ssgl**i

ssgl**i
B
ilal : Nlu
sta
rry.E
fa Kc rn zrl At a tii rk' I e k zr r E I I it.s rl r a n r *
**::#Eu
zt anlatabilir rnis in iz ?
;d
.:::
Benim okudugum mektebe, tarihi tam haflrlavamlvorum ama herhalde 1932 trhnda geldi. Okulumuz Gazi
.*'-i*\.
N{uallim Nlektebirdr. Bug[nkti Gazi Unrversitesi'nin N{imat I{emal denen kubbeli, btituk binaslydr ve dcinemin
Ankara'srntn en guzel binalanndandr.
Ataturk, o mektebi, e$itim devrimr igln en ir,i hocalann toplandr$r bir mektep haline getirmtgtr. Gazi N{ualhm
Nlektebi halen e$ittme derram edil'or ve ktvmetLi elemanlar
13,vetigtiri,vor. Ben o zaman)ar o mektepte okuvotdum ve
141.ag1annda),chm. Brzirrlr srnrf birinci kattaydt. I{apr agildl,
once kocaman bir kopek igeri girdi kendisini korumak iEin
bn,vnk bir kope$i r-atdl- ardtndan Atatr-irk igeri girdi. Arka-
,,S'
l
5S
=
::r
:
:.:
srndan 5-6 mair,eti birLikte geldi.
Ben kuguk oldu$um iEin en cjn srracla ve ortada
otutuyorclum. Bana "liuquk HaLil" derlerdi. Sinrfta r-iE Hali1 daha varct. Iqeri gidnce dogtudan benrm on[me geldi'
() zanan bizim stmfta mualLim voktu ve o saatimiz bogtu.
Srmfga hanta Eizivorduk. Ben haritavr qizmi;tim. Atatirl<
benim clnrimcle durdu. Yrizune bakamtvordum. Yaptrglm
haritamn izerinde, patmagrn bir vere koydu ve "Bu pehnn
adr nedit?" decli. "N{edine" dedim. "Yok eski adl nedir? dedi. (N{edine Peygamber $ehti dcmcktir. pe1'gambertrr.'iz
geln-reden onceki aclt "Yesrib"dir. Ataturk'r-in okunmaslnl
zorunlu krlchgr krtaplarda Yesrib yazlyot. Acaba kitabr
okuyup, ri$renmiglet mi? Onu metak ediyor. Q[nkii,
kitap ta Yesrip gcqt1re1.; " Hatrrlavamadtm" divor um. Sonra
kenclisi "Yesrib, Yesrib" dedi. Sonra "Bu Arabistan nasil
bir memlekettir?" clil.e s otclu. B iz im it$retmenim iz ha:ur da
kalsm dir,e 'Arab stan bir tepsir,e benze4 etrafi daghk, ortasr driz" dir,e tanf etmigti. Ben de "Efendim" dedim, "Bu
Arabistan brt tepsiye benzer "l)traft da$hk ortast duzliik"
dedim. Giildti. "Evet, er.et" decli. \re I{rzildeniz'i sordu.
"Bu denizin adt nedir?" dedi. "Bahr-i Ahmer" dir,'e s.t^tladtm. "Ba;ka adt r,ok mu?" dedi. "$ap Denizi" dedim.
"Baska, bagka" dedi. Ti.irkgesini istiyor. Akhma gelmedi.
() zaman srmfa dondil. "Bilen \.ar m1?" dedi. Ilimse cevap
veremedi. Sonra kendisi, -"I{ztldeniz" dedi. I{ngLik Ha1il
en onde oturu\,ordu ama herge\,i de bilememigu. Benim
gonlumri almak iEin s1rt1m1 stvazladt. Ben hergef i bilemedi$im igin srkrlmrgum tabii.
Bu$ra Han: Atatiirl<'irn t:rrih bilirrci vc 'I'iirl.
Tarihi ile ilgili diigiinccleri nclcrdir?
