NASIL Emacs Kullanımına Giriş

NASIL Emacs Kullanımına Giriş
Giriş
Linux altında programlamayla uğraşmak istiyorsunuz ama işlerinizi kolaylaştıracak güzel bir
IDE bulamamaktan şikâyetçisiniz. Ya da postaları okumak için var olan alternatiflerden
sıkıldınız. Postalarınızı okumak ve haber gruplarını takip edebilmek için değişik alternatifler
arıyorsunuz. Ya da kullandığım IDE öyle bir şey olsun ki canım sıkıldığında hiç kapatmadan
basit oyunlar oynayabileyim diyorsanız okumaya devam edin ;-)
Bu yazının amacı çok pratik olarak sizi Linux altında Emacs ile tanıştırmaktır.
Emacs İle Neler Yapılabilir
Emacs ile şunları yapabilirsiniz:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
kodu otomatik tamamlama,
kodu renklendirme
programları derlemek
derleme hatası olan satıra gitmek
grep sonuçlarına gitmek
gdb ile hata ayıklamak
bir adın tanımlandığı yere gitmek
cvs veya p4 işlemlerini gerçekleştirmek
mailleri okumak
oyun oynamak
haber gruplarını takip etmek
…
Emacs Kurulum
Emacs'ı Gentoo kullandığım için kolayca:
emerge emacs
diye kurabiliyorum. Başka arkadaşlar da kendi dağıtımlarına göre Emacs'ı kurulumunu buraya
yazabilirler.Bu arada Emacs'in wikipedia modu var.Wikipedia sayfalarını wikipedia modunu
kullanarak hazırlayabiliyorsunuz. Ben şahsen bundan sonra bu sayfaları wikipedia modunu
kullanarak hazırlayabilirim ;-)
Merak edenler için söyleyeyim. Örneğin C++ ya da html modunda çalıştığınız zaman
Emacs'ın otomatik tamamlama, kod renklendirme, derleme vs.. vs.. gibi özelliklerinden
faydalanabiliyorsunuz ve en önemlisi hızlı olarak kod yazabiliyorsunuz.
Emacs İlk Açılış
Emacs'ı bir terminalden emacs yazarak ya da editörler altından simgesine tıklayarak
çalıştırabilirsiniz. İlk açıldığında sizi şunun gibi bir ekran karşılayacak:
Evet bence de çirkin bir görünüm :)
.emacs Dosyasını Değiştirmek
Emacs'ın görünüm ve kod düzenleme ile ilgili tüm ayarları .emacs dosyasında tutulur. Şimdi
.emacs dosyamızı değiştireceğiz.
Not : Bu .emacs dosyasını http://www.acehreli.org adresinden aldım. Benim de emacs
kullanmayı sevmemi sağlayan sayın Ali Çehreli'ye çok teşekkürler.
Şimdi bir terminal açın ve şunları yazın:
$ cd
$ wget http://wiki.linux-sevenler.org/images/9/97/Emacs.txt
$ mv Emacs.txt .emacs
Şimdi emacs'ı tekrar başlatın ve Control tuşu ile beraber x tuşuna ve tekrar Control tuşu ile
beraber f tuşuna basın. Ve daha sonra Find File: ~/ diye alt kısımda bir yer çıkacak buraya
.emacs yazın.
Emacs'ın yeni görünümü.. Baya şık görünüyor değil mi ;-) .emacs ayarlarımıza göre lisp
modu otomatik olarak yükleniyor ve kod renklendirmesi yapılıyor. Aynı şey C, C++ .. diğer
diller için de geçerli.
