Dr. Nurşen Yılmaz_ İşyeri Hijyeni

HİJYEN
Hijyen
• Sağlıklı temiz ortam
• Ortamda bulunan bakteri sayısının
hastalık yapıcı seviyenin altında olması
Hijyenik Koşullar
Sağlanamazsa ne olur?
Mikroplar, hızlı bir şekilde üreyerek
gıda maddelerini bozarlar.
Tüketicinin sağlığını tehdit ederler.
Mikro-organizmalar
Çıplak gözle görülemeyecek
kadar küçük, ancak
mikroskopla görülebilen
canlılar
•
•
•
•
Çeşitleri;
Bakteriler
Virüsler
Mantar ve küfler
Mayalar
staphylococcus aureas
corynbacterium diptheria
tetanus
Mikroorganizmalar
faydalı
– mayalar
• ekmek
• bira
– küf
• peynir
– Bakteriler
• fırıncılık
• soslar
zararlı
– patojen:
• Listeria, salmonella
– bozucu
• küfler (fındık)
• maya
• lactobacilli (süt)
Mikroplar Nereden Gelir ?
TOPRAKTAN
HAVADAN
KİŞİLERDEN
SUDAN
Mikropların gelişebilmesi için?
SUYA
GIDA MADDELERİNE
İHTİYAÇLARI VARDIR.
Mikroorganizmalar
• Yararlı ve Zararlı bakteriler
• Bölünerek çoğalırlar
• Üremeleri için gerekli koşullar
•
•
•
•
Gıda
Nem
Sıcaklık
Zaman
NİÇİN PERSONEL HİJYENİ?
ÇALIŞAN PERSONEL DAKİKADA
10.000-100.000
mikroorganizmayı yayabilir
MİKROORGANİZMLARIN VÜCUDA
GİRİŞİ ve ÇIKIŞI
Solunum
Sindirim
Deri
Ürogenital
yolla olur
NİÇİN PERSONEL HİJYENİ?
SOLUNUM
ÖKSÜRME
SAÇLAR
HAPŞIRMA
TIKSIRMA
DERİ
GIDA
KİRLİ ELLER
Çıbandan, kesiklerden
KIYAFETLERDEN
Sigara dumanından
Takılarından
SİNDİRİM
DIŞKI İLE TEMAS
Şaşırtıcı gerçekler
• Gıda servisi yapan personelin % 60’ı
tuvaleti kullandıktan sonra ellerini
yıkamamaktadır
• 5 kat tuvalet kağıdı bile , parmak ucuna
birkaç hastalık yapıcı mikroorganizmanın
sızmasını ve bulaşmasını engelleyemez
Personel Hijyeni Nasıl
Sağlanır?
Gerekli Koruma Ekipmanları
Her amaç için doğru personel koruma
ekipmanları belirlenmeli
PERSONEL HİJYENİ NASIL
SAĞLANIR?
• Duş almadan işe başlanmamalıdır.
• Kirli ellerle kesinlikle çalışılmamalıdır.
• Yaralı ellerle, eğer yara büyükse
çalışılmamalı, eğer yara küçükçe yaranın
tamamen kapatılması ve dışarıya
sızmasının engellenmesi sağlandıktan sonra
çalışılmalıdır (eldiven giyilebilir)
PERSONEL HİJYENİ NASIL
SAĞLANIR?
• Tırnaklar kısa ve tırnak dipleri temiz
olmalıdır.
• Gıda ile temas eden personelin tırnakları
ojeli ve cilalı olmamalıdır.
• Saçların gıdaların içine dökülmesinin
engellenebilmesi için kep veya bone
giymelidir.
• Çalışma sırasında ellerin, yüz, saç, kıyafet ve
para gibi yabancı maddelere sürülmemesi,
eğer sürüldü ise ellerin derhal yıkanması
gerekir.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
•
•
•
•
Kirli giysilerle çalışılmamalıdır.
İş başında sigara içilmemelidir.
İş başında sakız çiğnenmemelidir.
