Gölbaşı Gölü (Hatay) Tatlı Su Midyelerinin Ekonomik Değer Taşıyan

www.yunus.gov.tr
ISSN 1303 - 4456
Yunus Araþtýrma Bülteni 2014 (3): 43-49
Araþtýrma Makalesi
Research Article
Gölbaþý Gölü (Hatay) Tatlý Su Midyelerinin Ekonomik Deðer
Taþýyan Özelliklerinin Araþtýrýlmasý
Hülya ÞEREFLÝÞAN
Mustafa Kemal Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi, 31200 Ýskenderun/HATAY
* Sorumlu yazar: Tel: +90 326 614 16 93
e-posta: [email protected]
Geliþ Tarihi: 17.06.2014
Kabul Tarihi: 22.07.2014
Abstract
Investigation On Economical Characteristics Of Freshwater Mussels In Gölbaþi Lake (Hatay)
A new industry has been developed based on shell bivalves sector in fisheries activities. Billion $ employment for
thousand people has been provided by this sector. This study aim to determine current status of freshwater bivalves
production, which areas fresh water bivalves were evaluated and what other alternative areas fresh water bivalves might
be evaluated. Freshwater mussels collected from Hatay whether useable in Ottoman hand craft or not will be evaluated.
Also, this bivalve's shell could be evaluated in ornamentals and button. In conclusion, freshwater mussels have a huge
population how useable other widely spread sectors were investigated. In this study, Potamidalittoralis and Leguminaia
wheatleyi can be evaluated in Ottoman hand craft , Unio terminalis can be useable in pearl production as nucleus and
Anodonta pseudodopsis might be taken in the shell of the decorative arts is obtained.Musselsconsumedas a food
sourceinterms ofresearch results, a productof economic valuethathas been established inEurope especiallyin Germany.
Keywords: Potamida littoralis, Leguminaia wheatleyi, U. terminalis and A. pseudodopsis, shell industry, nacre, food
source.
Özet
Dünya da su ürünleri aktiviteleri içinde, midye kabuðuna dayalý kabuk endüstrisi adý altýnda bir sektör geliþmiþtir. Bu
sektörde, binlerce insana milyonlarca dolarlýk istihdam alaný oluþturulmuþtur. Ülkemizde böylesi bir sektörün varlýðýný
ve bugün ne durumda olduðunu araþtýrmak üzere tasarlanan bu çalýþmada, bölgemiz tatlý su midyelerindenPotamida
littoralis (Cuvier, 1798), Leguminaia wheatleyi (Lea, 1862), Unio terminalis (Lea,1863) ve Anodonta pseudodopsis
(Locard, 1883)'inhangi alanlarda deðerlendirildiði ve alternatif deðerlendirilme sahalarýnýn ne olabileceði konusunda
cevap alýnmaya çalýþýlmýþtýr. Bu amaçla, Ülkemiz için azýmsanmayacak bir populasyon gösteren tatlý su midyelerinin
Hatay ilinden toplanan kabuklarýnýn eski Osmanlý el sanatý olan sedef kakmacýlýðý ile düðme ve süs eþyasý yapýmýnda
deðerlendirilmeleri araþtýrýlmýþ ve daha geniþ yelpazede yer alacak þekilde nasýl deðerlendirilebileceði konusuna açýklýk
getirilmeye çalýþýlmýþtýr. Gölbaþý Gölü'nde bulunan midyelerden özellikle P.littoralis ve L.wheatleyi'nin sedef
kakmacýlýðýnda deðerlendirilebileceði, U. terminalis'ininci üretiminde nükleus olarak kullanýlabileceði ve A.
pseudodopsis'in kabuk süsleme sanatýnda deðerlendirilebileceði sonucu elde edilmiþtir. Midyelerin besin kaynaðý
olarak tüketilmesi yönünde yapýlan araþtýrma sonucunda, Almanya baþta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde pazarý
olan bir ürün olduðu tesbit edilmiþtir.
Anahtar kelimeler: Potamida littoralis, Leguminaia wheatleyi, Unio terminalis ve Anodonta pseudodopsis,kabuk
endüstrisi, sedef, besin kaynaðý.
© Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon
44
Þerefliþan / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 43-49
Mollusca þubesi içinde avcýlýðý ve
yetiþtiriciliði yaygýn olarak yürütülen canlý
grubu bivalvia sýnýfýdýr. Bu grup üyeleri olan
midyeler, besin amaçlý tüketildikleri gibi, sedef
ve inci elde etmek üzere, kabuk endüstrisi adý
altýnda geniþ bir yelpazede yer alarak ekonomiye katký saðlamaktadýr (Þerefliþan, 2003;
2005). Ancak ülkemizde, Bivalvia sýnýfýna ait su
canlýlarýný tüketim alýþkanlýðý oldukça azdýr.
Geleneksel beslenme þekli, ekonomik ve
kültürel yapý bu tüketim alýþkanlýðýný etkileyen
önemli faktörlerdir. Buna raðmen, midye
tüketiminin az da olsa, deniz midyesi olarak Ege
bölgesi baþta olmak üzere, Marmara, Karadeniz
ve Batý Akdeniz bölgesinde daha yaygýn olduðu
görülmektedir. Tatlý su midye tüketimi ise yok
denecek kadar azdýr (Þeref-liþan, 2003).
Anadolu tatlý su midyeleri 4 gruba
ayrýlmaktadýr. Bunlardan birincisi, Avrupa
merkezli olup Tuna ýrmaðý aracýlýðý ile gelen ve
Türkiye'nin batýsýna daðýlmýþ olan gruptur (2
Unio ve 1Anodonta türü). Ýkincisi, Doðu
Akdeniz formu olup Nil ve Akdeniz sahilleri
aracýlýðý ile gelmiþ Türkiye'nin güneyini
kapsayan Antalya-Hatay þeridinde ve özellikle
Asi nehri (Orontes), Amikgölü (Horus) ve
Çukurova (Cilicia) merkezli gruptur (3
Potamida, 4 Unio, 2 Leguminia ve 1 Gabillotia
türü). Üçüncüsü, Güney Asya'dan göç eden,
güneydoðu Anadolu da yayýlýþ gösteren gruptur
(2 Unio, 1 Pseudodantopsis, 1 Legu-minaia ve 1
Sinanodanta türü). Dördüncü grup ise, Güney
Rusya'dan gelmiþ olan ve Sakarya Irmaðý ile
Türkiye'nin doðusuna yayýlýþ gösteren gruptur
(3 Unio, 1 Pseudodontopsis ve 4 Anodonta türü)
(Çetinkaya, 1995).
Tatlý su midyelerinin kabuklarý, geçmiþten günümüze inci üretimi baþta olmak üzere,
kabuk endüstrisi ve diðer alanlarda deðerlendirilmektedir. Tarihi geliþim içerisinde insanoðlunun inciye olan ilgisi çok eski çaðlara
dayanmaktadýr. 1850'lerde midye balýkçýlýk
endüstrisi kurularak, doðal kaynaklardan bolca
avlanýlmýþ (Olson, 2002), 1889 yýlýnda avcýlýkla
elde edilen midyelerin kabuklarý düðme
yapýmýnda kullanýlmaya baþlanmýþtýr (Williams
vd., 1993). 1900'lü yýllarda Amerika Birleþik
Devletlerinde, doðadan toplamak suretiyle
yapýlan tatlý su midyesi üretimi nedeniyle o
zamanlar 297 türü bilinen tatlý su midyelerinin
100 yýl içerisinde 37'sinin nesli tükenmiþtir
(Chatters, 1998).
Ýkinci dünya savaþýna kadar A.B.D.'den
ihraç edilen tatlý su midyeleri uzak doðu
ülkelerinde inci üretiminde ve kabuk endüstrisinde kullanýlmýþ, ancak Ýkinci Dünya savaþýndan sonra plastik üretimine dayalý endüstrinin geliþimiyle midye kabuðu endüstrisinde
gerileme dönemi baþlamýþtýr (Cochran ve
Layzer, 1993). 1950'li yýllarýn sonlarýnda,
Kuzey Amerikadan avlanýlan tatlý su midyesi
Japonya'ya kültür inci üretiminde kullanýlmak
üzere ihraç edilmiþ, 1960'larda Japonya da, anaç
istiridyeye inci çekirdeði (nükleus) olarak tatlý
su midye kabuðu kullanýlarak, kültür inci
üretimine baþlanmýþtýr (Cochran ve Layzer,
1993). Kültür inci sektörünün geliþmesiyle
birlikte, Asya ülkelerinde ve Kuzey Amerika da
tatlý sumidye avcýlýðý hýz kazanmýþtýr.1990'larda
50 milyon dolar deðerinde olan tatlý su midye
kabuðu ticareti, 2002 'lerde 35 milyon dolara
gerilerken, 2009'dan sonra tekrar yükseliþe
geçmiþtir (Williams vd., 1993; Cartier ve
Krzemnicki, 2012).
