kampanyasına katılan öğretmenlerin bilgisayarları kullanım durumları

Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
“HER ÖĞRETMENE DİZÜSTÜ BİLGİSAYAR”
KAMPANYASINA KATILAN ÖĞRETMENLERİN
BİLGİSAYARLARI KULLANIM DURUMLARI: ERZURUM
İLİ ÖRNEĞİ
Serkan Yıldırım1, Selçuk Karaman2
1
[email protected], 2 [email protected]
ÖZET
Öğretmenlerin bilgi ve iletişim becerileri ve bu konudaki tutumları öğretim
teknolojileri uygulamaları açısından anahtar rol oynar. Öğretmenlerin bu
becerilerini arttırmak için yapılan çalışmalardan biri de onların bilgisayar sahibi
olmalarını sağlamaktır. Ülkemizde, dünyada birçok örneği bulunan “her
öğretmene dizüstü bilgisayar” kampanyası düzenlenmiş, seksen bin den fazla
öğretmen bu kampanyadan yararlanmıştır.
Bu çalışmada Erzurum il merkezindeki öğretmenlerin kampanyadan aldıkları
dizüstü bilgisayarları kullanım durumları araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara
göre öğretmenlerin dizüstü bilgisayarlarını hem kişisel hem de mesleki açıdan
temel seviyede kullandıkları, bazı kullanım becerilerini sınıf içi eğitimi
desteklemeye transfer ettikleri söylenebilir. Ayrıca sınıf içi gösterim
olanaklarının arttırılması gerektiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar Kampanyası, Eğitimde
Bilgisayar Kullanımı, Öğretmenlerin Bilgisayar Kullanımları
Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
COMPUTER USAGE STATUS OF TEACHERS BENEFITED
FROM “LAPTOP FOR ALL TEACHERS” PROMOTION:
ERZURUM SAMPLE
Serkan Yıldırım1, Selçuk Karaman2
1
[email protected], 2 [email protected]
ABSTRACT
Information and communication skills of teachers and their attitudes have a key
role in terms of instructional technology application. One of the issues to
improve these skills of teachers is to provide them have a computer. In our
country, a promotion called “Laptop for All Teachers” organized like a lot of
samples on the world and over eighty thousands teachers benefited from this
promotion.
In this study it is investigated teachers’ usage of laptops which were got by
promotion in Erzurum center. As a result of this study, it can be concluded that
teachers use laptops at basic level in terms of personal and professional and they
transferred their some skill in order to support classroom education. In addition,
it was found that the opportunities of demonstration in classroom should be
increased.
Keywords: Laptop for All Teachers Promotion, Computer Using in Education,
Computer Using of Teachers
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
119
GİRİŞ
Tam anlamıyla bilgi patlamasının yaşandığı günümüzde bilgi toplumunun
bireylerden beklentileri değişmiştir. Yeni çağın istediği insan profili etrafında
olan durumlara yorum getiren, kararlar alabilen ve öğrenmeyi öğrenmiş
bireylerdir (Özer, 1998). Bu insan profilini oluşturmada öğretmenlere büyük
görevler düşmektedir. Bu nedenle öğretmenler ve öğretmenlerin sınıf
içerisindeki durumları öğretim uygulamalarının en önemli yapı taşını
oluşturmaktadır.
Öğretim teknolojileri bilgi ve becerilerin etkili ve verimli bir şekilde
kazandırılmasını amaçlamaktadır (Ünsal, 2004). Öğrenme teknolojisi süreç ve
kaynakları öğrenme için tasarlama, kullanma, yönetme ve değerlendirme teorisi
ve uygulaması olarak tanımlanabilir (Yanpar, 2005). Yapılan çeşitli
değerlendirmeler; teknolojiyle gelen olanakların, eğitim sürecinde etkili olarak
kullanılmasının yetişmiş insan gücüne bağlı olduğunu ortaya koymaktadır (Çelik
ve Bindak, 2005). Eğitim alanında değişimin ve gelişimin gerçekleşmesinde en
önemli faktörlerden biri öğretmendir. Çünkü öğretmen, eğitime anlam ve ruh
veren, onu fonksiyonel, etkili ve verimli kılan temel öğedir (Özden, 2006).
Bilgisayarın yerinde ve etkili olarak kullanıldığı bilgisayarlara dayalı eğitim
ortamlarında öğrenme ve öğretme sürecinin daha zengin olduğu bir gerçektir
(Aycan ve ark, 2002). Bilgisayarlı eğitimde; donanım, yazılım, öğrenci ve
öğretici sistemin ayrılmaz bir parçasıdır (Büyükata, Pandır ve Yılmaz, 2003).
Bilgisayar destekli eğitimi etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi öğretmenlerin bu
konuda olumlu tutuma sahip olmaları ile mümkündür (Arslan, 2006).
