO ZaMan
SadeCe Bir Bina vard 3Onra Bir Sürü Bina yaPtlar
Makineler Getirdiler BuraS dereydi Dereyi dOldur
dular -aHalle eyleMler yaPt &aBrikann Buradan
GitMeSini iStiyOrduk -aHallede iki kiëi aStM Oldu
SOnra ayn kiëiler kanSer Oldu ve Çldü &aBrika »al
ëanlarndan da Çlenler Olduíunu duyduk %yleMlerin
üZerine Milletvekilleri Geldi Saílk Müdürlüíünden
GeliP taraMa yaPtlar Ben Çevre -üdürlüíü’ne ëik¶yet
ettiM &aBrikann ZeHirli duManlar »kardín SÇy
leyinCe HeyeCanlandlar !Ma kiMSe GeliP GitMediv
-evlüt 3ert’in eëi 'ülëen 3ert iSe faBrikann yllarCa
duManndan ve kOkuSundan ëik¶yet etti h#aMlar
kaPlar a»aMyOrduk ÇOk aír Bir kOku vard !tklar
n GÇMdüklerini GÇrüyOrduk Bir ara traktÇrle üZerini
tOPrakla kaPattlar &aBrika »alërken BiZiM BaH»eMiZ
de Hi»Bir ëey yetiëMeZdi êiMdi Mandalin de yetiëiyOr
Zeytin de ìki yldr faBrika »alëMyOr +urtulduíu
MuZa SeviniyOruZv BÇlGede »alëan ve adn verMek
iSteMeyen Bir Güvenlik GÇrevliSi de atklarn uZun Süre
durduíu tePeyi GÇSteriyOr hìki Günde Burann traktÇr
lerle üZerini kaPattlar 3Onra da Hi»Bir ëey yaPMad
lar Oraya dikkatli Bakn tek Bir Ot yetiëMiyOrv
Bir nükleer santralimiz olmamasna raìmen,
êimdiden radyoaktif madde bulaêmê bir
çöplüìümüz oldu ëzmir’de yldan uzun
süredir kurêun üreten bir fabrikann dönümlük arazisine binlerce ton radyoaktif
madde bulaêmê zehirli atì gömdüìü tespit
edildi Üstelik tüm yetkili kurumlarn da
durumdan haberdar olduìu ortaya çkt
#uroNiuK 152 üJICyC nasJ EirBi
Okan ²niverSiteSi -üHendiSlik &akülteSi ÇíretiM üye
Si atOM MüHendiSi PrOf Dr TOlGa 9arMan’n kOnuyla
ilGili deíerlendirMeSi ëÇyle h3ÇZ kOnuSu radyOaktif
MalZeMe %urOPiuM iZOtOPu adn verdiíiMiZ
atOM »ekirdeíi Bu Maddenin ülkeMiZe naSl Girdiíini
anlaMakta ZOrluk »ekiyOruM %n ÇneMli SOrulardan
Biri Bu Bu MalZeMe tek Baëna GirMië OlaMaZ Mu
Hakkak BeraBerinde Baëka radyOaktif atklarla GelMië
OlMal yanMë nükleer reaktÇr »uBuklarnda Bulunu
yOr OlMal 9anMë nükleer reaktÇr yakt eleManlar
Türkiye’ye naSl ve HanGi MakSatla GetirilMië Bunun
a»ía »karlMaS GerekiyOr Bunun ÇteSinde yanMë
atklarda Bu faBrika neyi eritMië &arknda OlMadan
eritildiíini SÇylüyOrlar Buna iHtiMal verMenin ZOr
Olduíunu düëünüyOruM &aBrikann Bulunduíu yerin
altna GÇMülMüë anCak faBrikann erittiíi ve üretiM
de kullandí Maddelerin i»inde de Mutlaka radyOaktif
MalZeMelerin Bulunduíuna iliëkin Bir reSiM »Ok
vaHiM ëekilde karëMZa »kyOr O takdirde faBrikann
üretiM unSurlarnn Ciddi Olarak takiP altna alnMa
S GerekiyOr &aBrikann ürettiíi ve dëarya verdiíi
ürünlerin yanStaCaí teHlikeyle de karë karëyayZ
&aBrikann üretiM daMGaSn taëyan Birka» aküyü
derHal kOntrOl altna alMak Gerekirv
T!%+’in derHal duruMa MüdaHale ederek SavClk
neZdinde de Su» duyuruSunda BulunulMaS Gerekti
íini Belirten 9arMan ëÇyle devaM ediyOr h3adeCe Bu
Maddeleri kullananlar CeZalandrMak i»in deíil Bu
Maddelerin naSl OluP da kullanldín anlaMak ve
daHa vaHiM duruMlar ÇnleMek i»in Gerekliydi Bunun
neden yaPlMadín anlaMakta Gü»lük »ekiyOruM
Ortada Ciddi Bir CürüM var +aStl OlMaSa daHi »eëitli
3
a»lardan GÇrev iHMali var Birileri Bu MalZeMeyi
yOllaMë SatMë deMek ki yaSal OlMayan iliëkiler var
TeHlike yalnZCa faBrikann i»indeki ya da GÇMülü
atklardan kaynaklanMyOr Bu MalZeMeler eritilirken
faBrikada »alëan PerSOnelin de BulunuP Saílk kOnt
rOlünden Ge»irilMeSi GerekiyOr T!%+ Bunun nereden
Geldiíinin iZini naSl SürMeMië .erede Bu ürünler
&aBrikann ürettiíi kurëunlardan üretilen akülere
Mutlaka ulaëMak GerekiyOrv
2adyoaktif madde bulaêmê atklarn üzerinin
neden toprakla yeniden kapatldì, neden
atklarn çkarlp gerektiìi gibi depolanmadì,
bu atklarn toplamda ne kadar olduìu, toprak
altndaki radyoaktivitenin yeralt sularna
karêp karêmadì ve en önemlisi bir nükleer
santrali olmayan Türkiye’ye Europium 152
ve 15 atom izotoplarnn nasl geldiìi
h·l· cevaplanmay bekleyen sorular olarak
karêmzda duruyor
9arMan aCilen yaPlMaS Gerekenler kOnuSunda da
ëunlar SÇylüyOr hBÇlGenin karantinaya alnMaS Gere
kiyOr 9eralt Sularyla radyOaktif Maddelerin nerelere
kadar ulaëtín keStirMek MüMkün deíil 2adyOaktif
Maddelerin Güvenli Bir yere nakledilMeSi GerekiyOr
!raZinin eëilMeSi ve atklarn Güvenli Bir yere alnMaS
GerekiyOrv
ìZMir Çevre ve êeHirCilik ìl -üdürü !ta %rBO
lat iSe kOnuyla ilGili ëÇyle Bir a»klaMada Bulundu
hT!%+ BiZe Bir yaZ yaZarak @Benden HaBerSiZ Bir
iëleM yaPMayn’ dedi BiZ de ilGili kuruMlara Bu yaZy
GÇnderdik 2adyOaktif Madde teSPitinin yaPldí ve
Hi»Bir iëleM yaPlMaMaS Gerektiíini Bildirdik 9aPl
MaS Gerekenlerin taMaM yÇnetMeliklerle BelirtilMië
9etkili T!%+’tir Bir an ÇnCe radyOaktif Maddelerin
Bertaraf edilMeSi GerekiyOr neye Mal OlurSa OlSun
&aBrikada atklarn GÇMüldüíüne dair ëik¶yet GelMië
ti BiZ de -art ’de ekiP GÇnderdik 3 Bin T,
CeZa keSildi #eZa ile ilGili MaHkeMeye Gittiler Davay
kayBettiler !nCak teMyiZe Gittiler -aHkeMe Halen
devaM ediyOr ìl Çevre -üdürlüíü yÇnetMeliíe uyGun
OlMadí i»in de Su» duyuruSunda Bulundu ì:!9D!ê
ile anlaëMa aëaMaSnda nuMunelerden radyOaktif
Madde »knCa T!%+ devreye Girdi 6e BiZ T!%+’in
yaZSndan SOnra Hi»Bir iëleM yaPMadkv
&aXinC araXisi BC IirJCRiJKiÎ
&aBrikann adnn a»klanMaSn iSteMeyen eSki Bir
üSt düZey »alëan yllarCa teHlikeli atklarn Bertaraf
edilMek yerine GÇMüldüíünü itiraf ederek ëunlar
anlatt h!tk tOnu T,’ye Bertaraf teSiSleri
ne GÇnderiliyOr Bin tOn atk Olduíu taHMin
ediliyOr Bu da MilyOn lira deMek 'Çnderil
MiyOr GÇMülüyOrdu &aBrikann SaHiBi Çldükten
SOnra »OCuklar araSnda MiraS kavGaS Baëlad
Beë kardeë araSndaki kavGa Halen devaM ediyOr
Hi»Bir teknOlOJik iyileëtirMe yaPlMad Ben de
ka»arCaSna faBrikadan ayrldM 2adyOaktif kaynak
OlMaSa Bile kurëun atínn GÇMülMeMeSi GerekiyOr
Bunlar HaStalía neden Olur ²Stelik faBrikann
Bir BÇlüMü T!%+ tarafndan karantinaya alnd O
ZaManki taHMinlere GÇre SadeCe Burada Bin tOn
atk vard Bir de faBrikann i»inde Bulunan HaZine
araZiSine GÇMülü atklar var 3 yl ÇnCe ilk aküleri
GiyOtinle keSerlerMië atklar Oraya GÇMülürMüë Bir
defaSnda BetOn atMa iëleMi yaPMadan ÇnCe ka
Zarken Baktk i»eride akülerin PlaStik Par»alar var
GÇMülMüë &aBrikann tüM araZiSinin altnn üStüne
GetirilMeSi GerekiyOr +iMin naSl GüCü yeter BilMi
yOruM 9ÇnetMeliklere uyGun Olarak ië»ileri Saílk
taraMaSna GÇnderirdik ìë»ilerin kannda kurëun
OluP OlMadína Baktrrdk BaZen ië»ilerde kurëun
Bulunurdu O ië»iyi HaStaneye yatrrdkv
2#K @CÎ yJ sonra yCniBCn FarCICRC ECçRi
Olaylar 2adikal GaZeteSinde Bir Hafta BOyunCa
yayMlanan HaBerlerle Ortaya »knCa T!%+ yeniden
Harekete Ge»ti radyaSyOnlu atklar GÇMüldükleri
yerde Braktktan taM yl SOnra yeniden araZide
inCeleMelerde Bulundu T!%+ yaPtí inCeleMenin
ardndan ’de internet SiteSinde üSt üSte a»kla
Malar yaynlad Bu a»klaMalarda ÇZetle ëu BilGilere
yer verildi h9aPlan inCeleMelerde yalnZ %urOPiuM
’ye deíil %urOPiuM ’e de raStland !yr ayr
yerlerde tOn tOn ve tOn radyaSyOnlu atk
GÇMüldüíü yerden »karld ve #.!-’a GÇnderildi
3Onraki inCeleMelerde tOn Cüruf üZerindeki
radyaSyOn SeviyeSinde Ciddi artëlar teSPit edildi tOn MalZeMenin lrMa tarafndan ayrëtrlMaSnn
yaPlMaSyaPtrlMaS Gerektiíi Belirtildi &aBrika
»alëanlarna da radyaSyOndan kOrunMalar i»in eíitiM
verildiv T!%+ Bu a»klaMalarn ardndan üZerine
düëen SOruMluluíu yerine Getirdiíini ve SOruMluluíun
diíer kuruMlarda Olduíunu Belirtti
TüM yaëananlarn üZerine yetkili kuruMlarn neler
yaPaCaí Merak kOnuSuydu Türkiye Büyük -illet
-eCliSi Çevre +OMiSyOnu üyeSi -illiyet»i Hareket
PartiSi -HP ìZMir -illetvekili !HMet +enan Tanr
kulu OCak 3’te ilGili Bakanlklara Olayn Ortaya
»kMaSnn ardndan ne GiBi »alëMalarn yaPldín
SOran Bir ÇnerGe verdi ìlk yant veren kuruM Çevre
ve êeHirCilik Bakanlí Oldu Bakanlín CevaBnda
kurëun faBrikaSnn araZiSinde radyOaktif Madde
BulaëMë atk Bulunduíu XX Metre eBatla
rndaki alann karantinaya alndí T!%+ taliMatlar
dOírultuSunda araZinin Bu BÇlüMünün Bin tOn tOPrakla kaPatldí Belirtildi
2adyOaktif Madde BulaëMë atklarn üZerinin
neden tOPrakla yeniden kaPatldí neden tOPrak
altndaki atklarn »karlP Gerektiíi GiBi dePOlanMa
dí radyOaktif Madde BulaëMë atklarn tOPlaMda ne
kadar Olduíu tOPrak altndaki radyOaktivitenin yeralt
Sularna karëP karëMadí ve en ÇneMliSi Bir nükleer
Santrali OlMayan Türkiye’ye %urOPiuM ve atOM iZOtOPlarnn naSl Geldiíi H¶l¶ CevaPlanMay
Bekleyen SOrular Olarak karëMZda duruyOr
'ÍNCELDIZILERINTUTTUêUAYNA
T
ürkiye’de en yayGn POPüler kültür fOrMlarn
dan Biri Olan akëaM eílenCeSi yerli diZiler
Bir O kadar da POPüler Bir tartëMa kOnuSu
9ükSek iZlenMe Oranlar internette yayGn
Olarak Ziyaret edilen fOruM ve Hayran Siteleri
televiZyOna aZ »Ok eriëiMi Olan HerkeSin Hakknda lkir
SaHiBi Olduíu SenaryOlaryla yerli diZilerin Sevilerek tü
ketilen Bir kültürel fOrM Olduíu kOnuSunda ëüPHe yOk
DiZilerin kOnular karakterleri ve Hik¶yeleri üZerinden
Medyada internet fOruMlarnda evlerde SüreGiden
SOn ZaManlarda ÇZellikle h-uHteëeM 9üZylv diZiSiyle
ilGili Olarak BaëBakan’n da katldí tartëMalar yerli
diZilerin Bir eílenCe araC OlMann »Ok ÇteSinde tOP
luMSal MeSelelere dOkunduíunu da GÇSteriyOr
DiZi dediíiMiZ kültürel fOrM aSlnda Bir»Ok tür
ve anlaty i»inde Barndrr Türkiye’de yayGn Olarak
tüketilen tür ve anlatlar BenZer kOnular farkl GruP
iZleyiCilere farkl Bi»iMler kullanarak ulaëtrr ve farkl
Bi»iMlerde iZlenir Her tür ve anlat kendi iZlenMe
Bi»iMlerini üretir Bu iZlenMe Bi»iMleri de anlaty ve
türü yeniden Bi»iMlendirir !ktif Olarak SOSyal Medya
ara»larn kullanan Gen»lerin iZlediíi ve fan Siteleri
kurduklar diZiler akëaM evde ailenin tüM Bireylerinin
BeraBer iZlediíi diZiler internet üZerinden iZlenen yer
liyaBanC diZiler daHa »Ok erkeklerin veya kadnlarn
iZlediíi MelOdraMlar kOMediler PeMBe diZiler DOla
ySyla diZiler ev internet veya Her nerede tüketiliyOrSa
Orada SüreGiden kOlektif Bir yaZMa OkuMa tartëMa
Pratiíiyle üretilen Metinlerdir
&arkl tür ve anlatlara SaHiP OlSalar da diZilere
Genel Olarak BaktíMZda kadnlk erkeklik aëk ev
lilik ve aile etrafnda dÇnen kOnularn Sk»a iëlendiíini
GÇrüyOruZ BaZen etnik SnfSal ya da aile nOrMlaryla
ilGili »atëMalardan dOlay kavuëaMayan ¶ëklar BaZen
adaletSiZlik kader ya da kÇtülüklerin daíttí aileler
BaZen evleniP dOíru ailenin naSl OlaCaín BulMaya
»alëan erkek ve kadnlarx Bu teMalarn GünCel diZi
lerde naSl iëlendiíine Bakarken tür anlat ve iZlenMe
Bi»iMleri araSndaki farkllklar ve BenZerlikleri de
GÇZden ka»rMaMak GerekiyOr
dKuXCy GünCyn TC dKaraBaynBa CrICIJiI
RCKsiJJCri
TeleviZyOn diZilerini kateGOriZe etMek Olduk»a ZOrdur
+üreSel SektÇre HakiM ìnGiltere ve !BD’de üretilen di
Zileri Genellikle llM endüStriSini ëekillendiren POliSiye
rOMantik draM fantaStik kOrkuGeriliM türlerini tekrar
layan Bir ëekilde kateGOriZe etMek MüMkün @’lardan
Beri HeM llM HeM de diZi SektÇründe denenen yeni
teknOlOJiler ve yeni Hik¶ye anlatMa Bi»iMleri de kate
GOriZaSyOnu Olduk»a ZOrlaëtryOr DiZi üretiMinde yeni
Bir BÇlGeSeluluSlararaS aktÇr Haline Gelen Türkiye’de
yaPlan diZilerin SnmandrlMaS da yukardaki llM
kateGOrilerine yerel Hik¶yelerin edeBiyat uyarlaMalar
nn küreSel Olarak tüketilen diZilerin uyarlaMalarnn ve
tariHÁ diZilerin katlMyla Bir Hayli karMaëklaëyOr !n
Cak türler üZerine »eëitli BaílaMlarda yaPlan analiZler
türün iZleyiCi tutuMuyla ëekillendiíi ve iZleyiCi tutuMu
nu ëekillendirdiíini Ortaya kOyuyOr3 O nedenle kaBaCa
da OlSa tür ve anlat Bi»iMlerine GÇre Bir SnmandrMa
yaPMak BiZe ëk tutaBilir
Türkiye’de PriMetiMe’da en Büyük iZlenMe Oranna
SaHiP Olan MelOdraMlar ve PeMBe diZileri farkl Bi»iM
ÇZellikleri OlSa da ayn Baëlk altnda tartëMak MüM
kün -elOdraMlar ve PeMBe diZiler Genellikle iMk¶nSZ
Bir aëkn SeBeP Olduíu aHlakÁnOrMatif Bir »atëMann
ve Buna Baíl Olarak »kan »atëMalar SilSileSinin kaH
raManlar tarafndan »ÇZülMeSinin anlatldí dOíruSal
Bir anlat fOrMuna SaHiPtir -elOdraMlarda »atëMann
neden Ortaya »ktí naSl ve kiM tarafndan »ÇZüldüíü
ÇneMlidir +aHraMan farkl nOrMlar araSnda Bir Se»iM
yaPar ve Buna GÇre kaHraMan Olur Bu türe GünCel Çrnek
Olarak h+uZey 'üneyv +anal D dev ve h+ara
dayv !T6 dev diZilerini Çrnek vereBiliriZ
h+uZey 'üneyv iki kardeë araSndaki GeriliMi +uZey
karakterini MerkeZe alarak anlatr +uZey Hik¶yenin
HeM Su»luSu HeM de en dOSdOíru karakteridir !BiSinin
Su»unu üStleniP HaPSe GirMië HaPiSte yaralanMë ve
Hik¶yenin Ge»Miëe dOíru anlatldí kSMlarda GÇrdüíü
MüZ GiBi aSlnda HeP yaral Bir »OCuktur !ilenin SOrun
lu iëe yaraMaZ »OCuíu Olduíu i»in HaPSe SürüklenMeSi
neredeySe ka»nlMaZ OlMuëtur Diíer taraftan Bu
diZide aile de MaSuM deíildir Hatta +uZey 'üney anne
Handan HanM ve BaBa 3aMi Bey Bu aileden naSl
yaralar aldklarn diZinin »eëitli BÇlüMlerinde BirBirleri
ne dOlaySyla iZleyiCiye anlatMëlardr #efak¶r annelik
teMSilini terSine »eviren HeSaP» kitaP» Bir annelik
teMSili ailenin direíireiSi BaBa teMSilini BOZan karSn
dÇven Bir kOCa teMSili Oyunu kuralna GÇre Oynadk»a ve
anneSinin Çnüne kOyduíu Hedemere ulaëtk»a HerkeSin
nefretini kaZanan 'üney teMSili araSnda +uZey Her ne
kadar yaralar en a»k karakter OlSa da en dOíru en hde
likanlv en BOZulMaMë karakterdir ìëte Bu BOZulMa
Mëlk da Onun aëkyla araSnda kalMaSna SeBeP Olur
+uZey aBiSinin eSki niëanlS #eMre’ye ¶ëktr !nCak
delikanllk nOrMu aëkna kavuëMaSna enGeldir #eMre
de +uZey’in Bu dOSdOíru Haline ¶ëktr aSlnda aMa Bir
yandan da Bu dOíruCuluk yüZünden O da Sevdiíi erkeíe
kavuëaMaMaktadr DOlaySyla Bu diZideki en Büyük
nOrMatif »atëMa karakterler araSndaki »atëMa deíil
de +uZey’in kendi i»indeki Hi»Bir ZaMan »ÇZüleMeye
Cek GiBi duran delikanllk M aëk M »atëMaSdr
’lerde Ge»en Bir Hik¶ye anlatan +araday’da iSe
Baëka Bir ¶ëkdelikanlkaHraMan vardr -aHir +ara Ba
&EYZA!KNERDEM
1981’de Ankara’da doìdu
Boìaziçi Üniversitesi Sosyoloji
bölümünde lisans eìitimi
ald Ayn bölümde hAsmal
Konakv dizisi üzerine yaptì
izleyici araêtrmasyla
yüksek lisansn tamamlad
/pen University’de
(ëngiltere),Türkiye’de evlilik
programlar üzerine yaptì
doktora araêtrmasn
sürdürüyor
BaSnn uíradí HakSZlkla MüCadele ederken BaBaSnn
davaSna Bakan H¶kiMe ¶ëk Olur +iMliíini GiZleyerek
H¶kiMin yannda StaJ yaPan -aHir +ara i»in kendini a»k
etMek dOlaySyla H¶kiMe Olan aëkn GÇnlünCe yaëaMak
MüMkün deíildir +uZey GiBi -aHir de dOSdOírudur
lakin -aHir’in aileSi +uZey’in aileSi GiBi yaralar Olan Bir
aile deíildir !kSine HerkeSin BirBirine tutkun Olduíu
MükeMMel Bir BaBann MükeMMel karS ve evlatlarn
dan Oluëan Bir ailedir O yüZden uíradklar HakSZlk
daHa Büyük daHa kaBul edileMeZdir DOlaySyla adaleti
teCelli ettirMeSi Beklenen -aHir’in SOruMluluíu daHa da
Büyük aëk da Bir O kadar iMk¶nSZdr Burada da yine
nOrMlar HeM -aHir’in HeM &eride’nin i»inde »atër
DOíru inSan dOíru H¶kiM dOíru evlat M OlMal yOkSa
aëknn Peëinden Mi GitMeli
-uhteêem Yüzyl’da esas mesele Hürrem’dir
Hürrem ailesini, kendisini, çocuklarn ve
hatta /smanl sultan Süleyman’ saray
içindeki entrikalardan nasl koruyacaktr
-uhteêem Yüzyl çekirdek aileyi tarihsel
olarak hiç varolmadì bir yere, /smanl
sarayna yerleêtirip Hürrem’e de bu aileyi
koruma ve kollama görevi verir
-aHir’in ¶ëk Olduíu H¶kiM &eride MeSleíine SkCa
Baíl ve erkeklere karë MeSafelidir !nCak -aHir’in aëk
na karëlk verdik»e BaMBaëka Bir &eride »kar karëMZa
ëk &eride daHa krlGandr alnGandr ZaMan ZaMan
elindeki davay kayBetMe nOktalarna varaCak Hatalar
Bile yaPar -aHir’in kOruMaClína karë kOySa da Bir
taraftan Ona SOnSuZ Bir Güven duyar DOíruCu Bir H¶kiM
Olan &eride ile ¶ëk &eride ZaMan ZaMan BirBiriyle »atër
ZaMan ZaMan da BirBirini taMaMlar
-aHir ¶ëk Olduíu kadn dOíru karar verMeye
yÇnlendirirken ve Onun viCdanna GüvenMek iSterken Bir
yandan da H¶kiM Olan &eride’ye Oynadí Oyun uZadk»a
Her Ge»en Gün Onunla araSndaki aëk daHa da iMk¶nSZ
Hale Gelir ëk Olan &eride’yle h@H¶kiMe HanMv ara
Sndaki Ge»iëleri iZlerken tek Bir dOíru kadnlk teMSili
OlMadín da GÇrürüZ ìZleyiCiler de Bu Ge»iëler araSnda
Se»iMini yaPaCak &eride’nin yannda ya da karëSnda
duraCaklardr Bu GeriliMin Peëinde diZiyi Her Hafta
iZleMeye devaM ederiZ
d+uFRCÎCK 7üXyJn TC d*aJC DCTrinnBC IaBn
RCKsiJJCri
%rkeklik teMSillerinin Çne »ktí iki MelOdraMdan SOnra
kadnlk teMSilinin Çne »ktí iki diZiden BaHSedeCeíiM
h,ale Devriv 3HOW T6 &OX dev
Türkiye’nin BreZilya ve !BD diZileri araClíyla tanëtí
PeMBe diZi türünün GünCel ve yerli Bir Çrneíi Bu diZide
aëk ve kSkan»lk ekSeninde karakterlerin Sürekli yaPtí
Hatalar yanlë anlaMalar entrikalar ve kÇtü teSadümerle
Bir türlü rayna OturMayan Bir aëk Hik¶yeSi anlatlyOr
-elOdraMlardan farkl Olarak PeMBe diZilerin MerkeZinde
»ÇZüM Bekleyen tek Bir nOrMatif »atëMa yOktur akSine
daHa yayGn ve Gündelik »atëMalar aí vardr ,ale
Devri’nde de tüM karakterler BenZer Bir aëk Serüveninin
i»inde yOl alrken Bir yandan da dOíru erkeklik dOíru
kadnlk dOíru aëk dOíru duyGuSal iliëki üZerine Bir
kOnuëMa alan a»lyOr !nadOlu’da ²rGüP’te yOkSul Bir
ailede BüyüMüë ve daHa ÇnCeki evliliíinde Olduk»a yara
alMë Olan TOPrak ëanS eSeri kendini ìStanBul’da »Ok
ZenGin Bir ië adaM Olan Çnar’la evlenMië Bulur !nCak
TOPrak’n ëanS uZun SürMeZ Zira taëral Bir kadnn
ìStanBullu yakëkl ZenGin Bir ië adaMyla iliëkiSini Sür
dürMeSi O kadar da kOlay OlMayaCaktr TOPrak Baëka Bir
dünyada dOíru kadn OlMay ÇírenMeye »alër 3uSMak
M kOnuëMak M kSkanMak M kSkanMaMak M dOíal
OlMak M SüSlenMek Mi daHa dOíru kadnlktr Hik¶ye
Bu »eëitli ÇZne kOnuMlarn »eëitli »atëMalarla üretir ve
iZleyiCiye hTOPrak ne yaPMalv diye düëündürür
-elOdraM ve PeMBe diZi türünün Bir Baëka uyGula
MaS da tariHÁkOStüMlü draMalar Türkiye’de Bunun en
POPüler Çrneíi h-uHteëeM 9üZylv 3HOW T6 dev
diZiSi TOPkaP 3aray’nn HareMinde tariHSel Olarak yaëa
Më kiëiliklerle kurGuSal karakterleri Bir araya Getiren kur
MaCa Bir Hik¶ye anlatan -uHteëeM 9üZyl »Ok iZlenirken
»Ok da tartëlan Bir diZi OSManl tariHi Türkiyeliler i»in
aSlnda ikirCikli Bir kOnu +iMi Sever Baírna BaSar kiMi
i»inSe #uMHuriyet’le unutulMaS Gereken Bir Ge»Miëtir
9ine de en aZ eleëtiriliP en »Ok SaHiPlenilen +anuni 3ul
tan 3üleyMan dÇneMinin BiraZ karanlk BiraZ duyGuSal
BiraZ MaHreM tarafna dOkunan Bu kurMaCa Hik¶ye ilk
Baëta Çfke uyandrSa da Çyle GÇrünüyOr ki 3üleyMan’n
deíil de aSlnda HürreM’in MaCeralarna Odaklanan
iZleyiCiye Olduk»a keyif veriyOr
TariHÁ MeSeleleri GündeMe Getirdiíi düëünülSe de
aSlnda -uHteëeM 9üZyl’da eSaS MeSele HürreM’dir
HürreM aileSini kendiSini »OCuklarn ve Hatta OSManl
Sultan 3üleyMan’ Saray i»indeki entrikalardan naSl
kOruyaCaktr Çekirdek ailenin #uMHuriyet’in PrOJeSi ve
nOrMu Olduíunu Hatrlatan .ükHet 3irMan -uHteëeM
9üZyl i»in »ekirdek aileyi tariHSel Olarak Hi» varOlMadí
Bir yere OSManl Saraynn OrtaSna yerleëtiriP HürreM’e
de Bu aileyi kOruMa ve kOllaMa GÇrevi verildiíi i»in BuGü
nün iZleyiCiSine Olduk»a ilGin» Geldiíini SÇyler Bu a»
dan BaktíMZda -uHteëeM 9üZyl’n Hik¶yeSiyle ,ale
Devri araSndaki ilk Bakëta fark edilMeyen BenZerlik
diZilerin Gündelik Hayatla iliëkiSini a»k eden ÇneMli Bir
GÇSterGe ,ale Devri’nde de eSaS kaHraMan Bir kadndr
TOPrak’n aëkna ve dOlaySyla aileSine dëardan Gelen
teHditlere entrikalara karë naSl Bir StrateJi iZleyerek
dOíru kadnlí BulaCaí SOruSu Hik¶yenin eSaS MeSe
leSidir ,ale Devri’nin TOPrak’ ile -uHteëeM 9üZyl’n
HürreM’inin uíraëtí dertler BirBiriyle Olduk»a Paraleldir
ìkiSinin de Baëa »kMaya »alëtí entrikalar Planlar ayak
Oyunlarna karë aëklarn ailelerini »OCuklarn kOruMak
GiBi Bir SOruMluluklar vardr Bunu SÇylerken -uHteëeM
9üZyl’n anakrOnik Bir tariH anlatS Olduíunu SÇyleMek
iSteMiyOruM !kSine diZinin türü ve anlatS taM da
iZleyiCinin BeklentiSine uyGun Hik¶yeler üretMek i»in
OSManl 3aray’nn OrtaSna Bir »ekirdek aile yerleëtire
Bilir DOlaySyla MeSele diZiden ÇírenMek deíil diZiyle
eílenMek ve diZi üZerinden Gündelik Hayattaki MeSeleleri
tartëMaktr Bu BenZerlik BuGünün ìStanBul’unda da Ge»
Se +anuni’nin Saraynda da Ge»Se kadnlk ve erkeklik
Hallerini BuGünden dOíru iZleMek ve tartëMaktan Zevk
aldíMZ GÇSterir
d*CyJa iJC +CAnunnBa dCrICI aAsn
BaHSedeCeíiM diíer Bir tür iSe kOMediler DuruM kO
Medilerinin yaBanC uyarlaMalaryla Türkiye televiZyOn
Culuíuna Giren kOMedi diZileri hÇOCuklar DuyMaSnv
T'2T !T6 iSiMli yerli yaPMn »Ok
BeíenilMeSiyle yerli üretiMde yerini ald hÇOCuklar
DuyMaSnv ailede kadnn MOdernleëtiriCi erkeíinSe
MOdernleëMeye direnen Hallerini kOMik Hik¶yelerle
anlatan Bir aile diZiSi Olarak uZun Süre yaynland
'ünCel kOMedi diZileri Genellikle kavuëaMayan ¶ëklar
»aPkn erkekler farkl SOSyal Snmardan Gelen erkekler
ve kadnlarn aëklar Sürekli yanlë anlaMalarla ayr
düëen SevGililer GiBi kOnular ele alr %n GünCel Çrnek
ler Olarak h!li !yëe’yi 3eviyOrv &OX 3 h:enGin
+Z &akir Oílanv T2T dev h9alan Dünyav
+anal D dev GiBi diZileri SayaBiliriZ
Olduk»a Sadk Bir Hayran kitleSi Olan h,eyla ile
-eCnunv iSe farkl Hik¶yeSi arkaik ,eyla ile -eCnun
Hik¶yeSine ve daHa Bir»Ok Bildik Metne llMlere kitaP
lara ëiirlere yaPtí GÇnderMelerle diíer diZilerin ara
Sndan SyrlyOr ìlGin» Olan ëu ki ,eyla ile -eCnun’un
aírlkl Olarak Gen» erkeklerden Oluëtuíu GÇZleMlenen
iZleyiCi kitleSi Bir türlü ,eylalar ile dikië tutturaMayan
-eCnun’un Hik¶yeSini herkek aCSv diye tarif ediyOr6
ìZleyiCide BrakaCaí duyGuSal etkinin GülMekeílen
Mek OlMaS Beklenen Bir kOMedi diZiSinin kOnuSunun
haCv ile tarif edilMeSi ilk Bakëta GariP GelSe de aS
lnda kOMedi diZilerinin de kadnlk ve erkeklik denen
nOrMatif alana kOnuëtuíunu GÇSteriyOr DiZide kadnlar
Sürekli deíiëen ,eylalar erkekleri iSe farkl yaëlardan
ve farkl ÇZellikleriyle Çne »kan »eëitli erkek karakterler
teMSil ediyOr h.e yaPSak yaranaMyOruZv CüMleSinin
erkekler a»Sndan diZiye terCüMe edilMië Hali Olan
,eyla ile -eCnun’un erkek iZleyiCiyi ekran Baëna
tOPlaMaSnda ve Onlarn da aCya vurGu yaPMaSnda
ëaëlaCak Bir ëey yOk ,eyla ile -eCnun herkek aCSvn
Hik¶ye ederken de Güldürünün MerkeZine erkek ÇZneyi
kOyarken de erkekliíin ve dOlaySyla kadnlín ne
Olduíunu düëündürürken de tür ve anlat ÇZellikleri Ba
kMndan farkl diZiler Olarak andíM +uZey 'üney’den
ve +araday’dan »Ok da uZaklara düëMeZ
BaHSi Ge»en Bütün diZilerde GÇrdüíüMüZ GiBi »e
ëitli erkeklikler kadnlklar erkek ve kadnlar araSndaki
»atëMalar Hik¶yelerin taëyCSdr -elOdraMlarda aëk
la adalet aëkla dürüStlük aëkla delikanllk araSnda
GidiP Gelen karakterlerin iMk¶nSZ Se»iMlerini iZleMek
Hayli HeyeCanl ve keyimidir PeMBe diZilerde de BenZer
ëekilde kaHraMann yaPaCaí Gündelik Se»iMlerin dOíu
raCaí Büyük SOnu»lar HeyeCanla iZlenir +OMedilerde