Dünya kabuk endüstrisi ve inci üretiminde önemli bir yeri olan Unionidae familyasý
tatlý su midye türlerinden bazýlarý, Hatay ilinin
Gölbaþý Gölü'nde ve bu bölgedeki sulama kanallarýnda bulunmaktadýr (Þerfliþan, 2003).
Potamida littoralis (Cuvier, 1798),
Leguminaia wheatleyi (Lea, 1862), Unio terminalis (Lea, 1863) ve Anodonta pseudodopsis
(Locard, 1883) türleri yoðun olarak bu bölgede
bulunmalarýna raðmen, bu midyeler, bölge
insaný ve ülke ekonomisi bakýmýndan tanýnmamaktadýr.
Þerefliþan / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 43-49
Kabuk endüstrisinde ve insan tüketiminde önemi yeterince bilinmeyen bu midye
türlerinin kabuklarý makro düzeyde incelenerek, süsleme sanatý olan sedef kakmacýlýðýna
uygunluðu araþtýrýlmýþtýr. Adý geçen tatlý su
midyelerinin ulusal ve uluslar arasý arenada
ticari olarak ekonomik deðerinin araþtýrýlarak
ortaya konulmasý amaçlanmýþtýr.
Yöntem
Araþtýrma 2011 yýlýnda Gölbaþý Gölü'nde
(36°30'16”N; 36°29'42”E) yapýlmýþtýr. Göl,
Amik gölü kurutulduktan sonra oluþturulmuþ,
Hatay ilinin kuzeydoðusunda yer alan,
Antakya'ya 50 km uzaklýkta bulunan bir göldür.
4.000 dönümü sulak sazlýk alanlardan oluþan,
kaynak suyu ile beslenen gölün toplam debisi
3
yaklaþýk 2,5-3 m /sn ve ortalama derinliði
yaklaþýk 3,5-4m' dir. Midye örnekleri Gölbaþý
Gölü'nün sýð bölgesinde, kepçeve el týrmýðý
yardýmý ile derin bölgelerdetüplü su altý dalýþý
(SCUBA) yapýlarak toplanmýþtýr. Toplanan
midye örnekleri, eleklerde yýkanarak çamurdan arýndýrýlmýþ ve etiketleme yapýlarak
portatif buzluklarla laboratuvara nakledilmiþtir.
Gölbaþý Gölü'nden toplanan midyeleri
tanýtmak için Gaziantep'e gidilerek sedef
kakmacýlýðý dernek baþkaný baþta olmak üzere,
sedef kakma sanatýný iyi bir þekilde yapmaya
çalýþan büyük ölçekli iþletme yetkilileri ile
karþýlýklý görüþmeler yapýlmýþtýr.
Ülkemizde su ürünleri iþleyen ve
ihracatýný yapan firma temsilcileri ile
görüþmeler yapýlarak, dört midye türüne ait
örnekler firmalara gönderilmiþ ve midye etinin
tanýtýmý yapýlmaya çalýþýlmýþtýr.
Bulgular
Midye Kabuðunun Gaziantep Ýlindeki
Sedef Kakmacýsý Ýmalatçýlarýna Tanýtýlmasý
Gölden toplanan midye örnekleri Gaziantep'e götürülerek, Sedef Kakmacýsý olan
45
iþletmelerle yüz yüze görüþülmüþtür. Onlardan
iþletmeleri hakkýnda bilgi alýnarak, midye
kabuklarý (P.littoralis, L. wheatleyi, U. Terminalis ve A. pseudodopsis) tanýtýlmýþ ve satýþ
maðazalarýndaki ürünler detaylý bir þekilde
incelenmiþtir ( Þekil 1,2,3).
Þekil 1. Araþtýrmacýnýn sedef kakma sanatýnýn
nasýl yapýldýðýný öðrenmesi.
Þekil 2. Sedef kakma sanatýna ait bir örnek.
Þekil 3. Sedef kakma el sanatý ile yapýlmýþ bir
koltuk.