Emacs'ı Kullanmaya Başlayalım
Herşeyden önce Emacs'ı kullanabilmek için komut kısaltmalarının ne anlama geldiğini
bilmemiz gerekiyor:
C - Control tuşuna basılı tut demek
M - Meta Tuşu (Çoğu klavyede Alt tuşu oluyor)
DEL - Backspace Tuşu (Delete tuşu değil)
RET - Return Tuşu (Ya da bizim bildiğimiz şekliyle Enter tuşu)
SPC - Space Tuşu (Yani boşluk tuşu)
ESC - Escape Tuşu
TAB - Tab tuşu
Örneğin "C-M" ya da "M-C" tuş kombinasyonu Control tuşuna basarken Meta tuşuna da
beraber bas demek. C-x C-f İlkönce Control tuşu ile beraber x'e daha sonra yine Control tuşu
ile f'ye bas demek.
Şimdi emacs ile sık kullanılan bazı komutları görelim:
Yeni Belge Oluşturma
C-x C-f
(Eğer döküman varsa açar yoksa yeniden oluşturur)
Bunu denemek için Control ile beraber x tuşuna tekrar Control ile beraber f tuşuna basın ve
Find File: ~/ kısmına merhaba.cpp yazın. Loading cc-mode...done diye bir mesaj
göreceksiniz. Yukarda emacs'taki çeşitli modlardan ve ne işe yaradıklarından bahsetmiştik.
Bu mesaj c ve c++ programları yazmak için kullanılan cc modunun yüklendiğini söylüyor.
merhaba.cpp dosyasının içine de şunları yazın.
#include <iostream>
using std::cout;
int main ()
{
cout << "Merhaba Dünya" << '\n';
}
Daha sonra M-x compile yazın. Compile command: g++ -o diye bir yazı göreceksiniz. Bunu
g++ merhaba.cpp -o merhaba olarak değiştirin. Ve enter tuşuna basın. Böylece emacs
kullanarak ilk c++ programımızı yazmış ve derlemiş olduk ;-)
Dosya Kaydetme
C-x C-s
Bir Bölgeyi Seçme
C-SPC (Bu da genellikle kes yapıştır gibi işlemlerde işimize çok yarıyor)
Arama
C-s (İleriye doğru arama)
C-r (Geriye doğru arama)
Kullanımı: Örneğin C-s elma diyoruz. Yazının en başında ikinci kez C-s'ye bastığımızda
ikinci elmayı, üçüncüde üçüncüyü vs.. buluyor..
Yapılan İşlemi Geri Alma
C-_
İptal Etme
C-g
Yapmaya başladığınız bir eylemi iptal etmek için C-g (yani kontrol tuşu ile birlikte g'ye bas
demek) kullanıyoruz. Örneğin 'M-x gnus' şeklinde bir komut girecektim. (gnus burda mail ve
haber grubları için bir istemci oluyor) Ama tam bu sırada 'M-x gn' yazdım ve birisi beni
çağırdı ve bundan vazgeçmek istedim. İşte bunun için C-g kullanıyoruz.
Yardım Almak
C-h k
Tuş birleşiminin ne işe yaradığını ingilizce olarak anlatır.
Çıkış
C-x C-c
Emacs'tan çıkar
Tamponu (Buffer) Sonlandırmak
C-x k
Emacs'ta aynı anda açılan herbelgeye buffer ismi verilir. Bu da geçerli buffer'ı kapatır.
Pencereyi Bölmek
C-x 2 (Pencereyi ikiye böler)
C-x 1 (Pencereyi tek parça haline getirir)
C-x o (Açık pencereler arasında gezinir)
C-x b (Eğer birden fazla dosya üzerinde çalışıyorsak bu dosyalar arasında geçiş yapar)
C-x C-b (Buffer listesi (çalıştığımız dosyaların listesi))
M-x komut
Bu tuş kombinasyonunu unuttuğumuz komutları yazarak uygulamamızı sağlar.
Örnegin : M-x undo (Geri Al demek) yu C-_ yerine kullanabiliriz.
Ya da bazı programlarda örneğin gnus'u çalıştırmak için M-x gnus şeklinde ya da belirli
modları yüklemek için kullanabiliriz. M-x c++-mode gibi. Bu modlar o dille ilgili işimizi
kolaylaştıran bir sürü işlevler sunan program parçalarıdır.
