Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları

Transkript

Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili
güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır.
Bu dosya her haftanın ilk günü itibarıyla güncellenmektedir.
Son güncelleme tarihi: 6 Nisan 2015
1
TÜRKİYE EKONOMİSİ
Hazine Müsteşarlığı
Nisan 2015
İÇİNDEKİLER
Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Yeri......................................................4
Türkiye’nin Demografik Yapısı..................................................................7
Büyüme...................................................................................................11
İstihdam...................................................................................................29
Enflasyon.................................................................................................41
Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi...........................................................53
Kamu Maliyesi.........................................................................................73
Borç Yönetimi..........................................................................................82
Mali Sektör............................................................................................116
Piyasa Göstergeleri...............................................................................128
Yatırım Ortamı.......................................................................................139
IMF ve AB ile İlişkiler.............................................................................145
Sosyal Güvenlik.....................................................................................148
İşgücü Piyasası.....................................................................................156
AR-GE...................................................................................................167
Enerji Sektörü........................................................................................182
3
TÜRKİYE EKONOMİSİNİN
DÜNYADAKİ YERİ
4
Dünyanın En Büyük Ekonomileri
(Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2013)
Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim 2014
5
Avrupa’nın En Büyük Ekonomileri
(Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2013)
Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim 2014
6
TÜRKİYE’NİN DEMOGRAFİK
YAPISI
7
Demografik Avantaj
Ülkelerin Demografik Profili* (Yüzde Pay, 2013 Yılı)
(*) Tahmin
Kaynak: BM
8
Demografik Avantaj
Ülkelerin Demografik Profili (Yüzde Pay, 2050 Tahminleri)
Kaynak: BM
9
Türkiye: Nüfus Öngörüleri (Milyon Kişi)
90,0
80,0
76,9
77,7
78,6
2014
2015
2016
70,0
60,0
50,0
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2015-2017 Orta Vadeli Program, Ekim 2014
10
BÜYÜME
11
GSYH Büyüme Oranları (Yıllık % Değişim)
Kaynak: TÜİK
12
GSYH Büyüme Oranı (Dönem Ortalaması, %)
8
6
7,2
5,3
4,3
4,4
4
3,4
1,5
2
0
1982-1986
1987-1991
1992-1996
1997-2001
2002-2006
2007-2014
Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı
13
Büyüme Hedefleri (%)
6,0
5,0
4,0
5,0
5,0
2016
2017
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
2015
14
Büyümenin Oynaklığı
(Reel Büyüme Oranlarının Oynaklık Katsayısındaki Değişim)
4
3,36
3
2
1,59
1,60
1,33
1
0,37
0
1988-91
1992-96
1997-2001
2002-2006
2007-2014
15
Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları)
Kaynak: TÜİK
16
Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, 2013
(Satın Alma Gücü Standardı, AB-27=100)
Eğilim çizgisi: Hareketli
ortalama
(*) Tahmin
Kaynak: Eurostat
17
Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları)
18
AB Ülkeleri ve Türkiye Reel GSYH (2001=100)
Karşılaştırması
Kaynak: OECD
19
GSYH Büyümesine Katkılar (%)
Kaynak: TÜİK
20
AB Ülkeleri ve Türkiye’de Talebin Bileşenleri (2001=100)
Özel Tüketim
İhracat
240,0
220,0
200,0
180,0
160,0
140,0
120,0
100,0
01
01
02
02
03
03
04
04
05
05
06
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
12
13
13
14
14
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
Ç1
Ç3
80,0
Toplam Yatırımlar
Türkiye
Macaristan
İspanya
Portekiz
İtalya
AB (28)
İthalat
İthalat
Kaynak: OECD
21
Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının GSYH
Büyümesine Katkısı (%)
6
4
3,3
2
2,5
1,5
0,6
0
1993-2002
2003-2014
Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının Katkısı
Kaynak: TÜİK
Diğer
22
Toplam Sanayi Verimlilik Endeksi
23
Toplam Sanayi Sektöründe Verimlilik ve Ücretler
(Çalışılan Saat Başına)
Reel Birim Ücret Endeksi
Reel Ücret Endeksi
Verimlilik Endeksi
24
Sanayi Üretim Endeksi * (Mevsimsel Düzeltilmiş)
* 2015 yılı 1. çeyrek değeri Ocak ayı ortalamasını yansıtmaktadır.
Kaynak: TÜİK
25
İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Mevsimsel Düzeltilmiş, %)
Kaynak: TCMB
26
Reel Kesim Güven Endeksi
Kaynak: TCMB
27
Tüketici Güven Endeksi
Kaynak: TÜİK-TCMB
28
İSTİHDAM
29
İşsizlik Oranı * (%)
15
14
13,1
13
12
11,1
10,9
11
10
10,0
9,5
9,0
9
9,9
9,2
9,1
9,6
9,0
8,4
8
7
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2013Aralık 2014Aralık
* Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış
olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir.
Kaynak: TÜİK
30
Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (Mevsimsel Düzeltilmiş, %)
29,0
27,0
25,0
23,0
21,0
19,0
17,0
15,0
13,0
2006‐I
II
III
IV
2007‐I
II
III
IV
2008‐I
II
III
IV
2009‐I
II
III
IV
2010‐I
II
III
IV
2011‐I
II
III
IV
2012‐I
II
III
IV
2013‐I
II
III
IV
2014‐I
II
III
IV
11,0
AB (28 ÜLKE)
Kaynak: OECD
OECD
Türkiye
31
İstihdam * (Mevsimsel Düzeltilmiş, Milyon Kişi)
Kaynak: TÜİK
32
İşgücü Göstergeleri (mevsimsel düz.)
30
3,4
29,3
29
3,0
28
3,2
3,0
27
2,8
26
2,6
25
2,4
24
2,2
22
2,0
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
23
İşgücü (Milyon Kişi)
İşsiz (Milyon Kişi, sağ eksen)
Kaynak: TÜİK
33
İşgücü Göstergeleri (mevsimsel düz.)
15
51,0
14
50
13
47
12
45,7
11
10,4
44
10
9
41
8
38
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
7
İşgücüne Katılım Oranı (%)
İstihdam Oranı (%)
İşsizlik Oranı (%, sağ eksen)
Kaynak: TÜİK
34
Sektörlere Göre İstihdam Gelişmeleri *
Tarım (milyon kişi)
Sanayi (milyon kişi)
6,0
5,6
5,4
5,5
5,2
5,0
5,0
4,8
4,6
4,5
4,4
4,2
4,0
4,0
Tarım İstihdamı (mev.düz.)
Tarım İstihdamı
İnşaat (milyon kişi)
2,3
3,8
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
3,5
Sanayi İstihdamı (mev.düz.)
14,0
Sanayi İstihdamı
Hizmetler (milyon kişi)
13,5
2,1
13,0
1,9
12,5
1,7
12,0
11,5
1,5
11,0
1,3
0,9
9,5
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
10,0
İnşaat İstihdamı (mev.düz.)
İnşaat İstihdamı
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
10,5
1,1
Hizmetler İstihdamı (mev.düz.)
Hizmetler İstihdamı
Kaynak: TÜİK
35
İstihdamın Sektörel Değişimi
Sektörlerin Toplam İstihdam İçindeki Payları (%)
Kaynak: TÜİK
İstihdam Değişimine Sektörlerin Katkısı (% puan)
36
İşteki Duruma Göre İstihdam Edilenler (%)
Kaynak: TÜİK
37
Kayıt Dışı İstihdam Oranı (%)
Kaynak: TÜİK
38
İşgücüne Katılım Oranı (%)
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Kaynak: TÜİK
2005
2006
2007
2008
Kadın
2009
2010
2011
2012
23,3
23,6
23,6
24,5
26
Erkek
