Müzik, Film, TV ve İnternet

Müzik, Film, TV
ve İnternet
Veli ve öğretmen rehberi
İnternette müzik, film ve TV
hakkında bilmeniz gerekenler
Online olarak müzik, film,
TV ve videolara erişmenin
pek çok güvenli ve yasal
yolu vardır.
Bu rehber internette veya
mobil bir cihazla
internette eğlenirken
güvenli ve yasal hareket
etme konusunda velileri,
öğretmenleri ve gençleri
bilgilendirmeyi
amaçlamaktadır.
Biliyor muydunuz?
Yasadışı siteleri ve
dosya paylaşım
programlarını kullanmak
riskli olabilir
Yasadışı dosya paylaşım
programlarını kullanmak
kullanıcıları virüsler,
pornografi ve şiddet
görüntüleri gibi istenmeyen
içerik riskine maruz
bırakmaktadır. Dosya
paylaşımı yazılımları
bilgisayarınızı açarak ve
bilgisayarınızda kayıtlı
şeyleri dış dünya ile
paylaşarak gizliliğinizi ve
güvenliğinizi de riske atabilir.
Yasaları çiğiniyor olabilir ve
bazı yaptırımlara maruz
kalabilirsiniz
CDler ve DVDlerde olduğu
gibi, telif hakkı kanunu
indirme, paylaşma ve internet
üzerinden yayın yapma
hususlarında da geçerlidir. Bir
dosya paylaşım ağına müzik,
film veya TV içeriği
yüklüyorsanız, yasadışı bir
siteden birşeyler
indiriyorsanız veya telif hakkı
sahiplerinin izni olmadan
kopya satıyorsanız, o zaman
yasaları çiğnemiş olursunuz
ve ciddi cezalarla karşı
karşıya kalabilirsiniz.
Yasal siteleri kullanmak
eser yaratıcılarına
eserlerinin karşılığını
vermektir
Telif hakkı kanunları yaratıcılık
sektörlerinde çalışanları adil bir
biçimde ödüllendirilmelerini ve
hepimizin çok sevdiği müzikleri,
filmleri veya TV programlarını
üretmeye devam etmelerini
sağlayarak korumaktadır.
CDler ve DVDlerde olduğu
gibi, telif hakkı kanunu
indirme, paylaşma ve
internet üzerinden yayın
yapma hususlarında da
geçerlidir.
Bilgi sahibi
olurken yasalara
uymak
Müzik, film ve TV için en iyi
yasal siteler hangileri?
Müzik, film veya TV içeriği
indirebileceğiniz veya bunları
internet üzerinden
yayınlayabileceğiniz çok
sayıda yasal site
bulunmaktadır. Bunlardan
bazıları indirilmiş parçaları,
albümleri, TV programlarını,
videoları veya filmleri
bilgisayarda, taşınabilir bir
cihazda veya müzik çalarda
oynatmak için satın
alabileceğiniz mağazalardır.
Bazıları da aylık bir üyelik
ücreti karşılığında internet
bağlantılı bir cihazdan
istediğiniz zaman yayın
yapmanızı sağlamaktadır. Bazı
hizmetler reklamla desteklenen
ücretsiz eğlence imkanı
sunmaktadır.
Müzik arıyorsanız, harika fiyatlara
milyonlarca parça sunan 60’tan
fazla hizmet bulunmaktadır. Bir
sitenin yasal olduğunu ve bu
siteden yasal müzik satın aldığınızı
gösteren Music Matters güven
ibaresibe bakın. Bu hizmetlerin tam
listesine
www.whymusicmatters.org.
linkinden ulaşılabilir.
www.pro-music.org linkinden de
yüzlerce yasal müzik sitesine
erişilebilir.
Film arıyorsanız
www.findanyfilm.com başlangıç
için mükemmel bir sitedir. En
sevdiğiniz filmlerin birçoğunu
izlemek istediğiniz formatı
seçerek arayabilirsiniz.
Müziği, filmleri, TV
programlarını veya videoları bir
CD veya DVD’den kendi
bilgisayarıma veya ortam
oynatıcıma kopyalamamda bir
sakınca var mı?
Müzik için, size ait bir CD’nin
kişisel kullanım amacıyla dijital bir
kopyasını yapmak teknik olarak
telif hakkı shiplerinin iznini
gerektirmesine rağmen, genellikle
yasal bir yaptırım olmadan
yapılabilir. Bununla birlikte, dijital
bir kopyayı internette dağıtmak
veya bir arkadaşa vermek farklı
bir şeydir ve yasal yaptırımla
sonuçlanabilir.
