Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA

Transkript

MUziK VE SANAT DERGisi • YIL: 3 • EKiM 1995 • 100.000 TL.
SAYI17
BUSAYIDA
• can karahan
• gilman kahyaoglu peremecl
• mehmet atak
• denlz ertan
• a. aydln IIik
•
mehmet cemll u{furlu
• ernel bur~in ozgune,
• evin lIyasoglu
Mavi Nota'dan
Ekim ayr ile birlikte yenideu
bir kosusturma, biro sevinc, yasammuzda bir yog unlukt!Jr basladl sevgili ckurtanrmz. Ulkemizin gOnden gOne ag lrla~n ekonomik koseflanna ragmen, yaz
tatHinin ardmdan 1995-1996 sa nat sezonu ile birtikte okulla r da
egitim • 6gretim dOnemini ba~
lath. Sanat kurumlan Agustos
aymda basladrklan yeni sezon
cahsmalanm vine buyOk bir tuzla sO rdOrO rken ilk lemsillerini
halkrrruztn beqenisine sunmak
iiVin perdelerini sen.
Bu arada bizlerde , dergimizin 17. sayrsuu sizlere ulastrra bilmenin sevircini yasiyoruz.
~ rtu g rul
Bayr aktar,
"Muzik Ogrellmi ve Cagd af
Teknoloji " baslrklr eansrnasmda bu yeni boyut acrsmdan konuyu lrdetemekte ve mOzik egititrciterine yeni ip uetan vermektedir. Saym Ertu grul B ay ~
raldar,
~ h ~maslnda
tekoolo]i-
nin geli~mi~ OrOnO cla n OzellikIe klavyeli <:algilara degindikten
sonra soruna :?6yre yaktasmak-
ta dn: "Eg itimc ilig inin ya m
5 1-
ra, mOzik ogretmenlnin sanat~I
kifiligide cck cnemlldir.
Muzik dersi bir sanat der sid lr.
Cgretmen, s anate r kimligiyle
ogrenc ilerini etk ilemeyi ba,armak...zorundadlr_COnkO bir
anla mda suutta varc lusunun
nedeni budur.- lste degerli o-
FEF MOziK EGiT iMi BOLOMO
YETENEK
SINAVI BU YIL
TRABZON'OA YAPILDI.
kurtanmrz. , U andan ilibaren
karsumza yeni bir · mfizik ogretme ni modeli" crkmaktadrr:
GO nOmOzde, bilgisayar ve
elektronik teknolojlsinin ne boyutlara geldigi ve cz ellikle son
yirmi yrlda insan yasermr n ne
dOzeyde etkiledigi sorusu hep
kalama takumrsnr. Va bu soruya yamt ararrnsu n crr kendimce...
Yazuan ve s6ylenenlere bakmrsa, yeni teknolo jilerin getirdigi degi~imler _ bira z aba rtlll, bir
o kadar ~a~ l rtic i gOrOnmektedir. DOnya haritasmdan tutun,
loplumlann ve toplumsal ya~a m
bit;iminin deg;~; mine kadar her
alanda yeni teknolojilerin paYI
vardlr.
Bu nedenle, leknolojide ki
ge1i~ me le r. dO~le rimizde bile eri~meyece~i miz bir hlzla OnOmOze y eni olanaklar koymaktadlf. Oy le ki bugOnOn leknolo·
jisi yan n eskimektedi r.
Muzik E ~ i tjmj ve O~ re t i mi de
dogal olarak bu g eli ~i mden paYln l a l m l~t l r , ya da almak zorundadl r. C;OnkO elektronik ve
bilgisayar teknolojisi gOndelik
ya ~a m a gi rmi~tir. Muzik og retimi bunun d l ~ ln~"a kalamaz.
Hacetlepe Universitesi Ankara Devlet KonselVatuan MOzikoloji BOlumO 6{l relim gOrevlisi, besteci ve mOzik egitimcisi
"Teknolojinin clanakla n m Ost
dOzeyde kull anan , yara trcr bilqlterde nyararl anara k kendine
ozg u niteli gi olan bi r muzlk
og retmeni modelL.... lste. bu
modeli qerceklesnrebilmek i~in
MOzik Ogretmeni yetisttren e~i
tim kutu mla nrmz m tekno lojideki
ge li~i mleri n gerisinde kalmamak
j~i n, ge rce k~i Onerileri ortaya
koyarak, bu Onerileri mOzik e~i
limine yansltmalan gerekiyor
kaOimca. SozO ~ u raya getirmek
istiyorum d e~ e rli okurlarlmlz.
Ge~ e n yll .(1994) dogru bir kararla Gazi Universitesi Gazi E ~ i -"
tim FakOltesi MOzik Egitimi BO10mOnde yaplla n FEF MOzik EQitimi BOIOmOyetenek smavlan ,
bu yl l Trabzon'da yapl ldl. Tabii
ki bu karan vermede ne gibi
baskllar ve yOnlendirmeler oldu
bilemiyorum ama, bOlgemizde
tek alan bir sanat egitim kur\:lmunun yetenek SlnaVl G.U.
G.E.F. Muzik Egilimi BolOmO'nde yap llsaydl dogru olurdu.
Bir kere, slnavtn Trabzon'a
allnmaslyla birlikte, Slnava girecek alan gem; a rkada~la n n se~ im haklan ellerinden ahnarak
onla ra .,ok bOyOk bir ha kSlzhk
ya pt l ml~t l r. Sayln yet kilife ~ bunu d O~O nmediler mi acaba?
"'
2
Saym
.-"
G.O. G.E.F. Muzik Egitimi B610mO'nde qecen YII yap'Ian smavlarm dogru ve yerinde cld uqu.
birinci stmftarm g ~ ligimiz ogrenim ynmoa verdikleri konsenerdeki basantanda gOzlenebilir.
Smavm Trabzon'da yaprlmasmdaki amac , okulun TH M ve
1S M kcrclarrm ayakta tu tm aya dayamyorsa, Trabzo n'da
~o k se sll muzi gin dinleyi ci si
yo k dive bir mantarite yasatllJyo rsa buna dergi ola rak
yamtrrmz su olacaknc THM ve
TSM korolanru ayakta tutabilmek it;in bu yola gid ilmi~ ise bu
eok bu yuk talihsizlikti r kent im iz acrsmde n, digerine gelince, bu Trabzon hal kn u ku c;Omsemekt edir. Kent halkmm ~ok
sesli m uzige ol an i1g isini der9!mizin "BAHAR KONSERLERI" ortaya k c ym ustur.
Qnerimiz su otacaktm Bu Slnay sistermne bir ~OzO m metta~.a gelirilmelidir. Ya sma vlara
OSYM el koyara k merkezi si stemle (tam muzik egitimi bOlumlerinin sma vlanm kastediyorum) ge n;e kle~ti ril melidir (ki
biz bunu destekliyoruz) ya da
tOm mOzik M IOmlen ke ndi 51navl anm kendile ri yapmahdtrlar. Son~a , TOm MOzik Egitimi
B6fOmlerimizin 2000'li yillan yakalayabilen ~agda~ okullar 01maSIOi yOrekten diliyoFum.
e s o 7 EKiM'OE KONSER
TA KVi MiNi HipOORUM 'OA
BA ~LATIYO R
Cu mhu rba~ kanll g l Sentoni
Orkest ras,'nln 7 Ekim'de Ankara! Hipodrum'da b a~latacagl
konser takvimine baklld l{Jlnda
ilk dikkali ~e ken , bu yl l 2 1 yeni
yapltln programa allnml ~ olma5 1. Orkestranl n mOdOrO Husey in Ertug, tum ekonomik sorunlara ragmen, yeni yap ltJann
notalann l elde edebilmek it;in
hit;bir harcamadan ka~l n maya
caklanm seylOyor. Orkeslran ln
repertuannda, Gorecki'oin ucuneO senfosi. Svirid oy'un Kar
flrtlnaSl, Celin 1 ~l kozlU 'n O n keman kont;ertosu, Fazll Say'm
Mavi Nota'dan
piyano koncertosu. Respi gh i-
'nin Gregorian koncertosu. Joli.
vet'in Fagot koncertosu. Bozza'nm klarnet koncertosu. Goldmark'm Rustik senfonlsl hemen
g6ze carpan yapt ttar ola rak 96rOIOyor. Orkestra mOdOru Huseyln Ertug'u en ya k dustmduren, 19·20 Ocak da sesle ndirilecek alan Mahler'in 2. senfonisi. lyi bir Mahler yorumu icin
bOyOk ozen gerekiyor kuskuSUZ.
esa, bu YII programmda
butun seflerirmze yer vermis.
da eslik edip , Elgar'l ikinei senfonisini yonetecek.
bu yl l kendi bunyesindeki sanatcrlan degerlendirerek. orkestra uyeleri arasmdan
solistler crkararak, bircok kon- .
sere iki solist yerlesttrerek pekcok sotisjlmizl konse rsiz brrakmanus. Unlu solistlerinuzden I·
dil Birel , Verda Erm an, Ay~e
g ul s auce, Ay ha n Bar an, Gulsin Onay , Ahmet Ed iz, A y~ e
Edi z c rkestrasmm proqrarnmda
yer alm aktadrr.
eso
Orkestrar un sanat yonetmen!
GOrer Aykal, on konser yonetecek. Aykal'm Ankara'da verecegi kon serlerin van. sua Hengim Gi:Skmen - Ay;;egill San ca'nm solistliginde 17 - 23 Ekim
n sO rmekte. Va r alan kurulu slann kendi alanIan icinde turneye crkmalan fryin batkm kclayca
anlayabifeceqi populer yaprtlann secilerek programa elmrrus
olrnasr da aynca ir sevinc kaynag I. Devlet Opera ve Bale Ge nel MOdOru Has an Hueeyl n
A kbu lut, en onemli sorunlanrun
kadrolardaki trkamkuk ve butce
cld uqunu belirtirken, emeklilik
yasasrmn biran once crkmasrm
ve ozel kurulustann sponsor 0larak bu sanatr desteklemelerint
istiyor.
GULsiN ONA Y' IN
"<;:EsiTLEMELER " CD 'si
YAY IMLANDI.
Piyanist GUlsin o oav'm ye ni kompakl disk inin adr cesltteme ier. Hannover Kuzey Alman
Radyosu'nin ii?bi rJigi ile Ars Mustet diskleri arasmoa yayrmlando.
tanhleri arasmda Makedonya
turnesinde vereceqt konse rJe rde bulunuyor. Ender Sakpmar,
Copland'dan Billy the Kid'i, s erodin 'den 2. Senfoniyi yonetecek. Em in Guven Ya ~hcr:am ,
Devlet Cocuk Korosuyla birlikt e
cccuk bay rarm konserini; Naci
OzgGcr: penclik konserin de iki
sanatcrya Hand el'in Su meatgini caldrracak.
FaZl1 Say
Turk bestecilerinin hemen
her ku ~agln dan yaprtla r sef';ilrnis, Saygun'un aryala nru Murat
Goksu
seslendiri rken ,
Tan c'm Yankrla r'rr u ve Fai k
Canse len 'in Kay DugunO adh
yaprtlanm Gurer Aykal yonetece k. Fazrl Say kendi konce rtosunu seslendirelecek.
Orkestrar nn
prcqrammdan
burada yazamadtqtrr uz pekcok
yaprt. solist ve set yer almakta-
Verda Erman
orr.
Gurer Ayka l
Erol Erd in cr: gitarist Bek ir
Ku cr:u kay'a eslik edecek. Cem
Mansur par lak bir gen~ kernancrya, Flori n Galat i'ye Saint Saen s 'in Rondo Capricco'sun-
DEVLET DPERA VE B ALESi
YURDA YI\YILMA <;:ABASI
I<;:INDE •.•
Ankara, istanbul, Izmir ve
Mersin'den soma Sams un Opera ve Bale MOdQrlOgu'nun kuru-
lus karannm onaylandrqtm duymak qercekte n sevinc verici. Bu
arada Gaziantep ve Van mudOrlUklerinde kurulus cansmata -
Basten sona piyano iryin yazuml ~ cesltlemefer formu ndak i
yaprttan fcertyor. Eger tern ve
cesneme. bir cekirdeqin cesitlenerek zenginlenmesi nedir, hemen duyup dmeklemek istiyorsamz. GOlsin Onay'm bu son
CD'sini arayrp bufun. 8u CD'y i
dinfeyerek kendiniz! piyan o edebiyatmdaki cesitlemeler OstOne
rahathkta egitebifirsiniz.
3
Mavi Nota'dan
iSTANBUL OEVLET
OPER A VE BALESi,
35. YILI NI KUT L UYOR.
OERGiMiz iN "~AN MuziK
OOULU"NE TUM GENC
YETENEKLERi
KATILMAYA CAC"JIRIYORUZ.
35. yrhm kutlayan Istanbul
Devlet Opera ve Balesi. 19951996 sezon unu 5. Ekim a~ ·
rru Olkemi zde ilk kez seslendiri-
teCek olan Gustav Mahler'in
~8. senfon isi " lie aYIY0r. Her
yastan ve her kesirnde seyirci nin ilgisini cekmek iyin qenis bit
yelp azede dOzenlenen ID0 S:un
repertuan, bu yl l yogu nlukla ilk
sestencnrnen ve ilk sahnelenen
yaprtlan iceriyor.
KOIlOr - Sanat alarurun vaz qecilrnez unsunanndan btnsi alan mOzigin ulkemizdeki konumu ve gidi ~i ni nesnel bir bicimde ortay a koya bilmek arryacl yla
dergi miz taratmdan Mav l Nota
Muzik v e San at Dergisi ~a n
Muzik oemo adryla bir ye ns ma
duzenlenmis ve yans rna kosulIan acrklanrrustrr.
•
OM ER GON ER 'E SA YGI.
Trabzon Gazeteciler Cemiyet i Baskam gazeteci I yazar
Orne r GOner'e 70 . ya~. ned emxIe bit saygl qecesr duzenlendl.
KIY! KOllQr ve Sa nat Der gisi ile
Cag da~
Yasarm Destekleme
Demegi Trabzon Subesi'nin or-
taklasa dOzenlE;l:digi geceyi salr .
yazar Ah met Ozer y6netti. Ay'fica arkadasrrmz M. Re ~at Sumerka n T rabzo n konulu bit ora
gosterisi sundu.
. Istanbul Devle t Opera ve
Bales! MiJd OrO ve Genel Sanat
Yonetmeni Yekta Ka ra, 6nOmOzdeki sezon un repertuvanm
bir basm topfa ntrsryla tar uttr.
Mah ler'in basyapm "8. senfon i"nin yarn etra. sezo nda ilkler
arasmda Richard Straus s 'un
" Sal ome"si , Ro dg ers · Hamm erstei o'in "Kral ve Ben- mOzikali, Arif Ma likov' uo "Leyla ile
Mecnun" r etest. B izet'nin "Carmen"i, Ro ssin i' nin "ltalya'da bir
T Ork'O ve cilea'nm "Adriana Lecauvreur" adh yaprtlan ye r ail yo r.
Cern M ansur
A9lklanan bu kosullara uyg un tum qenc yans mactlan, yansmamu e katllmaya l;aglrl Yoruz. Yansmayla ilgili afi~ ve
nrosurter ulkenuzdeki tOm mG';
zfk ckultanna da g ltl lml ~ bulunmaktadtr. Gereken bil gi oralardan all nacagl gibi, de rgimi zin
arka kapaqmda yer ala n 00 10mden edinue bihr.
'ransmaya kall iacak alan tOm
yansrn ac.era ~i mdiden basanlar
diliyo ruz.
AHMET OZER YENi KiTABI
ONLARLA YA~ AO I M' I
TANITTI.
Prospera Yay mla n'nda yen i
cucan son kitam. O nla rla Ya:?Bdim Oze rine sair - yazar arkada smuza Ahmet Oz er'le TAT
Trabzon Radyosu'nda , 29 . A Oustos 1995 QO nO bir ca nh ya ym ge rl;ekle~tl ril d i. Ahmet O zer,
daha Once yayrmla nan kitaplan
ile birlikte ye ni kita brru tamttt.
16 EylOI 1995 gOnO ise T rabzon'da Mah mut GoloOlu KOlhi r
Me rkezi'nde kitabtr n o kurlann a
lmzaladr.
Arallk saymuzda bulusma k
dileOiyle , mOzik dostlanna saO11k, mutl uluk ve basa nla r diliyorum.
MOti t Semih Baylan
Genel Yayln Y6netm.nl.
Muzik Yazrsrrun Gereklilig i ve
•
1~l evi *
• Can KARAHAN
Australopitek adi verilen ilkel lUrOn ya·
~ad lg l I'aglarda , insanoqlunun ogrenme
gocu ve kapasitesi kuiturel evrimin hiztru
srrurlarrusttr, Bu I'ag larda, merkezi sinir
sistemi dil ogrenmeye elverisli olan insansilar, dil ogrenmede geri kalanlara karsi
bOyuk bir OstOnlOk sagladllar. yOnkO, dil
ogrenebilenler, onunla birlikte, atalanrun
yasantrlanru ogreniyorlardl. Dil, yalmz belli toplumlann anlasrnasrru saglayan bir aray degil, takat ayru zamanda, bOlUn insanlann yasantrlanru biriktiren ortak bir
bilgi hazinesi oluyordu. (1)
Bu kosullar altmda, onceki kusaklann
kulturel birikiminin genl' kusaklara aktanlrnasmda dilin islevini on plana crkaracaglnl d O ~On e b i l i ri z . Bu yOzden dilin evrimi,
insan turunun varhqrm surdu rebilrnesi aylsmdan onern tasrmaktaydr, (2)
Buraya kadar olan tarnsmarmzda, konusrnarun isitilrnesi otesinde, soylensnlere sureklllik kazandrracak kayrt olanakIanni henuz gozden gel'irmedik. GOnOrn uzde bunu ge rl' ek le~ti rm e n i n birden I'0 k
yolu varsa da , insanhqm bu konuda oteden beri kullanageldigi en onemli bulusu
hil' kuskusuz yazi olrnustur, (3)
Dil ve yazr iki ayn gostergeler dizgesidir. Yazmm biricik varllk nedeni dili gostermektir. (4)
Yazirun bulusu gerl'e kten insan gel i~
mesinde onernll bir asamayi simgeler. Biz
I'agda~ insanlar icin bu yazuar onernlidir
1'0nkO bunlann aracihjnyla kOllUr atalanrruzrn d O ~Onl erinin derinliklerine inebiliyoruz. Yazrrun geryek onemi, insan bilgisinin
aktanlmasmda yepyeni devrim yaratmasidrr. Yazi araclllglyla insan deneylerini 0lurnsuzlestirebllir, cok uzaktaki kisilere,
henOz do 9.m am l ~ yeni kusaklara aktarabilir. Yazl, bilimi yer ve zaman s mmrun ustune yOcelten aracnr, (5)
Insamn il'i nde dogdugu I'evrede yer a·
lan, dogal, toplumsal ve kOllUrel ogeler arasmda ' ses' cok onernli biroyer tutar,
Sesin olmadlgl durumlarda iletisim ve etki le~im cok zor olur, lnsarun cevresi, bir
bakima sanki "seslerden or Qlm u ~ bir
ag" gibidir. Insan kaynagl lUrO ve islevi (i ~
gorusu) cok degi ~ik olan bu sesleri alqrlar,
cozurnler, yorumlar ve giderek insan yasarmrun aynlmaz bir parcasrru olusturur,
(6)
BOlUn dillerde iIIede bir ad vermek gerekirse ·yans.lama ikilemeleri" denebilecek bir sozcuk WrO vardrr; $ akrr sukur,
tmgrr mmgrr, tak tuk, mini rnml, takur tukur. Bunlar ilk bakrsta, konusmarun ahsila
ge l m i ~ biclmterine tamolarak uymazlar, ama gene da acik secik tammlanabilen ce~ i tl i ozellikleri vardrr, Birincisi bunlar birer
yansirnadrr (onomatope), yani dogadaki
sesleri veren sozcuklerdir, doqadakl seslerin nesneleri n seslerine benz etilerek
tu-
retllrn lstir, Bu da onlann insana ozgO bir
~ey olduklanru karutlar, yOnkO maymunlar
aogadaki seslere oykunrn ezter, (7)
lnsan yavrusunun daha ana karrunda
(rahminde) iken annenin kalp atrslanndan
etkilendiqi, dogumdan sonra bu bildik sesi
yeniden bulmanm bebek Ozerinde rahatlatrci etki yaptlgl ve bu yOzden annelerin
5
bebeklerini rahat tanp uyutmak iyin gene lIikle, kalpleri Ozerine yas ladrklan one surOlmekledir. Nilekim, yap.Ian baz i deneylerde ses bandma ahnrnrs kalp ah ll ' sesl erini dinleyen bebek grubunun , sessiz oda
da yatanlara ve banllan ninni dinletilenlere gore co k daha erken uykuya daldlgl
gozlenmilllir (GOnay 1978). Bu durum insan yav rusunun bazi mOziksel ogelere
karst duyarllilk kazanmaya ballladlgmm
srrurh bir gosterges i ya da kanr n olarak
kabul edilebilir. (8)
insan yasarmnda mOzigin belirli islevle ri
I i~ go<oler; (forksiyonlan) vardrr. Bu i~ gorO ler ye~ itl i , cok yon lO ve ka rrnas ikt rr, MOzigin insan yasarru ndaki i ~ gorO lerinin cesitll, co k yonlO ve ka rrnas rk olrnas r, l emelde insanm ya~ad lg l yev renin, bu cevrenin
bir parcasi olan mOzig in ve insa n - cevre
etkiles imlnin yap ilarmda ki cok yonlOIOk ve
karrnasrklrktan kaynaklan rr. (9)
lnsarun ya~adlg l cevre co k boyutl udur.
Boyutlan bak irnmda n "d ogal" , " top l um sal" ve " ku lt Orel" olmak Ozere 01' all cev reden otusu r. Her birinde kendini ozgO 0geler . buluna n bu all yevreler, gerek olusum, gerek nilelik ve ge rekse islevle ri bakirru ndan birbirlerinin tarnarnlayrc rst ve
b010nleyicisidir. (10)
Bu bOtOn icinde yer ala n "m Oziksel
~evre · insan cevresinin en anlamll 6gelerinden biridi r. MOziksel yevrenin bir ogesi
olarak gozOkse de "d oga - l nsa n - kiiltor"
bagla ml iyindeki olusurnu ve niteli gi bak rrnm dan toplumsal ve dogal yevrelerden
soyutlanamaz. (11)
MOzigin insarun kOltO rel yasarrundakl i ~
gorOleri genel yizgileriyle ~oylece belir lenebil ir;
a) MOzik bir kOltOr ogesidir, kOltOrOn 0bOr ogeleriyle etkilesir, (onlardan elkilenir,
onlan etkiler.)
b) MOzik, bir kOI10r ogesi olarak, icinde
olusup biyimlendigi kOI10rOn (yasarna biciminin) ozelliklerini ta~ rr.
c) MOzik, insanm kOltOrel ya ~a m m d a
6
" g e y m l ~ " ile "s lmdi ", " ~ I m d i " ile "gelece k" ve boylece de "gey m W ile "gelecek " aras mda bag kura r. Bunun dogal bir
son ucu olarak da - belli kOI10rei oze lliklerin
goreli sOreklil igini saglar.
d) "Bireysel, kOmeler, lopluluklar ve loplumlar arasmdaki benzerlik ve ay nllklarm
ortak nedeni kOltO rdOr. (GOveny, 1976)
MOzik, soz konusu benzerlik ve ben zemezlikleri simgelemede basta gelen kOllOr
ogelerinden biridir. (12)
insanlann seslere olan tutkulanru geli~
tirmeleriyle baslarrus olan mOzik macerarruzda yas anan her devirde ozgOn bir leknolojinin b rraktlgl izleri go rmek mOmkOn:
Tas Devrinden kalm a yonl ularak oy ulmus
taslard an, Ozerine hayvan derisi g e ril m i~
oldugu samIan davullar bul unrnus... Ay nca hayvan kemiklerinin cllalamp delin mesiyle yapilrrus vurma sazlar ve f1 0tlerin
35.000 y ll onces ine ait oldugu karutlamyor, (13)
19. yOzy.1 boyunca, mOzigin dogu ~u na
i l i~ki n teori ler ortaya anlrmsnr, Bu teorilere
gore mOzik, ' dil' den (Herder), hayvan
sesl eri ve ozellikle kUIl seslerinden (Da rwin), insanlann birbirferine seslenmesinden (Stumf), insanlan n birbi rleriyle kurdugu duyg usa l ili~ k ile rden (Spence r) kaynaklanrms ya da dog m u ~tur. (14)
insan ses i yalgila rda n da eskiye gider.
En alcak basamak lardak i obeklerde sarki
va rd rr, yalgl yoktur. (15)
i ~ turkule ri, kOrek ce krnek, yOk kaldirmak, ag tciplamak, ekin bicrnek , yOn egirmek gibi ortaklasa ya da bireysel kol emegi cahsrnalanna yon veri r ve eslik ederler. :
iki bo turnden otusur ill tOrkOsO: TOrkO icinde yinelenen dizeler, yani nakarat ve du~nO p hazirtanmadan, dogaytan soyteni-
veren dizeler.
Nakarat ya da heya mola , insa nm ya ll~
ma srrasindakl zo rlanrna arular inda crkardi g. ve hiy d egi ~tirm eden yineled igi anla~ i1 m a z bir y lgllktJr. Geryekte heyaloma,
govdenin oteki organlan nm devinimlerine
eslik eden ses organlannm bir tepkisinden
baska bir ~ey degildir. Ama yap'Ian devinimi duzenliyen ve kolaylasnran bilinyli
bir arnac da vardrr, Heyamolalann en yahn blcimlerl iki ya da uy hecelidir. Sozqelimi, kurekcibasmm belli aralrklarla "hop hop!" diye heyamola cekmesini, iki heceli
heyamolaya ornek goslerebiliriz. Surada
ilk h ece haztrlay rci bir isarett ir, ikinci hece
isi zorlanrna' an ini, kureklere asrlmayi belirtir. Oy heceli heyamolalarda uyuncu hece, zorlanma arnndan sonraki rahatlamayl, duraklama arum belirtir. Volga kurekcilerinin turkusunde oldug u gibi ; "E-yuh-nyeml" (1 6)
Gunumuzdeki lam olarak geli~m i~ turkunun j ~ ·tG rkus u nden l ark" cahsma surecinden koprnus olmas idrr, Ses ve el ogeleri varhgmi hala surdu rrnektedir, ama aracm yerini yalg, alrrustrr artrk, (17)
Muzik her seydsn once "ses" demeklir.
"Ses" deyince Sche lling, bundan sunu anhyor: Ses, maddi birseydir ama herhangi
bir madde degildir. Maddenin temel ozelIigi zamanda ve uzamda olrnaktrr, Oysa
ses, trpki .~ rk gibi belli bir uzama sahip
degildlr, belli uzarrun icini doldurm az, bir
uzamda zaptedilmez . Ses , bu iki boyuttan
yalmz birincisine, yani "zaman" boyutuna
sahiplir. Oyleyse herseyden once ses 0Ian "muzik", sanat olarak kokencs birinci
boyula tabidir. (Onun yalmz bir boyutu
var) Zaman ise ard-arda -olus (sukzession) bicimine sahiplir. Su nedenle "Muzigin zorunlu blclml ard-arda-olus'tur."
