G.Raporu - Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

MOZAMBİK GÖREV RAPORU
1. MOZAMBİK İLE İKİLİ İLİŞKİLER VE SÜRECİN BAŞLANGICI
Mozambik ile ülkemiz arasındaki ikili ilişkiler süreci şu safhalardan oluşmaktadır;
2008 - yılı Mayıs ayında Mozambik Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından görevlendirilen bir
heyet Orman Genel Müdürlüğü’nü (OGM) ziyaret etmiştir. Ziyaret sırasında Türk tarafı
“Türkiye’nin Ormanları ve Ormancılığı” konulu bir sunum, Mozambik tarafı ise “Mozambik
Orman Varlığı ve Ormancılık Faaliyetleri” konulu bir sunum gerçekleştirmiştir. Toplantı
sonunda özellikle ormancılıkta planlama ve yangınlar konularında kapsamında bir işbirliği
yapılabileceği belirtilmiştir.
2012 - "Arazi Rehabilitasyonu / Çölleşme ile Mücadele ve Ormancılık” konulu bölgesel
projesi kapsamında, 13-18 Haziran 2012 tarihleri arasında Ankara ve Konya'da
gerçekleştirilen "Çölleşme ile Mücadelede STK'ların Rolü" konulu eğitim programı ve
çalıştayına çalıştaya Aro Moçambique isimli STK'dan Polkicarpo Filomelo TAMELE katılım
sağlamıştır.
2013 - 11-17 Haziran 2013 tarihlerinde, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü,
Orman Genel Müdürlüğü ve Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA)
koordinasyonunda hazırlanan “Çölleşme İle Mücadele Uluslararası Eğitim programına
Mozambik Çevre Bakanlığından Sn. Regına Leonardo Muıanga (Ms.), Custodıo Da
Conceıcao Marıo katılmıştır.
Bu eğitimleri takiben, Mozambik Hükümeti, ülkemizden bir heyeti Mozambik’e davet etmiş,
22-25.10.2013 tarihleri arasında bu ziyaretin gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
2. MOZAMBİK’E GERÇEKLEŞTİRİLEN ZİYARET
2.1 Görevlendirme ve Görevin Amacı
Ülkemizde Mersin ve Konya illerinde düzenlenen çölleşme ile mücadele eğitimine katılan
Mozambik heyetinin, ülkelerinde
yapacakları Toprak Erozyonu İle Mücadele Çalıştayı
kapsamında yapılacak programa, ülkemizdeki toprak erozyonu ile mücadele bilgi paylaşımı,
teknik inceleme ve tecrübelerimizi aktarmak amacıyla ülkelerine davet etmişlerdir.
Teknik İşbirliği Konularının Geliştirilmesine Yönelik Görevlendirilen Personel Listesi:
1. Mustafa COSKUN, Daire Başkanı, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel
Müdürlüğü
2. Sezgin AKSU, Uzman Yardımcısı, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel
Müdürlüğü
1
2.2. Mozambik Hakkında Genel Bilgiler
DEVLETİN ADI: Mozambik Halk Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ: Maputo
NÜFUSU: Nüfusu 25 200 000,
YÜZÖLÇÜMÜ: 799.380 km2
RESMİ DİLİ: Portekizce
DİNİ: Putperest, İslamiyet, Hıristiyanlık
Mozambik, güneydoğu Afrika’da bağımsız bir devlet. Mozambik’in kuzeyinde Tanzanya,
kuzeybatısında Malawi, Zambiya, batısında ve güneybatısında Güney Afrika Cumhuriyeti,
Swaziland, doğusunda Hind Okyanusu yer alır. Önceden Portekiz’in denizaşırı bir eyaleti
olarak bilinen Mozambik, 25 Haziran 1975’te bağımsızlığını kazanmıştır.
Tarihi
Portekiz, 15. yüzyıl sonlarında Hind Okyanusuna açıldığında, ticaretin kontrolü Arapların
elindeydi. Doğu Afrika’da Portekiz’in hedefi, Araplardan kıyı limanlarını elde ederek, altın ve
gümüş madenlerini eline geçirmekti.
