Haricîler (Outsiders)

Turkish Language Translation copyright © 2013 by Heretik
Yayıncılık
(Howard S. Becker, Outsiders, Studies in the Sociology of Deviance)
Copyright © 1963 by The Free Press of Glencoe
Copyright renewed © 1991 by Howard S. Becker
Chapter 10, “Labelling Theory Reconsidered”, Copyright ©
1973 by Howard S. Becker
All Rights Reserved.
Published by arrangement with the original publisher Free Press,
a Division of Simon & Schuster, Inc.
Heretik Yayınları:7 Howard S. Becker Dizisi: 2
ISBN: 978-605-86008-5-0
©2013 Heretik Yayıncılık
Tüm hakları saklıdır. Yayıncı izni olmadan, kısmen de olsa
fotokopi, film, vb elektronik ve mekanik yöntemlerle çoğaltılamaz.
1. Baskı 2013, Ankara
Yayına Hazırlayan: Levent Ünsaldı
Türkçe Söyleyenler: Şerife Geniş - Levent Ünsaldı
Redaksiyon: Barış Bakırlı
Dizgi: İsmet Erdoğan
Kapak: Gabrielle Gautier Ünsaldı - Ali İmren
Heretik Yayıncılık
Meşrutiyet Mahallesi, Konur sokak, 14/22, Kızılay-Ankara
Tel: (312) 418 52 00 Faks: (312) 418 50 00
Web: www.heretikyayin.com
Email: [email protected]
Twitter: @heretikyayin
Facebook: www.facebook.com/heretikyayin
Tarcan Matbaacılık Yayın San.
Zübeyde Hanım Mah. Samyeli Sok. No: 15. İskitler-Ankara
Tel: 0312 384 34 35
HOWARD S. BECKER
Haricîler (Outsiders)
Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması
Outsiders
Studies in the Sociology of Deviance
Türkçe Söyleyen: Şerife Geniş - Levent Ünsaldı
Howard S. Becker (1928-…): Amerikalı sosyolog, Chicago
Illinois doğumlu. Lisans ve lisans sonrası öğrenimini Chicago
Üniversitesi’nde gördü. Doktora sonrasında Chicago, Stanford
ve Illinois Üniversiteleri (Urbana-Champaign kampusu) de dahil olmak üzere çeşitli üniversitelerde ve kurumlarda dersler verdi ve araştırmacı olarak çalıştı. 1965 yılında Northwestern Üniversitesi (Chicago, Evanston kampusu) Sosyoloji Bölümünde
profesör olarak çalışmaya başladı ve burada uzun yıllar öğretim
üyeliği yaptı. 1991 yılında Washington Üniversitesi’ne geçti ve
1999 yılında emekli oldu. Pek çok sayıda prestijli akademik ödül
almıştır. Bunlar arasında Charles Horton Cooley Ödülü (1980),
Cooley/Mead Ödülü (1985), George Herbert Mead Ödülü
(1987) ve Amerikan Sosyoloji Derneği Career of Distinguished
Scholarship Ödülü (1998) sayılabilir. “Marjinal gruplar” ve “alt
kültürler” üzerine katılımcı gözlem tekniğini kullanarak yaptığı çalışmalarla 1950’li ve 1960’lı yıllarda sembolik etkileşimci
yaklaşımın en önemli figürlerinden biri haline gelmiştir. Chicago ekolünden, özellikle Herbert Blumer ve Everett Hughes gibi
sosyologlardan etkilenmiştir. Howard S. Becker aynı zamanda
bir caz sanatçısıdır. 1960’lı yılların caz kulüplerindeki “esrar
tüketimi pratikleri” üzerinden “sapkınlık” meselesini maharet
ve yetkinlikle tartışmıştır. Bu minvalde kaleme aldığı, 1963’te
yayınlanan Outsiders (Haricîler) adlı eseri “etkileşimci sapkınlık
kuramının” en itibarlı kurucu saha araştırmalarından biridir.
Becker’ın diğer temel eserlerinden bazıları ise şunlardır:
Boys in White: Student Culture in Medical School (1961), Making
the Grade: The Academic Side of College Life (1968), Art Worlds
(1982), Writing for Social Scientists: How to Start and Finish Your
Thesis, Book, or Article, Tricks of the Trade (1998), Telling About
Society (2007).