»atëMa Bu Sefer irOniyle aBartl teSadümer ve kOMik
yanlë anlaMalarla BeZenir BÇyleCe »atëMa GülMekle
düëünMek BaZen GülMekle aC »ekMek araSnda GidiP
Gelen duyGulara kOnuëur
'Çrüldüíü GiBi Ge»iëken kateGOrilere ayraBildi
íiMiZ diZiler Bir O kadar da »eëitli iZlenMe Bi»iMleri
ne SaHiPtir Bu farkl türlerdeki diZiler Genel reSMe
BaktíMZda Bir»Ok kanalda PriMetiMe’n neredeySe
taMaMn ele Ge»irMiëtir Türkiye’de diZiler en aZ ,eyla ile -ecnun arkaik h,eyla ile
-ecnunv hik·yesine ve daha birçok bildik
metne, llmlere, kitaplara, êiirlere yaptì
göndermelerle diìer dizilerin arasndan
syrlyor ëlginç olan êu ki, ,eyla ile -ecnun’un
aìrlkl olarak genç erkeklerden oluêtuìu
gözlemlenen izleyici kitlesi, bir türlü Leyla(lar)
ile dikiê tutturamayan -ecnun’un hik·yesini
herkek acsv diye tarif ediyor
dakika uZunluíunda »ekilir uZun reklaM aralar vardr
DOlaySyla diZiler evin akëaM teMPOSunun arka Plan
Haline Gelir ÇOíu ZaMan tandk Hik¶yeleri Bildik
nOrMatif »atëMalar ve uZun reklaM aralaryla iZleyiCiye
aralarda düëünMe diZiyi tartëMa ve Bir yandan da
kendi Gündelik Hayatna devaM etMe iMk¶n Saílar
ìZleyiCi i»in Bu »atëMalar iZleMekten Gelen keyif ve
HeyeCan Gündelik Hayatn teMPOSuna eëlik ederek
Bütün Bir akëaMa erteSi Gün diíer diZi iZleyiCileriyle
yaPlaCak kOnuëMalara ve BirBirini takiP eden BÇ
lüMlerle Bütün Bir SeZOna yaylr ìZleyiCiler i»in anlk
teMSillerden »Ok Sürekli Geliëen ve dÇnüëen Hik¶ye
ÇneMlidir Bu Hik¶yelerin i»inde kadnlk erkeklik aëk
ve aile »eëitli »atëMalarla kurulan BOZulan ve yeniden
kurulan nOrMatif SiSteMlerdir ìZleyiCi Bu »atëMalar iZ
ledik»e kendi Hayatlarndaki nOrMlar da »atëtrr »ar
Pëtrr kurar ve BOZar !nCak Bunun anlatyla Paralel
Bir kurMaBOZMa SüreCi Olduíunu iddia etMek »Ok ZOr
DiZiler tOPluMSal Hayatn aynaS deíil Bir Par»aSdr
'enele BaktíMZda diZilerin kadn erkek
iliëkiler ve aile MeSeleSinin MüZakere edildiíi Metinler
Olduklarn GÇrürüZ TeleviZyOn Bu MüZakerenin HeM Bir
uZantS HeM de MüZakereyi Gündelik Hayata yayaBilen
kuruCu Bir MeCradr Bu MüZakerede Salt Bir erkeklik
ya da kadnlk teMSilinin yüCeltilMediíini de »eëitli
tür ve anlatlara Bakarak GÇSterMeye »alëtM Türkiye
BaílaMnda erkeklik ve kadnlk erkeklik ve kadnlín
Her ZaMan i»inde tanMlandí aile televiZyOnu da
i»ine alan Genië Bir MüZakere alannda Her Gün yeniden
üretilir deíiëtirilir ve dÇnüëtürülür HakiM ideOlOJi ve
SÇyleMlerin tOPluMSal PrOJelerin MuHalif SÇyleMlerin
OrtaSnda ÇZnelerin nOrMlar duyGular ve arZularn
Oluëturduíu Paletten »eëitli Se»iMler yaParak kurduíu
kadn ve erkekliíi anlaMak i»in televiZyOn ÇneMli Bir
kuruCu alan ve uírak nOktaSdr +uZey’in -aHir’in
HürreM’in TOPrak’n ve -eCnun’un »ÇZüMünün ne
OlaCaín SenariSt ne ëekilde yaZarSa yaZSn Her Gün
hdOíru kadnlkv ve hdOíru erkeklikv üZerine kararlar
veren ve Hayat Buna GÇre kurankurMayan iZleyiCi i»in
Hik¶ye diZinin Bittiíi yerde BitMeyeCektir
$IPNOTLAR
3
*aSOn -ittel 'enre and TeleviSiOn &rOM #OP 3HOWS tO #ar
tOOnS in !MeriCan #ulture ,OndOn 2OutledGe
*aSOn -ittel 6 h.arrative #OMPleXity in #OnteMPOrary !Meri
Can TeleviSiOnv THe 6elvet ,iGHt TraP 'len #reeBer THe TeleviSiOn 'enre BOOk BritiSH &ilM )nStitute
Tania -OdleSki hTHe 3earCH fO TOMOrrOW in TOday’S 3OaP
OPeraSv &ilM 1uarterly 33 n
h-uHteëeM 9üZylv ile ilGili arGüMan êuBat 3’te ìSve»
6
!raëtrMa %nStitüSü’nde Ger»ekleëtirilen h%rkek êiddeti -edya ve
'Çrünürlük +OnferanSvnda h-edya kadna yÇnelik ëiddet ve devlet
kadnlk ve kadn Bedeninin yeni Bir tanMna dOíruv Baëlkl Otu
ruMda dile GetirilMiëtir OSManl’dan #uMHuriyet’e ailenin dÇnüëüMü
i»in BkZ .ükHet 3irMan h+adnlarn -illiyetiv -Odern
Türkiye’de 3iyaSÁ DüëünCe -illiyet»ilik ìStanBul ìletiëiM 9aynevi
h,eyla ile -eCnunv iZleyiCileriyle ilGili GÇZleMleriM diZinin 3 SeZOn
BaëlanGCnda katldíM ve iZleyiCilerle Mülakatlar yaPtíM Bir
iZleyiCi BuluëMaSna dayanMaktadr BkZ &eyZa !knerdeM h@,eyla ile -eCnun’da 3 3eZOn Baëlarken -eCnun’un 9Oluv %rkan’S
&ield Diary HttPerkanSakanetarCHiveS3
3
-EVSIMLIKTARMIí¼ILERI
!CNLASKURBANLARM+ÍRTEMEK¼ILERMI))
'
e»en Sayda yaynlanan ilk BÇlüM
de MevSiMlik tarM ië»ileriyle ilGili
yaZlarda kullanlan ve hMerHaMet diliv
ve hdevletin iHMali diliv diye tanMla
díM iki üSlËPtan BaHSetMiëtiM Bu
iki üSlËBun +ürt MevSiMlik ië»ileri duyarl kaMu
viCdannn SOSyal SOruMluluk BilinCi ve devletin
ëefkati MerHaMeti ve yardMyla Bulunduklar
hinSanlk dëv kOëullardan kurtarlMaS Gereken
kurBanlar Olarak tanMlaMak Suretiyle MevSiMlik
tarM ië»iliíi Pratiíinin etnOPOlitik ve SnfSal
yÇnünü GiZlediíini iddia etMiëtiM Bu iddiayla GÇS
terMek iStediíiM ëuydu Bu üSlËPla üretilen BilGi
yalnZCa kOëullar iyileëtirMek GiBi MaSuM »ÇZüM
Çnerilerinden iBaret deíildir Bu BilGi +ürt Mev
SiMlik tarM ië»ilerinin MaruZ kaldí eëitSiZliíin
ve »ektiíi »ilenin aSl faili Olan devleti ve kaPitaliSt
yaPlar teMiZe »karr Bu BilGi ayn ZaManda Mev
SiMlik tarM ië»iliíini SiyaSet dë Olarak kOdladí
SOSyal SOruMluluk alanna HaPSederek devletin ve
kaPitaliSt yaPlarn SÇMürü ve ZulüMden deíil de
anCak BaSit Bir iHMalden SOruMlu tutulaBilirMië
GiBi GÇrünMeSine SeBeP Olur
ìlk kSMda SÇyledikleriM MevSiMlik tarM
ië»iliíi Pratiíinin ëiddetinin ve yarattí eëitSiZlik
lerin yaPSal BOyutunu Her ne kadar Ortaya »karSa
da SOSyal alan devlet ve kaPitaliZMin Belirlediíini
düëündüreBilir Bu iddia Bu nOktada Brakldí
ZaMan MevSiMlik tarM ië»ilerini kaMunun Mer
HaMetine ve devletin ëefkatine MuHta» kurBanlar
deíil aMa devletin ve kaPitaliZMin etnOPOlitik ve
SnfSal ëiddetine MaruZ kalan kurBanlar Olarak ta
nMlaMaktan Çteye GÇtürMeZ 9aZnn Bu kSMnda
iSe +ürt MevSiMlik ië»ilerin Bu eëitSiZlikleri naSl
yaëadklarna BakMaya »alëaCaíM Bu da Onlarn
yaëaMlarn ya da yukarda BaHSettiíiM iki üSlËBun
felaket Bir neZaketle SÇylediíi GiBi hkOëullarnv
Birka» teknik MüdaHaleyle dÇnüëtürMeye HeveS
lenMeden ÇnCe Onlarn Türkiye’nin »eëitli yerlerini
naSl tandklarna ve Oralarda naSl tanndklarna
BakMay GerektiriyOr
$ENIZ$URUIZ
Boìaziçi Üniversitesi Sosyoloji
Bölümü’nden 211’de mezun
oldu Ayn üniversitede yüksek
lisans yapt Halen #olumbia
Üniversitesi Antropoloji
Bölümü’nde doktora öìrencisi
Yüksek lisans döneminde
baêladì mevsimlik tarm
iêçileri üzerine çalêmalarna
devam etmektedir
KürBü 2ürIC RanRTCrCn asKa yaNraË
-aniSa’nn Bir kÇyünde Bir »ift»inin 'ÇkHan
!Bi’nin evinde kalyOruM !na yOldan kÇy Mer
keZine SaPan yOl üZerinde Bir»Ok ië»i »adr var
Bir»Oíu MaySta turëuluk Salatalk iëi i»in GelMië
ië BitMië Paralarn alMak i»in BekliyOrlar 'Çk
Han !Bi eve en yakn »adrdaki ië»ileri iëaret ediP
hBunlar Ge» Geldi devaMl ië de BulaMadlar eve
dÇneCek Paray BiriktiriP dÇnMeye BakyOr Zavall
larv diyOr h-erHaBaMZ var iSterSen tanëtrrM
Seniv +Çye Giderken Beni O »adra BrakyOr
kendiMi tantyOruM hBiraZ SOHBet edeBilir MiyiZv
diyOruM yarM yaMalak +ürt»eMle BerfÁn !Bla
HeMen Buyur ediyOr h'el Otur BiZ Zaten Burada
MiSalre HaSret kalMëZv
+Z 2OJBÁn BerfÁn’le Bana »ay GetiriyOr diíerle
ri Oru»lu BerfÁn GeCe ateëlenMië Oru» tutaMaMë
!íuStOSun SOnlar Hava CeHenneM SCaí BerfÁn
ÇnCeki Gün tarlada BunalMë SCaktan Baën
SlatMë traktÇrün arkaSnda »adra dÇnerken
rüZGar yiyinCe ëifay kaPMë Çaylar i»iliyOr SOHBet
kOyulaëyOr BerfÁn !Bla’nn eëi 8alO 8ekÁM Bana
h'ÇkHan’n akraBaS MSnv diye SOruyOr hHayr
MiSalrleriyiMv diyOruM hBiZ BilMeden Onlara »Ok
ayP etMiëiZ BiZi »Ok yanlë tandlarv diyOr ve
BaëlyOr anlatMaya
Bir akëaMüZeri tarladan dÇnMüëler iftara ka
dar daHa ZaMan varMë 8ekÁM »OCuklarna deMië
ki hHaydi ëu Baílara kadar yürüyeliM HeM ZaMan
Ge»er HeM Bir yeMeklik yaPrak tOPlarZv Baída
Onlar kÇyden Biri GÇrMüë HeMen MuHtar araMë
deMië h+ürtler llanCann Baína Girdi HrSZlk
yaPyOrv -uHtar Baín SaHiBini ve JandarMay alP
8alO 8ekÁM’in »adrn BaSMë *andarMa kiMlik
kOntrOlü ve 'BT yaPMë Baín SaHiBi BaírP »aír
Më Onlara hHrSZlarv deMië -uHtar araya GirMië
Baín SaHiBini ëik¶yet»i OlMaMaya ikna etMië
8ekÁM’i de huyarMëv hBir daHa yaPMaynv deMië
Olay kaPanMë 8alO 8ekÁM Bu Hik¶yeyi anlatrken
utan»tan kPkrMZ keSiliyOr h6allaHi BiZi yanlë
anlaMëlarv diyOr hHrSZlk yaPMak iSteSeM Gün
düZ vakti »Oluk »OCuk Gider MiyiM Orayav
TaM O Srada 'ÇkHan !Bi kÇyden Geri dÇnüyOr
duruyOr 8ekÁM’e SelaM veriyOr 8ekÁM kalkP yOla
kadar yürüyOr 'ÇkHan !Bi’nin elini SkyOr Belki
yüZ kere ÇZür diliyOr 'ÇkHan !Bi diyOr hZür dile
neCek Bir ëey yOk SiZi iHBar eden de Ben deíiliM
Zatenv 8alO 8ekÁM aldrMyOr ÇZür dileMeye
hyanlë anlaëldk »Ok ayP Olduv deMeye devaM
ediyOr 'ÇkHan !Bi GidinCe Bana anlatMaya devaM
ediyOr hBiZ iSteMeden BilMeden »Ok ayP yaP
MëZ BiZiM Orada HerkeS BirBirinin BaH»eSinden
neye iHtiyaC varSa alr HrSZlk SaylMaZ Burada
Çyle deíilMië .e kadar utandk BileMeZSin BiZ
Çyle inSanlar deíiliZ BiZi yanlë anladlarv Ben
diyOruM ki hBuralarda da HrSZlk SaylMaZ Hatta
GÇZ Hakk denir aSl verMeMek ayPtrv .e deSeM
dinleteMiyOruM utanyOr SklyOr yeMin BillaH
ediyOr ki Onlar yanlë tanMëlar
Peki de naSl tanMëlar Onlar Baída GÇren
Türk kÇylü nereden BilMië +ürt Olduklarn Haydi
+ürt Olduklarn Bildi nereden anlaMë HrSZlk
yaPtklarn Bunu duyan MuHtar ve Baín SaHiBi
neden JandarMayla Birlikte GelMiëler
iX
ÀRCIiJCr TC ÀRCIi ÀRCIiJCr
+arëlaëMa ve tanMa MeSeleleri aSlnda Çtekiy
le iliëkinin naSl kurulaCaíyla ilGilidir Bu iliëki
Hakknda SÇZ üretMek HeM eëitSiZlik ve iktidar
SOrunSalyla HeM de Çtekinin BilGiSine naSl SaHiP
OlduíuMuZla ve Çtekinin karëSnda kendiMiZi naSl
kurduíuMuZla uíraëMak ZOrunluluíunu Getirir
tekiyle iliëkinin BilGi ve iktidar SOrunSalyla
GÇBek Baí felSefenin BeëerÁ ve SOSyal BiliMlerin
en teMel SOrunSallarndan Biridir HeGel’in efen
dikÇle diyalektiíinden -arX’n Snf SavaëMna
%dWard 3aid’in OryantaliZM’inden POStkOlOnyaliZM
ve Maduniyet »alëMalarna feMiniZMden PSikana
liZe Bir»Ok felSefÁ SOSyal ve SiyaSÁ teOrinin eëitlik
eëitSiZlik BaíMllkÇZGürlük Bilin»ÇZBilin» GiBi
teMel kavraMlar Çtekiyle iliëkinin naSl kurulduíuy
la al¶kaldr Bu kavraMlar OlMakSZn ne hkendivyle
hÇtekivnin iliëkiSinin MaHiyetini Belirleyen Snf et
niSite ve CinSiyet GiBi kateGOriler ne de Bu iliëkinin
dOlayMyla Oluëan aile devlet PiyaSa GiBi kuruMlar
Bir anlaM ifade edeBilir
DOlaySyla Çtekini tanMa MeSeleSi Çtekiyle
lZikSel Olarak karëlaëMann Bir SOnuCu Olarak
htanëMavnn »Ok ÇteSinde Bir alana iëaret eder
&akat tanMa MeSeleSinde ÇneMli Olan tOPluMSal
MuHayyilede Çtekini kuran SÇyleMler ve tanMa
Pratikleriyle lZikSel karëlaëMa annda kurulan
SÇyleM ve tanMa Pratiklerinin Baílantlarn yani
ÇZel ile Genelin araSndaki Baílantlar GÇZden
ka»rMaMaktr rneíin hTürkiye’de +ürtler naSl
tannyOrv SOruSuyla h%Ge’de +ürt MevSiMlik tarM
ië»ileri naSl tannyOrv SOrular araSndaki Baílan
tlar BiZe HeM Genel SOSyal yaPyla ilGili HeM de Bu
eMek Pratiíinin kurduíu ÇZGün alanla ilGili BilGi
vereCektir Bir Baëka MeSele iSe tanMa iliëkiSinin
karëlkllídr yani h+iM kiMi naSl tanyOrvun
yan Sra SOrulMaS Gereken SOru hZne Çtekini Bu
ëekilde tanMlarken Onun karëSnda kendini naSl
kuruyOrv
tekiyle iliëki aSlnda iki taraf araSnda Ger»ek
leëiyOrMuë GiBi GÇrünMekle Birlikte Bütün Bir SOS
yal alan Belli Bir fark ve BenZerlik ekOnOMiSine GÇre
ÇrGütleMeSinin altnda yatan ana SeBeP Her ZaMan
Bir ü»ünCü POZiSyOnun Bu iliëkiye araClk etMeSidir
9ani hÇteki Benden farklv deMek Hi»Bir ZaMan
yeterli deíildir hBu Çteki ëu Çtekine ëÇyle BenZer
ve Ondan ëÇyle farklv diyeBilMek Gerekir !yrCa
HanGi Çtekinin kendilik taHayyülünü kurMakta ne
kadar etkin Olduíu ve Çtekilerin araSndaki SOSyal
Hiyerarëinin naSl kurulduíu da tanMa iliëkiSinin
Hik¶yeSini ve kurGuSunu Belirler O yüZden Bu Ma
kalenin aMa»larndan Biri hTürkiye’de +ürtler Çte
kileëtiriliyOr Muv SOruSunu eS Ge»MekSiZin h+ürt
MevSiMlik ië»ileri kiMi ne ZaMan naSl Bir Çteki
Olarak kuruyOr ve Bu iliëkinin kurulMaSna kiMne
araClk ediyOrv SOruSunu CevaPlaMak OlaCak
¦RCIinin sa@iRJiËi TC sa@iRJCnCKCXJiËi
-eSut 9eíen ilk BÇlüMde alntladíM GiBi Türk
Milliyet»iliíinin HOMOJen yekPare tePeden inMe
ve +ürtler Hakknda yanlë Bilin» yaratan Bir ideOlOJi
OlMadín fakat Milliyet»i SÇyleMlerin devletin
Milliyet»ilik laiklik BatllaëMa ve MerkeZÁleëMe
ekSeninde Oluëan SÇyleMSel Bütünlüíü etrafnda
ÇrGütlendiíini Çne Sürer +ürtleri Türklere yan
lë tantan tePeden inMe Bir devlet ideOlOJiSinin
akSine Bu SÇyleMSel Bütünlük keSkin Snrlar ve
kati yarGlar üreterek deíil +ürtlerle ilGili SÇylene
BileCek ve SÇyleneMeyeCek SÇZler araSndaki Snr
»iZiP SÇyleneBileCek SÇZler alannn i»inde de Bir»Ok
Muílaklk BulunMaSna iZin vererek iëler BirBiriyle
tutarSZ ve »eliëkili iddialarn Bir arada BulunaBil
MeSini Saílayan Bu Muílaklktr
®tekiyle iliêki aslnda iki taraf arasnda
gerçekleêiyormuê gibi görünmekle birlikte,
bütün bir sosyal alan belli bir fark ve
benzerlik ekonomisine göre örgütlemesinin
altnda yatan ana sebep her zaman bir
üçüncü pozisyonun bu iliêkiye araclk
etmesidir Yani, höteki benden farklv demek
hiçbir zaman yeterli deìildir, hbu öteki êu
ötekine êöyle benzer ve ondan êöyle farklv
diyebilmek gerekir
BaHSettiíiMiZ StereOtiPler taM da Bu alan
kurMakta iëe yararlar HOMi BHaBBa SÇMürGeCi
SÇyleMlerin yeniden ürettiíi StereOtiPlerin BirBi
rine karët iki u» araSnda GidiP Gelen hÇtekiliíi
teMSil etMe Bi»iMleriv Olduíunu iddia eder Bu iki
u»tan ilki hSaBitlikvtir tekinin aSla deíiëMeyen
rkSal kültürel GelenekSel ve tariHÁ farkllíndan
kaynaklanan a»k»a GÇrülüP tannaBilen eBedÁ Bir
hSaBitlikv Çrneíin SaBit Bir htÇrev ìkinCiSi iSe
Çtekinin SaBitleneMeZliíidir Hi»Bir ZaMan taM
Olarak GÇrüleBilir BilineBilir ya da taHMin edileBilir
OlMaMaS Her an düZenSiZlik yarataBileCek Sürekli
yOZlaëan farkllaëan Bir türlü düZeleMediíi i»in
tekrar tekrar düZeltilMeSi Gereken kiëilerGruPlar
OlMaS BHaBBa’ya GÇre StereOtiP HeP Bu iki u»
araSnda GidiP Gelir »ünkü SaBit ve BilineBilir Olan
Çtekinin taStaMaMlí Her an kendini GÇStereBileCek
Olan Bir hekSiklikv yüZünden teHdit altndadr
BHaBBa’ya GÇre OryantaliSt ve SÇMürGeCi SÇyleM
i»inde StereOtiPlerin aSl iëlevi Çtekine Ger»eíi
yanStMayan yanlë Bir iMaJ »iZiP Bu iMaJ ayrMC
Pratiklerin BaHaneSi Olarak kullanMak deíildir
3tereOtiP »Ok daHa Muílak Bir Metindir ve yalnZ
Ca Çtekinin deíil Çteki Hakknda Bu StereOtiPlerle
kOnuëann dünyaSnda da yarklar a»ar »eliëkiler ve
tutarSZlklar yaratr Bu tutarSZlklar yüZündendir
ki Çteki Hi»Bir ZaMan SaBitleneMeZ ve SaPlantl Bir
ëekilde tekrar tekrar tarif edilMeSi yerine yerleëtiril
MeSi kOntrOl altnda tutulMaya »alëlMaS Gerekir
h:enCi HeM vaHëidir yaMyaM HeM de en Sadk
ve en Maírur kÇle karnMZ dOyuran HeM aZGn
Bir CinSelliíin ete keMiíe BürünMüë Halidir HeM de
Bir »OCuk kadar MaSuM MiStiktir ilkeldir Saf»adr
aMa ayn ZaManda dünyevÁ Zevklere düëkündür uSta
Bir yalanCdr ve CüMle aleMi ParMaínda Oynatrv
&akat Çtekini Bu kadar tutarSZCa durMadan tefrika
etMek BeyaZ adaMn kendilik tanMn da Muílak
laëtrr +iMi ZaMan Bir aíaBey GiBidir kiMi ZaMan
aSlan terBiyeCiSi kiMi ZaMan Çtekinin Medeniyet
SiZliíinin Maídurudur kiMi ZaMan adalet daítCS
tekini kOllar kOrur eHlÁleëtirir MedenÁleëtirir
Çtekinin Sadakatine taM GüveneCekken iHanete uí
rar Srtndan B»aklanr SükËtuHayale uírar Ondan
iírenir kOrkar renCide Olur aMa Sever de O da
htaM Olarak OlMaSa da Bir ëekilde inSandrv Ona
aCr BaZen hkÇtü Çtekilerv ile hiyi Çtekileriv ayrr
aMa ne OlurSa OlSun hkÇtü Çtekilerv hiyi Çtekileriv
Her ZaMan kandrMa POtanSiyeline SaHiPtir »ünkü
Çteki iyi de OlSa kÇtü de OlSa ÇZünde hÇtekivdir
Bu Hikaye SiZe de »Ok tandk GelMedi Mi
Beyaz adam kimi zaman bir aìabey gibidir,
kimi zaman aslan terbiyecisi kimi zaman
ötekinin medeniyetsizliìinin maìdurudur,
kimi zaman adalet daìtcs ®tekini kollar,
korur, ehlîleêtirir, medenîleêtirir ondan
iìrenir, korkar, rencide olur, ama sever de
DoËuBan ECJCn insanJar
Ra@ii @iraX BaFa
dDarIJn
-aniSa ve 3Çke’de yaPtíM alan araëtrMalarnda
+ürt ië»iler Hakknda kOnuëtuíuM »ift»ilerin yani
Bu ië»ilerin PatrOnlarnn ve yerel Halkn h+ürtv
SÇZCüíünü kullanMaktan »ekindiklerini Bunun
yerine hDOíuluv ya da h'üneydOíu’nun aMeleSiv
GiBi COírafÁ tanMlar kullandklarn GÇrdüM !yr
Ca Ben +ürt SÇZCüíünü kullandíMda »Oíunlukla
tedirGin OluyOrlar ve +ürtlerle Türkler araSnda Bir
SOrun OlMadín aray HeP SiyaSetin dë Gü»lerin
vS BOZduíunu SÇyleMek iHtiyaC duyuyOrlard 9akn
illerden Gelen ië»ilerle hDOíulularv araSndaki »alë
Ma kOëullar BakMndan tek farkn yerli ië»ilerin ya
kendi evlerinde ya da kÇyde BOë Olan Bir evde kal
Malar DOíulu ië»ilerin iSe tarlann yaknnda ya da
Onlara ayrlan Bir yerde »adrda kalMalar Olduíunu
SÇylüyOrlard &akat DOíulu ië»iyle »alëMak Onlar
i»in yine de hfarklydv »ünkü DOíulu ië»i ÇZünde
hfarklvyd Bu fark Genellikle kültür dil eíitiM3
GiBi teMalar üZerinden ifade ediliyOr ve Bu alanlarda
GÇrülen ekSiklikler kOëullarndan BaíMSZ +ürtlere
ait ÇZellikler Olarak reSMediliyOrdu
Çift»iler hkültür farkv ile hdil farknv »Oíun
lukla Bir arada kOnuëuyOrlar ve Bu farkn ië»inin
PatrOnu anlaMaSnda enGel teëkil ettiíini iddia
ediyOrlard 3Çke’de Mülakat yaPtíM Bir »ift»i Bu
enGeli ëÇyle anlatt
ZGür +ültür fark var diyeliM arada 9ani DOíu
kültürüyle DeniZli kültürüx DeniZli Bat BiZiM
%Ge BÇlGeSi’nin inSanlar DOíudan Gelen inSanlar
GüneydOíudan Gelen inSanlar taBii BiraZ daHa
hfarklv ìkili iliëkiye Girerken BiraZ daHa Sknt
yaëayaBiliyOrSun aMa DeniZlili inSanlarda Beni an
laMaMa lükSü yOk 9ani ayn dilden kOnuëuyOruZ
DeniZli inSan Oldu Mu Bir Saat ÇnCe GidiP SOHBet
etMek avantaJ OluyOrdu Bunlarla OlMuyOr Bunlar
Zaten dOíru dürüSt Türk»eyi de BiZiM GiBi kOnuëa
MyOr Pek ëey OlMuyOr
!Meleyle BireBir iliëkiye GirMiyOrduM ;DayBaë=
6
nOrMal karënda kOnuëan inSan da BeniM GiBi düZ
Gün kOnuëan Bir inSan Ona derdiMi anlatyOrduM
O GidiyOrdu kullandí keliMeyi Hi» unutMuyOruM
aMeleye SeSleniyOr HePSi kafay kaldryOr hBirinCi
kanala Ge»iyOrSunuZv diyOrdu kendi ëivelerinden
kOnuëaCak ya Onlara BaíryOrdu »aíryOrdu ne
yaPyOrdu artk BilMiyOruM GeliyOrdu OturuyOrdu
yanMa hBakv diyOrdu harkadaë ëiMdi naSl OlaCak
;iyi »alëaCaklar=v Hakikaten de Çyle OluyOrdu
DiJ DarI TC IüJRür DarI
Burada ZGür’ün hayn dilden kOnuëMakv dediíi
Ortaklín Türk»e ya da +ürt»e kOnuëMaktan Ziyade
hkültür farknav iëaret ettiíini raHatlkla GÇreBiliriZ
ZGür’ün BirinCil Olarak GÇrdüíü fark kültür fark
BiZ %GeliyiZ Onlar DOíulu Onlar farkl 9ani DOíu
lularla iliëkiye raHat iliëkiye GireMeMeSinin Onlarn
ZGür’ü hanlaMaMa lükSününv OlMaSnn aSl
SeBeBi farkl kültürden OlMalar hZaten Türk»eyi
de BiZiM GiBi kOnuëaMaMalarv da CaBaS hBirinCi
kanala Ge»Mekv deyiMinden dayBaënn ië»ilerle
+ürt»e kOnuëMaya Baëladín anlyOruZ fakat Z
Gür Bu dili anlaMadín a»k»a Belirttiíi Halde yine
de Bu dilden hëivev Olarak BaHSediyOrdu
Dil MeSeleSi kültürle iliëkilendirilMediíinde ya
ië»ilerin yeterinCe Türk»e BilMeMelerinin ekSikliíi
Olarak kOdlanyOrdu ya da PatrOnun kendi aralarnda
+ürt»e kOnuëan ië»ileri anlaMaMaktan kaynak
lanan tedirGinliíi Bir»Ok »ift»i ië»ilerinin +ürt»e
kOnuëMaSn iSteMediíini BelirtMiëti h!naMa
M küfrediyOr ne diyOr anlaMyOruM kiÐv diyOrlar
Saylar aZ da OlSa Türk»e BilMeyen ië»ilerin Onlar
anlaMaMaSyla kendilerinin ië»ileri anlaMaMaSn
aSla Bir tutMuyOrlard Bir»Ok »ift»i ië»ilerle BireBir
hMuHattaP OlMadklarnv iliëkilerinin iëin naSl
yaPlMaS Gerektiíine dair taliMat verMeiHtar etMe
Pratiíiyle Snrl Olduíunu Bunu da dayBaë araCl
íyla yaPtklarn anlatyOrdu
Baëka iki »ift»i 6eli ve Dündar iSe DOíulunun
anlaMaMaSn dille Hi» iliëkilendirMiyOr DOíulunun
hkültürSüZv ve hBarBarv OlMaSna BaílyOr kendi
iSteklerini ëiddetle dayattklarn anlatMak i»in iSe
hdiktatÇrv BenZetMeSini yaPyOrdu
6eli -uHakkak taBii fark OluyOr
'üneydOíu’dan Gelen kiëi BiraZ anlaMaZ Onlar
taBii kendiniZ BiliyOrSunuZ BiraZ niSPeten +Onya
llan BiraZ daHa kültürlü kültür BakMna GÇre
anlayë BakMna GÇre Onlarn araSnda +Onya
daHa iyi yani 3iZle naSl kOnuëaBiliyOruZ BÇyle
Onlarla ayn !Ma Bir 'üneydOíuluyla OturuP BÇyle
kOnuëaMaZSn êiMdi 'üneydOíu’nun dayBaëS
veya aMeleSi BiraZ hBen DOíuluyuMv Hik¶yeSinden
BiraZ diktatÇrlüklere de Ge»iyOr PatrOnu PatrOn diye
BilMeZdi yle Bir ¶na Para ÇdeMe ZaMan Geldiíi
ZaMan !Ma DeniZli OlSun +Onya OlSun dayBaëS
aMeleSi Burdur OlSun SiZle ëiMdi naSl OturuyOZ
kOnuëuyOZ ayn Çyle Bir diyalOG OlaBiliyOrduk yani
diyalOGuMuZ vard 'üneydOíu’ya BaknCa Onlar
BiraZ daHa hBen dOíuluyuMv Hik¶yeSine Ge»iP
Dündar BarBar OluyOr yaÐ
6eli DiktatÇrlük yaPaBiliyOrdu
Burada DOíu’nun karëSna kOnan Ortaklk
%Ge kültürü ya da Bat kültürü diye tarif edilMiyOr
ü» ayr COírafÁ BÇlGeden Olan DeniZli Burdur ve
+Onya araSnda Bir Ortaklk »iZiliyOr fakat Bunun
aSlnda etnik Bir fark Olduíu yine de dile Getiril
MiyOrdu 9ani aSlnda DOíulu +Onya Burdur ya
da DeniZli’den Gelen ië»iden ya da HerHanGi Baëka
Birinden farkl deíildi O kendi Baëna hfarklv idi
Bu fark Gayet a»k ve netti Bunu HerkeS GiBi Ben
de Zaten BiliyOrduM BÇyle BarBar ve kültürSüZ
inSanlarla yaëanan SOrunlarn da Onlar tarafndan
»karldí elBette Ð aëik¶rd
Para ÇdeMe ZaMan Geldiíinde »kan anlaëMaZ
lklarda DOíulu yani +ürt ië»ilerin diíer ië»ilerden
daHa faZla hSOrun »kardínv SÇyleyen Bir»Ok
»ift»iyle karëlaëtM Para ÇdeMe ZaMan Geldiíinde
hanlaëMay BOZuyOrlarv ve htantana »karyOrlarv
hBiZi teHdit ediyOrlarv diye ëik¶yet edilen HeP hDO
íulularv yani +ürtlerdi Burada »ift»ilerin hanlaë
Mav dediklerinin HukukÁ Bir yaPtrM Olan yaZl
Bir ië anlaëMaS OlMadínn MevSiMlik ië»ilerin
Paralarn alaCaklarna Olan GüvenCelerinin yalnZCa
»ift»inin iyi niyetine Baíl Olduíunun altnn »iZil
MeSi Gerekir -aniSa’da yerli ië»ilerle Türklerle
kOnuëtuíuMda Onlarn Paralarn alMakta Sknt
»ektiklerini Hi» duyMaMaMa raíMen +ürtlerin
Paralarn alMadan dÇnMeMek i»in GünlerCe Bekle
diklerini Bir»Ok keZ GÇrdüM !yrCa Bir MevSiMde
Bir»Ok yerde »alëMaya Gidenler de Genellikle +ürt
lerdi ve Bir yerde ië Bittikten SOnra Baëka Bir iëe
GideMeMek »alëaCaklar Gün SaySnn dOlaySyla
kaZanaCaklar Parann aZalMaS anlaMna GeliyOrdu
Bunun yan Sra +ürtlerin »adrda yaëaM kOëullar
evde kalan Türklere naZaran »Ok daHa aír +ürtler
Türklerin yaëaMadí JandarMa kOntrOlleri SeBeBiyle
»Ok daHa tedirGindi &akat »ift»iler +ürtlerin htan
tana »karMaSv dedikleri davranëlarn Onlarn ië ve
yaëaM kOëullarnn farkl OlMaSndan ya da PatrOn
larn +ürt Olan ve OlMayan ië»ilerle farkl düZey ve
Bi»iMlerde iliëki kurMaSndan deíil hfarkl kültür
lerindenv ya da hBarBarv hvaHëiv ve heíitiMSiZv
OlMalarndan kaynaklandín iddia ediyOrlard
%íitiM MeSeleSi iSe iki türlü GündeMe GeliyOrdu