Öğretmenler teknoloji ve materyal kullanmada yetersizse, eğitim programının
öğrencilerin öğrenmesini sağlamada başarılı olamayacağı söylenebilir (Kaya,
2005). Ülkeler; nitelikli insan gücü yetiştirmek, rekabetçi ve bilgi tabanlı bir
ekonomiye sahip olmak ve sosyal içermeyi sağlamak amacıyla, toplum
genelinde bilgisayara ve bu sayede bilgi toplumunun sunduğu farklı hizmetlere
erişim olanaklarını yaygınlaştırmaya çalışmaktadır (DPTM, 2006).
Özellikle bilgisayar okuryazarlığının önemi birçok ülke tarafından fark
edilmiştir. Bu beceriyi kazandırmak veya geliştirmek amacıyla öğretmenlere ve
öğrencilere bilgisayar temini için birçok ülkede devlet veya özel sektör destekli
birçok çalışma yürütülmüştür. Örneğin Fransa hükümeti “Çalışanlar için
Bilgisayar Kampanyası” adı altında 4 milyon kişiye başlangıç seviyesindeki bir
bilgisayar kullanıcısı için yeterli olabilecek özelliklere sahip bilgisayarlar
dağıtmıştır. Fransız hükümetinin bir diğer çalışması olan “Öğrenciler için
Bilgisayar Kampanyası” kapsamında bir çok resmi ve ticari kurumun katkısıyla
2.2 milyon öğrenci bilgisayar sahibi olmuştur ve ayrıca bazı üniversiteler ve
öğrenci yurtları geniş bant internet erişimine kavuşturulmuştur (DPTM, 2006).
Alman hükümeti 3 yıl süren ve 100.000’den fazla kadının temel internet eğitimi
alması yönünde Alman Kadınlar Derneği ile ortak bir çalışma yapmıştır. İtalyan
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
120
S. Yıldırım, S. Karaman
hükümeti de internet erişimli bir bilgisayar alan gençlerin bilgisayar maliyetinin
175 €’luk kısmını karşıladığı “İnternet ile Uç” kampanyası yürütmüştür. Ayrıca
bu kampanyaya katılan gençler 18 € karşılığında bilgisayar kurslarına
katılabilmiş ve tüm Avrupa’da geçerli ECDL Sertifikasına sahip olabilmişlerdir.
Bunlar gibi birçok değişik çalışma Brezilya, Filipinler, Güney Kore, Kamboçya,
Tayland, Arjantin, Şili, Meksika, Hindistan, Malezya, İsveç, İngiltere, Norveç,
Suudi Arabistan gibi ülkelerde de yapılmıştır (DPTM, 2006).
Ülkemizde de Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından öğretmenlerin bilgi
teknolojilerini öğrenmeleri, bu teknolojileri eğitimle bütünleşmesini sağlamaları,
dünyadaki gelişmelerden haberdar olabilmeleri ve öğrencilere bilgi teknolojileri
konusunda rehberlik edebilmeleri için zaman ve mekân kısıtı olmaksızın
bilgisayar ve internetten faydalanmalarını sağlamak amacıyla “Her Öğretmene
Dizüstü Bilgisayar” kampanyası düzenlenmiştir. Kampanya 1 Nisan 2005 ile 1
Eylül 2005 tarihleri arasında uygulanmıştır.
Kampanya Vakıfbank ile MEB arasında imzalanan bir protokol ile
yürütülmüştür. Alınan bilgisayarların ödemelerinde 12, 18, 24, 36 ve 48 ay
arasında değişen aylık % 1,6 faiz oranlı kredi olanağı tanınmıştır. Kampanyada
yer alan bilgisayarların ihalesi iki firma tarafından kazanılmış ve öğretmenlere
iki farklı marka ve özellik alternatifi sunulmuştur. Kampanya kapsamında
sunulan bilgisayarların özellikleri Tablo1’deki gibidir.
Tablo 1: Dizüstü bilgisayarın özellikleri
1. Konfigürasyon
2. Konfigürasyon
900$+ % 18 KDV (Toplam 1062 $)
734$ +% 18 KDV (Toplam 866 $)
• İşlemci Intel Centrino– Pentium M
• İşlemci 1.5 GHZ Intel Mobil Celeron
Processor 725, 1.60 Ghz (DOTHAN), 400 MHz
• Hafıza 256 MB RAM
FSB – 2 MB L2 Cache, INTEL 855 GME
• Harddisk 40 GB HDD
• Hafıza 256 MB DDR RAM
• Ekran 15” LCD ekran
• Harddisk 40 GB S.M.A.R.T. Harddisk
• Sürücüler CD (DVD / CD-RW)
• Ekran 15” XGA TFT Ekran
• Klavye Türkçe Klavye, Mouse Touchpad
• Sürücüler CD-RW / DVD-ROM
• Modem Entegre 56 Kbps Modem,
• Ses sistemi TOSHIBA Bass Enhanced
• Ethernet Entegre 10/100
Sound System, 16 bit stereo,
• Mini PCI slot üzerinde Wireless ağ kartı
• Ara birim DC-in, External monitor, RJ-11
• MS Windows XP Home Edition (TR)
• RJ-45, TV-out (s-video), External
• Taşıma çantası
mikrofon, Kulaklık çıkışı,
• Garanti Süresi 3 yıl
• Klavye/Mouse TR Klavye / Touch Pad
• 56K V.90 fax/modem, V92 ready 10/100
Base-TX Ethernet LAN, Kablosuz İletişim
Entegre Wireless LAN (b/g)
• Pil LI-ION, Boyut/Ağırlık 2.7 kg
• WINDOWS XP Home Edition (TR)
• Taşıma çantası, Garanti Süresi 3 yıl
Kampanya çerçevesinde ülke çapında toplam 83,969 adet bilgisayar satılmıştır.