70,6
69,9
69,8
70,1
70,5
Toplam 46,4
46,3
46,2
46,9
47,9
48,8
2013
27,6
28,8
29,5
30,8
30,3
70,8
71,7
71
71,5
71,3
49,9
50
50,8
50,5
39
2014
Eğitim Durumuna Göre İşgücüne Katılım Oranı (2013, %)
Erkek
Kadın
Yükseköğrenim
Yükseköğrenim
Not: Balonun büyüklüğü her bir grubun ilgili cinsiyete göre işgücü içerisindeki payını göstermektedir.
Kaynak: TÜİK
40
ENFLASYON
41
Ortalama Enflasyon Oranı (%)
80
70
71,6
62,7
60
50
40
30
20
10,6
10
7,6
0
1983-94
1995-2001
2002-2014
2015 Mart
Kaynak: TÜİK
42
2015-2017 Enflasyon Tahminleri (%)
8
7
6,3
6
5
5,0
5,0
2016
2017
4
3
2
1
0
2015
43
Enflasyon Gelişmeleri
Gıda, Enerji ve Çekirdek Enflasyon
(Mart 2005 –Mart 2015, yıllık % değişim)
35
30
25
20
15
10
5
Gıda
Enerji
Mart 15
Eylül 14
Mart 14
Eylül 13
Mart 13
Eylül 12
Mart 12
Eylül 11
Mart 11
Eylül 10
Mart 10
Eylül 09
Mart 09
Eylül 08
Mart 08
Eylül 07
Mart 07
Eylül 06
Mart 06
Mart 05
-5
Eylül 05
0
İşlenmemiş Gıda ve Enerji Dışı TÜFE
Kaynak: TÜİK, TCMB
44
Enflasyon Gelişmeleri
Hizmetler ve Bazı Alt Kalemler
(Mart 2005 – Mart 2015, yıllık % değişim)
25
20
15
10
Hizmetler
Ulaştırma
Kira
Mart 15
Eylül 14
Mart 14
Eylül 13
Mart 13
Eylül 12
Mart 12
Eylül 11
Mart 11
Eylül 10
Mart 10
Eylül 09
Mart 09
Eylül 08
Mart 08
Eylül 07
Mart 07
Eylül 06
Mart 06
Eylül 05
0
Mart 05
5
Lokanta ve Otel
45
Enflasyon - Genel Eğilim
Enflasyon Eğilimi*
(Ocak 2006 – Mart 2015, yıllık % değişim)
12,00
10,00
6,00
4,00
2,00
0,00
2006-1
4
7
10
2007-1
4
7
10
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
2015-1
(%)
8,00
(*) Aylık mevsimsel düzeltilmiş ÖKTG-I endeksi (3 aylık hareketli ortalama)
46
Enflasyon - Temel Bileşenleri
Enflasyonun Bileşenleri
(yüzde katkı)
2004 – 2014 Ortalaması
50
Mart 2015
46,6
80
40
30
54,4
60
29,8
45,4
40
20
15,9
20
7,7
10
3,4
0
-3,2
Diğer
Tütün
Enerji
-20
Gıda
Diğer
Tütün
Enerji
Gıda
0
47
Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri* (Yıllık % Değişim)
14
12
TÜFE 12 Ay Sonrası
24 Ay
Sonrası
10
7,61
8
6,78
6
6,51
2015 Hedef: % 5,0
4
2016 Hedef: % 5,0
2007-1
4
7
10
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
2015-1
7
2016-1
7
2017-1
2
(*) TCMB Beklenti Anketi – Mart 2015
TCMB Beklenti Anketi, 2013 yılı Ocak ayından itibaren ayda bir defa yayınlanmaktadır.
48
Yıllık Enflasyon Oranı ve Beklentiler (%)
32
Enflasyon Beklentileri (Mart 2015)
28
Yıl sonu
6,98
12 Ay Sonrası
6,78
24 Ay Sonrası
6,51
24
20
16
Gelecek
12 Ay Gelecek
24 Ay
12
8
4
0
Yılsonu Hedefi
1 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101 4 7101
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
Kaynak: TCMB Beklenti Anketi
49
Seçilmiş Ürünlerin Uluslararası Fiyat Endeksleri
(2005=100)
1050
850
Pirinç
650
450
Buğday
Metal
Enerji
250
Enerji
Kaynak: IMF
Metal
Buğday
2015-1
9
5
2014-1
9
5
2013-1
9
5
2012-1
9
5
2011-1
9
5
2010-1
9
5
2009-1
9
5
2008-1
9
5
2007-1
9
5
2006-1
9
5
2005-1
9
5
2004-1
50
Pirinç
50
-2
Kaynak: IMF, TÜİK
Aralık 14
Mayıs 14
Ekim 13
Mart 13
Ağustos 12
Ocak 12
Haziran 11
Kasım 10
Nisan 10
Eylül 09
Şubat 09
Temmuz 08
Aralık 07
4
Mayıs 07
14
Ekim 06
Mart 06
6
Ağustos 05
Ocak 05
Dünyada Enflasyon Gelişmeleri
Türkiye
12
10
8
Gelişmekte Olan
Ülkeler
Dünya
2
Gelişmiş Ülkeler
0
51
Türkiye’nin Enflasyon Sıralamasında Dünyadaki Yeri
70
64
61
61
60
50
48
50
40
40
36
29
30
31
27
21
20
10
5
7
6
10
3
7
9
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
2014 yılı itibarıyla toplam ülke sayısı 188 olup sıralama büyükten küçüğe doğrudur.
Kaynak: IMF
52
DIŞ TİCARET ve
ÖDEMELER DENGESİ
53
Yıllık İhracat (Milyar Dolar)
175
152,5 151,8
150
134,9
132,0
125
107,3
100
113,9
102,1
85,5
73,5
75
50
157,6 156,8
63,2
47,3
36,1
25
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015*
* 2015 Şubat ayı itibarıyla yıllıklandırılmış.
Kaynak: TÜİK
54
Yıllık İthalat (Milyar Dolar)
275
240,8 236,5
250
251,7
242,2 238,2
225
202,0
200
185,5
170,1
175
150
139,6
116,8
125
97,5
100
69,3
75
50
140,9
51,6
25
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015*
Kaynak: TÜİK
55
İhracat ve İthalat Büyüme Oranları
(Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Yıllıklandırılmış Yüzde Değişim)
50
İhracat
İthalat
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
2003-1
4
7
10
2004-1
4
7
10
2005-1
4
7
10
2006-1
4
7
10
2007-1
4
7
10
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
4
7
10
2013-1
4
7
10
2014-1
4
7
10
2015-1
-40
Kaynak: TÜİK
56
AB Ülkeleri ve Türkiye’de İhracat (2001=100)
290
270
250
230
210
190
170
150
130
110
90
Türkiye
Portekiz
Kaynak: OECD
Macaristan
İtalya
Polonya
AB (28)
14 Ç3
14 Ç1
13 Ç3
13 Ç1
12 Ç3
12 Ç1
11 Ç3
11 Ç1
10 Ç3
10 Ç1
09 Ç3
09 Ç1
08 Ç3
08 Ç1
07 Ç3
07 Ç1
06 Ç3
06 Ç1
05 Ç3
05 Ç1
04 Ç3
04 Ç1
03 Ç3
03 Ç1
02 Ç3
02 Ç1
01 Ç3
01 Ç1
70
İspanya
57
İhracat Performansı (Yıllık Ortalama Değişim, 2005-2014)
12
9,9
8
5,8
4,5
4
3,4
3,3
2,7
0
Dünya
Euro Bölgesi
Gelişmekte Olan
Asya
Kaynak: TÜİK, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim 2014
Orta Doğu ve
Kuzey Afrika
Latin Amerika
Türkiye
58
İhracat Hedefleri (FOB, Milyar Dolar)
225
203,4
200
187,4
175
173,0
150
125
100
2015
2016
2017
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2015-2017 Orta Vadeli Program
59
İthalat (% GSYH)
35
30
25
20
15
10
5
0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Sermaye Malları
Ara Malları
Tüketim Malları
Kaynak: TÜİK
60
H 02
E 02
A 02
M 03
H 03
E 03
A 03
M 04
H 04
E 04
A 04
M 05
H 05
E 05
A 05
M 06
H 06
E 06
A 06
M 07
H 07
E 07
A 07
M 08
H 08
E 08
A 08
M 09
H 09
E 09
A 09
M 10
H 10
E 10
A 10
M 11
H 11
E 11
A 11
M 12
H 12
E 12
A 12
M 13
H 13
E 13
A 13
M 14
H 14
E 14
A 14
M 15
Brent Petrol Fiyatı (ABD Doları, varil)
160
140
120
100
80
60
40
20
Kaynak: Reuters
61
Enerji Fiyatlarının Enerji İthalatına Etkisi (Milyar Dolar)
70
60
15,6
50
40
12,5
12,1
8,7
0,0
30
20
38,5
41,7
44,5
43,8
46,2
2010
2011
2012
2013
2014
10
0
2010 Fiyatlarıyla Reel Enerji İthalatı
Fiyat Etkisi
Toplam Enerji İthalatı
62
Makine ve Teçhizat İthalatı (Milyar Dolar)
60
50
43,9 42,6
35,9 36,4
40
30
20
21,9
12,2
26,1
29,9
47,9 46,1 45,9
35,9
29,4
15,7
10
0
1996- 2003
2002
Ortalama
2004 2005 2006 2007 2008
2009 2010 2011 2012 2013
2014 2015*
Kaynak: TÜİK
63
İrlanda
Norveç
Hollanda
Çek Cum.
Rusya
Almanya
Macaristan
İsviçre
Slovakya
Danimarka
Belçika
İtalya
İzlanda
İsveç
Slovenya
Polonya
Finlandiya
İspanya
Avusturya
Japonya
Fransa
Romanya
ABD
Bir. Krallık
Litvanya
Portekiz
Estonya
Bulgarista
Yunanistan
Letonya
Türkiye
Lüksembur
G. Kıbrıs
Fas
Malta
Dış Ticaret Dengesi / GSYH (%), 2013
30
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama
-25
-30
Kaynak: DTÖ, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim 2014
64
Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%)
4
2,2
2
-0,3
0
-0,6
0,1
-1,2
-1,4
-1,9
-2 -2,5
-4
-6
0,5
0,4
-1,6
-1,9
-3,6
-3,6
-4,5
-6,0
-5,8
-8
-10
-5,4
-5,7
-6,2
-7,9
-6,2
-9,7
-12
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Cari İşlemler Dengesi/GSYH
Cari İşlemler Dengesi/GSYH (Enerji Hariç)
Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı
65
İsviçre
Norveç
Hollanda
Danimarka
Almanya
Slovenya
İsveç
Lüksemburg
İrlanda
İzlanda
Macaristan
Slovakya
Çin
Bulgaristan
Rusya
Litvanya
İtalya
Malta
İspanya
Yunanistan
Japonya
Portekiz
Letonya
Finlandiya
