FİİLİMSİLER (Eylemsiler)

FİİLİMSİLER (Eylemsiler)
• Fiilimsi, fiilin -kendi görevi dışında- cümle
içinde “isim”,“sıfat”, “zarf” gibi görevler
üstlenmiş şekline fiilimsi denir.
Okuyordum: oku-yor-du-m
(çekimli fiil)
Okumak: oku-mak
(isim-fiil)
Okuyan adam: oku-an
(sıfat-fiil)
Okudukça zenginleşir: oku-dukça (zarf-fiil)
1-İSİM-FİLLER (Mastar)
• Fillerinde ismi vardır, buna isim-fiil denir.
•
•
•
•
Fiile gelen;
-ış
-ma
-mek
ekleriyle yapılır.
• Her şey bir tükeniş,her oluş bir bitiş.
Gülmek sana yakışıyor.
Uzun zamandır gülmeyi unuttuk.
Havuza su dolmaya başladı.
Benimde alın yazımmış yokuşlarda susamak
• Dikkat: İsim-fiiller bir yönüyle isim oldukları için
isim çekim eklerini alırlar.
Okumayı, Okumaya, Okumada, Okumaktan
Gelmem, gelmen, gelme(s)i
çalışmalar, bakışlar
•
• Dikkat: İsim-fiil ekleri “-ış, -ma, -mek” alan bazı
sözcükler eylem özelliğini kaybederek bir nesne
veya kavramın kalıcı adı olur. Fiilimsi olmaz.
• Bu pastayı yemek istiyorum. (fiil özelliğini
koruyor)
•
Fiilimsi
• Yemekler oldukça güzel olmuş.(Fiil özelliğini
İsim
kaybetti.)
Örnek Soru:
1. Çocuklarımıza önce sevmeyi öğretmeliyiz.
2. Mekiğin fırlatılışı son anda ertelendi.
3. Devamlı aynı şeyi yapmaktan bıktım.
4. Koluna yaptırdığı dövme alerjiye sebep oldu.
5. Ağlama artık, sil gözyaşlarını.
Yukarıdakilerden hangilerinde isim-fiil
kullanılmamıştır.
• a) 1-2 b) 2-3 c) 3- 5 d) 4-5
•
•
•
•
•
•
•
2- SIFAT-FİİL (Ortaç)
• Bazı eklerle, fiillerden sıfat olan kelimeler
türetiriz. Bu kelimelere Sıfat-fiil denir.
Fiil = an –ası –mez -ir –dik –ecek –miş
ekleriyle yapılır.
• Gezen tilki yatan aslandan iyidir.
Ağlamayan çocuğa meme vermezler
Yıkılası duvarlar var şimdi aramızda
Kör olası adam nasıl kıydın ona.
Allah, görünmez kazadan korusun.
Değer bilir insan bulmak zor.
Çözülmedik soru kalmasın.
Gelecek yıl liseye başlayacak.
O, görmüş geçirmiş bir insandı.
• Dikkat: Sıfat-fiil olan kelimenin nitelediği isim
düşerse kelime sıfat-fiil olma özelliğini
kaybeder ve isim olur.
Çalışan insan başarılı olur. Çalışan, başarılı olur.
Fiilimsi isim (adlaşmış sıfat)
• Dikkat: Sıfat-fiil ekleri(-mez, -ir –ecek –miş )nin
aynı zamanda çekimli fiilin kip eki olabildikleri
unutulmamalıdır.
• Yapılacak işler bizi bekliyor.
Bütün bu işler yapılacak.
Geçmiş günleri andık.
Yıllar ne çabuk geçmiş.
3. ZARF-FİİL (Bağ-fiil = ulaç)
• Cümlede fiile sorulan nasıl ve ne zaman
sorularının cevabı fiililimsi ise bu zarf-fiilolarak
adlandırılır.
• “-ıp, -ip, -arak, -erek, -ken, -a, -e, -maden, madan, -alı, -eli, -ınca, -ince, -maksızın, meksizin, -casına, - dıkça, -dikçe, -dığında, düğünde, -mez”…
• Gecesini gündüzüne katıp okulunu bitirdi.
Koşarak annesinin yanına gitti.
Zamanı gelince her şeyi anlatacağım.
Konuşurken gözlerinin içi gülerdi.
Seni gördükçe onu hatırlıyorum.
O, buraya geldiğinde biz çoktan gitmiştik.
Bağıra bağıra bir şeyler anlatıyordu.
Soruları cevaplamadan okumayınız.
Kendimi bildim bileli o hep buradaydı.
Onu görür görmez tanıdım.
Nasıl?
Nasıl?
Ne zaman?
Ne zaman?
Ne zaman?
Ne zaman?
Nasıl?
Ne zaman?
Ne zaman?
Ne zaman?
• Dikkat: Fiilden türeyen her kelime fiilimsi
değildir. Kelimenin fiilimsi olabilmesi için
özünde fiil anlamının devam etmesi gerekir.
• Dikkat: Fiilimsilerinde olumsuzları yapılır. Bu
sayede diğer kelimelerden ayırabiliriz.
• Bilen kişi bilmemek değil… bilince zıpladı.
Sıfat-fiil isim-fiil
zarf-fiil
• Bilgi
bilim
Fiilimsi değil Fiilimsi değil
bilgin
Fiilimsi değil
Bilen-bilmeyen
bilince-bilmeyince
bilmek-bilmemek
• ÜNİTE SONU
HAFTAYA GÖRÜŞMEK DİLEĞİYLE 