Bu bilgisayarların 1158 tanesi (%1.38) Erzurum ilinde görev yapan öğretmenler
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
121
tarafından satın alınmıştır (DPTM, 2006). Öğretmenlerin kampanyaya ilgi
gösterdiği söylenebilir.
Bu çalışmanın amacı MEB’in düzenlediği “Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar”
kampanyasından yararlanan öğretmenlerin bilgisayarları kullanım durumlarının
araştırmaktır. Çalışmaya aşağıdaki araştırma problemleri rehberlik etmiştir.
1. Kampanyadan yararlanan öğretmenler bilgisayarları nasıl
kullanmışlardır?
2. Öğretmenlerin kampanya dahilinde aldıkları bilgisayar sayesinde
elde ettikleri kazanımları nelerdir?
3. Kampanya dahilinde alınan bilgisayarların sınıf içi eğitime
yansımasını kolaylaştıran veya zorlaştıran etmenler nelerdir?
YÖNTEM
Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Yıldırım ve Şimşek’e (2000)
göre nitel araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama
yöntemlerinin kullanıldığı algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve
bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği
araştırma biçimidir. Çalışmada derinlemesine bilgi alma ve mevcut durumun ne
olduğunu olası sebepleriyle ortaya koyma amaçlandığı için Nitel Araştırma
yöntemi tercih edilmiştir.
Örneklem
Örneklem, Erzurum il merkezinde kampanyadan yararlanan öğretmenler
arasından bilgisayarı kendi kullanımında olan 9 öğretmenden oluşmuştur.
Örneklemin seçiminde eğim bölgeleri göz önüne alınarak amaçlı örneklem
yoluyla tespit edilen okullardan rasgele öğretmenler seçilerek belirlenmiştir.
Belirlenen toplam 11 öğretmenden ikisiyle görüşülememiş ve bu iki öğretmen
örneklemden çıkarılmıştır.
Veri Toplama Aracı
Bu çalışmada veriler görüşme yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Araştırmacılar
tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulmuş ve uzman görüşüne
sunulmuştur. Geliştirilen veri toplama aracı iki pilot görüşmede kullanılmış ve
görüşme sonuçlarına göre yeniden düzenlenmiştir. Veri toplama sürecinde daha
iyi verilere ulaşabilmek için yeni sonda sorular kullanılmıştır.
Veri Yönetimi ve Analizi
Veri toplama işlemi Mart-Mayıs 2007 tarihleri arasında yapılmıştır. Görüşmeler
araştırmacılar tarafından bizzat yapılmıştır. Tüm görüşmeler katılımcılardan izni
dahilinde dijital ses kayıt cihazı yardımıyla kayıt altına alınmıştır. Katılımcıların
belirledikleri mekanlarda yapılan görüşmeler 15 ile 45 dk arasında sürmüştür.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
122
S. Yıldırım, S. Karaman
Ayrıca katılımcılardan demografik bilgilerini içeren bir formu doldurmaları
istenmiştir.
Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmış ve durum detaylı olarak
belirlemeye çalışılmıştır. Ses kayıtları görüşmelerin ardından bilgisayar
ortamında yazılı doküman haline getirilmiştir. Veri analizi aşamasında kodlar ve
kategorileri belirlemek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen nitel veri
analizi programı kullanılmıştır. Yazılı dokümanlar programa yüklenmiş ve
program içerisinde bu dokümanlardaki ilgili ifadeler seçilerek kodlar ve
kategorilerle ilişkilendirilmiştir. Veri analizleri araştırmacılar tarafından
bağımsız olarak yapılmıştır. Kodlar ve kategorilerde birliktelik sağlandıktan
sonra tüm veriler yeniden analiz edilmiştir.
Çalışmanın güvenilirliğini sağlamak amacıyla iki öğretmenle pilot çalışma
yapıldıktan sonra veri toplama aracı şekillendirilmiştir. Görüşme formu ayrıca
iki ayrı uzman tarafından incelenip gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Güvenirliği
artırmak amacıyla çalışmanın örneklemi ve veri toplama aracı açık bir şekilde
tanıtılmıştır. İçerik analizi çalışmaları yazarlar tarafından ayrı ayrı yapıldıktan
sonra birliktelik sağlanmıştır. Bulgular araştırma sorularına göre kategorize
edilerek öğretmen görüşlerinden alıntılar eşliğinde sunulmuştur.
BULGULAR VE YORUMLAR
Verilerin analizinde ortaya çıkan kod ve kategorilere ilişkin frekans tabloları
oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular araştırma sorularına göre aşağıdaki
başlıklar altında sunulmuştur.