Mozambik 1520’lere doğru Portekiz’in eline geçti. Portekiz her sene buradan tonlarca fildişi
satın alıp götürdü. Güney Amerika’daki kolonisi Brezilya’nın işçi ihtiyacını karşılamak için
köle ticaretini başlattı. Bununla beraber doğu kesimin çoğu İngiltere ve Hollanda’nın eline
geçince, Mozambik’in limanlarındaki ticaret aniden düştü. Böylece Mozambik 200 yıl süren
gerileme dönemine girdi.
Ülkenin şimdiki sınırları 1884-1885 Berlin Konferansında tesbit edildi. Avrupalı güçler
Afrika’yı sömürge olarak paylaştığında, Mozambik, Portekiz tarafından denizaşırı bir eyalet
olarak kabul ediliyordu. Ülke Lizbon’dan tayin edilen bir genel Vali tarafından yönetiliyordu.
1961 yılında Tanganyika’nın (sonra bu devlet Zengibar ile birleşerek Mozambik’nın bir
parçasını meydana getirmiştir), bağımsızlığını kazanmasından sonra Mozambik’in
bağımsızlığını hedef alan milliyetçi bir hareket başladı. 1962’de dağınık gruplar Frente de
Libertacao de Mozambique (Frelimo) veyaMozambik Hürriyet Cephesi adı altında birleştiler.
Frelimo büyük ölçüde dış destek sağladı. Bilhassa silahlar ve diğer askeri techizat Doğu
Avrupa’dan ve komünist Çin’den, mali yardım ise Afrika Birliği Teşkilatından geldi.
Gerillalar 25 Eylül 1964’te Mozambik sınırından Mozambik’e girip Portekiz askeri tesislerine
saldırınca isyan hareketi başlamış oldu. Uzun süre devam eden mücadele sonrasında 1974
başlarında Portekiz’deki yeni ihtilal hükumeti Afrika’daki sömürgelerine bağımsızlık verme
niyetini açıkladı. Böylece 25 Haziran 1975’te 470 yıl devam eden sömürge idaresi ve 10 yıllık
gerilla savaşı sona erdi. Frelimo’nun siyasi kontrolünde Mozambik Halk Cumhuriyeti
kuruldu. Günümüzde hala Marksist-Leninist bir idare ile yönetilmektedir.
Fiziki Yapı
Kıyı Ovası Mozambik topraklarının beşte ikisini ihtiva eder. Bu bölgenin batısında, deniz
seviyesinden yaklaşık 150 ila 200 metre yüksekliğe sahip alçak yaylalardan ve tepelerden
meydana gelen bir geçiş bölgesi bulunur. Ülkenin batı kısımları ortalama 1050 metre
yüksekliğiyle üçüncü bir bölge teşkil eder. Bu bölge Rodezya dağlık arazilerinin bir
uzantısıdır. Tete’nin kuzeybatı eyaletindeki 2000 metre yüksekliğindeki Namuli Dağları,
merkezi Mozambik’teki Gorongossa Dağları ve güneybatı sınırı boyunca uzanan Lebombo
Dağları bu bölgede yer alır.
2
Mozambik’in bütün nehirleri Hint Okyanusuna dökülmekte olup, ülkede yoğun bir ağ
meydana getirir. Kuzeyden güneye büyük nehirler Ruvuma, Ligonha, Lurio, Zambezi ve
Limpopo’dur. Yağış miktarı değişiklikleri, nehirlerin akışını düzensiz hale getirir. Dolayısıyla
düzenli olarak nehirlerde ulaşım yapılması mümkün olmaz.
İklimi
Mozambik’te tropikal iklim hüküm sürer. Yılda, bir kurak ve bir yağışlı mevsim olmak üzere
iki mevsim vardır. Hemen hemen yıllık yağışın hepsi, ekimden marta kadar devam eden
yağışlı mevsimde görülür. Bu dönemde yağmur getiren kuzeydoğu muson rüzgarları ile
değişen sıcaklıklar yüksektir. Kıyıda sıcaklık, yağışlı mevsimde % 80 civarında nisbi bir
nemlilikle, 27°C ila 29°C arasında değişir.Yağış miktarı Quelimane ve Beira arasındaki
merkezi kıyıda oldukça fazla olup, yılda ortalama 1200 mm’dir. Kıyıdan içeriye uzanan
ovanın bu kısmında yağış ve nem azalır. Fakat iç kesimdeki yaylada tekrar yükselir.