Bilivorsunuz bagrmsrzhk sava$t, Turk vatamnt, Turk milletini esaretten kurtarma savagrydr. A).nntilanna girmivorum, derslet-
ve 6/C stnLiLn'c
TUrklgenln gcrgcrgon eft bt-tgrik torllrqlsl olc^.
dLLe qevrllen, l^Lotto lrLglltere'd"e o,no d"ers '
gurur d.ugduQunrLuz deqerll bLLLrn odcnrrr.
blzlerle poglct$Lgorlor. 1916 dolurnlu. olon l',ec
kotk.llordon d.oloqL $uleronLc ^
6/8 sunrftnd.orL
BLLoL
YogLok
bir abide
"Tiirk,
riviin, gahg, giiverf' yazat. Biiynk bir
tarihin var, btiyiik bir dilin var, kendini kiigiimseme mesajt verir. :\taturk'uin brittin rdeaLr "Turk lfiLleti"
cle gdruyorsunuz. I{zrlav'da
varclrr. Onun alundaki "\,azrlard^
suufunu varatmaktrr. Ataturk barts anrla;malarmr vapttktan sonra Turk halkrna, "Tr.irk NIilleti" oldugr-r sultl unu \-e rmevi en bur'tk vaztfe addettr. Bunun I
cin de ikr vol kullancL. Birincisi, "Tiirk
Tarihi", ikincisi, "Ti.irk Dili"dir.
Turk Tarih l:urumu'na dorr cilr dunr a
tanhi ve Turk tarihini l azdtrdt. NIe ktep-
I
I
ttt,
x#,ry1**S
Bilal: Sizin yetigmenizde etkili olan hocalanegitim aldrnrz?
Btz inocalarlmlz, Fuat I{oprulti, $emsettin Gt-
:"_3;i
nrz kimlerdir? Nasrl bir
naltay, Hikmet Bal.ur gibi gok segkin Turk Tarihqilerirun
yarunda Almanya'dan gelmig olan tarihgilerden de dersler
aldrk, Ataturk tezinde one srirdu$u dugrincelerin ilmi bir
gekilde ara$tlfllmast iEin Dil Tarih Co$raf,va Faktiltesi'ni
agfl. En tanlnml$ uzmanlafl, ptofesoderi getirtti. Fakriltenin kritiiphanesi mukemmeldt. Ben Atatiirk'iin mekte-
-.".\.-\"q
-
-**wr
odornumLzlo gctptlkLoru sbgLeSLgL
16 doQurnlu. olon [ocomuzo torlhlrnlze goptLgL
r. doloqu gukronlorLmL sunorLZ.
rQerLL bLLLrn
lerde bu tarihi yani, devletin
iirk,
< bir
[nr temsil eden bu tarihin okunmasrnt
mecburi krldr. Bu kitaplat 1930'larda
grku ve Atatiirk'iin en biiyiik diigiin-
fiirk
cesi "Bu kitaplar hakkr ile tigretiliyor
mu?" diguncesivdi. Bunu, yapflg1 teftiglerde de kontrol etti. Nereye giderse
derslere giriyor, tarth izertne sotular
soruyordu. Btzir;' okula da bu amagla
gelip sualler sormu$tu. Qunkri, btztm
tanhtt:atz, Anadolu'dan ya da Osman-
"dir.
Jr'dan baglamtyordu. Orta Asya'dan bag-
unva
hvordu. Bundan 2000-3000 sene cincesine siden b u tarthimiz var.
Lleti"
antralkr-
un i-
-reP-
Bugra Han: Son olarak bize vermek istediginiz tavsiyeler nele rdir?
His si hayatrnrzt, dulgulartntz1 verdiSiniz hiikLimlertnrzle kan ttr ma\.rn. Obf ektif dii g iinmeye, hakikate
sadrk kallrnaya gahgrn. Ama hakikatleri segerken, kendig
kendi idea- nize, milietinize faydab olan hakikatleri segin. Avrupa'ya
bide
-,.\ta
ttik. En onemli unsur budut.
Biz Dil Tarih'te, Atatrirk'un mektebinde krrk kigiyAtatrirk
Dil Tarih'i kurdu, btzt oraya kendi bilim askeri
dik.
gibi yerle gtirdi.ben de Avrupa' ntn hatalartn1 iftualatrnt,
tartintmtze yoneltilmig garprk goriiglerini duzeltmek iEin
gok gahgtrm. Bu krrk kigi arasmda yine drinvanrn en bu1-uk
arkeoioglanndan Tahsin Ozgnq yetistr. Neteye gittivse
alkrglada kargilandr. Qtinku biz bir ekiptik ve oyle galrguk.