Schelling, her zamanm her muzigin (sesin) sahip oldugu bu ard arda olus blcim lni, sonsuz olamn sontu olana imgelemin
bicimi olarak anlar. Su ~u demeklir: Sonsuz sonlu olanda lmqel enmlstlr: Oreal bir
~ e y olarak ortaya konusrnustur, ama bu
ortaya konulan ~ey de, real bir ~eyde 01 mas' gereken ikinci boyut olan uzam eksiktir. Dolayrsryla 0, bir yandan sonlu (real) bir ~ey olmak la, ote yanda n da hala bir
bak imdan sensu z olana sahiptir: Yani 0 ,
sonsuzun sonlu'dan imgelemidir. Demek
ki icra edilen anlamda rnuzik, le k boyull u
bir sanat olmakla, yalruz bu zaman boyutunda ortaya Konmakla, onun blcimi zamarun biyimi olan ard-arda-olus bicimidir.
Su ard arda otusun kendisi real bir seydlr
ve real bir ~ey olarak da sonlu bir seydir,
halde muzik, sonsuz - sonlu birliginin
sonluolan'da meydana geldigi bir sanatn r.
Sir ard arda otus boyutunda ortaya crkan
rnuzik, hiybir uzamda tesbit edilemez. Ama onun bir bakirna lesbil edilmesi gerekir. Aksi halde onu yeniden icra elmek olanakh otmayacaktrr, (18)
Sir ses sanan olan rnuzik, plastik sanatlann aksine, npk r soz sanatlan gibi bir zaman sanatid rr. Plastik sanalla rda kullamIan malzemenin (boya, alcr, carnur, tas
vb.) elle bicirn verilebilen nesnel malzemeier olmasrna ve bu malzemelerle yaprIan eserlerin belirli bir mekan boWmu icinde yer almalanna karsm, ses ve soz sanatlanrun ana malzemesi, ancak isitrne
duyumuzl a alqrlayablle ceqirnlz sesler'dir.
Dotayrsryla bu tur eserler, mekan bolurnleri iyinde degil, zaman kesimleri icinde
yer alabilirler. Su nedenle de yer aldrklari
zaman kesim inin sona ermesiyle yok olurlar.
Plastik sanat eserlerini ikinci kez gorebilmek icin, bulunduklan mekan bolurnune
bakmak yelerlidir. Ancak ses sanatrrun yer
ald,g, zaman kesimi, ilerleyen her saniyede bir daha gerilerde kalrrns olacaq mdan,
bir kez daha yasayabilrnek ve 0 sesleri bir
daha dinleyebilmek rnurnkun degildir. (19)
Muzigin tesbit i ise "nola" ile olur. "Nola" ise sayisal bir iladedir, yani nota, "n umerik" bir seyd lr, Sir sesi bir nota ile gostermek, onu numara lamak ve sesleri nurnaralandrrmak, onlan saymak demektir.
Demek ki rnuzlk bir sayma, bir sayrmdir,
o
(20)
Insanlar soyledikleri sarkrlan kag lt uzerine geyirme istegini duyana kadar yuz y,llar ve yuz yillar geymi~ , istek bir kere du-
yulduktan sonra da uygulama yonternlerlnin ge li~mesi de bir 0 kadar surrnustur,
(2 1)
Ancak ortada buyuk bir sorun vardr.
Sorun da, konustuqurnuz dili nasil yaziya
aktarabiliyorsak, seslerin alfabesi olan notayt da yaziya aktarabilmekti. Bunun nedeni ise ka hclhgl saglayabilmekti. (22)
Nota yazrsmm, bir sesin, bir ezginin
yuksekligini, yogunlugunu, ifadesini kesm
olarak belirtmesi gerekmektedir. Bugun
kullamlmakta olan rnuzik yaztsi sistemi ne
olasmcaya kadar yuzy,lIar suren uzun bir
yoldan ge,i lmi~ ti r. (23)
. Yunanhlar, voka l muzik ve ,algi muzigi
icin iki ayn muzik yaz tsi kullarulrruslardir,
Bu yazita nn ikisi de Yunan alfabesindeki
harflerden olusrnustu, Aneak, harfler tum
sesleri isarsnernekte yetersiz kaldlgmda,
kimi harfler yank ya da ba~a~ag l ye rl e~
tirlliyordu. Normal yaz llan harfler vokal
muzige, yank ya da tepeu stu kullarulan
harfler ise ,algi muzigine ozguydu. (24)
Calgl icin rnuzik yazts i u,er harften duzenlenrnlsti, ancak seslerin srrasi kahndan inceye dogruydu . (ButUn ,alglsal dizilerde oldugu gibi). Harfler eski Sami alfabesinden ahnmrsn, Dik yazilrms olanlan
acrk telleri, yank isaret parrnaq iyla bas ilanlari, ters yazllanlan iseorta parmakla
bas ilanlan gosteriyordu.
Muzik yazrsrrun ilgin, taran, parmak isaretlerini i,ermesi, yani "tablatu r" olmas ryd r. (25)
Seslere ad vermeyi ilk du~unen Romall
filozol Boethius (M.S. 480 • 524) olmustu:
Dizideki seslerin herb irini bir harf i1 e adland rrmayi ilk 0 one surmu~,u. Bugun Ingilizce ve Almanca konusan ulkelerde notalann La, Si, Do vb. yerine A, B, C vb. di-
ye harflerle amlmas i Boethius'tan kalmadir, Iyi ama, notalann harfJerle amlmasi
rnuzik yazmak ve okumak isteyenlerin ne
isine yarardr? Bir melodinin krvnmlanru,
nota yuksekliklerlnl de isaret lemek gerekirdi. Bunun icin de, Boethius'tan ,ok daha once ge,erlikte olan bir yola gidildi:
Melodilerin stenografi ,izgilerini andIran
bir takrrn lsaretlerle nokalanmasr. Bu tur
notalamaya, Yunanca ' i ~ a r e t' anlam ma
gelen ' neuma' kelimesinden, "neurnatique' notalama deniyor. ' Neuma'lar, melodinin inlsinl "k ,~ m, yaklasik olarak belirten bir takirn isaretlerdi ve ancak, bir melodiyi bilen kisilerin arulanru tazelemeye
yanyortardr, Derken rnuzik kaydetme i~i
biraz daha saglamlassm diye bir ',I kl ~
noktasr" belirtecek isaretin ,izgi ustUne
konmasi d u~un[jfdu. 80ylece ilk portre ,
tek ,izgili porte ortaya " ktl . Sonra buna
bir ikinci, bir u,uncu, bir dorduncu , izgi
eklendi. Cizgiler renkler le de birbirinden
aynldr, Do'non , izgisi san, Fa'run ki krrrmZl... Ya bu Do, Fa vb. adlan kim buldu?
Notalann boyle aclandmlmasim one suren, onuncu yiizy llda ya~aml ~ bir Milano'lu ke ~i~ Guido Arezzo'dur. Bu adlan da
bir ilaninin her bir satmrun ilk hecesinde n
almrstrr: UT queant laxis, REsonare libris
.
'
Mira gestarum, FAmuli tuorum, SOL ve
poluti, LAbii reatum, Sonete lohannes. Ut
adt yerine buqun kullanllan Do ad rm da
kullanan Giovann i Maria Bononcini (1642
- 1678)'dir. (26)
Guido Arezzo zamanmdaki yeniliklerden biri de porte ,izgisinin basrnan konan
. notalann yerlerini belirlemeye yarayan
isaretler yani anahtarlardrr, Gunumuzae
de kullam lmakta olan Sol, Do ve Fa anahtartan ashnda G, C ve F harflerinden dogmustur, Anahtarl ann kullarulrnast notalann
incelik ve kahnhklanru kesmlestirilmistir,
Ancak , sureleri ve bunlar arasmdaki oranIan gosteren isaretler henuz ortada yoktu.
(27)
Sure gostermeyen duz sarkr yazrsm-
•
dan sureli yaziya gec;: i~ kon usunda 1225
yrlmdan itibaren baslayan ge li~m eler
Koln'lu Ars Cantu s Mensu rabil is ba slrkh
kitabmda (1280) tarurnlanan nota bicirnleriyle onemll bir asa rnaya ula~ml ~ ve
boytece onu c;:uncu yuzyrloan onaltmc i
yuzy lla kadar kullarulacak mensural notasyon (olc;:eksel muzik yaz tsi) evresi baslarmstir,
Bu nota bic;:imleriyle ifade edilen surese l
degerler, gunumuz rnuzik yaz rsryla su sekilde gosteril ebili r:
13. yuzyllm sonuna dogru b.revis, bestecilerin kullanmak istedikleri krsa sureleri
, .
impe r!ekt deniyordu. (28)
15. yuzy llda notasyon acismdan (rnuzik
yazrst ac rsindan) onemf ge l i ~me le r serg iledil er. Bu ge l i~ im in bastrca nedeni tekn olojideki yeniliklerdir.
r--
n
,
I'
3 I
A ' ] T~'~'
.. .
"":
•
~
'
[
"l ' "
, ,.. .
/1
/ .11 ]"''
"1'"' [ ./1
."'
~dJ'J>
B 4
I
Mui modu$
./?'1 ] '''It
M i n i",~
,~
I
..,
Dl l D I;
~
irnpertekt
p erfekl
I
. . ,)
[
/1
" •.J
J
J
....-/1 ] " " " " [ /1
J j j m,,,' m"', J l .)i )i
/1
/1
PP
PP . n
I
gostermeye yetmez oldu . Bunun 'c;:,n
Fransrz Pierre de la Croix, brevis'i dorde
ve sonlan dokuza boldu, Boylece daha bu
srralarda semibrevis bic;:iminden ve adrndan vazgec;:ilmeden, sonradan kullarulacak en kuc;:uk degerlere minima'ya dogru
bir adrrn atrldr.
Din d l ~1 muz igin ui a~tl gl ozgurluk ve
yayg mhk, uc;:erli bolunrne antayrsmm yarnna ikiserli bolunrne anlayr srru da get"dl .
Muzik yazismda buyuk bir devrim olan bu
d egi ~iklikl ere birlikte kuc;:uk degerlerin daha g eni ~ s intrlar iclnd e kullarulrnasma
baslandi ve semiminima fusa, sernifusa
gibi yeni degerlere ulasrld' . Bu yeni yaz i
bic;:iminin onculerinoen Phlippe de Vitri'nin
(1291 - 1361 ) ars nova diye adland"dlgl
bu evrede olc;:ek brevis olrnustu. Buna gore bir rnuzfk parcasmm basma konulan
daire, her brevis'in UC;: brevis'e bolunecegini, yanm daire ise her brevis'in iki brevis'e bolunecegini gosteriyordu. Bu bolunme bic;:iminde uc;:erli bolunrnelere (tam ,.eksiksiz , rnukemrnel) anlammda per!ekl ,
ikiserli bolunrnelere ise (eksik) anlammda
15. yuzy ilda pe rgament'ten kag lda ge c;: i~ , 0 zamana kadar icleri dolu olarak yazrlan notalarm goz ieri acik blcirnde yazrlabilm esini geti rmi~ti r. Boylece "Olc;:iilii notasyon " un "beyaz olCiilU notasyon" olarak adlad trtlan ikinci evresi ne g ec;:i lmi~
oldu. Nota gozierinin kapah yaz lldlgl 13.
yuzylldan 15. yuzy lla kadar olan evre,
"siyah mensural notasyon" (sc hwa rze
mesurainotation) olarak adlandrnhr, Ancak, 1430 y illan na rastiayan bu deg i~im
onceslnde henuz kullarulrnayan semiminima, fusa ve semefusa gibi notalann
gozleri bir s ure daha kapah yazrldr. Oaha
sonra bu riotalan n goz leri de ac rk yaz ilmak istendiqinden minima ve semiminima'nm birbirine kansmasim onlernek
amaciyla semiminima'ya c;:engel takrldr,
Boylece semiminima'dan bastarms , dolayrs ryla fusa ve semifusa'n m c;:enge l
sayrlan da birer tane artrrus oldu. (29\
15. yuzy lhn miizik yazrsmdaki ilginc;: ge"tab lat u re" ile de acrklanabillr, Har!
ve nota yaz ilanrun aksine tablaturiar c;:algl
sesierini belirtmeyi arnacla rmsnr, Seslerin
li~me ,
9
yalgl uzerinde ylkanlacaklan yerleri ve
nasrl crkanlacakla nru gosteren tablaturlar
(Latincesi tabula, tabilatura tabela'dan),
buqun kullanmak aldugumuz rnuzi k yazrsrrun tarihsel asarnala rmdan I;>iri degil ,
muzik yaz rsmm dismda gel i~mi~ (yak kez
de muzik yazrs ryla birlikte kullarulrms)
baska bir yazr lUruydu . Nilekim, yalgl partilerini tablaturlarla yazrnarun yaygm bir
gelenek aldugu 18, yuzy rla kadar alan donemde, insan sesiy le soylenecek partiler
rnuzik yazrs ryla yazi lryor ve boylece , ayrn
seslerin vokal o larak (sesle) soyl enecek
partilerinde rnuzi k ya zrsr, cal q rlarta cannacak partilerinde ise tablatu r kullaruliyordu.
Ail aldugu yalgmm turune gore lavta
tablaturu, gitar tab laturu, arg tablaturu gibi
lUrlere ay nlan tabla turlan n en yayqr m lavta icln olaruydr .
Lavta tablaturlannda alt alta yizi l m i~
(gunumuz dizek yizgilerini andrran) paralei yizgiler lavtanm, .bu yizgilerin uzerine
yazrlrnrs hart alarak ya da rakamlar
calqmm parmak basacaqi perdelerin, bu
hart ya da rakamlann uzerine konulrnus
gozsuz nata kuyrukla n ya da otaqan no talar ise seslerin surrnesini gosteriyardu.
Hartlerin ya da rakarnlann altma kanulan
natalar genellikle ya h~ ozellikleriyle ilgillydi. Bazi kaynaklarda rastlanan lavta tablaturunun en eski tarihlisi Italyan lavta tablaturudur. (1507)
Italyan, Ingiliz ve Fransiz arg tablaturIan ise (gunumuz piyano' yazrsmdan oldugu gibi) yitt dizek uzerinde yazi hyordu.
Tablaturlar, vakal ya da yalg.sal aynrm
yap ilmaksrzm turn partilerin bugunku rnu-
zik yazrsiyla yazilmaya b a~ l andl gl 18.
yUzylldan itibaren kullarumdan d u~up tarihsel rnuzi k yaz rst haline ge l m i~s e de calgl partilerini tablaturl arla gosterme gelenegi ozellikle gitar, zihter, akardean ve
ukulele gibi yalgllarda (bir kendi kendine
ogrenim yontemi alarak) bugun de yer yer
surdurulrnektedir, brnegin flamenka gitar
metadu. (30)
17. yuzy rlm orta la nna rnuzi k ya ztsi (notasyan), gunumuz rnuzlk yazrsma yak
ya klasan bir ilerleme gosterd i. Ancak rnuzik terimleri uluslararast bir dil kazanamadl. Terimlerin buyuk yagunluguy uzynlardan beri kullanilan Latince sozc uklerdi ,
<;:algl notasrnda tablatur kull an rrru suruyardu . "En yayqrn tablatur lUrleri alan Italyan, Ispanyal, Fransrz ve Alman lavta tablaturlannd an baska perdeleri Fransiz lavta tablaturlann da olduq u gibi hartlerle
gosteren Palanya lavta tablaturu, ya da
Fransrz lavta virtuozu Denis Ga ultier'in
(1597 - 1672), tellerin duzenini LA3 - RE4
- FA4 - LA4 - RE5 - FA5 olarak d egi ~t ir
masi sonucu ortaya crka n yeni Fran srz
tablaturu gibi farkh yalg l yaz itan da vardr.
(31)
$a rkrcrlar nata ku llamlmasir u bilselerdi
hem kendilerine, hem de muziklerini ogrenmek isteyen yabancrlara yak yararh
alurdu. Oysa anlar bu alanaktan habersizdirler. Antik kok en li musikilerinin ayrrdedici
ozelligidir bu notasizhk. Antik yagda , sesin
yukselis ve alcahsm: gosteren baz i isaretlerin var olrnus aldugu bilinen bir geryektir.
Bugunku notasrzlrk ise Sark musikisin in
f fLffffff ilerlemesine buyuk bir engeldir. Geryekten
bilim iyin yazr ne .ise m~siki icin de n.at,a
adur...u~ta brr ~~, ~r n dedrgl glbl ·yaz.l, Ilkor
ve du~uncele"mn ashna sadrk blr tab-
- gmr
§fiprr'l"""'1
.3 [FE' ~t rm!d
~
-
[:~l
\\':.
.
,~_
) - ~ '4
• .\" 1
- 'I'
.• n
0
.
,_
~:rr,,~
. " . "" ~"'C' I· lasu
Ef";af.J1!ti . 1<Jo'= .=
~- '!!:1~,~
:L --- ."~-..:.-~
.
=
gibidir." Gecrnisten miras olarak
"_"' " ,'_' devrald ijnm rz bilgiler bize yaz ryla aktarrl-
~'I
masayd i
ve onl an her an zen qinlestirmek
olanajnndan mahrum bulunsaydik zihnimizle kultur evrenimiz san derece krstth
kahrdr, Musiki de notanm i~levl i~in aynl
yarg' ge~eriidir. Nota, ne kadar giizel bir icall", bir dii~iiniinl Bu sessiz lisan giizel
sanatlann geli ~tigi turn Avrupa U1kelerinin
ortak dilidir. Notanm degerini bilmeyen
sarkrcilar ise onsuz yapabileceklerini sarurlar, Gerce kte yaparlar da. Ama ne pahasma? Giivenebilecekleri tek ~ e y hanza
oldugundan, musikiyi ogrenmekte biiyii k
zorluklarla karsrlasrrlar, En mahir miizisyenleri bile Pesre v ad, verilen havalardan
yiiz kadanru bilirler ve bunIan bir ustadm
yanrnda yiizy,lIarca eme k vererek ogrenirler. Bu ogrenim, bilinmeyen Pesrev kalmaymcaya dek devam edebilir.
$ ark musikisini ogrenmekteki gii ~l iig iin
ana nedeni ogretim yonternls ri degil (oda
aynca ele almmasi gere ken bir konudur)
notasizhktrr, (32)
lletlsirn olmadan ogrenme olmaz.
[letisirn kurulmadan ogretme ge r~ekle~
mez. Ogrenme ve ogretme, ternelde, bir
iletisim i ~iriir. Bu nedenledir ki, tiirii, diizeyi, siiresi ve i~eri gi ne olursa olsun egitimde i1 eti ~ i m e bii yiik onem verilir. (33)
lletisirn ~e~itl i alanlarda ger~ekle~i r. Bu
alanlardan biri "sanat'trr. Temelinde "esl elik Iletl slm" olgusu yatan "sanal sal
i1eti~im " Kendi icinde ~e~it li dallara aynhr.
Bunlardan biri de miiziksel iletisimdir. (34)
Yahn ve ozlii bir anlatrmla "miizlksel
lletislm", "duygu, clii~iince, izlenim veya lasanmlan veya bunlan i ~ i n e davraruslen belirli giizellik anlayrslarma gore
birle~lirilmi~ seslerden olusan eslelik
biiliinlerle k uruIan belli i1i~kiler yoluyl a
ortaklasma ve paylasrna siireci "dir. (35)
Etkili bir miiziksel iletisirn sirasmda veya sonunda ahci da belli bir a h~ka n hg m
veya degi ~ ,k ligin ol us masi beklenebilir.
Halla belli ortaml arda belli kosullarda ger~ekle~ti ril en belli miiziksel il eti~ im le r, alrcrlarda belli miiziksel alrskanhklann veya
belli miiziksel davrarus deg i ~ikl i klerinin ,
yani belli miiziksel ogrenimlerin olusturulmasrru arnac lar, (36)
Miiziksel bildiri, baskasma iletilip onunla payla~'lmak istenen duygu, dii~iince ,
izlenim ve tasanmiann yerini tutan belirli
seslerle veya ontann belirli ozelliklerini belirterek pnlann yerini tutan ya da tutmasi
beklenen belirli sembollerle olusuturulur,
Bu sesler sistem ine "miizik dili", bu semboler sistemine ise "miizik yaz,s," denir,
Bir miiziksel bildirinin durumunu. niteligini dogrudan belirleyen bashca elm enler
onun dili, turu, ozii, ii slubu, il'e rigi, il'er,gin
i~le n i~ bicirni, bildiri ogelerinin bir araya
get i rili~ ve bildirinin kuru tus diizenidir.
Miiziksel lletlsimde bestecinin katasmdaki duygu, dii~ii n c e , izlenim ve tasanmlar oldugu gibi dinleyicinin / yogalt,cmm
kafasma ltetllemern ektecnr, iletilebilenler 0
duygu, d ii ~iin ce, izlenim ve tasanrnl ann
<endileri degil, onlan temsil eden, onlann
yerini tutan uyancrdrr, (37)
Bu acidan baktldrqrnca , bir mii ziksel
bildiri aslrnda belli bir "uyancuar biiliinii"
ya da "uyancrlar sislemi"dir. (38)
Miizik yaprnm ya da mii ziksel bildiriyi
olusturrnada kullarulan sembollerle, bu bildiriyi ahcrrun auyu organlanna gotUrmeye
yarayan ileliel arac, yontern ve tekniklerin
turnu birden "m ii ziksel lletlslrn arac,
yonlem ve leknikleri" diye adlandrnhr.
(39)
Miiziksel iletisirn kanallanni olusturan
arac, yontern ve teknikler [rnuziksel iletisim teknolojisi) hizla ge li~ mek le birlikte
bunlar muziksel iletisim diizenlemele rinde
ve uygulamalannda henuz istenen elki lilik
ve verimlilikte kullarulrnarnaktadrr. Bu bakrmdan ilgili kisl, kurum ve kuruiuslar arasrnda varhg, gozlenen dayarus ma, yardrrnlasrna, i~bir lig i ve e~g iid iim eksikligi
ya da yele rsizligi olabildiqinca hizla giderilmelidir. (40)
Mii ziksel iletisirn, hem kendine ozgii bir
iletisirn bicirni, hem etkili bir lletisim aract
ve hem de onernti bir iletistm alarudrr, Bu
nedenle muziksel i le t i~i m, bir yandan da11
ha etkil i bir egit im arac r, di ger ya ndan 0 nemli bi r egiti m alan! d urum una getiri lme lidi r. (4 1)
Muzik yaz.s i, g a runtOse l ve ca nlandrnCI nitelig i ile m uzigi uzamsal b ir boyuta
tas ir. Boyl elikle o nu garmem ize ve tek ra r
zaman b oy utun a akta rma rmza o la nak ta-
rur,
NOTLAR:
(*) Bu cahsma. Can Kara han'm "Baqlarna
MOzigine lltskln Eserl erin v azurms Bi ~i m i lle
Seslendirllls i Arasmoekl Farkhhklann [neatenmost, Smanmast, Dejrerlendi nlrnesl" konulu tezinin girj ~ metnidir.
(1) Bozkurt Guvenc, insan ve KOltU r, Remzi
Kitabevi, istanbul, 1991 , S: 150
ve Dunyasr, Aemzi
(3) Calvin We lls, a. g. m. S: 174
(4) Ferdinand de Saussure, Genel Oilbilim
dersleri, Cevir en: Be rke Va rda r, Biray ve Toplurn Yaymlan. Ankara , 1985 , S: 27
(5) V. Gordon Childs, Kendini Yaratan insan,
S:74
(6) Prot. D r. Ali Ucan , insan ve Muzik insan
va Sa nat Egitimi, Muz ik Ansiklopedisi Yayi nlan,
Ankara, 1994, S: 9
(7) Geoge T homson, [nsarun Ozu, yeviren:
Cela l Oster, Payel Yaymlan. Istanbul, 1987, S:
44.
(8) Prof. Or. Ali Uca n. insan ve Muzik insan
ve Sanat Egitimi, Muz ik Ansiklopedisi Yay mlan,
Anka ra, 1994, S: 17.
(g) Prof. Dr. Ali u cen . a. g. m. S: 17
(10) Prot. Dr. All u can. a. g. m. 17
(11) Prof. Dr. Ali ucan a. g. m. s: ' 7
(' 2) Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. 5:.21-22
12
(14) Ahme t Say, Muzik Ta rihi, Muzik Ansiklopedlst Yaymlan. Ankara , 1994, S: 24·25
(15) Curt Sac hs, Krsa Dunya Musiki T arihi,
Cevlren: ilhan Usmanbas, Devle t Konserva tuva n Yaymla n Serial, istanbul, 1965 , S: 3·4.
(16) George Thomson, a. g. m. S: 45
Tabli ki - baq larna muzi gini d e uza m sal
bir boy u ta · ta ~ ly a rak , yeni kusaklara, akta rac a k, soyut a n la m la n so rnutlastrraca k
ve on u anlarnland rrma rruzt saqlayacak tek
gastergedir " miizik yazr sr" ...
\
Calvin Wells, insan
Kitabe vi, istanbul, S: 158
(13) Dugrul Gence, yagda~ Teknoloji ve
Sa nat, H . O. G . S. F. Yaym lan 8 , Ankara, S:91.
(17) George Thomson, a. g. m. S: 46
(18) Orner Nad Soykan Kuram - Eylem Birll.gi Ol.arak Sanat, kabalc t Yaymevi, istanb ul,
1995, S: 126· 127.
(19) Ahm et Say, a. g. m. 5: 78-79.
(20) Orner Naei Soykan, a. g. m. s: 127
(2 1) ilhan Mirnaroglu , Muzi k T arihi, Va rhk
Yaymlan , istanbul, 1990 , S: 20
(22) Bulent Alaner, Osmanh lmpa ratonugu'ndan Gunurnuze ~elgelerle TOrk Muzigi T arihl Dizfsi, Anka ra, 1989, S: 12.
(23) Cavidan Selanik , G enel Muzik Tarihi
Ders Notlan, Ankara, 1986, S:'4 ·
(24) Ahmet Say, a. g. m. S: 6 1
(25) Ahmet Say, a. g. m. S: 61
(26) llhan Mlmaroqlu, a. g. m. 5: 20
(27) Ca vidan Se lanik, a . g. m. s: 20
(28) Ahme t Say, " . g. m. 5. 89-91.
(29) Ahmet Say , a. g. m. s: 111
(30) Ahmet Say, a. g. m. S: 111-1' 2
(3 1) Ahmet Say , a. g. m. S: 186
(32) Cha rles Fonton, 18 . Yuzynda Tu rk Muzi·
gi, Ceviren : Ce rn Behar, Pan Yayrnlan. lstan-
bul, 1987, S: 65-66
(33) Prof. Dr. Ali u can. a. g. m. S: 26
(34) Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. S: 26
b5) Prof. Dr. Ali ucan, a. g. m. '8: 30
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
Prof . Dr. All Ucan. a. g. m. S: 30
Prof. Dr. Ali Ucan. a. g. m. S: 32
Prof. Dr. Ali Ucan, a. g. m. S: 32
Prof. Dr. All u can, a. g. m. S: 35
Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. S: 4 1
(41) Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. S: 4 1
AN KARA
KO$ MAS I
'+'
" n"... ,. ... ...
...
... ... ... ...
0
...
n '"
n
......
•
n v
... ... ...
n 11'"
."