Romanya
Fransa
Polonya
Tacikistan
Estonya
Çek
Kıbrıs
Belçika
ABD
Avustralya
Birleşik Krallık
Fas
Türkiye
Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%), 2013
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama
-20
Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim 2014
66
Cari İşlemler Açığının Finansmanı (Milyar Dolar)
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
2014
2014
Ocak
2015
Ocak
Cari İşlemler Dengesi
-14,2 -21,4 -31,8 -37,8 -40,2 -12,0 -45,3 -75,0 -48,5 -64,7 -45,8
-5,0
-2,0
Sermaye Girişleri (Rezerv
Hariç)
20,1 37,7 48,5 48,8 49,7
-3,5
49,1 51,3
68,0
67,2
42,7
-1,3
7,3
Yurtiçinde Doğrudan Yatırımlar
2,8
10,0 20,2 22,0 19,9
8,6
9,1
16,2
13,3
12,5
12,5
1,2
1,8
Bankacılık Dışı Özel Sektörün
Net Kredi Kullanımı
9,3
12,9 19,5 30,8 24,7 -11,6 -1,5
9,0
7,4
6,7
6,1
-0,3
-0,5
Diğer (Net)
8,1
14,7
8,8
-4,0
5,2
-0,5
41,5 26,1
47,3
48,1
24,1
-2,3
6,0
Net Hata ve Noksan
0,8
2,0
-0,2
0,5
2,7
3,0
0,2
0,3
2,8
2,2
2,5
-1,5
Bankaların Yabancı Para
Efektif ve Mevduatı
6,0
0,3
10,3
3,5
13,3 -12,7 -8,8 -12,9
-1,0
-4,5
-0,3
2,0
-0,2
Rezerv Değişimi
0,8
17,8
6,1
8,0
-1,1
20,8
9,9
-0,5
-5,8
4,0
Kaynak: TCMB
0,1
12,8
9,0
-1,8
67
Yurtiçinde Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi
(Milyar Dolar)
25
22,0
20,2
20
19,9
16,2
15
13,3
10,0
10
8,6
5
1,1
1,7
13,1
12,5 12,5
9,1
2,8
0
1993- 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015*
2002
Ortl.
* 2015 Ocak ayı itibarıyla yıllıklandırılmış.
Kaynak: TCMB
68
Sermaye Girişi (Milyar Dolar)
2015*
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
-20
-10
0
Kısa Vade
10
20
Uzun Vade
30
40
Doğrudan Yatırım (Net)
50
60
70
80
Portföy Yatırımı
* 2015 Ocak ayı itibarıyla yıllıklandırılmış.
Kaynak: TCMB
69
Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri (Milyar Dolar)
120
*103,5 milyar dolar
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
O 02
M
E
O 03
M
E
O 04
M
E
O 05
M
E
O 06
M
E
O 07
M
E
O 08
M
E
O 09
M
E
O 10
M
E
O 11
M
E
O 12
M
E
O 13
M
E
O 14
M
E
O 15
10
(*) 27 Mart 2015 itibarıyla
Kaynak: TCMB
70
Cari İşlemler Dengesi Tahminleri (Milyar Dolar)
2015
2016
2017
-49,2
-50,7
0
-10
-20
-30
-40
-50
-46,0
-60
71
Cari İşlemler Dengesi Tahminleri / GSYH (%)
2015
2016
-5,4
-5,4
2017
-1
-3
-5
-5,2
-7
72
KAMU MALİYESİ
73
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%)
14
12
11,9
11,5
10
8,8
8
6
5,5
5,2
3,6
4
2
1,1
1,6
2,1
1,8
1,4
1,2
1,3
0,6
1,1
0,7
0,3
(*) 2015-2017: Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir.
Kaynak: Maliye Bakanlığı, 2015-2017 OVP
(**) Geçici
2017*
2016*
2015*
2014**
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0
74
Genel Yönetim Bütçe Açığı (Özelleştirme Hariç) / GSYH (%)
14
12,5
12
10,9
10
8,0
8
5,9
6
4,4
4
3,4
2,5
1,6
2
0,7
1,5
1,6
0,7
0,2
1,3
1,1
0,6
0,1
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2015-2017 OVP
(**) Geçici
2017*
2016*
2015*
2014**
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0
75
AB Tanımlı Genel Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%)
25
23,7
20
15
10,1
10
8,9
6,5
4,4
5
Maastricht Kriteri: % 3,0
1,2
0
2001
2002
2003
2004
2005
1,5
2,9
2,8
0,8
-0,7
2006
2007
2008
2009
2010 2011*
0,3
2012
-5
*Geçici
Kaynak: EUROSTAT
76
-4
İsveç
Estonya
Lüksemburg
Finlandiya
Danimarka
Türkiye
Bulgaristan
Malta
Belçika
Hırvatistan
Macaristan
Almanya
Avusturya
İtalya
Çek Cumh.
Hollanda
Güney Kıbrıs
Slovenya
Romanya
Fransa
Litvanya
Slovakya
Polonya
Letonya
İspanya
Portekiz
İngiltere
Yunanistan
İrlanda
Genel Yönetim Bütçe Açığı (2012 Yılı, % GSYH)
12
8
4
Maastricht Kriteri: % 3,0
0,3
0
Kaynak: Eurostat
77
Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (GSYH %)
13
12,1
11
10,0
9
7
7,3
7,0
5,1
5
3,6
3
1,6
1
0,1
0,5
0,9
0,4
0,1
-0,1
-0,1
20
17
*
20
15
*
20
16
*
20
14
**
20
13
20
12
20
11
20
10
20
09
20
08
20
07
20
05
20
04
20
03
20
02
20
01
19
90
-2
20
06
-1,9
-3
O
rt
.
1,0
0,1
-1
00
0
2,4
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2015-2017 OVP
(**) Geçici
78
Kamu Kesimi Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı, % GSYH)
6
5,5
4,7
5
4,8
4,5
4
2003-2012 Ortalaması: 2,7
3,1
3
1
1,8
1,6
2
0,7
0,3
0,8
1,2
1,0
1,5
1,8
0,4
0
-1
20
16
*
20
17
*
20
14
**
20
15
*
20
13
20
12
20
11
20
10
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
19
93
-2
00
2
-2
20
09
-1,0
(**) Geçici
Kaynak: IMF, 2012 öncesi veriler Hazine Müsteşarlığı, 2012 ve sonrası veriler ise Kalkınma Bakanlığı tarafından
hesaplanmaktadır.
79
Özelleştirme Uygulamaları (Milyar $)
56,7
60
50
40
30
20
10
8,2
0
1985-2003
2003 - 2014
Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
80
Orta Vadeli Program Büyüklükleri (% GSYH)
2014
2015
2016
2017
-1,4
-1,1
-0,7
-0,3
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
24,0
23,2
22,8
22,5
Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları
25,4
24,3
23,6
22,8
0,5
1,1
1,3
1,7
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Program Tanımlı)
23,1
22,6
22,4
22,2
Merkezi Yönetim Faiz Dışı Harcamaları (Program
Tanımlı)
22,6
21,5
21,1
20,5
Diğer Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı)
-0,1
0,1
0,2
0,1
Toplam Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı)
0,4
1,2
1,5
1,8
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi
MYB Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı)
81
BORÇ YÖNETİMİ
82
AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYH)
75
70
74,0
67,7
65
60
59,6
55
Maastricht Kriteri: % 60
52,7
50
46,5
45
39,9
40
35
40,0
46,0
42,3
39,1
36,2 36,1 35,7
34,3 33,9 33,5
30
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2014 2014 2014
Ç1
Ç2
Ç3
Ç4
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
83
0
Estonya
Bulgaristan
Lüksemburg
Türkiye
Letonya
Romanya
Litvanya
İsveç
Danimarka
Çek Cumhuriyeti
120
Slovakya
Finlandiya
Polonya
Slovenya
Malta
Hollanda
Avusturya
Almanya
Macaristan
Kanada
Birleşik Krallık
Fransa
İspanya
Belçika
ABD
Güney Kıbrıs
İrlanda
Portekiz
İtalya
Yunanistan
Japonya
Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYH, 2013)
280
240
200
160
Maastricht Kriteri: % 60
80
40
Kaynak: Eurostat (23.01.2015 tarihli güncelleme), Hazine Müsteşarlığı (30.09.2014 itibarıyla)
ABD, Kanada ve Japonya için: IMF Dünya Ekonomik Görünümü (Ekim 2014)
84
AB Tanımlı Borç Stoku / GSYH (%)
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Ç3
Euro Bölgesi (17 ülke)
78,5
83,8
85,9
89,1
91,1
92,2
AB (27 ülke)
73,0
78,3
80,9
83,5
85,4
86,7
Yunanistan
126,8
146,0
171,3
156,9
174,9
176,0
İtalya
112,5
115,3
116,4
122,2
127,9
131,8
Portekiz
83,6
96,2
111,1
124,8
128,0
131,4
Belçika
99,3
99,6
102,1
104,0
104,5
108,2
İspanya
52,7
60,1
69,2
84,4
92,1
96,8
Fransa
78,8
81,5
85,0
89,2
92,2
95,3
İngiltere
65,8
76,4
81,8
85,8
87,3
87,9
Avusturya
79,7
82,4
82,1
81,7
81,2
80,7
Macaristan
78,2
80,9
81,0
78,5
77,3
80,3
Almanya
72,4
80,3
77,6
79,0
76,9
74,8
Hollanda
56,5
59,0
61,3
66,5
68,6
69,0
Türkiye
46,0
42,3
39,1
36,2
36,2
34,1
Kaynak: Eurostat, (Güncelleme Tarihi: 27.01.2015); Hazine Müsteşarlığı, (31.12.2014 itibarıyla)
85
AB Tanımlı Borç Stoku Hedefleri (% GSYH)
34
33,1
31,8
32
30
30
28,5
28
2014
2015
2016
2017
86
Kamu Net Borç Stoku / GSYH (%)
70
61,5
60
55,2
49,1
50
40
35,4
23,9
41,7
19,1
10,4
34,0
6,5
30
3,3