Mozambik’te en yüksek yıllık yağış miktarı 1650 mm ile kuzey dağlarında ve Rodezya sınırı
boyunca vuku bulur. İç kesimin iki büyük kısmı oldukça kuraktır. Bunlar yılda 300 mm yağış
alan Gaza’nın güneybatı eyaleti ve Tete etrafındaki Zambezi Vadisidir.
Tabii Kaynakları
Kıyıdan itibaren kuzeyde ve güneyde, iç kesimde yabani mahuncevizi ağaçları bulunur. Kıyı
hattı boyunca, bilhassa nehir yolları dışında, mangrar (tropik deniz sahillerinde bataklıklarda
mevcut olan karakteristik bir bitki) bataklıkları ve hindistancevizi ile hurma ağaçları
mevcuttur. Diğer ağaçlar abanoz, demirağacı ve sandal ağacıdır. Nehir kıyılarında bamba ve
mızrakotu, ormanlarda kauçuk asmaları yetişir.
Mozambik’te çok çeşitli hayvanlara rastlamak mümkündür. Zebra ve ceylanların çoğu türleri,
manda, aslan ve leoparlar ülkenin her tarafında bulunur. Timsah ve suaygırları nehirlerde ve
göllerde mevcuttur. Kuzey ve kuzeydoğuda gergedanlar, Güney Afrika sınırında zürafalar
bulunur.
Ülkenin yeraltı zenginlikleri maden kömürü ve boksitten ibarettir.
3
Nüfus ve Sosyal Hayat
Mozambik nüfusunun % 98’den fazlasını Afrikalılar meydana getirir. Kalanı Avrupalılar,
Hintliler, Doğu Asyalılar ve melezlerden (Afrikalı-Avrupalı karışımı) ibarettir. Nüfusun %
90’ı tarım işçisidir. Hintliler ve Doğu Asyalılar önceden beri ticaretle meşgul olurlar.
1974’lerde 120.000 Portekizlinin göçü, ülkeyi, modern ekonominin iyi işlemesi için gerekli
eğitimli personelden mahrum bırakmıştır.
Mozambik’le Afrikalı toplumlar ve komşu devletlerdeki kabileler arasında büyük bir
benzerlik vardır. Hepsi Bantu dillerini konuşur. En çok kullanılan diller güneyde Thonga,
Zambezi Vadisinde Nyanja, kuzeyde Maksa ve Yao, kuzeydoğuda ve kıyıda Swahili’dir.
Resmi dil Portekizcedir.
Zambezi Nehrinin kuzeyinde Moravi, Yao, Makoe ve Lomue kabileleri bulunur. Güney
Mozambik’te ise Shona, Thoaga, Chopi ve Ngoni kabileleri vardır.
Nüfusun % 58’i putperest olup, kalanını Müslümanlar ve Hıristiyanlar meydana getirir.
Bütün eğitim kuruluşları devletin elindedir. Okullarda ülkenin tek partisi olan Frelimo’nun
ideolojisi öğretilmektedir. Okuma-yazma oranı % 15 civarındadır.
4
Ekonomi
Mozambik ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. İşlemeye elverişli toprakların % 15’i
ekilidir. Mahuncevizi, şeker ve pamuk başlıca ihraç ürünleridir. Ayrıca, kurutulmuş
hindistancevizi içi ve sisal de (bir çeşit elyaf) önemlidir. Bu altı mahsul Mozambik ihracatının
% 60’ını teşkil eder. Büyük hindistancevizi, pirinç, buğday, mısır, yerfıstığı ve muz esas
itibariyle iç tüketimde kullanılmak üzere yetiştirilir. Mozambik, dünyanın en çok mahuncevizi
üreten ülkelerinden biridir. Bunun en büyük müşterisi Hindistan ve ABD’dir.