1.
Kampanyadan yararlanan öğretmenler bilgisayarları nasıl
kullanmışlardır?
Öğretmenlerin, MEB Kampanyası aracılığıyla aldıkları bilgisayarları oldukça
farklı alanlarda farklı ihtiyaçlar için kullandıkları görülmüştür. Bu kulanım
alanları ile ilgili bulgular a) kişisel kullanımlar, b) sınıf içi öğretimi destekleyen
kullanımlar, c) iletişim amaçlı kullanımlar şeklindeki başlıkları altında ele
alınmıştır. Öğretmenlerin bilgisayarlarını kulanım şekilleri Tablo 2’de
gösterilmiştir.
Tablo 2: Öğretmenlerin dizüstü bilgisayarlarını kullanım şekilleri
Kişisel kullanım (Okul içi-dışı belge hazırlama, web sayfası takibi,
program indirme vb.)
Sınıf içi öğretimi destekleyen kullanımlar (Materyal hazırlama,
temini ve sunumu)
İletişim
%
50.0
28.3
21.7
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
123
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
Kişisel kullanımlar
Öğretmenlerin dizüstü bilgisayarlarını çoğunlukla (%50) kişisel amaçlarla
kullandıkları görülmektedir. Okulla ya da okul dışındaki işlerle ilgili belge temin
etme, hazırlama ve günlük gelişmelerin takibi gibi kullanımlar kişisel kullanım
olarak ele alınmıştır. Okul ile ilgili çalışmalar kapsamında ders planı, öğrenci
listesi, sınav kâğıtları, puan kayıtları ve öğrenciler ile ilgili diğer resmi evraklar
gibi belgelerin hazırlandığı görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin, kişisel belge ve
kayıtların tutulması, özel çoklu ortam uygulamaları ve internet uygulamaları gibi
kullanımlar da kişisel kullanım olarak ele alınmıştır.
Öğretmenlerin
bilgisayarları kullanım amaçları Tablo 3’te gösterilmiştir.
Tablo 3: Öğretmenlerin dizüstü bilgisayarları kullanım amaçları
%
43.4
23.9
18.6
8.8
5.3
Web sitesi kullanımı (Gazete, MEB duyurular vb.)
Okul içi belge hazırlama
Özel belge hazırlama
Eğlence
Program temini
Tablo 3’e göre öğretmenlerin dizüstü bilgisayarlarını çoğunlukla internet
üzerinde çeşitli portalları takip etme, gazete okuma gibi bilgilenmeye yönelik
kişisel işlemlerde kullandıkları söylenebilir. Ayrıca online alışveriş ve bankacılık
hizmetlerinin kullanımı gibi kişisel işlemlerde de kullandıkları görülmüştür.
… internet üzerinde herhangi bir alış veriş
yapmadım ama bunun dışında para transferi işte EFT,
havale gibi onları kullandım.
MEB'in
sayfası,
ortaöğretim
müdürlüğünün sayfaları. Onlarla ilgili
gelişmeleri zaten ister istemez bakıyorsunuz.
genel
sürekli
… haber siteleri olsun, işte teknoloji siteleri
olsun o tür yerlerde takip ettiğimiz oluyor.
Okul içi belge hazırlamaya yönelik kullanımlar ders ve/veya okul ile evrakların
hazırlanması olarak ele alınmıştır. Öğretmenlerin bilgisayarlarını okul içi belge
hazırlamada kullandıkları görülmüştür.
Mesela okulumuzun sivil savunma raporu için
…okulumuzun … planının çizimi istendi Milli Eğitim
için. Bilgisayarımda zaten gerekli olan programlar
bende olduğu sürece hemen … bilgisayarda her şeyi
güzel bir şekilde tasarlayıp …
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
124
S. Yıldırım, S. Karaman
Özellikle
sınav
ortamında saklıyordum.
sonuçlarını
bilgisayar
Belge hazırlama ve kayıt işlemleri öğretmenlerin görüşmelerde üzerinde
durdukları diğer bir konu olmuştur. Öğretmenler bilgisayarlarında gelir-gider
hesapları ve adresler gibi özel bilgilerini sakladıklarını belirtmişlerdir.
Öğretmenler bu belgeleri kelime işlemci ve nadirde olsa hesap tablolama
programları kullanarak hazırladıklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca öğretmenler bu
sayede işlerini kolaylıkla yürüttüklerini düşünmektedirler.
Excel'de hesap tutuyorum. Ödemeler vesair
hesaplarını tutuyorum. İşte taksitlerim, vesair
ödemelerim şunu şuraya ödedim, bunu buraya ödedim.
Küçük ufak tefek hesaplar tutuyorum.
…
bazı
adresleri
sürekli
yanımda
taşıyamayacağım adresler var adres defteri olarak
kullanıyorum.
…
mesela
arabada
yaptığı
benzin
harcamalarını bile bilgisayara girerek grafiğini çıkara
biliyorum.