HeM dayBaëlarn ya da ië»ilerin hOkula GitMeSi
Gerekenv »OCuklar tarlada »alëtrdklarndan BaH
Sederken HeM de +ürtlerin hyOl yOrdaM BilMediíiv
iddialar kOnuëulurken h%íitiMSiZv hCaHilv hGeri
kalMëv ve hkültürSüZv StereOtiPleri neredeySe
BirBirinin yerine kullanlyOr eíitiM SÇZCüíü fOrMal
eíitiMden »Ok hdOíru davranë Bi»iMlerinev iëaret
ediyOr ve +ürtlük ya da DOíululukla ilGili neGatif
aHlakÁ yarGlara varMakta kullanlyOrdu
+ültür dil ve eíitiM MeSelelerinin +ürt Mev
SiMlik ië»ilerle ilGili SÇyleneBileCek SÇZleri naSl Be
lirlediíine BaktíMZda Bu ü» StereOtiP üZerinden
kurulan +ürtlerin Geriliíi kendinden Menkul ëiddet
yanllí kültüründen Gelen eíitiliP yOl yOrdaM
ÇírenMeye direnen OturuP kOnuëMann iMk¶nSZ
Olduíu ve Zaten dOíru düZGün dil de BilMeyen ilië
kinin en aZda tutulMaSnda fayda GÇrülen yekPare
SaBit Bir GruP Olarak tarif edildiíini GÇreBiliriZ &a
kat Bu SaBitlik i»inde Bir»Ok tutarSZlk taër +ürt
ië»i Bir yandan hÇZündev farkl ve ekSiktir Bu da
Onun kültüründen kaynaklanr Çte yandan tek fark
DOíu’dan GelMeSidir ve Ona +ürt deMenin aleMi
yOktur +ürt dendiíi ZaMan da HeMen BelirtilMeli
dir Türklerle +ürtler araSnda Bir SOrun yOkÐ Türkler
Bir yandan Onun dediíini anlaMaZ aMa Çte yandan
kOnuëtuíu Bir dil deíil ëivedir DOíu’nun dayBaëS
da aMeleSi de Birdir O kültürden Olan kiëiyle Otu
ruluP kOnuëulMaZ SOrun »karSa JandarMa »aírlr
aMa hdiktatÇrv Olan yine DOíuludur
SÀyJCKsCJ @üRünJüI
&akat Bu SaBitlik HeM Bu kateGOrilere iliëkin yuka
rda BelirttiíiMiZ GiBi tutarSZlklar tarafndan HeM
de Bu alanda »eliëki yaratan Baëka kateGOrilerle
inSanlk aHl¶kvS BOZuluyOr ve dOlaySyla +ürt
Bir türlü SaBitleneMiyOr »ift»inin +ürtler ile ilGili
SÇyleneBileCek SÇZler alannn i»inde Bu kavraMlar
Sürekli BirBirine ekleyiP yenileMeSini GerektiriyOrdu
+ürdün Bir türlü SaBitleneMeMeSi taM Olarak ne
Olduíunun Bir türlü BilineMeMeSi Onu hBarBarvdan
hZavallvya hCaHilvden hHrSZva aMa en »Ok da
hterÇriStve Her ëey OlaBileCeíi Bir OlaSlklar ZinCiri
ne dÇnüëtürüyOrdu
Kürt iêçilerin beni nasl karêlayacaì
konusunda endiêeliydim Sonuçta ben Kürt
deìildim, onlarn patronlar ve devlet gibi
hTürkvtüm Fakat, hTürkv ya da hBatlv diye
bir söz ya da ima duymadm Kürt iêçilerin
genelleme yapmak için kullandì hburann
insanlarv, hburallarv gibi kategoriler ise bir
öze gönderme yapmaktan çok, hburallarnv
onlar nasl gördükleri ve onlara nasl
davrandklaryla ilgili Buradan ötekiyle ilgili
varlan ahlakî yarglar ya dillendirilmiyor
ya da maruz kaldklar eêitsizliìi gösteren
ve bunlar devletin pratikleriyle Türklerin
pratikleri arasndaki devamllk ve temas
üzerinden anlamlandran yarglar oluyordu
Bu POtanSiyel terÇriSt varSayM vaHëi BarBar
CaHil lamarnn üZerine raHatlkla OturuyOr Jandar
Mann yalnZCa +ürtlere uyGuladí kiMlik kOntrOl
lerini MeërulaëtryOrdu Bunun yan Sra JandarMa
kOntrOllerinde »ift»i devletle +ürtler araSnda
kü»ük kardeëi BaBadan Bir yandan kOruyan aMa
Bir yandan da BaBann OtOriteSini MeMnuniyetle
kaBullenen Bir aíaBey rOlü OynuyOrdu ZGür Bunu
ëÇyle anlatt
*andarMa iSter iSteMeZ Olay iZliyOr taBii Devlet
de Hakl taBii DOíu’dan Gelen aMele terÇriSt Mi ne
Olduíu Belli deíil 'eliyOr JandarMa HeMen Beni
aryOrlar h!ía JandarMa BaSt BiZiv DiyOruM Bir
ëey OlMaZ JandarMa GelSin var M PrOBleM h9Okv
dedi h% ne kOrkuyOSunuZ SiZv h% Sen yanMZda
Olv BeniM yanlarnda OlMaM O anda Onlara Bir
MOral CeSaret BiniP GidiyOruZ artk Ovaya kOMu
tanlar GÇrüyOruZ llan hvar M PrOBleMv hyOkv
hTaMaMv
yleySe »ift»ilerin +ürt ië»ileriyle ilGili devle
tin SÇyleMini kullandín devletin OtOriteSinden
faydalanP kendi OtOriteSini kurduíunu ve ayrMClk
ZeMinini BÇyle Meërulaëtrdín SÇyleyeBilir MiyiZ
Bu SOrunun CevaB HeM evet HeM de Hayr -aka
lenin Bir ÇnCeki kSMnda BaHSettiíiMiZ uZManlarla
+ürt ië»ileriyle ilGili kOnuëan »ift»ilerin »Ok BenZer
kateGOrilerle kOnuëMalar elBette teSadüf deíildir
»ünkü 9eíen’in hdevletin SÇyleMSel Bütünlüíüv
dediíi alann i»inden kOnuëMak Belli kliëelerin
yeniden üretilMeSine SeBeP Olur &akat ne Bu SÇy
leMSel Bütünlüíün kendiSi ne de yeniden üretiMi
Baë SOnu Belli ve taStaMaM Bir Metindir ìëte Bu
yüZden Sürekli ZaManSal ve kurGuSal kayMalara dil
Sür»Melerine »eliëkilere tutarSZlklara ve ÇZnenin
anlaM dünyaSnda a»laCak »atlaklara GeBedir Peki
Bu »atlaklarn araSndan DOíu Bat’nn i»ine ne
kadar SZar
hKötü ötekilerv hiyi ötekileriv her zaman
kandrma potansiyeline sahiptir, çünkü
öteki, iyi de olsa kötü de olsa özünde
hötekivdir Bu hikaye size de çok tandk
gelmedi mi
aRBan DoËuya @ir BCTJCR TarBrf Ii
EÀrünKCX
8alO 8ekÁM ve Oílu 3erkO HrSZlk yaPtklar
Gerek»eSiyle »adrlarnn BaSlMaSnn erteSi Günü
MuHtar Ziyarete GidiyOrlar -uHtardan tekrar ÇZür
diliyOr yardM ettiíi i»in teëekkür ediyOrlar -uHtar
Onlara »ay ikraM ediyOr dayBaënn Onlar Burada
ië var diye kandrdín Geldiklerinde iSe ië Bula
Madklarn eve dÇneCek Paray BiriktiriP GitMek
iStediklerini anlatyOrlar -uHtarn da tarlaS var ve
O Srada ië»iye iHtiyaC var h'elin BeniM BaíMda
»alënv diyOr
2OJin h%íer aBiMi SevMeSelerdi BiZe ië verMeZ
lerdi BiZ Burada MuHtarn tarlaSnda »alëtk MuH
tar valla »Ok iyi inSan BiZe »Ok yardM etti BiZ de
Onun tarlaSnda kendiMiZinMië GiBi »alëtk êiMdi
Sen Birinin tarlaSna kendi tarlan GiBi BakarSan
inSanlar Sana daHa »Ok GüveniyOr ië veriyOrv
3erkO h-uHtar Bana diyOr ki @3en GitMe
Burada kal BeniM OíluM Ol’ Beni SeviyOr Bir de
Bana »Ok GüveniyOr @!rtk PatrOn SenSin’ diyOr @Bu
tarlaya kendininMië GiBi BakaCakSn’ BiZ de »Ok
dikkatli »alëyOruZ Onun tarlaSndav
Peki Bu Hik¶yeyi diíerlerinden Bu kadar farkl
klan nedir Burada 8alO 8ekÁM ve aileSi Her ne
kadar +ürt Olduklar i»in HrSZlkla Su»lanMë Ol
duklarn BilSeler de HrSZlk aHl¶kÁ Olarak keSinlikle
kendilerini ÇZdeëleëtirdikleri Bir davranë OlMadí
i»in Bunu iStiSnaÁ ve teSadüfÁ Bir yanlë anlaMa
Olarak kOdluyOr ve Bu yanlë anlaMay GiderMek i»in
ÇZür dileMekten »ekinMiyOrlar -uHtar da Onlara
inanP Baí SaHiBini ëik¶yet»i OlMaktan vaZGe»irinCe
iki tarafn Bu Olaya dair kurGuSu ve ÇyküSü Ortak
laëyOr Bu Olay »ift»iyle ië»i araSnda Para ÇdeMe
ZaMan GelinCe »kan anlaëMaZlklardan kateGOrik
Olarak farkl »ünkü iki taraf i»in de Ortada Paylaë
laCak Bir Para ÇnCeden yaPlMë Bir anlaëMa karë
lkl Olarak verilMië SÇZler anlaëMaZlk duruMunda
yaëanan Hayal krklí ve kandrlMë OlMa HiSSi
yOk !yrCa kültürSüZ CaHil ve BarBar OlMakla Su»
lanMay iStiSnaÁ Bir yanlë anlaMaya SídrMak kOlay
deíilken HrSZlk Olarak anlaëlaCak Bir davranë
iStiSnaÁ Olarak kOdlaMak »Ok daHa kOlay
yleySe MevSiMlik ië»ilik vaStaSyla tanëan
Türk »ift»i ve +ürt ië»ilerin araSndaki aSl PrOBle
Min etnik deíil de SnfSal Olduíunu yani iki Halkn
Baëka kOëul ve BaílaMlarda karëlaëtklar duruM
da BirBirlerini farkl tanyaCaklarn iddia etMek
MüMkün Mü -aaleSef deíil »ünkü ne Çtekiyle
kurulan tanMa iliëkiSini ne de kurduíu SOSyal alan
hHakiMiyet iliëkiSi ekSi SnfSal iliëki eëittir Çtekiyle
kurulan etik ve eëitlik»i iliëkiv GiBi BaSit MateMatik
Sel fOrMüllerle kurGulaMak MüMkün
nCelikle Türklerle +ürtlerin karëlaëMaSnn
Hi»Bir ZaMan nÇtr Bir ZeMinde Ger»ekleëMediíini
devletin Gerek SÇyleMSel Gerek kuruMSal yaPSyla
Bu iliëkide Zaten Her ZaMan HaZr Bulunduíunu GÇr
MeMiZ Gerekir Bir anlaëMaZlk annda HeMen +ürt
lere yaPëtrlveren kültürSüZ CaHil vaHëi BarBar
GiBi Sfatlarn devletin SÇyleMSel Bütünlüíü etrafn
da Oluëan ve +ürtler Hakknda SÇyleneBileCek SÇZleri
Belirleyen alandan Geldiíini ve JandarMann Baëka
yÇrelerden Gelen Türklerin akSine DOíu’dan Gelen
+ürtlerle kurulan iliëkiye Sürekli daHil Olduíunu SÇy
leMiëtik &akat eíer devlet Bu iliëkinin araCSySa
yalnZCa Türklerin +ürtleri tanMaSnda deíil +ürtle
rin Türkleri tanMaSnda da etkin OlMaS GerekMiyOr
Mu Bu duruMda +ürtler de Türkler i»in kültürSüZ
BarBar CaHil diyeMeZ Mi Bir SOrun Olduíunda
Onlar da JandarMay »aíraMaZ M ìëte HakiMiyet
iliëkiSi dediíiMiZ ëey yani yaPSal eëitSiZlik taM da
Bu iliëkinin terSine »evrileMeZliíinde yatyOr
*andarMa ve devlet HaliHaZrda +ürtlerin tariHle
rine Bedenlerine ZiHinlerine ëiddet ve kOrkuyla ka
ZnMëken Onlar Bat’ya »alëMaya Giderken yOlda
Geldikten SOnra »adrda Sürekli Güvenlik kOntrOlüne
taBi tutan JandarMaya Türk PatrOnlarn ëik¶yet et
Menin Hi» de akl alr Bir taraf OlMadín HeM +ürt
ië»iler HeM de Türk »ift»iler BiliyOr Bunun yan
Sra +ürtler Türklere iStedikleri kadar CaHil BarBar
kültürSüZ deSinler Bu Sfatlarn Onlara yaPëMayaCa
ín da BiliyOrlar yleySe devlet Bu iliëkiye +ürtler
tarafndan naSl daHil OluyOr
Ênsan Ei@i
Bu araëtrMay yaPMadan ÇnCe +ürt ië»ilerin
Beni naSl karëlayaCaí kOnuSunda endiëeliydiM
3Onu»ta Ben +ürt deíildiM Onlarn PatrOnlar
ve devlet GiBi hTürkvtüM &akat GittiíiM Hi»Bir
»adrda hTürkv ya da hBatlv diye Bir SÇZ ya da
iMa duyMadM +ürt ië»ilerin GenelleMe yaPMak
i»in kullandí hBurann inSanlarv hBurallarv
GiBi kateGOriler iSe Bir ÇZe GÇnderMe yaPMaktan
»Ok hBurallarnv Onlar naSl GÇrdükleri ve Onlara
naSl davrandklaryla ilGili OluyOr Buradan Çtekiyle
ilGili varlan aHlakÁ yarGlar ya dillendirilMiyOr ya
da MaruZ kaldklar tOPluMSal eëitSiZliíi GÇSteren
ve Bunlar devletin Pratikleriyle Türklerin Pratikleri
araSndaki devaMllk ve teMaS üZerinden anlaMlan
dran yarGlar OluyOrdu
8alO 8ekÁM +ürdiStan’da BiraZ ZaMan Ge»iriP
+ürt»eMi ilerletMek iStediíiMi SÇylediíiMde Orada
ÇíretMenlik yaPMaM Çnerdi 'erillann Çldürdüíü
SÇylenen ÇíretMenleri aSlnda Su»u Gerillaya atMak
i»in devletin Çldürdüíünü SÇyledi ve ekledi
BiZiM Oraya Gelen ÇíretMen dOktOr Hi» evinde
yeMek yeMeZ Bir Gün Biri »aírr Bir Gün Biri »aírr
yeMek GÇtürürler OHOO Burada Çyle deíil HerkeS
BiZi dëlyOr
8alO 8ekÁM Burada Bir yandan DOíu’ya tayin
Olan devlet MeMurlaryla Bat’ya »alëMaya Gelen
MevSiMlik ië»ileri MiSalrlik kateGOriSiyle eëitliyOr
Çte yandan dOktOr ve ÇíretMene yeMek GÇtüren
+ürt Halkyla +ürt ië»ileri dëlayan Türk Halk araSn
da MiSalrPerverlik BakMndan Bir fark »iZiyOrdu
Devlet iSe yalnZCa +ürtleri deíil Türkleri Hatta
kendi MeMurlarn Çldüren MantkSZ ve adaletSiZ
Bir Gü»tü &akat Bu yarG Devlet BarBar Türkler
Batllar da Onun GiBi BarBar diye Bir ÇZSel farka
dÇnüëMüyOr kendilerine yaPlan yanlë dile Getir
Mek i»in kullanlyOrdu
3erkO Onu Oílu GiBi GÇren MuHtarn tarlaSnda
»alërken Bir de arkadaë edinMiëti
hBeniM Buradan Bir arkadaëM var ìBO ayn BeniM
;+ürt»e= SÇylediíiMi tekrarlayaBiliyOr Ben diyOruM Ona
Sen keSin +ürtSünÐ Onun arkadaëlar da Ona @Sen naSl
+ürtlerle arkadaëlk ediyOrSun’ diyOrMuë inanaMyOr
MuëÐ ìBO da diyOrMuë @neyine inanaMyOrSun’ 9a iëte
BÇyle BakyOrlar BiZe Sanki BiZ kÇPeíiZv
3erkO’nun ve daHa Bir»Oklarnn itiraZ hinSan
GiBi GÇrülMeMeyev inSan GiBi davranlMaMaya
Burann inSanlar Bu iëe MuHta» deíilken 3
kilOMetre Çteden GeliP aylarCa »adrda yaëaMak
ZOrunda OlMaya Buna MüStaHak GÇrülMeye dëlan
Maya aëaílanMaya yani tOPluMSal eëitSiZliíe
ìBO’nun arkadaëlarnn yaPtí yOruM 3erkO’nun
ìBO’yla kurduíu arkadaëlí ve MuHtarla kurduíu
Güven iliëkiSini iStiSnaÁ Olarak GÇrMeSine Buradaki
inSanlarn Genelinin ìBO ve MuHtar GiBi OlMadína
inanMaSna SeBeP OluyOrdu Çünkü BerfÁn !Bla
MiSalre HaSret kalrken Bir türlü Gittiíi yerde MiSalr
OlaMyOrdu Çünkü 8alO 8ekÁM’in tOPladí Bir tOrBa
aSMa yaPraí GÇZ Hakk deíil HrSZlk SaylyOrdu
Çünkü HerHanGi Bir anda dilleri ëive kültürleri Bar
-anisa ve Söke’de yaptìm alan
araêtrmalarnda Kürt iêçiler hakknda
konuêtuìum çiftçilerin (yani bu iêçilerin
patronlarnn) ve yerel halkn hKürtv
sözcüìünü kullanmaktan çekindiklerini,
bunun yerine h$oìuluv ya da h'üneydoìu’nun
amelesiv gibi coìrafî tanmlar kullandklarn
gördüm Ayrca, ben Kürt sözcüìünü
kullandìmda çoìunlukla tedirgin oluyorlar ve
Kürtlerle Türkler arasnda bir sorun olmadìn,
aray hep siyasetin, dê güçlerin vs bozduìunu
söylemek ihtiyac duyuyorlard
Bar »OCuklar CaHil kendileri hfarklv OluveriyOrdu
Devlet artk reSMÁ SÇyleMinde kullanMaSa da Türk
»ift»i +ürt ië»iye BarBar vaHëi ve CaHil dediíi anda
devlet Orada vuku BuluyOrdu ZGür +ürt ië»ile
rinin JandarMadan kOrkMaSn anlaMSZ BulSa da
devletin kOntrOlünü yani araClín iStiyOrdu ìëte
tüM Bunlar yüZünden Bu yaP Sevdiíi Bir DOíulu
kOMëuSu dOStu dayBaëS OlMaklkla llan »ÇZül
MüyOr iki tarafn da hiyileriv iStiSna OluP PaketleniP
Hatra ramarna kaldrlyOr Bir türlü hayn dildenv
kOnuëulaMyOrdu 8alO 8ekÁM Bir türlü hBen Senin
Baíndan Bir tOrBa aSMa yaPraí tOPlaSaM ne Olur
yaniv diyeMiyOrdu O diyeBilSe ne karëSndaki
»ift»i duyuyOrdu Bunu ne de ëefkatli devlet ve Mer
HaMetli kaMu viCdan Peëinde kOëan yüCe GÇnüllü
uZManlar
6eSSelaM BerfÁn !Bla’nn dediíi GiBi hTu diBi
ni Xale Me reZili yev
$IPNOTLAR
3
BHaBBa HOMi ,OCatiOn Of #ulture ,OndOn and .eW 9Ork
2OutledGe 3 BHaBBa HOMi ,OCatiOn Of #ulture ,OndOn and .eW 9Ork
2OutledGe 3 Bu StereOtiPleri iStikrarSZlaëtran ve Çtekiyle Olan duyGulanMSal
affeCtive iliëkinin kurulduíu alann en yakC MeSeleleri aSlnda HeP
Beden ve Mek¶n üZerinden ÇZellikle teMiZlik ve Sadakat teMalarna
Odaklanarak kOnuëuluP anlaMlandrlyOrdu &akat Bu Makalede
Bunlarn tüMünden BaHSedeCek yeriM OlMadí i»in Makalenin
ilk kSMnda MevSiMlik ië»ilerle ilGili BilGi üretenlerin SÇyleMler
inde farkl Bir ëekilde Ortaya »kan dil kültür ve eíitiM teMalarna
OdaklandM +ürt MevSiMlik ië»ilerle kurulan duyGulanMSal iliëkinin
analiZi i»in BkZ DeniZ DuruiZ 3 yaynlanaCak h%MBOdiMent Of
3PaCe and ,aBOr +urdiSH -iGrant 7OrkerS in TurkiSH !GriCulturev
'ÇrüyOrSun iëte HaliMiZ reZilliktir
"ARíSÍRECIVECINSIYETEíITLIêI
B
5LRIKE$UFNER
Ulrike Dufner 1996’da Siyasal
Bilimler, Tarih ve Türkoloji
bölümlerinde doktorasn
tamamlad 2’ten bu
yana Heinrich Böll Stiftung
Derneìi Türkiye temsilciliìini
yürütüyor
DP #HP ve !+P’nin Barë SüreCinde
kadnlarn ÇneMine deíinen
a»klaMalarn ëaëknlkla OkuduM
-art Dünya +adnlar 'ünü’nde
yaPtí kOnuëMada TayyiP %rdOían
kadnlardan Barë SüreCinde rOl alMalarn iStedi
ve kadnlarn SiyaSete katlMalarnn ÇneMli
Olduíunu Hatrlatarak TB--’de kadn Milletvekili
Orannn yüZde ’e »ktín Bir Baëar OlarakÐ
vurGulad Bu duruMda iSter iSteMeZ inSann
aklna BaZ SOrular taklyOr O ZaMan neden
!+P’li kadn Milletvekili Oran SadeCe yüZde 3
.eden Bakanlar kurulundaki kadn üye Oran !+P
dÇneMinde düëüë GÇSterdi +!D%2’in SOn
raPOruna GÇre ilk !+P HüküMeti dÇneMinde Bu
Oran yüZde 6’ken SOn dÇneMde yüZde 3’e
düëMüë .eden MüSteëar SeviyeSinde Hi»Bir kadn
BulunMaMaktadr .eden ÇZellikle tOPluMSal etkiSi
a»Sndan da ÇneM taëyan 2T²+ Baëkanlí veya
Baëkan vekilliíi SeviyeSinde Bir kadn yOktur üye
SeviyeSinde iSe yedi üye i»inde SadeCe Bir kadn
MevCuttur .eden T²3ì!D dënda -²3ì!D
TOBB T%3+ T:OB GiBi kuruMlarda Baëkanlk
Baëkan vekilliíi ve yÇnetiM BiriMlerinde kadnlar
yOktur
Türkiye HüküMeti BirleëMië -illetler 'üvenlik
+OnSeyi’nin B- '+ 3 nO’lu kararndan
HaBerdar M ylnda B- Barë Süre»lerine
ve MüZakerelerine kadnlarn Mutlaka katlMaSn
ve alnan kararlarda CinSiyet eëitliíinin GÇZ
Çnünde BulundurulMaSn karara Baílad ki Bu
karar Türkiye i»in de Ge»erli 'üney !frika’da
UluSal +adn +OMiSyOnu’nun taleBi üZerine
Barë SüreCinde kadnlarn katlMnn yüZde düZeyinde OlMaS Saíland ve BÇyleCe 3 MilyOn
kadn SüreCin »eëitli tOPlant ve kOMiSyOnlarnda
yer ald !yrCa SOnraki ParlaMentO Se»iMinde de
yüZde 3 kadn kOtaS uyGuland Her ne kadar
3 Sayl kararn »kMaSndan SOnra »eëitli
ülkelerde yürütülen Barë Süre»lerinde kadn
katlM düëük OlSa da ’den Bu yana Barë
SÇZleëMeSi iMZalayan kadn Oran yüZde kadn araBuluCu Oran ü» Çrnek dënda yüZde kadn tanklklar ve Barë MüZakere ekiPlerinde
kadnlarn SayS da »Ok düëük 'üney !frika
Çrneíi ÇíretiCi OlaBilir3
DuyEuJar IaBn
KüXaICrC CrICI
Türkiye’de Barë ì»in +adn 'iriëiMi B- '+’nin
3 Sayl kararna dayanarak +ürtTürk SOrunu
ile ilGili Barë SüreCinin Her aëaMaSna kadnlarn
katlMaSn ve yine Her aëaMada CinSiyet eëitliíinin
GÇZetilMeSini taleP ediyOr Bunu taM ManaSyla
yerine GetireBilMekten ne kadar uZak OlduíuMuZ
MalËM dOlaySyla kOnuya dikkat »ekMek ve
farkndalk yaratMak Gerekli diye düëünüyOruM
'enellikle Medyada +ürt SOrunundan ve kadndan
BaHSedilirken hannelerin aClarn dindirMek
GÇZyaëlarn durdurMak Hi»Bir +ürt veya Türk
annenin »OCuíunu kayBetMek iSteMediíiv GiBi
n iyi niyetli de OlSan ataerkil ve raHatSZ ediCi Bir
dille karëlaëyOruZ 3anki BaBalar »OCuklarn
kayBettiklerinde aC »ekMiyOr Bu dille duyGular
OlMayan Bir erkek iMaJ »iZiliyOr ve aSlnda
Bu iMaJdan erkekler daHa »Ok raHatSZ OlMal
diye düëünüyOruM +adnlar i»in iSe erkeíin
HiZMetinde yalnZCa duyGularyla var Olan anne
iMaJ yaratlyOr h!nnelikv rOlü ve hduyGuSallklav
SiMGelenen kadnlar Barë Süre»lerinde
MüZakere MaSalarnda Hayal etMek ZOr deíil Mi
3anki kadnlarn SaHiP Olduíu yeG¶ne Meleke
duyGularMë GiBi ÇOíu ZaMan da hkadnlarn
aClarv erkeklerin aClarndan daHa BüyükMüë
GiBi yOruMlarda BulunuluyOr Bunun ne denli
aBeS Olduíunu Bir keZ daHa vurGulaMak Gerek
+iM hBeniM aCM Senin aCndan daHa Büyükv
diyeBilir ki .adire -ater’in kaleMe aldí aSker
SÇyleëilerinden Oluëan h-eHMet’in +itaBvnda
Gen» aSkerler aClarn anlatyOrdu ìëkenCe GÇren
Bir erkeíin aClar iëkenCe GÇren Bir kadnn
aClarndan daHa M Halftir ÇOCuíunu kayBeden
BaBann aCS annenin aCSndan farkl Mdr
!Clar dereCelendirMek ne Sa»MaÐ
3ürekli Bu türden yaklaëMlarla karë karëya
OlduíuMuZdan Barë Süre»lerinde kadnlarn da
erkekler kadar Onlarla eëit dereCede ÇneMi ve
rOlü Olduíu düëünüleMeZ Hale GeliyOr deMOkraSi
talePlerinde Bile kadnlar unutuluyOr hBarë ve
kadnv kOnuSu GündeMe Geldiíinde Genellikle
annelikten ve aClardan BaHSediliyOr hBarë ve
erkeklerv kOnuëulurken iSe SiyaSal talePler SüreCin
naSl yürütüleCeíi MüZakereler GiBi kOnulardan
BaHSediliyOr
#rICIJiI FaJJCri
-edyada kadnlara uyGulanan ëiddetle ilGili
HaBerleri kaleMe alrken erkeklik Hallerinin
de üZerinde durMann ZaMan Geldi HerHalde
+aStettiíiM h'en» Bir kadn kOCaS tarafndan
Çldürüldüv Baëlí yerine Çrneíin ëÇyle Baëlklar
hìZMir’de eëini Çldüren yine Bir erkek »ktv hBir
erkek Cinayeti daHav h+Skan»lk yüZünden dÇven
erkekv h'ü»lü kadna taHaMMül edeMeyen erkek
ëiddete Baëvurduv h!ëaílk kOMPlekSinden
kurtulaMad 9ine Bir erkek Cinayetiv hBir erkek
Cinayeti daHa 3avaë travMaSn »ÇZeMeyen erkek
ëiddeti evinde tekrarlyOrv
Her ne kadar TayyiP %rdOían’n -art
veSileSiyle yaPtí kOnuëMadaki vurGu ÇneMli iSe
de hTÇre ad altnda Hi» kiMSe kadna yÇnelik
Cinayetleri ve ëiddeti MaZur GÇStereMeZv ve Her
ne kadar ëiddet GÇren kadnlar kOruMak GerekliySe
de ëiddeti uyGulayan erkeklik Halleri erkeklerin
ruHSal PSikOlOJik vB duruMlar kOnu edilMeli
h9aPMav hdÇvMev hÇldürMev GiBi uyarlar ÇneMli
aMa yetMeZ êiddet Olaylaryla ilGili HaBerlerde
erkeklik Halleri GündeMe GetirilirSe O ZaMan alG
deíiëir Belki %rkek OlSaM Bana Bi»ilen Bu SevGi
aC dOStluk GiBi duyGulardan yOkSun SadeCe tuHaf
Bir Beyine SaHiP ve Hayatndaki kadnlara ëiddet
uyGulayan Canl türü rOlünden »Ok raHatSZ OlurduM
DuyGularM yOk »OCuklarM Pek ÇneMSeMiyOruM
kadn iSe SadeCe SekS ve ev HiZMet»iSi Olarak
GÇrüyOruM Onunla SOHBet edeMiyOruM Onun
duyGularn da anlayaMyOruM duyGuSuZ Bir Canl
türü OlduíuM i»inx
rneíin )nSiGHt Turkey derGiSindeki Barë
SüreCiyle ilGili MakaleSinde6 +eriM 9ldZ Her ne
kadar SüreCin kOëullarna ve aëaMalarna dair »Ok
ÇneMli HuSuSlardan BaHSediyOrSa da CinSiyet
eëitliíi kOnuSunda SuSuyOr ve BÇyleCe Bana kalrSa
Snfta kalyOr !yn ëekilde Ge»tiíiMiZ aralk aynda
BrükSel’de düZenlenen +ürt +OnferanS’nn SOnu»
BildirGeSinde MüZakerelerin yeniden BaëlaMaS
taleP edilirken Bu Süre»te kadnlarn rOlü ve
ÇneMiyle ilGili tek Bir CüMleye yer verilMiyOr
9edinCi +ürt +OnferanS’nn SOnu» BildirGeSinde B'+’nin 3 nO’lu kararyla ilGili CüMle iSe ëÇyle
h+adna yÇnelik ëiddetin Çnüne Ge»ilMeSi B'+’nin 3 nO’lu kararnn uyGulanMaS i»in +ürt
kadnlarnn Ortak kaBul edilMeSiv Her ne kadar
kadnlara yÇnelik ëiddetin »Ok kOrkun» Bir SOrun
Olduíu ve derHal durdurulMaS Gerektiíi dOíruySa
da 3 nO’lu karar »Ok daHa Genië Bir PerSPektime
kadnlarn SüreCin Bütün aëaMalarna katldí
ve CinSiyet eëitliíini Ger»ekleëtiren Bir Barëtan
BaHSediyOr 3Onu» BildirGeSinde iSe kadndan
BaHSedilirken ëiddetten SÇZ ediliyOr ve ëiddetten
dOlay hkadnlar da SüreCe katlSnv deniyOr
Türkiye hükümeti Birleêmiê -illetler 'üvenlik
Konseyi’nin 1325 no’lu kararndan haberdar
m 2 ylnda, B- barê süreçlerine ve
müzakerelerine kadnlarn mutlaka katlmasn
ve alnan kararlarda cinsiyet eêitliìinin göz
önünde bulundurulmasn karara baìlad
'üney Afrika’da, barê sürecinde kadnlarn
katlmnn yüzde 5 düzeyinde olmas saìland
ve böylece 3 milyon kadn sürecin çeêitli
toplant ve komisyonlarnda yer ald
'e»tiíiMiZ Sene Barë SüreCini yeniden
CanlandrMak iSteyen Bir GruP inSan kendilerine
hakil adaMlarv iSMini vererek Bir iniSiyatif
Oluëturdu h!kil adaMlar n +iM Bunlarv Baëlkl
yaZSnda Tanl BOra hariStOkratik Bir iHtiyar
Heyetivni hBir »OkBilMië erkekler MeCliSivni
»aírëtrdín SÇylediíi Bu GruBun Her ëeyden
ÇnCe iSMinin raHatSZ ediCi Olduíu GÇrüëünde
!kil adaMlar h!kil inSanlarv iSMi kullanlMë
OlSayd Hi» deíilSe daHa Baëndan CinSiyet eëitliíi
kOnuSunda yeterinCe duyarl OluP OlMadklar kayG
veya kuëkuSunu Ortadan kaldrMë OlaCaklard
Her ne kadar Bu GruBun iyi niyetini Ciddiyetini
BiliyOr OlSaM da BÇyle iSiMli Bir GruBa üye OlMak
iSteMeZdiM ve eMiniM Bir»Ok kadn da iSteMeZ
Bir akil inSanlar GruBunun ilk iëi BenCe teMel
deMOkratik Standartlarn Gereklerini yerine
GetirMek ve GruBun Her »alëMa alannn yüZde
kadnlardan OluëMaSn SaílaMak yaynladí
BildirGe veya raPOrlarda CinSiyet eëitliíine dair
deíerlendirMelere yer verMektir kanSndayM Bu
GruBun üyelerinin Barë Süre»lerini inCeleMeMië
Olduklar düëünüleMeZ anCak B- 3 nO’lu
karar hBarë SüreCi ve kadnlarvla ilGili araëtrMalar
Okuduklarn SanMyOruM Bu nedenle GruBun
üyeleri ilk ÇnCe 3’le ilGili araëtrMalar OkuyuP
tartëMal Ondan SOnra Belki Bütün tOPluMu i»eren
Bir Barë SüreCi PrOJeSine katk SunaBilirler Zellikle
SOn yllarda Sk Sk dile Getirilen 'üney !frika
Çrneíinde kadnlarn Barë SüreCine naSl d¶Hil
edildiíi inCelenirSe Türkiye i»in de Buradan ÇneMli
derSler »karlaBilir HerkeSi ÇZellikle de erkek
CaMiaSn B- '+’nin 3 Sayl karar ve Bunun
SOnu»larna dair araëtrMalar dikkate alMaya
Barë SüreCi MOdellerini »iZerken CinSiyet eëitliíini
GÇZetMeye davet etMek iStiyOruM
$IPNOTLAR
6
doI@iJKiÎ CrICIJCr KCAJisin
3
HttPWWWkaderOrGtrtrdOWn?+!D).?)3T!T)3T)+,%2)Pdf
Bkn HeinriCH BÇll 3tiftunG’un 'unda 7erner %nStitüSü tarafndan
3 ile ilGili yaynlandí yaynlar HttPWWWGWiBOellde
dOWnlOadS?3ynOPSe?%.'?lnal?+,Pdf
HttPWWWunifeMOrGattaCHMentSPrOduCtS3?