Sanayi ürünleri her ne kadar milli gelirin % 10’unu meydana getiriyorsa da, 1960’tan beri
arttırılmaktadır. Sanayi esas itibariyle şeker, hindistancevizi, buğday ve pamuk gibi temel
ürünlerin işlemesine tahsis edilmiştir. Çimento ve sun’i gübre fabrikaları iç ihtiyaçları
karşılar. Komşu ülkelere ihraç için; demiryolu, araba ve makinaları imal eder.
Zembezi Nehri üzerindeki Cabora Bassa Barajı Afrika’nın en büyük hidroelektrik projesidir.
1969’da yapımına başlanan baraj 1974’de tamamlanarak bir milyar dolara mal olmuştur.
Üretilen elektriğin çoğu, Güney Afrika’ya satılmaktadır.
Ülkenin demiryolu şebekesi, öncelikle kıyı ile iç kesim arasında yük taşımaya tahsis
edilmiştir. Ana limanların herbiri (Maputo, Beria ve Nacola) komşu ülkelere uzanan
demiryollarının uç noktasıdır. Esas itibarıyla bu yollarda yapılan transit ticaret, Mozambik
döviz gelirlerinin % 30’unu sağlar. Ülkeyi kaplayan demiryolu ağı, Mozambik’i iyi
karayollarından mahrum bırakmıştır. Yolların yaklaşık % 10’u asfalttır. Bütün ana yollar, iç
kesimi limanlara bağlar ve Beira-Maputo karayolu hariç pek az iyi tali yol vardır.
5
Ormancılık Teşkilatı Genel Yapısı
2.3
Ziyaretin 1. Günü (22.10.2013 Salı)
Programın 1. günü kapsamında, Türkiye Cumhuriyeti Maputo Büyükelçiliğimize ziyarette
bulunulmuştur.
Maputo Büyükelçimiz Sn. Aylin TAŞHAN ile yapılan görüşmede, Büyükelçimizin 15 Mart
2011 tarihinde faaliyete geçtiğini, Mozambik’in, iç savaşın sona erdiği 1992 yılından bu yana
kalkınma yolunda atılan önemli adımlar ve ekonomik alanda gerçekleştirilen reformlarla
Afrika’nın en hızla gelişen ülkelerinin başında gelmekte olduğunu bildirdi.
Büyükelçilik olarak, zengin doğal güzelliklere sahip bu ülke ile ilişkilerimizi her alanda
geliştirmeyi ve vatandaşlarımıza en etkin hizmeti vermeyi hedefliyor ve bu yönde
çalışmalarımızı sürdürdüklerini söyleyerek, Mozambik’te işlenebilir tarım alanlarının sadece
%15’inin işlenebildiği ve bu konuda önemli fırsatların olduğunu kaydettiler.
Gelişmiş ülkelerin Mozambik’e ortalama 300 milyon Dolar hibede bulunduklarını bahseden
Büyükelçimiz, Türkiye Cumhuriyeti olarak 100-150 Milyon Dolarlık yatırım yapılması
durumunda ikili ilişkiler ve ticaretin gelişiminin çok ilerilere taşınabileceğini vurguladılar.
Türkiye olarak burada suyun verimli kullanılmasına yönelik kapalı sulama sistemi damlama
veya yağmurlama sulamaya ait örnek bir tesis yapmamızın büyük fayda sağlayacağını
belirtmiştir.
Ayrıca 10 yıl önce Türkiye’den Mozambik’e yapılan ihracatın yıllık 29 milyon dolardan,
bugünlerde 200 milyon Dolara artırıldığını, Mozambik’te yeni bulunan çok zengin doğal gaz
rezervlerinin olduğunu ve gelecekte gelişmeye çok açık bir ülke olduğunu vurguladılar.
6
2.4
Ziyaretin 2. Günü (23.10.2013 Çarşamba)
Çevre İşleri Koorninasyon Bakanlığı (Ministry for Coordination of Environmental Affairs
(MICOA), Çevre İşleri Genel Müdürlüğünde, (National Directorate for Environmental
Management (DNGA), Çölleşme ile mücadele Mozambik Ulusal Odak Noktası Custodio
Mario, Lvis Budrit, Coae Cpnauo, Maria do Kurdes, Francisco Sambo ve Nio Utchavo ile
yapılan toplantıda, Mozambik’in genel olarak ormancılık, bugünkü durum, orman yangınları,
çölleşme, arazi bozulumu, ağaçlandırma seferberliği, ulusal eylem planları, erozyon kontrol
çalışmaları, rehabilitasyon çalışmaları, hakkında genel olarak bilgi vermiştir.
