POLİPROPİLEN (PP) Petrol endüstrisinde yan ürün olarak elde

POLİPROPİLEN (PP)
Şekil 1. Polipropilen Lifinin Mikroskop Altındaki Boyuna ve Enine Görünümü
Petrol endüstrisinde yan ürün olarak elde edilen propilenin belli şartlarda
polimerleştirilmesi ile elde edilir. Polietilenden daha fazla oranlarda üretilir. Maliyeti
çok düşüktür. Genelde plastik madde olarak kullanılır.
Propilenin 100 °C de 20-30 atm basınç altında organo-metalik katalizörle
addisyon polimerleşme reaksiyonundan polipropilen elde edilir.
Bilindiği gibi propilenin molekülünde bir metil grubu bulunmaktadır. Bu metil
grubu polimerizasyon olayında esas karbon zincirinin herhangi bir yanına asılmak
suretiyle rastgele bir yer alabilir.
İşte bu metil gruplarının asıl karbon zincirinin altında ve üstünde, düzgün
olmayan bir şekilde yer almış olmaları polimer moleküllerinin birlikte paketlenmelerini
ve kristallenmelerini engelleyebilir. Bu durumda da katı plastik bir yapı yerine, gres
gibi yumuşak yarı sıvı yapılı, yağ formunda bir madde oluşmuş olur. Buna ataktik PP
denir. Bu madde lif yapımına uygun değildir. Buna karşılık polimerleşme reaksiyonu
olayı kendi haline bırakılmaz ve kontrol altında tutulursa metil gruplarının zincirdeki
yerleşimleri düzenli bir şekilde olur.
Oluşan PP metil grubunun dağılımına göre farklı isimlendirilir ve farklı
özelliklere sahip olur. Uygun şartlarda kontrol altında gerçekleştirilen polimerleşme
reaksiyonu sonucu izotaktik PP veya sindiyotaktik PP oluşur.
Bunların yapıları düzgündür. Lif elde edilebilir. eriyikten-çekim yöntemi ile
monoflament olarak elde edilir. Genelde izotaktik PP’den lif elde edilir.
1. Polipropilen Liflerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
Yüzeyleri pürüzsüz, düz, mumsu bir görünüşleri vardır. Enine kesitleri
yuvarlaktır.
Normal koşullarda renksiz olarak elde edilir. Boyanmaları için polimer içine
boyarmadde katılır.
Bir PP lifinin ortalama mukavemeti 65 cNltex dir. Halat yapımında
kullanılanların 80-90 cN/tex dir. Özel amaçlı olarak 115 cN/tex olarak bile üretilebilir.
Düğüm mukavemeti ve sürtünme mukavemeti yüksektir.
Uzama yeteneği iyi sayılır. Kopma anında uzaması %17-20’dir. Esneme
yeteneği çok yüksektir. Bu nedenle halı yapımında sıkça kullanılır.
Özgül ağırlığı 0,91 g/cm3 tür. Tekstilde kullanılan liflerin içinde en hafifidir.
Pratikte hiç nem almaz. % 0,05’den daha azdır. Islak ve kuru halde
mukavemeti ve uzaması aynıdır.
Bütün hidrofobik lifler gibi statik elektriklenme problemi vardır.
Isı iletimi iyi değildir. Bu nedenle sıcak tutan liflerden sayılır. 160-170 °C de
erir. Soğuğa çok dayanıklıdır.
Asitlere ve alkalilere karşı çok dayanıklıdır. Organik çözücülere karşıda
dayanıklıdır.
Işığa karşı polietilenden daha az dayanıklıdır. Işıktan, özellikle UV ışıktan
etkilenir.
Mikroorganizmalardan etkilenmez.
Genelde sürtünme direncinin yüksek olması nedeniyle balık ağı, halat, sicim,
urgan, halı ve kilim yapımında kullanılır. Ucuzluğu nedeniyle nylon ve akrilik gibi
sentetik liflerle karıştırılarak kullanılır. Havlu ve örmelerde, kadın ve erkek
çoraplarında, kadife ve tüllerin yapılmasında, sportif iç giysilerde, çuvalda, işçi
pantalonunda, döşemelik kumaşlarda kullanılır.
Endüstriyel amaçlı olarak, otomobil tekerlek lastiklerinde, döşemelerinde,
filtrelerde kullanılır. Tıp alanında, ameliyat ipliklerinde, idrar tutucu ürünlerde
kullanılır.