Kerevitlerin beslenmesinde (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823)

Kerevitlerin beslenmesinde (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823)

ISSN: 2148-0273 Cilt 1, Sayı 2, 2013 / Vol. 1, Issue 2, 2013
Kerevitlerin beslenmesinde (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823)
alternatif besin olarak Zebra midyesinin (Dreissena polymorpha Pallas,
1771) Kullanılması
Filiz KUTLUYER*, Önder AKSU*, Özlem AKSU*
Özet
Çalışmada kerevitlerin zebra midyelerini tüketip tüketmediği ve hangi boy grubundaki midyeleri
tükettikleri araştırılmıştır. Boyları 5-23 mm arasında değişen midyeler üç boy grubuna ayrılmıştır. Besin
tipi tercihini belirlemek amacıyla kerevitler canlı midye, haşlanmış midye ve pelet yemle beslenmiştir.
Çalışma sonunda kerevitlerin canlı midyeler içerisinde çoğunlukla küçük boydaki midyeleri ve haşlanmış
midyelerin ise tamamını tükettikleri belirlenmiştir. Alternatif yem olduğunda ise zebra midyesi ile pelet
yemi benzer miktarlarda tükettikleri, ancak ilk besin olarak her zaman midyeyi tercih ettikleri
belirlenmiştir. Sonuç olarak, zebra midyelerinin (D. polymorpha) kerevit yetiştiriciliğinde alternatif besin
olarak kullanılabileceği ve yapay olarak ortama kerevit aşılanmasının ortamdaki zebra midyesinin
kontrolünde etkili olabileceği tespit edilmiştir.
Anahtar kelimeler: İnvasiv tür, Dreissena polymorpha, Astacus leptodactylus, kerevit, alternatif besin.
Using of Zebra Mussel (Dreissena polymorpha Pallas, 1771) as Alternative Food on
feeding of Crayfish (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823)
Abstract
It was investigated that whether crayfish consume zebra mussels or not, and which size of mussels
consumed by crayfish. Zebra mussels range from 5 to 23 mm total length were separated to 3 size classes.
To determine food type preference of crayfish, individuals were fed with fresh mussels, steamed mussels
and pellet food. Our results indicated that crayfish consumed mostly on small mussels and steamed
mussels were completely consumed by crayfish. In the presence of alternative prey, experienced crayfish
consumed mussels and alternative foods in similar amounts while crayfish chose firstly encountered zebra
mussels as alternative food. In conclusion, it was determined that zebra mussels (Dreissena polymorpha)
could be use an alternative food in crayfish culture and could be effective on control of zebra mussels in
an area by artificially introducing of crayfish.
Keywords : Invasive species, Dreissena polymorpha, Astacus leptodactylus, crayfish, alternative food
_________________________________________________________
*Lisansüstü öğrenci, Tunceli Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Tunceli
**Yrd. Doç. Dr., Sorumlu Yazar, Tunceli Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Tunceli, e-mail:
[email protected]
Kerevitlerin Beslenmesinde (Astacus leptodactylus) Alternatif Besin Olarak Zebra Midyesinin …| 64
Giriş
Zebra midyesi (Dreissena polymorpha Pallas) Doğu Avrupa, Kuzey Amerika ve
Batı Asya’da dağılım gösteren iki tatlısu kabuklu türünden birisidir (Kinzelbach, 1992;
Drake ve Bossenbroek, 2004). Zebra midyesinin üzerindeki çizgiler ayırt edici
özelliğidir ve büyüklüğü çeşitlilik göstermesine rağmen (40 mm ve üzeri olabilirler)
yaklaşık 25 mm büyüklüğündedir (Claudi ve Gerald, 1994; Benson ve Raikow, 2009).
Zebra midyesi ayrıca ülkemiz sularında da göl ve baraj göllerinde bulunmaktadır (DSI,
1969; Geldiay ve Bilgin, 1973; Demirsoy, 1998).
Zebra midyesi beslenme özellikleri, sesil büyüme özelliği ve yüksek üreme
özelliğinden dolayı su ortamında bulunan yapılara ekonomik olarak zarar vermekte ve
tatlısu ortamında değişikliklere neden olabilmektedir (Stanczykowska, 1977; Mackie ve
ark., 1989). Zebra midyesi suyu filtre etme özelliğinden dolayı ortamda bulunan
fitoplanktonun azalmasına neden olmaktadır. Suyun berraklaşmasıyla güneş ışığı daha
derine nüfuz etmekte ve yüksek yapılı su bitkilerinde büyüme olmaktadır. Zebra
midyesi çok hassas olan besin zincirinin dengesinin bozulmasına neden olabilir ve
balıklar da bunlardan olumsuz etkilenebilir. Bunlara ek olarak, midyelerin sert
yüzeylere yapışma ihtiyacı problemlere yol açmaktadır. Boruların tıkanmasına,
iskelelerin kaplanmasına, çelik ve betonda korozyona, kumsallarda çürüyen midyeler
kötü kokuya neden olmaktadır (URL-1).