Þerefliþan / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 43-49
46
Eski adý “Sedef Kakmacýlýðý Derneði”
olup feshedilmiþ olan ve yerine yeni “Gaziantep Bakýrcýlar ve Sedefçiler Odasý Derneði”
adýyla kurulmuþ dernek yöneticileri ile görüþülmüþtür. Yapýlan görüþmelerde, bu derneðin
daha çok, bakýrcýlýðý ön planda tutan ve
sedefkârlýðý ikinci plana indirgemiþ bir dernek
olduðu anlaþýlmýþtýr. Yaklaþýk 30-35 sedefkârýn
olduðu Gaziantep'te, konusunda eskiye dayalý,
babadan oðula geçme þeklinde iþ yapan, büyük
kapasiteli birkaç iþletme belirlenerek detaylý
görüþme yapýlmýþtýr (Tablo 1).
Yukarýda adý geçen sedefkârlarla yapýlan
görüþmeler sonunda, Hatay'dan götürülen
midyelerin þimdiye kadar sedefçilikte kullanýlmadýklarý anlaþýlmýþtýr. Uygun süs eþyalarýnda
kullanmalarý için midye kabuklarý býrakýlmýþtýr.
Gaziantep Üniversitesi Güzel Sanatlar
Eðitim Merkezi (GÜGEMER) Atölye þefi ile
görüþme yapýlmýþtýr. 32 yýllýk sedefkâr olan
yetkiliye, Hatay ilinden götürdüðümüz midye
kabuklarý tanýtýlmýþ ve sedefçiliðin son yýllardaki durumu hakkýnda bilgi alýnmýþtýr. Bu
merkezde daha önce Hatay ilinden alýnan
midye kabuklarýnýn kullanýldýðý, ancak sadece
özel çalýþmalarda deðerlendirdiklerini ifade
etmiþlerdir.
Gaziantep sedefkârlarýna Hatay ili midye
kabuklarýnýn tanýtýmýndan alýnan sonuçlara
göre; Leguminaia wheatleyi ve Potamida
littoralis türü midyeler, sedefkârlar tarafýndan
kabuk kalýnlýðý bakýmýndan iyi, ancak sedef
rengi bakýmýndan biraz koyu olarak deðerlendirilmiþtir. Ahþap üzerine kakýlan bu sedeflerin
daha açýk renkte olmasý istenilmekte olduðu, bu
midyelerin sedefinin koyu pembe eflatunumsu
olmasýndan dolayý daha özel (pahalý) ama az
sayýda çalýþmalarda tercih edilebileceði bildirilmiþtir. Örneðin; Türk Bayraðý çalýþmasý,
insan silueti, Osmanlý Tuðrasý veya bazý
armalarda çok güzel olabileceði belirtilmiþtir.
U.terminalis midye türü iþlenmeye uygun
olabilir gözüyle bakýlarak deðerlendirilmeye
alýnmýþ, ancak midyelerin kabuk kalýnlýðý
bakýmýndan ince olduðu, bu nedenle sedef
kakmacýlýðý için tercih edilemeyeceði bildirilmiþtir. A.pseudodopsis'in de kabuðu ince
bulunmuþ, kullanýma uygun olmadýðý ifade
edilmiþtir.
Midye Etinin Ýþleme Fabrikalarýna Tanýtýmý
Gölbaþý Gölü'nde bulunan midyelerin
besin kaynaðý olarak tüketilebilirliði konusunda bazý iþletmelerle iletiþim kurulmuþtur
(Tablo 2). Ar-Ge bölümlerinde deðerlendirmeye aldýklarý tatlý su midyelerini öncelikle
kendileri tanýmaya çalýþmýþlardýr. Yurtdýþýna
midye örneði gönderdiklerini, ancak bu midyelerin tonaj olarak miktarýný bilmeleri gerektiðini tarafýmýza bildirmiþlerdir. Aksi takdirde
yurtdýþý alýcýlarýna bu ürünün tanýtýmý konusunda bir þey yapamayacaklarýný ifade etmiþlerdir.