7OMenSPartiCiPatiOn)nPeaCe.eGOtiatiOnS?enPdf
Bkn HttPWWWBianetOrGBianetSiyaSetkadinlarSureCte
yeralMaZSaBariSdaCinSiyetCiOlur
Bkn HttPSiyaSetMilliyetCOMtrerdOGanSiirttenkadinlara
SeSlendiSiyaSetSiyaSetdetay33633default
HtMrefMaCkOlik
Turkey’S +urdiSH #OnmiCt PatHWayS tO PrOGreSS HttPWWW
inSiGHtturkeyCOMinSiGHtturkeyvOluMenOiSSueS
HttPWWWkurMeSlilerCOMindeXPHPOPtiOnCOM?COntentvieW
artiCleidkuertkOnferanSaliekBeraSlanerCatidali
ekBeraSlaner)teMid3
HttPWWWradikalCOMtr2adikalaSPXaTyPe2adikal9aZar!rtiCl
e)D6
!+0NINKADNLARLAIMTIHAN
A
'ÍLFER!KKAYA
1972 Sivas, Kürkçü köyü
doìumlu Anadili Kürtçe
ëÜ Edebiyat Fakültesi
Sosyal Antropoloji Bölümü
mezunu -imar Sinan 'üzel
Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji
Bölümü’nde yüksek lisans
yapyor hUnutulmasn diyex
Demokratik Kadn Derneìiv
(28) ve hSanki Eêittik,
196-197’li yllarda devrimci
mücadelenin feminist
sorgusuv (211) adl kitaplar
yaynland
ralk ’da BaëBakanlía Baíl Aile
AraëtrMa +uruMu h+adnn »alëMaSyla
Birlikte yaPS BOZulanv -üSlüMan Türk
aileSini Gü»lendirMek i»in kOllar Svar
Ayn dÇneM Aileden 3OruMlu Devlet Ba
kan #eMil Çi»ek de A.AP Bu »alëMalara deStek
verir +adnlar i»in Zararl erkekler ve Onlarn aileleri
i»in yararl »Ok»a yayn »kar tOPlantlar yaPlr
+aSM Aile AraëtrMa +urulu’nun »alë
Malarndan yaklaëk Bir yl SOnra Ge»Miëine Baíl
-üSlüMan Türk aile yaPCS Bakan #eMil Çi»ek
Bu »alëMalarn SOnunda alnan yOlu ÇZetler h&lÇrt
faHiëeliktir feMiniZM SaPklktrv
&eMiniSt kadnlar Bakan’n h&lÇrt faHiëeliktirv
SÇyleMini hDüdük GiBi lafv diye deíerlendiriP PrO
teStO i»in Meydanlarda düdük »alMaya Baëlar
&eMiniSt tePkiler Bununla Snrl kalMaZ Aile
AraëtrMa +uruMu’nun düëkün Olduíu Ge»Miëi
-üSlüMan Türk aile yaPSn ve Genel Olarak aileyi
reddettikleri i»in BOëanMa eyleMlerine Baëlar
3ene 3 2efaH ve &aZilet Partilerinin de GÇZ
deSi Olan #eMil Çi»ek artk A+P’li Adalet Bakan’dr
Ayn yl Türk #eZa +anunu T#+ deíiëir &eMi
niStler Bu keZ teCavüZe uírayan kadnn teCavüZ
Cüyle evlendirilerek teCavüZCünün CeZa alMaSnn
enGellenMeye »alëlMaSna karë MüCadele ederler
Adalet Bakan Çi»ek’in BaëdanëMan PrOf Dr DO
ían 3OyaSlan teCavüZe uírayan Bir kadnla kiMSenin
evlenMek iSteMeyeCeíini SÇyler ve kanun ÇneriSini
yuMurtlar hTeCavüZe uíraMë kadn OlSaM teCavüZ
CüMle evlenirdiM ìnSan ZaManla alërv
O dÇneM kadn ÇrGütleri taSarya iliëkin eleëtirile
rini Adalet Bakanlí’na GÇnderMië A+P’li kOMiSyOn
üyeleri kadnerkek eëitliíi lkrine HenüZ HaZr OlMa
dklarn SÇyleMiëlerdi Aradan On yl Ge»ti A+P’liler
H¶l¶ eëitlik lkrine HaZr deíil 'e»en On ylda anCak
kadnerkek eëitliíine neden inanMadklarn Çírene
Bildik &trattanMëÐ
’te »eëitli illerden feMiniStler eëCinSeller
-eCliS kaPlarna dayand T#+’daki deíiëiklik
ler i»in kadnlarn Bakan’a Sunduklar deíiëiklik
Çnerilerine iktidar Bir hevetv diyOr SOnra hOlMad
Hayrv diyOrdu O dÇneM kadnlarla A+P araSnda
kürtaJ tartëMalar BenZeri PSikOlOJik HarP uZun Süre
devaM etti 9aSa deíiëikliíi SüreCinde Çne »kan
Baëlk Zinayd +adnlar araSndaki Mavra hZina i»in
yürüyOruZv OlMuëtu
T#+ deíiëiklik ÇnerileriMiZ hBek¶ret kOntrOlü
ve yaë araS Gen»lerde rZaya dayal CinSel
iliëkilere Getirilen yaPtrMlarn kaldrlMaS @MüS
teHCenlik’ MaddeSinde ifade ÇZGürlüíünü kStlayC
BÇlüMlerin »kartlMaS ayrMClk MaddeSine CinSel
yÇneliM ifadeSinin tekrar eklenMeSi .itelikli inSan
ÇldürMe MaddeSine alnan @tÇre Saiki’ ifadeSinin @na
MuS Saiki’ Olarak deíiëtirilMeSi kadn Cinayetlerinde
katil erkekler i»in CeZa indiriMi yaPan @HakSZ taHrik’
MaddeSinin kaldrlMaS kadnlarn CinSelliklerini ve
Bedenlerini taHakküM altna alMak i»in Zina evli ka
dnlarn BaëkaSyla iliëki yaSaí MaddeSinin yeniden
yaSaya kOnulMaSna itiraZv ëeklindeydi3
9akn Ge»Miëin Bu kSa ÇZetini ëu nedenle
verdiM &eMiniStler ’li yllarn Baëlarndan
itiBaren yan yana GeliP OkuMalar tartëMalar
Bilin» yükSeltMe tOPlantlar yaPMëlar feMiniZM
üZerine derGilerde yaZlar yaZMëlar 3 ve ilk
SOkak eyleMi OlMaSnn yan Sra feMiniSt Hareketin
dÇnüM nOktaS BildiíiMiZ Dayaía +arë DayanëMa
9ürüyüëü’nü ÇrGütleMiëlerdi ’li yllarn
Baëndan Bu yana devaM eden 3 yllk feMiniSt
MüCadele HeM erkeklere HeM de iktidar Olan tüMü
CinSiyet»i SiyaSÁ Partilere ve devlete karë aralkSZ
devaM etMiëti
Türkiye’de feMiniSt MüCadelenin Baëlklarn
ëÇyle SralayaBiliriZ +adn Bedeni ve CinSelliíi erkek
ëiddeti aileevlilikaëk kadn eMeíikadnlar i»in
SOSyal Haklar anayaSa ve yaSal Hak MüCadeleleri
SiyaSal ìSlaM ve SavaëMilitariZMëOveniZM
-üCadele i»inde Bu Baëlklar Her dÇneM ayn
ÇnCeliklerle ele alnMaMë GünCel POlitik GeliëMele
rin SCaklína GÇre dÇneM dÇneM daHa Çne »kanlar
OlMuëtu nkürtaJ Bek¶ret kOntrOlleri erkek ëiddeti
GiBi
+adnlarn MüCadeleSini ve POlitik GündeMini
Belirleyen Bir diíer duruM deíiëen HüküMetlerin
ideOlOJik ve POlitik »karlar a»Sndan yürüttükleri
kadn karët POlitikalardr
êiMdi yaklaëk yldr HüküMette Olan ve Tür
kiye’deki feMiniSt MüCadelenin ÇMrünün ü»te Birine
denk düëen A+P’nin iktidar SüreCinde feMiniSt
Hareketin duruMuna BakalM
+uFaDaXaI¯r BCKoIrasi
A+P’nin lkriyatnn arka Plann Oluëturan
h-uHafaZak¶r DeMOkraSiv adl kitaP»kta hA+
Parti’nin GeliëtirMeye »alëtí MuHafaZak¶r deMOk
rat SiyaSÁ kiMlik dünya Genelindeki MuHafaZak¶rlk
Pratikleriyle Çrtüëen ÇZelliklere SaHiP OlMakla Birlik
te Türkiye’nin SOSyOkültürel ÇZellikleriyle ëekillenen
Bir MuHtevaya ve yerel dinaMiklerle ëekillenen Bir
SiyaSet tarZna SaHiPtirv deniyOr
DOírudur A+P’nin MuHafaZak¶rlí dünya
Genelindeki MuHafaZak¶r Partilerle ayndr 3ÇZ kO
nuSu kadnlar OlunCa Baëka ülkelerin MuHafaZak¶r
Partileri ile A+P’nin karët ve yandaë Oldukla
r SiyaSÁ GündeMler ÇrtüëüyOr ÇOCuk dOíurMa
SaySndan kürtaJn yaSaklanMaSna kadnlarn
naSl GiyineCeíine ailenin kutSallí ve tOPluMSal
kültürel Gelenekleri SaHiPlenMeye dek aynlar
-uHafaZak¶rlarn Gelenek diye SaHiP »ktklar
kadnlar i»in CinSiyet»ilik ve yaSaklarla dOlu Bir
Hayat Olduíundan feMiniSt MüCadele de Her ülkede
CinSiyet»iyaSak» GelenekSelliíe karë MüCadeleyi
yükSelterek yOl alyOr A+P’nin i»indeki kadnlarn
Bir kSM Partinin kadnlar SkëtrMaya »alëtí
alann ÇteSinde duruyOr ve Bu kaZanMlarndan
kOlay kOlay vaZGe»MiyOr
h-uHafaZak¶rlk radikaliZMi ve tOPluM MüHen
diSliíini reddeder 3iyaSet »atëMa kaMPlaëMa ve
kutuPlaëMa yerine uZlaëMa BütünleëMe ve HOëGÇrü
üZerine kurulMaldr 'elenekSel yaPnn BaZ deíer
lerini ve kaZanMlarn kOruyarak deíiëiMi SaílaMak
Gerekirv
-evCut Olan kOruyuP kOllaMakla yüküMlü
MuHafaZak¶r deMOkratlar SiyaSeti »atëMa kaMP
laëMa kutuPlaëMa alan OlMaktan »kartaCaklarn
SÇyleyerek tOPluM MüHendiSliíine Bal GiBi SOyun
Muë OluyOr ìë»iPatrOn kadnerkek Ztlí tOPluM
Sal MüHendiSlikle deíil tOPluMSal MüCadeleyle
»ÇZüMe kavuëur :aten Ztlklar Oluëturan SiyaSet
deíildir 3iyaSet Bunu GÇrür Aralarnda uZlaëMaZ
»eliëkilerin Olduíu ië»i ile PatrOn kadn ile erkek
araSnda HOëGÇrüyü BütünleëMeyi OluëturMak
iktidarnn ÇMrünü uZatMak i»in tOPluMu uyutMaya
OyalaMaya »alëMak deíil Midir
h-uHafaZak¶rlín Her türlü OtOriterleëMeye karë
Snrl iktidar Savunan deíiëiMi dOíal Süre» i»inde
tOPluMSal dinaMiklere Brakan ÇZGürlüíün SOyut
deíil SOMut ëekliyle anlaM taëyaCaín vurGulayan
aile GÇnüllü kuruluëlar vakmar GiBi tOPluMSal ara
kOruMa MekaniZMalarn ÇneMSeyen yaPSxv diye
devaM eder ayn kitaP»kta A+P’nin intiHalCi ideOlOíu
9al»n AkdOían
-uHafaZak¶rlk Ge»Miële kurulan Sürekli iliëki
tOPluMSal yaPnn deíiëtirileMeZ Oluëu tOPluMSal
dÇnüëüMü Savunan devriMCi akMlara karëtlí
teMel Hak ve ÇZGürlüklerin devletin ya da tOPluMSal
kuruMlarn varlí karëSnda deíerSiZ ve teHlikeli
GÇSterilMeSi tOPluMSal ve BireySel ÇZGürlükleri hdeíi
ëiMi dOíal Süre»lerev BrakMa ad altnda denetleyen
OtOriterliíi Ona Hayat veren din aile ve devlet GiBi
kuruMlar ÇZGürlükleri kOntrOlenGel MerkeZi yaParak
tOPluMu i»erde evi»i ve dëarda kaMuda kOntrOlü
ne alMaSdr diyeBiliriZ
hZel Olan POlitiktirv SaPtaMaSyla feMiniStler evi
»inin de kaMuSal Olduíunu GÇSteriP i»erinin kadnlar
i»in naSl Bir CeHenneM Olduíunu anlattklarnda
MuHafaZak¶rlín kOntrOl etMe yÇnteMi Olan hüZerini
Çrterek kOruMaSürdürMev SilaHn teëHir ediP »ÇPe
attlar -uHafaZak¶rlar kadn Bedeni Baëta OlMak üZe
re aëk CinSellik ÇZGürlük GiBi kadnlarn teMel Hak
talePlerine karë din kutSallk aile aHl¶k ve tOPluM
Sal yaPy Gerek»e GÇStererek reddediyOr Buralardaki
SOrunlarn üZerini Çrterek devaMllklarn SaílyOrlar
d &eMiniSt Hareket tüM Bu kOnular tartëlr kld
kadnlar ve tOPluM a»Sndan Baëta aile OlMak üZere
HePSinden vaZGe»ileBileCeíini GündeMleëtirdi
9ukardaki alntda kadnlar i»in teHlikeli Olan
ÇneMli Bir ifade hdeíiëiMi dOíal Süre» i»inde
tOPluMSal dinaMiklere Brakanv CüMleSidir Bu
CüMle HOëGÇrü ve uZlaëMa Mantínn ikiZ kardeëidir
:ira hdOíal Süre»v diye Bir ëey yOktur O Birilerinin
iëine yarayan Birilerinin kuruP Sürdürdüíü hdOíal
Süre»vtir Bir ëey deíiëeCekSe Onu hdOíal SüreCinv
i»inde deíil BiZZat hdOíal SüreCev MüdaHale ederek
deíiëtirMek Gerekir Burada hdOíal Süre»v MevCut
Olan kOruyuP kOllayan Onu ve ÇZlenen Ge»Miëi
Baêbakan tarafndan sezaryen ve kürtaj
konusunda uyarlan doktorlar normal
doìumda srar ediyor baêta devlet
hastaneleri olmak üzere hastanelerde
kürtaj neredeyse yaplmyor ya da bir tür
cezalandrma olarak uyuêturulmadanbayltlmadan yaplyor Ayrca hertesi günv
haplar da devlet denetimi altna alnarak
ulaêlmas zorlaêtrlmê durumda
SaHiPlenen Bir SÇyleMdir +adnlarn hdOíal SüreCiv
aile evlilik deíil Miydi
KaBn CrICI CÎiRJiËi TC onJarn DRraR
BaëBakan %rdOían %kiM tariHli A+P 6
ìStiëare ve DeíerlendirMe TOPlantSnda hBaZ Bayan
lar ekranlarda @kadn erkek eëitliíi’ diyOr Bu eëitlik
Haklar kOnuSunda eyvallaH AMa diíeri yaradlëa
terSv diyerek kadnerkek eëitliíine dinCi Bir PerSPek
tif Olan ftrat dayanak GÇStererek karë »kt
&trat yaratlë deMek 6arlín AllaH tarafn
dan yaratlë Hali &tratta iki deíiëtirileMeZ unSur
Bulunur yaratlë ve dOíal Olan 9aratlë ilaHÁ Bir Gü»
Olan AllaH tarafndan SaílanMë O yüZden deíiëti
rileMeZ DOíal OlanSa OlMaS Gereken Olduíu GiBi
ilaHÁ kuvvetin yarattína uyGun ManaSna Gelir O da
deíiëtirileMeZ
A+P ile feMiniSt Hareket araSndaki teMel GeriliM
A+P’nin ftrat yani deíiëtirileMeZ dediíini kadn
larn MüCadele alan BiliP deíiëtirMek i»in kOllar
SvaMaSndan kaynaklanyOr +adnlarn duruMlarn
3iMOne de BeauvOir’n h+adn dOíulMaZ kadn Olu
nurv ëiaryla ele alan feMiniSt Hareket kadnerkek
rOllerini tOPluMSal iëBÇlüMü Olarak GÇrdüíü i»in de
íiëtirileMeZ deíil deíiëtirileBilir Bulur BaëBakan’n
Savunduíu deíiëMeyen ftrat ile feMiniStlerin Savun
duíu CinSiyet»i rOllerin deíiëeBilirliíi iki tOPluMSal
GruBun kadnerkek »kar »atëMaSn GÇSteren Baëat
Bir SiyaSet OluyOr
+OnuëMalarnda kadn yerine Bayan HanMefen
di GiBi CinSiyet»i tanMlar kullanMay terCiH eden
BaëBakan %rdOían’ feMiniStler ftrat a»klaMaS
nedeniyle PrOteStO etti Türkiye’de artan kadn Cina
yetlerini GÇStererek h%ëit deíilSiniZ dendik»e daHa
»Ok ÇldürülüyOruZv diyerek ftratn kadnlar i»in ne
anlaMa Geldiíini anlattlar
&trat» BaëBakan’n kadnerkek eëitliíine itiraZ
üZerine TB-- alt kOMiSyOnu Olan +adn%rkek %ëitli
íi +OMiSyOnu +adn%rkek &rSat %ëitliíi +OMiSyOnu
+adn ve Aileden 3OruMlu Devlet Bakanlí ki i»inde
aile Olduíu i»in Bu Halini de SOrunlu BuluyOrduk iSe
Aile ve 3OSyal POlitikalar Bakanlí Olarak ad ve iëlev
deíiëtirdi Bu deíiëiklikler ftrat Gereíiydi
3
iJC
CTJiJiI
çoAuI
ECnç nüDus
h-uHafaZak¶r deMOkrat Bir Parti Olarak aileye Bü
yük ÇneM veriyOruZ 3OSyal POlitikalarMZn eSaS
tOPluMuMuZun GüCünü Oluëturan ve GeleCeíiMiZi
ëekillendiren aileleriMiZin kOrunMaS GeliëtirilMeSi ve
deSteklenMeSidirv
+adn ve erkekten Oluëan hdOíalv aile A+P i»in
SOSyal POlitikalarn ÇteSinde ÇneMe SaHiP Ailenin
teMeli evliliktir %ëCinSellik HaStalktr Her iki tarafn
rZaSyla yaëanan nik¶HSZ devlet ve iMaM nik¶H
OlMayan Birliktelik kaBul edileMeZ %vliliklerde
Geleneíine dinine SayGl Saílkl »OCuklar yetiëti
rileCektir BaëBakan kadnlara en aZ ü» ya da Beë
»OCuk dOíurMalarn hÇneriyOrv .ik¶H tÇrenlerinde
ëaHitlik yaParak Gelinlere en aZ ü» »OCuk yaPMalarn
HatrlatyOr
’da +adn ve Aileden 3OruMlu Devlet Bakan
Aliye +avaf’n h%ëCinSelliíin Bir HaStalk Olduíuna
inanyOruMv dediíi Günlerde MOdern Hayatn aile i»in
Bir teHlike Olduíunu SÇyleMiëti hTOPluMSal kaBul
GÇren ve yayGn Olarak SaHiP »klan Bu deíerlerin
yaëatlMaS ailelerin devaMnn en ÇneMli teMinatdr
Ayn ëekilde SÇZ kOnuSu deíerlerin yaëaMaSnda ve
yeni neSillere aktarlarak tekrar üretilMeSinde de en
ÇneMli rOl yine ailelere düëMektedirv deMiëti hDin
'elenek ve -Odernite BaílaMnda Bir Deíer Olarak
Ailev kOnferanSnda
Aile SadeCe ü»Beë »OCuíun dOíurulduíu yer Ol
MayaCakt ÇOCuklarn iSl¶MC dindar Bir neSil Olarak
yetiëtirilMeleri GerekiyOrdu BaëBakan’n tartëMalara
neden Olan hdindar neSil yetiëtireCeíiZv a»klaMaS
Baëta eíitiM SiSteMi OlMak üZere Bir»Ok kanaldan
Hayata Ge»Mië duruMda
²»Beë adet dOían »OCuklar diye tarif edi
len yeni eíitiM SiSteMiyle yaënda uCuZ iëGüCüne
dÇnüëeCek AnayaSal Hak Olan eíitiM eëitliíi ve kaliteli
eíitiMe ulaëlaBilirlik Haklar GaSP edilMië OlaCak +Z
»OCuklar anne OlaCak hSCak yuvada ëefkatli erkekle
rin inSafnav terk edilMië OlaCaklar OlaCaklar derken
Bu kanunun MeCliSte HZla Ge»tiíini BelirteliM
Baëta AB ülkeleri OlMak üZere yaël nüfuSun yük
Sek Olduíu ülkeleri ekOnOMik a»dan ÇCü GiBi GÇSteren
BaëBakan dOíuM Oranlarnn düëMeSini eleëtirerek
kadnlara daHa »Ok dOíurMaZlarSa ekOnOMinin teMel
GüCü Olan Gen» uCuZ iëGüCü nüfuSunun aZalaCaí
Bunun Hi» iyi SOnu»lar verMeyeCeíi huyarSylav BaSk
yaPyOr ASlnda erkek BaëBakan BÇyle diyerek evi»i ya
da üCretli uCuZ eMek OlMann dënda ülke ve dünya
ekOnOMiSinde kadnlarn naSl Bir GüCe SaHiP Oldukla
rn kaBul ediyOr %íer kadnlar dOíurMaZSa ya da aZ
dOíururSa dünya ekOnOMiSi derin kriZlere Girer 9ani
dünya ekOnOMiSi Srf Suyun Baën erkeklerin tuttuíu
AMerikan BOrSaSnn düëMeSiyle kriZe GirMiyOr kadn
larn aZ dOíurMaS AMerikan BOrSaSn devireCek GüCe
SaHiPÐ 3iyaSÁ arenada Bu aZMSanMayaCak Bir Gü»Ð
7Cni IürRaH yasas
+adnlarn ü»Beë »OCuk dOíurMaSn iSteyen BaëBa
kan yaZnda SeZaryene karë Olduíunu SÇyledi
+adnlar ayaía kaldran hHer kürtaJ Bir Uludere’dir
Bu Milleti SilMek i»in SinSiCe Bir Plandrv a»klaMaSn
yaPt Uludere 2OBOSki Aralk ’de Türk
Hava +uvvetleri’nin yaPtí BOMBardMan SOnuCu 3
Sivil +ürt GenCin Hayatn kayBettiíi Olayd BaëBa
kan kürtaJla kendi iktidarnda +ürt Halkna yÇnelik
katliaM eëitliyOrdu Bedenlerinin denetlenMeSine ve
Bu eëitleMeye Çfkelenen kadnlar ayaklanP PrOteStOlar
düZenledi
A+P MevCut kürtaJ yaSaSndan raHatSZd yeni
yaSa Hafta Olan kürtaJ SüreSini Haftaya düëürMe
ye uyGulaMada kürtaJ ÇnCe SnrlaMaya SOnra yaSak
laMaya »alëyOrdu Bek¶r HaMile kadnlarn BaBala
rna telefOn MeSaJ yOllayarak kadnlar aile ëiddetine
MaruZ BrakaCak denetleMe yOllarna BaëvuruluyOr
HaMile kadnlar Saílk takiBi BaHaneSiyle lëleniyOrdu
yaZnda PrOteStOlar nedeniyle yeni kürtaJ
yaSaSn MeCliSten Ge»ireMeyen A+P Bu iëi SOnBaHara
Brakt H¶l¶ Bir a»klaMa OlMaSa da kadn ÇrGütleri
HaZrlklarn yaPMë duruMda
He ne kadar ’de kürtaJla ilGili yaSal deíiëiklik
yaPlMadySa da +anun HükMünde +ararnaMe adyla
uyGulaMaya SOkulan hyaSalarlav BedenleriMiZe Müda
Hale ediliyOr BiZZat BaëBakan tarafndan SeZaryen ve
kürtaJ kOnuSunda uyarlan dOktOrlar nOrMal dOíuMda
Srar ediyOr Baëta devlet HaStaneleri OlMak üZere
HaStanelerde kürtaJ neredeySe yaPlMyOr ya da Bir tür
CeZalandrMa Olarak uyuëturulMadanBayltlMadan
yaPlyOr AyrCa herteSi Günv HaPlar da devlet deneti
Mi altna alnarak ulaëlMaS ZOrlaëtrlMë duruMda
.eden Mi +adnlar MuHafaZak¶r deMOkraSinin
Gereíi Olarak eve aileye kaPatlP erkeklere MuHta»
BraklSnlar ve Gen» dindar neSiller yetiëtirSinler diye
#rICIJCr IaBn ÀJBürüyor
aÎ@aIan EÀrKüyor
Zellikle SOn yllarda kadnlar Hedef alan erkeklerin
CinSel taCiZi teCavüZü kadn Cinayetleri artarak Sürü
yOr A+P’nin verdiíi rakaMlar erkek ëiddetinin yüZde
arttí yÇnünde +adn ÇrGütlerinin dënda ka
dn Cinayetlerine duyarl kiMi WeB Siteleri ve GaZeteler
yllk kadn Cinayetlerinin Saylarn aylk yllk Bilan
»Olar Halinde yayMlyOr %rkeklerin iëledikleri kadn
Cinayetleri durdurulaMaZ nOktalara eriëMië duruMda
Çünkü A+P iktidar d¶Hil tüM iktidarlar kadnlar
deíil aileyi ve erkekleri Gü»lendirdi %rkeklerin GüCü
kadnlara ÇlüM Olarak dÇnüyOr
Türkiye’de kadnlarn erkek ëiddetine uíraMaS
nn Bir Baëka ÇneMli nedeni devletin iktidarn ve
erkeklerin tüM »aBalarna raíMen kadnlarn Patri
arkaya BOyun eíMeMeSi kendi Hayatlar Hakknda
Baëkalarnn karar verMeSine karë »kMalar +adnlar
Hayatlarna SaHiP »kyOr ve kendi kararlarn kendileri
verMek iStiyOrlar
+adn erkek iliëkilerini ftrat üZerinden ele alan
A+P iktidar ailenin varlín ve erkek eGeMenliíini
eSaS aldí i»in erkek ëiddetine karë kOruyuP kOlla
dí kadnlar deíil erkekler OluyOr +adn katili erkek
MaHkeMede htaHrik indiriMindenv faydalanP Birka»
yl HaPiS yattktan SOnra »kP Hayatn SürdüreBiliyOr
Çkan amarla ilk Olarak Cinayet GaSP teCavüZ GiBi Su»
lardan tutuklanan erkekler evlerine GÇnderiliP evdeki
kadnlara Hayat CeHenneM Haline GetiriliyOr
Belediyelerin nüfuSu Bini Ge»en il»elerde
kadnlara Sínak a»MaS ZOrunluyken ne yaZk ki Bu
yaSa kaít üStünde kalyOr +OCaSnn dayaíndan
ÇlüMden ka»an kadnlar Sínaklarda yer OlMadí
i»in hkOCaSdr dÇver de Sever dev diyerek yeniden
evlerine kOCalarna GÇnderiliyOr
%rkek ëiddetini ÇnleMek i»in feMiniSt Hareketin
kaZanM Olan 3 Sayl yaSa ëiddet uyGulayan
erkeíin evden uZaklaëtrlMaS Gereíi GiBi uyGulanMa
dí i»in de kadn ÇlüMlerine enGel OlunaMyOr
êiddet nleMe ve ìZleMe -erkeZleri ê.ì- de
kadn kuruMlar ve feMiniStler tarafndan eleëtiriliyOr
Baëta erkek ëiddeti OlMak üZere iktidar yaSal deíi
ëiklikler Hakknda feMiniStlerin ve kadn kuruMlarnn
Çnerilerine kulak verMiyOr rneíin ëiddet yaSaS Ha
Zrlanrken kadn kuruMunun GÇrüëü alnd anCak
taSar yaSalaëaCaí anda Hi»Bir GÇrüëMe yaPlMaMë
GiBi Bütün Çneriler GÇZ ard edildi Bu tutuMu Savun
Mak iSe yaZk ki A+P’li kadnlara düëtü
K.nin siFirJi BCËnCËi: SosyaJ NoJiRiIaJar
3OSyal POlitikalar deyinCe SanlMaSn ki tOPluMun re
faH i»in SOSyal devletten BaHSediliyOr AkSine kadn
lar a»Sndan SOSyal POlitikalarn SOSyal kSM BakM
eMeíinin ev i»inden »kartlMayan kadnlarn Srtna
hrZaylav yüklenMeSi POlitik kSM iSe yükü SrtMZda
tutturaCak SOPay ifade ediyOr
hêefkat yuvaSv ailede »OCuklarn yan Sra yaëlla
rn HaStalarn Sakatlarn BakM ÇZel ya da kaMuSal
BakM MerkeZleri yerine ev i»ine tkëtrlarak en uCu
Za GeleCek ëekilde kadnlara yaPtrlaCak h3OSyal PO
litikalarMZn eSaS tOPluMuMuZun GüCünü Oluëturan
ve GeleCeíiMiZi ëekillendiren aileleriMiZin kOrunMaS
GeliëtirilMeSi ve deSteklenMeSidirv diyOr A+P BÇyle
Ce hÇlü yatrMv Olarak GÇrülen yaël ve Sakat BakM
aSGarÁ Maliyetle kadnlar üZerinden »ÇZülüyOr :aten
A+P’nin 3OSyal POlitikalar Baëlí altnda kadnlar
»OCuklar Gen»ler Sakatlar ve yaëllar ile ayn kefeye
kOnuP hkOruyuCuyardM POlitikalarv anlayëyla ele
alnyOr OySa kadnlarn kOrunMaya deíil GaSP edilen
Haklarna kavuëMaya ve erkeklere karë Gü»lendirilMe
ye iHtiya»lar var
&eMiniSt Hareket ev i»inde »alëan kadnlar d¶Hil
OlMak üZere SOSyal Haklar eMeklilik GiBi kOnularda
erkeklerden BaíMSZ Olarak kadnlarn eMeklilik
SiGOrta Haklar i»in kaMPanyalar düZenleMiëti ²Stelik
Bu talePler H¶l¶ dile GetiriliyOr ìktidar iSe Bu talePleri
GÇrMüyOr duyMuyOr SÇZde PrOJelerle kadn iStiHdaM