Heretik’ten çıkmış diğer eserleri:
Sosyal Bilimcilerin Yazma Çilesi (Writing for Social Scientists:
How to Start and Finish Your Thesis, Book, or Article), Türkçe
Söyleyen: Şerife Geniş, 2013.
Heretik’te yayına hazırlanan eserleri:
Tricks of the Trade (1998)
Telling About Society (2007)
Şerife Geniş: Lisans ve lisansüstü öğrenimini sırasıyla Ortadoğu
Teknik Üniversitesi ve Illinois Üniversitesi (Urbana-Champaign) Sosyoloji Bölümlerinde tamamladı. Gaziantep Üniversitesi
ve Illinois Üniversitesinde görev yaptı. 2011 yılından beridir Adnan Menderes Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesi
olarak çalışmaktadır. Çeşitli ulusal ve uluslararası dergilerde ve
kitap bölümlerinde kentsel eşitsizlikler, küreselleşme, göç ve etnik kimlikler üzerine çalışmaları yayınlanmıştır.
Levent Ünsaldı: 1997 yılında Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji
Bölümü’nden mezun oldu. Sosyoloji alanındaki yüksek lisans
öğrenimini 2000 yılında Lille Üniversitesinde (Fransa) tamamlayan Ünsaldı, aynı alandaki doktora derecesini Paris Sorbonne
Üniversitesinden 2004 yılında aldı. Belli bir süre aynı üniversitede post-doktora çalışmalarına devam etmiş ve eş zamanlı olarak
Lille Üniversitesinde lisans düzeyinde çeşitli dersler vermiş olan
Ünsaldı, 2010 yılından beri Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesi olarak
çalışmaktadır. Ordu-Siyaset ilişkileri, ekonomizm eleştirisi, bilgi
sosyolojisi, epistemoloji, bilim sosyolojisi ve sosyoloji tarihi temel ilgi ve çalışma alanlarıdır.
İçindekiler
Türkçe Baskıya Önsöz (Howard S. Becker)................................... 11
Teşekkür (Howard S. Becker)........................................................ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
OUTSIDERS (HARİCÎLER)
Sapkınlığın Tanımları..................................................................... 25
Sapkınlık ve Başkalarının Tepkileri................................................. 30
Kimin Kuralları?............................................................................. 37
İKİNCİ BÖLÜM
SAPKINLIK TÜRLERİ: ARDIŞIK MODEL
Sapkınlığın Eş zamanlı ve Ardışık Modelleri................................... 46
Sapkın Kariyerler............................................................................ 49
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ESRAR KULLANICISI OLMAK
Tekniği Öğrenmek......................................................................... 74
Etkileri Algılamayı Öğrenmek........................................................ 76
Etkilerden Keyif Almayı Öğrenmek................................................ 80
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ESRAR KULLLANIMI VE TOPLUMSAL DENETİM
Arz ...............................................................................................90
Gizlilik........................................................................................... 96
Ahlak........................................................................................... 102
BEŞİNCİ BÖLÜM
SAPKIN BİR GRUBUN KÜLTÜRÜ: DANS MÜZİSYENİ
Araştırma..................................................................................... 115
Müzisyen ve “Kazma”................................................................... 117
Çatışmaya Tepkiler....................................................................... 123
Tecrit ve Kendini Ayırma............................................................. 128
ALTINCI BÖLÜM
SAPKIN BİR MESLEK GRUBUNDA KARİYERLER:
DANS MÜZİSYENİ
Şebekeler ve Başarı.......................................................................137
Ebeveynler ve Eşler....................................................................... 148
YEDİNCİ BÖLÜM
KURALLAR VE KURALLARIN DAYATILMASI
Dayatmanın Evreleri.................................................................... 163
Bir Örnek: Esrar Vergisi Kanunu.................................................. 169
SEKİZİNCİ BÖLÜM
AHLAK GİRİŞİMCİLERİ
Kural Yapıcılar.............................................................................. 183
Ahlak Savaşçılarının Kaderi.......................................................... 188
Kural Uygulayıcılar...................................................................... 191
Sapkınlık ve Girişim: Bir Özet...................................................... 198
DOKUZUNCU BÖLÜM
SAPKINLIK ÇALIŞMALARI
Sorunlar ve Duyarlılıklar.............................................................. 203
ONUNCU BÖLÜM
ETİKETLEME KURAMINI YENİDEN DÜŞÜNMEK
Kolektif Eylem Olarak Sapkınlık.................................................. 221
Sapkınlığın Demistifikasyonu....................................................... 230
Ahlaki Sorunlar............................................................................ 235
KAYNAKÇA................................................................................ 247
TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ
Günümüzde “sapkınlık” adı verilen alanı icat edenler kuşkusuz
Haricîler (Outsiders) değildi. Benzer fikirler benden önce başka
araştırmacılar tarafından da öne sürülmüştü (kitapta isimlerini
andığım Edwin Lemert (1951) ve Frank Tannenbaum (1938)
özellikle önemlidir). Ancak Haricîler (Outsiders) kendinden önceki yaklaşımlardan çeşitli açılardan farklıydı. Öncelikle, akademik metinlerde genellikle aşina olduğumuz dilden daha açık ve
anlaşılır bir dilde yazılmıştı. Bunu kendimi övmek için söylemiyorum. Hocalarım çok iyiydi. Tez danışmanım ve doktora sonrasında çeşitli araştırma projelerinde birlikte çalıştığım üstadım
Everett Hughes açık ve anlaşılır bir dilde yazmak konusunda
tam bir fanatikti. Aynı şeyi söyleyebilecek yalın kelimeler varken içi boş, soyut terimler kullanmanın çok gereksiz olduğunu
düşünüyordu. Bu konuda beni sıkça uyarıyordu; öyle ki, sade ve
yalın kelimeler, etkin ve kısa cümleler kullanarak yazmak bende
refleks hâline geldi.
Benzeri pek çok sosyolojik metinden daha anlaşılabilir olmasının yanı sıra, Outsiders’ın neredeyse yarısı saha araştırmasına
dayalı bulgulardan oluşuyordu ve dönemin Amerikan üniversitelerindeki yeni kuşak öğrencilerin soyut kuramlaştırmalar-
12
HARİCÎLER
dan çok daha “ilgi çekici” buldukları saha verilerini ayrıntılı bir
şekilde kullanıyordu. Barlarda ve diğer “itibarı düşük” yerlerde
çalışan, bir tür romantizm atfedilen müzikler yapan müzisyenler
ve bu müzisyenlerden bazılarının kullandığı esrar hakkında yazmıştım. Bu, o dönemde üniversite öğrencilerinin pek çoğunun
denedikleri ve (tıpkı kitaptaki analizin öne sürdüğü gibi) etkilerinden keyif almayı öğrendikleri esrarın ta kendisiydi. Öğrenciler, kendi hayatları ile az ya da çok kesişen bu konular sebebiyle,
madde kullanımı ve müzik alanındaki çalışmalara büyük ilgi duyuyorlardı. Bu durum, öğrencilerinin bu ilgilerini paylaşan pek
çok hocanın kitabı okuma listelerine dâhil etmesine neden oldu.
Dolayısıyla, Haricîler (Outsiders) daha genç kuşaktan öğrencilerin derslerde okuduğu bir tür standart metin hâline geldi.