Personel, kıyafetlerini havlu olarak
kullanmamalıdır.
• Gıda hazırlama ve serviste çalışan
personelin mücevherat (takı, yüzük vs)
kullanmaması gerekir.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Kirli ellere eldiven giyilmemesi gerekir.
• Gıdaların yıkandığı, veya bulaşıkların
yıkandığı lavabolarda el yıkanmamalıdır.
• Eller ayrı ve sadece el yıkama için
kullanılan bir lavaboda yıkanmalıdır.
• Son ürüne elle dokunulmamalıdır.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Gıda hazırlanırken veya servis yapılırken
ellerle ağız, burun ve kafanın kaşınmaması
gerekir.
• Tezgahlara oturulmamalıdır.
• Aksırmak, öksürmek veya esnemek gıdalara
mikrop saçabileceğinden yiyeceklere ters
dönülerek veya ağız burun kapatılarak
yapılmalı sonra eller yıkanmalıdır.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Yiyecekle ilgili alanlara tükürülmemelidir.
• Personel hasta ise doktor uygun görmedikçe
çalışmamalıdır.
• Bazı hastalıklarda hastalık bittikten sonra
da mikroorganizmaların saçılması devam
eder. Böyle hastalıklarda personelin saçıcı
olduğu süre boyunca çalışmaması gerekir.
• Türk Gıda Mevzuatı’na göre Ateşli
hastalığı, cilt hastalığı yada ishali bulunan
personelin derhal sağlık kuruluşuna tetkike
gitmesi gerekir.
KORUYUCU KIYAFETLER
•Her personelin kendine ait iş elbisesi olmalıdır.
•Her zaman temiz iş elbisesi ile çalışılmalıdır.
•Gün içinde elbise kirlendiğinde temizi ile
değiştirilmelidir.
•Her personelin yedek iş elbisesi olmalıdır.
•İş elbisesi ile kirli alanlara çıkılmamalı, tezgah
üstleri ve/veya benzeri yerlere oturulmamalıdır.
•Elbiseler havlu gibi el kurulamada
kullanılmamalıdır.
•Gerekli alanlarda galoş ve ağız bonesi
kullanılmalıdır.
EL HİJYENİ
El yıkamanın önemi çok iyi anlaşılmalı
Ellerin nasıl ve ne sıklıkla yıkanacağı
tüm personel tarafından bilinmeli
Düzenli el yıkama alışkanlığı
kazanılmalı
El Hijyeni
• El hijyeni mikroorganizmaların
azaltılması için çok önemli bir yoldur
• El hijyeni ile ellerdeki geçici koku
ve kir çıkarılır
ELLER NE ZAMAN YIKANIR?
•
•
•
•
•
•
•
•
İşe başlamandan önce
Tuvaletten sonra
Mendil kullandıktan sonra
Sigara içtikten sonra
Saçlar ellendikten sonra
Çiğ yiyeceklerle temastan sonra
Öksürüp hapşırdıktan sonra
Kirli araç-gereç, çalışma yüzeyleri vb.
dokunduktan sonra
• Para ellendikten sonra
Eller nasıl yıkanmalı?
EL YIKAMA
1- Eller sıcak su ile ıslatılır (yaklaşık 40°C)
2- 5 ml sıvı sabun alınarak tırnak fırçası ile 30
saniye kadar el fırçalanır,
3- Su ile durulanır,
4- Tekrar sıvı sabun alınır,
5- Fırçasız yaklaşık 10 saniye yıkanır,
6- Eller su ile durulanır,
7- Havlu kağıt veya otomatik kurutucularla el
kurulanır.
Hijyenik el yıkama işlemi
1.Eller su ile ıslatılır
Elleri temizlemek için sıvı
temizleyiciler kullanılır.
5. Parmak uçları
temizlenir.
10. Kurulama işlemi için
mutlaka kağıt havlu
kullanılmalı.
2. Sıvı temizleyicilerin
dezenfektanlı olanları
seçilmeli ve bir dispenser
kullanılmalıdır.