Kampanya kapsamında bilgisayar sahibi olan öğretmenlerin bilgisayarlarını
eğlenceye yönelik uygulamalarda kullandıkları görülmüştür. Öğretmenler
özellikle dijital fotoğraf, müzik ve video gibi birçok çoklu ortam uygulamalarını
kullandıklarını ifade etmişlerdir.
… eskiye nazaran artık poz parası falan
ödemediğimiz için bilgisayara çektiğimiz resimleri
bilgisayara atıyoruz.
… bilgisayarımda yüzlerce parça yoktur ancak
yinede hoşlandığım bazı parçaları atıyorum.
…film izleme olsun işte eğlencelik oyunlar
olsun bu tür işlerde kullanıyorum.
Sınıf içi öğretimi destekleyen kullanımlar
Bilgisayarın materyallerin hazırlanması, temini ve sınıf içinde kullanımı ifadesi
ile bilgisayarın sınıf içi öğretimi daha zengin ve etkin kılmak amacıyla kullanımı
kastedilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin bilgisayarından bu bağlamda,
a) özgün materyaller oluşturma b) internet üzerinden materyal temini ve c) sınıf
içi etkinliklerde kullanımı amacıyla yararlandıkları görülmüştür.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
125
İnternet ve diğer ortamlardan elde edilen materyaller her zaman öğretmenlerin
ihtiyaçlarını karşılamayabilir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin dizüstü
bilgisayarlarını kullanarak mevcut materyaller üzerinde gerekli düzenlemeleri
yaptıkları ve özgün ders materyalleri oluşturdukları tespit edilmiştir.
Öğretmenlerin bu kapsamda daha çok ders sunusu hazırladıkları görülmüştür.
… bizim hazırladığımız Powerpoint sunuları
var onları kullanarak bilgisayarda ders işlerken
kullanıyoruz.
Zaten ben daha önce defalarca hazırladığım
sunular var Powerpoint'te.
Yapılan analizlerde öğretmenlerin materyallerin internet üzerinden temini
konusu üzerinde durdukları ve bilgisayarlarını bu amaçla sık sık kullandıkları
ortaya çıkmıştır. Öğretmenler dizüstü bilgisayarları yardımıyla sırasıyla en çok
sunu, animasyon ve resim türü belgeleri indirdiklerini belirtmişlerdir. Bu
bulgulara ait örnek ifadeler aşağıda yer almaktadır.
… materyallerin çoğunu internette araştırıp
buluyordum. Dolayısıyla materyal temini için çok fazla
kullandım diyebilirim…
..kablosuz ağa çok rahatlıkla kullanıp mesela
ders anında lazım olan bir materyali
anında
internetten ulaşabiliyorsun.
Bildiğiniz eğitim siteleri onlarda hazır sunular
var konularla ilgili, birebir örtüşen, yeni müfredata
göre…
Öğretmenlerin temin ettikleri veya hazırladıkları materyalleri sınıf içi
gösterimlerde dizüstü bilgisayarlarını kullandıkları ortaya çıkmıştır. Bu
gösterimleri projeksiyon cihazı yardımıyla yaptıkları gibi yaygın olmasa da
küçük sınıflarda doğrudan dizüstü bilgisayarın ekranını göstererek yaptıkları
ifade edilmiştir.
Özellikle ders sunumlarında hazırlamış
olduğum Powerpoint sunularını veya uygulama
yaparken
öğrencilere
göstereceğim
şeyleri
bilgisayarıma projeksiyonu takarak duvara yansıtma
suretiyle eğitim -öğretimde kullanmıştım.
… sınıfı yerleştirme sistemini düzgün bir
şekilde U sistemi uygulayabildiysen ortaya bilgisayar
laptop'u koyduğun zaman yani rahatlıkla öğrenci
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
126
S. Yıldırım, S. Karaman
görüntü kaybı yaşamıyor. … projeksiyon kadar faydalı
olacağını
sanmıyorum
ancak
bu
şekilde
kullanabiliyoruz.
İletişim
Bilgisayar internet ile birleşince yazılı, görüntülü ve sesli olan mükemmel bir
iletişim aracına dönüşmektedir. Çalışmaya katılan öğretmenlerin görüşleri analiz
edildiğinde bilgisayarların iletişim aracı olarak kullanımının yaygın olduğu
saptanmıştır. İletişimler mesleki (diğer öğretmenlerle veya alan uzmanları ile
kurulan) ve kişisel olarak (arkadaş, yakınlar vb. ile kurulan) şeklinde iki açıdan
ele alınmıştır. Öğretmenler iletişim kurmada en fazla E-posta ve Messenger
uygulamalarını kullandıkları belirlenmişlerdir.
… ben anneme görüntülü Messenger'in nasıl
olduğunu öğrettim ve akşamları rahat bir şekilde
kullanabiliyor. Annesiyle daha rahat konuşup hem de
doğruyu söylemek gerekirse daha da ucuz bir fiyata bu
avantajlardan yararlanmaya çalışıyoruz.
İletişim konusunda bire bir haber niteliği
olmasa da E-Mail olarak işin uzmanı olan insanlara email gönderiyorum.