Online satın alınan müzik için, yasal
müzik indirme siteleri genellikle
başka cihazlarda kendi kullanımınız
için yedek olarak bir kopya
yapmanıza izin vermektedir.
Filmler için, durum biraz daha
karışıktır. Film endüstrisinde
çalışanların (aktör ve
yönetmenlerden, ses
mühendislerine, kostüm
tasarımcılarına ve
yatırımcılara kadar) hak
ettikleri ücretleri almalarını
sağlamak için DVDlere
insanların film kopyalamasını
zorlaştıran ekstra bir koruma
uygulanmaktadır. Film ve TV
endüstrisi insanların satın
aldıkları filmleri farklı cihazlara
kaydetmek isteyebileceklerini
anlamkata ve bunu mümkün
kılmaya çalışmaktadır. Artık
gittikçe artan sayıdaki DVDnin
ve Blu-Ray diskin taşınabilir
bir cihazda izlenebilen dijital
bir kopyası mevcuttur.
İnternetten dinlenen müziği
veya izlenen filmi kopyalamak yasal mı?
Genellikle değil. Spotify ve YouTube
gibi internet üzerinden yasal yayın
siteleri parçalara, filmlere ve
videolara çoğunlukla ücretsiz olmak
üzere anında erişim vermektedir
ama içeriği kalıcı bir kopya olacak
şekilde almanıza genellikle izin
vermemektedirler.
Online müzik, film ve TV ile
yapabilecekleriniz ve
yapamayacaklarınız
Dosya paylaşımı web
sitelerini ve hizmetlerini
kullanmak her zaman
yasadışı mı?
Telif hakkı alınmış dosyaları telif
hakkını alan kişinin izni olmadan
yüklemek veya indirmek yasal
değildir.
Dosya paylaşımı hizmetleri teoride
yasal olarak kullanılabilir ama
uygulamada bu sitelerdeki içeriğin
neredeyse tamamı yasadışıdır. Bu
siteler telif hakkı sahiplerinden
açık olarak izinli değillerse, o
zaman bu siteleri kullanmanın tek
güvenli yolu başkasının telif
hakkıyla korunmayan bir materyal
–kendi yarattığınız müzik veya
filmler gibi- paylaştığınızdan emin
olmaktır.
Müzik veya film için ücret
ödemek yasal olduğunun
garantisi midir?
Parça, TV programları ve videoları
çok ucuza satan yabancı şirketler
vardır. Bunları ucuza satmalarının
nedeni telif hakkı sahiplerine hiçbir
ücret ödemeksizin yasadışı çalışıyor
olmalarıdır. Yasal müzik siteleri için
www.pro-music.org ve yasal film ve
TV siteleri için
www.industrytrust.co.uk
adreslerini ziyaret edebilirsiniz.
Bilinen markaları veya özellikle
müzik için Müzik Matters güven
ibaresini arayın.
Telif hakkı alınmış
dosyaları telif hakkını
alan kişinin izni olmadan
yüklemek veya indirmek
yasal değildir.
Bloglardan eğlenceli
materyaller indirmek yasal
mı?
Bazı durumlarda, bloglarda yasal
olarak eğlence sunulmaktadır.
Yasadışı yollarla dosya
Bununla birlikte, bloglarda verilen ve
paylaşanlar nasıl tespit
cyberlockers denen online saklama
ediliyor?
hizmetleri tarafından depolanan
Genellikle yasadışı dosya
müzik, film, TV veya video linkleri
paylaşanlar bunu halka açık ağlarda
genellikle yasal değildir. Neredeyse
yapmaktadır. İnternete bağlanan
her durumda, bir cyberlocker linkiyle
her cihaza IP adresi olarak tek bir
indirmek için sunulan bir şarkıyı,
numara verilmektedir (genellikle
albümü, filmi veya TV programını
İnternet hizmet sunucusu
indirmek yasal olmayacaktır.
tarafından). Başka bir eşi olmayan
bu numaranın detayları ve yasadışı
olarak kullanılan materyali gösteren
veriler açıkça görülebilir veya bu gibi
hizmetlerden kolaylıkla elde
edilebilir.
Müzik, video ve film şirketleri
ISPlerin yasaları ihlal edenleri
belirleyen müşteri ayrıntılarını
açıklamasını gerektiren bir
mahkeme kararı çıkarttırabilirler.
Böylece telif hakkı sahibi
ihlalcilere karşı dava açabilir.
Find legal music and film
sites at www.pro-music.org
and www.findanyfilm.com
Güvenlik ve sorumluluk
İnternette yasadışı film, müzik
ve başka eğlence türlerini
paylaşmanın cezası var mı?