n artrMaya »alëyOr
$CKinisRJCrin S2KJarJa iJiÎIisi
3ivil TOPluM rGütleri 3T+ SiyaSÁ iktidardan BaíM
SZ Olarak tOPluMda SOrunlu Bulduklar alanlarda »al
ëan ve GÇnüllü kiëilerden Oluëan kuruluëlardr 3T+’lar
ideOlOJik ÇrGüt OlMa ManaSnda hSiyaSÁv kuruMlar
deíildir POlitik Bir htarafv OlMaZlar
+adnlarn MeSeleSi ve MüCadeleSi 3T+ ZeMinine
Skëtrlarak O alann Snrlar ve PerSPektimeriyle »ÇZü
leMeZ %Zilen ve SÇMürülen tOPluMSal Bir GruP Olarak
kadnlarn kurtuluëu anCak kadnlar i»in MüCadele
veren SiyaSÁ Bir ideOlOJiyle SaílanaBilir Bu feMiniZM
dir &eMiniZM taraf OlMay Gerektirir ve kadnerkek
araSndaki eZMe ve SÇMürü iliëkiSinde eZilenSÇMürü
len kadnlardan yana taraftr 9ani ayrMCdr kadnlar
leHine ayrMCdr &eMiniSt Hareket i»inde yer alanlar
da hGÇnüllüv OlMaktan Ziyade anGaJedir
3T+’lar »Ok Genië Bir alan kaPlyOr BeëOn kiëi
nin Bir araya GeliP Bir kOnu üZerinde »alëtklar Bir
derneíi de ifade ediyOr T²3ìAD GiBi tekelCi SerMaye
GruBunun SiyaSÁ ve ekOnOMik POlitikalarn Belirlediíi
HüküMetler kuruP indiren Bir derneíi de
Bir Baëka SOrun 3T+’larn iktidar tarafndan
MüdaHale edileBileCek Bir alan OlMaS BaZ 3T+’larn
iktidarla BaílayC iliëkiler kuraBilMeSi DaHaS
3T+’lar da diíer kuruMlar GiBi aírlkl Olarak erkek
yÇnetiCileri Olan CinSiyet»i kuruMlardr ÇOk aZ Sayda
karMa 3T+ CinSiyet»iliíe karë MüCadele etMektedir
Hal BÇyle OlunCa kadn Hareketinin GeniëleMeSin
de Sivil tOPluM ÇrGütlerinin rOlü yerine 3T+’larn
GeliëMeSinde feMiniSt Hareketin rOlünden BaHSetMek
daHa Ger»ek»i Olur Bu da 3T+’larn feMiniSt Hareketin
GündeMini daHa yakndan iZleMe feMiniSt Hareketin
talePlerini SavunMa ve i»erMe 3T+ kadrOlarnda ve
ÇZellikle karar MekaniZMalarnda feMiniSt kadnlara
daHa »Ok yer verMe feMiniSt Hareketle direkt iliëkide
OlMa ve kuruM i»inde kadnlar leHine POlitikalar üret
Me ilkelerinin Hayata Ge»irilMeSiyle SaílanaBilir
3Onu»ta 3 yllk feMiniSt MüCadeleye BakP
feMiniSt Hareketin Geldiíi aëaMaya BakarSak ÇneMli
BulduíuM HuSuS kZlarla annelerinin Hayat araSnda
ki a» farkdr Buradan BaknCa SOnu» CeSaret veriCi
Baëta naMuS Bek¶ret eíitiM ve kendi Hayatyla ilGili
kararlar verMe Baëlklar OlMak üZere ePey yOl alMë
duruMdayZ TartëMaSZ eSkiSine naZaran daHa ÇZGü
rüZ ÇOk aír Bedeller Çdenerek kaZanlan Bu ÇZGürlü
íe SMSk SaHiP »kMak Onu daHa ileriye taëMak ve
Ondan vaZGe»MeMek en aZ kaZanMak kadar ÇneMli
Bu nedenle yeni kürtaJ yaSaS ve A+P’nin iktidar
BOyunCa kadnlara yÇnelik tüM Saldrlar kadnlar tara
fndan kararllkla karëlanP Geri PüSkürtülMektedir
Bir kadn i»in feMiniSt lkirlerden etkilenMek ya
da feMiniZMin kadnlarn Hayatn etkileMeSi BireySel
Bir terCiH deíildir Ayn tOPluMSal GruBun üyeleri Bir
Saldr Olduíunda ayn POtadadr ve Birlikte etkilenir
&eMiniZM Birlikte etkilenen kadnlarn yan yana
Geldiíi yerdir
+AYNAKLAR
HttPWWWBianetOrGBianetBianet66CiCekfeMiniZMSaPiklik
mOrtfaHiSeliktir
O yllar MeëHur 3 Madde karët feMiniSt MüCadelenin Olduíu
yllar Bu Madde faHiëeye teCavüZde dÇrtte ü» Orannda CeZaÁ indiriM
GetiriyOr %rkek SiyaSet»ilerin kadnlara Saldrlar Bununla da ilintili
AlManya Birlik 9eëiller PartiSi Baëkan #laudia 2OtH ’te
yaPtí Bir kOnuëMada kendiSine hfaHiëev diyen dÇneMin DOíru 9Ol
PartiSi D9P Milletvekili AyvaZ 'ÇkdeMir’e karë a»tí taZMinat
3
davaSndan kaZandí Bin Mark -Or Çat +adn 3ínaí 6akf’na
Baíëlad
TeCavüZCüye PrOfeSÇr Bey alëSn Handan +O» +adnlara -aHSuS
PaZarteSi DerGiSi Say 3
+aPdan Çktk Bir +ere 'ülfer Akkaya +adnlara -aHSuS PaZarteSi
DerGiSi Say Hürriyet yaZar -eliS AlPHan hìntiHalAHlakSZlkv adl kÇëe
yaZSnda 9al»n AkdOían’n h-uHafaZak¶r DeMOkraSiv kitaP»índa
Dr Bekir Berat ZiPek’in h-uHafaZak¶rlk Akl TOPluM 3iyaSetv
teZinden intiHal yaPtín ileri SürüyOr
9ENIBÍYÍKíEHIRLER
T
&IKRET4OKSÈZ
ürkiye de HZl Bir deíiëiM SüreCinden
Ge»iliyOr Bir yandan küreSelleëMe ve
AB üyeSi OlMa »aBalarnn tetiklediíi dë
dinaMikler Çte yandan HZl kentleëMe
ekOnOMide HiZMet SektÇrünün Baëat
OlMaS deMOkratikleëMe talePlerinin yOíunlaëMa
S Sivil tOPluM Hareketinin Çne »kMaS ekOlOJik
duyarllín artMaS GiBi »eëitli OlGulardan Oluëan
i» dinaMikler SiyaSet Bi»iMlerini ve devlet yaPSn
deíiëMeye ZOrluyOr .eredeySe Sürekli Bir refOrM
yeniden yaPlandrMa dÇneMinde yaëyOruZ Bu
deíiëiM BaSkS ufak tefek düZeltMelerle atlatla
Caía BenZeMediíi GiBi Sürekli Bir kÇklü dÇnüëüM
iHtiyaC yaratyOr Türkiye SOn yirMi ylda 6 keZ
anayaSa deíiëikliíi yaPt Bunlar da kÇklü dÇnüëü
Mü taM SaílayaMadí i»in ëiMdi yeni Bir anayaSa
yaPMaya »alëlyOr
+aMu yÇnetiMi a»Sndan da Büyük deíiëikle
re Gidildiíini BaZ alanlarda yePyeni kuruMlarn
Ortaya »ktín GÇrüyOruZ -erkeZÁ yÇnetiMde BaZ
Bakanlklar Birleëtirildi BaZ Bakanlklar da yeni
iëlevlerle dOnatld Bunlarn yan Sra ÇZellikle
MalÁ ve ekOnOMik yaPlara iliëkin BaíMSZ kurullar
Oluëturuldu
9erel yÇnetiMlerde de Bu GeliëMelere Paralel
kÇklü deíiëiklikler yaPldín yeni kuruMlarn
Ortaya »ktín GÇrüyOruZ -alÁ 9ÇnetiM ve +OntrOl
+anunu Belediye +anunu BüyükëeHir Belediye
leri +anunu ìl Zel ìdareSi +anunu -aHalli ìdare
Birlikleri +anunu GiBi teMel kanunlar kaBul edildi
Bunlarn yannda BilGi %dinMe Hakk ve Dernek
ler +anunu GiBi deMOkratik yÇnetiëiMi SaílayaCak
ilGili yaSalar da »karld AyrCa +alknMa AJanSlar
kuruldu
Lisans derecesini Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilimler
Fakültesi Kamu Yönetimi
Bölümü’nde, yüksek lisansn
-anchester Üniversitesi
Kamu Yönetimi Bölümü’nde
tamamlad 1978-198
arasnda Yerel Yönetim
Bakanlì’nda -üsteêar
Yardmclì, 1989-1992
arasnda Uluslararas Yerel
Yönetimler Birliìi ()ULAE--E) Baêdanêmanlì,
1992-22 arasnda ise
-armara ve Boìazlar
Belediyeler Birliìi (-ABBB)
'enel Sekreterliìi görevinde
bulundu TESE6’de ëyi
Yönetiêim Program Direktörü
olarak çalêmaktadr
Türk»e’de yerele iliëkin deíiëik iSiMler kulanlMak
tadr -erkeZÁ HüküMetin yerel BiriMleri il vilayet
il»e kaZa ve BuCak naHiye teriMleriyle ifade
edilMektedir -aHalle kÇy kaSaBa Belde kent
ëeHir ve BüyükëeHirlerden SÇZ edildiíinde iSe daHa
»Ok yerel yÇnetiM kaStedilMektedir BüyükëeHir
kavraM yeni Bir anlatM Bi»iMidir %Skiden COí
rafya kitaPlarnda ìStanBul Ankara ve ìZMir Büyük
ëeHirlere Çrnek Olarak verilirdi Büyük Sfat nüfuSu
niteleMek i»in kullanlrd
ìkinCi Dünya 3avaë SOnraS Türkiye Bir yandan
»Ok Partili deMOkratik SiSteMe Ge»erken Çte yan
dan Sk devlet»i POlitikalar terketMeye yÇneldi
Bu dÇneMde alëlMë kent yaPlar da deíiëMeye
Baëlad @6’l yllarda ëeHirlerden daHa karMaëk
Bir SOSyOekOnOMik dOkuya SaHiP kent alanlarn
6
üyüIÎCFirin orRaya çIÎ
anlatMak üZere MetrOPOliten SÇZü kullanMa Girdi
-etrOPOl alanlar PlanlaMak üZere ìStanBul Ankara
ve ìZMir’de 6’te .aZM Plan BürOlar kuruldu
’lerde ÇZellikle ìStanBul’da HZl kentleë
Menin yarattí Pek »Ok SOrun karëSnda MevCut
Belediye SiSteMinin yeterSiZ kaldí iyiCe Ortaya
»kt BüyükëeHir ÇnCeSi ìStanBul’da Belediye
vard Bu Belediyeler BirBirinden BaíMSZ ayr
ayr yÇnetiMler Olarak »alëyOrdu ìStanBul’da
i»Me Suyu kanaliZaSyOn »ÇP tOPlaMa HiZMetleri
GiBi alanlarda taM Bir »areSiZlik yaëanyOrdu Bu
dÇneMde Devlet PlanlaMa Teëkilat’nda DPT
ìStanBul’a yÇnelik Bir MetrOPOl yÇnetiM yaSa taSlaí
da HaZrlanMët
@ aSkerÁ darBeSinden SOnra kaBul edilen yeni
anayaSada Büyük ëeHirler i»in ayr Bir düZenleMe
yaPlaBileCeíi ilkeSi yer ald Buna dayanarak
3’te BüyükëeHir 9aSaS kaBul edildi Büyükëe
Hirlerin kurulMaS ile Birlikte Belediyelerin yetkileri
Geniëletildi MalÁ kaynaklar Gü»lendirildi
7CrCJ yÀnCRiK rCDorKu
#uMHuriyetin kuruluë yllarnda Halkn yüZde ’i
kÇylerde yaëyOrdu Bu nedenle #uMHuriyet’in ilk
yÇnetiM düZenleMelerinden Biri kÇylere iliëkindi
’te +Çy +anunu kaBul edildi
Belediyelere iliëkin yaPlandrMa da 3’da
yaPld Bu yaSa ile Belediyelere O dÇneMe GÇre
Genië Bir yÇnetiM yetkiSi verilMiëti Belediyeler
Sk Bir idarÁ veSayet GÇZetiMinde alt yaPdan
SOSyal yardMlara kültür HiZMetlerinden tralk
düZenleMelerine kadar Pek »Ok alanda yetkili Hale
GetirilMiëti ìdarÁ veSayetin Gerekliliíi iki nedenle
a»klanyOrdu Bunlardan BirinCiSi #uMHuriyet
ideOlOJiSinin yerelde BeniMSenMeSi i»in Belediyeler
kendi Baëlarna BraklaMayaCaíyd #uMHuriyetin
MOdernleëMe Hedelnde Belediyelerin ÇneMli rOller
üStlenMeSi BekleniyOrdu ìkinCiSi iSe Belediyelerde
yÇnetiM kaPaSiteSinin yeterli OlMadí Gerek»eSiyle
MerkeZden GüdüMlü Bir yÇnetiMin daHa raSyOnel
ve Süratli SOnu»lar vereCeíi iddiaSyd Bu iki Sav
da uZun yllar ÇZerk Belediye anlayënn Çnünde
enGel Olarak Ge»erliliíini kOrudu
AnCak i» ve dë dinaMikler yerel yÇnetiMlerde
kÇklü Bir yÇnetiM refOrMu yaPlMaSn ZOrlaMaya
BaëlaMët .e var ki Belediyelerin de i»inde Bu
lunduíu yerel yÇnetiMleri kaPSayan Bir refOrM i»in
’li yllarn GelMeSi GerekeCekti
Bu refOrM Hareketi i»inde yaSalarda düZeltMe
yaPMak yerine kÇklü Bir deíiëiklik yOluna Gidildi
Belediye BüyükëeHir ve ìl Zel ìdareSi kanunlar
Bütünüyle yenilendi
Bu refOrMla BaëlCa ü» alanda yeni Bir yÇnetiM
anlayë ÇnGÇrüldü
Belediyelerin Bir yanda Gelirlerinde BaZ
artëlar Saílanrken Çte yandan da MalÁ yÇnetiM
SiSteMleri veriMliliíi HeSaP vereBilirliíi ve SaydaM
lí SaílayaCak Bi»iMde yeni tekniklerle yeniden
düZenlendi rneíin StrateJik Plan ve PerfOrManS
Çl»ütleri kOnMaS ZOrunlu Hale Getirildi
Belediyelerin GÇrev alanlar Geniëletildi TariHÁ
ve kültürel MiraSn kOrunMaS afete MüdaHale
Okul yaPM ve OnarM tiCaret ve ekOnOMinin Gelië
tirilMeSi i»in Belli alanlarda Belediyelerin de teëvik
tedBirleri verMeleri GiBi yeni GÇrev alanlar yaratld
3 Belediyeler üZerindeki MerkeZÁ HüküMetin
idarÁ veSayet yetkiSi aZaltld Bunun yerine Birey
den Baëlayarak Sivil tOPluM ve Halkn Belediyeleri
denetleyeCekleri deMOkratik yÇnetiëiM MOdeline
Ge»ildi 3ivil tOPluM aktÇrlerinin Belediye karar
alMa Süre»lerine katlMaSn SaílayaCak MekaniZ
Malar Geliëtirildi
9erel yÇnetiM refOrMu »er»eveSindeki yeni
BüyükëeHir +anunu ’te yürürlüíe Girdi Bu
kanunla Getirilen düZenleMelerin en ÇneMliSi
ìStanBul ve +OCaeli’nde Belediye Snrlarnn il
Snrlar Olarak GeniëletilMeSidir Bunun yannda da
Çteki BüyükëeHirlerde Belediye Snrlar BüyükëeHrin
nüfuSuna GÇre ve kilOMetre yar»aPl daireler
i»inde kalan alanlara kadar Geniëletildi
Peki Bu deíiëikliíin üZerinden yedi yl GiBi kSa
Bir Süre Ge»Mië OlMaSna karën ne Oldu da yeni Bir
BüyükëeHir 9aSaS’na iHtiya» duyuldu
7Cni @üyüIÎCFir BüXCni
BaëBakan SOn Genel Se»iMlerde Parti PrOGraMnn
Bir Par»aS Olarak 3 ilde daHa BüyükëeHir kurula
Caín a»klaMët 'erek Parti PrOGraMnda GerekSe
yeni yaSann Gerek»eSinde il düZeyinde BüyükëeHir
kurMann Gerek»eleri ëÇyle a»klanyOr BirinCiSi
HiZMetlerde etkinlik ve veriMlilik Baëka Bir deyiële
kaMu HiZMetlerinde Maliyetin aZaltlMaS ìkinCiSi
il Bütününün yÇnetiM PlanlaMa ve kOOrdinaSyOnu
a»Sndan OPtiMal Büyüklükte Olduíu iddiaS Bir
diíer Gerek»e de deMOkraSi ve iyi yÇnetiëiMe vurGu
yaPan vatandaë Odakl OlaBildiíinCe yerel katlMC
ve ëeffaf Bir BüyükëeHir kurMa varSayM
A»k»a SÇylenMeyen Bir Gerek»e de +ürt SOrunu
nun »ÇZüMünde yeni yaPlanMann yararl OlaCaí
düëünCeSidir +ürtlerin ÇZerklik talePlerine CevaP
Olarak il Bütününde yetkili Bir BüyükëeHir ÇneriSi
GetirilMiëtir
Bu Gerek»eler kurulMak iStenen BüyükëeHir
yaPS ile ne kadar ÇrtüëüyOr 9OkSa BuGünkü
BüyükëeHir düZenleMeSine GeleBileCek eleëtirileri
GÇíüSleMek i»in GünüMüZ JarGOnuna uyGun SüSlü
ifadelerden Çteye Ge»MiyOr Mu
9eni BüyükëeHir düZenleMeSi SadeCe Bir idarÁ
yaP kurMann ÇteSinde tarMdan ekOlOJiye Siya
Setten deMOkratik anlayëa kadar Pek »Ok kOnuyu
derinden SarSaCak ve uZun yllar etkiSi SilinMeyeCek
kÇklü Bir deíiëiMi ifade etMektedir Bu nedenle Bu
tür refOrM GiriëiMlerinde refOrMun OlMaZSa OlMaZ
teMel kOëullarn GÇZ Çnünde BulundurMak Gerekir
.edir Bu kOëullar Bir idarÁ refOrM i»in BaëlCa iki
teMel kOëulun varlíndan SÇZ edileBilir Bunlar
deMOkratiklik ve HiZMette etkinlik ve veriMliliktir
DCKoIrasi IuraJ
'ünüMüZde kaMu yÇnetiMinde yaPlaCak Her
türlü düZenleMe katlMC ve SaydaM yÇnteMlerle
HaZrlanMakta ve yürürlüíe kOnMaktadr Hele yerel
yÇnetiM SiSteMini kÇkten deíiëtireCek Bir düZenle
Me i»in katlMClk ve SaydaMlk ilkelerini dikkate
alan Bir »alëMa yaPlMaS Gereíi uluSlararaS
SÇZleëMelerle ZOrunlu Hale GetirilMiëtir nCelikle
Gerek yeni anayasa gerekse desantralizasyon
konusunda en büyük engel Kürt sorunudur
Bu sorun çözülmeden Türkiye’nin pek
çok alanda reform yapmas mümkün
gözükmemektedir Bu yüzden yeni
büyükêehir düzenlemesi gibi çekingen ve iyi
tasarlanmamê admlar atlmaktadr
üyeSi OlMak i»in »aBa GÇSterdiíiMiZ AB a»Sndan
Bu kOnuyu ele alMakta yarar var
Bilindiíi GiBi Türkiye’nin BaZ »ekinCelerle ka
Bul ettiíi AvruPa 9erel 9ÇnetiMler Zerklik êart AB
MükteSeBat i»inde SaylMaktadr Bu ëartn ÇZerklik
kavraMn a»kladí MaddeSiyle 3nrlarn +Orun
MaS Baëlín taëyan MaddeSi yerel yÇnetiMlere
iliëkin deíiëikliklerde yerel Halkn ve yÇnetiMlerin
GÇrüëünün alnMaSn ëart kOëMaktadr
Bunun yannda yerindenlik ilkeSine GÇre yerel
HiZMetlerin Halka en yakn BiriM tarafndan üStlen
MeSi Gerektiíi a»klanMaktadr Zerklik êart’nn
ruHu ÇZü ve yukarda SraladíMZ a»k HüküMler
karëSnda BüyükëeHir +anunu SOrunlu Bir yaPya
OturMaktadr
AB’nin Türkiye’ye iliëkin Her yl yaynladí
ìlerleMe 2aPOrlar’nda SiyaSÁ kriterler a»Sndan
katlMClk ve ëeffamía uyGun davranlMadí
BelirtilMektedir
AB uyuM SüreCinde BaëBakanlk MevZuat
HaZrlaMa kOnuSunda ’de Bu kOnuya iliëkin
yÇnetMelikte Bir deíiëiklik yaParak ÇneMli kanunlar
i»in %tki AnaliZi yaPlMaS ZOrunluluíunu Getirdi
Buna GÇre Her türlü MevZuatn HaZrlanMaS aëaMa
Snda ëeffamk ve ilGili taramarn GÇrüëünün alnMaS
ZOrunludur Bu kanun BaëBakanlk yÇnetMeliíine
uyMadí GiBi Genel kanun HaZrlaMa tekniklerine
de terS Bir anlayëla HaZrlanMëtr Bu tür kanunlar
ilGili Bakanlk tarafndan HaZrlanr ve Çteki Bakan
lklarn GÇrüëü alnarak OlGunlaëtrlr
Bu yaSa iSe ilGili Bakanlk ve A+ Parti i»inde
HaZrlanMëtr +anun kOnuSunda Hi»Bir Belediye
kuruluëunun GÇrüëü alnMaMëtr kaMuOyunda
tartëlMaMëtr
+anunun Getirdiíi düZene BakaCak OlurSak ilerde
Pek »Ok tartëMaya yOl a»aCaín SOnu GelMeZ yarG
Süre»lerinden Ge»eCeíini SÇyleMek keHanet SaylMaZ
AB AnayaSaS yerine kaBul edilen ,iZBOn AnlaëMaS
AB@nin ëu teMel deíerlere dayandín a»klaMak
tadr ìnSan Onuru deMOkraSi eëitlik Hukukun
üStünlüíü ve aZnlklar Oluëturan tOPluluk Bireylerini
kaPSayan inSan Haklarna SayG Bu deíerler üye
devletlerin tOPluMlar i»in »OíulCuluk ayrMClí
yaSaklaMa HOëGÇrü dayanëMa ve kadnerkek eëitli
íini SaílayaCak Bi»iMde Ortak deíerlerdir
9eni BüyükëeHir +anunu iSe kÇylerin ÇZerk
deMOkratik yÇnetiMlerine iMk¶n verMediíi GiBi
Onlarn kendi kendilerini yÇnetMe yetkiSini elle
rinden alMaktadr Bu Türkiye GiBi »eëitli etnik ve
dinÁ tOPluluklar Barndran Bir ülkede deMOkratik
ve vatandaë Odakl Bir yÇnetiM yaratMa GÇrünüMü
altnda tOPluMu tektiPleëMeye GÇtüreBilir
Köy tüzel kiêiliìi kaldrlarak köylerin ortak
mallar, meralar, ormanlar merkezileêtirilmiê
belediyelere devredilmektedir Alevi köylerine
zorla cami yapan ve cemevlerini tanmayan bir
anlayên varlìyla birlikte iyice merkezîleêmiê
bir iktidarn, bu topluluklarn baêna neler
getireceìini düêünmek bile iç karartcdr
+Çy tüZel kiëiliíi kaldrlarak kÇylerin Ortak Mal
lar Meralar OrManlar MerkeZileëtirilMië Belediye
lere devredilMektedir Bununla BeraBer kÇyler ilGili
Belediyenin iMar yetkiSine daHil edilMektedir
Alevi kÇylerine ZOrla CaMi yaPan ve CeMevleri
ni tanMayan Bir anlayën varlíyla Birlikte iyiCe
MerkeZÁleëMië Bir iktidarn Bu tOPluluklarn Baëna
neler GetireCeíini düëünMek Bile yeterinCe i»
karartCdr
+endi kÇylerinde kendi kendilerini yÇneten tOP
luluklarn iMar düZenleMeleri ve Belediye yaSakla
ryla yaëaM Haklar ellerinden alnMë OlaCaktr 'ü
nüMüZde AnadOlu’da HeMen HeMen tüM kentlerde
i»kili yerleri SnrlaMa Gerek»eSiyle Belediyenin lilÁ
Bir i»ki yaSaí uyGulaMaSyla karë karë OlduíuMuZ
düëünülürSe Bu tOPluluklarn Baëna neler Gele
BileCeíini taHMin etMek ZOr deíildir 3Onu»ta Bu
tOPluluklar »Oíunluk»u anlayë yÇnetiMinde kendi
kiMliklerini kOruyaMayaCak ve tOPluMSal Barë
BOZulaCaktr
BüyükëeHir yaPS »Ok Partili yaëaM da Zedele
yeBilir 3On Se»iM SOnu»lar üZerine yaPlan analiZ
ler Ak Parti’nin +ürtlerin »Oíunlukta Olduíu iller
dënda ülkenin neredeySe taMaMnda Bütün Büyük
ëeHir Belediyelerini alaBileCeíini GÇSteriyOr 9erelde
Bir GüCü kalMayan Partiler naSl iktidar alternatil
OlaBileCek AyrCa BilinMektedir ki SiyaSÁ Partiler
yerel yÇnetiMlerde yÇnetMe deneyiMi ve SiyaSal
yetkinlik kaZanMaktadr Bu SiSteM deMOkratik
Se»iMi Olan Bir tek Parti yÇnetiMine yOl a»aCaktr
Bu da Türkiye deMOkraSiSinin GeleCeíi i»in Ciddi Bir
teHlike OluëturaCaktr
BüyükëeHir +anunu’nun +ürt SOrununa »ÇZüM
GetireBileCeíi düëünCeSi Ger»ek»i deíildir Bu yaSa
yerelde MerkeZin aírlín artrMaktadr ìl Zel
ìdareSi GiBi deMOkratik Bir kuruM yerine yetkileri
GeniëletilMië Bir valilik kuruMu yerleëtirilMektedir
Bunun deMOkratik Bir yaklaëM Olduíu SÇyleneMeZ
+Onuya Bir de anayaSa a»Sndan BakMakta
yarar var TOPluMun Büyük »Oíunluíu tarafndan
BuGün eleëtirilen AnayaSaS’n SavunMak
aMaCnda deíiliZ AnCak Hukuk devleti ilkeSi
MevCut yaSalarn dikkate alnMaSn GerektirMekte
dir AnayaSaMZn MaddeSi yerel yÇnetiMleri
il Belediye ve kÇy OlMak üZere ü» kateGOride ele
alMaktadr Bu tanMa GÇre BüyükëeHirlerde ìl
Zel ìdareleri’nin kaldrlMaS MüMkün Müdür
Bu SOrunun CevaBn yakn ZaManda AnayaSa
-aHkeMeSi’nden alaCaíZ
AnayaSa AvruPa 9erel 9ÇnetiM Zerklik êart’na
BenZer Bi»iMde yerinden yÇnetiM ilkeSini kaBul
etMektedir 9erindenlik ilkeSi üZerine duruMu yuka
rda a»klaMëtk
AnayaSa Büyük yerleëiM MerkeZleri i»in ÇZel
yÇnetiM Bi»iMleri GetirileBileCeíini yaZyOr 9eni
BüyükëeHirlerin BÇyle Bir ÇZelliíi var Mdr kOnuSu
nu aëaída Çl»ek BaHSinde a»aCaíZ
#RIinJiI IuraJ
BüyükëeHir 9aSaS’nn BaëlCa Gerek»eSi yeni
düZenleMeyle HiZMetlerin daHa etkin ve veriMli
SunulaBileCeíi iddiaSdr Bu Gerek»e BaZ iller i»in
Ge»erli OlaBilir 'er»ekten de Bir BüyükëeHir etra
fnda BirleëMië daHa HOMOJen yaPya SaHiP BurSa
'aZianteP GiBi illerde HiZMetler daHa etkin ve ve
riMli Olarak SunulaBilir BirinCi GruP BüyükëeHirlere
Bu yaSadan ÇnCeki kentler BaktíMZda 3aMSun
ve %rZuruM dënda tüM illerde BüyükëeHri Oluë
turan MerkeZlerdeki nüfuSun tOPlaM il nüfuSuna
Orannn yüZde ’nin üZerinde Olduíunu GÇrüyO
ruZ Bu HeM anayaSada SÇZü edilen Büyük MerkeZ
tanMna uyGun HeM de Bu MerkeZlerin ekOnOMik
SOSyal ve kültürel a»lardan O iller i»in Ger»ek Bir
MerkeZ niteliíinde Olduíunu GÇSteriyOr Bu illerin
tOPlaM kaPaSiteleri yeni BüyükëeHir düZenleMeSin
den Beklenenleri yerine GetireBilir
9eni 3 BüyükëeHrin MerkeZ Belediye nüfuS
larnn il nüfuSlarna Oranlar BakMndan DeniZli
yüZde +aHraManMaraë yüZde 6 ve
-alatya’nn yüZde 6 niteliklerinin BirinCi GruP
BüyükëeHirlere BenZediíini SÇyleyeBiliriZ Bu liSteye
MerkeZ nüfuSlarnn il nüfuSlarna Oranlar yüZde
’nin altnda OlMakla Birlikte -aniSa êanlurfa
TraBZOn ve 6an’ ekleyeBiliriZ AMa Çteki illerdeki
duruMun Bir ZOrlaMa Olduíu a»kCa GÇrülMektedir
Bu iller HeM anayaSada SÇZü edilen Büyük MerkeZ
tanMnn HeM de ekOnOMik ve SOSyal kültürel Mer
keZ OlMa ÇZelliíinin dënda kalMaktadr
9eni BüyükëeHir 9aSaS MerkeZÁ yÇnetiMle yerel
yÇnetiM araSnda HiZMet BÇlüëüMü kOnuSunda Bü
yükëeHirler leHine Bir yaklaëM SerGileMiyOr ìl Zel
ìdareleri@nin kaldrlMaS ile Ortaya »kan HiZMet
BOëluíuna da Bir »ÇZüM GetirilMiyOr Bu BOëluk