28,2 32,5
2,7
2,9
28,9
0,9
22,4
17,0
0,7
20
10
29,5
26,2
31,3
30,0
31,3
27,6
26,2
25,3
29,9
28,1
21,6
0
12,6
12,2
11,2 10,4
10,7
20,3
17,6
16,2
16,2
15,0
14,7
-3,3
-5,0
-4,0
-5,0
-4,6
-4,0
TL
20
1
20 3
14
Ç
20 1
14
Ç
20 2
14
Ç
20 3
14
Ç4
20
12
20
11
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
20
02
-10
Döviz Cinsi
87
Kamu Net Borç Stoku
Milyar TL
2008
I- Toplam Kamu Brüt Borç Stoku 408,3
2009
2010
2011
2012
2013 2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç3 2014 Ç4
465,7 497,1 546,5 562,9 623,4
636,1
629,1
642,9
650,5
• Merkezi Yönetim
380,3
441,5 473,6 518,4 532,2 585,8
598,4
593,8
603,5
612,1
• Diğer Kamu
28,0
24,2
37,5
37,7
35,3
39,4
38,4
140,2
155,8 179,3 256,4 322,3 425,6
438,0
442,5
464,7
463,1
• Merkez Bankası Net Varlıkları
60,4
66,0
86,2
143,2 189,5 271,1
283,3
290,0
315,9
304,4
• Kamu Mevduatı
41,5
47,7
47,2
59,8
71,6
84,2
81,9
77,0
70,5
77,4
• İşsizlik Sigortası
38,4
42,1
45,9
53,5
61,2
70,4
72,8
75,5
78,3
81,4
III- Kamu Net Borç Stoku
268,0
309,9 317,8 290,1 240,6 197,7
198,1
186,7
178,2
187,4
II- Varlıklar ve Kamu Mevduatı
23,6
28,2
30,7
88
Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL)
330
309,9
310
290,1
290
274,6
270,3
270
250
317,8
251,0
268,0
258,2
248,4
240,6
230
210
215,6
190
197,7 198,1
186,7
178,2
187,4
170
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2014 2014 2014
Ç1 Ç2 Ç3 Ç4
89
Merkezi Yönetim Faiz Harcamaları / GSYH (%)
20
14,8
15
12,9
10,1
10
7,0
5
6,1
5,8
5,3
5,6
4,4
3,3
3,4
3,2
2,9
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 20132014*
Kaynak: Maliye Bakanlığı
(*) Geçici
90
Merkezi Yönetim Faiz Harcamaları / Vergi Gelirleri (%)
90
85,7
80
70,9
70
60
56,3
50
38,2
40
33,4 31,9 30,1
30,9
30
22,9
16,6
20
17,4
15,3
14,2
2013
2014*
10
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kaynak: Maliye Bakanlığı
(*) Geçici
91
Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Faiz Dağılımı (%)
100
75
51,1
46,2
49,8
46,0
40,2
38,5
34,8
33,5
44,0
40,8
59,8
61,5
65,2
66,5
2012
2013
2014
2015
Şubat
44,2
43,0
53,4
56,0
59,2
2009
2010
2011
46,6
50
25
48,9
53,8
50,2
54,0
55,8
57,0
2004
2005
2006
2007
2008
0
2003
Sabit
Kaynak : Hazine Müsteşarlığı
Değişken
92
Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Döviz Dağılımı (%)
100
75
46,3
41,5
37,6
37,2
31,3
33,8
68,7
66,2
2007
2008
29,1
26,7
29,6
27,4
31,2
32,3
33,4
70,9
73,3
70,4
72,6
68,8
67,7
66,6
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Şubat
50
25
53,7
58,5
62,4
62,8
2004
2005
2006
0
2003
TL Cinsinden
Döviz Cinsinden
93
Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH’ya Oranındaki Değişim
2001
2013
+ / - 2,2 Puan
+ / - 0,6 Puan
Yüzde 10 oranındaki değişim*
+ / - 2,1 Puan
+ / - 0,3 Puan
Yüzde 25 oranındaki değişim*
+ / - 5,2 Puan
+ / - 0,6 Puan
GSYH büyümesinde 2 puanlık değişim
+ / - 1,6 Puan
+ / - 0,7 Puan
Faiz dışı fazla/GSYH oranında 1
puanlık değişim
+ / - 1,0 Puan
+ / - 1,0 Puan
TL’nin yüzde 5 değer kaybı/kazancı
TL faiz seviyesinde
(*) TL faiz seviyesinde takip eden yıldaki yüzde değişimi yansıtmaktadır.
Not: 2001 ve 2013 yıl sonu gerçekleşme rakamları kullanılarak senaryoların baz senaryoya göre ESA tanımlı Genel
Yönetim Borç Stoku / GSYH oranında yol açabileceği etkiyi göstermektedir.
94
Yurtdışı Yerleşiklerin İç Borç Stoku İçerisindeki Payı (%)
28
23,2
24
20
13,6
13,4
12
21,8
20,9
17,3
16
12,5
10,3
8,6
10,3
8
4
21,5
7,1
4,4
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Şub.15
Kaynak: TCMB
95
Borçlanma Ortalama Vadesi
Yurt içi Borçlanma (ay)
Eurobond İhracı (yıl)
30
80
74,3
68,5
70
60,8
60
50
34,0 31,7
20
9,4
11,6
22,4
20,6 20,2
17,6
16,5
14,8
5
13,7
12,2
35,3
10
20,0
15,315,7
14,2 14,8
15
27,7 28,0
30
25
20
44,1 44,7
40
9,5 10,1
8,68,2
7,06,6
5,0
9,1
9,9
10,010,0
10,0
9,0
8,0
Avro
Dolar
Yen
96
2015**
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2015*
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
*Ocak 2015 itibarıyla
**Nisan 2015 itibarıyla
2003
0
0
2002
10
74,4
28,3
TL Cinsi İç Borç Stokunun Süresi* (Ay)
32
29,8
28,9
30
29,4
28
26
23,1
24
22
20
18
16
15,0
14
12,5
12
10
8
10,6
10,2
8,0
8,2
8,1
6,6
7,5
Şub.15
Oca.15
Ara.14
Ara. 13
Ara.12
Ara.11
Ara.10
Ara.09
Ara.08
Ara.07
Ara.06
Ara.05
Ara.04
6
(*) Macaulay süresi
97
Dış Tahvil Stokunun Süresi* (Yıl)
7,5
7,0
6,7
6,5
6,3
6,3
6,5
6,3
6,6
6,5
6,2
5,9
5,9
6,0
5,6
5,5
4,9
5,0
4,5
Sub.15
Oca.15
Ara.14
Ara. 13
Ara.12
Ara.11
Ara.10
Ara.09
Ara.08
Ara.07
Ara.06
Ara.05
4,0
Ara.04
4,1
(*) Macaulay süresi
98
Nakit İç Borç Stokunun Vadeye Kalan Süresi (Ay)
60
55,0
50
56,5
47,0
40
33,7
30,9
30
25,7
22,3
24,4
31,1
25,0
19,6
20
12,8
12,4
11,8
10
20
12
20
13
20
11
20
10
20
08
20
09
20
14
Şu
b.
15
20
07
20
05
20
06
20
04
20
03
20
02
0
99
Dış Borçlanma Maliyeti (%)
DOLAR
AVRO
12
11
11 10,7
10
10,1
10
9,9 9,9
9
8
* Nisan itibarıyla
100
2015*
4,5 4,2
2014
2015*
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
3
2005
3
2004
4
2003
4
2002
5,0
5
2013
4,3
5,3 5,4
2012
5
4,95
6,0
2011
4,9
6
2007
6
5,8
5,8
6,3
2006
6,2
2010
7
2005
7
7,3
6,9 7,0
2004
7,3 7,3
2003
8,1
8
2002
9
TL Cinsinden Kuponsuz Senetlerin Borçlanma Faizleri
(Yıllık Bileşik, %)
80
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Aylık Ortalama
Yıllık Kümülatif
OME OME OME OME OME OME OME OME OME OME OME OMEOMEO
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
101
Reel Borçlanma Faiz Oranı (Bileşik, %)
50
REEL FAİZ
40
30
20
10
0
2002-1
5
9
2003-1
5
9
2004-1
5
9
2005-1
5
9
2006-1
5
9
2007-1
5
9
2008-1
5
9
2009-1
5
9
2010-1
5
9
2011-1
5
9
2012-1
5
9
2013-1
5
9
2014-1
5
9
2015-1
-10
Not: - Devlet iç borçlanma ihalelerinde belirlenen borçlanma faizleri 12 ay sonraki TÜFE değerleri ile reelleştirilmiştir. 2011 Mayıs ayından itibaren TCMB
Beklenti Anketi’nde tahmin edilen 12 aylık enflasyon oranları kullanılmıştır.
- 2013 yılına kadar sadece kuponsuz borçlanmaların, 2013 yılından itibaren 2 yıl vadeli sabit kuponlu ile kuponsuz borçlanmaların ağırlıklı ortalama maliyetleri
esas alınmıştır.
102
Uluslararası Para Fonu’ndan Net Anapara Kullanımı
(Milyar SDR)
10
8,0
6
5,0
2,6
2
0,4
1,0
0,0
-0,5
-0,6
-1,4
-2
-2,4
-3,6
-3,1
-2,6
-1,8
-1,3
-6
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
103
Uluslararası Para Fonu’na Olan Borç Stoku
(Milyar SDR)
20
16,2
16
16,2
13,8
12
11,2
10,2
8
7,2
5,5 5,1
3,6
4,5
3,2
4
1,9
0,6
0,5
0
20
13
20
12
20
11
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
20
02
20
01
20
00
19
99
0
104
Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar)
12.000
11.000
10.000
10.527
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
2014 Ç3
2014 Ç2
2014 Ç1
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
4.000
105
Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar)
Milyon ABD Doları
KAMU
MAHALLİ İDARELER
FONLAR
KAMU BANKALARI
KİTler
ÖZEL
2014 Ç3
5.769
991
0
3.814
964
4.758
BANKALAR
4.758
ŞİRKETLER
0
GENEL TOPLAM
10.527
106
Hazine Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%)
60
51,9
40
27,3
24,7
19,7
16,4
16,7
19,4
8,2
6,4
5,4
3,9 3,4
2013
20
22,1
2012
18,1
2015 Şubat
2014
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
0
107
Kuruluşlara Göre Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%)
100
92
83
80
60
40
20
76
74
50
36