...zaten öğretmen arkadaşlarla sürekli
görüşme halindeyiz. Ki zaten Mail, Messenger’i
açtığınızda Messenger direkt çünkü en fazla onu
kullanıyorum.
… E-Mail gruplarımız vardır üye olduğumuz.
birçok gelişmeleri zaten gruba Mail olarak gönderilir.
Bu bölümde kampanyadan yararlanan öğretmenlerin bilgisayarları kullanım
durumlarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Özetle öğretmenlerin bilgisayarları
aşağıdaki amaçlarla kullandıkları söylenebilir.
•
•
•
•
•
•
Sınav, çalışma yaprağı, devam çizelgesi, ders planı ve belirtke
tabloları vb. belgeleri hazırlama ve saklama,
Sınıf içerisinde sunu, simülasyon vb. materyallerin gösterimi,
Internet hizmetlerinin kullanımı (e-devlet, e-ticaret, online
rezervasyon, gazete , haber siteleri vb.),
Film, oyun, müzik vb eğlence uygulamaları,
İletişim (öğrenci, uzaktaki tanıdıklar, diğer öğretmenler ve alan
uzmanları),
Alanla ilgili bilgi ve materyal temini,
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
127
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
2.
Öğretmenlerin kampanya dahilinde aldıkları bilgisayar
sayesinde elde ettikleri kazanımları nelerdir?
Araştırmada öğretmenlerin bu bilgisayarlar sayesinde elde ettikleri kazanımlara
dair görüşleri toplanmıştır. Bu görüşlerin analizinden ortaya çıkan kodlar ve
frekansları Tablo 4’te gösterilmiştir.
Tablo 4: Öğretmenlerin dizüstü bilgisayarlar sayesinde elde ettiği kazanımlar
İşlemlerin hızlı ve kolay yapılması
Bilgi iletişim becerilerinin gelişmesi
Derslere katkı sağlama
%
58.5
30.2
11.3
Bütün teknolojiler gibi bilgisayarlar da insanların hayatını kolaylaştırmak için
vardır. Öğretmenlerin dizüstü bilgisayarların sağladığı kazanımlar konusunda en
çok öne çıkardıkları husus (%58.5) mesleki ve kişisel işlemleri hızlı, kolay ve
hatasız bir şekilde yapabilmeleridir. Bu görüşler içerisinde bilgisayarların
taşınabilirliği de vurgulanmıştır.
Bilgisayarla … daha hızlı çalışmalar yapmaya
başladım.
Bilgisayarımı istediğim yere taşıyabiliyorum.
… tahtayı kullanım zaman açısıyla
bilgisayardan projeksiyonla sunumun zaman açısı
arasında çok fark var.
Bilgisayarın … bir eğitimciye verebileceği en
büyük hizmet zamandan kazanma. Zaman konusunda
gerçekten çok faydalı olduğunu gördüm.
… en büyük sıkıntı şu idi ya planlarım çıkacak.
Şuan öyle bir sıkıntı duymuyorum ki üstüne planlarımı
hiç umursamıyorum. Çünkü elimin altında, ben
diyorum ki "yeni ne var, ne öğrenebilirim, birde neler
yarar.”
Öğretmen görüşlerine göre bilgisayar sahibi olmak öğretmenlerin teknoloji
okuryazarlığı becerilerinin artmasına ve yaptıkları işlemleri daha hızlı ve daha
kolay yapmalarına olanak sağlamıştır. Öğretmenlerin kampanya kapsamında
aldıkları bilgisayarların sağladığı kazanımlar konusundaki görüşleri içersinde
“bilgisayar ve internetle tanışma” ifadesi öne çıkmaktadır. Ayrıca bu
bilgisayarlar sayesinde öğretmenlerin bilgisayarı ve interneti daha çok kullanma
imkânı buldukları, bilgisayar kullanım becerilerinin geliştiği ve bilişim
teknolojileri konusunda özgüvenlerinin arttığı ifade edilmiştir.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
128
S. Yıldırım, S. Karaman
… bu bilgisayarı aldıktan sonra eve internet
aldım.
Bilgisayar bilgim kesinlikle arttı.
O
zamanlara
nazaran
daha
kullanabiliyorum, daha hızlı yazabiliyorum.
iyi
Öğretmenlere göre bilgisayarın internetle birlikte sunduğu olanaklardan biri de
eğitsel kaynaklara rahatlıkla ulaşabilmedir. Ayrıca materyal hazırlama ve sunma
anlamında kolaylık sağladığı belirtilmiştir. Yüksek bir oranda olmasa da (%11.3)
öğretmenler bilgisayarın derslere katkı sağladığını belirtmişlerdir.
İnternet var okulda bir konu var, bir konu ya
da bir terim var. O terim hakkında bilgi sahibi olmak
istiyoruz. Bilgisayarımızı açıyoruz ve bilgisayarımızda
bütün her şeyi halledebiliyoruz.
3.