$imdi benim kitaplanm Balkanlarda yedi dile, Arapga'ya ve bir gok dile terciime edildi. Bir kitabrm da
ders kitabr olatakokutuluyor. Diinya
ingiltere'de
^rra
gimdi taihirnizi Tiirk goziiyle gdrilLyor. YanJrg ve du;manca gorigleri bertaraf ettik. Avrupa'run garptk goniglerini drizeltmek iEin obiektif bilim sahasrnda kaldtm ve
bunu kendime giar edindim.
kaybe
--\==.
glok ve 6/C stnLftndoru Bulro Horr zl}rk",
lUgu[ torllrqlsl olon, gozdLqL kltoplor blr qok
;LLtere'd.e o,ruo ders kltobu olorok okutulon,
ken-
binde, Atatiirk'iin askeri gibi gece gtindiiz gahgttm.
Qok iyi yetigtim. Qiinkti yiiregimde "Yatant sevgisi",
"Tiirldiik sevgisi" vardr. Bunu katilryen ka1'betmedik.
Maalesef bugrin Ataturk'r-in bize verdi$i TirHnk $uurunu
varanmak icin hakikatleri saptlrmaYn.
l
.r
l:
Nl
Bilal: Sizin yctigmcnizrl,
rrstalh Kernal Atzrtiirk'lc kargrlaErrritnr-
nrz kimlerdir? Nasrl bir
r, ntisiniz?
t
t rr gri;zcl binalarmdancL.
rir'li, o rr-rcktebi, egitim devrimi iqin en iyi hoca',ltlt lrir mcktep halinc getirml$ti. Clazi N,Iuallim
rl, rr t'iitin-re devam ecliyor ve krymsdi elemanlar
rr r
agtt. En taflnm1$ uzmanlan, 1'rr',r1,
tenin ktltriphanesi mukemmcltli. llt'
binde, Atatiirk'iin askeri gibi gt
rt
Qok iyi yetigtim. Qiinkii ytircfirr
"Tiirkliik sevgisi" vardr. lJrrrrrr
Maalesef bugr-in Atatirk'tin lriz, r,
lit rr o zamanlar o mekteptc okuyorcium ve 13
tlrnr. LJizin srmf binnci kattavcL. I{apr aErldr,
lrir' kopck iEeri girdi -kenclisini korumakigin
",r
( )l)( f i vur(ll- ardrndan Ataturk iEcri
girdi. Arka| ) r:rr\ ( l i brrlikte gclcli.
r l.rrt;iili olciugum iEin cn cin srrada vt: oftada
rrr r IIrrrri "l.,Liquk FIaIil" derlerdi. Srmfta Lig Ha,lr lt,r'r'i airince clofruclan benim irnLlme gelcli.
r.,rrn srrrrfin nruailim yoktu ve o saatimi:z bo;tu.
rr,r (,rrr\'Orclr-rl<. Ben hadtap gizmigtim. Atattirk
r,', l,,lrrrtlLr. YLrzr-ine bakamrvordum. Yaptrgtm
l.rr
r
I
r
rt lr', plrnta.{rm bir ycrc ko1,du vr: "Bu pehnn
,lr "Nlcclinc" clcclim. "Yok e ski adr nedir? clc, l\'rrirrnrbcr $chri demektir, peygambcrimiz
,r',, 1.i rrrlr "\'csrib"clir. Atattirk'un okunmasrm
,lr,,r l.itllrlrrrtla Yesrib yazl\or. Acaba kitabr
;'r.rrrrri;lcr mi? Onu merak ediyor. Qunkli,
kaybettik. En onemLi unsur btrrlrrr.
Biz Dil Tadh'te, Atal iir'li "r
krk kipi alrsrrr,l;r r
arkcologlartndan Trhsin ( )2,,,rr,, \
alkrq;larla kargrlandt. Qr-inkii ltit l,rr
'
$imdi benim kitaplanm l]:rlli:u rl;r
6/8 sunufLndcln
ve 6/C snLfLndon Bu$ro Horu Ozturk,
TUrklgenln gcrgcrgon en buguk tcLrllrqlsl olcln, gozdlgl kltoplor blr qok
d.LLe qevrllen, hcrttcr lnqlltere'de o,ncr ders kltobr olorok okutulcrru,
gurur dugduQurnuz d.eqerll bLLLm crdclmrrnLzlo UcrptuklcLrr. sdgleglgl
blzlerle poUlo$Luorlctr. 1916 doQurnlu olclru l^uocornrzcr. tcrrLl^r.Lmlze gcrptLqL
kcrtkulord.on d"oLorlL gukron LorumrzL sunorLz.