~ef~::=:~3
:: :
...
...
"
Fn
13
ANKARA KOSMAS I
-2-
'4
Trabzon'a Mektup
Sevgili Trabzon;
• Gilman Kahyaoglu PEREMECi
Mektup g ellr d ostlonmdan
gozete dergi gellr
color postcci kcpmu
bona seni getirir.
Gelip dize diZe d izili~l erim
beni <;ogrrJr qlbtdlr.
Ge lirim blr gun elbet sa na
sevgili sehlr
belki stern slclrn yo g mu rlar la Ylka ndrQrn d a
be l~ dalgolar g 6kle re <;:rktrg rnd a g elirim
Menekseler g oz goz a C;:lldrgrnda
belki urnutlcrdollcro baglandrgrnda g ellrim
ulu c ornie r k u~ tuyu yorgana sonndiqmd o
belld de kimbilir b lr vo z srcoqmdo g e Urim
Gelirim b ir gun sa na elbet sev g iJI sehlr
gelirim ya
gOr vesll scclonom kiron vu rm u s kelligini
0<; b eton c c novonn o gZJ ocik bekledlqlnl
g6rmekten Orkerim .
Tertemiz ma sum bekaretinin kirle tilmi$lig ini
' sucocn ~hi r· domqcsr yemi$lig ini bilm ekt en
c e ktninm...
Gelirim bir g un sa na elbet sevgill Tro bzo n
gelirim yo
g onlumu baglo yon e fendillql
scocik sevgi d o lu vu rekle rl
cond o n konukseverllql
bulomozsom d ive e ndiselenirlrn.
Beni 0 111 p ulu yosm oco kor suomooon
derbeder pfslige
sovunrnu sluqurnlo ko mlcsmokton
Benl sororson
ne tom ic;i ndeyim vosorrsn
ne de tom cnsnoovun.
Bazen c onoczvun olovlonn
bozen okrvlor cc rnboz m...
Ha yd i kol soqhcoklo
son vereyim ornk rnektuoo,
ATALARDAN YADiGAR YE~i l ORTONE
SUVADEGEN DANTEl ETEKlERiNE
YOZLEI<CE KEZ DOLANDIGIM ZAGNOS SEliNE
VEKENDiNE iyi SAK SEVOiGiM ...
Pmdik findlk kc rc yemls g 6zlerinden
seyre tmekte n cok h o~and l glm
Boztepe'nden 6perim ...
Ca b bor c ohskc n horurnloro
dagda kudo toriada rostlorsm o nloro
benden selo m sovle.
Selams6yle
yozon clzen i~ lsleyen saz c olon elle re .
d oqru du~unen bevmlere t atl1 so ytese n dlllere.
G un isnnodon senl g One ho zmovo n
ccocuere sela m sovle .
Horona d urup genul tltretenlere
se ni koruvup g azetenlere selam sOy!€;! .
SiR DE HER KESE
SENi CO K SEVDiGiMi SOYl E ...
kovqncnmm...
SENiM ANI ANI TUTEN
TARiH TARiH A<;ILAN
YE~il MAVi SEVDAM
GELiRiM SANA ElSET SiR GUN
GELi RiM YA
TANIYAMAMAKTAN SEN i
TANINMAMA KTAN KORKARIM. ..
15
Candan Ergetin "Hazmm"
Demek lcin On VII Bekledi
• Mehmet ATAK
·Hazlnm·... Candan ERfetin nihayet Ilk ka·
selini ,<Ikardl. cerc am ta n~1I a~r yll oIUyol. 0
osnem Mehmel Teoman, Se~in Okyay ve Serap
Ozcan'la birlikte, F~en Baturun oetore en~.
caz ve cnensoe agn11kll 'Slyah &. G(j ~' isimlij
bir qece kulubii ~Ietiyordllk . careen ilk bu mekanda prolesyonel olmu~lu . Once Mahl&r, Bizet
aryalan SOy1erdi. erdmcan chanson'lar ' Jer endmi', "Milord", "La Vien Rose' , finalde de ~iri iki
caz. Mekamn siyahma kansen siyahlar il;inde
sahne allml, Veronica lak e'den &lii~ a llnml~.
bir ~un(j arlen 'Peek-a-boo' salflanmn allinda-
ki ~~ gOzleri ve lidan misali boyuyla guzel bir
gelllf kadllll!l. Ama bu guzellik kolar cinsinden
deglldi. Candan'ln suretin~ bugilne kadar renkli
medyanln ~k tuketilen SUSU olmasmdan koruyan zorl~un mesaf£:siydi.
Hep kaset leklifleri ahrdl, ama 0 direnirdi
bootare. Chanson'un bu co!Ira!yadaki yegane
sesi oImu~u zaman ~ nde. Gen i~ kiUelerin a~
kalh~lndan lrak, ama 5~ki n bir m(iplelalar gru·
bIlnun gOzdesi. Bir gUn kasel yaparsa bu muhakkak Chanson'darl gec;ecek diye dU!iunOrdUm.
~I. Otuz iki ya!i1nda, ba!ika bir cografyada, Balkanla( ln llnlslnda 'hazmm' dedi. Kelimelerin oneminimuhafazaederek...
Ebeveyni Balkan Sava~1 sirasinda Turlliye'ye ~ etmi~ Yuqoslav Amavutlanydl. Baba
mOzik ogrelmeni... ~ but;uk ya~ lnda Alman·
ya'ya gilmi~lerdi. Babanm ya ~dl~1 IWskiJ'lIOkler,
ogrelmenligi blraklp kUlLip/lanecilige ba~lamasl
izledi 0 gOnlen. Bu kez mekan Klrklareli'ydi, babahaltada iki gun iOOCuklara m(izik dersi venyorduo Candan ve agabesiyle ablasma ise bir giin
lazla. 'Ders siraslooa lam bir sen Amavullu'
diyor Carldan. 9ocuklu{l:.mda sokakta oynadl9IAI
hi¥ ha\lrlaml)'Or, bir iki tecnJbesinde de lIYIJm
sa~layamaml~ . Okul ~ rkl~1 ~ru kUtiiphane.
'1lkakul biIli{jinde Klrldareli 90cUk Kiililphanesfndeki tUm kilaplan bilinn i~tim.' KonservallJVann keman bOIiimOne girmeyi dii ~Oniir ken, kurs·
suz murssuz, Ozel derssiz Galatasaray Lisesi'ni
kazaool. Sinav sonl.lCU gelince baba sevi~en
lJltUyor ama yine de Candan'l IdilUphaneye
~l nlO soruyordJ: "Karan s~ ver.'
SENEDE aiR GUN...
11 Ya~lnda, Galalasaray'a pa.raslz yalill OIa·
rak girdi. Galalasara y sosyalle~lirecekti Can·
dan'l; "Hepimiz karde~ gibiydik. Galalasaray bu
a~ldan yak ooem~di r, ~nkU ayrlmclhk }'lJkIuf.
Farkh klitlUr yapllanndan, farkll ~ehi rierden,
larkh ekonomik k~rdan geli)'Orduk ama he·
pimil birdik orada vearamlzda giit;lObir ba~ var·
dl: Halen Galalasaray'da miizik agrelmenliQi yaplyor. ' $imdi aynl biil(jnlO~ii gOremiyorum. Belki
de asltncia bunu saglayan Galatasarayllhk d~ir
de yallhllktl.' 1001 Gece Masallan'nl ~se vi·
)'Or, defalarca okuyor. 'Biraz sal't'l bir ~k' "
mu~. 13ya~'nda cinseR~e clair ilk kefllTleler kula-
16
~ Ina phndlgmda 'rOll. ters getm~ . ' Yak camm
salflTl3hyorsunuz! Benim annem babam bOyle
~eyfer yapmaz' demi~~.
2.5 ya~lannda sokakta yiinJrken
Sir GOn'ii sOyledigini ve annesinin baglrmasln
dive agzlnl kapall l~lnt halllhyor. 16 ya~lnda ti·
yalro bOliima slnavlanna hazlrlanml!i ama Ylkllz
Kenler ~fte ledrisalh bir okulda okudugunu
Clglllnince, onu izlemi!ib bile. Hala ~ iyi bir tivane oyuncusu olabilirdim dive dO~iiniiyor. Villar
sonra bir csa filmde Mii~fik Kenterfe kamera
kalilSIM gec;ip, banraarca k.a lml~ bir hayal diva
t61iinde oyunculugu bir kez deneyecekti. Aylll yll
Belediye Konservatuvan'nln yan zamanll san
bOIiil'Tliinu kazandJ. Tam 12 sene, bir yandall da
lise, ardmdan iiniversile. Konservatuvar eg~imi
seasmca dl~nda ~rk l sOy!emenin, hele hele
klasik dl~( liir denemenin yasak olmastnl tavsjp
ediyorCandan. Pek coaen gibi bunu 'bagnazllk'
olarak dege ~endirmi yor, '$an egllimi a~lr bir
eQilim::lir, sesi glrllai}a degdinnedeft ~Ikarmam ,
gerekir. Sen daha leme! teknigin olu ~dan,
gidip t1aftada birgiln bile oIsa glrtlaklan baglrsan
lekniQinin oIurmasl giir;le~ ir, egilimin glltikt;e imkanslz la~ lr. Once lemel lekniQini 0091lJ dUNSl
olurlmahSln ki iizerine ba~ka bir deneme yapmall. .isliYOfSan ondan soma oona giri~.'
Ilk ba~rda orepa.Yl dO~nmO~ ama soora
vaz~ . HocaSI <;~ek (Kurya) Kanlere
rOOt ~kkir. zal~ hil;operalardan olmaml~, 0 Iied'Cllerdenmi~ . Voliin'lO bir sese sahip oImaslM
ra~m~ , daha nail, daha vOIiimsiiz, 'sOz Olerine
ruhla s6y1ef1en' ~atkl1an lercih edemi!i, !iimdiki
gibi. _
UniversHede atkeoloji egitimi akll. Be!i yll
yazlart Efesl e kazllara kaliidi. 24 ya~ lnda bir
oors kazallIp AwslUrya'ya gitti ve oralia masler
yapll. 'MeoIo;i bUyiik slklnll ~inde. lfitnkli
bVyiik madci imkanlar gerektiriyor; TOrlliye gibi
'r09u ki~in in karntnt doyuramadlgl bir iJlkede
bOyle bir yaltrlm yapllmaSlnl beklemek de sa~
mallk oIur' diyor. Avuslurya'da ya~d l kla n, irianCIIlI yilirmesine sebep oIlflUi, oorsunu uza·
tabilecekken vazge9p dl:inmii~. 'AvuSluryaltlar
ekSe elmek isledikferi rn!iyazlar ilfin, buradan
bi rka~ biirokrall kanlanyla berater clavel edip
bi rka ~ fe Y $UALJyor ve Turk y60elicilerin bir anlam::laki a~lgtndan faydafanlp bunu ba fCIrtyorlar.
Tanhi eser ka~ l rmak boyulunda degil ama, bj·
lim$&! OIarak yanll~ olabilecek baZI izinler koparabilmek iltin ~rti 00. Yani bir anlamda tarihi
mirasln pepe~ ~ek.ilmesi" Avusturya'da OOIdora
yapma t1akkl hala baki, ama ~iinnilyor . 'Gurkin binnde inandlglm bir kaZlda birka~ ay 't'I11'
~bilirim, 0 kadar.'
till. ve lek evliligini de, kazllarda lan'~llgl
AVlJsturyahbir arkeoloji ogrencisi OIan Andreas'·
..~ .yapmlt <ima yiin)mem~ . lalen ~ yogun i1~.
kiae bile,13hsi OzgOrItlk alanlanm muhafaza el·
mek isleyen iJsanlardan Candan.
'seoece
"'Birin dOrdU memur QXU9uyum' diyor, yani hep kazanmtlk zorundakalml~. Dana ue Yillannda pek 'rOk naIatasarayll gibi lurizme ginn i~ eece. scnra organizasyon
~' bir SUre Melih Kibar, ardlndan Mehmel Teoman1a
't'I11~m l~. Renkli ve k~u~lurmah bu ~ severek yapml!i.
Derken m~a}e~ilc$Cj;tk lcl larl ise Emel ve Harun KoI't'Ik...
Mesle{li soruldugunda hata 'illrklcl' derriyor 'halkla
ili~kiler', ' arkeoloji" yada' organizasyon' dIyor, miizigi bir
tarz kulsamak bu, para kazanltacak bir meslek olarak
bakmaml!i ba~tan beri. Geni~ killeler {)nOne ilk ~lkl~1
19B6'da. Melitl Kba(tn Eui'ovizyon pa~S l 'Haney'i seslendiren Klips vaOntar grubunun, Sevingul Bahadl(1a b rlikle iki Onla(mclan biri olarak. Aldlklan ' dokuZOfiCu'luk _
hala Tiirkiye'nin Eurovizyon'daki en iyi derecesi. Galata·
sara yllllklan gelen cl\anson'a hir yalklnhk ve Edith Pia! f
hayranllgr olsa cla, pohiIer miizige Ylliarca ~ ilgi duymaml~. Sadece MFO. Ayteft Alpman veNiikhel Duru'r:un
birka~ fCIrklS lnt zevkle dirlledigini hallrilyor.'Siyah & Giimii~~e prolesyonel oIma Yl da anlik aryalar s6y1eyebilece·
gi it;in kablJ el mi~. Ve il<. kez klasik dr~lnda, on kadar
fClrll iYI ba~tan sona eZberlemi~. Candan arahkll olarak,
~unlu9u ozel gecelerde kendi fonnasyonundan taviz
vermed~ fCl rklClhglAl siirdiiriiyor, 'Made in TC, Ctlanson
Diva' oIarak bugiine geliyor.
aiRSIRGial..
"Hazmm' daki on ~tk lda n anlSlnln miizigi GOkhan
Ktrdara art; Biri Sezen Aksu'nun, biri Yusuf BUliinley'in,
bin ' Ah Canlm Ahmel'in ve bin de Balkan halk IOrkusO.
'M Ganim Ahmel'in beslesi 'Bir Sor Gibi' dl~lndakilerin
IOmiiniin s6zleriri Once sinemada sanal y6nelmeligine,
ardlndan meo - klip yOnelmeligine
yapan ressam
Mele Qzgencii yazm l~. Bu alandaki ilk ~It~s .. ' Mele
benim9 n alkacla ~lan daOle' diyorGandan, sakll ~r1erini
bikligi Ozgencil'i bu i~ zo~amakla 'rOll. iyi elli~ini OO!iii·
niiyor. Akuslik aglrllkh bit albUm; ul, akorden, baglama gihi sazlar da kullantlml~. 'Sir Sir Gibio de Levent AljIn·
dag'ln soprano saksafonu ve "Vakil Vark~ 'de Ya~ln
A1~"1Il ano saksalonu dikkal ~iyor. Furyanln dl!ilnda,
kendi kimligi oIan bir ~. 'Qzellikle ses smlrlanml ve lek·
niklerimi gOsterebilecegm bir konsepl de9'l, dinleyenlerin
de zorlanmada~ .e!ih1< edebilec~i bir larz ~m . Benim
it;in Onemli olan yorumcuolmak. Aynca klslk sesin daha
elkileyici oldugunu du~niiyoru m.' Bu.albumu, burada,
burantn insanlart it;in yaptlgllll Ozellikle vurglJluyor.
"Tiirk nsanlAa Ball larzl bir ~y vermek istemedim.
Dna yabancl olmadrgl ama Arabik de oImayan bir ~ey
m
!
vermek isledim. Bir kaseli I SO bJrlliradan satlyorsan, ta- .
roam, 50 bin Jirasini l\avadan kazan ama 100bin lirallk cia
bir ~yler vermeye ~h~ diVe d(j~ij nOyorum. Bu hepimizin
sorumlulugu. Ge.;en haftalarda Dergi'de $enay'ln bir
sOzOnO okudum 'jnsantar belki zeytinyagh enginann ladlna baYllacaklar ama peynir - ekmek dl~lnda bir ~ey yernediklen ir;in habeneri bile yak' diyor, kesinlikle aym Iikirdeyirn. Tamam, insanlmlzm kiiltiir dOzeyi dO~(jk ama yabancl la~cagl boyulla olmadal'!, adlm adlm bir li!!ylerver·
mezseniz begeni dOzeyi de hit; geli~mez. Ben tounu hedefledim. Yapligm'l lam dogru kesit mi? Bunu zaman gos-
terecek.'
GOnOmiiz pop mOzigine ate~ piiskiiruyor. ' Aclmaslz
konu~acagl m ama tam bJr yozluk. Sadece para dOniiyor.
BirYlgln ~rklc IYI (adllla parantezil;inde '1' konmaslnl is·
tiyor) neduymaya ne gormeye tahammOIOm yok. Isimlere
6zellikle gilecegim. Mesela en ba ~la Serdar altar;, duy'
dum irll i~m , 'Nebuya!' dedim. Sonra Hakan Peker, Tayfun, Burak Kut, daha bir Y[~ln isim. Ama insana aslf!okal
gibi yarpan bunlann kasellerinin COk satmasl. Bir 'Dim
nka Tak'La bu kadar satma\( mumkun mii1 a zaman ~h
sen sonuna kadar saygl duydu{jum otantik miizik niye
satmlyor? Ya da Ferdi Ta)'lur'lann gOnahl neydi ki adamlara bu kadar yiiklenildi. Arabeslc. iyi mi ketO mii tar1 I~
mlyorum burada ama, bunlarda da bal gibi arabesk yapl'
yorama 'pop' adl altmda kendilerini me~ rul~ tlrlyor1a f. Bir
dOnem arabesk 6yIe kemkle~ mi~ ti ki, insanLar clost soh·
betlerinde arabeske s6viiyor, soma tek ba~larina arabalanna bindiklerine teybe arabesk kaseli keyuyoriardl.
Sezen (Aksu) bu anlamda insanlan rahatlatll diyebiliriz.
Artlk hem arabesk dinliyor, hep de arabesk oIarak adlandlnlmadlgl iyin bunun sosyal baSklSIOl ya~amlyorlardl.
Sezen, Oretkenligine hayran oIdugum, dolu bir kadln ama
(!aha Ihman olan 'Giiliimse' abumOne kadar, ona bir bu·
rukluk duydum. Bugtln kulak kirlil~i yaratan birtlirinin aynl
o kadar pa~a iyinde en ulak ozel bir ~ey dtJydlJ~umda
oyle saflhyonrm kL Bir de ~unu soyleyeyim: Ben din·
leyeyim, dlnlemeyeyim, kendisi gibi, kendi muzi§jni yapan
insanlara enulak sOzum yok Geldigi, oIdugu yerorasldlr
ve yapllglnda sahicidir. a noldada kendi ir;inde bir sayglYI
bile hak edef. Ama bir de 'Bu albiimde piyasa yaptlm' diyerier var. En biJy(ik ihanel! Yapllgm l~ mi ~iimsfryor·
sun? Yaptlgln ~in ula~cagl insanl ml? Yoksa keooini mi?
Asia milliyetr;ilik ~il ama, bu halk egilime muhtat;, Ka·
pasitemiz iyinde bir ¥lyler vermekdehepimizin gOrevi, sorumlulugu. Sen Franslz restoranlna git, Dandy stili gi-yin,
sonra arabesk ~rII,lar yap. Yalan, ahlakslzca geliyor
bana,hiy aftetmiyorum:
Candan guniimiiz pop mOzik etamna COk
doIu. 'Prodiik!6rIer genr; cocoaan allyor, kendi
katatarma gOre craarm buralarlnl diizellip,
sonra stlidyoya so-kup gene kendi xataanna
g6fe seytikleri parca-tan s6yletiyor. Fotograllar,
leleviyon tajan lilal'l. Vaadedi:el'l tek ~ey de
~rel. para bile degil. Klz i)l'Iiversiteyi kazanamaml~ evde otumycr, birden birileri 'Bendeniz Harum bir imza verir misi·niz?· deyinte, bu
lolipop cea yetiyor. Meseleled yok basn, tek bir
kelime: "Tanmmak'. lnsanlar ruhlanndan.feragat
ediyor, tabii 0 oa oIu~mu~sa. Aclmaslz olmek gereldi~ini dOiUniiyorum' diyor.
xooservaicvar mezunu pcpcular teranesoe
lse sinirlenmemek iyin tetessem ediyor. ' Kenservatuvarda verilen egitim, guncel muzige dOn(j~tu rum eyecegi hedeflenen bir egitimdir.
tekniginde asia glrtLaga siirtmeden ses ylkanrSin, tUm populer rOO ziklerde ise mutlaka glrtlak
seslen varor. Klasik fi n leknigiyle populer
miizik s6ylemeye keuarsan COk iflrkin olur. Bu
egitimden popUler lnizikle yararlanabile<:egin
nefes teknigi olabilir, diyalramdan sOyliiyorsan
rahat edersin, bir de sesin yorulmu~ teknikle
sesini biraz daha uzun sere kullanabilirsin, hepst
bu. Birdelormasyon vartabii, ama bu dabir iki
yllda kazam!acak bir ~ey deQil. l alen bu ((OCukIa.r konservalUvardan mezun talan da deQil: bir
YII, iki Ylr ~e bOyle ziyaret etmi~, sonf<! da papliler muzige bula~t lklal'l iyin uza kla~tlrl lml~llr.
Konservatuvar buinsanlar iyin enteresan bir isim
sadece, halk da bHmedigi iyin ona da el'lteresan
geliyor. Hepsi bu.'
san
A$LApOLiTiK DEGiL..
Ben sOzu dOndOrup dola~ tlnp gene chan·
son'a getiriyorum, Bir dOnem duygusal tllr yakll'lIlk da ya~dlgl Mehmel Teeman'la bir chanson
kaseti uzerooe yall~rl1l~lI Candan. 'Chanson
deQil, chanson tarzma benzeyen' diye duzeltiyor. Candankendini teslim edebilen insanlardan
deQil, kendinedairson karafl hep kendisi ahyor.
' Kendinden ba ~ka kimse senin iyin bir ~ey yapamlYOr. 9unkO sensin, ruhsuz bir malzeme degil'
diyor. Asia polilik degil, olmaya da r;alJ~mIYor.
Mehmet'e straleji olarak inanm l~ , ama gene de
konsepti kendisi t;izm i~. Ama scour; yak: ' Hi¢ir
~eye karar veremedi. Bu sur;lamak degH, ontln
da oyle bir donemine denk geldL Oy ~ rl(l yazml~t l, iiyiinciiyii begenmedim. Benim s6yleyece\lim sOzler degildi, ba~kalan ustaya ka~1 sayglslzhk olarak degerlendirebilir arna booce degi!,
'Begenmedim. olrnaml~, bu benim ~rkm 00'
maz.' dedim• • «Ikan kasetil'l mutlaka bir tican
amaClnm okl u~ nu, olmasl da gerekl~ini d(j~u
niiyor Candan. Peki, ' Hazlflrn' demek iyin ne·
den on sene kadar beklemi~ti? 'Kaset yapmak
~rt ml1 DegH. Kaset yapmak kendini ortaya key·
mak, ben buyUf'l'l demek bence. Bu, tUmden ba~ ·
kaslnm yizdiQi bir model olamaz. Franslzca bir
chanson kaseli de yapabilirdim ama benburadaki insanlara bir ~eyIer vermek istedim' diyor. Piyasadan beste a rama ml~, kendisi bir konpest la·
sariaml~ ve 94~' ba~mda , daha kaseli ylkmadan Gokhan Kl rda ~ ln demolanl1l d inlem i~. 'MOzikal yapl oIarak bana tersgetmedi. Ke l'ldiyaplnda, kendisi gibi bir ~yler yapmaya yah~IYOrdu.'
Kudar'a Ismarlama bl!ste yaplp yapmayacagll1l
sormu~, oIumlu yaM alinca ona tasarla.dlQt konseph anlalmll Sonuyta Klrdar'ln yapttgl 11 bestenin 6'SII1l albUmde kUlla n ml~. 'Bir de Ayten
Alpman'm 1 ek Ba ~ ln~'s l gibi bir ~rI\l istiyordum. StUdyosunda yali~tlglm Yusuf BUiiinley bu
.
bazda ue teste hazuladl. Birini 5eiV1im.' Bu ~rIIl
'Vakit Varl<.en': ' Affetmeyi ogren vakil veeen J
G~ kalmadan kaybetmeli / zsienee Odiil
yanllzllkllr, yanll zllk·... $alill sezlen, yok 6nemli
cancan iyin. Miizikal bir kelime yorumcusu o.
' SOziin iVOk iyi yasanmasr, anlahlmasl, halta Oy'
nanmasmdan yal'laylm. $arllmln sozlerini y(}rumluyorum. Eger sOzler bana bir ~ey ifade e!miyorsa kili1lenip ka!lyorum, seyleyemiyorum.'
BEYiN VEYOREKLE•••
$arlll saylemenin hayatla bire bir bagl oldu·
gunu du~iiniiyor. Ya~nml~hk, lecli.ibeler yok
onemli onun iyin, ' voksa bir enstriirrianclan terkm kalmaz' diyor. $arkl soylemenin ruhunu, beyin, yiirek ve hammaddenin bil e~kes inde gtiriiyor. "DOnya iVCIpmda birses olab~irs in ama, ~ rkl
sOyIeyemezsin. $arklclhk sahlp oIdugun sese
dogru orantlll degildir. Hatta tam tersi, yok az bir
sesle yak iyi fl rklcl, yorumcu olabilirsin. Mesela
Humeyra. Sahicilik COk onerrs. MeseLa dl~f1da
bana sorduklannda 'Poplilel muzilde Tiirldye'nin
eniyi ~ rk IC ISI Kibariye' diyorum. <;:Ok sahici, yOreginden sOyliiyor, Yaptlgl miiziQi dinlemiyorum
ama eminim klcazsOyieseydi, yokiyibif cal y(}rumcusu oIurdu.' Birikimle dogru orantlli olarak,
yorumcutukta ya~m bnemine inal'llyor Canclan;
'OluZbe~ ya~ civa fl OIUruyor" diyor va kadln seslerinin son geli~imlenn i dogumLa tamamladrklaflOt anlallyor. 'Bu hem lizyolojik, hem de ruhsal.'