Tablo 1. Gaziantep'te Sedef Kakmacýlýðý yapan büyük ölçekli bazý iþletmeler
Sedef Kakmacýsý
Midye kabuðuiþleme
kapasitesi (ton / yýl)
Tuðra Sedefçilik
Öz Osmanlý
Sedefçilik
1.5-2
Özhitit Sedefçilik
3-4
Gümüþ Tekin
Sedefçilik
3-4
3
Midye kabuðunun temin
edildiði iller
Midye kabuðunun
temin ediliþ deðeri
(TL/kg)
Malatya
Malatya ve Ankara
Gölbaþý
Malatya, Ankara ve
Adýyaman
70 krþ - 1.5 TL
Malatya
75 krþ - 1.5 TL
40 krþ- 1.5 TL
75 krþ- 1 TL
Þerefliþan / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 43-49
47
Tablo 2. Gölbaþý Gölü'nde bulunan midyelerin besin kaynaðý olarak tüketilebilirliði
konusunda iletiþim kurulan iþletmeler
Ýletiþim Kurulan Ýþletmeler
Elmas Gýda Ürünleri ve Nak.San.Tic. Ltd.Þti.
Ahmet Aydeniz Ýnþaat Turizm Gýda Eðitim Öðretim Ýthalat
Ýhracat ve Tic. A.Þ
Dardanel
- Önentaþ Gýda San. A.Þ.
Ulubay Soðuk Depo Ýþl. ve Tic. Ltd. Þti.
Ada Dýþ Tic. Ltd. Þti.
Deniz Ticaret A.Þ.
Gelibolu Deniz Ürünleri NakliyatZiraat Ýnþaat Turizm Ýthalat
Ýhracat San. ve Tic. Ltd. Þti.
Ýstanbul Su Ürünleri ve Gýda San. Nakliyat Tic. Ltd. Þti.
Kutlukbey Su ve Tarým Ürünleri Ýnþaat Turizm San ve Tic.
Ltd. Þti.
Umurbey Deniz Ürünleri
- Gýda Turizm Ýnþaat ve Nakliye
Ýthalat Ýhracat San. ve Tic. Ltd. Þti.
AL-ME-JA Sualtý Hizmetleri Deniz ve Tarým Ürünleri Gýda
San. ve Tic. Ltd. Þti.
Perama Gýda Ürünleri San. ve Tic. A.Þ.
Ancak, bu çalýþma kapsamýnda, stok
büyüklüðünü belirleme gibi bir konu araþtýrýlmadýðý için ve daha önce de buna yönelik
çalýþmalar yapýlmadýðý için bu konuda firmalara
bilgi verilememiþtir.
Ýletiþim kurulan firmalardan Türkiye de
ve Almanya da temsilci firmalarý bulunan Elmas
Gýda Ürünleri ve Nak.San.Tic. Ltd. Þirketinin
yetkilileri, Gölbaþý Gölü'ne davet edilerek, hem
göldenmidye örnekleri alýnmýþ hem de stok
büyüklüðü konusunda göreceli bir yaklaþým
sergilenmiþtir. Toplanýlan midyeler firma
yetkilileri tarafýndan Almanyadaki firmalarýna
götürülerek deðerlendirmeye alýnmýþtýr. Bu
araþtýrmanýn sonucunda, Almanya da bu türler
için azýmsanmayacak bir midye pazarýnýn
olduðu bildirilmiþtir.
Tartýþma
Midye kabuðuna dayalý süsleme sanatý
ülkeler bazýnda incelendiðinde, midye kabuklarý yalnýzca ülkemizde bu denli zarif ve ince bir
el sanatý þeklinde iþlenmektedir. Gölbaþý
Gölü'nde bulunan midyelerinden U. terminalis
ve A. pseudodopsis'in sedef rengi çok güzel ve
Konu ile
Konu ile
ilgilenenler ilgilenmeyenle
r
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
uygun, ancak kabuk kalýnlýðý ince bulunmuþtur.
Diðer iki tür midyenin (P. littoralis, L.
wheatleyi) kabuk kalýnlýklarý çok iyi ancak sedef
rengi koyu bulunmuþtur. Bu iki midye türü
sadece özel ve pahalý çalýþmalarda kullanýlabilme özelliði taþýmaktadýr. Gaziantep sedef
kakmacýlýðý için gerekli olan midye kabuklarý
Ankara, Malatya ve Adýyaman'dan temin
edildiði bildirilmiþtir (GÜGEMER, 2006).