"l lattrlal,arnac]tm" cliyorum. Srinra
',rrl,, \ t slili" clccli. Sonra "Bu Arabistan nasLl
t rt r :' ,li1,r' sor rlLr. lJizini iilrrctmcrrimiz hatlfcla
\ r,rl rrstrrrr lrit' tt'1'rsi1,c' lrcnzcr, ctrafr cla$lr1<, or*
\r t.rlrl t trrriplr. lJtn tlr"'l,fi'nclilr" clcclim, "Br-r
,r| |( I):,t\t lrt rrzt l."l,,tr':rl-l rlrr[]rli ortlrst rlLi;zliili"
l,lrr l,rr't, r'\r't" tlttli. \'t l.rlzrltltniz'i s()f(lu.
tlc giiriiyorsrrnLrz.
r .r(lr
r,:r tr
rr(,ltt"",l.,lr. "li:rlrr r,\lrrrrt.r'",litt. r-r'r';r1r
,l .r .r,lt i,,l rrrrr" rlt rlr "S:r;r |)r'rrrzr" rlt rlrrr.
r
Eok gahgtrm. Bu
,1,
rlr r'1 1, j1or'.)
rr
Dil Tarih'i kurcltr, I'izr,
gibi yedegtirdi.ben de Avrrrlt,r'nrrr
tarihimize yoneltilmig gatptli r',,,r l
clik. Atatrirk
r rr
r
efitirrlrl,
TJtz hocalartmlz, Fuat Ko
naltay, Hikmet Bayur gibi Eok s. t,l,
yarunda Almanya'dan gelmip ol:rrr
aldrk. Atatrirk tezinde cine siirrliir',r
gekilde ara$flr1lmasr iqin Dil 'l'rrrilr
mcktcbe, tarihi tam hatrlayamt, lrcr'lrrlcle 1932 yrltnda gelcli. Okulumuz. Gazi
l, l.ttlril'cli. Rugrinkti Gazi lJnivcrsitcsr'mn MiI ,lt rrcr.r l<ubbcli, btiyrik binasrydr ve clcinemin
rrrrrr ol<r-rclufum
It
t'.
(
BLLcLL
I.,rzrlay'da
)rrr r rr rrll t rrtl:rli
bir
i Vlrzrllrrrlu
riviirr, llrlr;, gi'lvt'n" 1:rzrl.
Ycrglcrk
abide
ttTiirl<,
lliiyiili bir
lerclc br-r tarihi \':rni, tlcr,lt tirr Lt rr,Ii i,l,:r
lirri tcrrrsil ctlt tr lru l:rtilrin { )l.,illll||:t,,lnl
ntttlrrrti l.tl,lr lirr
l.tt.rl'l,rr
l()l( )'l.rrrl,r
r
ga'yave bir gok dile tcrciirrrc t'r
ingiltere'de ana ders l<itlrbt ol;rr.r
gimdi tarihimizi Tiirk giiziiylr' 1i,
manca gorugleri bcrtanrf-r'ttil, ,\r
lerini drizeltmck igin olrjt litil l,rlrrr
r
bunu kenclimc piar ctlirrtlirrr
Bugra H;tlr: Sorr ,l.rr.rl.
giniz t:rvsiyclr:r
t
rr'lcr.<
|i
I Iissi lrrrt':rt nttzl,
lcrirrizlr' lilt'tsttr.trr:r1'trr.
r'1
\ lr r1
r'r rl.,r rr,,
()lrit'litil
sit<lll< l<:rltrr:rylr 1:rrlt;ltr. r\rrr.r lr,rl
rlr
rl
rrizt, rrrillt titrizt lrrlrl,rlt ,,l,rrr lr,rl.rl
\':r!:ililrr;rl, it, iil lr:rl'tl..,rl l( t | :,.r1 rt ll ril,r\
r