Mozambik yetkilileri,
ülkelerindeki ormancılığa yönelik sıkıntılara değinmiş ve
Türkiye’den destek beklediklerini dile getirmiştir. Ülkelerindeki enerji sıkıntısının yanı sıra
ülkedeki yanlış arazi kullanımlarının, orman ürünlerinin aynı zamanda yakıt olarak
kullanılmasının ormanlar üzerinde meydana getirdiği baskının, tarım alanları oluşturmak için
tahrip edilen alanların,
arazi bozulumuna yol açtığından bahsetmiş, Türkiye’nin
tecrübelerinin paylaşılmasının ülkeleri açısından önemine değinmiştir.
7
8
İki Ülke arasında işbirliğinin göstergesi olarak “Dostluk Ormanı” kurulabileceği konusunda
mutabık kalınmış, bu amaçla “ Dostluk Ormanı” kurulabilecek alan konusunda araştırmalara
başlanmıştır. Ziyaretin ilk gününde Mozambik’li yetkililerle, “Dostluk Ormanı”
olabileceklerini düşündükleri bir okul bahçesi ziyaret edilmiş, bu kapsamdaki uygulamaya
uygun olamayacağı düşüncesiyle, yeni alanlar konusunda araştırma yapılması
kararlaştırılmıştır.
9
2.5 Ziyaretin 3. Günü (24.10.2013 Perşembe)
Ziyaretin Üçüncü Gününde, Çevre İşleri Koorninasyon Bakanlığı (Ministry for
Coordination of Environmental Affairs (MICOA), Çevre İşleri Genel Müdürlüğünde,
(National Directorate for Environmental Management (DNGA), Doğal Kaynaklar Genel
Müdür Yardımcısı Angelo Adriano, Daire Başkanları Antonio Amando, Joao Cupnano ve
diğer yetkililerle ile yapılan toplantıda, Türkiye’de yapılan Ormancılık ve Çölleşme ile
mücadele Çalışmaları hakkında sunum gerçekleştirilerek, iki ülke arasında ikili ilişkilerin
geliştirilebileceği konu başlıkları görüşülmüştür.
Görüş birliğine varılan, işbirliği konu başlıkları;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Başkent Maputo’nun içinde veya civarında ana yol güzergahı üzerinde TürkiyeMozambik dostluk ormanı tesis edilmesi,
Mevcut orman fidanlığı kapasitelerinin arttırılması, yeni orman fidanlığı
kurulması,
Kurak ve yarı kurak alanlardaki ağaçlandırma çalışmalarında iş birliği yapılması,
Çölleşmeye ve erozyona hassas alanların tespit edilmesi ve ıslah çalışmaları
yapılması,
Su, rüzgâr erozyonu ve kumul stabilizasyonu çalışmalarına ait bilgi ve deneyim
paylaşımı,
Kurak ve yarı kurak alanlarda doğal olarak yetişen türlerin meyve üretimine
yönelik ıslahı (aşılama, aşılı fidan dikimi vs.) ve bu türlere ilişkin yeni alanların
oluşturulması,
Mera ıslahı (besin değeri yüksek ot türü ekimi, su toplama çukurlarının yapımı vs.)
ve otlatma planlarının oluşturulması konusunda işbirliği,
Arazi bozulumunun önlenmesi ve su kullanımı konusunda halkın
bilinçlendirilmesi ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesinin sağlanması,
Odun kömürü üretimine yönelik bozuk ormanların rehabilite edilmesi, bu maksatla
enerji ormanları tesisi, bunun planlanması ve kesim düzeninin geliştirilmesi,
Orman yangınlarının önlenmesi ve mücadele çalışmalarında teknik personel ile
söndürme çalışmalarına katılan işçilerin eğitimi, “Orman Yangın Yönetim
Sistemi” ile ilgili teknik eğitim ve kapasitenin geliştirilmesi,
Sel ve taşkının önlenmesi gayesi ile yamaç ıslah ve Dere(Mecra) ıslahı konusunda
ortak çalışmalar yapılması,
Sulama ve drenaj sistemlerinin rehabilitasyonu ve modernizasyonu konusunda
işbirliği,
10
11
CHIBUTİ Bölgesi şehir merkezinde bulunan dere mecralarında taban oyulmaları olduğu,
yuğun rusubat taşınımı olduğu, bu mecraların ıslahı konusunda Türkiye’den yardım talebinde
bulunmuşlardır.
