Bir öykü anlatmak istiyorum bu hafta sizlere…

Bir öykü anlatmak istiyorum bu hafta sizlere…

DÜNYA TARİHİNİN İLK HASTANESİ
Bir öykü anlatmak istiyorum bu hafta sizlere… Doktorların anısına yemin ederek
mesleklerine başladıkları Hipokrat’a ait bir öykü. Yani biraz masalsı…Biraz da gerçek.
İlginizi çekti ise eğer hadi hep beraber Adana’nın kıyı ilçesi Yumurtalık’a gidelim.
Yumurtalık…Diğer ismi Ayas…2500 yıllık tarihi şehrin başka isimleri de var…Aiegea
(veya Hiegea), Aegea ve benzerleri…Ve benzerleri dememden bu isimleri teferruat zannedip
dikkatinizi başka yöne çevirmeyin lütfen. Çünkü öykümüz bu ismin üzerine kurulacak.
HİPOKRAT’IN ANNESİ;HİJYEN
Hiegea (Hijea okunur)(*) mitolojide Hipokratın annesi olarak bilinir. Onun da babası’nın
(yani Hipokrat’ın dedesinin) sağlık tanrısı Aeskulap (Eskülap okunur) olduğuna inanılır. Hani
daha önceki yazılarımda da bahsettiğim, zaman zaman toprak altında yılan şeklinde dolaşan
Aeskulap var ya! O işte…
İsterseniz yazının burasına biraz ara verip , doktorların niçin Hipokrat adına yemin
ettiklerine değinelim… Dedesini mitolojik bir kişilik olarak tanısak da Hipokrat yaşadığı
ispatlanmış bir kişidir. O yıllara kadar sadece bir büyü faliyeti olarak yürütülen tıbbı, ustadan
çırağa geçen bir bilim dalı (aynı zamanda öğreti) haline getirdiği bilinmektedir. İlk tıp
okullarını ve modern anlamda ilk hastaneleri onun kurduğu tarihi bir gerçektir. Kurduğu bu
hastane ve tıp okullarına dedesinin ismini verdiğini de biliyoruz. O yıllarda bunlara
Aeskulapion (Eskulapiyon okunur) yani “Eskülap’ın Evi” denirmiş.
İLK TIP OKULU ADANA’DA
Nerede mi kurmuş ilk tıp okullarını?
Bergama’da… Kos’da… Bir de tahmin ettiğiniz gibi Adana’nın ilçesiYumurtalık’ta…
Böylece Yumurtalık’ın antik isminin niçin Hipokrat’ın annesinin ismi (Hiegea) olduğu da
anlaşılıveriyor değil mi?
Hiegea tarih içinde o kadar önemli bir şehir haline gelmiş ki Hipokrat kurmayı planladığı
tıp okullarından birini burada açmaya karar vermiş. Ben söyleyenlerin yalancısıyım, ama
söyleyenlerin de hallo cello olduğunu düşünmenizi istemem, bir zencinin kolunu bir beyaza
takmak suretiyle dünyanın ilk organ nakli de burada yapılmış.
Evet… Benim de sizin gibi aklım takıldı.
Niye zencinin kolu?..
Ama cevap basit!..Köle değilse eğer kim kolunu başka birine feda eder? Kolunu veren
zenci bir köleydi herhalde…
İLK HASTANE’NİN PEŞİNDE
Yumurtalık’ı gezerken aklınızın takılacağı diğer bir şey de ,bir çok tarihi binanın arasından
Eskülapyon’u bir türlü bulamamanız olacaktır. Bulamamakta haklı olabilirsiniz, çünkü
yaklaşık 300 gibi yıllarda Roma İmparotoru Kostantin din değiştirip, hiristiyanlığı kabul
edince pagan(ilkel çok tanrılı din) kültürüne ait bir çok şeyi yıktırmış.Yumurtalık
Eskülapyon’u da bundan nasibini almış.Ancak yıkılan binanın yapı taşları bir sonra yapılan
binalarda kullanıldığı için de ilk hastane günümüze kadar gelebilmiş.Ayakta kalmış,
bütünlüklü bir bina olarak olmasa da, Yumurtalık ‘daki tarihi eserlerin duvarlarına sinerek.
ANTİK LİMANDA NOSTALJİ
Şimdi size bir sır vermek istiyorum. Yumurtalık’ın hala kullanılan tarihi limanına ininiz.
Limanın kuzeyini süsleyen tarihi Liman Kale’ye alıcı bir gözle bakınız. Kale’nin duvarlarının
farklı dönemlere ait yapı taşları ile yapıldığını hemen göreceksiniz. İlk hastaneye ait bir iz
bulamazsanız bile otantik kayıklarla, tarihi kalenin mavi suların ritmiyle yaptıkları dansa
sizde katılabilirsiniz.