33
29
21 21
25
19
19
11
8
5
6
5
0
Toplam
Yerel Yönetimler
1992-2002
Katma Bütçe
2003-2005
2006-2008
KİT'ler
2009-2014
Bütçe Dışı
Fonlar
Bankalar
2015 Şubat
108
Alacak Stokunun Gelişimi (Milyar TL)
30
28,1
25,6
25
23,4
21,2
25,3
24,5
22,4
20,8
21,8
20,9
19,9
19,3
20
19,1
10,0
17,4
15
12,4
13,8
13,3
15,3
16,7
17,0
15,9
13,9
13,6
13,4
10
17
14,9
7,5
6,8
16,3
16,5
0,4
0,5
12,9
5
3,8
0
1,8
4,4
8,8
6,3
5,9
8,0
7,1
7,3
8,2
9,0
8,3
8,6
7,9
5,0
2,4
Vadesi Geçmiş
Vadesi Gelecek
109
Alacak Stokunun Yapısı (2015 Şubat)
Kaynaklarına Göre
Borçlularına Göre
110
Gerçekleşen Tahsilat (Milyon TL)
7.000
6.000
5.000
5.249
4.000
3.000
2.000
699
3.198
2.188
1.000
0
1.872
3.084
2.641
1.970
1.514
417
1.503
1.561
2.053
2.446
2.492
1.219
147
35
Ayni tahsilat
1.794
2.606
1.937
Nakdi tahsilat
111
Türkiye Brüt Dış Borç Stoku (Milyar Dolar)
Milyar USD
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013 2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç3 2014 Ç4
TOPLAM
208,1
250,0
280,9
268,9
291,9
303,8
338,9
389,1
388,2
402,4
397,7
402,4
KISA VADE
42,9
43,1
52,5
49,0
77,2
81,6
100,2
130,4
125,7
131,7
131,6
133,0
UZUN VADE
165,2
206,9
228,4
219,9
214,6
222,2
238,7
258,7
262,4
270,7
266,0
269,5
71,6
73,5
78,3
83,5
89,1
94,3
104,0
115,9
117,2
119,6
119,1
117,7
Kısa Vade
1,8
2,2
3,2
3,6
4,3
7,0
11,0
17,6
17,8
18,2
18,9
17,9
Uzun Vade
69,8
71,4
75,1
79,9
84,8
87,3
93,0
98,3
99,4
101,4
100,1
99,8
15,7
15,8
14,1
13,2
11,6
9,3
7,1
5,2
4,9
4,3
2,9
2,5
Kısa Vade
2,6
2,3
1,9
1,8
1,6
1,2
1,0
0,8
0,8
0,7
0,4
0,3
Uzun Vade
13,1
13,5
12,2
11,4
10,0
8,1
6,1
4,4
4,1
3,6
2,5
2,1
120,8
160,7
188,5
172,2
191,2
200,2
227,8
267,9
266,1
278,6
275,7
282,2
Kısa Vade
38,5
38,7
47,4
43,6
71,4
73,3
88,1
112,0
107,1
112,9
112,3
114,7
Uzun Vade
82,3
122,0
141,1
128,6
119,8
126,9
139,7
156,0
159,0
165,7
163,4
167,5
KAMU SEKTÖRÜ
TCMB
ÖZEL SEKTÖR
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB
112
Türkiye Brüt Dış Borç Stoku / GSYH (%)
60
40
38,5
35,5
50,3
43,1
41,3
39,5
47,9
49,5
2014 Ç3
43,6
47,3
50,2
2014 Ç2
47,3
2014 Ç1
50
2013
56,2
39,9 39,3
37,9
2014 Ç4
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
30
113
Türkiye Net Dış Borç Stoku / GSYH (%)
50
39,9
40
38,4
31,5
30
29,8 29,1 30,5
28,7
27,9
26,4
23,8 23,6 23,6 24,1
20,6 20,6 20,7 20,5
20
114
2014 Ç4
2014 Ç3
2014 Ç2
2014 Ç1
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
10
Dış Borç Stokuna İlişkin Oranlar (%)
%
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU /
GSYH
39,5
38,5
37,9
43,6
39,9
39,3
43,1
47,3
47,9
50,2
49,5
50,3
ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ STOKU /
GSYH
23,0
24,8
25,4
27,9
26,1
25,9
29,0
32,6
32,9
34,8
34,3
35,3
TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU /
İHRACAT (FOB)
243,3
233,1
212,8
263,3
256,3
225,2
222,3
256,3
250,5
256,8
252,0
255,3
ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ STOKU /
İHRACAT (FOB)
141,3
149,8
142,8
168,6
167,9
148,4
149,4
176,5
171,7
177,7
174,7
179,0
TCMB REZERVLER (BRÜT) /
TOPLAM DIŞ BORÇ
29,3
29,3
25,3
26,3
27,7
25,8
29,5
28,5
27,3
27,8
28,0
26,6
TCMB REZERVLER (BRÜT) /
KISA VADELİ BORÇLAR
142,1
169,9
135,2
144,3
104,5
96,2
99,7
85,1
84,3
84,9
84,6
80,4
2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç3 2014 Ç4
115
MALİ SEKTÖR
116
Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%)
35
30,9
30
25
28,8
25,1
23,7
21,9
18,9
20
20,6
18,0
18,9
16,5
17,9
15,3
16,3
15,4
15,7
15
10
5
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2014-2 2015-2
Kaynak: BDDK
117
Kaynak: BDDK
2015-02
2014-09
2014-04
2013-11
2013-06
2013-01
2012-08
2012-03
2011-10
2011-05
2010-12
2010-07
2010-02
2009-09
2009-04
2008-11
2008-06
2008-01
2007-08
2007-03
12
2006-10
16
2006-05
2005-12
Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%)
28
24
20
Operasyonel
risk dahil
Hedef oran yüzde 12
Yasal sınır yüzde 8
8
4
0
118
Bankacılık Sektörü: Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkelerde
Sermaye Yeterlilik Oranları (%, 2013)
20
19,8
17,5
17,0
16,5
16,1
15,7
16
15,6
15,6
15,3
14,6
14,5
13,9
13,5
13,3
12,6
12,2
12
8
4
Çin
Hindistan
Şili
Rusya
Romanya
Kore
Malezya
Türkiye
Meksika
Tayland
Polonya
Brezilya
Çek Cum
Kolombiya
Macaristan
Endonezya
0
Kaynak: IMF-FSI, BDDK
119
Bankacılık Sektörü: Serbest Sermaye*/ Özkaynak (%)
90
80
72,6
81,4 81,6 82,0 81,6 81,1 81,5 80,9
79,6
75,3 77,0
65,7
70
60
51,0
56,0
50
40
36,3
30
20
10
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2014-2 2015-2
(*) Serbest Sermaye = Toplam Özkaynak – (Sabit Varlıklar + İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Ortak Teşebbüs)
Kaynak: BDDK
120
Bankacılık Sektörü: Özkaynak Kârlılığı (%)
30
24,8
22,8
21,0
18,6
18,2
20
20,0
15,8
15,5 15,7
14,2
12,1
11,3
12,2
10
1,6
1,5
0
2002
2003
Kaynak: BDDK
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2014-2 2015-2
121
Bankacılık Sektörü: Kredilerin Toplam Varlıklara Oranı (%)
65
56,1
55
49,1
50,2
2007
2008
58,0
60,5
62,2
62,1
2014
2015-2
52,2
47,1
43,8
45
37,8
35
32,4
26,5
25
15
23,0
2002
2003
Kaynak: BDDK
2004
2005
2006
2009
2010
2011
2012
2013
122
Bankacılık Sektörü: Yabancı Para Net Genel Pozisyonu
(Milyon Dolar)
2500
2000
1500
1000
500
0
-500
-1000
-1500
-2000
-2500
-3000
-3500
1.590
187
-549
141
-71
-63
16
-217
408
41
315
-363
-1.578
-2.870
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015*
(*) 27 Mart itibarıyla.
Kaynak: BDDK
123
Bankacılık Sektörü: Takipteki Alacaklar / Toplam Krediler (%)
24
21,2
20
16
11,5
12
8
7,6
6,0
4,7
4
1,5
0,8
3,7
5,3
3,5
3,7
0,6
0,4
0,5
0,8
2005
2006
2007
2008
0,9
3,7
0,6
2,7
0,6
2,9
2,7
0,6
0,7
2,8
0,7
2,9
0,8
0
2002
2003
2004
Brüt
Kaynak: BDDK
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015-2
Net
124
Firmaların Toplam Borçlarının Özkaynaklara Oranı ve Faiz
Ödeme Gücü (Faiz ve Vergi Öncesi Kâr / Faiz Ödemeleri) (%)
450
400
350
300
250
200
150
100
50
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
0
Toplam Borç / Özkaynak
Faiz Ödeme Gücü
(*) Geçici Veriler
Kaynak: TCMB Sektör Bilançoları
125
Hanehalkı Yükümlülükleri (% GSYH)
70
62
67
64
63
67
66
65
64
60
50
40
30
20
10
14
12
16
18
19
21
24
10
0
2006
2007
2008
Türkiye
2009
2010
2011
2012
2013
Avro Bölgesi
Kaynak: TCMB, Avrupa Merkez Bankası
126
Toplam Konut Kredileri (% GSYH)
100
83,6
80
2001
71,8
2010
60,3
52,1
60
40,7
40
29,6
20
0,2
0
İngiltere
ABD
Avro Bölgesi
6,2
Türkiye*
Kaynak: ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, Eurostat, İngiltere Merkez Bankası, İngiltere İstatistik Ofisi, TCMB, TÜİK,
BDDK, TOKİ
*2010 yılı toplam konut kredileri bankalar ve tüketici finansman şirketlerince kullandırılan konut kredileri ile TOKİ’nin vadeli konut
127
satışları karşılığı alacaklarından oluşmaktadır.
PİYASA GÖSTERGELERİ
128
O 03
N 03
T 03
E 03
O 04
N 04
T 04
E 04
O 05
N 05
T 05
E 05
O 06
N 06
T 06
E 06
O 07
N 07
T 07
E 07
O 08
N 08
T 08
E 08
O 09
N 09
T 09
E 09
O 10
N 10
T 10
E 10
O 11
N 11
T 11
E 11
O 12
N 12
T 12
E 12
O 13
N 13
T 13
E 13
O 14
N 14
T 14
E 14
O 15
N 15
Döviz Kuru (TL/Dolar)
2,5
2,4
2,3
2,2
2,1
2,0
1,9
1,8
1,7
1,6
1,5
1,4
1,3
1,2
1,1
1,0
Kaynak: TCMB
129
O 03
N 03
T 03
E 03
O 04
N 04
T 04
E 04
O 05
N 05
T 05
E 05
O 06
N 06
T 06
E 06
O 07
N 07
T 07
E 07
O 08
N 08
T 08
E 08
O 09
N 09