Toplantının ardından, gerekli incelemelerde bulunmak üzere, Başkent Maputo’ya yaklaşık
300 km. uzaklıkta olan CHIBUTİ bölgesine gidilmiştir. CHIBUTİ bölgesinde şehir
merkezinde bulunan sorunlu dereler incelenmiş yerinde görülmüştür. Söz konusu derelerin
menbası ile ana dereye birleştiği nokta arasındaki problemli kısımların uzunluklarının
ortalama 500 metre olduğu, 8-10 civarında olduğu, kendi imkanları ile kısmen ıslah
çalışmaları yapmış oldukları, ancak mevcut çalışmaların yetersiz olduğu tebit edilmiştir. Bu
derelerde ıslah çalışmalarının tam manası ile yapılmasına güçlerinin olmadığını ifade
etmişlerdir.
Yapılan arazi gezisi sırasında Bölge Belediyesi ziyaret edilmiş, ilgililer ile görüşülmüş,
birlikte yürütülecek ortaklıklardan duyulacak memnuniyet, bölge için arazi bozulumu
konuları ve dere ve mecra ıslahının önemine değinilmiş ve bu konularda yardıma
ihtiyaçlarının olduklarını belirtmişler, Türkiye Cumhuriyeti Devletine ve Orman ve Su İşleri
Bakanlığına teşekkürlerini sunmuşlardır.
CHIBUTİ Bölgesinde Mozambik Hükümeti tarafından, bir Türk Vatandaşına 4000 dekar
tarım alanı, ücretsiz denebilecek çok az bir bedelle verilmiştir. Vatandaşımız burada susam ve
domates üretmekte olup, üretmiş olduğu ürünlerin çoğunu ihraç etmektedir.
12
13
14
15
16
2.6. Mozambik’te ’da Arazi Bozulumu
Ülkedeki araziler aşırı otlatma, su kaynaklarının yanlış yönetimi, madencilik, odun kömürü
üretimi ve tarım alanı açmak amacı ile aşırı orman tahribatı gibi nedenlerle bozulmaktadır.
Arazi bozulmalarının çeşitleri kısaca sıralanacak olur ise; toprak bozulması, ormansızlaşma,
bitki örtüsü kaybı, erozyon, siltasyon, biyolojik çeşitlilik kaybı gibi nedenler başlıca bozulma
sebepleri olarak görülmektedir.
Fakirlik oranının yüksek olması ve Mozambik ekonomisinin büyük kısmının tarıma dayalı
olması çölleşmeyi tetiklemektedir. Genel kabul gören görüş, fakir insanların arazi
bozulumunu körüklediğidir, artan bu nüfus baskısı, geleneksel tarım yöntemleri tahribata yol
açmakta, boş kalan arazilerde ise erozyon gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Ekstrem iklim koşullarıyla ilgili olarak iklim değişiklikleri ve şiddetli kuraklıklara maruz
kalan yarı kurak alanlarda rüzgâr ve su erozyonu gibi problemlere daha sık rastlanmaktadır.
Arazi bozulunun sonuçları olarak; arazilerin verim kalitesi düşmekte, sular ve toprak
kirlenmekte, çölleşme, göç, arazi çatışmaları, biyoçeşitliliğin kaybolması gibi sonuçlara neden
olmaktadır.
Özellikle çölleşme ve erozyonla mücadele, dere ve mecra ıslahı konusunda işbirliği ve
yardıma ihtiyaçları oldukları yapılan arazi gezisinde tarafımıza bildirilmiştir.