Kampanya dahilinde alınan bilgisayarların sınıf içi eğitime
yansımasını kolaylaştıran veya zorlaştıran etmenler nelerdir?
Bilgisayar destekli sınıf etkinliklerinin yürütülmesi elbette okul içerisinde çeşitli
altyapı olanaklarını gerektirir. Çalışmaya katılan öğretmenlerin bir kısmı
okullarındaki büyük olanaklara sık sık değinirken, sınırlılığı olan okullardaki
öğretmenler ise sınıf içi kullanım problemlerini bu yetersizliklere bağlamışlardır.
Bu görüşler, projeksiyon makinesinin bulunması, internet bağlantısının kablosuz
olması ve toplu gösterimlere uygun sınıf ortamlarının hazırlanması gerekliliği
üzerinde yoğunlaşmaktadır.
Kablosuz
ağ
var,
internet
var.
Bilgisayarlarımız buna uygun olduğu için kablosuz ağı
çok rahatlıkla kullanıp mesela ders anında lazım olan
bir materyali anında internetten ulaşabiliyorsun.
Bilgisayarımızda olan her şey işte ordan
projeksiyon
makinesi
aracılığıyla
derslerde
kullanıyoruz.
…
öğrencilere
göstereceğim
şeyleri
bilgisayarıma projeksiyonu takarak duvara yansıtma
suretiyle eğitim - öğretimde kullanmıştım.
… projeksiyon olarak ta yardım sağlanırsa
okullardaki öğretmenlere okullara diyelim. Okulla işte
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
129
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
projeksiyon
bakımından
yardım
öğretmenlerde eminim ki bunu kullanırlar.
ederlerse
Projeksiyon … sağlanmış olursa okullara
öğretmenler etkin bir şekilde kullanır ve bilgisayarları
da etkili bir hale getirebilirler diye düşünüyorum
Kampanya dahilinde satın alınan bilgisayarların öğretmenlerin bilgisayar ve
internetle iç içe olmalarını sağladığı ve teknoloji okuryazarlığı ve bilgi
teknolojilerine ilişkin tutumları açısından olumlu katkılarının olduğu ifade
edilmiştir. Öğretmenlerin bilgisayarlarını internet üzerinden günlük gelişmelerin
takibi, alanıyla ilgili bilgi ve belge temini, alışveriş ve bankacılık gibi işlemler
için kullandıkları görülmüştür. Bilgisayar ve internetin kullanımının,
öğretmenlerin gerek özel gerekse okul ve öğrencilerle ilgili işlemlerini daha
kolay ve hızlı bir şekilde yapabilmelerine olanak tanıdığı belirtilmiştir. Buna
göre öğretmenlerin teknoloji kullanımının imkanlar ölçüsünde arttığı ve bu
bağlamda kampanyanın beklenen hedefe ulaştığı söylenebilir.
Sınıf içi eğitimi desteklemeye yönelik eğitim programlarının kampanyada yer
almamasına rağmen öğretmenlerin kişisel çabalarla bir takım olumlu
uygulamalar yaptığı söylenebilir. Öğretmenlerin bilgisayarları hesap tutma,
video, fotoğraf, müzik vb. kişisel uygulamalarla kazandıkları bilgi ve becerilerini
kendi derslerine yönelik materyal temini, yeni materyal hazırlama ve bunları
sınıf içerisinde kullanma gibi mesleki uygulamalara transfer ettikleri
düşünülebilir. Benzer şekilde E-posta, Messenger gibi internetin iletişim
olanaklarına ilişkin bazı kullanımların öğretmenlerin alanlarıyla ile ilgili bilgi,
belge ve materyal paylaşımını kolaylaştırdığı düşünülebilir.
SONUÇ VE TARTIŞMA
Sonuç olarak öğretmenlerin diz üstü bilgisayarlarını hem kişisel hem de mesleki
açıdan temel seviyede kullandıkları söylenebilir. Bu kullanımlar çoğunlukla web
sayfalarında gezinti, eğlence, belge hazırlama ve yöntemi üzerinde
yoğunlaşmıştır. Doğrudan öğretme-öğrenme süreçlerini destekleyecek
kullanımların nispeten sınırlı olmasına rağmen bilgisayar ve internet kullanım
deneyimlerinin sınıf içi teknoloji kullanmayı kolaylaştırdığı söylenebilir. Bu
durum Yenice’nin (2003) yaptığı araştırmayla paralellik göstermektedir.
Öğretmenlerin kampanya dahilinde aldıkları bilgisayarlar sayesinde işlemlerini
daha kolay ve hızlı yaptıkları ve bu anlamda bilgi, beceri ve tutumlarının
geliştiği söylenebilir. Çelik ve Bindak, (2005) ve Aşkar ve Umay (2001)’ın
yaptığı çalışmalarda bilgisayar sahipliği ile bilgi ve iletişim becerileri arasında
ilişki olduğunu ortaya koymuşturlar. Ancak bu becerilerdeki artışın sınıf içi
öğrenme etkinliklerinin verimine yönelik aşırı bir etkinin olmadığı söylenebilir.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
130
S. Yıldırım, S. Karaman
Teknik yetersizlikler her zaman öğretim teknolojileri uygulamalarının bir
sınırlayıcısı olmuştur (Barton ve Haydn, 2006, Çağıltay ve Ark., 2001). Benzer
durum bu araştırmada da ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu yetersizlikler öğretmenlerin
öğretim teknolojilerinin kullanımı konusunda motivasyonlarını etkilediği de
söylenebilir. Bu nedenle sınıfların toplu gösterime uygun hale getirilmesi ve
öğretmenlere gerekli desteğin sağlanması uygulamaların yaygınlaştırılması
açısından önemlidir.