Kerevitler, çoğu tatlısu ekosistemlerinde dominant omurgasızlardır (Flint ve
Goldman, 1975; Momot ve ark., 1978). Politrofiktirler (Hobbs, 1993), beslenme alg ve
detritusla olmaktadır. Ancak, hayvansal protein ile beslenmeyi tercih ederler (Tierney
ve Atema, 1988). Özellikle, zebra midyelerin, Dreissena polymorpha, bulunduğu
bölgelerde etkili olabilir (Ludyanskiy ve ark., 1993). İnvasiv olan bu tür sık sık önemli
problemlere neden olurken, kerevit için besin olarak kullanılabilirler (Reusch, 1998;
Crooks, 2002).
Zebra midyesinin biyolojik kontrolü üzerine kerevitler ile ilgili çalışmalar
yapılmıştır. Bununla beraber, A. leptodactylus’un zebra midyesi üzerinden beslenmesi
ile ilgili herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Ancak, farklı kerevit türlerinde zebra
midyesi üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla çalışmalar yapılmıştır. Kuzey
Amerika ve Avrupa’da Orconectes spp.’nin zebra midyesi predasyonu üzerinde
çalışılmıştır (Molloy ve ark., 1997). Piesik (1974), Martin ve Corkum (1994)
65 | Filiz KUTLUYER, Önder AKSU, Özlem AKSU
Orconectes limosus (Raf.) türünün zebra midyesi üzerindeki etkisini araştırmıştır. Mac
Isaac (1994) kerevitin (Orconectes propinquus) zebra midyesi (D. polymorpha)
predasyonu üzerinde büyüklüğün etkisini belirlemiştir. Hazlett (1994) kerevitin
beslenmesinde zebra midyesinin etkisini ve öğrenmeyi çalışmıştır. Reynolds and
Donohoe (2001) kerevitin zebra midyesinin potansiyel biyokontrolündeki etkisini
incelemiştir.
Zebra midyesi (Dreissena polymorpha) tatlı su ekosistemlerinde tutunucu ve
invasiv türlerden biridir. A. leptodactylus ülkemiz sularında doğal olarak yayılım
göstermektedir ve zebra midyelerinin doğal düşmanlarından biridir. Bu nedenle,
çalışmada A. leptodactylus’un zebra midyesi predasyonu üzerindeki etkisinin
belirlenmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem
Çalışma 25 Şubat 2011 ile 24 Mart 2011 tarihleri arasında Tunceli Üniversitesi Su
Ürünleri Fakültesi’nde yapılmıştır. Zebra midyeleri (5-23 mm) ve kerevitler (ortalama
ağırlık: 26,75±8,92 g, ortalama Karapaks boyu: 45,83±5,65 mm, kıskaç boyu:
3,27±0,90, kıskaç genişliği: 1,39±0,28) Keban Baraj Gölü’nden 2010 yılında Aralık
ayında temin edilmiştir. Laboratuarda, kerevitlerin Karapaks boyları dijital kumpasla
ölçülmüştür. Kerevitler 40 l’lik fiberglass tanklarda tutulmuştur. Kerevitler (Karapaks
boyu 32-60 mm) cinsiyetlerine göre ayrılmıştır ve çalışma 3 tekerrürlü olarak
gerçekleştirilmiştir. Zebra midyeleri (5-23 mm) 3 boy grubuna ayrılmış ve kerevitler
taze midye, haşlanmış midye ve pelet yemle beslenmişlerdir. Kerevitler 14±1 °C’ye
alıştırıldıktan sonra 24 saat aç bırakılmışlardır. Günlük olarak kerevitlere her bir midye
grubundan (sınıf 1, 5-10 mm; sınıf 2, 11-17 mm; sınıf 3, 18-23 mm) 8 midye verilmiştir
ve günlük olarak tükettikleri miktarlar kontrol edilerek kaydedilmiştir (Reynolds ve
Donohoe, 2001).
Verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesinde Varyans analizi (iki yönlüANOVA) ve Tukey testinden yararlanılmıştır. Karapaks ve kıskaç boyunun tüketilen
miktarla ilişkisinin belirlenmesinde regresyon analizinden yararlanılmıştır. Analizlerin
uygulanmasında SPSS 14.0 paket programı kullanılmış ve önemlilik derecesi 0,05
olarak alınmıştır.
Kerevitlerin Beslenmesinde (Astacus leptodactylus) Alternatif Besin Olarak Zebra Midyesinin …| 66
Araştırma Bulguları ve Tartışma
Kerevitler tarafından tüketilen zebra midyesi sayıları Tablo 1’de verilmiştir.