Televizyonlar ilk kaseOerini yapan ~ rkICIIa
nn kliplerini para ka~i1lgl yaYlmhyorlar, BlI da,
eger arkaslnda bir yatlOmclSI yoksa, a ~arlllcimn
ve muziginin kiOe tarallOdan tanmmaslnln onirrl·
de biiyiik bir engel. Bu candan it;in de, ba~a
ylkmaSI hayli gUt; cid(jj bif maddi kuRet. Ama Ie·
levizyon ve yazlll baslndaki magazin gazete<:mginin ilgisine lazlaslyla mazhar oluyor. au da insanlara tanltma engelini a~ma yolunda 6nemli
bir raldor, Ama 0 medyadan yana da dertli, sapia
samanllf durmadan birtlirine kan~tlflldlg l ve tieari kaygllara alet oIunup seviyenin a~gl r;elUldigi kanlsmda. Gulteyle bestenin aynmll'll bilmeyen gazatedlere muhatap oIuyor. ' Oyle abuk
~eyler sorutuyor ki bazenkilillenip kaltyorum' di'lOr ama idare etmeye iVCIh~ryor. Onun iyin 6nemIi olan insanlann_yaptrgl miiziklen habefdar oJ.
masl Oncelikle. Ozel hayatml miimkiin oldugu
kadar medyadan uzak hJtmaya yah~ IYOr. 'Ben
bir ~ r\(lcIYlm, yenl bir alOOm yapm l~lm, bu konuda s6ylenecek sOzlerim var ama, bunlar yak
az insamn urrurunda.' a ozelhayatlOl uzak lui·
tukya, medyanlO magazin kanadl da sakladlgl
bir ~ey var diye pe~ine dii~iiyo r. 'Tabii bir ozel
ya~mlm var. Ama son derece sade, zaten onlara malzeme olacak bir ~ey yak:. Ama glisteri
diinyaslOdaki insanlar biriyle ,yemege ylkarken
bile ~uraya gidiyorum diye bunlara faks t;ekiyorlar. Yani buiki laratll bir ~ey : Malzeme eden de,
edilen de halinden memnun' diyor. 'Dik ba~h' ,
'sart sozlii' Olmakla ele~inyor yevresi. 'Ger;efllerde bir 'canh yaymda Ebru Giinde~1e Ahmet'i
aYni kulvarda degeriendirmelerini ale~tirdim ,
$uursuz davrandlglml soylediler. Dobra oImak
insanlan rahalslz ediyor. «unkii pek itok ~ey
sahte, aldatmacaya y6nelik dengeler uzerine kuruiinu~:
Candan'a papuler miizik kulvanna howeldin
diyor ve ekliyoruz: 'Kendi bildigin yolda, kendin
gibi devam et. $onuy iyi ya da k6tu olu(ama, en
azmdan hesablnl varabilirsin,lfiinkii sana aiUir.'
17
Resim ve Muzik Sanatlarlnda Empresyonizm
• Deniz ERTAN
Nedir Empresyonizm? Bu sorunun yar unm yok krS:8 ve genel o larak yatutla maya calrsrrsak, dillmizde
' tzlenlm citik" anlamma gelen bu akrmm. sanatta. bir
nesnen in ya da manzar amn insan duygul an Ozerind e
blrakt lOI elkinin bir ce~ it ya nslmaSI olduqunu sOyler.ebiliriz. 11k olarak, 18. yuzyllln sorriannda. Fransa da
Mane t. Monet , Renoir. Sisley ve Degas ile qelisen bu
sanat akmu ve anl aY I ~ I. muzik sananru da oldukca etkilemistir. Klasik Ball mOziginde Empresyonizm kurucusu ve en bOyOk temsilcisi, Vine Fransrz sanatcr Oleude Debu ssy'dir.
"Empresyo nizm" terimi, Claude Mone t'in "Impression" adlt tabl osundan gelir. Daha soma bu terim , Monet, Manet , Renoir, SisleYI Cezanne gibl ressamlann
benimsedikleri yeni bir resim akrmma adnu verir. Besim sanatmda muzige g~en bu terim, muzik dunyasl
i~i n ilk kez Renoir'in 188 2 tarihli bir mektubunda, unlU
besteci Wagne r ile yapt.gl bir sohbeti anlaurken kutlam l ml ~t l r: "MOzigin Em pres~o nist l er i nd en kcn ustuk.'
(Britannica, 12. cilt. sayf a 10). 20. yuzylhn ilk ceyre{linde bu akrm, Debussy d l ~lnda , dah a bir yok besleeiye ya krstmlrmstm Ravel, Delius, Scriab rn, Faure,
Vaughan Williams , Bax, Sette v.b.
19. yOzYllin son tanna OOgru, insantar iyin bi((imle·
rln ve renkle rin hissedilm esi, nos kokulan n duyulma Sl, ve seslerin isitilmesi onern kazanmaya bes tar.
Monet, Pissaro, Sisley ve Renoir gibi em presyo nist
ressam lar, 0 gOnOn lrisarun d uyulan m gO((lendirerek
daha da ge li~l i ri l mi ~ l erd i r. Aym donemde. sairler de
~iirlerinde sazcukle nn duyulu~larln a ve seslerine ka r~ 1
giderek daha fazla Onem vermeye ba~lar. Sanat((llar
once likle ses ve ritmlerle dinleyiclde hayali ve anll k bir
ruh halini uyand lrmay l hade allrken, dah a onceki
sanatc .lafl n terslne , b,r hikaye anlatma veya belirli bir
ders verme gibi ama((lan blr kenara !terler . Ressamlar, dogada 1~ l gln yarattl g l etkileri on plana ((Ikara·
bitmek i((in, nesne ya da doga manzara lannl ge·
lenek((i ve ger((ek((i bi r tutum la anlatmay. b.raklr[ar.
Konu eski onemin i yitirm i~tir; renk ise art.k en onemli
unsu rd ur. Ren k ince likle nnin farkedi li~ine Omek olarak , Monet' in bir saman y,Q.mm gOnun degi$ik sa·
atlerinde resmetmesini vere6iliriz. Resimde ge[enekci
kOmt .:lzisyon an [ay. ~ . , mOzikteki gelenek ser armon ik
ve yap isa kallplar kada r onemsiz nale g elmi~tir.
Empresyonisl m uzik dendiQinde akla gelen ilk besteei, Debussy'di r. Ken disi arlik 0 bOyOk, dra matik an
ve yO rOy O~le r l e ilgilenmeyerek , ince ve insan lara ba~
ka ~eyle r ((agn~hra bi1 ecel<. mOzigi 'y'aratmay. hedefler.
MOzik tarihinde Debussynin mOzigi 19. ve 20. yUzyl l·
lar araslnda Onemli bir kopru olw; turur. MOzik sana tlnda sanat((1 kendi duygula nm , dO ~Oncelerini ya d~
imgeleri ses dOzeniyle anlatmaya ca ll~ .r. GelenekCI
Bal l m OziQinde , yam Orta yaa'da n 20. yuzy ila kadar
deva m eaen Klasik Batl muzIK sanatlnda, ritm , ezg i,
armoni, bie;:im gib i oaeler hOkOm sO rm O ~tO r. Ilk .kez
, 9. yOzYllin ba ~l annda Beethoven'ln son daneml nde
sarsllmaya ba~layan bu gelenekci "uyum" kurallar,
daha soma Debu ssy'nin muziginde h.zft ve keskin bl(
18
sekllde degi ~me ye basla r. Empresyonist muzik, gerek
ezgHeri, formu , renkleri, ger ekse ntmteriyle Romantik
muzfkten oldukca farkllydi. Debussy'nin "Bir Kif Tannsmm Ogladen Somas." adh ese nn ilk sesle ndiriiisi,
bircok k l~i taratmden e;:agda~ mOzigin ba~lang rcl ola rak kabu l edilir.
Aym sekilde resim sanatmdaki Empresyonisl ak trr uda, ilk bOyuk modern akim olarak kabul edilir . Art.k
sanat cr - m uz isyen , ~a ir , ressam olsun - da ha OzgOrdur . klaslk anlaYl~ lar bir kenara itilir. Diger bir deY'$le,
saoetc r gen;:egi bpatrp yansrtmaktan vazqecerek. ana
kendince blr yorum katar; bOytelikle sanaf y • gittik.;e
somutta n soyuta doQru ilerlemeye baslar.
. Debu ssy hen uz gene;: yastayken. onun mOZiiiine,
"Ilginc ama kuram sar yanunden sacma' dendicinde. a
da , ' Kuram Onemli olarnez. lsltme temeld ir. Sanatcr"In duyu~u aS11 kuramdrr" ka ~ . lI g . m vetmis tir (Say,
cilt 2, 185:326). Bir Empresyonist ressam kadar De·
bussy de bizlert ucucu ktputrlarla dolu, ger((ek ile d UJ!
arasmdaki 0 bugul u anlatumna golOrur. Onu n mOzigl
ilgin C, taze ve zengin renkler iyem , bu yazden de Debussy'nin esenert -empresyoOlst en iYl ve uygun Orneklerdendir. Ozellikle "La Mer- adh yaprtr, muzik tanhinin en Onemli eserlerinden biridir.
Orke stra seslerinin zeng inliQi, rahatl lg., serbesthqi.
"dezonant" yani uyumsu z eserlerin kullarurm, ani ((Ikl$
VB intsler l ve karmastk armo nl, bizi dussel bir imgeler
dunyasma g61OrOr.
Dana once sOzOnOetti{Jim "Monet'nin "Im pression"
adh yap.tlOlO gelenekc;:i anlamda k')nusu yoklur. Daha
dogrusu , onun konusu ha va, su uzerindeki pus, aklp
gioen, oynayan bir almos ferdir. BOylelikle d iyebilinz
Ri, izlenimcilikte sOrekli deg i~ i m le r ve 0 zaman birimine ait renk ve ' ~ I k l a r sanal y' ic;:in ti n planda yer allr.
Empresyonist ressamlar 1~ lk uze rinde , Nal Oransl edebiyat ak.mlOdaki yazarla r gibi ca h~m l~ lard l r. Bu yazarla r sadece a an ve mekandaki geryekle ilgilenirler.
Monet de , bit saman YIQIOIO Ozerine dO$en gOne~
r~ 10 1a n n l , gOnOn farkll saatlerinde ade ta bir bilim ada·
m r gibi inceleyerek, dogad a h e ~evin I$.kla ne kadar
farkh bie;:im ve kompozlsyonlara glrebileceg ini anlar.
Renkler art.k deg i~ken va anll kl lr, va deriritigi veren
artlk sadece aClk ve kOYu l onlardlr. Dlgar bir deyi~le
derinlik, renkle rle kendiliginden gelir. Qizgiler yok Qlur·
ken. 1~ l k ve ' ~ l g lO yaratt .fll elkiler onem kazamr. Izle·
nimei ressam oize dogadaki sO rekli deg i~ken l iai ve r·
mek durumundad.r, c;:unkO doga ve onun bi zdeDtrakt'9 1 etkil er de sOrekle deQi~ im halindedir. Empresyo·
mzm, isler muzik. ister resim sanal lOda olsun, blze
nesneleri degil, ye~illi ruh hall erini yans.tlf; bu yOzden
de statik formlar ve nesne ler "erir".
' 886 y'W;lda. a danemin 6nemli fizikyi lerinde n
Ernst Mach , · DuyumlarlO Analizi" adlOda bir kitap Va·
zar. Kendisi bu Kitapta dOnyayt, bir duyg utar, hisler
dOnyasl olarak ineeler (Grar, 1"946 : 103). j ~te Empresyonistler de dOnya'y'a bu ~e ki l de baklyo rlardl; bu
evren art.k nesn el degil , aznel ruh halerinin de~ i~ i m·
inin bir yanslmaslydl . Gune~ , . ~. k , saman, renkler, k.-
rumala r, yansrmalar. he r~ ey yay illyor, parll yor, utreserek akip gidiyordu. Bu fzfenlmcilide ornek <;'l l,a.rak
Fransrz sarr Albert Sama in'rn su satrrla nru verebtliriz:
;'J'adore l'lndeci s, les sons, les co uleur s fr ele s
Tout ce qui trem bl e. on dule et f risonne et chato it e
Les cheveux et res yeux, I'eau, les f uilles la
sole
Et la sp ir it uali te des forme s greles.(Gr.I, 1946 : 105)
Bu $iirde de gOruldOgO gibi artrk e." bn.em1i ~eyler.
belirsizlikrer, sesler. kmlqan renkler, tJ lreYI~ler, dalq alat. krpntuar, pmltrlar. SU, _,. ve "la spintualite", yani
ruhsafhk, ruhanilik olu r.
Debussy nin mDzj~jnin coqu. dinleyiciJerin e, Monet Sisley. ve Pissa ro n unk~etgibi, rsrk, renk, hareket
ve aklp glden ~yler ve ruh halleri ile dolu bir dunyadan kesifler suna r. Genc liginde ressam clmayr ~k ISteyen Debussy ;cin renklerin ~ok JJzel ve onemll bir
veri var du. Beste lem i ~ oldugu "Lk; Noktum ", onun
renklere ka r$1olan ilgi ve hayranhgln ln muzikteki ya.n.
sim as tdtr. "La Mer" (Den iz) " Ima~s" (imaj lar), U~
NoktOrn: "Nuages" CBulullar), "Fetes " (Kutl amalar) ve
· Sirenes" (Demzkl zfan) , tOm bu eserler bize hep sovut, du yularl a dolu , ean h ama dO~sel resim ler ~izer.
Debussy, gunun alaea karanhk saaUerini! nesne le n ~
puslu blr gorOnume bOrUnQ~lerini, gec emn nesne len
gOloelerle 6rtmesini, gOne~i n bat t ~ lm ve suyun Oze mdeki yanslmalanm, yagmurun yagt~ l m , okvanusun
beyaz k:OpOklQ mavi va gri dalgalanm ve onrann hareketlerim saa llerce izler ve tum bun lardan ~ok etkilenirdi . Yukanda saydlQlm tOm bu sQrek.li de vinimler, degi~meler ve anlar, Empresyonlzm tn tonu nu,
rengin i ve ruh haljni yans ll makta a ra~ olarak kulla na·
Ian k onula rdan bazlla nd tr, Ancak, dentlebilir ki, bun lar
Debu ssyi en r;;ok etk i lem i ~ olanlard tr.
Kullandl {jt artlk Oc;:10 ve dOrtIO arallk lar, armon inin
katt , kesin ve ma ntlklt yaplstnr bozar. BOyuk ve ke skin cizgiler ye rJerini klsa ve tekrarlanan kUy ~k ak t~l
motillere btraklr. Onun aradtgt yapmaclk tekntk ve b!gilerden uzak , duyu ve d u y'g':l l ar~n da~a . sad_e . b~r
Elir;;imde , do{jrudan doOruya tlettleb llecegt btr muzt kll .
Debussy'nin m Ozi!li anli k m Oziklerden, Japon sanattndan ve Rus mOzigtnd en e tk ilem i ~t i r ; ortaya y tkan m.Ozik, inca, d O ~ sel ve daha karma ~t ktl r. Empresyontst
muzik, bir yok arpeji, l erm oloyu aktci ve renkli ses leri,
glisandolan (daha Onceden c;:ok bOyOk blr armoni ha l ast saYl lan~ paralel yOrOyo$rer, tonlann bir anda de Qi ~m eS I , modlart, pental onil< ( be~ ~es ~~) ga m l~ rt. y~
I(romat ik ara hklt kulla na rak, ytrmlnct yuzy tl muztglnt
fazla ca etk isi all rna .alan Atonal ite ve onikl nota mu zigini hamlar.
Debu ssy , best eciler aras rnda en c;:ok Wagne r,
Mussorgsky ve Rim sky - Korsa kov'dan el kilem i$lir.
Debu ssy'nin 'izlenimci" mOzillinin etkileri, mOzik dUnyas rnda cok gen i~ ve one mri bir y~re sah iptir . Onun
ve E n~'p resyonizm etkiler ini Ravel, Delius, V. Williams ,
Bax, SCott, G riffes, Loo fll er, Carpe nter, Bloch, Casella, Bart ok, Kodaly, Skryabin, Faure , Alb eniz- G rana dos, De Falla ve Salie gibi be stecilerin eserlerinde
gOrebiliriz.
Romanlik mOzikten hO$lanmayan Debussy, yepyeni bir mOzik yaratmak ist iyord l:l. Gelenekci FranslZ;
mOzigini .faz!a. bas.it, temiz ve klba r buluyordu. Eskl
kah muz ak biClmlenne de ka r~l Clkan Debuss y, A-B-A
sonat yaplslm bir .kena ra iterek, kendi b~imrerini ya rattl. 5 u yeni yap llar daha klsa ve esnek iken, bir belum ic;inde ~k farklt MIOmlere rastlamak m Omkun·
duro Debussy nin mOzigini bir bOtOn yapa n, ruh, du ygu
birlir;.i ve bOtunlOr;.UdOr.
Empresyonist resimlerde oldur;.u g ibi, bu mOzikte
de nesneler sekltle rinl kaybede rek, rstkta CazOlen
renkli ve pustubir gtl rii.,Ome kavueurter.
Manet her ne kadar di6er Empresyonist ressamlardan otdukea farklt 015& oa , resjm tekniqi nde yerle smi~ ku ralla ra kar~1 olma sr ve gozlerini cfoOaya r;;eVIfmest bexer undan birc;:ok J<i$i, bu akmun koKlerini coda
bulur. Mane!'nin "Ktrda ogle Yemeg i" adlt tab losunda
bir kaouun Ct nl ctptak resmedihsl ve boy alann aind inlmesinden daqttifmam asr ve old uOu glbl brraktlmasr,
bu resmi tOm Kurallara ve qelenejde re ayk trl kl hyordu .
"Manet'deki bu iki Ozellik, yani resimde gune$ l~:t r;. rnrn
renkleri parla k gOsteren tesi rine yer verme si ve tuslan, fl rca vu ruslanm oldu{j u gibi brrakmasr empresyonistler tarauridan benimsenen bir r;;ci,h~ma ~e kl i otacaktrr" (GOVenli, 1982; 113). GOvenli'ye gore Manet.
Empresyonizmin kurucusu de<iil, sadece onlan etkileyen, destekleyen ve onlara fil<irler vere n bir r~~a:n
drr. Eski gelenek.;t resjm an layt~lOda oldur;.u glbl atclyelerde sadece bazr mod ellen resmetmektense. Empresyonist ressamlar ger.;ek bayatm If;lne gtrerek, hatta baz r zam anlarda act k navada cahsarak. ba r ktztan
gibi farkh konulan da ele alml$lardlr: Manarin ya pttgt
gibi koy u renkleri palette be rabe r bar kenara bt ~ ka
ra k, i.; alf:lcl ve taz e renk len .8;r,,!-ma yol una glrm l~!e.r
dir. Su ressamlar uzak./lk etklSlnl crtaya crkafmak IC(lI'"!
sogu k renkler kullan trken, yaklnltk 'Cln de turuncu gtbl
sleak renklerden yararlam rlar. Bunun yan tnda turu n·
cuyu l ~ l k icin kullamrken, mavi ve mor ton lanr:ll da
901ge 'Cin J(ulJanmayl terc ih ede rler. Zi t renklen ya~
yana koyarak, renkleri belirli ktlmaYI amacltyorla f!lt , ~l
bu lngiliz ressamlardan Constable lO da k:unand lgl bl r
teknila i. Em presyonist ressam lar havadaki l ~ tg tn titre$imler ini goslerebilmek icin, k(j(;;Ok tU$lan van yana
J(oyarak ve bir ce~it Cizgi h areketi meydan a getirerek ,
renkleri cIvil CIVIl, oyna$l r gibi g6ste rirler.
Empresyon izm aktml, alt lgt te mellerle birc;:ok akl min do{jmaslna da ya rdlmcl olmasl baklm tndan. sa' tiro M uzi~ ve r~
nat tarihinde If:ok Onemli bir yere sah~
sim dOn as rnda, modem sana lln do U$unu y6nlendlren bu a~lm, katl ku rallan y.karak, a gllan n, duyulartn
ve ruh halle rinin One If:lkmastnt sall lam l~ . ve sanat ve
mOzi k tarihinde yeni utuklann a.;il mas rna ned en 0 1·
m u~t u r, Empresyonizm aktmly la doq a, anl tk bir . r~ h
haltne burOnurken, tO m dOnya renkli ok atmos fer ICmde , minik parlak zerreler halinde " b u h a r t a ~ l r". Boylelikle, Empresyonist m Ozisye n ressama, ya da $aire
donO~ O r ken , ~ii r de mOzik olur. Ma x Graf'a g6re, Em'p resyonizm le aranan bu d O ~se l dOnya, bu zor va ag tr
hayattan bir tOr kaQt $. Su d6nemd e sanat, hayatla bu t Onl e ~tiri l erek , alacaka ranl tgm golgelerinde veya ge cenin ic;:indeki d u ~e benzeyen ba$k:a bir ge n;:eklik arayt§iJnda ken dini gosteri r. Su d6nemde kesin kont urla r,
tittz aynnttlar yerlne arttk, "izlenimler" vard tr.
KAYNAKLAR:
- Encyclopedia Britann ica. Encyclopedia Britannica
Incorporallon. Chicago, London, 1970, volume 12.
- Gral, Max. Modern Mus ic: Composers and Musi c
of Our Time. Kennikat Press, Washington 1964.
- GGvemli, Zahir. Sanat Tarih i. Varhk, Istanbul, 1982.
- Hansen, Peter S. Twentieth Cent ury Mus ic. Allyn
and Bacon Inc., Boston, 1967.
~
- LynJon, Norben. Modem Sanatm Oykusu. Remzi
Kilabevi, Istanbul, 1991.
- Mimaroglu, hhan K. Musiki J arihi . Varhk, Istanbul,
1961.
- Say, Ahmet. MuzIk Ansik lopedisi. Ankara, 1985, cm
2.
- S6zen, Melin ve Ugur Tanye.lL Sana' Kavram ve Terimleri SOzlOgG. Remzi Kilabevi, Istanbul, 1986.
19
Uluslararasl Muzik Festivalleri ve Dunden
Bugune Ankara Muzik Festivali
• A. Aydin iLiK
' Festival" latince kOkenli bir sozcuk olup senllk
anlamma ge fmekted ir. S6zl0k anla rm ise; acrhs ve
ka pa n) ~ tarthle ri, gerCekle$tirilen cevre. katrlanlann
niteli!}l, programda yer alan yaprtla r bakrmtnda n ozel
6nemli olan , periyod ik bir zaman diHminde yinelenen
lspanya
: Barcelona "Uluslararas t Muzik
Festivali"
: Stockholm "Opera ve Caz Festivali"
: Ascan a MOzik Festlvall
"Engadin MOzik Festivali" ,
"Luzem Muzik Festivafi".
"Montreu Caz ve Roc k MOzigi Festi-
kapsamh sanatsat etkinlikler bOtOnOdOr.
Dunya'da eski mOzik tesnvall (1655) 17. yy.da
IngiJIe re'de gen;:ekle$ti rilmi$tir. Afmanya'nJn Bonn
kentlndeki "BE ETHOVEN FE STIVALl "i 1945'de bas-
vall",
larrustrr. Wagner, Bayreuth kentinde dOzenledigi sanatsal etkinlikler iyin "Sa hne Festivafi" deyiminl kul-
lanrmsttt. GOnOmuzOn modem anlamdaki sana! lestivalle n Ikinci DOnya Sava$m dan soma bastanusnr;
SOzgelimi lngiltere'de Ikinci OOnya Savasmm sona
ermestnden sadece iki yll sonra Ilk kez 1947 vrluu n
Agustos aymda MOzik Festivali otarak d O~ O nO re n ve
ge r~kle ~ll ril en "Edinburg Festivali", 0 yrtlarda halka
savasm acuanm unutturmayr amaclarmsnr. Festival
savas nedeniyle bozulan dcstluklann kurulmasmda
Onemli rol oynaya rak ousman ufketerin birbiriyle kaynasma olanag ml yaratrmstrr. Bu gOn Avrupa Dlkelerinde dOzenlenen ba snca mDzik festivalleri sunlardtr.
Almanya
Avusturya
;"Berlin Festivali" (bOtO n sanat dallarl nda) Ansbach "Bach Festlvali"
Augsburg "Mo zart Festivali"
Bayreuth "Richard Wagner Festivali'
Bonn "Beethoven Festlvall"
: Bre,penz'de "Ope ra ve Operet Fes!ivali
Graz "Steier Sonb ahan" (her sanat
datmda}
Linz "Bruc ker Festlvatl"
Ossiach "Ka rintiya van' (her sanat
dalmdat
Vilana Festival Hattatan"
Belcika
: Flandr Festlvali" (deQ i~i k kentlerde yaygm olarak dOzenfenen bu 10m
sanat dajlanm kapsar.)
Bulgaristan : Varna "Bale Festival!"
<;Elk Cumhurir eti:
Prag Bahan" (Ulusta ra rasr Muzik
Fe s tivali)
Dan imarka
Finlandiya
Fransa
Hollanda
Ingiltere
20
,
: "Bale Festivali"
: Helsinki "Finlandiya Festivall'
: 'Aix - en - Provence" (ope ra ve
muzik festivali),
Avignon 'Ttyatro Festivali",
.
Besancon "MOzik Festival!",
Lyon "Uluslararasl Muzi k Festivati"
; "Hollanda FestivaU" (her sanat dalinda ve Olkenin bi ~ok kentinde birden dOzenlenir.)
: 'Alderburgh FestivaU",
"Bath Festlvali",
"Brighton Festivali"
"ZOrih Opera ve Tlyatro Festivali"
: Flyoransa "Opera ve MOzik Fe sti-
halya
vali
Scoleto ' Uluslararasr MOzik FestiveU;rVerona "Opera Festivali'
Macaristan ; Budapeste "Utuslararasr MOzik
Festivah"
: "Bergen Festivali' (10m sanat dalNorvec
lan nda)
Polonya
: "v arsova Sonbahan' (her sanat
dalln da)
: Lizton "GDlbenkyan MOzik FestiPort ekiz
vali"
Bu testivallen baztla nrunda yer aldlQI 1952 Yill nda Cenevre'de (lsvec) kurule n AEFM (Association
Europeen ne des Fe stivals de Mu siqu e) Avru pa MOzik Festivalleri BirliOi 1985'de 43, 1955'de 63 kent
merkezinde dOzenfenen Uluslararasr Festivallere
yOnlendiricilik destek ve katkr emacr ile bir can gOrevi Ostlen m i~tir. Bu Iestivalle r ise bu yll 26 Olkede qereeklestirilmlstir. Alfabetik srrayla:
Almanya :
7
Avuslurya:
6
Bel~i ka :
2
Bulgaristan : 2
Cel< Cumhuriyetk
Finlandiya:
Fransa:
Hollanda :
Ispanya:
srail:
sv~:
/sVi~re :
ng i ~e re:
Ital ya:
2
2
2
2
7
1
1
3
3
8
Japonya:
1
LOksemburg: 1
(Bad Kissingen, Bayreuth, Oresfen. Ludwigsburg, MOnih, schwetzingen)
(Bregenz, Insbruek, Linz, Osstacn
- Villac h, Salzb urg, Viyana)
j Vlaanderen, w ollonie)
Sofya, Varna)
.
' ~Bmo. Prag)
' Helsinki, Savonlinna)
Aix • en - Provence, Orange)
Holland, Utrecht)
Barcelona, Cuenca , Grana da,
erelada, San Seba stian, Santander.Torroella de Montgri)
Jerusa,em), .
Drottiningholm),
Gstaad, Luze m, Montre ux
Vevey),
ri g h IOn , Chel tenha m, Edinburg),
. Brescia - Bergamna, Frenze,
orlina • Franca, Pesara, Revanna, Spoleto, Stresa, Torino),
I
o saka),
'-.~
Ec htemach),
I
~
l
Macaristan: 1
Budapeste),
Monte Caryo:l
Monte Carro),
Norvelt:
1
Bergen),
Polonya:
1
Wroclaw),
Portekiz:
1
Estoril).
Stovakya:
1
Bratislava\.
Siovenya:
1
Lyublijana
TOrkiye:
2
Ankara. Istanbul),
Yugoslavya: 1
Dubrovnik),
Yunanistan; 1
Al ina) dir.