Aynı dönemde başka bir şey daha oluyordu. Sosyoloji, eski
kuramsal çerçevelerin sorgulandığı ve eleştirildiği dönemsel
“devrimlerinden” birini yaşıyordu. O dönemde, yani 1960’ların
başında, sosyologlar tipik olarak suçu ve diğer uygunsuz davranış biçimlerini insanları bu şekilde davranmaya iten şeyin ne
olduğu sorusunu sorarak çalışıyorlardı. Neden bu insanlar genel kabul gören “normları” reddediyorlar ve “normal” hayatlar yaşamıyorlardı? Oysa sahip olduğumuz tüm kuramlar bize
herkes gibi onların da normal bir yaşam tarzını kabul yönünde
sosyalleştiklerini söylüyordu. O dönemin kuramları, temelde bu
türden antisosyal davranışların asıl kökeni olarak düşündükleri
sebepler noktasında birbirlerinden farklılaşıyorlardı. Bu sebepler aşırı alkol kullanımı, suça yönelme, madde kullanımı, cinsel
aşırılık ve bunlara benzer uygunsuz davranışları içeren uzun bir
liste oluşturuyordu. Bazıları, uygunsuz davranışlarda bulunan
bu kişilerin ruh hâllerini hedef tahtasına oturtarak -kişiliklerinde
bunu (“bu” her ne ise) yapmalarına sebep olan birtakım bozukluklar olduğu varsayımından hareketle- onlara çeşitli tanımlamalar yapıştırıyorlardı. Daha sosyolojik olan diğer kuramlar ise,
insanların kendilerini içinde buldukları durumları ve erişmeyi
amaç edinmelerinin öğretildiği ödüller ile bu ödüllere gerçek-
TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ
13
ten erişme ihtimalleri arasında bir uçurumun ortaya çıkmasına
sebep olan koşulları ön plana çıkartıyordu. Bir “Amerikan Rüyası” olan sınırsız toplumsal hareketliliğe inanmaları öğretilen
ve ardından da kendilerini toplumsal olarak yapılandırılmış (örneğin bu türden bir hareketliliği mümkün kılabilecek eğitime
erişimlerinin olmaması gibi) engeller tarafından sınırlandırılmış
bulan işçi sınıfı kökenli gençler, tam da bu sebeple, aynen suça
yönelmek gibi, sapkın davranışlara da yönelebilirlerdi.
Fakat bu kuramlar, daha az konformist olan ve zamanın toplumsal kurumlarına daha eleştirel bakan, cezai yargılama sisteminin hiçbir zaman hata yapmadığına ve bütün suçluların kötü
şeyler yapan kötü insanlar olduğuna ve benzeri iddialara inanmaya daha az gönüllü olan yeni kuşak sosyologlara pek de ikna
edici gelmiyordu. Bu sosyologlar kuramsal çerçeve arayışında
çeşitli kaynaklara başvurdular. Pek çoğu meseleyi kapitalizmin
patolojik etkileri çerçevesinde analiz etmek gayesiyle Marksist
yaklaşımlara yöneldiler ve burada aradıkları malzemeyi buldular.
Bazıları da -bu “bazıları”na ben de dâhilim- araştırmacıların o
zamanlar “toplumsal düzensizlik/social disorganization” adı verilen suç alanını araştırmaya başladıklarında bir şekilde unuttukları modası geçmiş sosyoloji kuramlarında sağlam bir temel buldu.
Kısacası, toplumsal yaşamın bu “sapkın alanlarına” ilişkin çalışmalar, mesleği ve günlük uğraşı “toplumsal sorunları” çözmek
olan -yani kendileri için sorun yaratan etkinlikler hakkında bir
şey yapabilecek konumda olan- insanlar tarafından işgal edilmişti. Dolayısıyla, “suç” zaman zaman -her zaman değil; çünkü hep
olduğu gibi, suçların hepsini engellemek çok fazla zahmet gerektirdiği için ya da pek çok kişi pek çok suçtan menfaat sağladığı
için suçların pek çoğuna göz yumuluyordu- birilerinin bir şeyler
yapılması gerektiğini düşündüğü bir “sorun” hâline gelmişti. Bu
“birileri”, genellikle üyeleri tam zamanlı olarak bu sorunla uğraşan bir kurum olabiliyordu. Nihayetinde, cezai yargılama sistemi olarak adlandırılan şey -polis, mahkemeler, hapishaneler- geleneksel olarak suçu ortadan kaldırma ya da en azından frenleme
14
HARİCÎLER
işiyle görevlendirilmiş bir kurumdu. Böylelikle, suçla mücadele
ve suçu önleme aygıtı aynı anda oluşturulmuş oluyordu.