17
18
19
2.7. Değerlendirme ve Sonuç
Mozambik’in geniş bir coğrafyaya sahip olduğu, topraklarının yarısının tarıma uygun olduğu
halde ancak %15’nde tarım yapıldığı, diğer yarısının ise orman yetiştirmeye ve meraya uygun
olduğu, ancak orman varlığının ve hayvancılığın çok yetersiz olduğu, tarıma, ağaçlandırma ve
erozyon kontrolü çalışmalarına, mera tesisine uygun çok geniş potansiyel alanların olduğu
anlaşılmıştır.
Maputo Büyükelçimiz Mozambik ziyaretimizden ziyadesi ile memnun olmuş, olağanüstü
alaka göstermiş, ziyaretlerin devam etmesi yönündeki taleplerini dile getirmiş, Mozambik’te
büyük potansiyel olduğunu, Türkiye’nin mutlaka bu pazara girilmesi, geç kalınmaması
gerektiğini, bunun için de belli yatırımlar yaparak işbirliğinin önünün açılması gerektiğini
vurgulamıştır. Bir vatandaşımızın
CHIBUTİ Bölgesinde 4000 dekar alanda tarım
işletmeciliği yapıyor olması bu tezleri desteklemektedir.
Bu durumlar dikkate alınarak, Ülkemizle yapılabilecek işbirliği konuları belirlenmiştir;









Başkent Maputo’nun içinde veya civarında tercihen ana yol güzergahı üzerinde
Türkiye-Mozambik dostluk ormanı tesis edilmesi,
CHIBUTİ Bölgesi şehir merkezinde bulunan dere mecralarında taban oyulmaları
olduğu, yuğun rusubat taşınımı olduğu, bu mecraların ıslahı konusunda Türkiye’den
yardım talebinde bulunmuşlar, bu çalışmaları yapacak maddi güçlerinin olmadığını
ifade etmişlerdir. Bu çalışmanın ülkemiz tarafından yapılmasının uygun olacağı,
Suyun yönetimi, Modern Sulama Tekniklerinin geliştirilmesi, bu maksatla Türkiye’nin
(Mozambik Büyükelçimizin talebi gereği) örnek bir sulama tesisi kurması,
Ağaçlandırma, çölleşmeye ve erozyon ıslah çalışmaları yapılması, orman fidanlığının
gelitirilmesi yenilerinin kurulması,
Odun kömürü üretimine yönelik bozuk ormanların rehabilite edilmesi, bu maksatla
enerji ormanları tesis edilmesi, bunun planlanması ve kesim düzeninin geliştirilmesi,
Orman yangınlarının önlenmesi ve mücadele çalışmalarında teknik personel ile
söndürme çalışmalarına katılan işçilerin eğitimi, “Orman Yangın Yönetim Sistemi” ile
ilgili teknik eğitim ve kapasitenin geliştirilmesi,
Sel ve taşkının önlenmesi gayesi ile yamaç ıslah ve Dere(Mecra) ıslahı konusunda
ortak çalışmalar yapılması,
Doğal olarak yetişen türlerin meyve üretimine yönelik ıslahı (aşılama, aşılı fidan
dikimi vs.) ve bu türlere ilişkin yeni alanların oluşturulması,
Mera ıslahı (besin değeri yüksek ot türü ekimi, su toplama çukurlarının yapımı vs.) ve
otlatma planlarının oluşturulması konusunda işbirliği yapılması.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına, Daire Başkanı Mustafa COŞKUN, Türkiye Cumhuriyeti
Mozambik Cumhuriyeti Maputo Büyükelçimiz Sayın Aylin TAŞHAN’a, heyetimizin ilk gün
ve kapanış toplantılarına katılması, çalışmalara verdiği büyük katkı ve ev sahipliği için
teşekkürlerini sunmuştur.
20
İş bu görev raporu tarafımızdan düzenlenerek imzalanmıştır. 01.11.2013
Sezgin AKSU
Uzman Yardımcısı
Mustafa COŞKUN
Daire Başkanı
21
Ek 1- Orta Mozambik’da Yetişen Bazı Otsu ve Odunsu Bitki Türleri
22
Ek 2- Türk Heyeti ve Mozambik Heyeti Katılımcı Listesi
23