6. Parmaklar kapalı hale
getirilerek işlem
sürdürülür.
11. Yan kısımları dahil
eller kurulanır.
2. Sıvı sabun bilekler
dahil, elin her yerine
yayılır.
7. Başparmaklar avuç ile
ovuşturulur.
12. Parmak uçları ve
tırnak çevreleri
kurulanır.
3. Avuç içleri
ovuşturulur.
8. Parmak uçları
avuç içi yardımı ile
temizlenir.
13. Musluk ellerin
kurulandığı kağıt
ile kapatılır.
4. Parmak araları
temizlenir.
9. Bileklerden
başlanarak elller
durulanır.
14. Kağıtların atıldığı çöp
kutusuna ellerle
dokunulmamalıdır.
KİŞİSEL HİJYEN
AĞIZ HİJYENİ
Ağız bakımında amaç,
ağzın tüm
organizmalardan
temizlenmesi değil, daha
çok birikmiş yiyecek
artıklarının
temizlenmesidir.
Ağız temizliği ve özellikle
dişlerin temizliği çok önemlidir.
Herkesin kendine ait bir diş
fırçası olmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ
oDiş ve diş etlerinin
temizlenmesi, ağzın bol su ile
çalkalanması, diş etlerinin
uyarılması ağız bakımı ile
sağlanır.
oAğız bakımına dikkat
edilmediği takdirde ağız kokusu,
diş eti rahatsızlıkları, çiğneme
güçlüğü ve hazımsızlık görülür,
AĞIZ HİJYENİ
oDişler günde en az iki kez 3
dakika süre ile florlu diş macunu
ile tüm diş yüzeyini kapsayacak
şekilde fırçalanmalıdır.
oFırçalama işlemi yemekten
sonra ilk yirmi dakika içinde
yapılmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ
oDişlerin arasındaki
artıkları ve plakları
temizlemek için diş ipi
kullanılmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ
oDişlerde
çürük
olmasa bile 6 ayda
bir diş muayenesi
yaptırılmalıdır.
AYAK HİJYENİ
oAyak sağlığı için hem
temizlik kurallarının
uygulanması, hem de
uygun bir ayakkabı
seçimi önem taşır.
AYAK HİJYENİ
oAyakların her gün
yıkanması ve yıkandıktan
sonra, özellikle parmak
aralarının iyice
kurulanması gerekir. Aksi
halde nemli ortam mantar
enfeksiyonlarının
gelişmesine neden olur.
AYAK HİJYENİ
oAyak tırnakları da
düzenli aralıklarla
kesilmelidir, ancak
tırnak batmasını
önlemek için düz
kesilmesi önerilmelidir.
AYAK HİJYENİ
oUygun ve rahat bir ayakkabı ayak
sağlığı için önemlidir.
oAyağa tam uyan bir ayakkabı;
parmakları sıkmamalı, topuğu sıkıca
tutmalı ve ayak kemerini iyice
desteklemelidir.
oAyakkabının ökçesi geniş olmalı ve
çok yüksek olmamalıdır.
AYAK HİJYENİ
oEğer ayakkabı uygun
değilse ayakta nasır, ayak
tabanında kalınlaşmalar,
baş parmakta eğrilik ve
tırnak hipertrofisi
(büyüme-kabalaşma)
oluşabilir.
KULAK HİJYENİ
Kulak temizliğinde
özellikle kulak kepçesinin
arka bölümlerindeki
temizliğe dikkat etmek
gerekir.
Kulağa zarar verebilecek
ucu sivri cisimlerden
kaçınmalıdır.
DERİ HİJYENİ
oDeriyi Temizlemek,
oArtıkları Atmak,
oDolaşımı Uyarmak,
oKişiyi Rahatlatmak
amacıyla
DERİNİN
YIKANMASIDIR.
DERİ HİJYENİ
oSabun ve 37-38 derece
suyla yapılan banyo kir
ve salgıların
temizlenmesini sağlar.
oOlabilirse her gün,
değilse haftada 3, en az
haftada 1 kez banyo
yapılmalıdır.