T 09
E 09
O 10
N 10
T 10
E 10
O 11
N 11
T 11
E 11
O 12
N 12
T 12
E 12
O 13
N 13
T 13
E 13
O 14
N 14
T 14
E 14
O 15
N 15
Faiz Oranı (%)
72
64
İkincil Piyasa İç Borç Faiz Oranları
56
48
40
32
24
16
8
0
130
O 03
N 03
T 03
E 03
O 04
N 04
T 04
E 04
O 05
N 05
T 05
E 05
O 06
N 06
T 06
E 06
O 07
N 07
T 07
E 07
O 08
N 08
T 08
E 08
O 09
N 09
T 09
E 09
O 10
N 10
T 10
E 10
O 11
N 11
T 11
E 11
O 12
N 12
T 12
E 12
O 13
N 13
T 13
E 13
O 14
N 14
T 14
E 14
O 15
N 15
BIST 100 Endeksi
100.000
90.000
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
Kaynak: Borsa İstanbul
131
Dış Borç Risk Primi (bp)
1.200
(EMBI+ Turkey) - (EMBI+)
EMBI+ Turkey
EMBI+
1.000
800
600
400
200
0
-200
Kaynak: JP Morgan
H 14
O 15
A 13
K 12
M 13
E 11
N 12
M 11
M 10
E 10
A 09
T 08
O 09
O 08
H 07
A 06
M 06
K 05
N 05
M 04
E 04
E 03
A 02
Ş 03
O 02
A 00
T 01
-400
132
Oca 05
Nis 05
Tem 05
Eki 05
Oca 06
Nis 06
Tem 06
Eki 06
Oca 07
Nis 07
Tem 07
Eki 07
Oca 08
Nis 08
Tem 08
Eki 08
Oca 09
Nis 09
Tem 09
Eki 09
Oca 10
Nis 10
Tem 10
Eki 10
Oca 11
Nis 11
Tem 11
Eki 11
Oca 12
Nis 12
Tem 12
Eki 12
Oca 13
Nis 13
Tem 13
Eki 13
Oca 14
Nis 14
Tem 14
Eki 14
Oca 15
Nis 15
Bileşik Faiz Oranı (%)
İkincil Piyasa ve TCMB Politika Faiz Oranları
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
İkincil Piyasa Oranı
TCMB Politika Faiz Oranı
133
Kaynak: Bloomberg
Eyl 14
May 14
Oca 14
Eyl 13
May 13
Oca 13
Eyl 12
May 12
Oca 12
Eyl 11
May 11
Oca 11
Eyl 10
May 10
Oca 10
Eyl 09
May 09
Oca 09
Eyl 08
May 08
Oca 08
Eyl 07
May 07
Oca 07
Eyl 06
May 06
Oca 06
Eyl 05
May 05
B-
Oca 05
B
Eyl 04
B+
May 04
BB-
Oca 04
BB
Eyl 03
BB+
May 03
Oca 03
Ülke Kredi Notu
Standard & Poor’s Kredi Notu
P
S
N
P
S
N
P
S
N
P
S
N
P
S
N
P
S
N
134
Türkiye’nin Kredi Notları (Döviz Cinsinden, 6 Nisan 2015)
Moody's
Standard & Poor's
Fitch
A2
Botsvana, Polonya, Slovakya
A
Trianidad ve Tobago, Slovakya, Slovenya
İrlanda
A
Malta
A3
Malta, Meksika, Peru, Litvanya, Letonya
A-
Botsvana, Polonya, Litvanya, Letonya
A-
Polonya, Letonya, Litvanya, İrlanda
Baa1
Trianidad ve Tobago
Tayland, Mauritius, İrlanda
BBB+ Tayland, Malta,
Peru, Meksika
BBB+ Tayland, İtalya, Meksika, Slovenya
Peru, İspanya
Baa2
Kazakistan, Bulgaristan, Brezilya, İtalya
Panama, Bahreyn, İspanya, Uruguay, Kolombiya, Bahamalar
Güney Afrika, Filipinler
BBB
BBB
Baa3
Türkiye (negatif), Namibya, Hindistan, Romanya,
Iceland, Slovenya
Endonezya, Azerbaycan
BBB- Fas, Hindistan, Azerbaycan, Uruguay,
İzlanda, Brezilya, Romanya, Güney Afrika
İtalya, Bahreyn
Ba1
Fas, Arnavutluk, Macaristan, Kosta Rika
Guatemala, Hırvatistan, Portekiz, Rusya, Paraguay
BB+
Türkiye (negatif), Endonezya
Bulgaristan, Rusya, Macaristan
BB+
Kosta Rika
Macaristan
Ba2
El Salvador, Angola
BB
Guatemala Portekiz, Kosta Rika, Ürdün,
Hırvatistan
BB
Guatemala, Hırvatistan
Ba3
Bangladeş, Gürcistan, Karadağ, Bolivya,
Surinam, Tunus
BB-
Bangladeş, Gürcistan, Vietnam, El Salvador,
Paraguay, Surinam, Bolivya, Karadağ
BB-
Angola, Sri Lanka, Gürcistan, Surinam, Bolivya,
El Salvador, Tunus, Vietnam
B1
Senegal, Sri Lanka, Ürdün,
Dominik Cumhuriyeti, Fiji, Papua Yeni Gine,
Saint Vincent ve Grenadinler, Vietnam
B+
Senegal, Sri Lanka, Angola
Papua Yeni Gine, Ekvador
B+
Moğolistan
B2
Kamboçya, Moğolistan, Lübnan
B
Bosna Hersek, Kamboçya, Fiji,
Honduras, Tunus, Arnavutluk, Barbados
B
Lübnan, Ekvador
B3
Beyaz Rusya, Moldova, Barbados
Nikaragua, Bosna Hersek, Honduras, Ekvador
B-
Pakistan, Beyaz Rusya, Lübnan,
Belize, Jamaika, Mısır, Yunanistan
B-
Mısır, Jamaika
Caa1
Caa2
Caa3
Ca
C
Pakistan, Mısır, Arjantin, Yunanistan
Belize, Küba
Jamaika, Venezuela
Ukrayna
CCC+
CCC Venezuela
CCC- Ukrayna
CC
C
SD
Arjantin
Bahamalar, Kazakistan
Panama, İspanya
Kolombiya, Filipinler
Bahreyn Kazakistan,
Brezilya, Panama,
Güney Afrika, İzlanda, Kolombiya
BBB- Türkiye (durağan), Fas, Namibia, Hindistan,
Romanya, Endonezya, Filipinler, Bulgaristan,
Azerbaycan, Uruguay, Rusya
CCC+
CCC Venezuela, Yunanistan
CCCCC
Ukrayna
C
DDD
D/RD Arjantin
Kaynak: Bloomberg
135
EMBI+ Endeksi Diğer Ülkelerle Karşılaştırma
Değişim (bp) (2 Ocak 2008 – 6 Nisan 2015)
Filipinler
-93
Türkiye
-1
Kolombiya
10
Meksika
35
G. Afrika
40
Brezilya
85
EMBI+
148
Rusya
151
Arjantin
202
Venezuela
2250
Ukrayna
-400
Kaynak: Bloomberg
3582
0
400
800
1200
1600
2000
2400
2800
3200
3600
4000
136
Hisse Senedi Piyasası
(Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Piyasalar)
% Değişim (2 Ocak 2008 – 6 Nisan 2015)
Çek Cumh.
-58,9
Japonya
-42
Çin
-26,7
Macaristan
-22,7
Brezilya
-15,4
Polonya
-2,4
G. Kore
10,4
Malezya
28,3
ABD (DJI)
36,2
Hindistan
38,3
Rusya
50,6
Türkiye
51,2
Meksika
54
G. Afrika
78,3
-80
Kaynak: Bloomberg
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
137
Döviz Piyasaları
% Değişim (2 Ocak 2008 – 6 Nisan 2015)
Çin
15,1
Japonya
-8,5
Malezya
-9,6
G. Kore
-15,8
Euro
-33,9
Meksika
-35,7
Çek Cumh.
-39,8
Polonya
-50,5
Hindistan
-57,6
Macaristan
-58,0
G. Afrika
-72,5
Brezilya
-76,3
Türkiye
Rusya
-160
Kaynak: Bloomberg
-119,8
-130,8
-140
-120
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
138
YATIRIM ORTAMI
139
İş Yeri Açma (İşlem Sayısı)
Tayland
4
Bulgaristan
4
Macaristan
4
Polonya
4
OECD
5
Güney Afrika
5
Avrupa&Merkez Asya
5
Türkiye
6
Hırvatistan
6
Meksika
6
9
Çek Cum.
12
Hindistan
Brezilya
13
Çin
13
0
4
Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report, 2014
8
12
16
20
140
İş Yeri Açma (Süre, Gün)
5,0
Macaristan
Türkiye
6,0
Meksika
6,0
Hırvatistan
8,0
OECD
11,1
Avrupa&Merkez Asya
12,8
Rusya
15,0
18,0
Bulgaristan
19,0
Güney Afrika
19,5
Çek Cum .
Hindistan
27,0
Tayland
27,5
Polonya
30,0
Çin
33,0
0
10
20
30
40
50
141
İş Yeri Açma (Maliyet, % Kişi Başı GSYH)
Meksika
19,7
Polonya
14,3
Türkiye
12,7
Hırvatistan
9,3
Macaristan
8,6
Çek Cum.
8,2
Avrupa&Orta Asya
6,7
Tayland
6,7
Brezilya
4,6
OECD
3,6
Çin
2
Rusya
1,3
Bulgaristan
1
0
5
10
15
20
25
142
Meksika
Slovak C.
Türkiye
Polonya*
Macaristan
Estonya
Slovenya
Çek C.
Kore
Şili
Yunanistan
Portekiz
Japonya
İsrail
İspanya
Hollanda*
Fransa
Almanya
OECD*
ABD
İrlanda
İngiltere
Avusturya
İsviçre
Lüksemburg
Kanada
İtalya
Finlandiya
İsveç
Avustralya*
Belçika
İzlanda
Yeni Zelanda
Norveç
Danimarka
Gelir ve Kar Üzerinden Alınan Vergiler (% GSYH, 2012)
30
25
20
15
11,4
10
6,0
5
0
Kaynak: OECD Factbook, 2014
(*) 2011 Verileri
143
Vergi Geliri Karşılaştırmaları (% GSYH, 2011)
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Toplam Vergi Geliri
Türkiye
Gelir ve Karlar Üzerinden
Mal ve Hizmetler
Alınan Vergiler
Üzerinden Alınan Vergiler
OECD
Karşılaştırma Grubu*
(*) Meksika, Kore, Çek Cum., Yunanistan, Macaristan, İrlanda, Polonya, Portekiz, Slovak Cum. ve İspanya’yı içermektedir.
Kaynak: OECD, Factbook 2014
144
IMF ve AB ile İLİŞKİLER
145
IMF ile İlişkiler
Planlanan
Ödemeler
(Milyon
SDR)
Onaylanan
Miktar
(Milyon
SDR)
Çekilen
Miktar
(Milyon SDR)
Geri Ödeme
(Milyon SDR)
15.038
11.739
11.739
0
Düzenlemeler
Süre
17. Stand-By
Düzenlemesi
(12.1999 - 02.2002)
18. Stand-By
Düzenlemesi
(02.2002 – 02.2005)
12.821
11.914
11.914
0
19. Stand-By
Düzenlemesi
(05.2005 – 05.2008)
6.662
6.662
6.662
0
34.522
30.315
30.315
0
TOPLAM
146
Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri Süreci
I. Tarama Süreci: 3 Ekim 2005 - 13 Ekim 2006
II. Müzakere Süreci:

1 Fasıl İçin
1- Bilim ve Araştırma

12 Fasıl İçin
Müzakereler geçici olarak açılıp
kapanmıştır.
Müzakereler açılmıştır. Ancak kapanış kriteri
getirilmiştir.
1- İşletme ve Sanayi Politikası, 2- İstatistik,
3- Mali Kontrol, 4- Tüketicinin ve Sağlığın Korunması,
5- Trans-Avrupa Şebekeleri, 6- Fikri Mülkiyet Hukuku,
7- Şirketler Hukuku 8- Sermayenin Serbest Dolaşımı
9- Bilgi Toplumu ve Medya, 10-Vergilendirme,
11-Çevre 12- Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı

2 Fasıl İçin
1- Eğitim ve Kültür,
2- Ekonomik ve Parasal Politika

8 Fasıl İçin

Diğer fasıllar
Müzakere Pozisyon Belgemiz iletilmiştir. AB
Ortak Pozisyon Belgesi beklenmektedir.
Müzakerelere açılabilmesi için getirilen açılış
kriterlerinin karşılanması gerekmektedir.
Tarama Sonu Raporu beklenmektedir.
147
SOSYAL GÜVENLİK
148
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Reformu
Ana Unsurlar

İşçiler, kendi adına çalışanlar ve memurlar için norm ve standart birliği

Emeklilik yaşının kademeli olarak 65’e çıkartılması

Aylık bağlama oranının % 2’ye düşürülmesi

Geçmiş kazançların güncellenmesi için % 100 enflasyon+ % 30 GSYH
katsayısının kullanılması

Emekli maaşlarının enflasyona endekslenmesi

Genel Sağlık Sigortası

2012 yılından itibaren yoksullar için gelir testine dayanan yeni bir sağlık
sistemi

Sağlık hizmetlerinde katkı payı uygulaması

Bazı sağlık harcamalarında global bütçe uygulaması
149
Emeklilik Sistemi Açığının Azaltılması
(2007-2075, % GSYH)
Reform Öncesi
Reform Sonrası
Kaynak: Dünya Bankası Uzman Tahminleri, 2007
150
Aylık Bağlama Oranları, 2012
Düşük Kazançlılar
Kaynak: OECD, Pensions at a Glance, 2013
Ortalama Kazançlılar
151
152
Norveç
İsrail
İzlanda
ABD
İngiltere
İsviçre
İsveç
İspanya
Portekiz
Polonya
Yeni Zelanda
Hollanda
Meksika
İrlanda
Almanya
Finlandiya
Danimarka
Şili
Kanada
Belçika
Avusturya
Avustralya
Japonya
OECD Ort.
Slovenya
Estonya
Slovakya
Çek Cum.
Fransa
Lüksemburg
Kore
Macaristan
İtalya
Yunanistan
Türkiye
Erkeklerde Emeklilik Yaşı (2010)
70
65
60
55
50
44,9
45
40
35
30
Kadınlarda Emeklilik Yaşı (2010)
153
Erkeklerde Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi (2010)
154
Kadınlarda Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi (2010)
155
İŞGÜCÜ PİYASASI
156
İşgücü Piyasası Reformu

İşgücü Maliyetlerinin Azaltılması Kapsamında:
Sosyal güvenlik işveren primlerinde 5 puanlık indirim yapılmıştır.
5 puanlık prim indirimi teşvikinden, diğer teşviklerle eş zamanlı olarak yararlanma imkanı sağlanmıştır.
İstihdama yeni katılan, tüm kadın ve genç işçilerin işveren primlerinin İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanması
sağlanmıştır.
Özürlülerin işveren primlerinin bütçeden karşılanması öngörülmüştür.
Kısa çalışma ödeneğinin uygulama alanlarına genel ekonomik krizin yanı sıra sektörel ve bölgesel krizler de
eklenmiştir.
Kısa çalışma ödeneği tutarı brüt kazancın %40’ından %60’ına yükseltilmiştir.

Aktif İşgücü Programlarına Ayrılan Kaynağın Artırılması Kapsamında:
Aktif işgücü programlarına ayrılan kaynak 4 kat arttırılmış ve yıllık yaklaşık 1.5 Milyar TL’ye yükseltilmiştir. (Önceki
düzenlemede devlet katkısının %30’u iken son düzenleme ile tüm prim gelirlerinin %30’u olmuştur.)

Doğrudan Olmayan Mali Yüklerin Azaltılması Kapsamında:
Eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır.
Spor merkezi ve kreş zorunlulukları esnetilmiştir.
Sağlık merkezi açma ve doktor bulundurma zorunlulukları esnetilmiştir.

İstihdam Piyasasının Esnekleştirilmesi Kapsamında:
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılara borçlanma yoluyla tam süreli çalışmaya benzer şekilde emekli
olma hakkı tanınmıştır.
Kısmi süreli çalışan kişilerin İşsizlik Sigortası kapsamına alınması sağlanmıştır.
.
157
0
Belçika
Fransa
Almanya
Macaristan
Avusturya
İtalya
İsveç
TÜR-07
Finlandiya
Çek Cum.
Yunanistan
AB-21
İspanya
Slovak Cum.
Hollanda
Danimarka
Türkiye
Norveç
Portekiz
Lüksemburg
OECD - Ort.
Polonya
İzlanda
İngiltere
Japonya
Kanada
ABD
Avusturalya
İrlanda
İsviçre
Kore
Meksika
Y. Zelanda
İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri
(Ortalama Kazancın %100’ünü Alan İşçiler, Bekar ve Çocuksuz, 2012)
60
50
42,7
40
38,2
Kaynak: OECD Taxing Wages, 2013
35,6
30
20
10
Not: TÜR-07 ilgili vergi yükünde Türkiye’nin 2007 yılı seviyesini göstermektedir.
158
İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri*
(Toplam maliyetin yüzdesi olarak, 2012)
Belçika
Fransa
Almanya
Macaristan
Avusturya
İtalya
İsveç
Finlandiya
Çek. Cum.
Yunanistan
İspanya
Danimarka
Hollanda
Türkiye
Norveç
Portekiz
Lüksemburg
OECD-Ort.
Polonya
İzlanda
İngiltere
Japonya
Kanada
ABD
Avusturalya
İrlanda
İsviçre
Kore
Meksika
Y.Zelanda
0
10
20
Vergi
30
İşçi Payı
40
50
60
İşveren Payı
(*) Ortalama Kazançlı, Bekar ve Çocuksuz Çalışan
Kaynak: OECD Taxing Wages 2013
159
Sigortalı Çalışan Sayısı (Milyon Kişi)
20
18
16
2,6
14
8
2,2
3,3
3,3
2,4
3,4
3,4
3,4
3,4
2,5
2,2
3,0
2,4
3,3
3,2
3,0
2,8
2,8
3,0
3,4
7,7
2002
2003
2004
2005
9,6
2009
7,0
9,5
2008
6,8
9,2
2007
6,6
9,0
2006
6,1
2001
6
4
2,3
10,0
11,0
11,9
2012
10
2,4
2,4
2,5
2011
12
2,4
2,7
12,5
2
SSK
Bağ-Kur
Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2013 Aralık Sigortalı İstatistikleri
2013
2010
0
Emekli Sandığı
160
Sosyal Güvenlik Sisteminin Kapsamı (Milyon Kişi)
(Çalışanlar ve Bakmakla Yükümlü Oldukları)
70
60
9,5
50
40
30
8,6
15,3
9,0
15,6
9,3
15,9
9,4
16,2
9,5
22,6
24,0
25,3
26,9
29,4
2001
2002
2003
2004
2005
9,5
9,0
10,3
10,8
15,2
15,4
15,2
14,4
16,4
15,0
14,6
14,7
33,5
33,8
33,1
34,5
36,8
38,3
37,0
37,2
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
16,0
20
10
9,3
10,0
9,2
0
SSK
Bağ-Kur
Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2013 Aralık Sigortalı İstatistikleri
Emekli Sandığı
161
İllere Göre İşsizlik Oranları (2013)
Van
Kaynak: TÜİK, 08.10.2014
162
İstihdamın İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı, 2011 (%)
Tarım
Sanayi
Hizmetler
Türkiye
25,5
26,5
48,1
Meksika
13,4
24,4
62,2
Polonya
13,1
30,7
56,2
Kore
6,4
24,8
68,9
Macaristan
4,9
30,9
64,2
İspanya
4,2
21,9
73,9
İtalya
3,7
28,8
67,5
Japonya
3,5
24,8
71,7
Çek. Cum.
3,0
38,5
58,5
Kanada
2,1
19,8
78,1
İngiltere
1,2
19,1
79,7
Kaynak: stats.oecd.org
163
İstihdamı Koruma Mevzuatının Yarı Zamanlı Çalışanlar
Üzerindeki Kısıtlayıcılığı
(Endeks Skalası 0-6 Arasında En Az Kısıtlayıcıdan En Fazlaya)
OECD Ortalaması 1,77
Kaynak: OECD Labour Force Statistics Database
164
Yarı Zamanlı Çalışma (%, 2011)
Kaynak: OECD, Labor Force Statistics Database
165
Kıdem Tazminatı Yükü (2010)
(20 Yıllık Hizmet Karşılığı Kaç Haftalık Ücret Tutarında Ödendiği)
100
87
90
80
70
60
50
40
30
20
10
Türkiye
Portekiz
İspanya
Almanya
Brezilya
Yunanistan
Fransa
Macaristan
Kanada
Çek Cum.
İngiltere
İrlanda
Rusya
Bulgaristan
Romanya
ABD
Polonya
0
Kaynak: Dünya Bankası Doing Business in 2011 Raporu Veritabanı
166
AR-GE
167
Türkiye’nin Ar-Ge Harcamaları (Cari SAGP, Dolar)