Bütün profesyonel gruplar gibi bu cezai yargılama kurumlarında yer alan kişilerin de korumaları gereken çıkarları ve perspektifleri vardı. Bu kişiler, suçun sorumlusunun suçlular olduğu
fikrini verili kabul ediyorlardı. Dolayısıyla suçluların kim olduğu konusunda hiçbir kuşkuları yoktu: çalıştıkları kurumların
yakaladığı ve hapse attığı insanlar. Yanıtlamaları gereken temel
sorunun ne olduğunu da biliyorlardı: “Suçlu olarak tespit ettiğimiz bu insanlar suç saydığımız bu şeyleri neden yapıyorlar?” Bu
yaklaşım, onları ve bu yaklaşımı kabul eden pek çok sosyoloğu
da suça ilişkin geliştirecekleri anlayış için ağırlıklı olarak bu kurumların tuttukları istatistiklere dayanmaya götürdü; suç oranı, polise bildirilen suçlara dayanarak hesaplanıyordu ve bu da
zorunlu olarak çok da doğru bir ölçme biçimi değildi: İnsanlar
sıklıkla, işlenen suçları polise bildirmiyorlardı ve polis de çoğu
zaman kamuya, sigorta şirketlerine ve siyasetçilere iyi bir iş çıkardıklarını göstermek için rakamlarla “oynuyordu.”
Lakin, sosyolojik gelenekte köklerini W. I. Thomas’ın ünlü
sözünde bulan alternatif bir yaklaşım da mevcuttu: “Eğer insanlar durumları gerçek olarak tanımlarlarsa bu durumlar sonuçları açısından gerçektirler” (Thomas ve Thomas 1928, s. 572).
Yani insanlar, dünyaya ve bu dünyada ne olduğuna dair sahip
oldukları anlayışlar temelinde hareket ederler. Sosyal bilim sorunsallarını bu şekilde ifade etmek, şeylerin nasıl sorunlu olarak tanımlandığı meselesini gündeme getirir ve araştırmamızı
kimin ne tür etkinlikleri hangi şekilde tanımladığını bulmaya
yönlendirir. Bu örnekte soru şudur: Kim hangi etkinlikleri suç
olarak tanımlamaktadır ve bu tanımlamanın sonuçları nelerdir?
W. I. Thomas’ın fikrinden hareket eden araştırmacılar, polis ve
mahkemeler neyi suç olarak tanımlıyorsa onun “gerçekten” suç
olduğu fikrini kabul etmediler. Suçlu addedilmenin ve suçlu
muamelesi görmenin kişinin gerçekte yapmış olabileceği şeylerle hiçbir zorunlu ilişkisinin olmadığını düşünüyorlardı ve araş-
TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ
15
tırmaları da bunu kanıtlıyordu. Bir bağlantı olabilirdi; ama bu
bağlantının varlığı mekanik ya da mutlak değildi. Bu da resmî
istatistikleri kullanan araştırmaların hatalarla dolu olduğu ve bu
hataları düzeltmenin oldukça farklı sonuçlar ortaya koyabileceği
anlamına geliyordu.
Bu geleneğin bir başka yönü de bir duruma müdahil olan
herkesin orada olup bitene katkısının olduğunda ısrar etmesiydi. Dâhil olan herkesin eylemi, istisnasız biçimde, sosyolojik
araştırmanın parçası olmak zorundaydı. Dolayısıyla, işi suçun
ne olduğunu tanımlamak ve onunla başa çıkmak olan kişilerin
etkinlikleri de “suç sorunu”nun bir parçasıydı ve bir araştırmacı,
bu kişilerin söylediklerini verili kabul edemez ya da çalışmasının ileri aşamaları için bir başlangıç noktası olarak alamazdı. Bu
önerme yaygın kanıyla çelişiyordu. Oysa ilginç ve yeni sonuçlar
ortaya çıkardı.
Haricîler (Outsiders) bu güzergâhı izledi. Hiçbir zaman bunun orijinal bir yaklaşım olduğunu düşünmedim. Daha ziyade,
zanaatın geleneklerini izleyen iyi bir sosyoloğun yapması gereken budur diye düşünüyordum. Her bir yeni yaklaşımın, bilim
tarihçisi Thomas Kuhn’un (1970) “bilimsel devrim” adını verdiği şeyi ürettiğini söylemek bugünlerde moda oldu. Fakat ben
sapkınlığa ilişkin bu yaklaşımın kesinlikle devrim olmadığının
altını çizmek istiyorum. Eğer illaki bir isim koymak gerekiyorsa; sapkınlık alanındaki sosyolojik çalışmaları olması gereken
yere çeken bir “karşı devrim” olduğunu pekâlâ söyleyebilirsiniz.