KIZ KALESİ
Danstan sonra da Eskülapın peşinden halkın Kız Kalesi dediği Ada Kale’ye geçmenizi
öneririm. Yaz olsaydı yüzerek geçebilirdiniz ama bu mevsimde bir kayıkçıdan yardım
istemelisiniz. Ama unutmayın!.. Yardım istediğiniz kayıkçıya Marko Polo İskelesi’ni de
sorun.1268 ve 1271 yıllarında ünlü gezgin Makro Polo’nun iki kere buraya uğraması
nedeniyle bu isim verilmiş bu antik kalıntıya. Ayrıca kayıkçı size denizin içindeki kale için
aynı İstanbul’daki Kız Kulesi’nin veya Mersin’deki Kız Kalesi’nin öyküsünü anlatacaktır.
Hani “Kahinler güzel kızını bir yılanın sokacağını haber verince, kral kızını denizin
içindeki bir kaleye göndermiş, ama buna rağmen üzüm sepeti içine giren bir yılan kızı
öldürmüş” şeklinde olan bir efsane var ya aynısı…Masal kral kızının kalesi dese de, antik
limanın gümrük karakolu olduğu bilinen bu binanın ilginizi çekeceğini umuyorum. Hele yer
mozaiklerini oldukça seveceksiniz.
SÜLEYMAN KULESİ
Eskülapyonun izlerine gelince…
Umudunuzu kaybetmeyin Ada Kale’de bulamadıysanız, Süleyman Kulesi’nde
arayabilirsiniz.
Süleyman Kulesi ;16. yy.da Kanuni Sultan Süleyman tarafından yapılmış, günümüzde
restore edilerek restoran olarak kullanılan çok ilgi çekici bir yer. Ancak inşa tarihi dikkate
alınırsa burada da Eskülapyon’u bulmak zor. Ama Suleyman Kulesi’ne giderken üzerinden
geçtiğiniz derenin içine veya bu derenin denize döküldüğü sahile alıcı gözle bakarsanız, bir
çok antik sutun göreceksiniz. Belki de bu sutunlar arasında ilk hastanenin izlerini
bulabilirsiniz.
EVLERİN DUVARINDAKİ TARİH
Dere içindeki tarihi malzeme civar evlerde yapı taşı olarak kullanıldığına göre de, gezerken
gözlerinizi evlerin duvarlarından da ayırmamalısınız.Bu duvarlarda da Eskülapyon’u
bulamadıysanız eğer, doğru Kaymakamlığın önüne gitmelisiniz. Bir açık hava müzesi haline
getirilen otoparktaki eserlere dikkatle baktığınızda Hiegea’nın rölyefini sizleri beklerken
bulacaksınız.
2500 yıllık bu bekleyiş sırasında Hipokratın annesinin şahit olduğu tarihi dönemleri
Yumurtalık’a yaptığınız gezi sırasında sizde yaşayacaksınız. Antik Liman’daki “Babanın
Yeri”nde 2000 yıllık tarihe karşı yiyeceğiniz Akdeniz balıklarının lezzetini de eklerseniz
umarım güzel bir gün geçireceksiniz.
(*)Tıpta mikroptan arındırılmışlık anlamında kullanılan hijyen kelimesi Hyegea’dan
türemiştir.
KUTU 1
Nasıl gidilir?Nerede Kalınır?
Adana’ya 75 km. uzaklıktaki Yumurtalık’a Adana-Gaziantep otoyolunun Ceyhan-Yumurtalık
Mevki’nden çıkarak ulaşabilirsiniz.Adana,Osmaniye ve İskenderun’a bir,Gaziantep’pe iki
saat mesafededir.
Yazın sayfiye yeri olan Yumurtalık’ta yıldızı olmayan ama temiz oteller bulunur.Ben bu
mevsimde günübirlik gitmenizi öneririm.
Kutu 2
Ne yenir?
İllaki “Babanın Yeri”ni önrmekteyim.Küçük, lüks olmayan bir otantik balıkçı
lokantasıdır.İşletmecisi Yücel bey ve ailesinin candan davranışı ve tarihe karşı bir duble
içecek sizi mutlu edecektir.(Tlf;0 322 671 21 76 ve 671 26 04)Daha lüks lokantalar isterseniz
sahilde bulacaksınız.Ama balık yemelisiniz.Yaz aylarında ise Süleyman Kulesi’ndeki
lokantayı tercih edebilirsiniz.
Kutu 3
Bunları Biliyor musunuz?
Dünya’da soyu tükenen ve sadece 1000 dişinin kaldığı Yeşil Deniz Kaplumbağa’sının
altıyüzünün Yumurtalık’ta yaşadığını ve buraya yumurtladıkları için ilçenin isminin
yumurtalık olduğunu…
Ünlü Adanalı sinemacı Yılmaz Güney’in Yumurtalık Savcısı’nı burada öldürüp hapise
girdiğini…