kaMu yÇnetiMine ekleMe GiBi duran valiliklerde
OluëturulaCak kOOrdinaSyOn BiriMi ile dOldurulMaya
»alëlMaktadr Bu duruM yeni BürOkraSiler dOíura
Cak HiZMette etkinlik ve veriMliliíin aZalMaSna yOl
a»aCaktr ìl Zel ìdareleri’nin tüM GÇrev yetki ve
SOruMluluklar BüyükëeHirlere verilSeydi HiZMette
veriMlilik ve etkinlikten SÇZ edileBilirdi
Bu yeni yaPlanMann en »Ok Zarar vereCeíi
alann tarM ve HayvanClk OlaCaí a»ktr +Çylerin
kaldrlarak Ortak Mallarnn Belediyelere devredil
MeSi ve OrManlar üZerinde PlanlaMa yetkilerinin
Belediyelerin eline Ge»MeSi HeM »evre HeM de
tarMSal üretiM a»Sndan a»k teHlike Oluëtur
Maktadr ìller Bütünüyle rant alan OlMaktadr
TüM araZiye arSa GÇZüyle BakMaya alëMë Olan
BelediyeCilik BirikiMi tarM HayvanClk ve OrMan
SektÇrlerine Büyük Zarar vereBilir
2oNJuK KüFCnBisJiËi açKaX
Türkiye’de uZun ZaMandr deíiëMeyen GündeM
Maddelerinden Biri de deSantraliZaSyOnyerelleë
Me SOrunudur 3On ZaManlarda yerelleëMe adna
Pek »Ok adM atlMë OlMakla Birlikte teMelli Bir
refOrM yaPlaMaMëtr Türkiye’nin Çnünü a»Mak
SilaHl MüCadeleye dÇnüëen eyleMleri SOnland
rarak kalC Barë SaílaMak i»in iki alanda CeSur
adMlar atMaya iHtiya» vardr Bunlardan BirinCiSi
eëitliíi Saílayan deMOkratik Bir devlet ve tOPluM
yaPSn SaílayaCak yeni Bir anayaSadr ìkinCiSi
iSe anayaSada ÇnGÇrüleCek teMel Hak ve ÇZGürlük
leri kStlaMayaCak Onlar GeliëtireCek Bir kaMu
yÇnetiMi OluëturMaktr +aMu yÇnetiMinin ÇZellikle
i» Barë ve kalknMa i»in en ÇneMli ara»larndan
BirinCiSi MerkeZÁ yÇnetiMi Snrlayan Bir deSantra
liZaSyOnu Ger»ekleëtirMektir
'erek yeni anayaSa yaPlMaS GerekSe deSantra
liZaSyOn kOnuSunda en Büyük enGel +ürt SOrunudur
Bu SOrun »ÇZülMeden Türkiye’nin Pek »Ok alanda
refOrM yaPMaS MüMkün GÇZükMeMektedir ìëte Bu
yüZden de yeni BüyükëeHir düZenleMeSi GiBi »ekin
Gen ve iyi taSarlanMaMë adMlar atlMaktadr
+ürt SOrununun »ÇZüMü i»in Baëlatlan yeni
Süre»te GündeMin BaëlCa Maddelerinden Biri
BÇlGeSel ÇZerklik OlaCaktr BüyükëeHir 9aSaS’nn
yeni anayaSa SüreCi taMaMlanMadan BÇlGeSel
yÇnetiM kOnuSunda Bir anlaëMaya varlMadan HZla
GündeMe GetirilMeSi Bunun ana nedeninin iktidar
PartiSine SiyaSal kaZan» SaílaMak Olduíu kOnuSun
daki Savlar Gü»lendirMektedir
BüyükëeHir düZeni ile ülke nüfuSunun yüZde
’ini kaPSayaCak kadar aër Bir yÇnetiM MüHen
diSliíi yaPMak yerine Bu SiSteMin ìStanBul ìZMir
GiBi illerde uyGulanarak SOnu»larna BaklMaS daHa
dOíru Bir adM Olurdu Bunun yerine Bir kaOS ter
CiH edilMië Belki de atlaCak yeni adMlarn Çnüne
Bir Set »ekilMiëtir
9aSalarla ve idarÁ düZenleMelerle tOPluM
MüHendiSliíinin MüMkün OlMadín SOn yllk tariHiMiZ de GÇSterMektedir Bu nedenle »Ok
karaMSar OlMaya da Gerek yOk 'erek yeni anayaSa
GerekSe +ürt a»lM GiriëiMiyle Bu Gidië deíiëtiri
leBilir Burada BüyükëeHir düZenleMeSi kOnuSunda
OlaS yarG kararlar da endiëeleri GidereBilir 9ara
tlaCak Bir A+ Parti’li ve BDP’li Bir yerel yÇnetiM
dayatMaS ÇnGÇrülMeyen OluMlu GeliëMelere yOl
a»aBilir nüMüZdeki yllarda liBeral keSiMlerle
Alevi +ürt ve diíer tOPluluklar araSnda yeni kOa
liSyOnlarn OluëMaS OlaSdr
ëKINCI/BAMADÈNEMINDE
4ÍRKIYE!"$ILIíKILERIVE/RTADOêU1
H
0NAR$OST.IYEGO
Galatasaray Üniversitesi
Siyaset Bilimi Bölümü’nde
eìitim gördükten sonra
Sciences Po-Paris
Üniversitesi’nde yüksek
lisans ve doktorasn yapt
Doktora tezi hTarafszlktan
ëttifaka - Türkiye’deki
Amerikan Etkisi’nin Kökenleri
(1939-197)vüzerinedir
Galatasaray Üniversitesi
Siyaset Bilimi Bölümü’nde
)) Dünya Savaê ve Soìuk
Savaê Tarihi konusunda ders
vermektedir
6
er ne kadar hAMerikan tek taramlív
unilateraliSM lËGatMZa 'eOrGe 7
BuSH HüküMetleri SraSnda ve ÇZellikle de %ylül
Saldrlarndan SOnra ABD’nin Bir
leëMië -illetler’in Onay OlMakSZn )rak’ iëGal
etMeSiyle GirMiëSe de aSlnda heMPeryaliZMv
ve htek taramlkv ve yüZyln Büyük Bir
BÇlüMünde ABD dë POlitikaSna H¶kiM Olan
ideOlOJik altyaPy BeSleMiëtir
ASlnda ideOlOJik ve lZikÁ alt yaPS3 daHa
ìkinCi Dünya 3avaë SraSnda ëekillenMeye
Baëlayan hMüdaHaleCiv ABD dë POlitikaS HeM
Güvenlik iHtiyaC nedeniyle HeM de Savaëla »Ok
Ciddi Seviyelere ulaëan üretiMi devaM ettirMe
ve yeni PaZarlar BulMa kayGSyla yeni Bir MillÁ
Güvenlik tanM Geliëtirdi 3trateJik Olarak dü
ëünüldüíünde ABD MillÁ Güvenliíi Hava üSleri
SayeSinde düëMann ÇnCeden durdurulMaSn
Gerektirir Bu MillÁ Güvenlik alGSnn ekOnOMik
alana yaPtí referanSa GelinCe ëu SÇyleneBi
lir ABD ekOnOMiSi uZun vadedeki refaH i»in
SerBeSt PaZarlara ve AvraSya’daki HaMMadde
lerin »Oíuna nMüMkünSe HePSinen ekOnOMik
enGeller OlMakSZn eriëiP Bunlarn liBeral
ekOnOMinin Genel PrenSiPlerine uyGun Hale
GetirilMeSine iHtiya» duyar
Bu MillÁ Güvenlik alGS OBaMa’nn ilk dÇrt
yllk GÇrev SüreSinde SOrGulanMaya Baëlad
'erek ABD’nin yaëadí ekOnOMik ZOrluklar
GerekSe aSkerÁ StrateJiStlerin ilGiSinin AvruPa ve
OrtadOíu’dan ASya’ya kayMaSyla ABD ìkinCi
Dünya 3avaë SOnraSnda BeniMSediíi anavata
nna yÇnelik teHditleri ileride karëlaMa ve Gü»
BulundurMa fOrWard PreSenCe POlitikaSndan
ASya PaSilk’e yÇnelik yeniden StrateJik denGe
leMe StrateGiC reBalanCinG POlitikaSna Ge»
Miëtir ki Bu da PentaGOn’un HavadeniZ Savaë
StrateJiSinde kendini GÇSterMektedir ABD’nin
OrtadOíu POlitikaSn da Bu BaílaMda OkuMak
Gerekli .aSl ki ìkinCi Dünya 3avaë’nn SOnla
r ABD’nin OrtadOíu’da var OlMaS ve etkiSini
arttrMaS Gerektiíini idrak ettiíi dÇneMSe
i»inde BulunduíuMuZ yllar da Belki ABD’nin
BÇlGeden yl SOnra nen aZndan aSkeri Ola
rakn »ekildiíi dÇneM Olarak tariHe yaZlaCak
aSkerÁ MüdaHaleSi ve BÇlGenin StrateJik ÇneMi
nin artMaS Türkiye’nin de ABD’nin BÇlGe He
SaPlarnda yeniden aranan Bir Partner OlMaSn
da BeraBerinde Getirdi
ABD Ordularnn Türkiye’deki üSleri ve li
Manlar kullanarak )rak’a OPeraSyOnlar düZen
leMe taleBi -art 3’te TB-- tarafndan
kaBul edilMediíinde Her ne kadar BuSH yÇne
tiMi +aSM aynda iktidara Gelen A+P’yi
deíil Türk 'enelkurMay’n Su»ladySa da Bu
Olay ikili iliëkilerde Ciddi Bir GeriliMe neden
Oldu -eCliS’in h -art TeZkereSivne Bu itiraZ
ve ardndan SekiZ yl Süren )rak iëGali Türkiye
i»in Ciddi Bir Güvenlik PrOBleMi yarattí GiBi
Türkiye’yi BÇlGedeki »karlarn aSkerÁ OlMayan
yOllarla araMaya ve hSOftPOWerv StrateJileriyle
Hareket etMeye itti6 hDë POlitika yaPClar Bu
dÇneMdeki dë POlitika Hedemerini Türkiye’nin
StrateJik POZiSyOnunu tariHi ve kültürel Baílar
n ve ekOnOMik refaHn kullanarak kOMëularyla
iliëkilerini GeliëtirMe ve Onlar üZerinde etki
SaílaMaya yÇnelik @SOftPOWer’ SiyaSetiv Olarak
tanMladlar
Bu dÇneMe kadar +BrS kOnuSu dënda HeP
tedBirli Bir dë POlitika iZleyen ve karar Meka
niZMalar yavaë iëleyen denGeli Hareket etMeye
ÇnCelik veren Türkiye dë POlitika yaPClarnn
yerini HZl kararlar veriP »aBuk taraf ve tutuM
deíiëtireBilen »Ok daHa BaíMSZ Hareket
eden Bir kadrO ald Bu BaílaMda 3
araSnda Ankara’nn 3uriye ve ìran POlitikalar
7aSHinGtOn’a raíMen yürütülMüëtür
’de Baëlayan AfGaniStan 3avaë’nda
%l +aide’yi Barndran TaliBan reJiMinin dev
rilMeSinden SOnra Türkiye’nin AfGaniStan’da
Gerek aSkerÁ GerekSe Sivil alandaki katklar ve
ABD ile iëBirliíi 3’teki hteZkerev Olay
nn OluMSuZ etkilerinin kSMen unutulMaSn
kOlaylaëtrd
A+P yÇnetiMi OrtadOíu’da yeniden etkili
Bir aktÇr OlaBilMek ve AraP dünyaSyla iliëki
lerini GeliëtireBilMek i»in »alëMaya Baëlad
ASlnda Ankara’nn Bu yeni POlitikaSndaki eSaS
Hedel kendiSine küreSel Bir rOl Bi»Mekti
SoDRNoUCr siyasCRi
3iyaSal ìSl¶Mn i»inden yükSelerek iktidara
Gelen A+P HüküMetinin Bir yandan Bat’yla ilië
kilerini Sürdürürken Bir yandan da Ankara’nn
uZun yllar BOyunCa iHMal ettiíi OrtadOíu’yla ve
Genel Olarak tüM ìSl¶M dünyaSyla Sk iliëkiler
%ylül Saldrlarndan SOnra BuSH yÇnetiMinin
küreSel terÇrle MüCadele POlitikaS ve h'enië
letilMië OrtadOíu ve +uZey Afrika PrOJeSiv kaP
SaMnda ABD Ordularnn yeniden OrtadOíu’ya
+üsJüKan BünyasyJa
IÀNrü
aR arasnBa
i»ine GirMe iSteíi HeM 'eOrGe 7 BuSH HeM
de OBaMa yÇnetiMlerinin iëine Geldi BÇyleCe
3 araSnda Türkiye’nin AvruPallína
ve Batllína vurGu yaPan ve Türkiye’nin AB
üyeliíini deStekleyen #lintOn yÇnetiMlerini
Türkiye’nin SadeCe AvruPa Birliíi’ne ait OlMa
dín -üSlüMan dünyaSyla Bat araSndaki
iliëkilerin GeliëtirilMeSinde »Ok ÇneMli Bir rOlü
Olduíunu Hatrlatan 'eOrGe 7 BuSH ve yine
Türkiye’nin -üSlüMan dünyaSyla Bat araSnda
ki kÇPrü GÇrevine vurGu yaPan OBaMa yÇnetiM
leri iZledi
Türkiye’nin Bir yandan OrtadOíu ve +uZey
Afrika ülkeleriyle yaknlaëMaS Bir diíer yandan
da 'aZZe iëGali ve aBlukaS nedeniyle ìSrail’le
iliëkilerinin ÇnCe SÇyleM BaZnda SOnraSnda
da -avi -arMara Olayyla kOPMa nOktaSna
GelMeSine ’da B- 'üvenlik +OnSeyi’nde
ìran’a uyGulanaCak yaPtrMlara iliëkin OylaMada
tüM ülkeler leHte Oy kullanrken SadeCe Türkiye
ve BreZilya aleyHte Oy kullannCa TürkiyeABD
iliëkilerinde GeriliM artt ABD ve Bat MedyaSn
da BaZ SiyaSÁ GÇZleMCiler Türkiye’nin Bat’dan
ve ÇZellikle de .ATO’dan uZaklaëP yüZünü
OrtadOíu’daki -üSlüMan dünyaSna dÇnMeSiyle
ilGili Olarak hekSen kayMaSv yOruMlar yaPt
'e»tiíiMiZ dÇrt yllk dÇneMde OBaMa yÇne
tiMinin OrtadOíu POlitikaSna GÇZ attíMZda
ìSrail&iliStin Barë SüreCini yeniden Harekete
Ge»irMe ve ABD’nin -üSlüMan dünyaSyla
iliëkilerini yeniden kurGulaMa ve BÇlGede iMaJn
düZeltMe GiriëiMlerinin SOnu» verMediíini SÇy
leyeBiliriZ OBaMa yÇnetiMi ilk dÇrt yllk GÇrev
SüreSinde OrtadOíu’daki GündeMi BelirleMekten
»Ok kriZlere CevaP verMek duruMunda kald
TaHran’a yaPtrMlar uyGulanMaSna Çnayak
OluP ìran’n nükleer PrOGraMnn yarataCaí
teHlikeyi ÇnleMeye »alëMak ya da ABD’nin eSki
Müttelklerini Ortadan kaldrrken ìSlaMC yeni
iktidarlar Gü»lendiren AraP ayaklanMalarna
deStek MeSaJlar verMek GiBi ìlk dÇrt yln
da OBaMa yÇnetiMi aSkerÁ yüküMlülük altna
GirMekten MüMkün OlduíunCa ka»nd )rak’tan
»ekildi ABD ve .ATO Gü»lerinin SOnu iti
Baryla AfGaniStan’dan »ekilMelerini HedemiyOr
HaZiran ’daki ' ZirveSinde OBaMa
ve %rdOían’n eteklerindeki taëlar dÇktükle
ri ve Bu GÇrüëMeden SOnra iki lider araSnda
Güvene dayal Bir iliëkinin teMellerinin atldí
SÇylendi3 +aSM aynda Ger»ekleëtirilen
.ATO’nun ,iZBOn ZirveSinde Türkiye’nin &üZe
+alkan PrOJeSi kaPSaMnda ìran’a karë ìSrail’i
kOruMak aMaCyla ülkeSinde radar ve füZelerin
kOnuëlandrlMaSn kaBul etMeSiyle SOíuyan
TürkAMerikan iliëkileri yeniden rayna Girdi Bu
dÇneMden SOnra Türkiye 3’ten Beri takiP
ettiíi BaíMSZ tek taram dë POlitikaSna SOn
verdi elBette Bu kararda AraP ayaklanMalar ve
ABD’nin )rak’tan »ekilMeSiyle Burada ìran’n etki
ve MüdaHaleSinin MüMkün OlMaS etkili Oldu
Bu GeliëMeye AfGaniStan’daki iëBirliíi
Türkiye’nin +uZey )rak’taki +ürdiStan BÇlGeSel
9ÇnetiMi’yle SiyaSÁ ve ekOnOMik iliëkilerini Ge
liëtirMeSi nHer ne kadar SOn dÇneMde AMerika
CePHeSinden Türkiye’nin takiP ettiíi Bu yaknlk
POlitikaSnn )rak’n Bütünlüíüne Zarar verdiíi
yOruMlar yaPlMëSa dan Türkiye’nin OrtadO
íu’daki ve +uZey Afrika’daki AraP ayaklanMa
larna karë yaPC Bir POlitika takiP etMeSi de
ekleninCe SOn iki yldr TürkiyeABD iliëkilerinin
BaMBaëka Bir yaknlk SüreCinden Ge»tiíini
SÇyleyeBiliriZ yle ki ABD dë POlitika yaPClar
Türkiye’yle Olan StrateJik Ortaklklarn yeniden
GÇZden Ge»irMe ve iliëkilerini GeliëtirMe iHtiyaC
duydu 3Onu»ta .ATO Türkiye’nin HaliHaZrda
Bat’yla Olan en Büyük ve Gü»lü kuruMSal Baí
3erHat 'üven» ve 3Oli Zel’in de Belirttikleri
GiBi AraP ayaklanMalarndan SOnra .ATO üye
liíi Türkiye’nin StrateJik HeSaPlarnda daHa da
ÇneMli Hale Geldi ve .ATO’ya Bu kadar Gü»lü Bir
ëekilde SaHiP »kMak DavutOílu’nun dë SiyaSet
düëünCeSinde Ciddi Bir yenilik
ASlnda AraP ayaklanMalar TürkiyeABD
Arap ayaklanmalar Türkiye-ABD siyasî,
askerî ve ekonomik iliêkilerini yeniden
canlandran ve iki liderin yaknlaêmasn
saìlayan bir süreç olarak yaêand
Bu süreçte ABD’nin bölgedeki diìer
müttelklerinin zaymamas ve ABD’nin
)rak’tan çekilmesi, Türkiye’yi
ABD’nin /rtadoìu politikas
açsndan daha da önemli kld
SiyaSÁ aSkerÁ ve ekOnOMik iliëkilerini yeni
den Canlandran ve iki liderin yaknlaëMaSn
Saílayan Bir Süre» Olarak yaëand Bu Süre»te
ABD’nin BÇlGedeki diíer Müttelklerinin Zayma
MaS ve ABD’nin )rak’tan »ekilMeSi Türkiye’yi
ABD’nin OrtadOíu POlitikaS a»Sndan daHa da
ÇneMli kld6
OBaMa yÇnetiMi AraP ayaklanMalar kOnu
Sunda Bir yandan ABD’nin »karlarn kOruMak
ZOrunda kalrken diíer yandan da Halk ayaklan
Malarn deStekleMek ZOrunda kald TunuS ve
-Sr’daki ayaklanMalar deSteklerken ,iBya’da
.ATO yÇnetiMindeki -uaMMer +addal karët
Harekette ÇneMli Bir rOl Oynayan ABD yÇnetiMi
Buradaki tutuMunu aír yükü üStlenMeyi BÇlGe
ülkelerine ve Müttelklerine Braktí hGeriden
liderlikv Olarak tanMlad
7ÀnCRiKJCrJC sDr sorunBan FaJIJarJa
sDr soruna
Türkiye’ye GelirSek AraP ayaklanMalaryla
Türkiye’nin kOMëu yÇnetiMlerle Sfr SOrun POli
tikaSndan kOMëu Halklarla Sfr SOrun POlitika
Sna Ge»Mek ZOrunda kaldín SÇyleyeBiliriZ
Türkiye de ,iBya kOnuSundaki tereddüdü ve
SiyaSet deíiëikliíi dënda AraP ayaklanMalar
n deStekledi Türkiye ,iBya’ya ky ëeridinin
kOntrOl altnda tutulMaS i»in dOnanMa GeMi
lerini deniZaltSn ve de u»uëa yaSak BÇlGenin
Gü»lendirilMeSine yardM etMek i»in Savaë
u»aklarn GÇnderdi -Sr kOnuSunda iSe Ankara
Zaten -üBarek’in 'aZZe POlitikaSndan HaZZet
6
Mediíinden %rdOían -Sr’da reJiMin düëMeSi
i»in »aírda Bulunan ilk lider Oldu19
3uriye ayaklanMalarna tePki verMek elBette
»Ok daHa ZOrlu Oldu 3uriye Sfr SOrun POlitikaSnn en SOMut Çrneíiydi AyaklanMalar -art’ta
Baëlad %rdOían’n %Sad’ iStediíi »iZGiye GetireMeyeCeíini anlaMaS +aSM ayn Buldu 3uriye
MeSeleSi Türkiye i»in HeM Bir Güvenlik HeM de
MülteCi SOrunu Haline Geldiíinden Bir an ÇnCe
»ÇZülMeSi Gereken Bir duruM yaratt
OBaMa yÇnetiMi 3uriye’de GüvenileBilir Bir
MuHalefet OluëuMunu deStekleMeye ÇnCelik
verdi iSyanClara dOírudan SilaH SaílaMaSa da
Onlara SilaH Saílayan BÇlGeSel Müttelkleri deS-
Türkiye’nin Suriye’ye olas bir müdahaleye
katlmas mümkün, özellikle de htampon
bölgev oluêturulmas konusunda Ama
Esad sonras Suriye’de gerek sivil nyeniden
yaplandrman ve gerekse askerî olarak n
kamu düzenin saìlanmasn Türkiye’nin rol
almas yüksek ihtimal
tekleMeyi iSyanClarn kOMutanlaryla SOn dereCe
Snrl iliëkiler kOrurken daHa »Ok ëiddete BaëvurMayan MuHalefetle iliëkilerini GeliëtirMeyi terCiH
etti20 AnCak AíuStOS aynda Hillary #lintOn’n
Türkiye Ziyareti SOnraS A+P HüküMetinin OBaMa yÇnetiMinden taleP ettiíi »eëitli Seviyelerde
aSkerÁ ve SiyaSÁ deSteíe CevaP vereBilMek i»in
Türkiye-ABD araSnda 3uriye ÇalëMa 'ruBu kuruldu ve ilk tOPlantSn ayn ay i»inde Ankara’da
yaPt ÇalëMa 'ruBu ÇZellikle Büyük Bir MülteCi
akn Olduíunda 3uriye i»inde htaMPOn BÇlGev
OluëturulMaS reJiMin MuHalimere karë kiMyaSal
SilaH kullanMaS duruMunda yaPlaCak aSkerÁ
MüdaHale ve ÇZellikle %Sad SOnraS 3uriye’deki
Ge»ië dÇneMinde kaMu düZeninin SaílanMaS
ve Gü» BOëluíunun OluëMaSnn enGellenMeSi
kOnular üZerine yOíunlaët21
3uriye MeSeleSi BaílaMnda Türkiye-ìSrail
iliëkileri ve Bu iliëkiler kOnuSunda ABD’nin
kOnuMu da »Ok ÇneMli ìSrail tarafndan Çdün
verilMediíi SüreCe Türkiye-ìSrail iliëkilerinde
GÇrünür Bir iyileëMe BekleMek »Ok dOíru deíil
A+P yÇnetiMinin ìSrail karëtlí yeni deíil
anCak A+P dë SiyaSet yaPClar ìSrail’le iliëkileri
SOíutMadan ÇnCe A+P’nin i»eride Gü»lenMeSini
ABD’yle iliëkilerin iyileëMeSini ve OrtadOíu’da
ÇneMli Bir aktÇr Haline GelMeSini Beklediler22
3Onu»ta -avi -arMara Olayn SayMaZSak
ìSrail’le daHa iyi iliëkilere eSaS enGel ìSrail’in
'aZZe ëeridindeki POlitikaS ve BÇlGenin aBluka
altna alnMaS Olduíuna ve ìSrail Bu tavrndan
vaZGe»MeyeCeíine GÇre iliëkilerin GÇrünürde
düZelMeSi i»in Bir SeBeP yOk 'Çrünürde diyOruZ
»ünkü kaPal kaPlar ardnda Ortak »karlar i»in
Birlikte Hareket ediliyOr OlMaS OlaS
2ürIiyCÊsraiJÊran üçECni
+aPal kaPlar ardndaki OlaS iliëkiler i»in ëu
62
SÇyleneBilir Türkiye’nin %Sad reJiMine karë »kMaS SadeCe ABD’yle deíil ìSrail’le de iliëkilerini
OluMlu etkiledi23 ìSrail tarafndan 3uriye’deki
Hedemerin vurulMaSnda SÇylendiíi GiBi HeM
Türkiye HeM de ABD ÇnCeden BilGilendirildiySe
-ki BÇyle OlMuë OlMaS Büyük Bir iHtiMal - Türkiye ve ìSrail’in Ortak »karlar kOnuSunda ABD’nin
iki ülke araSnda araBuluCuluk yaPtí ya da en
aZndan araC Olduíu düëünüleBilir24
OBaMa’nn yeniden Se»ilMeSinden HeMen
SOnra 'aZZe’ye yÇnelik ìSrail’in Ger»ekleëtirdiíi
hBulut 3ütunu OPeraSyOnuv iSe Türkiye-ABD
iliëkileri i»in ìSrail unSurunun ne kadar ÇneMli Olduíunu Bir kere daHa GÇSterdi BÇlGedeki
iki Müttelkini Ortak Bir Paydada BuluëturMak
OBaMa’ya düëen ZOrlu GÇrevlerden Biri Bunun
ne kadar ÇneMli ve ZOrlu Bir GÇrev Olduíunu
*OHn +erry’nin Ankara Ziyareti SraSnda Bir kere
daHa GÇrdük +erry’nin BaëBakan %rdOían’n
SiyOniZMin inSanlk Su»u kaBul edilMeSi Gerektiíiyle ilGili SÇZlerini kaBul etMediíini SÇyleMeSi
ve BÇlGedeki Hayati Müttelkleri ìSrail ve Türkiye
iliëkilerinin iyileëMeSine verdikleri ÇneMi ifade
etMeSi ve Buna Türkiye CePHeSinden Gelen tePkiler Bunun en SOMut GÇSterGeSi A+P yÇnetiMinin
Bu SiyOniZM »këyla HeM i» POlitikada Puan
tOPlaMay HeM de ABD’nin ìSrail ve Türkiye’yi
BarëtrMa POlitikaS karëSnda PaZarlí kZëtrMay Hedemediíini düëüneBiliriZ -ki Bu PaZarlkta
Türk tarafnn HaMaS’n MeërulaëtrlMaS taleBi
de OlaBilir HatrlanrSa ayn Günlerde HaMaS da
OBaMa’dan -eSCid-i AkSa Ziyaretini GündeMinden »kartMaSn iSteMië25 ìSrail denetiMindeki
Bu Ziyaretin @’ìSrail’i MeërulaëtrMa teHlikeSi’’
anlaMna Geldiíini duyurMuëtu
ABD ekOnOMiSinin i»inde Bulunduíu ZOrlu duruM ve Se»iM kaMPanyaSnn daHa »Ok
ekOnOMik kOnular üZerinden yaPlP kaZanldí
GÇZÇnünde Bulundurulduíunda OBaMa yÇnetiMinin ikinCi GÇrev SüreSindeki teMel ilGi alannn
dë POlitika OlaMayaCaí »Ok SÇylendi26 AnCak
TeMSilCiler -eCliSi’nin #uMHuriyet»ilerin kOntrOlünde OlMaS OBaMa’nn i» POlitika ve ÇZellikle
de ekOnOMi kOnuSunda Hareket SerBeStiSini
aZaltP Onu iSter iSteMeZ dë POlitikayla daHa
»Ok ilGilenMek ZOrunda BrakaBilir2 .itekiM 1
-art itiBaryla yürürlüíe Giren Büt»e keSintileri
OBaMa’ya raíMen kaBul edildi Dë POlitika alannda OBaMa’nn hASya PivOtv StrateJiSi ve Çin’i
»evreleMe POlitikaSn ilk Plana kOyMak iStediíini
BiliyOruZ Dileíi Bu yÇnde OlSa da OrtadOíu’daki
karëklklar en aZndan iki yl daHa ABD dë POlitikaS yaPClarn BÇlGeyle ilGilenMek ZOrunda
BrakaCaía BenZiyOr AnCak Bu ilGi ,iBya’da
Olduíu GiBi hGeriden liderlikv StrateJiSi »er»eveSinde devaM edeCek GiBi GÇZüküyOr 'e»tiíiMiZ
Günlerde 3uriye’deki Belli Hedemeri vurMaya
Baëlayan ìSrail OrduSunun ABD’den Bu kOnuda
yeëil ëk alMë Olduíu dOíruySa Bu SaPtaMann
yerinde Olduíunu düëüneBiliriZ
ABD +aSM aynda +atar’da 3uriye’nin i»indeki ve dëndaki MuHalefeti Birleëtiren yeni Bir
OluëuMa deStek Oldu anCak Bu Hareketin OlGunlaëP %Sad reJiMine Bir alternatif OlaBilMeSi i»in
»Ok yOl kat etMeSi GerekiyOr28
3On Olarak ìtalya’nn Baëkenti 2OMa’da
düZenlenen h3uriye Halknn DOStlar 'ruBuv
tOPlantSna katlan +erry ABD’nin %Sad’a iStifa
etMeSi i»in yaPlan BaSky artrMak i»in MuHaliflere 60 MilyOn dOlar ek yardM GÇnderMe karar
aldín Belirtti29
ABD ve Türkiye’nin ìran’la iliëkiler kOnuSundaki tutuMlarna GelirSekx OBaMa’nn dëarda
yeni aSkerÁ yüküMlülükler altna GirMekten
ka»nMa ve ABD’yi yeniden inëa etMe kOnuSundaki kararllí SayeSinde BuGüne kadar ìran’la
nükleer PrOGraM dOlaySyla uCu a»k Bir Savaëa
GirMenin Çnüne Ge»ildi ²Stelik ìSrail dënda
ABD’nin Hi»Bir Müttelki BÇyle Bir Savaëa deStek
verMek iSteMiyOr ABD ìSrail’den ÇnCe davranP