Ulkemizde : festlval sOzcugu Turkceye ilk kez lJIu
Onder ATATUAK'On Cumhurbaskar n, Ismet In6nu'nun 'B asbakan oldugu 1931 yrhnda lstanbul'da
I
fi
loplanan -2. Balkan Konte ransr" dolayrsr lie Beylerbevi Saraymda dOzenlenen "Balkan Oyunlan Festi vafl" ile girdi. 1948 ydmda ilk kez Ankara'da "TOrI.. •
Ingiliz Muzik ve Tiyatro Festivali" dOzenlendi. 11· 17
Nisan 1948 yrlmda ilk Uluslararasr Festivali Hasan
Ali YUCEL'den sonra Milli Egitim Bakaru olan Besat
Semsettin SIRER'in himayelerinde g e n;:e k l e~t irirdi.
1951'e dek yinelenerek surdO. Aym yil "Yerfl Film
Ya n~masl " adlyla ' Yerli Film Yapan lar CemiyeW nce
lstanbul'da Film Fe stivali dOzenlendi. 1957, 1958 ve
1959 yrllarmqa ard arda "Ankara MOzik Festivali" uc
kez yapl ldJ. Bu testivalle rde TO rk bestecilerinin cc k
sesli ryagda~ eserleri topluma tamtma ve sevdirme
acrsmda n buyOk cnern tasrmaktadtr. Milli Egitim Bakanll glmn hima yesinde qerceklestirilen bu sanat ve
kUlWr ortamlan nm ~.. nanu des tekleyiciteri "Universiteltler MOzik Derne i" nde biraraya gelen Siyasal,
Hukuk. Oil ve Tarih oq rafya FakOltelerinde ogrenim
g6rrnekte olan gen,le" J1r. (2)
Ilk tivatro festivali Devfet Tlyatro su tarafmdan
1953 Yin Mayls aymda Antalya'da Aspendos Antik
Tiyatro'da dOzenlend i. Bir di ~ e r ciddi muzik festivali
1959, 1960 yillannda Erdek de "Erdek Festivali" ile
g er~e kle ~tiri la i. Bu yillarda ba ~ la ya n ve gOnOmOze
degln sOregelen 9anakkale "Traya (T ruva) FestivaU"
zaman zama n ilgl ve kalitesini vil irmesine ka r~ m gelenekselligini ko ru m u~ bir festivaldir. 1964'den bu
na dOzen[enen -Antalya AIM portakal Film Festivalini- yanl slra Istanbul, Adana, ve Ankara'da film festivalleri dOzenlenmektedir. 1973'de Uluslararasl Istanbul Festivali, 1985'de Uluslararasl Ankara Muzik
Festivali 1989 'da Ankara'da Oda MOzigi Festivali
(daha sonra Yeni Muzik Fe~ti vali , adlvla sOrdO rOIdO.), 1987'de Uluslararasl lzmir Muzik Festiv.ali,
1994'de Uluslararasl Anadolu Festivali (Bilkent Universitesi, MOzik ve Sah ne Sanatlan Fakultesince organize edil mektedi r. 1 1995'de Uluslararasl Bursa
Festivali ba ~lam l ~t l r. Aynca 20 ¥lla yakm bir sOredir
TRT'nin dOzenlemekte oldug u 23 Nisan Uluslararasl Cocuk Festivali" DOnyanrn en ge ni ~ katlhmll ilk
ryOCUK festivalidir.
Jstanbu l'da yapllan Uluslararasl Moda ve Tekstil,
Uluslararasl Caz Festivalleri, Ulusiararasl Marmara
Folklor Festivali gittikrye Onem kazanarak sOrdOrOlegelmektedir. Ulkemi zde Turizm BakanlJ gl Yerel Etkinlikler Takvlm'de yer alan 80'ne yakln t;:e9itli alanlardaki festivallerin vans l uluslararasl olarak dOzenlemektedir. So. saYI sadece Paris (Fransa)'deki bir
yl lhk festivallere denk d09mektedir. e unlartn, uluslar.arasl mOzik sanatl alanmda en 6nemlileri Istanbul,
Ankara ve I:~.mi r UluslararaSI MOzik Festivalleridir.
1995 yll mda Istanbul Festivali 23. kez, Ankara Festivall 12. kez , Izmir Festivali 9. kez DOnyanln ve Turkivenin cnde gelen sana t etkinliklerine kap llan nl a9m l ~t l r. AEFM (3) (Avrupa MOzik Festivalleri birliqi) uyesi olan "Uluslararasl Ankara MOzik Festivali nin
Organizasyonu Sevda - Cenap And MOzik Vakflnca
gers;eklestlrilmektedir.
Sevda - Cenap And MOzik Vakfl-n ln k uru l u ~ OykOsO 1940 II ylliara dayanmaktadlr. 1940'larda ku-
va-
rulan "See ve Tel Birligi'nin dagllmasmln ardmoan
1965 Ylhnda kurulan Sevda - Cenap And MOzik Te-.
slsl" 1973 yrhnda "Sevda - Cenap And MOzik vaku- na dc nO~m e si yl e kurulmus Bakantar Kurulu karan
ile Kamu yaranna cahsa n kurumtar arasmda yer ini
almrs , Olkemizde evrensel yok sesli mOzigin sevdirilmesme, tar ntrlrnasma, bemmsenmesine ve 9.eli~ti ri l
mesine, her tOrlOolanaklan ile hizmet vermeyr amaclayan ve vermekte olan vakrt olrnustur.
"Sevda - Cenap And MOzik va ktr' adtr uCumhuriyet donemimlzin ilk mebbuslanrtdan (mtlletveklllertn den) Tunali Hilmi Bey'in krz t Sevda 'Iunau (1902 1958) ite evlenen lnsaat muhendlsi ve huk ukcu Mehmet Cenap And (1894 - 1982) dan almaktadi r. 1929
ytlmda Ankara'da Kavakhdere'de "Kava krdere Sarap
Fabrikesr'm (4) kuran bu sanatsever aile, bu gOne
kadar uzanan kusaklarmca da sO rdOrOlerek gelen ve
geteneksel1eyen l<Olta r sanat hizmetlerinin destekciferi olmuslardrr. Aynca vakrf des tekli rye" itli topluluklar, konserler vermek arnacr lle Anadolu ya acrlma k-
tadtrlar.
.
Bugun YOksek Makina Muhendlsi Mehmet Ba~
man'rn b a~ka nll gl n l yaptlgl "Sevda Cenap And Muzik Vaktr' TOrk bestecitenmn eserterini tarutma. plak,
bant, CD, vb... yaptrm t;:e~it li kitap yaymla n, mOzikte
yetenekli c grencilere kar~ ll l ks f Z bursfar ~e~itl i yansmalar ve 60 01ler, egitici calrsmala r, yurtl r.;:i - yurtdrsr
konse rler, bilimsel topla r inlar. t;:e~itu yardrm ve bagl91a r ile bu YII 29 Mart - 5 MaVIS 1995 ta rihle rinde
12.si yapllml;; alan "Ulusta rarasr Anka ra MOzik Festlvall" bOyOk bir c zveri ile qerceklestirilme ktedir . Vakrt
yonetimi devamh nitelikte ' Yonetim Kurulu", "Darnsma Kurulu" ve "Destekleme Kurulu" ile festival oncesi olust ururen "Festival Kurulultan" ta raun dan saglar ut. c ansmafan vakrt sekreteryasr taratm dan yO rutO lOr. au arada festivalin ba ~ kentte bOyOk canllirk getirmesine ka r~m , yerel yOnelim birimterinin son za manlarda destek vermemesi 9.0k aCI va dOsOndO rucOdO r. Bilinmektedir ki Ankara mn siyasi kimflgi gOzel
sanatlarla tac1anarak sOslenecek ve estetik blr go rOnOm kazanacakt lr. kentin kOltOrel ve sanalsal verimHliai, ticaret ve ekonomik traligine de katkrda bulunaca'Ktlr. Destek vere n (sponsor) ki~i ve kurumla r OrOnlerinin tanltl mlarrnl rek lam edebil ecekleri ulusla rarasl
d6kOmaniara (mate ryellere) ula~aca kla rd l r.
Uluslara rasl Ankara Muzik Festivali ilk kez 22-3 1
Mart 1985 de Ankarall sanatseverlerle tam~t l. 10
gOn ieinde 12 etkinlikte Slnrrh ilk festiva lin adl Tuflzm' 85 Anka ra Sanat FestivaJidir. 0 yl ldan bu yana
aksamadan ve bOyOyerek gerge kle~ti rilen festlvale
bu gOne kadar 30 dan lazla Orkestrasl, 15 kadar Koro, 15 kada r Oda Orkestras l, saYlslz resital, opera,
bale, caz, pop folk gibi pekr.;:ok tarde dOnyaca OnlO
sanatr.;:l lar kat l l m l~t1 r . 8 ugOne kada r toplam 35 deq i~ i k OIKeden 200'e yakln aktivite ir.;:in binlerce sanafyl
sanatseverle rfe bul u~m u~t u r. Yllda yakla~ lk (festival
ite birlikte) 40 sanat faallyeli ger((e kre~tiren Sevda Cenap AND MOzik Vakfl gelecege ybn elik projereri
ile call ~ ma la rm l arahkslz surdGrmektedi r.
Gflcen yll ve bu VII Cumh u rba~ka mmr z SOler.man
DEMIREL'ln yOksek himavelerinde ge rr.;:e kle~ti ri mekte olan festivalle ri, Sevda - Cenap And Muzik VakII'n l tanltmak amac lyla "Vaklf Destekleme Kurulu" 0yeleri 2 Ylldlr Oniversitele rde ve t;:e~it l i Olkelerin Ankara'dakl kOltOr derneklerinde tanltlm panel!eri dOzenlemektedirler. Daha yok mOziksevere u ta~m a k
onlan kOltUr ve sanat ortamlarm l ceke rek bu alanda
bilgilendirilmektedirler.
Sonury olarak;
DOnyadaki bazl i1ginr.;: ornekler; anlmsatmak gerekirse; "8 0ston Pop Orkest rasl " Arthur FIEDLAR yo·
netiminde 4 Temmuz 1976'da Boston Hatch Memorial Shell'de 400 bin ki~iye kon ser ve rm i~ti r. 29 Tem -
21
muz 1973'de (A.B .D) New Yo rk'da yapl lan "Summer
Jam Pop Festiv al!" m 150 bini blletll. 600 bini bin ki!ii
lzlemistir. Frank SINATRA'nl n 26 Ocak 1980 guntl
Rio de Jane iro'da ve rdiQj acrk ha va konserini 175 bin
ki ~j i z lem i~t ir. Elton JOHN taraflndan New York,
Central Park'da verilen Dcretslz konserini 400 bin
Turkiye Bayrarm
• Mehmet Cemil UGURLU
muzlksever izlermstir. Bu gOn opera sanan, Italyan
tenor Luciano PAVAROlTl ile tOm dOnyayl ayalla
kaldmrken ve bizde 168 yllhk Cumhurba$kanllgl
Senloni Orkestrasr acrk hava konserlerinde 70 binin
Ozerinde sanatseverle bulusurxen, tOm resml • ozer,
kurum ve kutulusla n sana ta ve sanat9lya destek 01maya cag 1nyoruz. Bansa ve mutl uluga giden yclu n
Bu gun $U beytemt insanlarm
Hayvan /arm
Bitkiferin
Topreiun
sanata va sanatctya tOkOrerek degil maddi va mane-
vi 10m ola nakla n o labild igince onla n n hlzrnetine sunmakta anyoruz . Festivaller ve yans mala r yo luyla
dOnya ile daha srk, diyalogun ku rulm asr saglanacakttr. Sanat ve kOllUr alanmda ku rulan, dostlukl ann
T urkiye'ye dig e r alanlarda da yaran otaca ktrr.
8 6ylece 2 1. yuz yrhn e ~ gi n de sa nata ve sanatcrya
kucak ecen ATAT URK'c u ve mod ern d O~ Onceye sahip kusaklarla utasabflrrie mutlurug una erlseceqiz .
NOTLAR:
1) Gazl Onive rsitesi, Gazf Egitir:n Fakult esl. MOz ik Egitim i 8 610m O, Ogretim Uyesi ve Sevda 'C enap A nd M uzik Va kf l Destekle me Kurulu
Uyesr
..
2) Orkestra der gisi 1989 sayr 192 O nde r KU·
TAH YALI 'm n "Fes tiva lle r ve Du gOnler" , say r
195 Uner eIRKAN:J n ' T urkiy e'd e Du zenlenen
M uz ik Fe st ivalle ri Uze rine Ta rihsel Bir septama 1957 - 1959 An ka ra Muzik Festivaf ve U ~
nfversltener M uzik Oern egi" bashkh yaztlann dan yara rtanumrstn.
.
3) AEFM uyesi clan testivallerimiz A nkara ve Istanbul Festivalle ridir. lzmi r Festivali hen Oz uvest degildi r.
4) Ilk Tu rk Sa rap Fabnkasr
YARARLANI LAN KAYNAKLAR:
1) Ah met SAY - M uzik A nsfklopedist
1,2,3 ,4 cutler. 1985 Anka ra
2) Associat ion Eu ro pee nne des Festivals
- Fest ival Kataloglarr
3) Ba sba kanhk Basm ve Enformasyon Ge nel
M OdOrlOgO- TOrkiye 1987 Katalogu
4) HOrriyet G cste ri Der qileri - Festivalle rle 1Igili
yaztta r 1973, ..... 1994
5) Istan bul KOIIOr ve Sanat Vakf l - Istanbul Festivaller katatoqlan 1973, ...... 1994
6) Izmir kOItOr Sa nat ve EgJtim Vakfl - Istan bul
1994
FestivaJler kata lo glan 1973 ,
7) M illiyet Sa nat Oe rgi leri - Festivallerle ilgili yamar 1973 , .... 1994
M illiyet I G uinnes - Beko rlar kitabr 1985
9 O rke stra Oergileri - 1989 Istanbul
10) Sevda . Cenap A nd Muzik Va kfl - Ulu sla rara sr Ankara MOzik Festiv alleri Tamtr m. Program Katologlan , Konse r EI Programla n
11) Tu rizm Bak an llgl , Tamtrna Genel MOdurlUgO
- Ye rel Ektin likler T akv im i 1994
12j Turk Oil Kurumu - T Orkce Si:iziOk
13 Turk Oi.! Kuru mu - Franslzca ~ TOrkge Si:iziOk
14 Turk - Ingiliz M Ozi k ve T iyat ro Festlvali KitapCigi - 1948 Ankara
8l
22
Bu bayram Herren 'm
$an/lUrfa'nm
GOneydogu Anadofu'nun
Vatanm
Bu gOn $enlik var TOrkiye 'de
Ruhun seviniyor A tatiirk
Ha/ay ,ekiyorfar kadm erkek
9 0euk gen , y eti$kin ya$fI
Aftml$ mily on TOrk
Bu g un Harran'm Ftrat'm dugunu
Dindi bin ylllik oztem
Da/ga/amyor bayrakfar
U/usun birlik gOnO
Bu g On emegin $o/eni
Nesut! elleri optnes!
Bin/eree TOrk mOhendisi teknisyeni i$,isi
Ferhat orriegi
De/difer dag/art I bag/adl/ar birbirine
Flfat boyun egdi on/erine
insanlik go/O ye reutd: yer yOzOnde
AtatOrk Barajl GAP 'm yOregi
Keban, Karaka ya baraj/art san tralleri
$an/lUrfa TOnelleri
9 agm bir mueizes i
Artlk biteeek insanfarm go,O
Toprak ana gO/Omserye$iI ye$iI
f$lk/ar do/ar ya$am
BOyOr TOrkiye 'mizin g OeO
Batl Teknigi ire Beste Yazan
Turk Bestecilerinin Beste Dizini
• Derleyen: Ernel Bur-rin OZGUNE$
azOR:
12
15. sayumzda yaYlmlanan bu yanda, dizgi hatasr nedeniyle.
yapllan arasurmanm sagllkll bir ~ekilde muzik cevrelenne va ilgilenenlerine UIa¥Jl3S1 mOmkOn oImaml$tlr.
au oeceue. SOz konusu call$rnaYI yapan saym Ernel Bur~ln
02gu oe, 1eo ve siz degerli okurlarlmlzdan bzur dileyerek veoiden yaylnhyoru z.
BATI TEKNiC\i ILE. B.ESTE YAZA.N.TORK
BESTECILERININ BESTE DIZINI
13
14
15
16
Bait teknigiyt e yazan bestecuenmtm yepma n Ozerine ilk kez bilgi
deneyip yaylnlayanlar Mahmut Raglp Gazimihal ile Halil Bed ii
Yonetken oImu$: Yo netken, s arvet Ata binen ve zen Area fie
yapllgl konu$maran Hayal dargisinin 13 Ocak ve 17 ~ubat 1927
l arihli saYllannda ektarrms . daha soma bir !;Ok dergilere, Ozellikle
~T urk BeJ leri " diVe bilinen Cemal Re,it Rey. Hasan Ferid
Alnar, Ulvl Cemal Er kin , A hmat Ad nan Saygun , Nec il Kazim
Akse s'le ilgili yezuar yazrms; Gaz imlhal 1928'de basllan Anadolu Tur kulerl lie Mus lk l ist ikbali miz kltabmda Rey'e 18 sayla
ayudlgl gibi 1931'de Mus!,ki lie 1934'de Varhk dergilerinde 0
gOnku bestecilerimizin aynnbll yazl dizilerini yaYlnlanml~tl .
Bu turiO bilgileri tooiuca elimizin smna bulundurabilmemizi
saglayan ilk ~11~mayr 1948'de HOsame tti n Ega yapn. Bu tOrden
bilgilerin bir elkitabr ~klinc:le ojusmasr ise 1954'1 e yaynntanan
u re ve'e Di ctio nar y of Mu sIc an d MUSIci an s' a GUltekin o rensa l taraflndan yalilan altl makaleyle saglanm l~II,
Batl teknigiyle beste yapan TOrk Bestedlerinin u la~bildi gi m lie
elde edebildigim beslelerini bir dizin halinde, ge~ ku~klara bilgi
li e rehber olmasl amac .yta sunuyorum .
21
CEMAL RE~iT REY
22
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
: Je Me Demanc:le (1919; ezgi) ~iir: Ekrem Re,id, Ir lie pi yano.
: 09 melodi (1920) $ iirler: Verlaine, Lahore, Paris'leki Editions Fromont yaymellince basllnldl.
: Faire sans dire (1920) 1 perdelik opera. Ekrem Re~d
larallndan Alfred de Mussefden uygulama.
: Le petit Chaperon· Rouge (1920) opere! 2lablo.
: Iniliales sur un Bane: ( 1921) Ezgi, $iir; Ekrem Re~ . Ir lie
piyano.
: Chanson du printemps (1922) Ezy i. $iir: Ekrem Re, id. Ir
lie piyano.
: Au J ardin (1922) Ezgi, $ iir: Philoxene Boyer. Ses lie pi.
yano i9in. Ilk S6y!eni,i: bariton Roger Bourdin (Paris, Salte
des Agriculteurs dinlentilerinde.)
: Yann Marek (1922) 3 perde 4tabloluk opera. SOzler: Xallier Fromentin.
: Sultan Cern (1922 • 23) 5 perde 12 tabloluk opera. Ubreno : Ekrem Re, id.
: L'oftrande Lyrique '(1923) (Gatanjli) ,iirleri Rabindranalh
Tagore'dan franSlzcaya Andre Gide gellirmi, li r. (8 ezgl.)
: L'euchantemet (1924) 2 perdelik opera. Usrell oyu Ma'dame Roussel Oespierre'in sceenario'su Ozefine Ekrem
Re, id yazml,tlf.
: Sonate (1924) iki piyano i9in. ilk 9allnl,I: [st. On~n Fransez dinlentisinde Vedat U~k"gil li e bagdar.
: Ncx:l\Jrne (1925) Ezgi. $ilr: Ekrem Re~d . tr ile piyaoo i'Yin.
: 12 Chants d'Analolic (1925-26) TOrkhalk temlen Ozerine Ir
lie piyano il;in. DOrt tanesinin ilk sOyleni~ : 16 OCak 1927
gunil Paris'de Assooanon des Concerts Pasdeloup dinletisi
gerlf911esi i'Yinde Albert Wolff ytine timincte TriO Kedroff
Irlaylctlan taratrndan Paris'de ki Edibons Heugel taranocan
1927'de basuc•.
: Anadolu halk WrkOleri (1926). Ka ll~l k koro iqin dort seen
armonileme.
: Zeybek (1926) 3 Perdelik opera. uorenc su Ekrem
Re~'in .
17
18
19
20
Ba,lic a Beste leri:
1
."
23
24
25
26
27
28
29
30
: Scenes Turques (1927 - 28) Anadolu oyu n havatan molilleri Cu:erine e n pa~ 1- YOnJk zeybek havasr, 2- Aglr zeybek hevasr. 3- Barnn havasr. 4· Aydin havasr, 5- YOrOk zeybek navess. 6- Mandra reveer. ilk ~l m"I: Paris'de Ecole
Normale dinletisinde Madame Janine Weill ile Monsieur Pierre Maire. Baskrsi: Paris'te Editions Haugel, 1928.
: IOntroductiOn et Danse (1928) lIiyotansel ile crkestra il;in
koo;:ertosu parca.
: La legende du Bebek (1928) Poeme symphooique. ilk
~lrm,.: Concerts Pasdeloup gergellesi i'Yincte 15 Arallk
1929 gOnO Paris'1e logelbrechl y6netiminde o rcreetre Pasdeloup.
: SCenes Turques (1928). Version c rcn estrare. Oyun navalan Ozerine dOrt parca. il k <;:allmyl: ParisT e 6 Mart 1932
gonil Eugene Bigot yoneli minde Orchesl re Symphonique
de Paris.
: KOyde bir facia (1929) Sir perdelik oyun. SOzleri: Ekrem
Re§;id.
: 12 Melodi (1929) Anadolu hallalan motifleri Ozerine. Ir Ue
piyano it;in.
: Vatan (1930) Ir ile piyano il;in ezgi. Hulusi Oktem 'in Mekteplerde Musikl (sonraki baskllarda : Okullarda MOzik)
kilabllld a yayllli adi.
: Paysages de soleil i 1930-31) Anadolu oyun hallalan
Ozerine piyano iqin alt. par~.
: KaragOz (Kara - GeUl; 1930 - 31) Poeme symphooiqu e en
forme de suite. Oniki b610m10 sCMl bit;iminde bir orkestra
,iin. ilk t;ahm,l: Paris'1 e Concerts Pasdeloup ger~vesi
il;inde 14 $u bal 1932 gilnil baQdarl yOnetimindeki Orc·
heslre Pasdeloup tarahndan.
: Paysages de solei! (1931) Impressions pour orchestre.
: Instantanes (1931) Impressions pour orchestra. Ilk
98l1nl'l: Paris'de 12 $ubat 1932 gOnu Alfred Cortot
yOnebmlnde Orches tre de l'EcoIe Normale de Mustque de
Paris tarafilldan. TOrkiye'de ilk ~lIm'l : 1950'de bagda n
y6netiminde Istanbul Belediye Orkestrasl tarahndan.
: 518 lik (1932) (iflema 98'glla n be,ili il;in par~ .
; 09 saat (1932) 3 perd.., 21 Iabloluk opere!. Oynam,.:
Islanbul $ehir Tiyatrosu.
: Concerto chromalique (1932-33) piyano lie orkeslra i9in.
Ilk 98 l1nl~l: Paris1e 12 Mart 1933 gOnO Orchestre Symphonigue ds Paris. YOnetsn: Dimitri Mil ropoulos, soIocu. Avusturya'da ilk 981101'1: Viyana RAVAG radyosu, 3 Nisan 1995,
23
soll.JQJ: ba gdar, Viy ana 'daku Unive rsal - Edition 1. bOlQmQ
"Rank - Prisme · Farbe nspiel" adlyta ba SrTllijlllf.
31
: Oz Yurt (1933) Prolog icin Kug . F. Nefiz C&mhbel'in Oz
Yurt piyesl i~in. Ilk seslendjrili ~i 1946 Istanbul Kon-
60
serve tcva n dinle lile rinden blrind e, ba9da fl y6n etiminde .
61
32
: Cumhuriyetin onuncu yll malll (1933) M zler: Behl;:et
33
: LUkOs Hayat (1933) 3 pedelik cce ret. Metni: Ekrem Re~t.
Kamal Cagier ve Faru k Nal iZ <;amhbel.
62
[Rey] . Ilk oynam~l : Ista nbul $ ehir Tryatros u.
34
: Adalar rOvQS\i (1934) rew . Metni: Ekrem R e~id I Aey]Ilk
Istabul $ ehir Tiyalrosu.
: Deli - DoIu (1934) 3 perdelik operet. Memi: Ekrem Re~id
oynanl~l:
35
e~l igi yle ahnm l ~ll r.
63
[Rey] Ilk oynanl" : lstabul $ehir Ti yatrosu .
36
: Aysel filmi i~n kug (1934). RejisOr: Ertugrul Muhsln. Bu
eserden: melodi (It ve c reestra ityin) Aysel siiviti (orkestra
~n . ) Ilk cahnl~ l : 1945 islabul xceservaiwan Orkestras••
64
bagd ar y6n etim inde.
37
38
39
40
41
: Hamlet ioyin sanne kOgO (1934) Shakespeare'in dram! io;:in.
ilk seslend irili~i: {Rey] Istabul $ehir Tiy atro su .
: Saz - Caz (1935) 3 perdelik ope ret. ilk Oynanl ~l: Istabul
$ ehir Tiyarrosu.
: Oenizciler Ma~l (1935)
HOseyin Suat YalO;:ln.
Piyam, tr, bando ce vriyazuan var; basnrmsnr.
: Yeyll dOrdOI O (1935) OM bOI0mO. Ilk oyahnl~l : Viyana'da
Musikverein salonunda 4 Nisan 1935 gunO Galimir
OOrdUlO'nce.
: Initiation (Turko;:esi: Slrda~ ; Poerre symphonique. Ankara'de 21.4.1951 aksarru oyalinacagl bildirilmi~se de
senen
oyahnamaml ~tl r.
42
43
44
45
46
47
48
49
50
; Maskara (1936) 00;: perdelik cceret, Istabul $ehir Tlyalrosu'nce i1 kverildi.
: Kral lear saMe kOgO (1936). Shakespeare1n draml ioyin.
Ilk kez Istabul $e hir Tiyatrosu'nda verildi.
: Macbeth Sahne kOgO(1936) Shakespeare'in draml ioyin, Ilk
kez Istabul $ehir Tiyalrosu'nda verildi.
: $ona te (1936) Piyano ioyin dOrt b610mlO. Ilk kez 1942
yrhnda bagdarlnca Istanbul'da oyahndl .
; Klsa paroya (1936) Keman ve piyano Ioyin. Ilk kez oyah m~l
bagdan e~liginde Ali Sezin'ce Istanbul Saray Si·
nemasl'nclaki bin dinletide,
: 2 Chocurs a capella (1936) Yunus Emre'nin yl rlan Ozerine
kac! ln korosu ioyin.
: Hava • elVa (1937). SOzleri Ekrem Re~it Bey'in oIan Oc;:
perdelik opere!. Yeni Ses Tlyatrosu 193Tde oynadl.
: Mylique (1938) Ir ve orkestra jo;:in poeme. Mevlana'nln
Mesnevi'si onSOzOnOn Ekrem Re ~id Beyce Franslzca'ya
yapllml ~ t;:evirisi Ozerine .