(“Cole, 1975”teki ilginç tartışmaya bakabilirsiniz.)
Suçtan bahsederek başladım. Ama şimdi son paragrafta bu
alana “sapkınlığa” ilişkin çalışmalar üzerinden gönderme yaptım. Bu anlamlı bir değişimdir. “Sapkınlık” kavramı, ilgimizi kimin suç işlediği sorusundan daha genel bir soruna kaydırır. Kolektif eylemin mevzubahis olduğu her yerde insanların bir şeyleri
“yanlış”, yani yapılmaması gereken şeyler olarak tanımladıklarına ve genellikle diğerlerini bu şeyleri yapmaktan men etmek
16
HARİCÎLER
için adımlar attıklarına dikkatimizi çeker. Bunu yaparak da bizi
bu süreçte söz konusu olan bütün etkinlik türlerini incelemeye
yöneltir. Bu etkinliklerin hepsinin, kelimenin taşıdığı tüm anlamlar dikkate alınsa dahi, “suç” addedilmesi mümkün değildir.
Bazı kurallar belli bir grupla sınırlıdırlar: Dinî kuralları takip
eden Yahudiler “koşer”1 olmayan yiyecekler yememelidirler ama
diğerleri bunu yapmakta özgürdürler. Bazı kurallar da sınırlı bir
etkinlik alanını yönetirler. Spor ve oyun kuralları böyledir: Satranç kurallarını ciddiye alan biriyle satranç oynamadığınız sürece, satrancı nasıl oynadığınız fark etmez ve kuralların ihlaline
ilişkin yaptırımlar sadece satranç kulübü üyeleri için geçerlidir.
Fakat bu her iki toplulukta da -dini bütün Yahudiler ve satranç
kulübü üyeleri- kurallar koymaya ve bu kuralları ihlal edenleri
bulmaya ilişkin aynı tür süreçler işler.
Bir başka açıdan ise bazı davranışlar doğru olarak algılanmayabilir. Ancak bu davranışları konu edinen yasalar mevcut
olmayabilir. Dolayısıyla bu enformel kuralları ihlal eden kişiyi
cezalandıracak organize bir kurum da mevcut olmayabilir. İlk
bakışta çok da önemsenmeyen bu davranışlar adabı muaşeret
kurallarına uymamak gibi sıradan bir ihlal olarak değerlendirilebilir (örneğin kusmamanız gereken bir yere kusmanız gibi).
Sokakta kendi kendinize konuşmak (elinizde bir cep telefonu
yoksa eğer) sıra dışı bir durum olarak algılanacak ve insanların
sizin biraz tuhaf olduğunuzu düşünmelerine sebep olacaktır.
Ama çoğu zaman bu davranışınıza karşı bir şey yapılmayacaktır. Arada bir ise, bu sıra dışı eylemler başkalarının sizin basitçe
“kaba” ya da “tuhaf ” biri yerine, “akıl hastası” olduğunuzu düşünmelerine sebep olabilir. Bu durumda yaptırımlar işin içine
girer ve size hastanenin yolu görünür. Doktora programından
arkadaşım olan Erving Goffman, özellikle akıl hastaneleri üzerine olan çalışmasında bu türden olasılıkları çok ayrıntılı bir şekilde incelemiştir (Goffman 1961).
1 T. S. N.: Yahudiliğe göre, yenilmesinde ve kullanılmasında dinen bir sakınca bulunmayan helal ürünler.
TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ
17
“Sapkınlık” kavramı, Goffman, bendeniz ve diğer pek çok
kişi tarafından bu ihtimallerin tümüne gönderme yapmak üzere
kullanıldı. Karşılaştırmalı yöntem kullanarak pek çok durumda pek çok biçim alan ve bunların arasından yalnızca birinin
suç olarak değerlendirildiği temel süreci kavramaya çalışıyorduk. Önerdiğimiz çeşitli formülasyonlar hem çok dikkat çekti
hem de çok eleştirildi. Bunların bazılarına elinizdeki kitabın son
bölümünde değiniyorum. Fakat zaman içinde “etiketleme” ve
“sapkınlık” soruları etrafında çok büyük bir yazın gelişti. Kitabı,
bu yazının ayrıntılı bir tartışmasına yer verecek şekilde revize
etmedim.