Evet, yasadışı film, müzik, TV ve
video paylaşanlar için çok ciddi
cezalar var. Bu cezalar İngiltere’de
medeni kanun kapsamında
değrlendirilmekte ve bazı
durumlarda bir suç olabilmektedir.
Bunu yapan insanlar tazminat
ödeme ile sonuçlanan davalarla
karşı karşıya kalabilmektedir.
İnternetten birşey indirme ve
dosya paylaşımı ile ilgili kanun
değişiyor mu?
Evet, mevcut cezalara ilaveten
internette telif hakkını korumak
için Meclis tarafından yeni bir
kanun çıkarılmıştır. 2011
itibariyle, hesapları lisanssız
dosya paylaşımı için kullanıldığı
tespit edilen internet abonelerine
İnternet hizmet sunucuları
tarafınan bir dizi yazılı uyarı
gönderilecek. Bu uyarılarda IP
adreslerinin yetki sahibi
olmadıkları aktiviteler için
kullanıldığı bildirilecek.
Yasadışı kullanım devam
ederse, dava açılabilir.
Telif hakkından başka yasadışı
film, müzik, TV ve video
indirmenin riskleri nelerdir?
Yasadışı dosya paylaşımı
programları ve web siteleri
bilgisayarınız veya cep
telefonunuz için yasal sitelerden
daha çok risk teşkil etmektedir.
Kullanıcılar medya dosyaları ile
birlikte çoğunlukla farkında
olmadan virüsleri ve casus
yazılımları da indirirler. Yine
farkında olmadan kişisel
bilgisayarlarındaki mali bilgiler
içeren dosyaları başkalarıyla
paylaşabiir ve kimlik hırsızlığı
riskiyle karşı karşıya kalabilirler.
Ayrıca, bazı dosyalar dosya
paylaşımı ağlarında ve uçtan
uca ağlarda insanları kandırıp
bu dosyaları indirmelerini
sağlamak için yanlış
adlandırılmaktadır.
Web sitelerindeki rahatsız edici
içeriği engelleyebilen filtreleme
araçları bu yasadışı hizmeter
kullanıldığında etkili değildir ve bu
yüzden çocuklar uygunsuz veya
zararlı içerikle karşılaşma riski
altındadır.
Bazı uçtan uca yazılımlar
kullanıcıların çoğu yabancı
olan başka dosya
paylaşıcılarıyla “sohbet
etmesini” sağlamaktadır.
İnternette sohbet etme
konusunda bilgi için
www.chatdanger.com web
sitesine bakın.
Yasadışı dosya paylaşımının
güvenlik riskleriyle ilgili nereden
daha çok bilgi edinebilirim?
İnternet servis sunucunuz size
yasadışı dosya paylaşımı
programlarını kullanmanın etkileri
hakkında bilgi verebilir. İnsanlar
müzik dosyası paylaşmak için
P2P ağlarını kullanmaya
başladıktan sonra virüslerden,
zararlı yazılımdan ve casus
yazılımlardan etkilenen birçok
bilgisayar olmuştur. Birçok
internet servis sunucusu insanları
bu gibi risklerden koruyan
yazılımlar sunmaktadır.
‘Sorted’ gençlerin online güvenlik
konusunda bilgi edinebileceği bir
web sitesidir:
www.childnet.com/sorted.
İnternet bağlantımın yasadışı
dosya paylaşımı için
kullanılmasını nasıl
önleyebilirim?
Almanız gereken bazı temel
önlemler vardır. İnternet servis
sunucunuzun WiFi bağlantınızı
nasıl koruyabileceğiniz hakkında
ve bağlantınıza erişimi
sınırlamak için nasıl şifre
koyulabileceği konusunda bilgi
vermesi gerekmektedir.
Belli web sitelerine erişimi
engellemek için yazılım
sistemlerindeki ebeveyn
kontrolleri de aktive edilebilir.
Bilgisayarınızı ve ağınızı
kullananların yasadışı yükleme
veya indirme yapmamaları için
basit kurallar da koyulabilir.
Velilere ve öğretmenlere öneriler
Veliler
Çocuklarla bilgisayar
kullanıımı hakkında
konuşun
Çocuklarınızın müzik, film ve TV
içeriğine ulaşmak için bilgisayarı
nasıl kullandığını biliyor musunuz?
Yasal web sitelerini kullanmanın
neden önemli olduğunu anlamaları
için onlarla konuşun.