: Piyanoru dOrdul (1938-39) Piyano, keman, viyola ve vi-
65
66
67
69
52
53
54
55
56
57
58
59
24
; Keman kOl'1t;:&rtosu (1939) Vtyana'da Universal -Edition'ce
satIn a/lndl . HenOz oyahnmaml~tlr.
; Altll (1939 yada 40 ) Assl Halet celebi 'nin MevlanA,'dan
o;:evirdigi ilk gazel,Ozerine piyano, Ir (tenor~ va yayll dOrdOIO
it;:in dOrt bOlOmiO.
: Yedeksubay Mar~l (1940) If ve banclo o;:eviri yazllan var.
: Peierinages dans la ville n'est plus que souvenir (1940 41; AOIdan ba~ka bi!'i8y oImayan kentte geziler) Piyano ioyin
yedi part;:8. ilk kaz baQdannca 1943'te Istanbul'da l(aIlncll,
: Alabanda (1941) sOzleri Ekrem R e~it 8e y'in oIan !"OvO.
1941'de Tepe ba~ 1 yazhk bahoyesind& oynandl .
: Symphonie(1941) Ork estra ilin, kOc;:iik reden, dOrtbOlumlO.
Ilk kez oyalml ~1 2 Nisan 1948 ak~aml Ankara D evlet Operasl'mn aO;:l h ~ 1 dinletisinde bagdar y¢ootimindeki CumhUrba~kanhg l Filarmonik Orkestras l'nca.
; AIdIrm8 (1942) SOzlen Ekrem Re ~it Bey'in oIan rOvO.
1942'00 Istanbul Opereti Tiyatrosu'nda verildi.
: Celebi (1943; fraos lzcasl: Tchelebi) Sazlerl Ekrem Re~it
Bey1n oIan dOrt perdelik ope ra. 1942 ile 1945 ylila rl
arasmda b agdanrrH ~, ofkestralanmasl o;:ok soma bitm i~ti r.
: Piyano K~ertosu (1946-48) Piyana ile orkestra it;:in,
bOyOk do'dan. Kogan yaZIlI~l 5 Ekim 1947 gOno bitmi~ , ilk
keZ -ba{jdam\Ca Clarence Rayboold yOoetimindeki Cum-
: Falih (Le Conquerant 1953) c rkesna Ioyin. Ilk t;:aIlOl ~1
baQdan yOnetimindekl Paris Radioctillu sion Senloni Orkestrasirca. 1958 Bahan.
:
instrumental (Sazlann sohbeti; 1,957) Ode kogo .
Ilk t;:aIlOl ~1 baQljan yOnetimindeki Paris Radiodillusion Senloni Orkestras! ve soIoculan, 1958 Baha n .
4 Melcdi (1956) If ve piyano ioyir. $i irler: Baki SOha
Ediboglu'nun.
; Iki piyano paroyasl (1959)
: Piyana ve o reeene jo;:in "Katibim" ~rkiSI mounert uzenne
varyasyoolar (1961) ·OskOdara gider iken" uzenne.
: 10 halk tOrkOsCI (1963) DOr1 seeskoro ve piyano it;in. Yapr
ve Kredi aeoeesrrce 1963 Ha zlraa'mda rsmartann us, bir ay
it;:inde yazlli p bankaya teslim edil mi~tir.
ccaccue
HASAN FERio ALNAR
Ba,llca Bestelerl:
t'
2
3
4
5
6
7
8
9
10·
yoIansel.
51
hurba~kanllOI Filarmonik Orkestrasl e ~ ligiyle 26 Nisan 1949
akiQml t;:al lnml~tlr.
; Faniaisie (1948) puyano it;:in. Ilk kez ba-gdannca
Istanbul'da t;:allndl.
; Qa!ln h~ (L'Appel; 1950) coeene ~iin , Ilk ttahnl~ 1 3 Nisan
1952 90nO Pa r is'te baQdar yOnetiminde Radio - diffusion
Senlon; ooeeeeeroce.
: Pieces concertantes (1952 - 55) ViyoIansel ve orkest ra
it;:in. Pierre Foumle r'ya ithal edi lmi~, Fou rnier tararmoan
Andre Cluytens yoneli mindekl Fransa Ulusat Orkestrasr
11
12
13
14
15
16
17
18
19
: Trio lant ezi (1929) Piyano, keman ve viyolons el it;:in, Viyana ve lstenbe'da t;:ahndl .
: SOvit(1930) Kernan lie piyano io;:in. Viyana'da oyallndl.
: TOr1l. siviti (1930) Orkestra ittin.
: istanbul sokaklan (1931) Filim kOg O.
: Romantik tJvertUr (1932) Orkestra ioyin. Prag'da o;:ahOOI.
: Oyun havalan (1932) Piyano ioyin. Viyana'daki Universal Edition'un yaYlni oIarak 193T de baslldl. 8e~ paro;:adlr. 1KOl;ek havasl , 2- Zeybek havasl, 3- l az havas l, 4- vifte
telli, 5- Sirto.
: Yalova TOrkOsO (1932) Singspiel toriinden kOgl0 sahne
oyunu. Istanbul ve Ankara'da oynandl.
: Sari Zeytle k (1932 - 33) Singpiel tiiriinclen kOglu saM e
oyunu. Islanburda oynaod l.
: Yay" dOrdOlO (1933) Islanbul ve Viyana'da l;8lrrl<k
: PrelOd ve iki dans (1935) Oflte stra it;:in en slk o;:ahnan
bagdasl. (Ilk oyahOl ~1 1935 Viyana, daha sonra Berlin,
Va~va, Edinburgh, Ankara'da; Ankara'da son r;a1101~larl: 8
$ ubal 1965 Hikmet $im~ k , 19 $ubat bagdat, 9 Mart 1965
Hikmel $im~ek y6netiminde) Universal - Edition bash.
: Sekiz piyano paroya sl (1935) 1- $u yamat;:la. 2- Uy~uk
dans, 3- Deniz klYlSInda gun dogrusu, 4- Sisli sabah, 5Siraz da yOriikt;:&, 6- Emprovizasyon, 7- Perdeden slzan ay
I~lgl , 8- Oyun havaSl, (Sayln og relmenim HCiseyin Sadellin'e ithaltlr.)
; Istanbul Siivi ti (1937 - 38) Orkestra it;:in. Ankara'da o;:ahndl .
: Viyolonsel kont;:ertosu (1943) Ilk o;:ahnr ~ 1 15 $ubat 1943
gOnCi Ankara'de Riyaselicumhur Qrkestrasl i'e David Zlrkin.
Daha soma 22 Arallk 1962 (Nusret Kayar ile bagdar.)
: Goethe'nin Fausfu ioyin sahr'le kOOQ (1944) Koro ve orkestra it;:ln. Oyunun Ankara Halkevi'nde 1946 $ ubafmdaki
temsillerinde kuliaOll dl.
: Dt;: tOfltO (1948) Soprano Ue orkestra it;:in. Ankara ve Viyana'da seslendirildi.
: Namlk Kemal (1949) Filim kOgO.
: Kanun Kont;:ertosu (1944 - 51) Kanun ile yayll orkestra
~in. Ciyana'da oyahndl. Ozennde yenklen t;:ah ~l p 1958'de
son
b~lmi
aldlktan
soma
Ankara'da
Avusturya
BOyQkelt;:i1igi'ndeki Ol el bir dinletide yayll dordUiu e~liginde
kanun lie seslendirildi.
; Halrcl klZ (1953) Firim kOgO, Kanun lie kendisi t;:aldl.
: PrelOd ve FOg (1961) Piyano it;:in.
ULvi CEMAL ERKiN
Ba$lic a Besteler i:
1
: ikj dans (belki 1930) iki$er ft . 00 , kl. Ig . ile kontratagot, 3
kc rro. 2 trornpet, 2 trombon, tuba , arp . celesta, timpan i,
V\Jrmalar ve yayll be$ilinden kunnu bUyUk creesee icin
2
3
Pans'te yazlldl. fki ayn bOIumdOr.
: Ninoi, Emprovizasyon ve Zeybek IOrkOsCl (1929 - 1932)
Kernan ve piyano lcin Ninnin ne zeybek TQl'kOsO balki
1929'00 Paris'le, Emprovizasyon 1931 • 32 ynennea Ankara'oa yentor. Ninol ila Zeybek t;:evri Yalld lr. Her ~
pareayr Necdet Remzi [AtakJ bagdafl n e$ligiyle Ankar a'da
t;:s.lml$llr.
: Be, Damla (1931) Piyano
~in.
10
Ankara'da Evkaf Apart·
mernrca oturdugu srraoa yazrms. 1950 Yllinda balet kuga
4
5
6
7
8 .
9
oIarak orke sfralarmstn . Piyano ~in oIan ash Berlin, Viyana,
Budape,le, Bukrae ve VaflOW'da yahoo!. Hakimiyel -i Milliye Malba asl'nda bas lldl: 1-lfOk eeon. 2- agl f, 3- seen, 4~ ce o n. 5· sakin.
: BUlbOI ve Aym ondOrdO (balki 1932) Soprano ne 2 II, 2 kl,
kom o, arp ve yayll eesnn een o ueme kU9uk orkestra i9in ikl
IQrku. 1932 ydmda Ankara'da kl Selar ak ceooesrroe sag
koldaki ilk apartmanm birinci katrnda otururken yazdI. see lendirme
iki
pat9<!mn
slrasl
bagdan nca
sarbes t
blrakllmli?lIr . (Deme k Once aYIn ondOrdu, som a BUlbUl ses·
lendirilebilit.) Henuz hi(; se slendirilmemi~ oIup Istanbul'daki
Numune MatbaaSI'nda basl lan Muzik ve Sanat Ha reketlen
dergisinln eki olarak yayln laneJ!. (Kaslm 1934 l arihli, 3.
sayld a aYIn oOdordu ve Arallk 193410ca k 1935 tarihl; 4· 5
9ift say tsmda Bulbiil.
: Kon9ertino (1932) Piyano ve 2 f1, 2 01> (2.sl altol>va), 2 kl,
2 Ig, 2 komo , 2 trom pet, 2 trom bon, lu ba, timpani, zil,
bOyiik davul, atp ve yayh bei?ilinden oIUi?ffi8 biiyfik o rkestra
i9in ii9 bOlii m: a : allegre ltoall egro, b: andante, c: allegro
vivo. Ankara'da 1932 yllinda bitti. Orkestralanmasl 1932
Kaslm 'lnda gene Ankara'da bini. Once Ferhunde Hamm iJe
bagdar ikl piyanoyla Ankara Halk evi'nde 9aldl lar, sonra Fer·
hunde Hamm gene Ankara'da Riyaselicu mhur Or·
kestras l'yla 981d1.
: Bayram (1934) Kii¢k ve 2 fI, an ve 2 00. 2 kl, 4 komo, 2
trompel, 3 1rombon , luba, timpani, vurmalar, celes ta, arp ve
yayll bei?ilinden olu}8n bUyUk mestra !'tin tek b610m. Ankara'da yazrhp, 26 Ccak 1934 gOnO bilti . Ilk kez bagdar
y6neliminde ki Riyaseticumhur Orkestrasr'nca 11 MaYl s
1934 gunu , Rusya'da ilk kez Zeki OngOr yOnelimlnde ki Mos·
kova F;larmonik Orkestrasr'nca BakO'de 23 ve 24 Temmuz
1934 gunleri 98lrndr.
: Yayll dOrdOlCl (1935 • 36 ) lki keman , viyola ve viyolonsel
i(;in. DOrt bOI0m/O: a . allegro non tappa, b. allegro scherzando , v. andante sostenuto, d. Sirinei b61Umde 14 Agusl os
1936, son bOI0mde yrl oImaksrzrn sadac e 6 Haz iran tarihi
var. (1951'de yaz11ri? yilimn 1934 oldugu nu sOyIemii?ti.) Asil
ikil Simrock yaylnevinde, agartrlmli?l baQdarda. Ilk kez belki
1936'da Ankara Radyos u'nda Gerhard Winkler, Enver Kapelman, luet Albayr ak, David Zirkin 9SJm1i?lar, Almanya'da
ilk 9allmr SChlasisches Ouartett, y ekOSlovakya'da ilk
eall mi?' 194Tde Czcchosio wensko Oua rtel (Prag Radyosu'nda.) Bu 9alrmi? radyoca plaga da alrnm l$, sonradan
Supta phon i9in yeniden plaga alm lp piyasaya 9Ikarrlmli?tlr.
: Yedi tO rkO (belki 1936) ses (yazlh $baSbariton) lie piyano
il;:in yedi IUrkO uYgulamasl 1· Hanile , 2· Maya, 3· c;amdan
sakl z ak,yor, 4- TOrkmeni, 5· Va rdlm kI yufdumdan ayak
gOl;OrmO$ , 6- CS:$fTle, 7- Ayln ordOrtIO (Bu sonunc::usu
1932'de 1i?ledigi turkOnOn aynl ise de ii?lenli? degli?ii() Yalnl z
5 iOO rurkDyO Nu rullah $ evkat Tai?klran kendi dinletilerinden birinda sOylemii?lir. ASII ikiti de Ooda Idi.
Bagdarda yalnl z kUflun kalemle taslagl ~lm l ~. Otek~arin
hilfbiri sOylanmemii?, aS11ikitle ri bagdal'da.
: Iki sesli IOrkiil er (1936 yOresi) lki sasH koro lein. Paul PIndemith yenl kurulmakt a oJan Devlet Konservalu van Il;:ln
danli?manlrk yapa rken baOdarlanml zdan Akses, Alna r V9
Erkin'e blr yol oIarak tQrkQterlmizl armonllemelerinl sallk
11
12
13
14
15
16
17
verm~, Oteki bagdarlat gibi Erkin de bunun Ozerlne birka9
lane yazmli? ve okul korc suna s6yla lmii? Asil Ikit dizekll bir
defterdir. Bagdar i91erinden en k09Ok . "ZOhre" adhslm
begendigini 195 1'dfl !l1y!errri~ti. TOrk Kog 8elgeli{ji'nde ikiti
oIanla r: Aglama yar aglama (Una), Istanburun her larah
meresndan (Kaysari), ZOhre TarkOsQ (Aydi n), Giderim ben
de bende (Uffa ), Ela TOrkOsO (Aydin), Silla TQrkOsO
(Konya), Kall rcloglu Zeybek (Odem~) , San Zeybak
(Aydin), A}8madlm Berqarne'mn eunden (Karaman),
y lkabilsam i?u daglarln basma.
Yoc uklar i9in yedi kolay parca (1937) Piyano 19in.
Duyuslar ve bu yedi parea ashnda kani?lk onseki z par98lrk
bir dlzi Idi. 1t;:larinden kolay oIan yedi tanest sonradan alrlltp
'Yocuklar I9in yedl kolay parca" ba~ l glnl aldl , genye kalan
onbin de "Ouyu~ar" bai?llgml .
: Ouyu~r (1937) KOc;Ukler va bCryOkler i(;in onbi r piyano
par98s1: 1- Oyun, 2- KUl;:Ok t;:Oban 3- Dere, 4· Kagm, 5Oyun ,6- Mafl , 7- $aka, 8- .... 9- U9U~ar, 10- Aglama yar
aglama, 11- Zaybak havasr. 4 OncO 1 MaylS, 3 OOCOSO 8
Mayls, 5 incisi 15 Haziran ilki 30 Temmuz 193Tde
bagdanm 1i?; ote kiler de 0 euererc e Ankara 'da.
: KaragOz (belki 1940), lsmayil Hakkl Baltaclogl u'nun bir
KaragOz oyunu Ic;:ln sahne kQYu.
: Plyano ecoc eeceu (,1942) plyano ne 2 ft, 2 Db, 2 kI (2 . si
aynl zamanda baskl), "2: Ig (2. si ayn, zamanda konttfg), 4
1
komo, 2 trompe l, 3 trombon , rubs, ~mpani , ve yayll
bei?ilinden kurulu b(ry(ik mestra i9n, E ~ Fertlu ocle Erkin'e
ithal etmi~ti r. 27 daki ka sOren dOrt bOlOm: a. alleg ro, b. andant e, c. SCHERZO, d. andan te - allegro, 1942'de yazllrp 0
slrada CumhUriyet Halk Partisi'nin sanat OdOlQnQ kazandl
ve Ferhunde Erin ile Oiyaseticumh ur Orkestrasl'nca Ankara'da t;:alrndl. 1943 Eklminde gene Femunde Erkin Fritz
laun yOnetimindeki Stadtisches Orchester ei?ligiyle Ber·
lin'de dinlelid e ve aynca radyoda t;:alrndl . Ankara'da Mithal
Fenmen lie Cumhurbai?kanhgl Filarmonik Orkestrasl Devlel
Korservatuvan salonunda, 14 Nisan 1949'da Noel Mewton •
Wood lie George Weldon yOnetimindeki City 01 Birmangham Orchestra. 1950'de Ferhunde Erkin ile Cemal
A e~1 Rey yOnelimindeki Istanbul Fdarmonik Orke straSI
Jstanbul 'daki Modem Muzik FestivaM 91:trt;:evesi i(;inde va
aynca radyoda t;:aldllar. 1951'de Ingille re'de seslend irildi.
DOrt el iki piyano il;:in B. Blache 'nln dQz:enIedigi piyano indirgemesi Viyana'daki Universal · Edition yaYIO! oIarak (UE
11555) 1951'de baslld , (68 yUz).
: K~ekt;:eler (1943) Kli90k ve 21 1, alk ve 2 Db, bas ve 2 kl,
konlra ve 21g , 4 komo , 3 trompet, 2 trombon, luba, timpani ,
vurmalar, arp va yayll bei?ilinden olui?8n bOyCik orkestra It;:in
dans rapsodisi. Ilk 9alrnli?1 Piyano k~ertosu ~a birlikle
1943'1e Dt. Etnst Praetorius yOnetimindeki Riyaseficumhur
Filarmonlk
Orkestrasl'nca
Anka ra
Radyosu 'nda ,
J;ekoslovakya'da ilk9ahnl$1 2 Haziran 194Tde Prag Radyosu 'nda (9 EylOl 1947de tekrarland l) ISvil;:re'de ilk 981lnli?!
1949'da Radii Beromunster'de , Cumhurbai?kanhgl 5en1oni
Orkes tra'slnln son 9Qlti?lan: 29 Ekim 1960 Bruno Bogo
yOnetiminde, 20 Atallk t960 H. Tauber yOneliminde , 4
Arahk 1002 Otto Matzeralh yOnebminde. gene Matz eralh
yOnetimindea orkestranm Avrupa dinl eti gezisinde (1963),
1943'de Viyana 'daki Universal · Edition'a satlldl.
Piyam be$i1 (1943) Piyam ile iki keman, viyola ve viyoIonsel il;:in dOrt bOI[im: a . moderato, b. adagio mesto, e.
energi co, d . alleg ro vivo. Ilk 9SJlmf i 23 OCak 1946 gOnO
Ankara Radyosu'ncIa Fertl unde Erkin. Gilbert Back ve
dOrdOlunce.
: Yedi tCrrl<Q (1945) kani?lk koro -(SA TB) .i9n: 1- Ev1erin 0nQ
mef$in, 2- Ferayi, 3· Sen kimln cam sm (Fincam ~tan
oyarlar), 4- SU gelir ark uyanl r, 5· Kekllk turkOsu, 6- Yeng&
klzlm, 7- Cei?me. Ikincl si 14 $ub at, ilki 12 Mart, IJ9Unc1l ve
dOrdQncOsu 12 Nisan , be~inclsi 23 Nisan 1945 gOnQ bitm l~.
Ilk SOylenli?leri: Ankara Radyosu'nda Mesud Cemi l
yOnellmlndeki kanf lk koroca .
: 1. Sintoni (1944 - 46) Ka9uk ve 2 ft, alt ve 2 00, bas va 2
kl, kontra ve 2 fg, 4 komo , 3 trompe!, 3 trombon , luba, tim-
25
18
19
20
21
22
23
24
pani, vurmalar, arp ve yayll be~i1inde ol u~an boyOk orkestra
"rin dOrt bOlOm: a . allegro aperto. b. araglo, e. allegro
scher~ndo, d . mode ralo • allegro. Yazllmasl 26 Haz'ran
1944 gOnO ba~laYlp 10 $ubal 1946 gunu biten yarallyl Dr.
Praelorius'un 27 Mart gunO OImesi Ozerine baQdann kendi
24 Nisan 1946 gunu Ankara Devlel KonservatLNan saIonunda yOnelli . 1947 Prag Bahar $en fi{li dinlentilerinden
birinde baQdar yOnelimindeki t;ek Filarmonisi'nce ~lI nd l.
(11 MaYls ve 29 Temmuz 1947 gonleri Prag Aadyosu'nctan
yaYlnlandl) Cumhurba~anllgl Sinloni Orkestrasr'rca son
~h~maJan : G. E. Lessing yOneliminde 18 Arahk 1964 ve 3
Mart 1965 Ankara'da . 6 Mart 1965 lstanbul'da .
: Piyano Sonal l (1946) l"r bOIUm1Odur: a . allegro, b. adagio
moIIo scs teooic, e. allegro . Ilk kez 15 0Cak 1-948 gUnil Ankara Aaclyosu'nda Ferhuncte Erkin ~I . Devtet KOI'
SBrvaluvan yaYlnlann ln 11. si oIarak 19S5'de coQaIllldr.
: Kernan ~e rtosu (1947) Keman ile 11, 2 ob (2. si atloYba), 2 kl 2. si baskl), 2 Ig (2. si kontrlag), 4 komo, 2 trompel, 3 lrombon , tuba, ~ mpani, pialli , grancassa ve yayll
~Iinden oIu?J'l3 bUyOk orkestra lein. ~ bOlOmlO: a. allegro giusto, b. adagio , e. allegro ccotocec. 22 Temmuz
1946 gOnO ba ~amp 7 NiSan 1947 gOno biliri!en yarallmn ilk
t;ah m~r bagdar yOoelimincteld AiyasetiCUmhur Finarmonik
Avusturya'da Ilk ~lInl~ 1 Wollgang Schnciderhan'ca 22
$ ubal 1950 guno. Son ~h~malan : Hans Hoemer
yOnetimiodeld Cumhu rba~kanllg l Sintonl o reeseee'nm
e~i 9iyle Suna Kan: 9 ve 13 ocak 1962 ertesi yili n bahannda Moskova'da yahnlp plaga ahndl.
: 2. Sintoni (1948 - 51) DOrder: II, 00, kl, 19. 4 komo, 31rompet, S trombon, tuba , timpani, vurmalar, arp ve yayh
be~i1inden ol u~ma bUyOk orkeslra il;:in ~ bOIUm: a. allegro ,
b. adagio, e. allegro (alIa K~ekore) . KOgu nOn yazllmasl 12
Temmuz 1948 gOnO ba~laml ~ , 30 Nisan 1951 gunu u.;: di·
zekli yazl olarak b ilmi ~ ; orkestralanmasl daha soma . Karl
CThhring yOnetimindeki MOnih Filarmonisi Bavyera Aad·
yosu'nda yaylnla ndl. TOrkiye'de son cal l m~: Henry Swoboda yOnetimindeki CUmhurba; kanllg l Sinloni Or·
keslrasl'nca 13 $ubat 1962. Erkesi yllln bahamKla
Moskova'daki Ozel dinletide Niyazi Taglzade yOnelimindekl
Sinema Sintoni Orkestrasl o;:aldl ve p1aga alctl.
: Keloglan (1950) Balet kOgO. Miss Joy Newton'un
Ismal1amasl Ozerine piyano i9 n Be; Damla'mn til;: parc;asl
1950 itkbahaflnda orkestralanml;tlr. Balet Ye;jlkOy Balet
Akademisi'nin (soma Devle! Konservaluvafl Ba:et bOlOmO)
rTlUdOrii olan Miss Newton'un koreogralisl ile piyane
e;Jiginde Istanbul ve Ankada'da verilcti.
: Sinloniella (1951) Yayll be;ilincten oIu~ yayll orkestra
lein. Yazllmas rna 1951 Haziran'lnda ba;Jandl .
: TarkO armonilemelefi (1963) Yapl ve Kredi BankeSl'n ln
Ismal1amaSI Ozerine.
: lid prelot (piyane ~n.)
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
AHMED ADNAN SAYGUN
Ba,hea Best alerl:
: Divertimento (ilk acll: Divertissemenl) Opus 1. Dalbuk a ve
saksalonlu bOyOk orkestra il;:in. 11 Arahk 1930 gOoO Paris1e
bilti, 1931'de Paris'le SOmOrgeler Sergisi doIaylslyi a aO;: ltan
yan~ kazanarak seslendirildi. 1933 Ylhnda Va~a Fj.
Iarmanosi'nce t;allnctl ve bir ikiti salin allodl .
2
: Orkestra il;:in til;: parea. IIId 1931 Marflnda Paris1e, ikincisi
1931 .EylOl'unde Izmir'de, ' ~oncosu 1933 ydlnda Ankara4da yalllml' , ilk iki paro;:asl Istanbul'un Opera Cemiyeti
dlnle~leri verorevesi il;:iode 1 Nisan 1932 gona baQdarca pi.
yanoda t;ahnml;llr.
3
: 0I01er. BOyOk orkeslra il;:in O~ bOI0mlOsOvillsmayd Haklu
BaltaclOOlu'nun OtOter adh tiyatro oyunundan eslntenerek
1932 EylOI'Onde KadlkOy'Onde baOdandl. Oo;:oncO bOlOmde
orkestraya karlflk koro kahllr.
'4
: BOrlesk (BUrlesque)' Piyano ve orkestra il;:in oIup 1933
ylli nra Ankara'da baOdandl .
5
: D6rdOI , OplUl, 8. 1933 vlhnda Anka ra'da tibemot klarinel,
26
19
20
21
22
23
24
tibermol tenor sakseron. dOrt limpani ne piyano il;in yazlldl.
: Sezifler (ilk adi: iki melodi) 1932 ve 1933 yrllarmda Ankara ve Istanbul'da iki tane tibermol klarinet io;:in yazrldt,
bin;:ok kez caltndl . (Son callm;laflndan biri Ses ve Tel
Birligi 1965 benan dinlelilerincten birinde)
: lki mol el (dOrt sesli kan~r k koro il;;in) XVI. yOzyrl
usrObunda.
: Be; yakan;. Herkesin sOyleyebilecegi bir yolda, 1933
Ylllncta Arkara'da YSZlldr.
: AgrUar (Tenor solo ne dOrt erkek sesi i9 n) Opus , 3. ilkkez
Istanbul'daki Opera Cemiyeti'nin korosu-ca bagdar
yOnetimincte 1 Nisan 1932 gOI'lO seslendirilcti. ilk parcasr
Cumhuriyet Halk Partisl yayl nl oIarak baSIIctI.
: ManastlrTOrkf.rsa (DOrt es sesn koro lle c reestra iorin)
Opus 5. (1993).
: Ktzjhrrnak TOo<05O (Sopran solo lie orkestra ~n) Opus 6.
yazdlf I 1933.
: <;oban Armagam (Karl;lk koro il;:in
halk 10rkOsO) Opus
7. 1· SilIe, 2· AAkoyun meier gelir, 3· Bebek ("Elmah'dan
Iflkllm yayan1, 4· Karadeniz (sOzsOz I'Ioron), 5· Kevenk
yolu. hid zne TOrkOsO olarak 1933 MaYls'lnda Ankara'da
yazllmr~!l. Be~ de Cumhuriyel Halk Partisi yaylnl olarak
partitur Ue altl (BATTBB) parti halinctebasll dl.