Daha kesin bilgilere varılması için daha büyük örneklemde nicel bir
araştırmaların yapılması faydalı olabilir. Bu tür bir çalışmada dizüstü
bilgisayarların kullanımı mesleki deneyim, alan, bölge ve cinsiyet gibi
değişkenler açısından incelenebilir. Ayrıca bundan sonra yapılacak benzer
kampanyalar için aşağıdaki hususların göz önüne alınması yararlı olacaktır.
•
•
•
•
Eğitimde bilgisayar ve internetin kullanımı konusunda online ya da
yüz yüze hizmet içi eğitimlerin verilmesi,
Özellikle projeksiyon ve kablosuz ağ gibi imkanların genişletilmesi,
Öğretmenlerin derslerinde kullanabilecekleri ve öğretmenler arası
bilgi, belge ve materyal paylaşımını kolaylaştıracak MEB destekli bir
portalın oluşturulması ve öğretmenlerin yönlendirilmesi,
İleri seviye materyal hazırlamaya yönelik istekli öğretmenleri
kapsayan eğitim uygularının oluşturulması.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
“Her Öğretmene Dizüstü Bilgisayar” Kampanyasına
131
KAYNAKLAR
Arslan, A. (2006). Bilgisayar Destekli Eğitim Yapmaya İlişkin Tutum Ölçeği
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt(III), Sayı:II, s:3443 http://efdergi.yyu.edu.tr/makaleler/cilt_III/aralik/a_aslan_06.doc
Aşkar, P., Umay, A. (2001). Preservice Elementary Mathematics Teachers’
Computer Self-Efficacy, Attitudes towards Computers, and their
Perceptions of Computer-Enriched Learning Environments. In C.
Crawford et al. (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology
and Teacher Education International Conference p. 2262-2263.
Aycan, Ş., Arı, E., Türkoğuz, S., Sezer, H., Kaynar, Ü. (2002). Fen ve Fizik
Öğretiminde Bilgisayar Destekli Simülasyon Tekniğinin Öğrenci
Başarısına Etkisi: Yeryüzünde Hareket Örneği, M.Ü. Atatürk Eğitim
Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Sayı 15, s: 57-70
Barton, R., Haydn, T., (2006). Trainee Teachers’ Views on What Helps Them to
Use Information and Communication Technology Effectively in Their
Subject Teaching, Journal of Computer Assisted Learning 22, s:257–272
Büyükata, M., Pandır, Y., Yılmaz, S. (2003). Temel Bilgisayar Kullanımı
Derslerinde Öğretici Tutumunun Öğrenmeye Etkisi Akademik Bilişim
2003
3-5
Şubat
2003,Çukurova
Üniversitesi,
Adana,
http://ab.org.tr/ab03/tammetin/42.pdf
Çağıltay, K. Çakıroğlu, J., Çağıltay, N., Çakıroğlu, E. (2001). Öğretimde
Bilgisayar Kullanımına İlişkin Öğretmen Görüşleri, Hacettepe
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi S: 21 s:19-28
Çelik, C., Bindak, R. (2005). İlköğretim Okullarında Görev Yapan
Öğretmenlerin Bilgisayara Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere
Göre İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 6,
Sayı: 10, s: 27-38
DPTM. (2006). “E-Dönüşüm Türkiye Projesi 2005 Yılı Eylem Planı 34 nolu
“Bilgisayar Sahipliğinin Yaygınlaştırılması” Eylemi Raporu”. Devlet
Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı Mart
2006
Kaya, Z. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Ankara: Pegema
Yayıncılık
Özden, Y. (2006). Eğitimde Yeni Değerler. Ankara: Pegema Yayıncılık
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009
132
S. Yıldırım, S. Karaman
Özer, B. (1998). Eğitim Bilimlerinde Yenilikler, Bölüm 9: Öğrenmeyi Öğretme,
Anadolu Üniversitesi Yayınları
Ünsal, H. (2004). Web Destekli Eğitim, Elektronik Öğrenme ve Web Destekli
Öğretim Programlarındaki Çeşitli Ders Modelleri, Türk Eğitim Bilimleri
Dergisi S:2, Cilt: 3, s: 375-388
Yanpar, T. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Anı
Yayıncılık
Yenice, N. (2003). Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrencilerin Fen
Ve Bilgisayar Tutumlarına Etkisi, The Turkish Online Journal of
Educational Technology - TOJET V(2), I (4), A(12)
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri.
Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 117 -132, 2009