Kişisel bakım amacıyla
(sakal traşı, manikür ..vb.)
berbere gidiliyor ise;
mutlaka kişinin kendine
ait bakım malzemelerinin
kullanılması, kan yoluyla
bulaşan hastalıkların
( Hepatit B, AIDS.vb.)
önlenmesi için önemlidir.
SAÇ HİJYENİ
Saçların temizliği sağlığı
etkiler. Çünkü bazı enfeksiyon
etkenleri ve parazitler, kirli
saçlara ve o bölgedeki deriye
daha kolay yerleşir.
Saçların her gün, olası
değilse günaşırı, en az haftada
2 kez yıkanması gerekir.
SAÇ HİJYENİ
oSaçlı deri yağlı ise, daha sık
yıkanmalıdır.
oSaçların
sağlıklı
görünümü
beslenme ile ilgilidir.
oSaçlar kökleri ile beslenir.
oTaramak, fırçalamak, parmak
uçları ile masaj yapmak kan
basıncını hızlandırır ve saçları
beslemiş olur.
SAÇ HİJYENİ
oKepeklenme; Kirli
ve yağlı ölü saç
hücreleridir. iyi saç
bakımı ile önlenmezse
hekime danışmak
gerekir.
SAÇ HİJYENİ
oSaç dökülmesi; yaş,
hormon ve irsiyet ile
ilgilidir.
Baştaki damarların
uyarılması ve temiz
tutulması gerekir.
SAÇ HİJYENİ
o Bitlenme, bitin insan vücudunun saçlı ve
saçsız derisine yerleşmesine denir.
o Saç temizliğine ve bakımına dikkat
etmeyen kişilerde bit oluşabilir. Çevredeki
kişilere de bit bulaşabilir.
o Tedavi edici şampuan ve losyonlar
kullanılmalıdır.
SAÇ HİJYENİ
oSaçların boyanması
ya da saça kimyasal
maddelerin
uygulanması saçın ve
saçlı derinin sağlığını
bozabileceği için bu tip
uygulamalardan
kaçınmalıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o Vücuttaki istenmeyen tüylerin (koltuk altı ve
kasık bölgesi) temizliğine dikkat edilmeli ve
kısa aralıklarla alınmalıdır.
o Çünkü tüylü bölgelerde nem oranı fazla olduğu
için
terleme
sonucu
nahoş
kokular
oluşmaktadır.
o Bunu önlemenin en iyi yolu perine ve koltuk
altı tüylerinin alınmasıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o Temizlik denilince sadece vücut temizliği
veya konut temizliği anlaşılmamalıdır.
o Yaşadığımız ve çalıştığımız, eğlendiğimiz
her yerde sağlığımız açısından
temizlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI
Kirletilmiş çevreyi
temizlemek zordur.
Ama kirletmemek ve
korumak daha
kolaydır.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o En az haftada bir defa banyo yapma,
çamaşır ve giyecekleri sık değiştirme.
o Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını
kesme.
o Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun
ile yıkayıp kurulama.
o Tuvaletten sonra elleri bol su ve sabun ile
yıkayıp kurulama.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o Kadınlarda perine temizliği önden arkaya
doğru yapılmalı ve kuru tutulmalıdır.
o Akşamları yatmadan önce ayakların
yıkanması, elbiselerin çıkarılıp pijama
veya gecelik giyilmesi.
o İşten veya okuldan eve gelindiğinde el,
yüz ve ayakları yıkamak.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o Günde en az iki defa diş fırçalamak.
o Her gün saçları taramak. Sık sık uygun
şampuanla yıkamak.
o Yere düşen bir yiyeceği yememek.
o Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan
yememek.
o Açıkta satılan yiyecekleri tüketmeme.
oÇöp
torbalarının
ağızları
kapatılmalı ve
kapaklı çöp
kovalarında
muhafaza edilmeli
TEŞEKKÜRLER...