: Be~ prelOd (piyano llfin) Opus 2. yazlll; l 1931.
: Fertdun (ilk adl: Ozsoy) Opus 9. Bir perdelik lirtk dram.
Iran $a hl'nln Ankara'ya gelmesi doIaYlsryla tarihteki TOrk .
Iran karde;ligini eanlandmnak "rin tam nml~ bir efsaneye
dayamlarak M. H. Egeli'nin yazdlgl sOzler Ozefine 1934'te
bagdandl ve Ilkkez 19 Haziran 1934 ak;aml Ankara Hal·
kevi'ncte verilcti.
: loci'nin kilabl (piyan il;:in) Opus 10 . Madame Eugene Bar·
rel'e ithal edi lmi~ yedi parlfall sOvi!: 1· inci, 2· Alaean
"Kedi", 3· Masal, 4· Kocaman Bebek, 5· Oyun, 6- Ninni, 7·
AOya. 1934'le yazllcll . Once Ses ve Tel bil1igi yaYlnr olarak,
sonra Soulhem Musie yaylnl oIarak (1952) iki kez baslldl.
Orkestra io;:in o;:evriyaslz 12 Nisan 1948 gOnO Ankara'da Ge·
orge Weldon yooetimindeki Aiyaseticumhur Filarmonik Or·
keslrasl'nca ilk kez cahnctl. Cumhu rba~kan ll g l Sinfoni Or·
kestrasl'mn 1964/65 mevsiminde zaf ladlQI okul dinlelilerl
lfert;:Qvesi "rinde de Hikmet $im;ek yOOelimind e her ay iki
kez cahndl.
: Duyu;lar (Kadln kOlOSU io;:in) Opus 11.
: Sonal (Keman ve piyano it;:in) Opus. 1935 ylhncla yazlldl.
: Ta, bebak (Bir perdelik opera) Opus 13. M. H. Engeli'nin
OnlO elsa nemize dayanarak yazdlgl sOzler Ozerine 19341e
ba9ctaoo l ve AlalUrk'On Ankara'ya vafl; lnln Yllct600mO
tOreninde 27 Arahk 1934 akfaml Ankara Halkevi'ncte verilcti.
Bu eserden O;: lkafl lml; Sihir Aaksl (Opus 13 B) IIkkez 1939
$Ubaf lnda
Halkevleri yddOnOmO doIaYlslyia
TOrk
baQdarlafifl yarahlanndan oI u~ bir program il;:inde Aiyaselicumh ur
Filarmonik
Orkesl rasl'nca
baQdann
yOnetiminde , daha soma 14 Nisan 1951 gOOO George WeI·
don yOr'letimincteki Cumhurba~anllgl Filarmonik Orkaslrasm'ea o;:a!lndl.
: sanal (Viyolonsel ve piyano "rin) Opus 12 . 1935 yllinda
yszlldl.
: Orkestra siivi ti (yade ; Zeybek, EnterlOd ve Horon ya Zey·
bek Halay ve Horon, Opus 14. 1936 Ylhncta yazlldl , 195O'de
Horon eklendi, 11khz 14 nisan 1951'de G. Wold en
yOnetiminda t;ahndL
: Sonalin (Piyano l~in) Opus 15. 1938'de yazdi , Omer Aefik
Yaltmaya'ya ithaf eni. IIkyallm;1 1938 ba;,nda Islanbul'da
Galatasaray Usesi'nde Yaltkaya'mn verdigi dinlehde , Southem MusiCPublishing 195T de yaylnladl.
: Masal (Bariton ile Orkeslra i~i n poem) Opus 16. 1940'da
yazlldl.
: Bir Orman Masal l (Oo<esi ra io;:in koreografik sOvil l Opus
17. alii bOltimlO olup 1939 - 43 Yillanncta yazlld l. Once
EminOnO Halkevi'n1n balet topluluOunca (1944), sonra Ankara Oevlet Konservatuvarl balel OOrencilerince oyna odl.
:. Dal'llardan, ovalardan (Koro ilfin dOrt sesli halk 10rkOleri)
Opus 18. On Taf1l:0.
be,
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
. 37
38
39
40
41
42
43
: x eotat "eski ustupta' (Sopran, terce. bas soic ran. kOlo ve
c rxestra il;:in) Opus 19. Baqdar ytinelimind eki Cumhurt>a~kanhg l Sintoni Oekestrasr 8 Kasun 1960 gOnO sesleOOirdi.
; Sonat (Piyano ite keman iein) Opus 20 : 1941'de yazllc:li.
: e eceo dakikalanrn (Bariton solo ile orkestra icin poem)
Opus2 1. Yazlh$11941.
: Bir Tutam Kekik (Karl$l k korc il;in halk tii rkOieri) Opus 22,
yazlll$1 1943 yoresi.
: TOrkOler (Barilon ile piyanc il;:in halk turkOleri) Opus 23.
oort tOrku, 1945'le yazil dl.
: Sivas halayl (Orkestra iein) Opus 24, Yazlll$ l 1943.
: Anadolu'dan (Piyano il;in) Opus 25. 1945 ylllnda
bagdanm'$ 09 parca : 1- mesen. 2- Zeybek, 3- Halay, S0uthern Muse 195T de yaymla dl.
: Yunus Emre (Solocular , korc ve orkestra iein orotoryo)
Opus 26 . 0" bOlOmrO, ilkkez 25 MaYls 1946 aksarm An·
kara'da
seslendirildi.
(Ba!)dar
y60ebminde
Cumhurba$kanhgl Filarmonik OrkestraSI), Eugene Borrel'ln
rra nsrece'ye cevirisi ile i1 kk~z 29 Mart 1947'de Pans a aoyosu'nda ve 1 Nisan 1947'da Paris'in Salle Pieyet'mde
bagdann yooeliminde SainI - ecetecn e Korosu ve Lamoreux Orkestrasi'nca. u ene sonra ingilizce sOzlerle ilkkez
leopold Stokowski yOnetimiOOeki Symphony of the Air [ eski
NBC symphony Orchestra] taranndan, Miss Helen Hoswer'in 9ah$tlrdrgl New York University Music Teacher's Collage Crane Department of Music korosunun katllmas.y1a
New York'ta 25 Kasun 1995 90nO UNO loreni ce-cevesooe
seslendirild i. Amerika'cIa ikinci sesleOOirili~ adr 98gen c kulun Postdam. N. Y. oe 14 Arahk 1958 ak$aml verdig; yllhk
Chrislmas dinletisinde bagdann ytinetiminde ve koro
iicYOzelli ki$iye elkarllml$ olarak.
1. Yayll dbrd OIO (1947) Opus 27 . ilk calinl ~1 1954'te
Paris'le Salle del'Ecole Normale de Musique'de Centre de
Documenta ~ on Inlermationale ~enligi eereevesinde verilen
dinletide QuartllOr Parrenin'ce .
: Ker'3m (Oe perdelik oper a) Opus 28. Libretlosu Selahat~n
Batu'nun. 1947 ile 1952 Yillarl araslnda bagdandl. ilk sahnesi Ankara eevlet OperaSI'n1n ('BOyUk Tiyatro" yaplSI)
aelh$ toreninde (2 Nisan 1948), tOm(i ilkkez 22 Mart 19531e
Ankacla Devlet Operasl'nca oynandl.
: 1. Sinfoni (Orkestfa iein) Opus 29. 1953'te yazll dl. Cumh urba ~kanli g, Sintoni Orkeslras .'nca 27 Kaslm 1954 gOnO
calmd l. Daha Once 2 Mayls 1954 gOnO Viyana Radyosu'nda cahnml$ll.
Piyano Koncerlosu (Piyano ve orkeslra lein) 1952'de
ba$lanlp 1958'de bilti , Opus sayls, 34 olan yarall ilkkez
1958 DOnya Sergisi dolaylSlyia BrOk sel'de verilen Ozel dinleli de Orcheslre des Concerts Colonne e~ligiyle Idd Biret'ce
cahoot 1963 bahannda Moskova'claki Ozel dinie tide Niyazi
Tagzlde ytin etiminde ki seslendiri li$i Sovyel Rus Devlel
l;i~ilevi'nce piyasaya Clkarl ldl .
: 2. Sinfoni (Orkeslra ic;in) Opus 30; 1958'de yazddl.
: Partita (Viyolonsel icin) Opus 3 1. Schiller'in anlSlna.
,: 2 . yayh dbrdOIO (Elisabeth Sprague Coolidge Fo·
undation'ce Ismarlandl ) Opus 35. ilkkez Juilliard
DordOIO'nce 22 Kaslm 1958 gOnOWashington, D.C.'de library of Congr ess saJonunda Cahndl.
: Oc Ballade (Amerikan halk ballade'lallndan esinli) Piyano
e~ligind e Ir il;:in. 1· ~eytanln rOyaSl, 2- Allin sogOl. 3Sllaya. SOzleli 1950 ylbnda baQdannca Amerikan halk balIade1annc!an dilimi ze ceYfilmi~ , salt SOzler 90zl:inOncle tutularak 1955'Ie bagdanml~llr. 1958 Ocak'1 nda Cemil
SOIImen Ankara 'da Dieler Bru ~ e~ligi nde s6y1edi.
: Demel (Keman ile piyano iein) Opus 33. Dostlarl Henri ve
t-t enrielta GuillouK'ya ithaf ettiQi dort parea: 1- PrelOd
(Iento), 2- horon (vivo), 3· Aglr Zeybek (Col< aglr), 4·
Sepetr,;ioglu, Suna Kan calml ~tl L
Tema con variazioni i"Piya no iCin be$ parca' adh
yaralld an) Devlet konserval uvan yaym1 olarak 1960'da
cogalllJdl. melin Ogut Ankara Radyosu'nda r,;aldl.
: Partila (Yalnlz kaman il;in) Opus 36. dbrt parca . Soulhem
44
45
46
47
Music yaymevince basl lnldL
: 3. Sinloni (Orkestra il;in) Opus 39. Koussevil zky Focrcauce'ce Ismanlar.dl. 1960 yrhnda bitti. ilk ikl "altnl$l:
1963 BakO'de Saygun y6netiminde. Birkal,; gun soma Moskova'da Ni)lazi Ta ~ l zade yOr'letimlndeki Devlet Sinloni k Si·
nema o rkest-asrrca venlen Oze! cotenoe arcek birind
bOlOmO cahnabilmi$, Sovyel Devlet l;lzilevi 'nce eizitlenerek
piyasaya C1kanlml$tlr.
; Aksak tartrlar Oz erine on eteo (Piyano ir,;in) Opus 38 , 3.
Sinloni 'den Once yazllmaya ba ~la nm! ~ , son iki parcasr
19641e bitirilmi$tir.
: OIO'nOn kitabl (ses ile degi~ik ealgllar ityin) Opus 37. Eski
MISlr yazJlannda n esinli be$ parea.
: 'roreser okuma kitabr (Opus 40) Devlet x o-servarcvenwn
ccrererre oersien ic;in dO$OnOlmu$ nota okuma eusurrneian.
NECiL KAzlM AK SES
Ba~lll;: a
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Bestelerk
: Prelud ve liigler (1929) Piyano iein. easurnaor.
: Be~ piyano parcasl (1929 - 30) ilk ikisi Kilty SbrOsi'ye,
cc coceeo Jaje'ye, oc rocncceu Hasan s enre IAlnarJ, soncncus u anne'me: 1· $ii r, 2- saxecrk, 3- Mersiye, 4- Bir yaz
hallrasl (Bogazici'nde sabah • xareoeruz'e dogru • Boga'in
KaradeniZ'deki akislen), 5- KOy, Be$inCisi 2 1 $ubal,
dOrduricOsu 7 Ekim, o.;:Oncusu 23 Ekim, ikiocisi 10 Kasun
1929, ilki 8 Ocak 1930 gOnu bi lmi ~ . ilkkez Viyaoa'OO "llanm
palr,;alar Viyana'claki Universal - Edilion'un 9625 strasayrh
yayml olarak 193O'cia basl1d1.
: Allegro teroce (1930) Trbemol klarinetle ke$ik le~ e eannan
Mlbemol allsa ksofon ve piyano il;in. Viyana'daki 1931 ilk·
baharmda bilk Friedrich Sla tzer (piyano ) ile Friedrich Wildgans'a (klarinel) ilhaf edildi va ilk kez 1931 ilkbahannda onlarca calmd!. SOresi iti dakikaYI biraz gecer. Viyana'dak i
Universal • Edition'un 10.024 slrasa Yl1i yay ml olarak
1932'de baSlld,.
PiyallO sonall (1930 ) MaYls'lnoa billi ve orada r,;ahl'ldl,
fstanbul'daki Papajorjiu yaymlannm 73. SO olarak 1936'cIa
baslldl. iki bOI0mlO: a , allegro, b. allegro molto.
: FlOt sonalr (1933) f lOt ile piyano iein. i1kkez Prag'da 20
~ubat 1934 gOnO callndl , istanbul'daki Papajorjiu yayml
(SlrasaYlsl 64) olarak baSlldl.
0e Poem (1933) Mezzosopran ile yayll dordOIO iein.
Prag'da 1933 Ylhnda yazlldl . Basll ma m l ~I IL
: Mete (1933) bir peldelik opera. Prag'da yazdi.
: BayOnder (1934) Bir perd elik opera. Ankara'da yazd i.
KOgOnO sopran, barilon ve or1leslra iCin ' Bay6nder SOvili"
olarak saklamaktadlL
: MinyatiJrler (1936) Piyano iCin yedi parea. Ulvi Cemal
Erkin'e ilhaf edilmi~lir, Ankara'da 1936 Ekim'inde bitb. AYni
yll fstanbul'daki Papajorjui yayln l (SlrasaYls1 80) olarak
1936'00 baslldl , Istanbul'da ve 27 Mayls 1947 gOnOPrag'pa
cahndl. 1- Lento. 2- Allegro giusle , 3· Andante cantabile , 4Allegro moderato, 5· Andanle e rnollO Iranquillo , 6- Allegro,
7- alleg ro moderato.
: Keman lie piyano it;in poem (yazma). Notasl yitikli r, belki
Necdel Remzi Atak'ta.
: l;ittelelli (1934) Orkestra ir,;in dans. Prag'da cahndlve Viyana'daki Universal · Edilion'ca yaymland l. 1965'Ie yeniden
gozden ge<;irmekteydi.
: $iir va Muzik: Omer bedrettin U ~kh ile Ahm et Kutsi
Tacer'in Yillan Ozerine, Konu ~an ve Irlayan basbarilon ile
or1c.eslra i" in. Ankara'da sesleOOirildi, basllmad,.
: TOrkO armonilemeleli (belki 1937) Paul HiOOemilh'in sall k
venne si Ozerine Erkin ile Alrn:: n:fan ba ~ka Akses de ikisesli
koro iein t\irkOler armoniledi: TOrk KOg BelgeliQi'ode ikiti 00lunanlarl: Karadeniz TOrkOsu (Ha buradan a ~g l ) , Bozkaya
(Aydi n), Urlahylm (Urlal , Er.zincan TOrkOsO {Ezinganda bir
k u~ var.), Klr al (Konya) Harmardall Zeybegi, CaYlr ince
bio;:emedim (Konya), Kelpu$um (Kulahya). Ak koyun
(Eski$ehir.)
: Ankara Kalesi (1936 , 42) Orkaslra $iiri. Yedeksubayll gl
Slraslnda Ceval ' Dursunoglu 'nun le ~Yi kiyl e 1938 - 39
27
yill annda yazd i lie 1942'de son bicimini verdL Dr. Ernst Praetorius ybnelimirtdeki Riyase licumhur Filarmooik 0 1eeseasrrca 22 Ekim 1942 gunO An kara Radyosu'nda
«alind!. Fntz Zaun y6ne lrminc!eki eersner Si adtisches orehester 18 Ekim 1942 gunu Caldl ve Polydor praktanna da
aldr. Viyan a'daki Universa l - Edition'un yayeu buluna n
yarall yl bagdan son y,lIarda gozden get;:i, ih dOzellti. Bu yeni
biCimi i1 kke z 23 Ekim 1964 gOnO Gottho ld E. Lessing
yOoelimind eki Cumhurba~kanllgl Sintoni orkestrasrnca
~hndl.
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
28
; x o-servarovar Mar~ 1 (balki 1940 ) Ulvi Cernal Erkin ila birlikle yazd I. Ankara Davie! Kcoservatcvan'mn bUgUn de
resmi marill d lr,
: Yay" dOfdOJO (193 1 - 46 ) 28 Nisan 194 6'da Ankara Radyosunda. som a 27 Ten-muz ve 26 EylOI 1947'de Prarda
«allnd l. Ankara o ev tet Kons erva tuvan YaYln l otara k
lfOQaltrldl,
: Antigone iCin senne kugu (Sofollles 'in traqedrsme ] Ufleme
calgllan k;in. Ankara 'da verildi. easumaor.
: Kral Oidipus k;in zahne kOgO (Sofokles'in traged isine)
Onene calgl lan ityin. Ankara'da verso. bas dmad l.
: Julius Caesar iCin sahn e kOgO (Sofokles'in oyu nuna)
uneme oreesnasr icin . Anka ra'da vernn. casurnaor.
: Yayh iJt;:iilu: Yalrnz Adagio'su 1946'da Ankara Rad yo su'nd a calm dr. Ba stlm arr ushr.
: Poem (1942 - 46) Viyolonsel ile onesrra k;in. i lkkez 29 Haztran 1946 g~ Ank ara 'da ~hndl. Antonio Saldar elli daha
soma 10 EYr01 1949'da Roma Radyosu'nd a 'Ie 1950'de
islanbul'da caldL Bas l lmam li?llr.
: D6rt ses li koro ba9dalarl (ei?liksiz koro k;in.)
: Ballade ( 1947) BOyOk orkestra iCin . 14 Ni san 1948 gOnO
Ankara 'da Feril Alnar yOnetiminde, 1950 yll rnda BB C yaYlnl
olarak Lond ra'da. 1951'de Birmi ngham'da cahndl,
: Itri sinfonis i. BOyOk orkestra icin 1948'd e ba ~landl. Yahya
Kem at beyalh 'mn Itri ~i i ri ni kullanma yl dOi?OnUyordu. 1965
bahannda bagdamn havaslOdan Clkmli? oldugunu, ba lki
ar1lk tamamlamlyacaglnl sOyledi.
; Par1i ta Or kastr a ityin . 1951'de bai?ladL
: O rkestra iCin Koncerto (bitmedi) 1950 ya da 1952'de
bai?lad l.
: TimuL Beheet Kemal yaglarm librettosu Ozeri ne opera.
1956'da bai?lanan ve ara - Slra ilerleyen kOgO birkaC par93S1
Devlel Konserval uvannda kull an ltmak uz ere cogal ll im li?llr.
: Eskile rden iki dans (orkeslr a il;in ) Minue tto ve siciliano.
: On piyano pa rcasl (1963) Yedinci parca tyiftfOg, dokUluncu parea eenaze ma~ldlr. ~OncOsO 2 Temm uz,
cIOrdiJncOsii 5 Temm uz, birincisi 7 Temmuz , ikineisi 14
Temmul 1963 gOnleri Ankara'da . on uncusu 30 l emm uz , sekinieisi 6 Agu stos 1963 gOnO is tan bul'da, yed ineisi 28 Ekim
1963 gOnO (be lki Ankara'da) be!j , aUI ve doku zuneusu Ankara'da M tL
: On 10rkO ( 1964 ) Ei?liksiz 'ka n!jf k koro iCin on IOri<O uygulamasl. Yap l ve Kredi BankaSl'nln Ismarlamasl Olerine
1964 'te yazl ldll ar: 1- Kolbai?1 (7 Ocak), 2- Ka, s'a giderim
( 11 Ocak), 3- Ekini bk;er oklum ( 12 OCak), 4· Tevenk'te
uZOm ka ra (15 OCak), 5- Su gelir ( 15 Dcak), 6- Eli eleldi
gelin (18 Ocak), 7- Koyunu hor eyledim (19 OCak), 8Tutam yer elinden (20 OCak). 9· hahi (27 Oeak ), 10- Gelin
havasl (3 $u bat 1964) , DcOIlCU ve bei?inci !OrkO Ban ka'n m
dinl etisind e SOylendi.
: Poo reler (1964 - 65) Kimi orta, kimi yOksek ses ile piyano
ityin i?imdilik yedi
parca.
Kon se rvatuvarlall 'nda
Ir
ogreneile rine verdigi derslerde kullanl lmak Ozere yazlldl lar :
1- Mumlarm karanligl (2 1 Ma rt 1964 ), SOz Veta Karatay},
2- Dos! ( 4 Ekim 1964 ; S6z : Cahit KObeli), 3- tokat'a de>gru (
18 Kaslm 1964 ; SOz: Cahil Kab eli), 4- Alalurka (3 1 Arahk
'964; SOz: Melih Cevde t Anday ) 5- Anlalamlyorum (23
OCak 1965, sOz: O rhan V eli). 6- 50 1 (8 Nisan 1965; SOl :
CaM KObeti), 7- Ag lt (Ok tay Rltat ).
EKREM ZEKi UN
Bashc a Beste leri:
1
: La nute de Jade (Paris 1928 ) ooce'oe ay n adl a l;evl ihni~
sone r czenne ses ile piyano il;in.
.2
les chansons de Bililis r SihliS'ln i?arkllan ") (par i'Sl
seansuca soziO ses - piyano parcalan.
3
: Kel Emin tOrkOsO (AIl kara 1932) Aoaooiu'dan der lenmi:;;
bir ezgi uzecne ses ve piyano iCin.
4
: vcsme'run 10rkOsO (Ankara 1932) Anado lu agzlyla kendl
buldugu bir ezgiyi ku)lanmakta. ses ile piyan o iCin
5
: 'ruoosun mezarmda (AIl kal a 1932 ) Flu l ve piyeru icin . ilk
basilan yalallSldlr. DI :;; ulk elerde de cokc a canocn.
6
: lile IUrkOsii ( 1933) Anadol u'dan de rle nmi:;;bir ezgi Ozerine
ses ile piyano H;:in.
7
: Andante ( 1933) Solo kernan iTe l e:li dOrdi.ll io;:in.
8
: Olke m {1933 ) Anadol u ag zlnd a, viyolonse l ile piyan o ivin.
9
Fuga (r ertorceo ouzememej 22 .4. 1937 Peesembe gOnu
isl anbul Saray smerresrroa Verda Kanm [ sonraki Onl
ei?li gind e ba{jdanoca ca!n'l(1l,
10
: Piyano H;:in 1. cesrev ( Papajo~i u basum 1935 )
11
: iki piyano pareas t (1- Qocu klara maser. 2- Pas rev no . 2)
Verd a On 1.5.1944 Pazartesi gOnO Istanbul sehir T iyauosu'oda ca ld l.
12
: iki melodi (1· Ninni, 2- HOZOn) ses ve piyano iCin. Verda
On'On e~lig inde Lamia Anda y'ca 1.5.1944 Paza rtes t gOnO
istanbu l sehir Tiya trosu'nda ses lendirild i.
13
: Duyu:;; (piyano icin, 1940) P<::p<::jorjui oassm.
14
: Yayl l d6rdOlO (~Jlcvla na'ya ithaf) 1 SlrasaY lh dO/dOlden
once yazltmli? ve Kaleplman Kuvarteli'nc:e Ankara'da 20
Kaslm 1950 9OnO ca llnml:i olan bu yaz lyl art lk say·
mamaktadlr.
15
1. Yayh dOrdOJO (TOrk dOrdUlO) 194 7 ylhnda Ekram Zeki
On, Emi ne Erel, Haruylan Han esy an ve LGlliye
D6len soy'dan kurulu dOldOlce Isla nbul Komedi Tiyalrosu'nda Cal/ndl. pa pai o~ iu yay ln l ola rak baSllm li?llr. Oc
bOI0mOnOn bai?hklan: a) TOrkO sOyler gibi. b) Agl r, c) YOrDk
usul
16
: Yayh DOrdlilO ( 3 bOlGmIO) 1948 ylhnda Ekrem Zek On.
Emine E, el, Harutyan Hanesyan ve l O!liye D61ensoy'dan
kur ulu dOrdOlce istanbUfdaki halyan kOltOr Merkezi'nde
cahoot. 1953 'te basllmli?l lr. BOlumTeri: a) Ak li?II, b) Agl ' , c )
YOrGk us ul.
17
: iki keman icin par ryalar (1951'de yaz lld l) Yalnl z ik isi Pa pajorjiu yaYlnl oIarak baSlld l.
18
: Yayll 0.;:010 (Keman, viyola. viyolonse l k;in) 1952'de bini.
Dc bOIOmGnOn bai?llgl: a) Olla akli?, b) derOni, c) canll.
19
: Ob vall dOrdUl (O bva, keman , vi viyolonsel il;in) 1955'le
Celal Akat lar , Ekrem Zeki On, Haru lyan Hanesyan, l(itfiye
OOlensoy'ca iSl anbu l Kom edi Tiyalros u'nda eahnd l.
20
: Korangle kont;:ertosu (Tek bo)umIG) Solo krongle iii yayh
ve vurm a calgllanyl a alP H;:in. Celal Akatlar a ih!al edilmii?,
sanalCI tarallOdan ba gdar yone timindeki Isl an bul $ehlr O rkesl rasl i?Iigiyle 1955 ylhnda $an sinemas l'nda ~hnml~tlr ,
21
Piyano , \'Olma calgllar ve yaylilar il;:in kont;:erto (Birbirine
bagt l Oc;: bOlum) E~ Verda On'e ilh al edilmii? olan yarall
1956 yll1nda Istanbul Yeni Komed i Tiyal rosu'nda Verda On
(piyano). Celal Yed ican (vu rmalar) ve ba{jdar yon elimindeki
$ehir O rkestras l yayl ilan tarafrndan cahnd l. Ankal a'oa Ilk
£alml!jl 11 OCak 1958 Robert Lavrenee yOrietimindfl Verda
Un Ue,
22
: Sinlon ik par ea (Iek l>OlOm) 3 11, 2 ob, 2 kl, all ob , 4 ko mo. 4
tlOmpe l, 4 l rombon , tuba, vurmalar , yaylil ar ve arp icin orkeslralanmli? yara ll 1957 Ylhnda bagdar yOnelimindeki
$ehir Orkeslrasl 'nca $an Sin ema sl 'nda Cahnd l.
23
Viyolonsel konce rtosu (Iek b61umlli) Kadanslan da
ba{jda rlndlr. Ali Avcloglu'na il hal ed i lmi~ , 1959 ylhnda $an
Sinemaslnda ba{jdar yOnel imindeki $ehir Or kes lrasl 'nl n
ei?ligiyle Ali Avcloglu'nc:a calmm li?lIr. Ol kes trasl : 2 ft , 2 ob, 2
kl. 2 Ig, 4 komo , 2 trampe!. 2 l rombon , l uba , vurma l::lr ve
yaylila r,
24
; Manasllr TOrkOsO (ei?liksiz koro ICin) Sela hattin Eveil ile ai?i
Flkrel Evcil 'e ithal edi!mii?, basl!ml~hr. irk sOylenii?i 1961
)'IlInda Istanbul Robert KoIejrnde amerfkall sana~llar
. tarafrndan.