ìran’la karëlkl GÇrüëMelerle anlaëMa arayëna
GirMe HaZrlklarna Baëlad ki Zaten ìran’n da
Bu GÇrüëMelere SCak Baktí »Ok kOnuëuldu
'e»tiíiMiZ Günlerde ABD Baëkan 9ardMCS *Oe
Biden’in dOírudan GÇrüëMe OlaSlíndan SÇZ
etMeSini ìran Dëiëleri Bakan Ali %kBer 3aliHi
hileri Bir adMv Olarak niteledi HaZiran 2013’te
ìran’da Se»iMe GidileCeíi ve ABD ile AvruPa’nn
uyGuladí yaPtrMlarla ìran ekOnOMiSinin i»inde
Bulunduíu ZOrluklar GÇZ Çnünde Bulundurulduíunda TaHran’n da diyalOGa daHa a»k Olduíu
Ortada30 OBaMa da Bir»Ok kere ìran’n nükleer
PrOGraM kOnuSunda aSkerÁ yÇnteMlerdenSe
diPlOMatik yÇnteMleri terCiH ettiíini ifade etti
ABD’de Se»iM kaMPanyaS devaM ederken üStü
kaPal da OlSa BeyaZ 3aray’da yeniden #uMHuriyet»ileri GÇrMek iStediíini Belli eden .etanyaHu
+OnGre’deki #uMHuriyet»ilerden deStek alP Bu
ikili GÇrüëMeler kOnuSunda SiyaSÁ BaSk yaParak
OBaMa’nn elini ZaymatMaya »alëaBilir31 ìran’la
yaPlan MüZakereler OluMlu SOnu» verMeZSe
ìSrail’in ìran’a SaldrS ka»nlMaZ GÇZüküyOr
3uriye’deki ayaklanMalar karëSndaki tutuMlar ìran ve Türkiye’nin karë CePHelerde yer
alMalarn BeraBerinde Getirdi Türkiye ve ìran
BÇlGede iki rakiP OlMakla BeraBer Türkiye’nin
BuGüne kadar 3uriye’ye MüdaHale etMeMeSinde
ìran’la karëlkl Bir »atëMadan »ekinMeSi ileri
Sürülen faktÇrlerden Biri Türkiye’nin 3uriye
,üBnan )rak ve HaMaS üZerinde ÇneMli Bir etkiSi Olan ìran’ tüM BÇlGede denGeleMek iStediíi
Bir Ger»ek32 ²Stelik TaHran’a GÇre 3uriye’de
OluP Bitenler ìran’n BÇlGedeki en Büyük Müttelkini devirMek uluSlararaS arenada Onu teCrit
etMek i»in Batllar’n teZG¶Hladí Bir kOMPlO33 rneíin Türkiye’nin +ürdiStan BÇlGeSel
9ÇnetiMi’yle iliëkilerini GeliëtirMeSi ìran’n
êii )rak MerkeZÁ yÇnetiMi üZerindeki etkiSini
denGeleMek a»Sndan da ÇneMli ÇZellikle de
3uriye’nin artk eSkiSi GiBi ìran’n Müttelki OlaMayaCaí düëünüldüíünde34
TüM Bunlara raíMen ìran’la »kaCak OlaS
Bir Savaëa Türkiye’nin aktif Olarak katlaCaín
düëünMüyOruZ Türkiye’ye kOnuëlanMë füZe SiSteMinin kullanlMaS duruMunda daHi Bu .ATO
kaPSaMnda Bir eyleM OlaCaíndan Türkiye’nin
dOírudan ìran’la iliëkileri Büyük darBe alMayaCaktr AnCak BÇyle Bir OlaSlkta PetrOl iHtiyaCnn yüZde 51’ini ìran’dan Saílayan Türkiye
ìran’n PetrOlü keSMeSi duruMunda Bu iHtiyaCn
3uudi AraBiStan’dan SaílayaBilir Bu kOnunun
iki ülke araSnda kOnuëulduíu 3uudi’lerin daHa
uyGun Bir lyat teklif ettikleri SÇyleniyOr35
+aynaMakta Olan OrtadOíu GÇZÇnünde Bulundurulduíunda Türkiye ve ABD’nin ÇnüMüZdeki
yllarda da ÇZellikle de .ATO kaPSaMnda aSkerÁ
ve SiyaSÁ iëBirliíine devaM edeCekleri MuHakkak
ABD daHa ÇnCe de BaHSettiíiMiZ GiBi 3uriye
kOnuSunda dOírudan Bir MüdaHaleden ka»naCak
MeCBur kalMadí SüreCe de ìran’a OlaS Bir aSkerÁ
OPeraSyOna katlMayaCak36 Türkiye’nin 3uriye’ye
OlaS Bir MüdaHaleye katlMaS MüMkün ÇZellikle
de htaMPOn BÇlGev OluëturulMaS kOnuSunda
AMa %Sad SOnraS 3uriye’de Gerek Sivil nyeniden
yaPlandrMan ve GerekSe aSkerÁ Olarak nkaMu
düZenin SaílanMaSn Türkiye’nin rOl alMaSnn
yükSek Bir iHtiMal Olduíunu SÇyleyeBiliriZ
211’de Türkiye-ABD ticarî iliêkileri rekor
seviyelere ulaêt 21’da 15,8 milyar
dolar olan dê ticaret hacmi 211’de 2
milyar dolara çkt Elbette bu rakam 37
milyon dolarla baê çeken Almanya ve 3
milyon dolarla onu takip eden Rusya’yla
kyaslandìnda geride kalyor ®yle görünüyor
ki, Arap ayaklanmalar Türkiye-ABD ekonomik
iliêkilerini geliêtirmekte de faydal olacak
O Halde ABD Türkiye’yle iliëkilerini 3Oíuk
3avaë’taki Büyük devlet-kü»ük devlet denkleMinde SürdüreMeyeCeíinin farknda artk karëSnda »Ok daHa BaíMSZ Bir dë POlitika iZleyen
OrtadOíu ve +uZey Afrika BÇlGeSinde ekOnOMik
Olarak Ciddi Bir Gü» Haline Gelen 2015’te '20’yi
evinde aírlaMaya HaZrlanan ve Belki de en
ÇneMliSi BÇlGede diíer ülkelerin ve Halklarnn
GÇZünde Büyük Bir SeMPatiyle karëlanan Bir
Türkiye yÇnetiMi ve lideri var OBaMa’nn ikinCi
GÇrev SüreSinde daHa denGeli ve Türkiye’ye daHa
faZla Hareket SerBeStiSi Brakan Bir POlitika iZleyeCeíini ÇnGÇreBiliriZ
'üvenlik ve aSkerÁ iëBirliíini Bir yana BrakP
Gerek A+P HüküMetinin OrtadOíu ve Afrika’da
takiP ettiíi ekOnOMi POlitikalar ve Onlarn teëvikiyle Bu BÇlGelerde yatrM yaPan Türk ëirketleri
GerekSe ABD’nin BÇlGeden aSkerÁ Olarak »ekilMek
iStediíi GÇZÇnünde Bulundurulduíunda ÇnüMüZdeki yllarda OrtadOíu’daki Türkiye-ABD iliëkilerinin daHa »Ok ekOnOMik iëBirliíi ve »evreSinde
ëekilleneCeíini ÇnGÇreBiliriZ
DCauTiJJC orRaIJË
nCelikle 2011’de Türkiye-ABD tiCarÁ iliëkilerinin
rekOr Seviyelere ulaëtín BelirteliM 2010’da
158 Milyar dOlar Olan dë tiCaret HaCMi 2011’de
20 Milyar dOlara »kt %lBette Bu rakaM 3
MilyOn dOlarla Baë »eken AlManya ve 30 MilyOn
dOlarla Onu takiP eden 2uSya’yla kyaSlandínda
Geride kalyOr3 ìki ülke araSnda SerBeSt tiCaret
anlaëMaS iMZalanaBilir yle GÇrünüyOr ki AraP
63
ayaklanMalar Türkiye-ABD ekOnOMik iliëkilerini GeliëtirMekte de faydal OlaCak ìki ülkedeki
kalknMa aJanSlar Türk ìëBirliíi ve +OOrdinaSyOn
AJanS Baëkanlí T)+A ve AMerikan UluSlararaS +alknMa AJanS U3A)D OrtadOíu ve +uZey
Afrika ülkelerine ekOnOMik kalknMa deSteíi
SaílaMak üZere iëBirliíine Baëladlar AyrCa Türk
ëirketleri Zaten BÇlGede yOíun Bir ëekilde yatrM
yaPtklar ya da ÇneMli ië aílar i»inde Bulunduklar i»in ÇnüMüZdeki yllarda AMerikan ëirketleri
ile Türk ëirketleri araSnda BÇlGede iëBirlikleri
kurulMaS MüMkün ²Stelik Bu kOnuda ABD’de
SiyaSÁ yelPaZenin iki tarafnda da Beklenti var38 8
-ayS’ta Ankara’da Türkiye-ABD %kOnOMik ìëBirliíi +OMiSyOnu tOPland ve AraP ayaklanMalaryla
Ge»ië SüreCi i»inde Olan ülkelerde ve 3aHraalt
Afrika’da enerJi ve altyaP alannda iëBirliíi yaPMa karar alnd39
ASlnda '8’in 26-2 -ayS 2011’de Deauville’deki GÇrüëMelerinde BaZ AraP ülkelerindeki deMOkraSi Hareketlerinin ardndan Bu ülkelerin ekOnOMik kriZe GirMeMeleri i»in alnaCak
ÇnleMler MaSaya yatrlMët ìkinCi Dünya 3avaë SOnraSnda Olduíu GiBi Bu ülkelere yÇnelik
yeni Bir -arSHall Plan’nn yürürlüíe kOyulMaSnn ayrntlar GÇrüëülMüëtü 6e Bu kaPSaMda
hDeauville Ortaklív ad verilen +uZey Afrika
ve Orta DOíu ülkelerine SiyaSÁ ekOnOMik ve
MalÁ deStek SaílaMak aMaCyla Oluëturulan Bir
Plan kaBul edilMiëti BaëlanG» Olarak SadeCe
AraP Hareketinin Baëladí -Sr ve TunuS’un
yer aldí Plann daHa SOnra BÇlGedeki diíer
ülkelere yayGnlaëtrlMaS taSarlanyOr40 Türkiye
de %ylül 2011’de -arSilya’da düZenlenen '-8
Deauville ìëBirliíi PlatfOrMu’nun ekOnOMik
Süre»ten SOruMlu Bakanlar TOPlantS’na BaëBakan 9ardMCS Ali BaBaCan Baëkanlínda Bir
Heyetle katld HatrlanrSa OCak 2012’de Ba-
$IPNOTLAR
1
2
3
4
5
64
Bu yaZyla ilGili yOruM ve Çnerileri i»in AleXandre TOuMarkine’e
teëekkür ederiM
9ine Bu HüküMetin Anti BaliStik &üZe AnlaëMaS’ndan »ekilMeSi
AB- .ükleer 3ilaHlarn 9aylMaSnn nlenMeSine ìliëkin
AntlaëMay .PT iHl¶l etMeSi +yOtO PrOtOkOlü’nü iMZalaMay
reddetMeSi GiBi eyleMlerini de HatrlayalM BuSH yÇnetiMinin hyeni
tek taramlkv POlitikaS üZerine BkZ .ilüfer +araCaSulu 'ÇkSel
h&rOM @-ultilateral %nGaGeMent’ tO @.eW UnilateraliSM’ v DOkuZ
%ylül ²niverSiteSi 3OSyal BiliMler %nStitüSü DerGiSi #ilt 9 3ay 1
200
DaHa 1945’te ABD’nin dünyann deíiëik BÇlGelerinde 300’den
faZla Sürekli deniZ aër aSkerÁ üSSü vardr 'reGOry -C,AU#H,A.
h7Orld 7ar )) and tHe TranSfOrMatiOn Of tHe U3 3tate THe 7artiMe
&OundatiOnS Of U3 HeGeMOnyv 3OCiOlOGiCal )nQuiry vOl 6 nO1
êuBat 199 S 10
ABD’nin 3Oíuk 3avaë BaëlanGCndaki Bu yeni hMilli Güvenlikv
kavraM i»in BkZ -elvyn P ,%&&,%2 A PrePOnderanCe Of POWer
.atiOnal 3eCurity tHe TruMan adMiniStratiOn and tHe #Old 7ar
#alifOrnia 3tanfOrd UniverSity PreSS 1992 ve hTHe AMeriCan
#OnCePtiOn Of .atiOnal 3eCurity and tHe BeGinninGS Of tHe #Old 7ar
1945-48v THe AMeriCan HiStOriCal 2evieW vOl 89 n2 .iSan
1984 S 346-381
-iCHael P .OOnan h&laWS Already %MerGinG in OBaMa’S 3eCOnd
TerM &OreiGn POliCyv U3 .eWS and 7Orld 2ePOrt 20 Aralk 2012
AMerika’nn hyeniden denGeleMev POlitikaSn 3avunMa Bakan ,eOn %
Panetta HaZiran 2012’de 3inGaPur’de düZenlenen 8) THe 3HanGri-,a
DialOGue kOnferanSndaki kOnuëMaSnda tantMë ve 2020’ye kadar
ABD’nin SilaHl kuvvetlerinin yüZde 60’n ASya PaSilk’e kaydraCaín
SÇyleMiëtir BkZ HttPWWWiiSSOrG%aSy3ite7eBGetreSOurCeaXdASSet)
Snda #uMHurBaëkan ABdullaH 'ül’ün 2012’yi
deíerlendirdiíi Bir Makaleye atfta Bulunularak
yeni Bir -arSHall Plan Çnerdiíiyle ilGili HaBerler
»kt41 Bu Makalede 'ül Deauville’de alnan kararlar dOírultuSunda GeliëMië ülkelerin -arSHall
Plan’na BenZer kaPSaMl Bir ekOnOMik CanlanMa PrOGraMn Ge»ië SüreCinde AraP ülkeleri
i»in de Hayata Ge»irMeleri Gerektiíine dikkat
»ekMiëti Türkiye HaliHaZrda %XiMBank vaStaSyla TunuS’a 500 MilyOn dOlar ,iBya’ya da 250
MilyOn dOlar BOr» verdi42
ÀJECsCJ aIRÀrJüI Xor XanaaR
yle GÇrünüyOr ki Türkiye OrtadOíu ve +uZey
Afrika’da AB ile de rekaBet edeCek ve kendini
BÇlGede vaZGe»ilMeZ Bir aktÇr Olarak dayatMaya
»alëaCak Türkiye’nin BÇlGede ekOnOMik Olarak
ÇneMli Bir Gü» Olduíu dOíru AnCak yaëanan
tüM Bu Süre» Türkiye’nin BÇlGeSel Bir aktÇr
Olarak SiyaSete rOta vereCek Bir kOnuMda OlMadín GÇSterdi 'eldiíiMiZ aëaMada GÇrdük ki
ayn BÇlGeyi PaylaëMak BÇlGeSel aktÇr OlMaya
yetMiyOr 2010’a kadar kendi GiriëiMleriyle BÇlGede ÇneMli Bir Gü» OlMaya »alëan ve kiMSeye
iHtiyaC OlMadín düëünen Türkiye dë POlitika
yaPClar SOnunda yalnZ kalP tekrar yüZlerini
ABD’ye dÇnüP BÇlGe dë Bir aktÇrle Ortak Hareket etMek ZOrunda kald
9aZMZa AMerikan tek taramlíndan BaHSederek BaëlaMëtk O ZaMan ëunu SÇyleyerek
de BitireliM 3avaëlarn aZalMaS ve evrenSel
Barën SaílanMaS anCak küreSel düZenin »Ok
taram Bir yaklaëMla SaílanMaSyla MüMkün
OrtadOíu SÇZ kOnuSu Olduíunda OBaMa Bunu
anlaMë GÇZüküyOr DavutOílu ve %rdOían da
AraP ayaklanMalarnn yarattí duruMla Bunu
anlaMak ve »Ok taram Bir POlitika takiP etMek
ZOrunda kald
6
8
9
10
11
12
13
14
15
16
1
18
D66624tyPefullServiCetyPeAttaCHMent
3Oíuk 3avaë SOnraS Türkiye-.ATO iliëkileriyleilGili SaílaM Bir analiZ
i»in BkZ 3erHat 'üven» ve 3Oli Zel h.atO and Turkey in tHe POSt#Old 7ar WOrld BetWeen aBandOnMent and entraPMent 3OutHeaSt
%urOPean and BlaCk 3ea 3tudieS 124 2012 S 540
Henri * Barkey hTHe %vOlutiOn Of TurkiSH &OreiGn POliCy in tHe
-iddle %aStv T%3%6 Dë POlitika PrOGraM TeMMuZ 2012 S 1
3Oli Zel hAraP BaHarv ile OrtadOíu’da deíiëen dë POlitika
denGeleriv PerSPeCtiveS n Türkiye’den SiyaSi analiZ ve yOruM n2
%kiM 2012
Türkiye’nin düZenin SaílanMaSna yardMC OlMak üZere UluSlararaS
'üvenlik DeStek 'üCü’ne )3A& aSker Saílayan Çnde Gelen
ülkelerden Biri Oldu ve 2003 ve 2005 yllarnda )3A&’n kOMutaSn
iki keZ +aBil BÇlGe +OMutanlí GÇrevini de yine iki keZ üStlendi
Henri * Barkey aGM S3
Bülent AlirZa ve Bülent AraS U3-TurkiSH 2elatiOnS A 2evieW
at tHe BeGinninG Of tHe THird DeCade Of tHe POSt-#Old 7ar %ra
3A-#3)3 +aSM 2012 S TOny +arOn h7Hat 3HOuld tHe -iddle %aSt %XPeCt frOM OBaMa’S
3eCOnd TerMv TiMe +aSM 2012
3erHat 'üven» h3e»iMler Baëkanlar ve Türkiye-ABd ìliëkileriv 'Çrüë
DerGiSi T²3ìAD n 6 Aralk 2012 S 52
3erHat 'üven» ve 3Oli Zel aGM
Ay S 18
'allia ,indenStrauSS hTurkey and tHe AraB 3PrinG %MBraCinG
@PeOPle’S POWer’ v PaPerS )%-ed%urO-eS#O n 14 2012 S22
Ay
+addal’yle iMZalanan ië anlaëMalar ve Orada yaëayan 20000 Türk’ü
düëününCe tereddüt anlaëlyOr ,iBya’da ayaklanMalar ÇnCeSi Türk
lrMalarnn 23 MilyOn dOlarlk inëaat anlaëMalar vard ve Bunlarn
15 MilyOn dOlarlk kSM Hala devaM ediyOr h%XiMBank tO eXtend
19
20
21
22
23
24
25
26
2
50 BilliOn lOanS tO TuniSia ,iByav TOday’S :aMan 24 OCak
2012
'allia ,indenStrauSS aGM
HannaH AllaM ve *OnatHan 3 ,anfday hOBaMa’S lrSt fOreiGn POliCy
CHallenGe Will Be rePlaCinG Hillary #lintOnv -C#latCHy .eWSPaPerS
+aSM 2012
AnadOlu AJanS 11 AíuStOS 2012
3teven A #OOk h#an )Srael’S .eW #OalitiOn &iX 2elatiOnS 7itH
Turkeyv THe AtlantiC 28 OCak 2013
-ete ÇuBuk»u hTürkiye ìran TariHSel rekaBette kritik HaMlev
PerSPeCtiveSn Türkiye’den SiyaSi analiZ ve yOruM n1 2012
ASlnda HaZiran 2011’de ìSrail GiZli ServiSi -OSSad’a yaknlíyla
Bilinen DeBka&ile SiteSi 3uriye’de trManan GerGinliíin Çnüne Ge»Mek
i»in Türkiye ve ìSrail araSnda iStiHBarat iëBirliíi yaPldín %rdOían
ve OBaMa’nn 21 HaZiran’daki telefOn GÇrüëMeSinde Türkiye-ìSrail
iliëkilerinin GeliëtirilMeSini kOnuëtuklarn ve Bu BaílaMda ABD ve
AvruPa Birliíi’nin 3uriye’’e karë yaPtrMlar artraCaí ve Türkiye’nin
Snrda aSkeri yínakla GÇZdaí vererek ìSrail ile iStiHBarat anlaMnda
iëBirliíi yaPaCaí yaZlMët 9ine %rdOían-OBaMa GÇrüëMeSinde
Türkiye’nin HaMaS ve %l &etiH GÇrüëMelerine araBuluCu OlMaS ve
HaMaS’n da &iliStin Barë SüreCine d¶Hil edilMeSi karëlínda ìSrail ile
iliëkilerin düZeltilMeSinin kOnuëulduíu iddia edilMiëti Bu HaBere GÇre
HaZiran’da GiZliCe Türkiye’ye Gelen ìSrail BaëBakan 9ardMCS -OSHe
9aalOn %rdOían ve -ìT -üSteëar Hakan &idan Bu kOnular GÇrüëtüler
ve ABBaS ve -eëal’in ayn anda Türkiye’ye GelMelerinde de Bu anlaëMa
etkili Oldu BkZ hDeBka 3uriye’ye karë Türkiye-ìSrail iëBirliíiv
3aBaH 26062011 Ankara tüM Bu HaBerleri yalanlaMët Bu yaZ
yayna HaZrlanrken ìSrail 'aZZe yardM llOSuna MüdeHaleSiyle ilGili
SÇZünü ettiíiMiZ Çdünü ABD araBuluCuluíuyla verdi ve Türkiye’den
ÇZür diledi +aPal kaPlar ardndaki GÇrüëMeler OluMlu SOnu» verMië
GÇZüküyOr
hHaMaS’tan OBaMa’ya Çaírv U3A 3aBaH 1 -art 2013
TOny +arOn ay
3aQeB -ueen hOBaMa’S 3eCOnd TerM 2ealiSt Or 2adiCalv
HuflnGtOn POSt +aSM 2012 BkZ HttPWWWHuflnGtOnPOSt
COukSaQeB-MueenOBaMaS-SeCOnd-terM-fOur-MOre-yearS-uS-
28
29
30
31
32
33
34
35
36
3
38
39
40
41
42
eleCtiOn?B?208015HtMl
P* #rOWley hOBaMa’S 3eCOnd-TerM .atiOnal 3eCurity TO-DO ,iStv
THe Daily BeaSt 13 +aSM 2012 HttPWWWtHedailyBeaStCOM
artiCleS20121113OBaMa-S-SeCOnd-terM-natiOnal-SeCurity-tO-dOliStHtMl
THe TiMeS GaZeteSi AMerika’nn ve AvruPal Müttelklerinin
²rdün’deki Bir aSkeri üStte 3uriyeli MuHalimere aSkeri eíitiM
verdiklerini Bununla da 3uriye’de .uSra #ePHeSi GiBi CiHat»
ÇrGütlere karë üStünlüíün elde edilMeSinin aMa»landín yaZd
BkZ 3Heera &renkel and 2OGer BOyeS hU3 and allieS are traininG
reBelS in lGHt aGainSt ASSadv THe TiMeS 1 -art 2013
3aQeB -ueen aGM
TOny +arOn ay
-ete ÇuBuk»u ay
BayraM BalC h3uriye kriZi Türkiye’nin OrtadOíu rüyaSnn SOnu
Muv PerSPeCtiveS- Türkiye’den SiyaSi analiZ ve yOruM n2 %kiM
2012
'allia ,indenStrauSS aGM
Ay
3erHat 'üven» aGM S 53
Türkiye’nn dë tiCaret rakaMlar i»in BkZ h²lkelere 'Çre Dë TiCaret
DenGeSi 200-2011v TUì+ Dë TiCaret ìStatiStikleri 9llí 2011
S36-6
hU3-Turkey 2elatiOnS A .eW PartnerSHiPv -adeleine + AlBriGHt
and 3tePHen * Hadley #HairS 3teven A #OOk PrOJeCt DireCtOr
#OunCil On &OreiGn 2elatiOnS )ndePendent TaSk &OrCe 2ePOrt .O
69 -ayS 2012 *OHn -C#ain hTranSfOrMinG tHe U3-Turkey
AllianCev TurkiSH POliCy 1uarterly 6Ol 11 n 3 2012
HttPWWWStateGOvrPaPrSPS20120518943HtM
ìktiSadi +alknMa 6akf %-Bülteni 23-29 -ayS 2011
hAraP ülkeleri i»in @-arSHall’ fOrMülüv 9 OCak 2013 HttP
SiyaSetMilliyetCOMtraraP-ulkeleri-iCin-MarSHall-fOrMuluSiyaSet
SiyaSetdetay090120131653063defaultHtM
h%XiMBank tO eXtend 50 MilliOn in lOanS tO TuniSia ,iByav
TOday’S :aMan 24 OCak 2012
65
4³2+ë9%$%.ë.3!.-!.:!2!,!2)
4ANER®NGÍR5ZUNINCEBIRYOL
ì
4ANER®NGÍR
199 ëstanbul, Fatih doìumlu
6efa Lisesi’nin ardndan,
éehzadebaê’ndaki eski
Direkleraras tiyatrolarnn,
196’l yllarda sinema
haline gelmiê formatlarnda,
llmlerden önceki canl müzik
seanslarnda baêlayan müzik
maceras, rock’n roll, beat
dönemi ve @69’dan itibaren
-oìollar grubu ile bugüne
dek sürdü
3ERKAN3EYMEN
1971 ëzmir doìumlu
1994’ten bu yana
muhabirlik yapyor
Express, Bir+Bir ve GQ
dergilerinde yazyor
66
StanBul’un AnadOlu yakaSnn Mutena SeMti +adkÇy’de taM rHtMda aëaíya dOíru
iniveriyOr MetrO Merdivenleri ìnMeyiP de aZ
yürürSeniZ ilk Olarak 3tarBuCkS karëlayaCak
SiZi 3aía dÇnüP de ilerlerSeniZ 90’l yllardaki
POPülerliíinden eSer kalMaMë AkMar PaSaJ var
Bir ZaManlar BuraS ìStanBul’un Heavy MetalCi
Gen»liíinin tOPlanMa yeriydi 1980- 83 araSnda
ülke yÇnetiMini elinde Bulunduran aSkerÁ Cuntann ardndan ië Baëna Gelen neOliBeral Anavatan
PartiSi lideri TurGut Zal ayn ZaManda darBe
yÇnetiMinde de ekOnOMiden SOruMlu BaëBakan
yardMCSyd ile ilk Gen»liíini »OCukluíunu
yaëaMë Olan kentli Gen»ler araSnda Heavy Metal
MOdaS »ktínda tOPlanMa yeri Olarak AkMar
PaSaJ Se»ilMiëti
Plak»lar SiyaH tiëÇrt SatClar aZ Miktarda
kitaP» ve uZun Sa»lar yüZünden SOkakta raHat
yürüyeMeMekten ëikayet»i MetalCi Gen»lere »ay ve
kaHve Satan hCafelerv vard TeleviZyOn PrOGraMlar
ve GaZeteler Bu yeni Gen»lik akMlar ve BOlCa da
@SataniZM’ üZerine yüZeySel araëtrMa ve rÇPOrtaJlar yaynlarken uZun Sa»l MetalCilerin dertleri
vard h3a»MZ uZun aMa iyi aile »OCuklaryZ
ìyi ÇírenCileriZ DevletiMiZi SeviyOruZ 3a»MZ
yüZünden BiZe kÇtü davranMayn BiZ de Türk’üZÐv
Bu »OCuklarn »Oíunluíu i»in inanlMaS Gü» aMa
Türkiye’de yaynlanMë ilk rOCk alBüMü O Günlerde
Büyük tantanayla hPiyaSaya SürülMüëv Heavy Metal
GruBu PentaGraM’n hTrail BlaZerviydi
O Günlerde 9eëilkÇy’e inen Bir u»aktan »kan
40’na BaSMakta Olan Bir adaMdan Onun teMSil
ettiíi kuëaktan ve O kuëaín yaPtí MüZikten
HaBerleri Bile yOktu aMa kSa Sürede 90’larn
ìStanBul rOCk CaMiaS u»aktan inen eSki Bir rOCk
MüZiSyenin hPrOvOkaSyOnuv ile ikiye BÇlüneCekti
-etrOya GiriP 16 iStaSyOn Çtedeki SOn durak
+artal’da yer üStüne »knCa »irkin Binalar faBrikalar ve ileride GÇrünen deniZ ManZaraSna daHil
Olan yük GeMileri karëlyOr SiZi 1980’de terk ettiíi
ìStanBul’a 1991’de dÇnen ëiMdi 60’n devirMië
rOCk MüZiSyeni dÇrt katl aPartMandaki Oturduíu
dairenin kaPSnda GülüMSeyerek Beni karëladínda h+Olay Buldun Muv diyOr h2OCk Starlarn
Oturduíu MaHallelere Pek BenZeMiyOrv eSPriMe
yine Gülerek hìë»i Snfnn MaHalleSi BuraS kardeëv diye yant veriyOr
Taner nGür 1949’da ìStanBul’un BuGün
MuHafaZak¶rlíyla MeëHur eSki MaHalleSi &atiH’te
dünyaya Geldiíinde BaBaS Bir tekStil faBrikaSnda
uStaBaëlk yaPan BOënak kÇkenli Bir ailenin ikinCi
Oíluydu Okulu SevMedi OrtaOkulda iki yl üSt üSte
Snfta kalP da Okuldan atldínda verildiíi tekStil
atÇlyeSini iSe Hi» SevMedi Bir Gün Hürriyet GaZeteSinde Havaya S»rayarak POZ verMië tuHaf Sa»l dÇrt
GenCin fOtOírafn GÇrdüíünde O an adn kOyaMadí Bir HiS Ge»ti i»inden Bir daHa Hi»Bir ëey
eSkiSi GiBi OlMayaCakÐ -aHalleden ü» arkadaëyla
BeatleS’n hPleaSe PleaSe -evSini PikaBa kOyuP da
dinlediíinde Hayatnn ManaSn »Ok Gen» yaëta
keëfedeBilMië ëanSl Bir Bireydi Hayatn anlaM
Bu Plaktan duyulanlara BenZer SeSler »karMaktÐ
NüIJCCrC IarÎ iJI roAI DCsRiTaJi
Taner nGür 60’larn OrtaSndan itiBaren 1980’e
dek etkiSini Sürdüren yerel GelenekSel MüZiklerle
rOCk’n rOll’u HarManlaMa aMaCndan yOla »kan
AnadOlu 2OCk akMnn ÇnCülerinden Oldu 'ruBu
-OíOllar’la Türkiye’nin en üCra kÇylerine dek GiriP
tüM aykr HiPPi GÇrüntülerine karën O yllarda
Bat’daki BeatleS kOnSerlerinde Olduíu GiBi »ílklarla karëlandlar 1980’de 12 yla yakn SüreCek
AlManya MaCeraSna yelken a»tínda adreS Belliydi &rankfurt’ta Punk anarëiSt ve kl» artí HiPPilerin Mek¶n Bir iëGal evine yerleëti 1992’de Geri
dÇndüíünde Cunta dÇneMinde HafZaS SilinMië
tOPluMun Gen»leri Onun adn düZenlediíi feStivalle
ilk keZ duydu h.ükleere +arë 2OCk &eStivalivydi
Bu &eStival -erSin-Akkuyu’da yaPlMaS Planlanan
nükleer Santral PrOJeSine karëyd ve ilGin» Bir yÇnü
vard ìnGiliZCe SÇyleMeyi terCiH etMeyen GruPlar davet edilMiëti Akl BiraZ yatanlardan Bunun