Kitabı yeniden revize ediyor olsaydım eğer, seçkin Brezilyalı
kent antropoloğu Gilberto Velho’nun (1976, 1978) bu yazına
kazandırdığı fikre çok büyük bir ağırlık verirdim. Velho’nun
geliştirdiği fikrin bazı okurların anlamakta zorlandığı çelişkilere açıklık getirdiğini düşünüyorum. Velho’nun müdahalesi,
yaklaşımın yörüngesini hafiften değiştirerek ve aşağıdaki soruları sorarak meseleyi “suçlama sürecinin” kendisine odaklamak
yönündeydi. Kim kimi suçluyor? Bu kişiler, suçladıkları kişileri
ne yapmış olmakla itham ediyorlar? Hangi koşullar altında bu
ithamlar, başkaları (en azından bazıları) tarafından da kabul görmek anlamında başarılı oluyor?
Sapkınlık alanında çalışmaya devam etmedim. Fakat sanat
sosyolojisi alanında yıllardır yapmaya devam ettiğim çalışmalarımda aynı düşünme biçiminin daha genel bir versiyonunun
da işe yaradığını fark ettim. Sanat alanında da benzer sorular
gündeme gelir; çünkü neyin “sanat” olup olmadığı hiçbir zaman açık değildir. Dolayısıyla da sapkınlık alanında mevzubahis
olan aynı iddialar ve süreçler burada da gözlenebilmektedir. Söz
konusu sanat olunca, şüphesiz, kimse yaptıklarına sanat adının
verilmesinden gocunmaz. Sapkın etiketlerinde çoğu zaman söz
konusu olanın aksine, sanat alanındaki etiketleme kişiye ya da
yapılan işe zarar vermez. Tam tersine, etiketleneni daha değerli
kılar.
18
HARİCÎLER
Kısacası, sapkınlık alanında benim ve başkalarının açtığı yol
hala canlıdır ve ilginç araştırma fikirleri geliştirme kapasitesine
sahiptir.
Son olarak Outsiders’ın Türkiyeli okurla buluşuyor olmasından çok mutlu olduğumu da ifade etmeliyim. Bunun için Heretik Yayıncılık’a ve dostlarım Şerife Geniş’e ve Levent Ünsaldı’ya
müteşekkirim. Umarım kitaptaki fikirler, Türkiyeli okurların
kendi toplumları üzerine düşünmelerine ya da en azından toplumsal yaşamın işleyiş biçimlerine dair yeni sorular sormalarına
ve yeni araştırma yöntemleri geliştirmelerine ve böylelikle de
çağdaş dünyanın sorunlarıyla baş etmenin daha iyi yollarını bulmalarına yardımcı olacak niteliktedir.
Howard S. Becker, Paris, Ekim 2013
KAYNAKÇA
Cole, Stephen. 1975. “The Growth of Scientific Knowledge: Theories
of Deviance as a Case Study,” Lewis Coser içinde, derleyen, The
Idea of Social Structure: Papers in Honor of Robert K. Merton. New
York: Harcourt Brace Jovanovich, ss. 153–174.
Goffman, Erving. 1961. Asylums. Garden City: Doubleday. Heretik’te
yayına hazırlanıyor.
Kuhn, Thomas. 1970. The Structure of Scientific Revolutions. Chicago:
University of Chicago Press.
Lemert, Edwin McCarthy. 1951. Social Pathology: A Systematic Approach to the Theory of Sociopathic Behavior. New York: McGrawHill.
Tannenbaum, Frank. 1938. Crime and the Community. Boston, New
York: Ginn.
Thomas, W. I. ve Dorothy Swaine Thomas. 1928. The Child in America: Behavior Problems and Programs. New York: Knopf.
Velho, Gilberto. 1976. “Accusations, Family Mobility and Deviant
Behavior.” Social Problems 23: 268-75.
________. 1978. “Stigmatization and Deviance in Copacabana.” Social Problems 25:526-530.