25
26
27
28
29
30
31
: Piyano iljin llkel duyu~ . Verda On'e ithal edllmj~ oIarak
bastian yap'W4Yl Verda On 1962 yllinda Istan!Jurdald Alman
kUllOr Merkezi 'nde owakk
: Piyano ~in PrelUd, Verda On'e llhal edilmii, bas llmaml,tlr.
Ilkkez yallOl~1 1962'de Istanbul Alman KOlIOr Merkezrnde
Verda Un taratmdan.
: Kernan x creert ceu [kadanalan da ba~dann) Birbirine
ba~1i iki bOI0m'den kurulu oIup ErgOn Teklnsoo 'a lthal edilrni" bu. seretcr taratmcan Verda On'1Jn piyaoo e,ligiyle
1963 yllinda lngiliz KonsolosluQu salonunda ~ Inml~tl r.
: Ikl keman ~n duo (iki bOlumlO) 1963 yllinda Ekrem Zakl
On ile Okan Oemiri~ taral lndan tngiliz KOltOr merkezrnde
q&lIndt.
: 00f1 keman ilJin dOrdOl (iki bOI0mlO) Ooc:ter A~baba, Berge
Aran Musa A1bukrek ve Sinan yayalar'dan kurulu dOrdOlce
1963Vtllnda Alman KUllOr Merkezi'nde trsllndl.
: s ee ve piyano ~in OIJ parowa (1963) 1.- ceeen, 2- reies'e
bir yo! gider ircecen. 3- KOprOnOn am emak, HenOz seslendirilme<li.
: Dy mak (Yayl l ea-Igllar dOrdOIO) Prof. Dr. Necdet seeer'e
iItlal edi lrni~ tek bOI0mtO yaratl 19641e yazllm l~ , henOz
9
10·
ea-li nmaml~tl r.
32
33
~n sooet (1964) birbirine bagll iki bOI0ml0 oIup
henOz ea-linmaml~t l r.
: Piyano iljin kOlJOk paryalar (1964) 1· Eski konakta., 2- Mor
cepken, 3- $a1varh klZ, 4· Masaldaki all l, 5· Ovade 8~m ,
Re~t Tardu'ya ithal edilmi~, Rernzi Kitabevi yaYlnl olarak
: Piyano
11
baSl lml~tl r.
BOLENT TARCA N
Ba,hca Bestelerl:
1
2
3
4
5
6
7
8
: iki EtOd (1935) Opus 2. Piyano iljin. Istanbul'da 1935
ylhndl:l yazllan iki parea-mn ilki Karol Syzmanowski
tarz.odadJr va ona arma~n edilmi~tir. lkind pan;anln
nolasl yiliklir.
: 1. kemaan Sonatl (1937) Opus 1. Keman ile piyano iljin.
Izmir'de 1937 ylhnda barJdanml' , i1 kkez baQdarca ·Cemal
R e~ 1 bey'in e~i~iyle Gal atasaray Lisesi salonunda 1938
yllinda ea-hnrm~tl r. Ikinei bOlOrnO oIan yankl'yl ertesi 1939
Ali sezin ile Ferdi Statzer Franslz Tl)'atrosu salonunda
ea-Idllar. 1943 ylli nda bagdar sonatl yeniba,tan i"emi ~ ve
yaratl bu ikinci biljimiyle aym yll ba9darca Cemal Re~it
Bey'in e$li~i nde Ankara Radyosu'oda ea-Imml, tlr. Baslh
degildir.
: Divertimento (1939 • 40) Opus 3. Viyolonsel ilJin. Mesud
Cemil'in calmesl· ilJin 1939 • 40 yillannda BOyOkdere'de
yazll ml' , lakal 0 ~lrnaYlnca gerl ahnarak malzemesi 2.
Kernan Sonatl 'na aktafllm~l l r.
: Demirltapl M ar~l (1941) Opus 4. 1941'de alJllan banda ~n
mall va r l ~sl na girrnek arnaClyia 0 yll BoIaylr'da banda
it;in yaz lldl. Yafl ~~ )k i nci kategoriye s9IJil mi~ ise de
ihsan KO.-.;:er begndiginden RlyasetiCUnYlur Armon!
Mlzlka sl'nca Ankara Radyosu'nda 1942· 44 yillannda
birkalJ kez orahnml~ll r. Partitur va partileri bandonun kitapllg lndad lr.
: Masallar (belk! 1942) Opus 5. Orkestra i1Jin. BOyOkdere ve
Bola YI r'da yazllan bu9da-Yl Dr. Emst Praetorius begene rek
Riyaselicomhur Filarmonik Orkestrasm 'ca ea-Idlrmak istedi
ise de y6neticinin 1946'da OIOmQ ile cahnmadan kaldl.
: Piyano KOflIJertosu (1942 • 43) Opus 6. Piyano ile orkestra
il;:in. 1942 • 43 ylllannda BOyOkdere'de yaz l l ml~ . Cernal
Re~t Rey'ce Orner Relik Yaltkaya'nln ikinci piyanoda
e~i~iyle 1944 ylli nda Istanbul $e hir TiyatroSU'nda
ea-hnrnt~tl r. Partitur ve pa rtiler bagdarda , iki piyano Ilji n in·
dirgernesinin bir ikiti Milha t Fenmen'dedir.
: 2. Kaman sonatl (1944 - 45) Piyam ile keman iI,i n, 1944 45 yillafinda Ni ~nta 'I 'nda yazl ldl . Bagdann ilk e~j Neela
Tarcan ile kemaocl Ali sezin 1945 ydlnda istanbul :?ehir Tiyatrosu'oda ~ld l lar. basllmaml,tlr.
: Mozart tn KUljOklO dodan Phantasie'nin orkeslralanmaSI
12
13
14
15
16
(1946) CRus 8. Kchel kOlOgOnde 475 slra saYlsm l ta,lyan
plyam Phanlasie'slnin 1946 yllinda Ni~nla'l 'nda orkestrslanl~lI . 1953 Ylhi'J da Cemal Aeit Rey yOnetiminde
Istanbul Radyosu'nda yanm bir okumadan sonra b lrakllml~ ,
bads r y&Zlsl nl 1964;ylll soourida duzaltm&ge b~laml~tlr.
: Baltazar (1950) Opus 9. Ba9da-r, $OgOke Nihal'e
hazlrlanl~1 librettoyu 1950 ylhnda ErenkOy'd e opera oIarak
baOdali<tfa ba,ladl, bir koro bir arya ve bir eenne
yazdlktan soma blraktl.
: aeiet sCMtI (1954) 10. 3 n, 3 co. 4 k!, 3 Ig, 4 korno, 3 frompel , 3 trombon , tuba, vurmalar, arp ve yaylila rdan oIu~n
bUyOk orkestra iljin. Yapl ve Kredi Bankasl'nln 10. kurul~
YIIdOnQmO doIaylslyia alJtt~ 1 yan~ iin ba,landl ve
ErankOy'de 27 Nisan 1954 gOnO M tL Honegger'in keran ne
birlncili ~i kazanarak 1956'da yalmz Sirto ite Horon s rencasco Mander yOnetimindeki Palazzo Pini oekeseasmca ilkkez orallndl. TOrnO 1957 Ylhnda Pertev Apaydln
yOoetimindeki Riyaselicumhur Filarmonik oree stres rrce ilk·
kez iY ahndl. Aynl VII Cernal Re~it Bey Istanbul ~ehi r Orkestrasr'na IOmOnO lJaldlrdl . Gene Rey Bruxelles'de DOnyO
Sergisl dolaYlslyla dOzenlenen dinletide Concerts Colonne
c e estrasirca Sirto, Zeybek ve Horon bOtOmlerine ea-Id lrdl.
Partitur ve parnler basllmak azere Wlesbad an'deki lmpero
Verlag's veril mi~ti(. OO~Ok nitelikte bir ses ~ ridinin ikilleri
Ankara ve Istanbul Radyola n ile Haris'teki Radiodillu sion
National'da buJunmaktadlr.
: SOvit (1957) Opus 11. piyano it;:in. 1957 ylhooa
ErenkOy'de yazlldl, 1959 • 62 YIUannda GOlseren Sadek,
Ergican Saydam, GOlay Ugurata s~ parea-laMI dinletilerinde ve radyolarda ljaldllar. Saydam'ln ea-1I~1 Ankara
Nadyosu'nda banda ahndl . Wiesbaden'dekl lmpero varlag
basmak Oze,e nolaslnln bir ikilini alml,tu.
: Keman KOOIJertosu (1958) Opus 12. Keman ile 3 II, 3 0b ,
2 kl, 2 Ig, 4 kome , 2lrompet, 3 trombon , tuba, vurmalar, arp
ve yayldardan olu$lTl8 bliyUk orkestra ~n 1958 ylhnda
ErenkOy'de yaz lldl ve Adnan saygun'a armaOSnland.. PartiM ile partileri gibi piyaoo lndirgemesi de bagdardadl r.
: Orkestra SOvili (1960) Opus 11 B. PiyOno ilJin op. 11
SOvit'in ~er fI, 00, kl, Ig, 4 korno, 3 trompe\, 3 trombon,
luba, vurmalar, arp celesla ve yayldardan oI u~ma bOyGk or·
kestra ~in iY8Vri yaz l l ml ~I , 1960 y ilioda Levent'le or·
kestralanch. Altl bOlOmIOdOr. 1- OZleyi~ , 2- Oyun, 3- Ele, 4<;:engi, 5- Ozan, & Karadeniz, Ilkt;:allm'l Cemal Re, it Bey
y6netimindeki Istanbul kOflservatuvarl Orkeslrasl'nca Re!?it
1964 Ekim'inde !;lan sinemasl'nda; Ankara'da ilk t;:ahnl$1G.
E. Lessing yOnetimindeki CumhlJrba~ kanh~1 Sinloni Or·
kestrasl'nca 22 Nisan ,1965 ak~ml .
: Introduction, Passacaglia ve Fugue (1961) Opus 13.
Keman ile viyolonsel ilJin. Ayla Erduran lie Guy Fallot ile
196 1 Ylhnda Levanrt e yazlld l, onlarca bir kez okundu. DevleI Konservaluvarl yaylOl oIarak co9alli ld..
: On IOrkO (1964) Beyerlik iki defter oIarak opus 14 ve opus
15. Yapl ve Kredi Bankasl 'nln Ismarlamasl Ozerine 1964
Yltmda Levenrte yazdllar. 1· $ah boyIum, 2· Ey Manh var,
3- Oyana hindi, 4- YOrOk Ali, 5- tzmir'in kavaklan , & Bashm
igde dalma, 7· Demirciler, 8- <;:ift beyaz gOvencin, 9KOroglu, 10- Muhyi. IljIerinden 1-6 ncllar e~li ksiz karl ~ lk
koro, 7 i1e 8'inciler koro ile piyano, 9'uncus u bariton ile
erkek korosu, 10'UIlCUSU lJil l kan!?lk koro ilJindir.
: Schmann'ln viyolonsel kCllllJertosu ilji n kadans (Opus
saYlsl yok). Viyolonselci Re$81Erzin ilJinyazlldl.
(Devaml var)
Dip NOT: TOrk KOg Bellegi ve GOllekin Oransay'l n KOg yaylnlarl
esas ahnarak bUea-h$ma gel'lJ ekle~tiri lmi,tir.
Chopin'in
~iiri
ve Frrtmast
• Evin iLYASOGLU
Ge~en haftarun istanbul'daki en. 6nemli
Ylldl ZI piyanist Meral Gun eyman 'dl. Istanbul
Devlet ~e nfon i Orkestrasi e~ l i9in d e : Era l
kol kanat .gerenler artnkca toplumumuzdaki
bagnaz du~unce ortarm da snnrtarnu bilecektir.
$i ~ li Ettal hastanesi konferans (K lrser) SaErd i n ~ . y6netiminde Chqpin'in 2 numarah Fa
lonunda bu haftaki konuktan Saim Akt;ll " orminor piyan o konee rtos unu cald r, Son derece kestrasr ve piyani st Ruya Taner idi. Sairn Ak<;ll,
ourmus ofurm us bir teknik, hi<;
". . ,_ .
her zamanki gayretli atrhmlan ile
kurdugu Mirnar Sinan Univers itesi
3gdalanmaya n ve Chopin'in ~iiri ;'. ;~- -~- ogrencilerinden otusan orkestakadar iC cunyasmdakl flrt lnaYI da ~ ;' . '
nsm r yonetti. Akcrl'm bu atrhmlan
yansitan bir yorumdu. Meral .~
Guneyman ile eski soylesilerirnizi ~
her zam an kutlarna ya deger! Bir
bakarsiruz karadeniz'e krytsr olan
anrmsryorum. Sa natcrnm ir;inde
ya~ad lg l
cevre ye. her turlu
ulkelerin b i rle ~ti gi bir orkestra
kurar. Rusya'dan Aze rbaycan'a
kosulfara ka r~ 1 sanatrn t surdureoolasip sanatcr toplar. Bir babilm esinden sc z e tmi ~ti k. Buqun
bir solls tln kendisln l odala ra kakarsmrz Borusan gibi bir ozel
tesebbusun oda orkestrasrnr dupatip ailesinden, cclu k e;ocugunzenlernis, bir bakars uuz, ogrencidan. drsand a akip giden dOnyadan soyuuanamayacaqnu soyleleri bir araya getirip kendi demfsti. Merat GOneyman, ozellikle
yimiyle dogru oarn st yOzebilmeferi
son iki yrldtr Amerika'da binbir
lcln Florya'dan deg il de ylragan'm
sorun ve sorumlulukla dolu bir
onCinden denize atrvermis, yani
orta mda yasamakta. keske yasahneye crkanrms. Bu kez de
oncede n planfadrgl OfIeme grubu
sanmasa , ama bOtOn bu srkmaynt gece bir baska konsere
ttlar onu n sanat mr daha da 01gun ta!?tlrmr!?, bllq elestlrmis. Dekatrlrnak durumunda- kahnca ilk
Efsun 6ztoprak
kez konsere e;lkardlg l kimizi henOz
mek ki soJist ie;inde ya~a d rg l her
tOrlu kosulla birlikte sanattm ge li~ti re bil m i~!
3. smrfta olan Ofleme r;algrlar grubunu toiDSQ'dan gerek Chopin koncertosu na e!}- partayive rmls Hangi srrufta olmalan bir yana
likte, gerekse Brahms'm 2 senfonisinde aynnt r- oyles i blr ask ir;inde catdrrabilmek ie;in ozel bir
Ian gozeten, daha saydam tmilar beklenirdi.
elektrik sunmak gerekiyor topluluga. Bu elek triqi
de sunabilmis Saim Ake;11. Ozellikle birinci
ETFAL HASTAN ESi'NDE Mu ziK
keman ve birinci cellodakl ogrencilerr kutlamaya
Ettal Hastanesi'nde konferans salonunda deger. Ancak bunca genci orkestrac r otarak ye- ,
arttk dizi konserler dOzenleniyor. Hem de ftstlrirke n acaba hie; orkestra ~efi yenstirmeyi, bu
Ocretsiz. Hem de bir ev konukseverliqi navasm- tur konserlerinin bir bOlOmOnO de genr; seflere
da , yayr ile pas talarryla ilac slrxetlerlnln spon- brrakrp onlara sans tammayr dO!?OnOyor mu?
Va da hlc !?ef adayt yetistirmiycr mu?
sorluqu ile sanaty rlarrn kasesini Odemeyi, piPiyanist ROya Taner, daha once seslendiryano tasimak gtbi konser rnasraflanru Ostlenen
yonetlclle r. aym zamanda nitell kli sanatcila n digi Moza rt ve Gireg koneertotarta alk tslanrruz r
konut etmeyi de gozetiyorlar. Once kOyOk re- tcpla rmetr. Ktbns'ta yasay ip cahsmatanru zasitaller derke n kOyuk orkestratara ve dans top- man zaman Londra'da sOrdOren senator. fustara
luluklanna kada r aymr!?lar sahnelerini. Bu or- hakimiyeti ite Mozart'rn KV 453 Sol Major pf·
ganizasyo nu tam mak bu konser diziterine tan rk yano konyertosunda dikkati yekti. 1971 dogumotmak Istanbullular ad rnl krvany verici. Sa nata lu sanaty r, Mozart'l toz pembe renk terde ya!?mm
30
verdigi bir romantizm icinde yorumladt.
$ i~ 1i Etfal MOzik Aksa mtan bundan sonra 1
nisan da Hint Muzigi ve da nsla n sunacak. 13
Nisan da Zehra • Stlh a Ytld tz, 27 nisan da
Suat Ankan ve c ernaletttn Kurugullu san resitalleriyle 2 Mayrs'ta Akbank Oda O rkestrast'ru
id il Biret 'in solis tliqinde sunacak. Bu sevimli ortama ve seslerin cldukca iyi ImladJ gl salona
herkes ~a g n h ; mu_ _
zikseverle re duyu-
tarafmdan tamamlanan Requiem'ini bu kez
istanbul Devlet Opera ve Balesi'nin orkestra -koro ve solistleri Rengim G6 kmen ybnetiminde
seslendirdi.
Yerinde tempolarla 610mden cok dirime
ya rasan bir Oslupta, turnuyle zevkle izlendi Requiem. Opera orkestrasrnm ustahkh e~ligi ozellikle kernanla nn entonasyon birligi, kayda de·
gerdi. Koro (yo r_ _ _ _ _ ;:::-;::a;=-'- - , gun bir gOnunde
ru'ur.
olduqu soy-lendi) yer yer daha
enerjik ol abitirdi.
MOZART IN
O rneqin Rex giSON YA PITI:
bi bir bclu mim
Ataturk
KOIWr
gorkemi
da ha
Merkezl kapaf 01gerilimli yasanadugundan bu yrl
bilirdi.
opera sanatcrtanSolistlerden
rruz da sa natla n m
Efsun Oztopsahne ahskanhklarak pmltrh sesi,
nm nasrI surdureSO il derece gOceklerini
tartrsrr
zel yorumu ve
haldeydiler. Neyse
gOvenli teknigi
ki ileriye y6nelik
ile ozelfikle di kopera pazarlrktan:
kati cekti. Lynn
Verdi ve Mozart
9aglar da abarrequiemleri gibi kotISIZ, yap tta yarolu yapttlarta kan
rayan 61~0 1 0 ve
ootasrrntan saglandikkatli yorumu
rrns oldu. Onumuzile basanhydr.
deki hafta TuranCem alettin
dot ile istanbul 0 Kurugu!lu san
perasi neredeyse
bilgisindeki ustahgl ile yoruma
blr yllilk aynhktan
sonra
yeniden
renk kattt. Suat
Ankan'dan duyAKM'nin
buyuk
sahnesinde perdegulu yorumuna
lerini acryor.
karsm (Ornegin
Opera yonetimi---.J Tabu rnirum'da)
nin Cemal Hesid
daha koyu bir
Meraf GOneyman
Rey Salonu'nda atbas tonu bekdlgl
etkinliklerden
lenirdi. Dort solisbin de Mozart'm Requiem'i idi.
tin aralarmdaki dengesi ve uyumu 6vgOye
Mozart'm Requiem'i (blum duasi) denince deqerdi.
akhma nedense hep iki ~ ey gelir. Birincisi bu
Dinleyici, orkestra - koro ve solo icin yazrtrms
yapttta Mozart'm, clum e bir dost gibi ya k la~ t l g l,
yaprtlara
ayn bir ilgi qosteriycr .
ikinci ise Cem al Hesid Rey'in 1920'li yillarda ilk
Umanz
6nOmOzdeki mevsim boylesi yapukez bir koral yaprt olarak Requiem'i seslara
yenileri
eklesfn, ornegin bu kez Berlioz'un
lendirmeye kalktsmast: fesli beyler ve 9a r~ a f l l
o
qorkem!i
Requiem'ini
dinleyelim!
harurnlara bir WrlO sozler! ezberletemediqinden
formizasyon usulO (Hmmm seklinde) notaran
s6yletmesi.
Mozart'm 610m d6~eg i n de yazip, ogrencileri
A lmtl: Cumhu riyet Gazetesi,22.3.1995
=====-'-"---'=====
3 1-
MAVi NOTA Muzi~ YE.$ANAJ" DERGiSi
$AN MUZIK ODULU
KultQr - Sanat alammn vazgedilmez unsurta nndan bin oren mu,Zigin. ulkemizdeki konu mun u ve ~ i d i ~.i n i. ne.::mElJ oir
b~imde
ortaya koyrnak emacrvra ergimiz tarafmdan "MAVI NOTA MUZIK VE SANAT DERGISI ~ A
MUZIK ODULU
M
a I altmoa bir San vansmasr du zenlenmistir. Odu t orqanrzasyo nu adt qece n dergi tara tmoan cercesrestmrec ekur.
vansmanm " Sei iCll er Kurulu " a,ag ldaki adlard an Olu m akladlr:
• Mlifit Sem ih B YLAN
Mavi Nola MuzIk ve Sanat e~i si Genet Ya'kln Yonetrneni
.009. Suna 9 EViK
Gazi Oniversitesi Gazi E~ti m akOltesi Mi.izi Egitimi B61limOOqretrm O ye ~,i.
• DOT" Ker.ima ." DAVRAN
Ankara Devlet Ope ra lie ales ! Sen atcrsr . De vle! Konservatuvan Ogretlrn Uyesi
• MO id e OZG UC
Ankara Devlet Opera ve Balesi Sa n a l~l s l
.,
• Hatice SARA~.
Alalu* Universitesi Kazrm Karabekir gitim Fakullesi Muzik ESt. Bolul11u 09r. Gor.
Gazi Universitesi Gazi Egitim Fakunest M0zik Egilimi 8 01011'),0 te1im uvesr
• O o~ , GUJ~~ n IM ~E K
• Nafan YI IT
Selcuk Universitesi Egilim Fakultesi Muzik Egitimi 80lCimOOgr. yes!
5
YA R I ~ M A KOt ULLARI:
1) Ya n ~ ma iki asarnan otup, birinci a~a manl " scnunda finale alanlar aynr gOn ilan cdifecektir.
A) Btrinc! esameoa seslendirilmcs r istenon repertuar (program):
- Arie Antiche
- Ued
- Opera Arias:
- Turk Bestecilerinden oz~ u n bir eser ya da bir ICi rkO dOzenleme (eecnen eserler ozqun diflerinde ve 6zgun
tonalitelerinde seslendiri ecektir.)
B) iunct asarnaoe seslendirilmesi istenen repertuvar (prow am):
Birinci asarnada seslendirilen reoertuvann d l~lnda lark I bir prom-am sunulacakur:
ach, Haendet, Mozart veya Beetboven'den
a) Barak ya da K1asik Donem Beslec ilennden bir yapit:
sey ilmi~ bir yaprt.]
b) Romanli k Donem Bestecilerinden bir lied (Schubert, Schumann, Mendelshonn veya Brahms'tan seyi lmi~
bir esez
lcekll (teknik zorluktan iyeren) bir opera arias: (Verdi, Puccini, Doruzott! vc ya Rossini'den secilmis
'I BOyuk
bir yapIt)
d) Turk besteeilerinin bOyOk 61c;:ekti yapttlanndan secijmis bir cmek.
2) Ya rl~ma n l n sonueunda iki odut, bir mansiyon verilecektir.
a OdOtter 10.000.000.- TL.
b Mansiyon 5.000.000.- TL. d tr.
Yansmaya kalil abitmek icin 20 Nisan t s se tantn itibariyte 30 yasmdan ~ u n a,mam'8 olmak gerekmektedir.
4 Yan~may'a Egitim Fakuttelen MOzik Egitimi Bclurnleri, Guzel Sanatlar akulteleri, evtet Konservatuvarlan Muzik
b61umu ogrenclleri ve Mezunlanyla, czer censmalarra kendisini ye! l ~ti rm i ~ adaytar kanlabihr.
5) Yansrnaya katilacak olanlar, krsa 6zg ec;:m i~ini , ao: soyadr ve adresini, telelon nurnatastm. bir vesikahk fotografml,
seslendirece j nvaourerm partisyonlanyla birtikte a~ag l da ki adrese g6ndereceklerdir.
Aynea yan;;:mayla ilgili tum ~z l ~ m a t ar bu acrese vapnacaktrr:
Mufit semrn 8AYLA N, MA i NOTA Muzik ve Sanat Dergisi P.K. 205 61004 Trabzon.
Sestendiritecek yaprtlann partisycnlanrun (solo ve cly eno e~t ikle ri ) temiz bir lotokopisi dergimize g6nderilecektir.
6) ve nsmecuar. istege bagli olarak e~l ikle rin i qetirebileceklerdir. Aksi la kdirde dergimizce temin ednecek oren bir piyanrst ile (kendilerine prova oranagl venlerek) yansma gerc;:ek le ~ llr ilecektir.
3J
7! V.." mada "de,e de,e,e aloo adayla" n gidi, . d6nO, olobO, glde"e 'i de,gimi"e ' .., "anaoakl".
katli an tum yarr~mac l tarrn Trabzon'daki konaktama ve yemek giderleri derglmize aill ir.
ieln son ba~vu ru tarihi 20 Nisan 1996'dlr .
10
15130 MaYls lar ihleri arasmda bellrlenecek blr gunde Trabzon'da reapllacaklU.
11)Yarrt manln yapllacagl tarih, bir davel mektubuyla yan ~ macl lara bildiri ecek ve basrn bildirisiyle kal i' '.;C',''Jno
aClklanaca hr.
MAVI NOTA
8
9
Ya rl ~maya
Ya rl~ma
Yarl~ma
.
MAVINOTA
MUzik ve San a t D ergisi
Ab one KO$ullan
Yu rt d l ~ l Abone
: Y l lil k 500.000 .· TL.
: 50 OM .
Yazr ~ ma
: P. K. 205 - 61004 - TRABZ ON
: 100.000.· TL (KDV dah il)
: (0462) 224 26 30
Ad resi
Ed eri
T e le fa x
Sahibi
Gene.! yaYIn Yonelm eni
Yazl 1 ~ l erj Yonelmen i
Kap ak • Iij: Di.izenleme
Kapak FOlograf
Film - Montaj
Sanat Da nl~ manfa n
: Sevilay BAYLAN
: M . Semi h BA YLA N
: Hulya 6ZM ~ N
: M . R e~a l SUMERKAN
: Candan ER<;ET IN
: Aydm OLCAY
: GOndogdu SA NIM ER
Ahmet O ZER
Abone edednin, Mum Semih BAYLA N adma
731986 no lu po sta yek i hesabma ya tlrl ld lkla n
s om a, dergi adresine b il gi v erilmes i r ica o Junu r.
,
I
!
Istanbul Tem silci si
izmir Temsilcisi
: Osman R azi AKSU
T el: (02 1,2) 288 16 8 0
: M el ih G UL ER
OiZGi : DizTE K
T e l: (0232) 44 1 30 72 - Fax : 445 25 32 iZMiR
G6nde rilen {jrijnlerin daklilo ile ya zllmasr rica olunur _
Uriinler y ay lmJansln, y aylmJann,,;,sm geri verilmez_
Bas lm Veri : Karadeniz Gaz etesi Ofs et Tesisleri
TEL: 0 (462) 3253900 (3 hat) Fax: 325 39 04
TRABZON
._ --- --
32
I
II

Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA

Transkript

Benzer belgeler