2002 yılında 3 milyar dolar

2012 yılında 12,7 milyar dolar

2002-2011 arasında % 320,6 artış
Kaynak: OECD, Main Science and Technology Indicators
168
Ar-Ge Harcaması* (Milyon TL)
14.000
13.062
12.000
11.154
10.000
9.268
8.087
8.000
6.893
6.091
6.000
4.400
4.000
3.835
2.898
2.197
2.000
1.292
1.843
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
*2011 fiyatlarıyla
Kaynak: TÜİK
169
Kişi Başına Ar-Ge Harcaması (SAGP, Dolar)
180
166
160
140
121
120
132
145
108
100
100
78
80
67
60
40
32
39
44
46
46
43
53
20
0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kaynak: TÜBİTAK
170
Türkiye’nin Tam Zaman Eşdeğer (TZE) Ar-Ge Personeli
Sayısı

2002 yılında 28.964 kişi

2002-2012 yılları arasında % 262 artış
Kaynak: TÜİK
171
Türkiye’nin Tam Zaman Eşdeğer (TZE) Ar-Ge Personeli
Sayısı
110.000
105.122
100.000
90.000
81.792
92.801
80.000
67.244
70.000
54.444
60.000
50.000
39.960
40.000
73.521
63.377
49.252
28.964 38.308
27.003
30.000
27.698
20.000
10.000
2000
Kaynak: TÜİK
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
172
Türkiye’nin TZE Araştırmacı Sayısı

2002-2012 arasında % 242 artış
Kaynak: TÜİK
173
TZE Ar-Ge İnsan Gücü (1000 Kişi)
105
105
93
82
85
63
65
49
45
25
38
24
23
19
20
27
23
28
29
33
23
54
40
34
50
39
67
53
74
82
72
58
64
43
24
5
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
TZE Ar-GE Personeli
Kaynak: TÜBİTAK
TZE Araştırmacı
174
Türkiye’nin Bilimsel Yayın Sayısı

2002 yılında 8.975 yayın

2012 yılında 25.018 yayın

2002-2012 yılları arasında % 179 artış
Kaynak: TÜBİTAK
175
Türkiye’nin Bilimsel Yayın Sayısı
30.000
25.018
25.000
23.851
23.077
21.876
20.000
19.572
18.120
15.000
14.275
15.222
13.310
10.648
10.000
8.975
5.000
2002
2003
Kaynak: TÜBİTAK
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
176
Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı
350
331
313
319
301
300
274
257
250
219
208
197
200
159
150
136
100
2002
2003
Kaynak: TÜBİTAK
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
177
Türkiye’nin Uluslararası Patent Başvuruları

2002 yılında 85 uluslararası patent başvurusu

2012 yılında 535 uluslararası patent başvurusu

2002-2012 arasında % 529 artış
Kaynak: WIPO, World Intellectual Property Indicators Report
178
Türkiye’nin Uluslararası Patent Başvuruları
600
535
539
500
480
400
359
300
389
269
200
100
392
85
174
112
116
0
2002
2003
2004
2005
2006
Kaynak: WIPO, World Intellectual Property Indicators
2007
2008
2009
2010
2011
2012
179
Yerli Patent Başvuru ve Tescilleri
5.000
4.543
4.500
4.087
4.000
3.500
3.250
3.000
2.588
2.500
2.268
1.838
2.000
1.500
1.000
500
0
490
685
935
414
73
93
68
95
2002
2004
2005
2003
1.090
122
2006
Yerli Patent Tescilleri
318
2007
338
2008
456
2009
642
2010
847
2011
1025
2012
Yerli Patent Başvurusu
Kaynak: TPE
180
Faydalı Model Başvuru ve Tescilleri (Adet)
4.000
3.725
3.500
2.972
3.000
2.151
2.148
1.896
2.000
1.833
1.665
1.479
1.500
500
2.842
2.424
2.500
1.000
2.949
3.175
2.994
2.022
2.245
1.948
1.206
914
964
704
678
376
0
2002
2003
2004
2005
Faydalı Model Tescilleri
Kaynak: TPE
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Faydalı Model Başvurusu
181
ENERJİ SEKTÖRÜ
182
Türkiye’de Elektrik Arz ve Talebi (Milyar kWh)
250,4
250
255,5
200
150
100
50
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Arz
Talep
Kaynak: TEİAŞ
183
0
Kaynak: Eurostat
Vergisiz Fiyat
KDV Hariç Vergi ve Fonlar
KDV
184
Türkiye
Romanya
Belçika
Sırbistan
Çek
Cumhuriyeti
Bulgaristan
Letonya
Estonya
İtalya
İngiltere
Slovakya
İrlanda
İspanya
Lüksemburg
Fransa
Makedonya
Polonya
AB 27
AB 28
Avro Bölgesi
Litvanya
Macaristan
Hollanda
Avusturya
Hırvatistan
Portekiz
Slovenya
Almanya
Yunanistan
Finlandiya
Lihtenştayn
Bosna
Hersek
Danimarka
İsveç
Sanayi Doğalgaz Fiyatları
(Avro / GigaJoule, Yıllık Tüketimi 10.000 GJ-100.000GJ Olan Tüketiciler İçin, 2014 1. Yarı)
30
25
20
15
10
5
0
Kaynak: Eurostat Vergisiz Fiyat
KDV
185
Romanya
Türkiye
Macaristan
Sırbistan
Hırvatistan
Letonya
Polonya
Bulgaristan
Estonya
Slovakya
Bosna Hersek
Lüksemburg
Çek Cumhuriyeti
Litvanya
İngiltere
Belçika
AB 28
Slovenya
AB 27
Almanya
İrlanda
Fransa
Yunanistan
Lihtenştayn
Avro Bölgesi
Avusturya
İspanya
İtalya
Hollanda
Danimarka
Portekiz
İsveç
Mesken Doğalgaz Fiyatları
(Avro / GigaJoule, Yıllık Tüketimi 20 GJ – 200 GJ Olan Tüketiciler İçin, 2014 1. Yarı)
35
30
25
20
15
10
5
0
Danimarka
GKRY
Almanya
Malta
İtalya
Avro Bölgesi
Litvanya
İngiltere
AB 27
AB 28
Letonya
İrlanda
İspanya
Slovakya
Portekiz
Yunanistan
Avusturya
Hollanda
Belçika
Macaristan
Hırvatistan
Estonya
Fransa
Romanya
Çek Cumhuriyeti
Slovenya
Polonya
Finlandiya
Bulgaristan
Türkiye
Norveç
İsveç
Kosova
Bosna Hersek
Makedonya
Karadağ
Lüksemburg
Sırbistan
Sanayi Elektrik Fiyatlarında AB-Türkiye Karşılaştırması
(Avrocent / kWh, Yıllık Tüketimi 2.000MWh – 20.000Mwh olan Tüketiciler İçin, 2014 1. Yarı)
30
25
20
15
10
5
Vergisiz Fiyat
Kaynak: Eurostat
KDV
186
0
Danimarka
Almanya
İtalya
İrlanda
GKRY
İspanya
Avro Bölgesi
Portekiz
Belçika
AB27
AB28
Avusturya
İsveç
İngiltere
Hollanda
Yunanistan
Lüksemburg
Malta
Norveç
Slovenya
Fransa
Finlandiya
Lihtenştayn
Slovakya
Polonya
Letonya
Litvanya
Hırvatistan
Estonya
Romanya
Çek Cumhuriyeti
Macaristan
Türkiye
Arnavutluk
İzlanda
Karadağ
Bulgaristan
Bosna Hersek
Makedonya
Sırbistan
Kosova
Mesken Elektrik Fiyatlarında AB-Türkiye Karşılaştırması
(Avrocent / kWh, Yıllık Tüketimi 2.500 kWh- 5.000 kWh Olan Tüketiciler İçin, 2014 1. Yarı)
35
30
25
20
15
10
5
Kaynak: Eurostat
Vergisiz Fiyat
KDV
187
TÜRKİYE EKONOMİSİ
Hazine Müsteşarlığı
Nisan 2015