Otomatik Tamamlama
Çoğu kişinin (ben de dahil) en çok sevdiği ve otomatik tamamlama yapma özelliği sağlayan
komuttur. M-/ şeklinde kullanıyoruz. Örneğin bu kısmı Emacs ile yazmayı deneyin burda
ikinci kez ot girip M-/ 'e basınca bunu otomatik haline getiriyor :)
Emacs İle İlgili Başka Kaynaklar
Eğer tuttum ben bu Emacs'ı ;-) biraz daha bir şeyler öğreneyim bakiyim diyorsanız
uygulamalı olarak Emacs kullanmayı öğreneceğiniz Emacs dersini kullanabilirsiniz. Emacs
dersi Türkçeye Ali Çehreli tarafından çevrildi. Büyük ihtimalle Emacs'ın yeni sürümünde de
Türkçe olarak bulabileceksiniz.Emacs dersini Türkçe olarak kullanmak için şu adımları
yapmanız gerekiyor.
İngilizce Olan Versiyonunu Tekrar İsimlendirin
Emacs dersini Türkçe olarak kullanabilmek için ilkönce orjinal İngilizce olan Emacs dersini
yeniden isimlendiriyoruz. Genelde bu /usr/share/emacs/21.4/etc gibi bir dizindedir. Burada
bulunan TUTORIAL kütüğünü TUTORIAL.en olarak olarak isimlendiriyoruz.
# cd /usr/share/emacs/21.4/etc/
# mv TUTORIAL TUTORIAL.en
Türkçe Dersi İndirip Kaydedin
Daha sonra Emacs dersinin Türkçesini bilgisayarımıza yüklüyoruz.Bu işlemleri root
kullanıcısı olarak yapmalısınız:
# wget http://acehreli.org/~ali/TUTORIAL
Not : Root kullanıcısı olmak için yeterli izinleriniz yoksa TUTORIAL'ı ev dizininize ~/
kaydedip kullanabilirsiniz. wget dışında tarayıcınızı kullanarak da bu dosyayı indirip
yukardaki dizine kopyalayarak da kullanabilirsiniz. Ama TUTORIAL'ın .txt ya da .html gibi
bir uzantıyla kaydedilmediğinden emin olun. Eğer o şekilde kaydedildiyse bile mv
TUTORIAL.txt TUTORIAL diyerek tekrar uzantısız hale getirebilirisiniz.
Türkçe karakterlerin doğru gösterilmesini sağlayın
Emacs'ın Türkçe karakterleri UTF-8 kodlamasıyla göstermesi için şunları yapın:
•
•
•
Alt-x yapın (Sol Alt tuşu basılıyken x tuşuna basın) Ekranın altında M-x görünecektir.
M-x'in yanına prefer-coding-system yazın ve Enter'a basın. Prefer coding system:
yazısı görünecektir.
Onun yanına utf-8 yazın ve Enter'a basın.
Artık Emacs açtığı belgelerin UTF-8 olduğunu düşünecektir.
Dersi Başlatın
Dersi başlatmak için:
•
Eğer yukarıdaki notlarda belirtilen yetkilerle ilgili sorunlarla karşılaşmadıysanız, Ctrlh yapın ve t tuşuna basın. Eğer herşey yolunda gittiyse Emacs dersini Türkçe olarak
görmeniz gerekiyor.
•
Eğer root kullanıcısı olmaya yeterli izniniz yoksa, Ctrl-x Ctrl-f yapın ve Find File:
satırına ~/TUTORIAL yazın ve Enter'a basın.
İşiniz bitti; iyi eğlenceler! :)
Emacs dersi ile ilgili gördüğünüz aksaklıkları veya önerilerinizi lütfen Ali'ye bildirin:
[email protected]
Yararlanılan Kaynaklar
Türkçe Emacs Dersi ve .emacs Dosyası
C Dili Grubu Emacs Kullanımı
http://www.emacswiki.org