Hatay ili Gölbaþý Gölü'nden yýllar önce midye
satýn aldýklarý, ancak kabuk yapýsý ince olduðu
için tercih etmediklerini belirtmiþlerdir. Tanýtým
için göstermiþ olduðumuz P. littoralis, ve L.
wheatleyi türlerini ilk defa gördüklerini, bu tür
kabuklarla hiç karþýlaþmadýklarý için çalýþmalarýnda kullanmadýklarýný bildirmiþlerdir.
P. littoralis ve L. wheatleyi yaþadýklarý
alan bakýmýndan sediment içine gömülerek
yaþamayý tercih eden, nadiren sediment üstünde
yaþayan türler olduklarý için (Þerefliþan, 2003;
Çek ve Þerefliþan, 2006; Þerfliþan vd., 2009;
Çek ve Þerefliþan, 2011; Þerefliþan vd., 2011;
Þerefliþan vd., 2013) Gaziantep sedefkârlarýnýn
bu türleri daha önceden görmedikleri anlaþýlmýþtýr.
48
Þerefliþan / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 43-49
Midye etinin tanýtýmý için baðlantý kurulan ve midye örneði gönderilen firmalar (Tablo
2) midye etini bazý kriterlere göre deðerlendirmiþlerdir. Hatay Gölbaþý Gölü tatlý su midyeleri; et randýmanýnýn yüksek olmasý, kabuk
büyüklüðünün pazarlama büyüklüðüne uygun
olmasý, et renginin açýk renk olup pazarlamaya
uygun olmasý ve tatlý su midyesinin lezzet
olarak deniz midyesine benzer olmasý bakýmýndan firmalar tarafýndan olumlu görüþler
almýþtýr. Ancak, midyelerin stok miktarýnýn ve
populasyon büyüklüðünün belirsizliði bakýmýndan olumsuz görüþ alýnmýþtýr. Midye olarak
yalnýzca deniz midyesi ihracatý yapan bu
firmalar bizden midyelerin stok büyüklüðü
konusunda net bir bilgi alamadýklarý için stok
büyüklüðünün belirsizliði, pazar açýsýndan
sürekliliði saðlayamayacaðýndan olumsuz
görüþ sunmuþlardýr.
Bu firmalardan yalnýzca Elmas Gýda
Ürünleri ve Nak. San. Tic. Ltd. Þti.tarafýndan
olumlu dönüþ alýnmýþtýr. Hem Türkiye de hem
de Almanya da (Elmas Fischhandel GmsH
Neckarwiesenstraâe) deniz ürünleri ithalat ve
ihracatý yapan firma yetkilileri, Almanya baþta
olmak üzere, Ýtalya, Ýspanya, Bulgaristan,
Hýrvatistan gibi ülkelerden tatlý su midyesi
temin edildiði, ancak Avrupada tatlý su midyesi
avcýlýðýnýn yasak olmasýndan dolayý, ürün
temininde çok sýkýntý yaþandýðý bildiril-miþtir.
Türkiye de ki bu midye türlerinin Avrupada
ticari olarak deðerlendirilmesinin çok daha
avantajlý olabileceði rapor edilmiþtir.
Sonuç
Hatay ili Kýrýkhan Ýlçesine Baðlý Gölbaþý
Gölü'nde bulunan U. terminalis, A. pseudodopsis, P. littoralis ve L. wheatleyi 'nin eti ve
kabuðu ekonomik bakýmýndan ayrý ayrý araþtýrýlmýþtýr. Tatlý su midyelerinden P. littoralis ve
L. Wheatleyi'nin kabuðu eski Osmanlý el sanatý
olan sedef kakmacýlýðýnda deðerlendirilebileceði özellikle insan silüeti gibi hassas ve
özel çalýþmalarda kullanýlabileceði bildiril-
miþtir. U. terminalis ve A. pseudodopsis'in kabuk yapýsý sedef kakma sanatý için renk olarak
çok uygun olduðu, ancak kabuk kalýnlýðý
bakýmýndan uygun olmadýðý sonucu elde
edilmiþtir.
Çalýþmada adý geçen tatlý su midyelerinin
insan besini olarak tüketimi araþtýrýldýðýnda,
Almanya da azýmsanmayacak bir tatlý su midye
pazarýnýn olduðu, ancak Avrupa da tatlý su
midyesi avcýlýðýnýn yasak olmasýndan dolayý,
ürün temininde çok sýkýntý yaþandýðý bildirilmiþtir. Bu anlamda, Hatay ili Gölbaþý Gölü tatlý
su midye potansiyelinin, Avrupa pazarýnda
ekonomik anlamda deðerlendirilebileceði
sonucu ortaya çýkmýþtýr.