Yasal siteleri kıullanmak bir şarkı,
film veya TV programı yapmaya
çalışan herkesin yaptıkları iş için
hak ettikleri ücreti almalarını
sağlamaya yardımcı olur. Yasaları
ihlal ederken yakalanırlarsa bunun
tüm aile için ne gibi sonuçlar
doğuracağını da konuşmakta
fayda vardır.
Webdeki yasal müzik, film ve
TV hizmetlerini arştırın
Yasal müzik hizmetleri sunan
web sitelerinde 13 milyondan
fazla parça bulunmaktadır.
www.pro-music.org sitesinden
dünyanın dört bir yanında bu
hizmetleri veren web sitelerinin
listesine ulaşılabilir. Tüm ailenin
faydalanabileceği iTunes veya
Amazon MP3 veya Spotify gibi
hizmetleri kullanabilirsiniz.
Artık online film veya TV
programı izlemek veya indirmek
için birçok servis vardır. Bu
servislerden binlerce başlığa
erişilebilmektedir ve mevcut
programlama miktarı sürekli
artmaktadır.
Belli film adlarını aramak için
www.findanyfilm.com.
Web
sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Derslerde
işlenebilecek güncel
bir konu
Online eğlenceye erişim etiği
Vatandaşlık, BİT, Müzik ve Film
Çalışmaları gibi derslerde
tartışılabilecek harika bir konudur.
Derste müzik, film ve
TV eğitimi
Okulda müzik, film ve TV
programlarını yasal olarak
kullandığınızdan emin olmak
istiyorsanız, www.licensingcopyright.org. gibi online bir kaynağı
ziyaret edin. Eğitim kurumları
kanunundaki istisnalarla birçok telif
hakkı alınmış müzik, film ve TV
programının derste öğretim amacıyla
kullanılmasına izin verilmektedir.
Bilgisayar ve kablosuz ağ
bağlantınızı kontrol edin
Aile bilgisayarınızda neler olduğunu
biliyor musunuz? Virüslere ve casus
yazılıma karşı korunduğundan emin
olun. Kablosuz ağ bağlantınızın
parolası ve şifresi olmasını sağlayın.
Ailenize online neler yaptıklarından
bahsedin ve evinizdeki kullanıcıların
ihtiyaçlarına en uygun korumaların
ne olduğuna karar verin.
Öğretmenler
Öğrencilerinizle tartışın
Müzik, film ve TV’ye nasıl
erişiyorlar ve bu onlar için
ne anlama geliyor? Müzik
veya film yapan insanlar
nasıl ücret alıyorlar? Telif
hakkı eğlence ve yaratıcılık
sektöründeki farklı işlerin
yaratılmasında nasıl bir rol
oynuyor? Sunulan tüm
online hizmetler hakkında
ne düşünüyorlar? Telif
hakkıyla ilgili kaynaklar için:
www.childnet.com/kia/toolk
it/
Özellikle film eğitimiyle ilgili
kaynaklar için
www.filmeducation.org
İnternet Jargonu
Bloglar
“Web log” un kısaltması olan ve
internette yayınlalan günlük.
Bloglar çoğunlukla yasadışı
müzik, film veya diğer eğlence
türlerinin kopyası olabilecek
dosyalara link vermek için
kullanılmaktadır.
IP adresi
İnternet protokolünün kısaltmasıdır
ve herhangi bir zamanda internete
bağlanan bir bilgisayarın hesap
sahibini belirlemek için
kullanılabilecek, telefon
numarasına benzer bir numaradır:
.
Cyberlocker
İnternetteki fazla miktardaki
dosyaları saklayan bir
servis. Yasadışı müzik, film
ve TV paylaşımı için sık sık
kullanılmaktadır.
ISP
İnternet hizmet sunucıusu
anlamına gelir. İnternete
erişim sağlayan bağlantıyı
sunan bir şirkettir.
İndirme
Başka bir bilgisayardan veya
internetten kendi bilgisayarınıza
dosya (müzik parçaları, filmler ve
TV programları) kopyalama veya
aktarma.
Uçtan uca (P2P)
Müzik, film veya TV dosyalarını
bir veya daha fazla bilgisayardan
başka bir bilgisayara merkezi bir
noktadan geçmeden alıp vermek
için kullanılan popüler bir
yöntemdir.
Dosya paylaşımı
Tanımıyor olabileceğiniz
başkalarının internet aracılığıyla
bilgisayarınızdaki müzik, film ve
kişisel dosyalar gibi bilgilere
erişmesine izin verme.
Filtreleme
Belli içeriğe, websitelerine
veya online fonksiyonlara
erişimi sınırlandırma yolu.