Büyük boydaki kerevitler daha fazla sayıda midye tüketmişler ve çoğunlukla en küçük
boydaki (grup 1: 5-10 mm) midyeleri tüketmişlerdir. Çalışma sonucunda kerevit
büyüklüğü ve cinsiyetin tüketim miktarlarını etkilediği belirlenmiştir (p<0,05). Büyük
dişiler daha fazla midye tüketmişlerdir.
Tablo 1. Farklı boy gruplarındaki dişi ve erkek kerevitler tarafından tüketilen üç farklı boy grubundaki
zebra midye sayıları.
Tüketilen midye sayısı
ortalaması±Standart sapma
Midyelerin Büyüklük
Sınıfları
Kerevitlerin boy
grupları
1 (5-10 mm)
2 (11-16 mm)
3 (17-22 mm)
Küçük Dişiler
1,76±2,14a
1,05±1,36a
0,48±0,79a
Büyük Dişiler
3,86±2,93b
2,62±1,94b
1,86±1,46b
Küçük Erkekler
1,67±1,46c
1,00±1,87a
0,29±0,76c
Büyük Erkekler
2,62±2,63d
1,38±1,21c
0,86±0,36d
Tüketilen maksimum miktar ile kıskaç boyu (R2= 0,0474, p <0,05) ve Karapaks
boyu (R2= 0,5711, p <0,05)
belirlenmiştir (Şekil 1 ve Şekil 2),
arasında zayıf bir korelasyon ilişkisinin olduğu
67 | Filiz KUTLUYER, Önder AKSU, Özlem AKSU
Şekil 1. Karapaks uzunluğu ve maksimum miktarda tüketilen midye sayısı arasındaki ilişki.
Şekil 2. Kıskaç uzunluğu ve maksimum miktarda tüketilen midye sayısı arasındaki ilişki.
Yapılan çalışma sonunda, kerevitlerin haşlanmış midyelerin tamamını tükettiği
belirlenmiştir. Alternatif yem olduğunda ise zebra midyesi ile pelet yemi benzer
miktarlarda tükettikleri, ancak ilk besin olarak her zaman midyeyi tercih ettikleri
görülmüştür.
Zebra midyesinin zarar verdiği bölgelerde populasyonun kontrolünde kullanılan
yöntemlerden birisi de ortama doğal düşmanları, parazit ve hastalıklarının girişinin
yapılmasıdır. A. leptodactylus hem hayvansal hem de bitkisel materyalle beslenen
Kerevitlerin Beslenmesinde (Astacus leptodactylus) Alternatif Besin Olarak Zebra Midyesinin …| 68
bentik omnivor bir canlıdır. Mollusklar kerevitlerin doğal besin zincirinde yer
almaktadırlar. Kerevitin zebra midyesiyle beslenmesi, ekolojik etkileri ve predasyonu
ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmıştır (Piesik 1974; Love ve Savino 1993; Mac Isaac
1994; Martin ve Corkum 1994; Molloy ve ark., 1997; Reynolds ve Donohoe 2001).
MacIsaac (1994) Orconectes propinquus’un zebra midyesi ile beslenmesi ile ilgili
yaptığı çalışmada, kerevitlerin küçükleri daha kolay açtıklarını belirlemişlerdir.
Reynolds ve Donohoe (2001) büyük kerevitlerin zebra midyelerini küçük kerevitlerden
daha fazla sayıda tükettikleri belirlemişlerdir. Benzer olarak, çalışmamızda kerevitlerin
küçük boy grubundaki midyeleri daha fazla tükettikleri tespit edilmiştir.
Reynolds ve Donohoe (2001) ortamda Dreissena ve başka besin olduğunda
kerevitlerin diğer besini tercih ettikleri belirlenmiştir. Buna karşın, çalışmamızda
kerevitler ortamda pelet yem bulunduğunda midyeyi tercih ettiği belirlenmiştir.
Sonuç olarak, kerevitler Karapaks boyu ve kıskaç büyüklüğü ile doğru orantılı
olarak farklı büyüklükteki midyeleri tüketmişlerdir. Doğal ortamda zebra midyelerin
biyolojik kontrolünde doğal düşmanları olan kerevitlerin kullanılması etkili olabilir.
Ayrıca, zebra midyelerinin çevreye olan olumsuz etkilerinin azaltılması ya da tamamen
yok edilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmalıdır.
Kaynaklar
Benson, A. J. and Raikow, D. (2009). "Dreissena polymorpha." vol. 2009: USGS Nonindigenous Aquatic Species Database.
Claudi, R. M. and Gerald, L. (1994). Practical Manual for Zebra Mussel Monitoring
and Control. Boca Raton, FL.: CRC Press.
Crooks, J. A. (2002). Predators of the invasive mussel, Musculista senhousia. Pacific
Science, 56: 49-56.