Teþekkür
Bu çalýþmayý maddi olarak destekleyen
Tarýmsal Araþtýrmalar ve Politikalar Genel
Müdürlüðü (TAGEM )'ne teþekkür ederim.
Kaynaklar
Cartier, L.E., Krzemnicki, M.S. ve Ito, M. 2012. Cultured
Pearl Farming and Production in the Federated
States of Micronesia. Gems&Gemology, 48
(2):108-122.
Chatters, J.C. 1998. 3chapters: Research Objectives;
River Mussel Exploitation; and Conclusions:
Environment, Population, and Human Adaptation
on the Middle PitRiver. In Prehistory of the Middle
PitRiver, Northeastern California, editedby J. C.
Cleland, KEA Inc., San Diego, CA. Incollaborationwith J. C. Cleland.
Cochran, T.G. ve Layzer, J. B. 1993. Effects of
commercial harvest on unionid habitat use in the
Greenand Barren rivers, Kentucky, p. 61–68. In: K.
S. Cummings, A. C. Buchanan and L. M.
Koch(eds.). Conservation and management of
freshwater mussels. Preceedings of a UMRCCSymposium. Upper Mississippi River Conservation Committee, Rock Island, Ill.
Çek, Þ. ve Þerefliþan, H. 2006. Certain reproductive
characteristics of the freshwater mussel Unio
terminalis delicates (Lea, 163) in Gölbaþý Lake,
Turkey. Aquacul. Res.,37: 1305-1315.
Çek, Þ. ve Þerefliþan, H. 2011. The Gametogenic Cycle of
Leguminaia whaetleyi (Lea, 1862)in Lak e
Gölbaþý, Turkey (Bivalvia: Unionidae). J. Exp.
Zool. Part A 1(315A): 30-40.
Þerefliþan / Yunus Arþ. Bül. 2014 (3): 43-49
Çetinkaya, O. 1995. Van Gölün'e Dökülen Karasu
Çayýnda Yaþayan Bir Tatlý Su Midyesi Türü Unio
stevenianus Krynicki 1837 (Mollusca: Bivalvia:
Unionidae).Turk J Zool.,20:169-173.
GÜGEMER, 2006. Gaziantep El Sanatlarýný Koruma ve
Geliþtirme Merkezi. Yayýn No: 1. Gaziantep
Üniversitesi. 102:62-73
Olson., D. 2002."Pearls". United States Geological
Survey. Retrieved, 21 April 2009.
Þerefliþan, HO. 2003. Gölbaþý Gölü (Hatay)'nde
Bulunan Unio terminalis delicatus'un Üreme
Biyolojisi ve Yetiþtiricilik Potansiyelinin Araþtýrýlmasý. Doktora Tezi. Çukurova ÜniversitesiAdana.
Þerefliþan, H. 2005. Hatay ilinde mevcut olan tatlý su
midyeleri ve bunlarýn sedef kakmacýlýðýnda
kullanýlmasý Ekonomik Rapor Dergisi, Ýskenderun.
49
Þerefliþan, H., Þerefliþan, M., ve Soylu, S. 2009.
Description of Glochidia of Three Species of
Freshwater Mussels (Unionidae) From Southeastern Turkey. Malacologia, 51(1): 165- 172
Þerefliþan, H., Þerefliþan, M., Akyurt, Ý., ve Öksüz, A.
2011. Gölbaþý Gölü (Hatay) Tatlý Su Midyelerinin
Ekonomik Deðer Taþýyan Özelliklerinin Araþtýrýlmasý. TAGEM 09/ARGE 07.
Þerefliþan, H., Çek, Þ. ve Þerefliþan, M. 2013. The
Reproductive Cycle of Potomida littoralis
(Cuvier, 1798) (Bivalvia: Unionidae) in Lake
Gölbaþý, Turkey. Pakistan J. Zool., 45(5): 13111319.
Williams, J.D., Warren, M.L., Cummings, K.S., Harris,
J.L. ve Neves, R.J. 1993. Conservation Status of
Fresh water Mussels of the United Statesand
Canada. Fisheries,18(9): 6–22.