Riplemek
Genellikle bir bilgisayara veya iPod
gibi taşınabilir bir medyaya
aktarılması veya bunlarda
oynatılabilmesi için bir
CD/DVD’den bir dosyaya dijital
müzik, film veya video
kopyalamak.
Yönlendirici
Bilgisayarları internete
bağlamak için kullanılan
bir cihaz.
Casus yazılım
Kullanıcının bilgisi olmadan bir
bilgisayara kurulan ve genellikle
kullanıcı ve kullanıcının online
aktiviteleri hakkında bildirimde
bulunmak için kullanılan kötü bir
program.
SSID
Servis seti tanımlayıcısının
kısaltmasıdır ve bireyin kablosuz
yönlendiricisini belirleyen bir ifadedir.
İnternet üzerinden yayın
Bir bilgisayarda veya medya
oynatıcıda yürütülebilmesi için
internetten gerçek zamanlı
olarak müzik, film veya TV
programı aktarma. Aktarılan
müzik, film veya TV programı
cihaza kaydedilmez.
Yükleme
Bilgisayarınızda veya cihazınızda
kayıtlı dosyaları internet
aracılığıyla veya cyberlocker gibi
saklama hizmetleriyle başka
bilgisayarlar için erişilebili kılma.
Virüs
Bilgisayarlara “bulaşabilen,” türeyen
ve normal işleyişe engel olan zararlı
bir program.
WiFi
Bilgisayar verilerini telsiz, radyo
dalgalarını kullanarak iletme yolu.
WPA
Korumalı WiFi erişimi anlamına
gelen bir kablosuz bilgisayar ve
cihaz güvenlik ayarıdır.
Bu rehber hakkında açıklamalar
ve konuyla ilgili daha fazla bilgi
edinmek için izlenecek yol
İlgili kuruluşlar:
Childnet International
Childnet International
interneti çocuklar için iyi
ve güvenli bir ortam
haline getirmek için
dünyanın başka
yerlerindeki ortaklarıyla
birlikte çalışan, kâr amacı
gütmeyen bir kuruluştur.
www.childnet.com
www.kidsmart.org.uk
www.digizen.org
Music Matters
Music Matters kampanyası
sanatçıların ve müzik alanında
çalışanların dinleyicilere müziğin
değerini hatırlatmak için
başlattıkları ortak bir girişimdir.
Music Matters müziğin önemini
vurgulamakta ve tüketicileri meşru
kaynaklardan müzik edinme
konusunda eğitmektedir.
Tüketicilerin online müzik ararken
etik bir tercih yapmalarına yardımcı
olamk için bir Music Matters ibaresi
geliştirilmiştir. Bu ibare sunulan
müzik hizmetinin meşru olduğunu
göstermektedir.
www.whymusicmatters.org
Pro-music
Pro-music müzik sektöründe
çalışan insanların ve kuruluşların
kurduğu bir koalisyondur.
İnsanların online ortamda güvenli
ve meşru bir biçimde müzik
dinleyebilmesini sağlayan faklı
yolları destklemek için müzik
sektöründeki uluslar arası
müzisyen, müzik yapımcısı,
performans sanatçısı, büyük ve
bağımsız kayıt şirketleri ve
perakendeci birlikleri güçlerini
birleştirmiştir.
www.pro-music.org
IP Farkındalığı için Industry Trust
Industry Trust 2004 yılında film, TV
ve video endüstrisi tarafından telif
hakkı ve telif hakkının yaratıcı
fikirleri koruma ve İngiltere’de bu
alanda çalışan 150,000 kişinin
geçim yolunu korumada oynadığı
rolü desteklemek için kurulmuştur.
Industry Trust tüketicilerin artan
sayıdaki yasal film ve TV kaynakları
hakkındaki farkındalığını arttırmaya
çalışmaktadır.
www.industrytrust.co.uk
Find Any Film
Findanyfilm.com UK Film
Council tarafından kurulan ve
Indıstry Trust tarafından
desteklenen bir web sitesidir.
Sitede İngiltere’deki izleyicilerin
nereden yasal film izleyebileceği,
kiralayabileceği, satın alabileceği
ve indirebileceği konusunda bilgi
verilmekte ve tüketiciler için fiyat
seçenekleri sunulmaktadır.
www.findanyfilm.com
© Childnet International 2010, all rights reserved. Design and production: www.thinkerdoer.co.uk
Bu rehber müzik, film,
televizyon ve video
endüstrilerindeki yaratıcıları
ve yapımcıları temsil eden
kuruluşların desteğiyle
Childnet International
derneği tarafından
hazırlanmıştır.