Demirsoy, A. (1998). Yasamın Temel Kuralları (Böcekler dışında omurgasızlar). Cilt 2.
Kısım I. Metaksan A.S.. Ankara. 1210 s.
Drake, J. M. and Bossenbroek, J. M. (2004). The potential distribution of zebra mussels
in the United States. BioScience, 10: 931–941.
DSİ (1969). Kovada II. Hidroelektrik Santralında Midye Sorunu ve Su Mecralarının
Midye Üremesinden ve Korozyondan Korunmasıyla İlgili Olarak Yapılan
69 | Filiz KUTLUYER, Önder AKSU, Özlem AKSU
Elektroşimik Tecrübelerin Neticeleri. T.C.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,
DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Flint, R. W. and Goldman C. R. (1975). Natural history and ecology of the crayfish in
Lake Tahoe. American Zoologist, 15: 793.
Geldiay, R. ve Bilgin, F. H. (1973). Batı Anadolu’da bazı tatlısularda yaşayan
Dreissena polymorpha (Pallas) “Bivalv” üzerine bir araştırma, E.Ü. Fen Fak. İlmi
Raporlar Serisi No:158, 10s.
Hazlett, B.A. (1994). “Crayfish feeding responses to zebra mussels depend on
microorganisms and learning.” Journal of Chemical Ecology, 20: 2623-2630.
Hobbs, H. H. (1993). Cambarus (Jugicambarus) subterraneus, a new cave crayfish
(Decapoda: Cambaridae) from northeastern Oklahoma, with a key to the
troglobitic members of the subgenus Jugicambarus. Proceedings of the Biological
Society of Washington, 106: 719–727.
Kinzelbach, R. (1992). The main features of the phylogeny and dispersal of the Zebra
Mussel Dreissena polymorpha. – In: The Zebra Mussel Dreissena polymorpha.
Limnologie aktuell, 4: 5-17.
Love, J. and Savino J. F. (1993). Crayfish (Orconectes virilis) predation on zebra
mussels (Dreissena polymorpha). Journal of Freshwater Ecology, 8: 253-259.
Ludyanskiy, M. L., McDonald, D. and MacNeil, D. (1993). Impact of the zebra mussel,
a bivalve invader. Bioscience, 43(8): 533–544.
MacIsaac, H. J. (1996). Potential abiotic and biotic impacts of zebra mussels on the
inland waters of North America. American Zoology, 36: 287-299.
Mackie, E. J., Chiquet-Ehrismann, R., Pearson, C. A., Inaguma, Y.,Taya, K., Kawarada,
Y. and Sakakura, T. (1989). Tenascin is a stromal marker for epithelial
malignancy in the mammary gland. Proceedings of the National Academy of
Sciences, 84: 4621-4625.
Martin, G. W., and Corkum, L. D. (1994). Predation of zebra mussels by crayfish.
Canadian Journal of Zoology, 72: 1876-1871.
Molloy, D. P., Karatayev, A. Y., Buraklova, L. E., Kurandina, D. P. and Laurelle, F.
(1997). Natural enemies of zebra mussels, predators, parasites and ecological
competitors. Reviews in Fisheries Science, 5: 27-97.
Kerevitlerin Beslenmesinde (Astacus leptodactylus) Alternatif Besin Olarak Zebra Midyesinin …| 70
Momot, W. T., Gowing, H. and Jones, P. D. (1978). The dynamics of crayfish and their
role in ecosystems. American Midland Naturalist, 99: 10–35.
Piesik, Z. (1974). The role of the crayfish Orconectes limosus (Raf.) in extinction of
Dreissena polymorpha (Pall.) subsiding on steelon net. Polskie Archiwum
Hydrobiology, 21: 401-410.
Reynolds, J. D. and Donohoe, R. (2001). Crayfish predation experiments on the
introduced zebra mussel, Dreissena polymorpha, in Ireland, and their potential for
biocontol. Bulletin Francais de la Peche et de la Pisciculture, 361: 69-681
Reusch, T.B.H. (1998). Native predators contribute to invasion resistance to the -nenindigenous-bivalve Museulista-senhousia in southern California, USA. Marine
Ecology Progress Series, 170: 159-168.
Stanczykowska, A. (1977). Ecology of Dreissena polymorpha (Pall.) (Bivalvia) in lakes.
Polish Archives of Hydrobiology, 24: 461-530.
Tierney, A. J. and Atema, J. (1988). Behavioral responses of crayfish (Orconectes
virilis and Orconectes rusticus) to chemical feeding stimulants. Journal of
Chemical Ecology, 14:123-133.
URL-1,
Aquativ
Invasive
Species
Zebra
Mussel
İnternet
http://www.hydroblaster.com/files/ZEBRA-MUSSEL%5B1%5D.pdf,
Tarihi: 10.07.2011.
Adresi:
Erişim