hMilliyet»iv Bir tavr Olduíu eleëtiriSi Geldi +endini
HaliHaZrda Milliyet»i Olarak tanMlayan Heavy Metal kitleSinin »Oíunluíu i»inSe MeSele daHa BaSitti
hBu MüZik SadeCe ìnGiliZCe OlurÐv
hBeniM O ZaMan elBette Milliyet»i Bir tavrM
yOktuv diyOr ëiMdi yine Gülerek hO Srada Heavy
Metal akl Baënda HerkeS i»in Mankafa MüZiíiydi
Bir kere -a»O ayrMC ve Milliyet»i Ben kendi
MüZiklerini kendi dillerinde yaZarlarSa anCak
Hakiki ëarklar Ortaya »karaBileCeklerini anlatMak
iStediM Onlara O ZaMan SOkaktaki adaM Onlar
dinleyeCekti +ald ki feStivalde %rMeniCe SÇyleyen Bir GruP vard kiMSe Onlara @vatandaë Türk»e
SÇyle’ deMediv
Türkiye rOCk tariHinin BuGün efSanelerinden
kaBul edilen -OíOllar’n daiMi üyeSi ve 0’leri
%rkin +Oray #eM +araCa Barë -an»O GiBi yldZlarla »alëarak Ge»irMië BiriSi Olarak kendiSini
Bir rOCk yldZ GiBi HiSSetMiyOr BuGün hBuGün
.iëantaë’nda %tiler’de kiMSe Beni rOCk yldZ
Olarak GÇrMeZ Ben de GÇrMüyOruM :aten Çyle Bir
HayatM da yOk Çyle HiSSetMeM Sa»Ma Olur AMa
Bu Binada Oturan tiPik +aradeniZli ev SaHiBiM i»in
ÇyleyiM Çünkü adaM 191’de 16 yaëndayken
Oralarda yaZlk Bir SineMada BiZ SaHnede »alarken
kendinden Ge»iP üZerindeki GiySileri Par»alaMë
Her kOnuëtuíuMuZda Bana yeniden O Günü anlatyOr 90’larda anlaëlMayan ëuydu 2OCk Halkn ië»i
Snfnn MüZiíidir Bunu anladín ZaMan kendi
Halk MüZiíindeki rOCk’n rOll’u da GÇrürSünv
GünCÎ CnCrHisiyJC KüXiI
+artal’daki +aradeniZli ailelerin Oturduíu klaSik
h,aZ MiMariSiv aPartMann Bu üSt katnda BalkOnda
ve SalOnda Büyüklü kü»üklü Güneë Panelleri var
ëiMdi Taner nGür SOn yllarda alternatif enerJi
kaynaklarnn Sradan inSanlarn Hayatna GirMeSi
Gerektiíi kOnuSuna hkafay takMëv duruMda
h3ürekli karë »karak Bir ëey kaZanaMyOruZ
ìnSanlara @nükleer enerJiye PetrOle H%3’lere karë
»kn’ derken Baëka Bir yOl da GÇSterMek ZOrundayZ
Ben kendi »aPMda Bunu uyGulaMaya »alëyOruM
-aZOtla »alëan Büyük JeneratÇrlerin elektrik Saíladí nükleer enerJi karët kOnSerler verMek Bir Gün
Sa»Ma Geldi Bana Bu yüZden SadeCe Güneë enerJiSiyle »alëan SeS SiSteMi kurMaya taktM kafayv
Taner nGür ve MüZik Hayatna yeni BaëlaMë Gen»lerden kurulu GruBu AWaM ëiMdi Güneë
Panelleri ve MüZik aletleriyle SOkaklarda Parklarda Meydanlarda »alMaya HaZrlanyOr -uHitleri
+artal’da Bunu Birka» deneMiëlikleri var ve Merakla
Panelleri inCeleyen inSanlara kendi evlerinde kendi
iHtiya»lar Olan elektrik enerJiSini »Ok daHa uCuZ ve
enerJi tekellerine MaHkËM OlMadan üreteBileCeklerini anlatyOrlar hH¶l¶ nükleer Santrale iHtiyaCMZ
Olduíunu SÇyleyen Salaklar var Bu ülkede OySa
Santral Orada tePeMiZde duruyOrv diyOr
-etrOnun 16 durak ÇteSinde yOlCuluía Baë-
hënsanlara @nükleer enerjiye, petrole,
HES’lere karê çkn’ derken, baêka bir
yol da göstermek zorundayz Ben kendi
çapmda bunu uygulamaya çalêyorum
-azotla çalêan büyük jeneratörlerin elektrik
saìladì nükleer enerji karêt konserler
vermek bir gün saçma geldi bana Bu
yüzden sadece güneê enerjisiyle çalêan ses
sistemi kurmaya taktm kafayv
lanG» nOktaSna Geri dÇnüP yeniden yeryüZüne
»ktíMda Hayattaki ilaHÁ teSadümerden BiriSi daHa
ëaërtyOr Beni -üZik MaíaZalarndan Birinden
Bir MüZik yaylyOr SOkaía PenteGraM GruBu Aëk
6eySel’den SÇylüyOr hUZun inCe Bir yOldayM GidiyOruM GündüZ GeCev
6
$%-/+2!3ë"!2/-%42%3ë
9ASALARhTERÈRISTvÍRETIYOR
D
üëünCe ve ifade ÇZGürlüíü deMOkratik Hak
ve ÇZGürlükler a»Sndan MiHenk taëdr
ìfade ÇZGürlüíüne GetirileCek kStlaMalarda
Meëru ve Hakl aMaCn OlMaS kStlaMann
ülkedeki HerkeS tarafndan ulaëlaBilir ve
anlaëlr Bir kanuna dayanMaS ve deMOkratik tOPluM
kriterleriyle Orantl OlMaS Gerektiíi evrenSel kaBul
GÇren ilkelerdir1 ìfade ÇZGürlüíü Hakk düëünCenin
a»klanMaS yannda diíer kiëilerin ifade edilen
düëünCeleri ÇírenMe Hakkn da kaPSaMaktadr ìfade
ÇZGürlüíünün kOrunMaSna yÇnelik evrenSel kriterler
antideMOkratik ve rk» düëünCeleri iSe kOruMa kaPSaMna alMaMaktadr
Türkiye’de Bir yandan ifade ÇZGürlüíüne Getirilen
ve deMOkratik tOPluM kriterleriyle BaídaëMayan SnrlaMalar diíer yandan TerÇrle -üCadele +anunu’nda
T-+ net Bir hterÇrv tanMnn yaPlMaMë OlMaS
Muíl¶k ve yOruMa a»k HüküMler nedeniyle ÇrGütlenMe ÇZGürlüíü din ve viCdan ÇZGürlüíü tOPlant
ve GÇSteri ÇZGürlüíü adil yarGlanMa Hakk ve SiyaSal
katlM Hakknn kullanM lilen Ortadan kalkMaktadr
ìfade ÇZGürlüíü ve T-+’daki düZenleMelerin
inSan Haklar Standartlarna uyGun Hale GetirilMeSi i»in
yaPlan Bütün Çnerilere raíMen Türkiye HüküMetleri
SOrunu Ortadan kaldraCak POlitikalar üretMek yerine
yaSalarda kSMÁ deíiëikler yaPMakla yetinMektedir
3Orunun SadeCe GÇrünen BOyutunu tÇrPüleMeyi
Hedemeyen Bu yaklaëM kOlluk kuvvetlerinin uyGulaMalar ve yarG OrGanlarnn yaSalar ÇZGürlükler aleyHine
yOruMlaMa eíiliMleriyle Birlikte BuGünkü taBlOyu
OluëturMaktadr
2013 2ürIiyCsinBC BuruK
.EJAT4AéTAN
1964 Adyaman doìumlu
1986’dan bu yana insan
haklar hareketi içinde
Baìmsz Seçim Platformu
12 Haziran 211 -illetvekili
Genel Seçimi Gözlem Raporu
(yazar), Türkiye’de Engellilerin
Eìitim ve ëstihdam Durumlar
(Konrad Adenauer 6akf,
makale), Türkiye’de )rk ve Etnik Kökene Dayal Ayrmclìn
ëzlenmesi Raporu (ëstanbul
Bilgi Üniversitesi, ortak yayn)
ve Türkiye’de Engellilere Yönelik Ayrmclk ve Hak ëhlalleri
Raporu (ESHëD Yaynlar, ortak
yayn) hazrlanmasnda yer
ald ëHD, TëH6 ve ESHëD üyesi
68
2012 ylnda Türkiye’yi 123 keZ MaHkËM eden
AìH- MaHkËMiyet kararlarnn SekiZini ifade
ÇZGürlüíüne dair Baëvurularda verdi Halen AìH-’de
ifade ÇZGürlüíü kaPSaMnda 450 Baëvuru dOSyaS
BulunMaktadr Bu dOSyalarn »Oíunluíunu hSu»u ve
Su»luyu ÇvMev ve hterÇr PrOPaGandaS yaPMav ile
ilGili Baëvurular OluëturMaktadr
UluSlararaS 'aZeteCileri +OruMa +OMiteSi’ne GÇre
tutuklu GaZeteCi SayS 6’dr TutukSuZ yarGlanan
GaZeteCilerin taM SaySna ulaëMak MüMkün deíildir
'aZeteCiler a»Sndan Bakldínda SOrun SadeCe ifade
ÇZGürlüíünün enGellenMeSi deíil ayn ZaManda tüM
tOPluMun BilGi edinMe Hakknn kStlanMaS anlaMna
GelMektedir
Halen farkl SiyaSal Partilere MenSuP SekiZ Milletvekili CeZaevinde BulunMaktadr 9irMi alt Belediye
Baëkan 2009 ylndan Bu yana SiyaSal nedenlerle tutuklu Olarak yarGlanMaktadr 9ine SiyaSal nedenlerle
tutuklu yarGlanan il Genel MeCliSi ve Belediye MeCliSi
üyelerinin SayS iSe yaklaëk 250’dir
TaM Saylar BilinMeMekle BeraBer tutuklu yarGlanan ÇírenCilerin SaySnn 800 Civarnda Olduíu
taHMin edilMektedir TutukSuZ yarGlanan ÇírenCilere
iliëkin verilere ulaëMak Olanakl deíildir
3On Olarak Çaídaë Hukuk»ular Derneíi ÇHD
yÇnetiCi ve üyeSi avukatlarn T-+ kaPSaMnda yaPlan
Bir SOruëturMada GÇZaltna alnMalar ve dOkuZ avukatn tutuklanMaSyla hterÇr ÇrGütü üyeSiv OlMak ya da
hyardM ve yataklkv Su»laMaSyla yarGlanan avukatlarn SayS 54’ü BulMuëtur Avukatlar Hakknda a»lan
davalarda CeZaevlerindeki Müvekkilleriyle GÇrüëMeleri
daHi iddianaMelerde Su» delili Olarak yer alMaktadr
T-+ kaPSaMnda tutuklanan Sivil tOPluM ÇrGütü
yÇnetiCilerine iliëkin net BilGiler BulunMaMakla
Birlikte yÇnetiCilerinin »Oíunluíu tutuklu Olduíu i»in
faaliyetlerini SürdüreMeyen ya da yaSal PrOSedürleri
uyGulaMakta aCZe düëürülen dernekler BulunMaktadr
3avClklar tarafndan MaHkeMelere Sunulan
iddianaMelerde tOPlant ve GÇSterilere katlMak ÇrGüt
üyeliíine ve uZun HaPiS CeZalar iStenMeSine kant
Olarak SunulMaktadr
6erdiíiMiZ Bu Saylar a»k kaynaklardan ulaëlaBilen rakaMlardr ve Genel taBlOya iliëkin Bir lkir
verMektedir AnCak ëüPHeSiZ Türkiye’de ifade ÇZGürlüíüne yÇnelik SOrunlarn tüM BOyutlar Bunlarla Snrl
deíildir ìfade ÇZGürlüíü kOnuSunda yarG OrGanlarnn
»ifte Standartl kararlaryla antideMOkratik düëünCelere
lilen Saílanan kOruMa rk»lía varan düëünCeler
karëSnda etkin SOruëturMa yaPlMaMaS SiyaSal
iktidarlarn Bu türden düëünCe a»klaMalar karëSnda
takndí HOëGÇrülü tavr ve ifade ÇZGürlüíünün yaSalarda etkin Bir kOruMaya alnMaS kOnuSunda iStekSiZ
davranan yaSaMa OrGan taBlOnun diíer Par»aSdr
ìnSan Haklar iHl¶llerini eleëtiren HerkeSin BaëBakan Adalet Bakan ya da farkl düZeydeki kaMu
yetkililerinden Sklkla duyduíu tek a»klaMa hOnlar x
deíil terÇriStv CüMleSidir 9etkililer Bu a»klaMay Günün ëartlarna veya yÇneltilen eleëtirilere GÇre GaZeteCi
Hukuk»u ÇírenCi SiyaSÁ Parti ya da Sivil tOPluM ÇrGütü
yÇnetiCileri i»in kullanMakta Hi»Bir BeiS GÇrMeMektedir Belki BaëBakan ve Adalet Bakanna SOruyu Bir keZ
de terSinden SOrMak GerekiyOr kiMler terÇriSt deíil
$IPNOT
1
AvruPa ìnSan Haklar -aHkeMeSi’nin AìH- AvruPa ìnSan Haklar
3ÇZleëMeSi’nin 10 MaddeSiyle ilGili yOruMu AyrCa Her ne kadar
BaílayC Bir BelGe OlMaSa da ifade ÇZGürlüíünün SnrlanMaSyla
ilGili Olarak inSan Haklar uluSlararaS Hukuk ve uluSal Güvenlik
uZManlar tarafndan 1995’te HaZrlanan *OHanneSBurG ìlkeleri de
ayn kriterlere vurGu yaPar
("3DENHABERLER
JKanyann CnCrHi BÀnüÎüKü
T
ürkiye ve AlManya’nn enerJi kOnuSundaki SOrunlar
BirBirine »Ok BenZiyOr ìki ülke de enerJide dëa
BaíMl ÇZellikle PetrOl ve dOíalGaZda AlManya’da
Bu Oran yüZde 60’larn Türkiye’de iSe yüZde 0’lerin
üZerinde 3Orunlar BenZer Bu iki ülkenin »ÇZüM Çnerileri iSe BirBirinden Hayli farkl AlManya fOSil ve nükleer
enerJiden vaZGe»erek yenileneBilir enerJi ve enerJi
veriMliliíini Çne »karrken Türkiye kÇMür ve nükleer
enerJiye aírlk veriyOr AlManya’nnkinden neredeySe
taBan taBana Zt Bir POlitika iZliyOr
ìki ülkenin enerJi POlitikalar araSndaki farklar anlaMak AlManya’nn enerJi dÇnüëüMüyle ilGili BilGi kirliliíini GiderMek i»in HeinriCH BÇll 3tiftunG Derneíi Olarak
AlManya’ya Bir BaSn GeZiSi düZenledik Türkiye’de yaZl
BaSnda GÇrev yaPan dOkuZ GaZeteCiyi Bu GeZiye davet ettik
h%nerGieWendev yani enerJi dÇnüëüMünü BiliM inSanlarna POlitikaClara ÇZel SektÇr ve Sivil tOPluM kuruluëlar
teMSilCilerine SOrduk &ederal AlManya’nn Çevre %kOnOMi
ve Dëiëleri Bakanlklarn Ziyaret ettik 'eZiMiZin SOn iki
Gününde iSe 'OrleBen’de nükleer atklarn Bekletildiíi
Ge»iCi dePOda ve kaMuOyu BaSkS nedeniyle »alëtrlMayan
niHai atk dePOSunda Bir tuZ Madeninde inCeleMelerde
Bulunduk 'eZi BOyunCa tartëMal kOnularda iki taraf da
dinleMeyi iHMal etMedik ²» Büyük Partinin enerJi ve »evre
kOnularndaki federal Milletvekilleriyle GÇrüëMelerde Bulunduk AlManya’nn Hedemerini Bunlar naSl Ger»ekleëtireCeíini ve tartëMal kOnular BirinCi elden ÇírenMe frSat
yakaladk 'eZiMiZin SOnu»lar ve GaZeteCilerin yOruMlar
Türkiye kaMuOyunda tartëld ve ilGiyle iZlendi
h%nerGieWendev kavraM AlManya i»in yeni Bir kavraM
deíil 190’lerde nükleer enerJi karëtlarnn arGüManlarnda Sk»a raStlanyOr 193’teki PetrOl kriZi enerJi dÇnüëüMünün ÇneMli Bir Par»aS Olan enerJi veriMliliíi kavraMn
GündeMe GetiriyOr ve Bu kOnuda ilk yaSal düZenleMeler
Hayata Ge»iriliyOr ÇernOBil felaketi nükleer enerJiyi iyiCe
GÇZden düëürüyOr 2üZG¶r ve Güneë enerJiSinde yaëanan
GeliëMeler enerJi dÇnüëüMünün SadeCe nükleer karëtlarnn Bir fanteZiSi OlMadínn iëaretlerini verMeye BaëlyOr
9enileneBilir enerJi kaynaklarna alM GarantiSi veren yaSann Hayata Ge»irilMeSi Bir Baëka ÇneMli dÇnüM nOktaS
PiyaSada fOSil ve nükleer enerJi kaynaklarna hkirletMe
Hakkylav verilen GiZli SüBvanSiyOnlarn yarattí HakSZ rekaBet Bu yaSayla Bir anlaMda GideriliyOr 9enileneBilir enerJi
kaynaklar »evreyi kirletMeMenin ya da daHa aZ kirletMenin
Çdülünü ürettikleri elektriíin Belirli Bir Süre BOyunCa niSPeten yükSek Bir lyattan Satn alnMa GarantiSiyle alyOrlar
Bu da HeM Ar-'e »alëMalarn HeM de yenileneBilir enerJi
kaynaklarnn GeliëiMini Saílayan teMel faktÇrlerden Biri
OluyOr BuGün AlManya’da üretilen elektriíin dÇrtte Biri yenileneBilir enerJi kaynaklarndan SaílanyOr 400 Bine yakn
inSan yenileneBilir enerJi alannda »alëyOr DaHa da ilGinCi
ülkedeki yenileneBilir enerJi kaynaklarnn yüZde 40’nn
ÇZel kiëilere yüZde 11’inin de »ift»ilere ait OlMaS Dev
enerJi ëirketlerinin enerJi dÇnüëüMüne SCak BakMaMaSnn
Bir nedeni de Bu OlSa Gerek
&ukuëiMa’daki nükleer kaZann ardndan AlManya’nn
nükleer enerJiden vaZGe»MeSi de ülkede henerJi dÇnüëüMüv tartëMalarn Hararetlendirdi &ukuëiMa’dan HeMen
SOnra AlManya SekiZ nükleer reaktÇrünü kaPatt ve kalan
dOkuZ reaktÇrü de 2022’ye kadar kaPatMa karar ald Bu
kararn alnMaSnda kaMuOyu BaSkS »Ok ÇneMli Bir rOl
Oynad .ükleer enerJiden vaZGe»en AlManya ikliM deíiëikliíine neden Olan Sera GaZ eMiSyOnlarn da aZaltMaya
devaM ediyOr %nerJi dÇnüëüMü kaPSaMnda AlManya’nn
2050 yl i»in Belirlediíi Hedemerden BaZlar ëunlar
s %lektrik tüketiMinde yüZde 25’lik aZalMa taSarruf ve
veriMlilikle SaílanaCak
s %lektrik üretiMinde yenileneBilir enerJinin Pay yüZde 80
OlaCak
s %nerJi tüketiMinde yüZde 50 Orannda aZalMa taSarruf
ve veriMlilikle SaílanaCak
s %nerJi tüketiMinin yüZde 60’ yenileneBilir enerJi kaynaklarndan SaílanaCak
s UlaëM SektÇründe niHai enerJi tüketiMi yüZde 40 Orannda aZalaCak
s Binalarda SnMa aMa»l enerJi tüketiMi yüZde 80 Orannda aZaltlaCak
s 3era GaZ eMiSyOnlar 2050’ye Gelindiíinde 1990’a GÇre
yüZe 80 Orannda aZaltlMë OlaCak
AlManya’ya düZenlediíiMiZ BaSn GeZiSi SraSnda
yaPtíMZ GÇrüëMeler SOnuCunda elde ettiíiMiZ veriler
yukardakilerle Snrl deíil Türkiye’de »Oíu ZaMan ikliM
deíiëikliíini ÇnleMek i»in yenileneBilir enerJi kaynaklarnn
kullanMnn artrlMaS ve enerJinin veriMli kullanlMaS BüyüMenin Çnünde duran Bir enGel GiBi GÇSteriliyOr
OySa AlManya’nn 1991’den Bu yana yaëadí deneyiM
Bunun taM terSini SÇylüyOr 1991-2011 yllar araSnda
AlManya’da Gayri Sal yurt i»i HaSla yüZde 2 Orannda artë
GÇSteriyOr Ayn Süre Zarfnda Sera GaZ eMiSyOnuySa yüZde
24 aZalyOr Bu da net Bir ëekilde GÇSteriyOr ki Sera GaZ
eMiSyOnlarn aZaltrken ekOnOMik BüyüMeyi Ger»ekleëtirMek MüMkün Her ülkenin farkl kOëullara SaHiP Olduíunu
da unutMaMak Gerek Bu kOnu Ziyaret ettiíiMiZ HüküMet
yetkilileri tarafndan Sk»a dile Getirildi Türkiye Bir enerJi
dÇnüëüMü Ger»ekleëtireCekSe Haliyle Buna kendiSi karar
vereCek HerkeS Bu kOnuda HeMlkir Türkiye’de yenileneBilir enerJi enerJi veriMliliíi ve ikliM deíiëikliíi alanlarndaki
BilGi kirliliíi SanrM Bu kOnudaki en Büyük enGel UMarZ
AlManya’ya düZenlediíiMiZ BaSn GeZiSi Bu SOrunun aëlMaSna Bir Çl»üde yardMC Olur
¦XEür Gür@üX
69
GCnçJCrJC arÎa ir BK DaFa
2
002 ylnda TOPluM 'Çnüllüleri TO' Olarak
Gen»lerin ÇnCülüíünde tOPluMSal Barë dayanëMa ve deíiëiMi Ger»ekleëtirMe viZyOnu ile
yOla »ktk Bu viZyOn dOírultuSunda
s 'en»lerin ÇnCülüíünde ve yetiëkinlerin
reHBerliíinde »eëitli SOSyal HiZMet PrOJelerini Hayata
Ge»irMeyi
s 'en»lerin yarataBileCeíi SinerJiye inanan ve
SOSyal Bir aMaCa yÇnelik Maddi-Manevi yatrM
yaPaBileCek yetiëkin GÇnüllülerin katlMn
reHBerliíini ve deSteíini SaílaMay
s ÇevreSindeki SOrunlara »ÇZüM üreteBilen
kendine Güvenli GiriëiMCi ve duyarl Bir Gen»liíin
OluëuMuna katkda BulunMay
s TOPluMda SOSyal SOruMluluk yÇnünde farkndalk
yaratMay HedemiyOruZ
h%leëtirMek deíil deíiëtirMek i»inv »ktíMZ
yOlda Gen»liíin enerJiSini SOSyal faydaya
dÇnüëtürMek i»in »alëMalarMZ SürdürüyOruZ
TOPluM 'ÇnüllüSü Gen»ler Bulunduklar illerde
teSPit ettikleri ekSikler veveya SOrunlar üZerine
Ger»ekleëtirdikleri SOSyal SOruMluluk PrOJeleriyle
tOPluMSal fayda Saílarken kiëiSel Olarak da GeliëiM
GÇSteriyOrlar
2012 ylnda Türkiye’nin dÇrt Bir yanndan
40295 Gen» PrOJe GÇnüllüSüyle 989 yerel uluSal
ve uluSlararaS SOSyal SOruMluluk PrOJeSi etkinliíi
kaMPanyaS Ger»ekleëtiren TOPluM 'Çnüllüleri
yerel kaynaí da Harekete Ge»irerek yerel Halkn
katlMn SaílaMaktadr Türkiye’nin 71 ilinde
123 Gen»lik GruBu veya üniverSite tOPluluíu
kulüBü Olarak faaliyet GÇSteren TOPluM 'ÇnüllüSü
Gen»ler 2012 ylnda 336 Bin 111 kiëiye »Ok »eëitli
alanlarda HiZMet GÇtürMüëlerdir
Bulunduklar illerde yerellerinde
Ger»ekleëtirdikleri SOSyal SOruMluluk etkinliklerinin
PrOJelerinin yan Sra TOPluM 'ÇnüllüSü Gen»ler
Hareketlilik MOBilite faaliyetleriyle de nyani
akranlarna tOPluMdaki diíer Bireylere Çtekine
teMaS ederek den karëlkl ve kalC ÇírenMeler
Ger»ekleëtiriyOrlar
Bu »alëMalar »er»eveSinde ylda 2 defa
h'en»lik +OnSeyiv ad altnda Türkiye’nin farkl
illerinde GÇnüllülük yaPan Gen» arkadaëlarn
Bir araya Geldiíi BuluëMalar Ger»ekleëtiriyOruZ
TOPluM 'Çnüllüleri 6akf’nn iletiëiM i»inde
Olduíu üniverSite kulüPlerindekitOPluluklarndaki
GruPlarndaki Gen»lerin kendi aralarndan Se»tikleri
Bir kadn ve erkek teMSilCiyi GÇnderdiíi Bir
üniverSitedeki Gen»lerin ev SaHiPliíinde êuBat ve
%kiM aylarnda Hayata Ge»en 3-4 Günlük tartëMa
lkir alëveriëinde BulunMa ve iyi Çrneklerin
Paylaëldí Bir PlatfOrMdur 'en»lik +OnSeyi
70
TOPluM 'Çnüllüleri tarafndan 21’Si
Ger»ekleëtirilen 'en»lik +OnSeyi 7n10
êuBat tariHlerinde DiyarBakr’da Ger»ekleëti
'er»ekleëtirilen 'en»lik +OnSeyi’nde TOPluM
'Çnüllüleri’nin BirinCil derdi ve var OlMa SeBeBi
Olan hTOPluMSal Barëv ve TOPluM 'Çnüllüleri 6akf
üZerine Panel SeMPOZyuM atÇlyeler fOruMlarda
Gen»ler lkir alëveriëinde Bulundu
'en»lerin tOPluMSal katlMyla daHa deMOkratik
Bir tOPluMun devaMna ve GeliëMeSine katk
SaílaMak ve tOPluMSal Barën Bir Par»aS OlMak
i»in 10 yldr Gen»lerin ÇnCülüíünde faaliyetlerini
Sürdüren TOPluM 'Çnüllüleri ylda iki keZ
düZenlediíi 'en»lik +OnSeyi’nin PrOGraMna Bu
yl hTOPluMSal Barë Panelivni de ekleyerek farkl
Paydaëlarn ve lkirlerin Bir araya GeliP Medya
din POlitika Hukuk Sivil tOPluM ve Birlikte yaëaM
üZerine lkirlerin PaylaëlMaSna tartëlMaSna
Bir ZeMin HaZrlaMë ve Gen»lerin lkirlerini
PaylaëaBileCekleri ve BeSleneBileCekleri alanlar
yaratMaya »alëMëtr
te yandan TOPluMSal #inSiyet - +adn +atlM
3eMPOZyuMu’nda TOPluM 'Çnüllüleri 6akf’nn
TOPluMSal #inSiyet AnaakMlaëtrMa »alëMaSnn
»ktlar Paylaëld TOPluM 'Çnüllüleri’nin tüM
OrGanlarnda kadn katlM kOnuSunda nelerin
yaPldíndan ve yaPlMaS Gerektiíinden
BaHSedildi 3eMPOZyuMda Çneriler ve SOrularla
katkda Bulunan Gen»lerin kOnunun nedenSelliíi
üZerine düëünMeleri ve »karMlarda BulunMalar
Hali HaZrda yaPMakta Olduklar ve yaPaCaklar
»alëMalara tOPluMSal CinSiyet GÇZlüíüyle
BakaBilMelerini SaílayaCaktr
'en»lerin karar MekaniZMalarna katlMn
deMOkratik Se»iM Süre»lerini ve deMOkratik
teMSiliyeti ÇneMSeyen TOPluM 'Çnüllüleri 6akf’nn
9ÇnetiM +urulu’nda 4’ü aSil 4’ü yedek OlMak üZere
8 Gen» yer alMaktadr 21 'en»lik +OnSeyi’nde
98 TO' ÇrGütlenMeSinden Gelen Gen»ler 9ÇnetiM
+urulu’nda yer alMak i»in aday aday Olan akranlarn
Sralayarak vakfn yÇnetiMinde de aktif Olarak yer
alaBileCekleri Bir alana daHa MüdaHil OlMuëlardr
Her ZaMan yerel katlM kaMu ÇZel SektÇr
ve Sivil tOPluM iëBirliklerini ÇnCeliíinde tutarak
faaliyetlerini yürüten TOPluM 'Çnüllüleri 21
'en»lik +OnSeyi’nin Hayata Ge»MeSinde de Bu
iëBirlikleri dOírultuSunda Bir »alëMa yürütMüëtür
21'en»lik +OnSeyi’nin Ger»ekleëMeSine deStek
Olan PaydaëlarMZa ve ÇZellikle Gen»lere duyduíu
Güven ve verdiíi deStekten Çtürü HeinriCH BÇll
3tiftunG Derneíi’ne teëekkür ederiZ
2oNJuK GÀnüJJüJCri 4aID f UUURoEorERr
2-G GCnçJiI KonsCyi f UUURoEIonsCynCR
'EN»LIK+ONSEYIN+ITAP»ënHTTPTRSCRIBDCOM
DOC'ENCLIK+ONSEYI/N+ITAPCIK
PerSPeCtiveS derGiSinin daHa ÇnCeki Saylarna
UUURr@oCJJorE adreSinden ulaëaBilirSiniZ
71
HeinriCH BÇll 3tiftunG Derneíi
Türkiye TeMSilCiliíi
ìnÇnü #ad HaC HanM 3Ok
.O1012 'üMüëSuyu ìStanBul
T
F
W
E
90-212-2491554
90-212-2450430
WWWtrBOellOrG
infO trBOellOrG

Türkiye`de Çevre Hareketi

Transkript

Benzer belgeler

Giriş - The School Safety Net Project

Bir Zorbalık Karşıtı Okul Poliçesi Hazırlamak için Bir Takım Oluşturmak